Một số biện pháp dạy tre mẫu giáo 5 - 6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm

MỤC LỤC PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU: I. Lý do chọn đề tài II. Lịch sử vấn đề. III. Phạm vi nghiên cứu. IV. Mục đích nghiên cứu V. Nhiệm vụ nghiên cứu . VI. Phương pháp nghiên cứu . VII. Giả thuyết khoa học . PHẦN II: NỘI DUNG: Chương I: Thực trạng dạy trẻ 5-6 tuổi kể lại chuyện I. Khái quát quá trình điều tra thực trạng. dạy trẻ kể lại chuyện diễn cảm . II. Phân tích kết quả điều tra. III. Kết quả điều tra. Chương II: cơ sở lý luận của đề tài: I. Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo liên quan đến việc tiếp nhận truyện và kể lại chuyện diễn cảm . II. Cơ sở giáo dục . III. Cơ sở ngữ văn. Chương III: Một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm . I. Những vấn đề lưu ý trong việc dạy trẻ kẻ lại chuyện diễn cảm II. Một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm . III. Thực nghiệm và phân tích kết quả thực nghiệm . Phần III: Kết luận. PHẦN I PHẦN MỞ ĐẦU. I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Là loại hình nghệ thuật , văn học giữ vai trò to lớn trong việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Dẫn dắt trẻ vào thế giới văn học là nhiệm vụ quan trọng của trường mầm non . Đó là sự mở cửa cho trẻ những bước đi chập chững đầu tiên vào thế giới những giá trị phong phú chứa đựng trong tác phẩm văn học . Sự tiếp xúc đầu tiên của trẻ mẫu giáo với tác phẩm văn học được chọn lọc, nhất là những câu chuyện kể sẽ kích thích ở trẻ sự nhạy cảm thẩm mỹ , sự phát triển ngôn ngữ , trí tuệ. Văn học góp phần hình thành tình cảm đạo đức cho trẻ. ở lứa tuổi mẫu giáo việc hình thành và phát triển hoạt động văn học là một hình thức quan trọng để phát triển tính tích cực cá nhân, tính độc lập, sáng tạo của trẻ. Trẻ thơ lứa tuổi bắt đầu của sự nhận thức và những tình cảm mãnh liệt, giữa các em và những câu chuyện, các nhân vật trong truyện có sự đồng điệu về tâm hồn về tính cách, các em thích nghe kể chuyện và thích kể lại chuyện. Các em đến với những câu chuyện, những nhân vật trong truyện với tất cả những tình cảm, những rung động ngọt ngào nhất, say mê nhất, đồng cảm nhất. Chính vì thế những câu chuyện có vai trò rất lớn góp phần hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Những câu chuyện là một phần của cuộc sống gợi lên cho trẻ những xúc cảm lành mạnh, giúp trẻ nhận biết thế giới xung quanh, những mối quan hệ giữa con người với con người góp phần giáo dục thẩm mỹ và phát triển ngôn ngữ nghệ thuật cho trẻ. Nhờ đó trẻ này sinh năng lực tự hoạt động nghệ thuật khi tiếp xúc với những câu chuyện. Dạy trẻ kể lại chuyện là một dạng thức tiết học tổ chức cho trẻ tự hoạt động văn học nghệ thuật. Tổ chức cho trẻ hoạt động trong đó có tự hoạt động văn học nghệ thuật sẽ làm giàu nhân cách trẻ. Chỉ có để trẻ hoạt động thì mới phát triển được tính tích cực của cá nhân, giúp trẻ cảm thụ văn học đặc biệt là những câu chuyện một cách rõ nét và có cảm xúc. Thực tế việc dạy trẻ mẫu giáo kể lại truyện diễn cảm hiện nay, do chưa hiểu thật đầy đủ cơ sở khoa học của môn học, do chương trình còn chưa hướng dẫn một cách cụ thể nên giáo viên thực hiện dạng thức tiết học này còn tùy tiện, dẫn đến hiệu quả chưa cao. Chưa đáp ứng được yêu cầu và mục đích giáo dục . Vấn đề nắm vững phương pháp , biện pháp thực hiện có cơ sở khoa học trở nên là một vấn đề quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục . Không có gì tham vọng lớn ở đề tài này, dựa trên thành tựu của những người đi trước, người viết đưa ra và hệ thống hóa một số biện pháp xây dựng cơ sở lý luận cho dạng thức tiết học này ( cụ thể là tiết dạy trẻ kể lại chuyện) và ứng dụng vào một vài tiết cụ thể, hy vọng góp một vài ý kiến nhỏ vào hệ thống lý luận và trực tiễn vào phương pháp dạy học mới “ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục . II/ LỊCH SỬ VẤN ĐỀ: Bước đầu tìm hiểu vấn đề này tôi đã được tiếp xúc với một số công trình nghiên cứu và thấy rằng một số tác giả ( trong và gnoài nước) đã quan tâm đến vấn đề này: 1. “ Văn học và phương pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học” Do tác giả : Cao Đức Tiến ( chủ biên)cùng với Nguyễn Đắc Diệu Lam, lê Thị ánh Tuyết- Hà nội 1992. 2. Cuốn “đọc và kể chuyện văn học ở vườn trẻ” Tác giả : M-K Bogoliupxkaia VV. SðptenKô- Lê Đức Mẫn dịch- NXBGD1992. 3. “ Giáo dục trẻ mẫu giáo qua truyện và thơ” Tác giả Nguyễn Thu Thủy- NXBGD- 1986. 4. “ Tiếng Việt- văn học và phương pháp giáo dục” Tác giả : Lương Kim Nga, Nguyễn Thị Thuận , Nguyễn Thu Thủy- 1988. 5. “ Chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo và hướng dẫn thực hiện” Tác giả - Trần Đình Trọng, Phạm Thị Sửu- NXBGD – 1994. 6. Cuốn “ Phát triển ngôn ngữ cho trẻ em dưới tuổi học đường” của E.I TiKieva (NXBGD-1917) 7. Cuốn “ Phát triển ngôn ngữ của XôKhina-Phamoskva do Nguyễn ánh Tuyết và Lê Thị Ninh dịch. 8. Cuốn “ Phát triến tiếng cho trẻ mẫu giáo” của Nguyễn Xuân Khoa. 9 Gần đây nhất là cuốn “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học – một số vấn đề lý luận và thực tiễn” Của Hà Nguyễn Kim Giang. Các công trình này đã đề cập đến một số vấn đề: Vị trí văn học trong việc giáo dục , các phương pháp đọc thơ, kể chuyện, các thủ thuật đọc diễn cảm, kể chuyện diễn cảm , các tác phẩm chọn làm mẫu. Đồng thời các tác giả chỉ mới định hướng và đưa ra một số phương pháp chung cơ bản, cụ thể hơn chúng ta có thể nhìn lại các tác phẩm nghiên cứu về vấn đề này: 1- “ Cuốn phát triển ngôn ngữ cho trẻ em lứa tuổi học đường” của E.ItiKhiêva (NXBGD- 1917) Tác giả đã nhấn mạnh đến vai trò của việc thực hiện nhiệm vụ kể chuyện, dạy trẻ kể lại chuyện Đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ- Hình thức dạy trẻ kể lại chuyện chính là con đường đúng đắn nhất để dạy ngôn ngữ cho trẻ. 2- “ Cuốn đọc và kể chuyện văn học ỏ vườn trẻ” của tác giả M-Kbogolaupskaia- V.VseptenKo do Lê Đức Mẫn dịch (NXBGD 1976)Tác giả nhẫn mạnh: “ Kể chuyện văn học là một loại hình nghệ thuật phức tạp, để có thể kể chuyện hay đòi hỏi người kể phải nắm thành thạo các thủ thuật đọc, kể văn học : ngắt giọng, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt ” 3. “ Giáo dục trẻ mẫu giáo qua truyện và thơ” Tác giả Nguyễn Thu Thủy (NXBGD- 1976) - Sách được cấu tạo theo 3 chương: Trong chươngII: Kể và đọc truyện cho trẻ mẫu giáo tác giả đã đề cập đến một số vấn đề: + Tìm hiểu tác phẩm văn học đó là các tác phẩm văn xuôi: - Tác phẩm văn học dân gian Việt Nam. - Truyện do các nhà văn trong và ngoài nước viết cho trẻ, truyện dân gian các nước. + Kể và đọc truyện cho trẻ nghechú ý đến cường độ dân vang của giọng. Ngắt giọng, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt ) + Dạy trẻ kể lại truyện : được tiến hành qua các bước: giáo viên giới thiệu tác phẩm ,giúp trẻ hiểu tác phẩm . Các phương pháp thể hiện khi kể chuyện cho trẻ là trực quan( ảnh, tranh vẽ, mô hình, rối, và những khung cảch thiện nhiên gần gũi xung quanh trẻ) và đàm thoại giới thiệu tác phẩm, đàm thoại để hiểu tác phẩm ,ở đây chúng ta thấy tác giả đã đưa ra một số phương pháp chung. Tuy vậy đã đưa ra một số phương pháp chung. Tuy vậy vấn đề chúng tôi quan tâm là hoạt động của trẻ chỉ được nhắc tới rất ít 4- “Văn học và phương pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học “ của Cao Đức Tiến , Nguyễn Đắc Diệu Lam, Lê Thị ánh Tuyết- Hà Nội 1993 Ở phần thứ VI: Phương pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học tác giả đã đề cập đến: - Các thủ thuật đọc và kể diễn cảm . - Các phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. - Các hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học . Tác giả đã nêu ra một số vấn đề: Các thủ thuật kể diễn cảm bao gồm (Xác định và sử dụng đúng giọng điệu cơ bản, ngắt giọng, nhịp điệu, cường độ giọng, cử chỉ ) Dạy trẻ kể lại chuyện: trong tiết học việc dạy trẻ kể lại truyện được tiến hành theo trình tự ( Gây hứng thú cho trẻ bằng con rối) , tranh ảnh, đàm thoại thật ngắn để dẫn dắt đến câu chuyện, Giới thiệu tên câu chuyện, tiếp đó cô kể diễn cảm truyện 2-3 lần- tóm tắt nộ dung câu chuyện sau đó dặt hệ thống câu hỏi theo nội dung câu chuyện. Kết thúc giờ học có thể cho trẻ vẽ các nhân vật trong truyện. Điều đáng chú ý là tác giả đã đề cập đến một vài thủ thuật đọc và kể diễn cảm Tuy nhiên vấn đề mà chúng tôi quan tâm là dạng thức tiết học dạy trẻ kể lại chuyện và đề ra một số biện pháp hữu hiệu cho dạng thức tiết học này thì hầu như chỉ thoáng qua trong tác phẩm . 5- “ Tiếng Việt- Văn học và phương pháp giáo dục” của tác giả Lương Kim Nga, Nguyễn Thị Thuận, Nguyễn Thu Thủy ( NXBGD-1988) Ở chương thứ IV tác giả đã đề cập đến cách dạy trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện và tiến hành các loại bài thơ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học Chương này tác giả đã nêu ra một số vấn đề: - Tác dụng: Khi dạy trẻ đọc thuộc thơ , kể lại chuyện chúng ta đã dạy trẻ cách thể hiện những xúc cảm về tác phẩm văn học. Điều kiện cần có để trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện: Những câu chuyện, bài thơ mà trẻ có thể kể lại và đọc thuộc phải phù hợp với trình độ của trẻ. Trẻ phải được nghe hoặc đọc diễn cảm nhiều lần giúp trẻ nhớ và bắt chước cách đọc hoặc kể của cô giáo . - Yêu cầu đối với cô giáo khi sử dụng phương pháp dạy trẻ kể lại chuyện và đọc thuộc thơ: + Dạy trẻ kể lại chuyện: phải được tiến hành thường xuyên, có thể cho trẻ kể lại theo các đọan, cô kể các đoạn dẫn, cô cho trẻ kể lại các đoạn đối thoại. + Khi dạy trẻ kể lại chuyện giáo viên cần: có nhận xét, uốn nắn, thể hiện đúng tính cách của các nhân vật điều chủ yếu là trẻ phải biết sử dụng ngôn ngữ văn học kết hợp với ngôn ngữ của trẻ để kể lại. Chương V: nghệ thuật đọc diễn cảm tác phẩm văn học. - khái niệm đọc, kể diễn cảm : đọc và kể diễn cảm tác phẩm văn học là sự tái tạo lại tác phẩm một cách sáng tạo - nghệ thuật diễn cảm chia làm hai giai đoạn * Giai đoạn một: chuẩn bị cho việc kể diễn cảm bao gồm : lựa chon tác phẩm tìm hiểu tác phẩm, để xác định giọng kể cho phù hợp * Giai đoạn hai: kể diễn cảm tác phẩm : người kể phải nắm được phương tiện chủ yếu để thể hiện tác phẩm( giọng điệu, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt ). Ở đây chúng ta thấy nhà nghiên cứu đã chú ý tới việc dạy trẻ kể lại chuyện. Tuy chưa nhiều những nhà nghiên cứu đã chú ý tới những hoạt động của trẻ. Tuy nhiên chúng tôi coi đây là ý kiến đóng góp cho đề tài. 6- Tập để cương bài giảng: “ Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo” của tác giả Lê Thị Kim Anh đã đề cập đến việc cần phải phát triển ngôn ngữ cho trẻ theo một hệ thống ngay từ lứa tuổi nhà trẻ qua dạy trẻ phát âm, qua dạy trẻ kể lại chuyện Ngoài ra tác giả còn đề cập đến việc phát triển văn hóa giao tiếp cho trẻ một cách thường xuyên. 7- “ Chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo và hướng dẫn thực hiện” Tác giả Trần Thị Trọng- Phạm thị Sửu ( NXBGD – 1994) - Hướng dẫn chung: Văn xuôi gồm: Truyện cổ dân gian, truyện cổ tích, truyện thần thoại, truỵên truyền thuyết, truyện đồng thoại - Tổ chức tiết học: + Tiết 1: Trước khi vào tiết học cô có thể dùng rối để giới thiệu câu chuyện cần kể. Sau đó cô giới thiệu tên câu chuyện. Cô kể diễn cảm bằng lời 1 lần. Sau đó kể kết hợp bằng rối hoặc mô hình- tóm tắt nội dung truyện. Khuyến khích trẻ trả lời đủ câu, theo ngs điệu của các nhân vật, tính cách của các nhân vật. Cuối tiết học cô có thể kể lại chuyện một lần nữa. hỏi lại tên câu chuyện cô vừa kể. + Tiết 2: Cô trích dẫn lời của nhân vật tên chuyện, sau đó kể lại chuyện Đàm thoại với trẻ theo trình tự nội dung câu chuyện sau đó cô gợi ý để trẻ kể lại đoạn đối thoại giữa các nhân vật trong chuyện. + Tiết 3: Khi trẻ đã nắm được lời thoại thì có thể cho trẻ đóng vai- mỗi trẻ một nhân vật. Cô giáo dẫn truyện để cùng kể lại truyện. Cuối cùng dạy trẻ đóng kịch theo kịch bản. 8- Gần đây nhất là cuốn “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học – một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Hà Nguyễn Kim Giang, tác giả đã nhấn mạnh đến việc phát huy tính tích cực của chủ thể tiếp nhận và đặc biệt chú ý đến phương pháp đọc và kể chuyện có nghệ thuật, coi đó là phương pháp rất cơ bản và chủ đạo trong quá trình cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Khi nói đến nội dung của phương pháp kể chuyện tác giả đã đưa ra quan niệm về việc kể chuyện cho trẻ một cách rất rõ ràng cụ thể và có tính chất quyết định cho việc dạy trẻ kể lại chuyện. Ở các công trình này chúng tôi nhận thấy các tác giả đã quan tâm đến việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua hình thức kể chuyện nhưng chưa có công trình cụ thể nghiên cứu về việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi qua hình thức kể lại chuyện. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu cũng đã góp phần rất lớn trong việc định hướng cho đề tài. Vì vậy tôi mạnh dạn bước đầu nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo kể lại truyện diễn cảm .

38 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 14559 | Lượt tải: 1

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Một số biện pháp dạy tre mẫu giáo 5 - 6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

ë trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi lµ thêi kú trÎ cã kh¶ n¨ng n¾m v÷ng vµ lÜnh héi 2 h×nh thøc c¬ b¶n cña ng«n ng÷ ®ã lµ ng«n ng÷ nãi vµ ng«n ng÷ bªn trong viÖc n¾m ng«n ng÷ trong thùc hµnh vµ th«ng hiÓu ®îc nhiÒu ®iÒu ngêi lín nãi. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm v« cïng thuËn lîi ®Ó ®a trÎ nghe kÓ chuyÖn, trÎ lÜnh héi ®îc ng«n ng÷ trong c©u chuyÖn. Tõ ®ã trÎ cã thÓ kÓ l¹i truyÖn b»ng ng«n ng÷ cña m×nh. Nh÷ng c©u chuyÖn cæ tÝch, thÇn tho¹i d©n gian, ®ång tho¹i… ®· l«i cuèn sù yªu thÝch cña trÎ. V× nã ®em ®Õn cho trÎ nhiÒu íc m¬, nhiÒu tÊm g¬ng tèt… phï hîp víi ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ cña trÎ vµ trÎ còng rÊt muèn nghe truyÖn, nÕu nh lêi kÓ cña c« gi¸o hÊp dÉn sinh ®éng vµ l«i cuèn ®îc trÎ. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p kÓ diÔn c¶m , c« lùa chän lêi kÓ ng¾n gän xóc tÝch t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m thÈm mü sÏ gióp cho qu¸ tr×nh tiÕp nhËn cña trÎ ®îc tèt h¬n, trÎ tiÕp nhËn còng lµ sù c« ®äng xóc tÝch h¬n. TrÎ cã thÓ kÓ l¹i chuyÖn b»ng ng«n ng÷ cña trÎ chø kh«ng phô thuéc hoµn toµn vµo ng«n ng÷ cña c©u chuyÖn. Víi lêi kÓ chuyÖn diÔn c¶m vµ sinh ®éng c« ®· lµm cho c©u chuyÖn nh cã hån, c« lµm sèng ®éng tríc m¾t trÎ nh÷ng h×nh ¶nh, nh÷ng quang c¶nh cña c©u chuyÖn nh diÔn ra tríc m¾t trÎ. VD khi kÓ chuyÖn “ S¬n Tinh Thñy Tinh” víi giäng kÓ diÔn c¶m lóc dÝ dám, lóc hïng hån… trÎ nh thÊy ®îc mét chµng S¬n Tinh cao to lùc lìng ®Çy nghi lùc ®ang gäi giã gäi m©y ®Ó n©ng nói lªn cao tr¸nh ®îc sù tr¶ thï cña chµng Thñy Tinh- TrÎ thÊy ®îc c¶nh níc d©ng lªn, nh÷ng con baba, thuång luång chÕt næi trªn mÆt níc… H×nh ¶nh c« c«ng chóa con Vua Hïng ®Ñp kiÒu diÔm… Theo c¸c nhµ t©m lý häc “ mét h×nh tîng ng«n ng÷ cµng giµu h×nh tîng bao nhiªu, cµng gióp trÎ gîi c¶m bÊy nhiªu vµ cµng kh¬i m¹nh søc tëng tîng , h×nh dung vµ xóc c¶m cña con ngêi bÊy nhiªu. Kh« khan nh¹t nheâ dÔ g©y sù thê ¬. NÕu chóng ta kh«ng thay nh÷ng ng«n tõ kh« khan, nh÷ng ng«n tõ kh« khan nh÷ng ng«n tõ t¹o nªn sù gîn sãng suy tëng b»ng nh÷ng ng«n tõ lung linh mµu s¾c, h×nh ¶nh th× ch¾c ch¾n ngêi nghe sÏ nh×n thÊy tríc m¾t nh÷ng g× ta muèn miªu t¶”. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh s ph¹m thø nhÊt ( c« kÓ diÔn c¶m )còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ còng nh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Æc ®iÓm t duy , tëng tîng , chó ý tiÕp nhËn nghÖ thuËt cña trÎ. V× thÕ mµ ph¶i th«ng qua qu¸ tr×nh s ph¹m thø nhÊt ®Ó tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s ph¹m thø hai th× míi ®¹t kÕt qu¶ tèt ®îc. TrÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi kh«ng chØ lÜnh héi dîc 2 h×nh thøc c¬ b¶n cña ng«n ng÷ mµ trÎ cßn n¾m ®îc ng÷ ©m, ng÷ ®iÖu- TrÎ biÕt sö dông ng÷ ®iÖu phï hîp víi néi dung giao tiÕp hay néi dung c©u chuyÖn mµ trÎ kÓ. Do ®ã khi c« kÓ chuyÖn cho trÎ nghe th× viÖc kÓ ®óng giäng ®iÖu, ng÷ ®iÖu cña t¸c phÈm lµ rÊt quan träng. Tõ viÖc c« kÓ ®óng sÏ gióp trÎ khi kÓ l¹i ®óng giäng ®iÖu t¸c phÈm vµ sÏ gióp kh¶ n¨ng tëng tîng cña trÎ thªm phong phó , gãp phÇn h×nh thµnh nªn nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña trÎ. lßng yªu th¬ng con ngêi, tÝnh dòng c¶m, lßng hiÕu th¶o… C« s¸ng t¹o trong ng«n ng÷ gióp trÎ ph¸t triÓn ãc tëng tîng . Mét yÕu tè quan träng ®ãng vai trß kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh t duy s¸ng t¹o ë nhiÒu lÜnh vùc nh ©m nh¹c, héi häa, v¨n, to¸n… Ng÷ ©m, ng÷ ®iÖu trong c¸c c©u chuyÖn còng dÒ hiÓu, c¸c sù viÖc, c¸c nh©n vËt còng gÇn gòi víi trÎ vµ còng dÔ b¾t chíc do ®ã rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ cña trÎ. Cïng víi viÖc n¾m ng«n ng÷ trong thùc hµnh vµ kh¶ n¨ng hiÓu ng«n ng÷ tõ vèn tõ cña trÎ t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng kÓ (kho¶ng 2000 -3000 tõ). TrÎ biÕt s¾p xÕp c¸c tõ thµnh mét c©u, biÕt dïng c¸c c©u nãi ®Ó diÔn ®¹t nguyÖn väng, bµy tá mong muèn cña m×nh. H¬n n÷a trÎ kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng nãi ®îc c¸c c©u, ®ñ thµnh phÇn, ®óng ng÷ ph¸p mµ cßn cã kh¶ n¨ng nãi ®¬c nh÷ng c©u nãi giµu s¾c th¸i biÓu c¶m. TÊt c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã gîi cho ta nh÷ng liªn tëng tíi kh¶ n¨ng kÓ chuyÖn diÔn c¶m cña trÎ, ®Æc biÖt lµ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. 2.4.Chó ý- trÝ nhí: Chó ý cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi chñ yÕu lµ chó ý kh«ng chñ ®Þnh. TrÎ thêng chó ý ®Õn mét ®èi tîng khi ®èi tîng g©y kÝch thÝch m¹nh hoÆc g©y nh÷ng Ên tîng, xóc c¶m míi l¹ nhÊt lµ t¹o cho trÎ mét sù høng thó. V× vËy tæ chøc d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm nµy. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña truyÖn viÕt cho thiÕu nhi lµ c¸c c©u truyÖn cã néi dung ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, nh÷ng chi tiÕt, sù kiÖn gÇn gòi víi ®êi sèng cña trÎ chó ý gi¸o dôc nh÷ng hµnh vi v¨n hãa ®¬n gi¶n. §«i khi nh÷ng c©u chuyÖn chØ lµ nh÷ng lêi gi¶i thÝch ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu nhng hÕt søc chÝnh x¸c. ViÖc kÓ cho trÎ nghe nh÷ng c©u chuyÖn mét c¸ch diÔn c¶m cho viÖc ph©n tÝch vµ c¶m nhËn t¸c phÈm v¨n häc mét c¸ch sinh ®éng h¬n, râ nÐt vµ truyÒn c¶m h¬n. Khi cho trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m lµ ®Ó trÎ tù thÓ hiÖn m×nh tríc t¸c phÈm ®iÒu ®ã l«i cuèn sù chó ý – ghi nhí cña trÎ. TrÎ phaØ nhí tªn c¸c nh©n vËt trong truyÖn, nhí tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt. Trong thùc tÕ chóng ta thÊy r»ng trÎ ghi nhí mét c©u chuyÖn mét bµi th¬ nµo ®ã mµ ghi nhí ®ã ®i s©u vµo høng thó cña trÎ th× trÎ nhí rÊt l©u, ngîc l¹i nh÷ng ®iÒu m« t¶ kh« khan vÒ c¸c sù vËt, hiÖn tîng trÎ sÏ quªn ngay. Do vËy c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ghi nhí, chó ý cña trÎ th× c« gi¸o ph¶i lµ ngêi t¹o ra cho trÎ nh÷ng høng thó nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. B»ng s¾c th¸i biÓu c¶m, b»ng ng«n ng÷ biÓu c¶m , c¶m xóc cña nh©n vËt trong t¸c phÈm c« gi¸o sÏ t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu t×nh c¶m cña trÎ ®Ó kÝch thÝch kh¶ n¨ng chó ý - ghi nhí cña trÎ. Muèn thu hót ®îc sù chó ý – ghi nhí cña trÎ th× trong qu¸ tr×nh tæ chøc cho trÎ tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt c« ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p, ph¬ng ph¸p thñ thuËt ®Ó l«i cuèn sù chó ý cña trÎ. Tõ chó ý th× trÎ míi ghi nhí ®îc néi dung vµ c¸c c©u chuyÖn mµ trÎ kÓ míi cã “hån” . Ngoµi ra ë trÎ mÉu gi¸o lín ®· xuÊt hiÖn ghi nhí cã chñ ®Þnh. Nhng nh÷ng g× Ên tîng th× trÎ ghi nhí rÊt l©u. Nh÷ng c©u truyÖn néi dung gÇn gòi trÎ, nh÷ng tÊm g¬ng trong s¸ng, nh÷ng tÝnh dòng c¶m, tinh thÇn ®oµn kÕt… dÔ l«i cuèn trÎ vµ trÎ yªu thÝch, ghi nhí vµ thÓ hiÖn ®îc nh÷ng c©u truyÖn, bµi th¬ mét c¸ch s¸ng t¹o. 2.5 Xóc c¶m - t×nh c¶m : TrÎ mÉu gi¸o rÊt giµu xóc c¶m- t×nh c¶m, mäi häat ®éng vµ t duy cña trÎ ®Òu chi phèi bëi t×nh c¶m.TrÎ mÉu gi¸o lu«n cã nhu cÇu ®ßi hái mäi ngêi xung quanh thÓ hiÖn t×nh c¶m tèt ®Ñp ®èi víi trÎ. Ngîc l¹i trÎ còng mu«n thÓ hiÖn t×nh c¶m tèt ®Ñp cña m×nh víi mäi ngêi xung quanh. TrÎ rÊt xóc c¶m víi nh÷ng c¸i míi cña nh÷ng sù vËt- hiÖn tîng xung quanh trÎ, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng nh©n vËt trong truyÖn. TrÎ rÊt yªu th¬ng anh n«ng d©n hiÒn lµnh thËt thµ trong c©u chuyÖn “ C©y tre tr¨m ®èt”… TrÎ cßn cã t×nh c¶m tèt ®Ñp vµ ch©n thµnh ®èi víi c¸c sù vËt hiÖn tîng mµ trÎ tiÕp xóc hµng ngµy. Sù ph¸t triÓn t×nh c¶m cña trÎ mÉu gi¸o cßn ®îc biÓu hiÖn ra ë nhiªï mÆt trong ®êi sèng tinh thÇn cña trÎ (thÈm mü, ®¹o ®øc, trÝ tuÖ) trÎ biÕt rung ®éng trøoc c¸i ®Ñp trong cuéc sèng xung quanh. Khi trÎ trùc tiÕp tiÕp xóc víi c¸i ®Ñp khiÕn trÎ thÊy g¾n bã, thiÕt tha víi con ngêi vµ c¶nh vËt xung quanh, kÝch thÝch trÎ lµm nh÷ng ®iÒu tèt lµnh ®Ó ®em l¹i niÒm vui h¹nh phóc cho mäi ngêi. Ng«n ng÷ v¨n häc nhÊt lµ nh÷ng c©u chuyÖn gÇn gòi trÎ, nã cã mét søc m¹nh l«i cuèn trÎ ghª gím t¹o cho trÎ nh÷ng c¶m xóc m·nh liÖt tríc nh÷ng nh©n vËt trong truyÖn. §©y lµ thêi ®iÓm thuËn lîi ®Ó gi¸o dôc thÈm mü vµ t×nh c¶m ®¹o ®øc cho trÎ. Sù ph¸t triÓn m¹nh nh÷ng xóc c¶m thÈm mü kÕt hîp v¬i sù ghi nhí m¸y mãc vèn cã khiÕn cho ®øa trÎ ë løa tuæi nµy rÊt dÔ nh¹y c¶m tríc nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt . TrÎ mÉu gi¸o tiÕp nhËn vµ häc thuéc rÊt nhanh nh÷ng lêi cña c¸c nh©n vËt trong truyÖn. TrÎ hßa nhËp nhanh chãng víi t×nh c¶m cña nh©n vËt trong truyÖn ®ã lµ sù hßa ®ång gi÷a trÎ víi thÕ giíi nghÖ thuËt vµ hiÖn thùc cuéc sèng. Cho trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m còng lµ lµm giµu nh©n c¸ch cña trÎ. II/ C¬ së gi¸o dôc häc mÉu gi¸o . 1. Gi¸o dôc thÈm mü cho trÎ mÉu gi¸o : Kh¸i niÖm vÒ thÈm mü cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vµ quan ®iÓm kh¸c nhau, cã ngêi cho r»ng “C¸i thÈm mü lµ siªu ph¹m trï, tóc lµ ph¹m trï mü häc chung nhÊt, réng r·i nhÊt. C¸i ®Ñp, c¸i xÊu, c¸i cao c¶, thÊp hÌn, c¸i bi, c¸i hµi, tÝnh kÞch vµ nh÷ng ®Æc h×nh t¬ng tù kh¸c nhau lµ cïng lo¹i. C¸i thÈm mü lµ c¸i chung lµ c¸i ®Æc tÝnh ®ã vèn cã.” Cã ngêi l¹i cho r»ng: thÈm mü lµ mét khoa häc vÒ c¶m gi¸c cã nghÜ lµ thÈm mü lµ sù thu nhËn c¸i ®Ñp b»ng c¶m gi¸c. Nãi vÒ c¸i ®Ñp chóng ta thÊy c¸i ®Ñp v« cïng réng lín “C¸i ®Ñp lµ ph¹m trï c¬ b¶n cña mü häc lµ trung t©m cña c¸c quan hÖ thÈm mü. Trong ®êi sèng t©m hån trong t×nh c¶m, trong lao ®éng vµ trong nghÖ thuËt . C¸i ®Ñp lµ h¹t nh©n quan träng thóc ®Èy x· héi tiÕn lªn.” Nh vËy ®Ñp lµ mét ph¹m trï cña mü häc bao gåm (c¸i ®Ñp, c¸i xÊu, c¸i bi kÞch, c¸i hµi kÞch vµ tr¸c tuyÖt) Víi trÎ mÉu gi¸o, gi¸o dôc thÈm mü cho trÎ kh«ng ngoµi gi¸o dôc c¸i ®Ñp. C¸i ®Ñp cña trÎ cô thÓ lµ ®Ñp trong sinh ho¹t hµng ngµy, ®Ñp trong thiªn nhiªn, ®Ñp trong nghÖ thuËt cuéc sèng s«i ®éng phong phó cña thÕ giíi xung quanh trÎ. Gi¸o dôc thÈm mü cho trÎ mÉu gi¸o . §èi víi trÎ mÉu gi¸o tuæi cña sù hån nhiªn m¬ íc vµ b¾t ®Çu cña mäi c¸i ®Ñp. ViÖc gi¸o dôc thÈm mü lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cña gi¸o dôc mÉu gi¸o nh»m gãp phÇn ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch cho trÎ. Gi¸o dôc thÈm mü lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng cã hÖ thèng vµo nh©n c¸ch cña trÎ, nh»m ph¸t triÓn ë trÎ n¨ng lùc c¶m thô vµ hiÓu ®óng ®¾n c¸i ®Ñp trong ®êi sèng x· héi, trong thiªn nhiªn, trong nghÖ thuËt gi¸o dôc lßng yªu c¸i ®Ñp vµ ®a c¸i ®Ñp vµo ®êi sèng mét c¸ch s¸ng t¹o. C¸i ®Ñp lµm phong phó thªm cuéc sèng cña trÎ gãp phÇn gi¸o dôc tÝnh l¹c quan yªu ®êi, cã ¶nh hëng ®Õn viÖc h×nh thµn míi quan hÖ cña c¸c em víi cuéc sèng vµ nh÷ng ngêi xung quanh. Gi¸o dôc thÈm mü gióp trÎ c¶m thô vµ nhËn thøc s©u s¾c h¬n nh÷ng hiÖn tîng cña cuéc sèng, gióp më réng thªm tÇm m¾t cña trÎ, trau dåi cho trÎ lßng ham hiÓu biÕt. Ngîc l¹i nh÷ng biÓu tîng cña trÎ vÒ thÕ giíi n¨ng lùc quan s¸t vµ x¸c ®Þnh mçi t¬ng hç gi÷a c¸c hiÖn tîng cña cuéc sèng, viÖc ghi nhí vµ t¸i hiÖn chóng sÏ lµm ss©u s¾c h¬n viÖc c¶m thô vµ xóc c¶m thÈm mü . C¶m xóc thÈm mü kh«ng nh÷ng ®îc x©y dùng trªn c¬ së c¶m thô c¸i ®Ñp mµ cßn trªn c¬ së hiÓu biÕt s©u s¾c néi dung tëng tîng nghÖ thuËt cña t¸c phÈm . Gi¸o dôc nghÖ thuËt lµ mét bé phËn quan träng cña gi¸o dôc thÈm mü . Gi¸o dôc trÎ b»ng c¸c ph¬ng tiÖn nghÖ thuËt lµ ®èi tîng cña gi¸o dôc nghÖ thuËt , mét bé phËn quan träng cña gi¸o dôc thÈm mü . V¨n häc nghÖ thuËt mang ®Õn cho trÎ sù hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ cuéc sèng, lµm cho trÎ rung ®éng tríc c¸i hay, c¸i ®Ñp víi t×nh c¶m trong s¸ng cña con ngêi vµ biÕt lªn ¸n, tá th¸i ®é víi nh÷ng c¸i xÊu. Qua t¸c phÈm v¨n häc trÎ tiÕp xóc víi ng«n ng÷ nghÖ thuËt ®Æc biÖt lµ ng«n ng÷ v¨n xu«i giµu c¶m xóc tõ ®ã sÏ kÝch thÝch n¨ng lùc tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt cña trÎ. Nh vËy gi¸o dôc thÈm mü vµ nghÖ thuËt cÇn tiÕn hµnh ngay ë løa tuæi mÉu gi¸o ®Ó ¬m trång nh÷ng tµi n¨ng cho t¬ng lai. 2. TiÕt häc ë trêng mÉu gi¸o : Ho¹t ®éng chñ ®¹o cña trÎ mÉu gi¸o lµ ho¹t ®éng vui ch¬i do ®ã còng nh mäi tiÕt häc kh¸c d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m còng ph¶i tiÕn hµnh theo ph¬ng ch©m “ Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc” N¨ng lùc tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt cña trÎ chÞu ¶nh hëng cña nh÷ng t¸c ®éng s ph¹m. Do vËy ®Ó thùc hiÖn d¹ng thøc tiÕt häc c« gi¸o ph¶i n¾m v÷ng ®îc c¬ së khoa häc cña m«n häc, ph¶i biÕt khªu gîi h÷ng thó kÝch thÝch , thu hót trÎ tíi tù lùc t×m tßi, ph¸t hiÖn s¸ng t¹o nghÖ thuËt . Th«ng qua tiÕt d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m qua c¸ch thÓ hiÖn cña c« gi¸o gióp trÎ cã nh÷ng kü n¨ng tù thÓ hiÖn nghÖ thuËt ®éc lËp, s¸ng t¹o ( kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m ) chØ th«ng qua ho¹t ®éng c¸c phÈm chÊt t©m lý cña trÎ míi ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 3. C¸c nguyªn t¾c cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc . Ngoµi nh÷ng nguyªn t¾c chung c¬ b¶n, còng nh c¸c tiÕt häc kh¸c d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cÇn lu ý ®Õn c¸c nguyªn t¾c sau: 3.1. Cho trÎ tham gia vµo qu¸ tr×nh kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m lµ ®a trÎ vµo ho¹t ®éng nghÖ thuËt . Qua qu¸ tr×nh kÓ chuyÖn b¶n th©n trÎ sÏ nµy sinh mèi giao c¶m víi c¸c nh©n vËt trong chuyÖn. Tõ nhu cÇu thÝch thÓ hiÖn m×nh trÎ hßa m×nh vµo t¸c phÈm hãa th©n vµo c¸c nh©n vËt. §Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña trÎ c« gi¸o cÇn chän h×nh thøc tiÕt häc vµ ngoµi tiÕt häc, vËn dông ph¬ng ph¸p , biÖn ph¸p sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m lý cña trÎ ®Ó trÎ kh«ng chi tham gia tiÕp nhËn mµ cßn hßa m×nh vµo t¸c phÈm . BiÕt ®¸nh gi¸ c¸c nh©n vËt trong chuyÖn mµ cao h¬n trÎ cßn biÕt rung ®éng tríc nh÷ng tÊm g¬ng, nh÷ng ho¹t ®éng tèt cña c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm . muèn vËy ph¶i tæ chøc cho trÎ ho¹t ®éng chuyÓn vµo trong ®Ó t¸c phÈm t¸c ®éng trùc tiÕp lªn nh©n c¸ch cña trÎ, biÕn thµnh néi dung nh©n c¸ch bÒn v÷ng. 3.2. Nguyªn t¾c gîi c¶m thÈm mü : Víi tiÕt häc d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cÇn lùa chän c¸ch tiÕn hµnh t¹o nªn kh«ng khÝ cña ho¹t ®éng v¨n ch¬ng ®Ó kÝch thÝch høng thó, thu hót chó ý cña trÎ. C¸c c©u chuyÖn ph¶i mang tÝnh nghÖ thuËt µ tÝnh gi¸o dôc cao. TÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt trong chuyÖn, ph¶i râ nÐt ®Æc trng. TÝnh gîi c¶m thÈm mü cßn ®îc thÓ hiÖn trong mèi quan hÖ gi· c¸c nh©n vËt trong chuyÖn, trong nhÞp ®iÖu, ng÷ ®iÖu cña c©u v¨n… mµ trÎ thÖ hiÖn qua giäng kÓ cña m×nh. 3.3. Nguyªn t¾c võa søc; Võa kh«ng ph¶i t¹o ra sù phï hîp víi kh¶ n¨ng hiÖn cã cña trÎ mµ ph¶i híng tíi “vïng ph¸t triÓn gÇn nhÊt cña trÎ, b»ng nç lùc ®¸nh thøc tiÒm n¨ng cña trÎ nhê c¸c ph¬ng ph¸p , biÖn ph¸p t¸c ®éng tÝch cùc trong d¹y v¨n häc . Thùc hiÖn nguyªn t¾c võa søc ®èi víi tiÕt d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cÇn chó ý; c« phaØ sö dông biÖn ph¸p phï hîp víi tõng tiÕt häc cô thÓ ®Ó g©y høng thó cho trÎ. Chó ý sö dông c¸c t¸c phÈm kh«ng qu¸ dµi, c¸c nh©n vËt gÇn giò víi trÎ, ®ã lµ nh÷ng viÖc lµm tèt, nh÷ng tÊm g¬ng s¸ng ®Ó cho trÎ noi theo. Vµ nh vËy khi lùa chän t¸c phÈm v¨n häc cÇn dùa trªn høng thó vµ nhËn thøc cña trÎ ®a ®Õn cho trÎ nh÷ng hiÓu biÕt míi. 4. VÊn ®Ò tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt cña trÎ. Trong khi tiÕp xóc víi nghÖ thuËt lµm theo ý kiÕn chñ ®éng, chñ quan cña m×nh tøc lµ trÎ ®· t t×m ra ph¬ng thøc tù thÓ hiÖn m×nh tríc 1 t¸c phÈm vµ trÎ cã thÓ tù kÓ mét c©u chuyÖn hay ®äc mét bµi th¬… nh vËy trÎ ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh tÝch lòy vån v¨n häc nghÖ thuËt nhÊt ®Þnh- tøc lµ trÎ ph¶i nghe kÓ c©u chuyÖn ®ã nhiÒu lÇn. Cã thÓ nãi trÎ rÊt cã kh¶ n¨ng trong lÜnh vùc nµy Tõ viÖc tiÕp xóc víi nh÷ng c©u chuyÖn nhiÒu lÇn th× chÝnh b¶n th©n trÎ sÏ n¶y sinh mong muèn thÓ hiÖn l¹i c©u chuyÖn ®ã hay lµ thÝch ®ãng vai mét nh©t vËt nµo ®ã trong c©u chuyÖn mµ trÎ thÝch. Muèn thÓ hiÖn ®îc trÎ ph¶i huy ®éng tÊt c¶ trÝ tëng tîng vµ ng«n ng÷ cña m×nh. Song ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc. III/ C¬ së ng÷ v¨n. 3.1 C¬ së ng«n ng÷ häc: Ng«n ng÷ ®îc dïng ®Ó chØ mét hÖ thèng c¸c kÝ hiÖu ng÷ ©m cã ý nghÜa chung ®èi víi tÊt c¶ mét tËp hîp ngêi vµ cã nh÷ng qui t¾c vÒ ph¸t ©m, ng÷ nghÜa vµ ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt thèng nhÊt. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ dùa trªn sù ph¸t triÓn c¶ t duy nh: Piaget vµ Vgotski. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ lµ d¹y trÎ biÕt sö dông ng«n ng÷ dÓ giao tiÕp . D¹y ng«n ng÷ cho trÎ lµ d¹y trÎ ph¸t ©m ®óng, d¹y trÎ kh«ng nh÷ng hiÓu ®îc nghÜa cña tõ mµ ph¶i biÕt sö dông tõ mét c¸ch chÝnh x¸c, bíc ®Çu d¹y trÎ nãi theo ®óng ng÷ ph¸p, nãi m¹ch l¹c vµ n¾m ®îc mét sè nghi lÔ giao tiÕp th«ng thêng. 3.2. Nh÷ng c©u chuyÖn dµnh cho trÎ 5-6 tuæi. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt cã ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn t©m hån, t×nh c¶m, trÝ tuÖ cña trÎ, ®Æc biÖt lµ sù nh¹y c¶m thÈm mü, thaÝ ®é s¸ng t¹o ng«n ng÷ vµ héi häa. Cho nªn nh÷ng c©u chuyÖn cã mÆt trong ch¬ng tr×nh gi¸o dôc trÎ tõ 5-6 tuæi ®ã lµ nh÷ng c©u chuyÖn thÇn tho¹i, truyÖn cæ tÝch, truyÖn cêi, truyÖn ®ång tho¹i… ®©y lµ thÕ giíi míi cña cuéc sèng thùc t¹i ®ã lµ thiªn nhiªn, x· héi, con ngêi ®îc diÔn t¶, biÓu ®¹t, truyÒn ®¹t b»ng h×nh thøc v¨n xu«i. * VÒ néi dung: - ThÇn tho¹i chøa ®ùng trong nã yÕu tè hoang ®êng vµ chÊt l·ng m¹n tÝch cùc. G¹t bá yÕu tè hoang ®êng th× thÇn tho¹i vÉn chøa ®ùng néi dung hiÖn thùc lµ ph¶n ¸nh cuéc sèng lao ®éng vµ t©m t cña con ngêi. Néi dung truyÖn thÇn tho¹i thêng ph¶n ¸nh c¸c vÊn ®Ò sau: “ Ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m, chèng thiªn nhiªn, b¶o vÖ ®Êt níc: TruyÖn “ Phï §ængThiªn V¬ng” truyÖn “ S¬n Tinh Thñy Tinh” Ph¶n ¸nh nguån gèc loµi ngêi, vò trô: “TruyÖn thÇn trô trêi” ph¶n ¸nh lÞch sö d©n téc vµ niÒm tù hµo d©n téc “ Con rång ch¸u tiªn”… TruyÖn thÇn tho¹i cã t¸c dông to lín trong viÖc gi¸o dôc niÒm tù hµo d©n téc cho trÎ. - TruyÖn cæ tÝch ph¶n ¸nh nh÷ng vÊn ®Ò nh: phong c¶nh quª h¬ng ®Êt níc: truyÖn “ Sù tÝch hå g¬m”, phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng cña d©n téc: truyÖn “tÊm c¸m”, ph¶n ¸nh søc m¹nh cña nh©n d©n trong ®Êu tranh chèng phong kiÕn truyÖn: “C©y tre tr¨m ®èt” truyÖn cæ tÝch lÊy viÖc miªu t¶ hµnh ®éng cña nh©n vËt ®îc chia lµm hai tuyÕn ®èi lËp nh thiÖn ¸c, ch¨m chØ, lêi biÕn, giµu- nghÌo… Trong truyÖn cæ tÝch võa cã yÕu tè thùc, võa cã yÕu tè h, yÕu tè nµy chøa ®ùng kh¸t väng cña con ngêi trong x· héi phong kiÕn muèn cã tù do, b×nh ®¼ng c«ng b»ng x· héi. - TruyÖn do c¸c nhµ v¨n trong níc vµ ngoµi níc s¸ng t¸c cã néi dung ph¶n ¸nh kh¸ phong phó. Néi dung truyÖn thêng ph¶n ¸nh c¸c vÊn ®Ò sau: T×nh c¶m ®èi víi «ng bµ, bè mÑ, anh chÞ em :VÝ dô nh truyÖn “ Ba c« g¸i” T×nh c¶m ®èi víi l·nh tô nh truyÖn “ NiÒm vui bÊt ngê” Thiªn nhiªn t¬i ®Ñp nh truyÖn “ Ngêi b¹n h¹nh phóc nhÊt” Gi¸o dôc tÝnh kû luËt, vÖ sinh. ThËt thµ, dòng c¶m, th«ng minh, ch¨m chØ nh truyÖn “ Hai chó bÐ kh«n ngoan” “ Voi cã Ých” “Chó dª ®en” … Ngoµi ra cßn cã truyÖn viÕt theo kiÓu truyÖn cêi d©n gian, truyÖn cêi còng ph¶n ¸nh sinh ho¹t, ®êi sèng nh c¸c truyÖn kh¸c, võa cã tÝnh gi¸o dôc trÎ nhÑ nhµng, võa gîi lªn tiÕng cêi hån nhiªn tho¶i m¸i nh truyÖn “ MÌo l¹i hoµn mÌo” “ Chó thá kiªu ng¹o” * VÒ nghÖ thuËt : Nh÷ng c©u chuyÖn thÇn tho¹i th¬ng cã nh÷ng yÐu tè kú ¶o. ChÝnh nh÷ng yÕu tè kú ¶o ®ã ®· nãi lªn vÎ ®Ñp, sù giµu cã cña ®Êt níc vµ søc m¹nh cña con ngêi ViÖt nam. Cßn c¸c t×nh tiÕt trong chuyÖn cæ tÝch vµ ®ång tho¹i ®Òu diÔn ra trong tr×nh tù th«ng thêng: viÖc g× x¶y ra tríc th× nãi tríc, viÖc g× x¶y ra sau th× nãi sau. NhiÒu truyÖn cã kÕt cÊu hai tuyÕn ®èi lËp nh trong truyÖn “ Chó dª ®en” Dª ®en th× dòng c¶m, dª tr¾ng th× nhót nh¸t. Nh÷ng c©u chuyÖn ®îc x©y dùng theo nghÖ thuËt th«ng thêng nhng vÉn mang nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt sinh ®éng, ch©n thùc, hÊp dÉn, thñ ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö dông chñ yÕu lµ so s¸nh, nh©n hãa… Nh÷ng c©u chuyÖn nhÊn m¹nh ®Õn gi¸o dôc ng«n ng÷ cho trÎ ë chÊt v¨n, lêi tho¹i, c¸c c©u v¨n vÇn, c¸c tõ ®îc l¸y ®i l¸y l¹i nhiÒu lÇn. Cã c©u chuyÖn ®îc kÓ díi h×nh thøc v¨n vÇn: nh “ nµng tiªn èc” “ Xa cã bµ giµ nghÌo. Chuyªn mß cua b¾t èc Mét h«m bµ b¾t ®îc Mét con èc xinh xinh Vá nã biªng biÕc xanh Kh«ng gièng nh èc kh¸c”… 3.3. KÓ chuyÖn- D¹y trÎ kÓ diÔn c¶m . KÓ chuyÖn lµ mét hµnh ®éng nghÖ thuËt, nh»m truyÒn ®¹t nh÷ng sù kiÖn , ho¹t ®éng, xung ®ét cña nh÷ng c©u chuyÖn ®îc chøng kiÕn cho ngêi kh¸c, nh vËy kÓ chuyÖn cã thÓ tõ ng«n b¶n ( lêi kÓ cña ngêi kh¸c) hoÆc tõ v¨n b¶n ( ®· in thµnh v¨n b¶n) NhiÖm vô cña ngêi kÓ chuyÖn lµ ®em l¹i cho trÎ niÒm yªu thÝch vµ qua ®ã ph¸t triÓn trÝ tuÖ, t×nh c¶m vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ. Qua viÖc c« gi¸o kÓ chuyÖn trÎ b¾t chíc mÉu ng«n ng÷ , giäng ®iÖu, cö chØ, ®iÖu bé lµm giµu vèn ng«n ng÷ cña m×nh. Cßn d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn lµ mét ph¬ng ph¸p n»m trong nhãm ph¬ng ph¸p thùc hµnh. D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m kh«ng thÓ sö dông t¸ch rêi khái ph¬ng ph¸p ®äc vµ kÓ diÔn c¶m , ®µm tho¹i, trùc quan. Cã tiÕn hµnh c¸c ph¬ng ph¸p trªn th× míi d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m míi ®¹t ®îc kÕt qu¶. 4.3. Vai trß cña viÖc d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m ; PhÇn lín truþªn dµnh cho trÎ mÉu gi¸o ®Ò cËp ®Õn néi dung vÒ t×nh c¶m gi÷a nh÷ng ngêi ruét thÞt, gi÷a b¹n bÌ víi nhau, hoÆc gi¸o dôc trÎ yªu mÕn, tr©n träng ngêi lao ®éng, yªu mÕn vµ b¶o vÖ thiªn nhiªn, c¸c con vËt. TÊt c¶ nh÷ng c©u chuyÖn ®ã coa t¸c dông gi¸o dôc t×nh c¶m nh©n ¸i cho trÎ. Th«ng qua c¸c c©u chuyÖn trÎ häc nh÷ng bµi häc cÇn thiÕt. V× vËy viÖc d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cã vai trß rÊt lín: - D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn t duy , trÝ tuÖ - D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn ng«n ng÷ - D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó gi¸o dôc ®¹o ®øc. - D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m lµ ph¬ng tiÖn ®Ó gi¸o dôc thÈm mü. ChÝnh v× vËy khi cho trÎ tiÕp xóc víi nh÷ng c©u chuyÖn, c« gi¸o ph¶i cã ng«n ng÷ chuÈn mùc ®Ó lét t¶ hÕt néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ®Õn víi trÎ, cã nh vËy th× qu¸ tr×nh s ph¹m thø 2 ( trÎ tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt ) míi ®em l¹i kÕt qu¶ tèt Ch¬ng III. Mét sè biÖn ph¸p d¹y trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi kÓ chuyÖn diÔn c¶m I/ Nh÷ng vÊn ®Ò lu ý trong viÖc d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. Ng«n ng÷ cña truyÖn cã nh÷ng ®Æc trng riªng nªn khi kÓ chuyÖn cho trÎ nghe vµ d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn c« cÇn ph¶i chó ý tíi. TruyÖn lµ nh÷ng dßng v¨n xu«i chiÕm c¶ chiÒu ngang tê giÊy, ng«n ng÷ thêng gi¶n dÞ, Ýt lêi nãi hoa mü, ®a nghÜa. TruyÖn kh¸c víi th¬ vÒ h×nh thøc, trong khi ®ã dßng th¬ cã mét khu«n khæ nhÊt ®Þnh, c©u th¬ th× cã lo¹i dµi lo¹i ng¾n kh¸c nhau ®iÒu ®ã phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña t¸c phÈm . Nhng nh÷ng c©u chuyÖn dï lµ truyÖn thÇn tho¹i, truyÖn cæ tÝch, truyÖn truyÒn thuyÕt, truyÖn cêi hay lµ truyÖn ®ång tho¹i… th× h×nh thøc tr×nh bµy ®Òu gièng nhau. Cèt chuyÖn ®îc x©y dùng trªn mét tr×nh tù th«ng thêng: B¾t ®Çu , diÕn biÕn vµ kÕt thóc, nhng vÉn mang nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt sinh ®éng, ch©n thËt vµ hÊp dÉn- thñ ph¸p nghÖ thuËt thêng ®îc sö dông lµ so s¸nh, nh©n hãa, miªu t¶… Nh÷ng c©u chuyÖn viÕt cho trÎ mÉu gi¸o thêng cã néi dung ®¬n gi¶n, gÇn gòi víi cuéc sèng thùc cña trÎ. Thêng g¾n ®Ó gi¸o dôc trÎ nh÷ng tÝnh c¸ch vµ hµnh vi v¨n hãa ®¬n gi¶n, nh÷ng íc m¬ hoµi b·o, nh÷ng tÊm g¬ng tèt: dòng c¶m, ®oµn kÕt biÕt gióp ®ì b¹n bÌ, tÝnh hiÕu th¶o, ch¨m chØ, hiÒn lµnh; nh÷ng nh©n vËt trong chuyÖn thêng ®îc x©y dùng víi tÝnh c¸ch ®èi lËp nhau. Vµ thêng ®îc mîn h×nh ¶nh cña c¸c con vËt th©n th¬ng gÇn giò trÎ nh: cãc, h¬u, nai, rïa- ®ã lµ nh÷ng nh©n vËt hiÒn lµnh thÓ hiÖn cho nh÷ng tÝnh c¸ch tèt. Cßn nh÷ng nh©n vËt ¸c thêng nÐp díi tªn c¸c con vËt hung d÷ nh cäp, sãi, hæ, b¸o… MÆc dï c¸c con vËt ®îc nh©n c¸ch hãa nhng vÉn mang tÝnh rÊt ngêi. V× vËy kÓ chuyÖn lµ mét ho¹t ®éng nghÖ thuËt nh»m truyÒn ®¹t nh÷ng sù kiÖn, hµnh ®éng, nh÷ng xung ®ét cña nh÷ng c©u chuyÖn ®îc chøng kiÕn cho ngêi kh¸c. Do vËy kÓ chuyÖn cã thÓ tõ ng«n b¶n ( lêi kÓ chuyÖn cña ngêi kh¸c) hoÆc tõ v¨n b¶n ( ®· in thµnh v¨n b¶n). V× vËy nhiÖm vô cña ngêi gi¸o viªn lµ kÓ chuyÖn ®em l¹i cho trÎ niÒm vui thÝch ®îc nghe kÓ chuyÖn vµ tù kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m qua ®ã ph¸t triÓn trÝ tuÖ, t×nh c¶m, vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ. Qua viÖc c« gi¸o kÓ chuyÖn trÎ b¾t chíc, ghi nhí mÉu ng«n ng÷ , b¾t chíc giäng ®iÖu, cö chØ ®iÖu bé lµm giµu vèn ng«n ng÷ cña m×nh vµ kÓ l¹i chuyÖn mét c¸ch diÔn c¶m theo ng«n ng÷ cña trÎ. ®iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c« gi¸o, c« ph¶i cã nh÷ng ph¬ng ph¸p , biÖn ph¸p , thñ thuËt cô thÓ trªn tõng tiÕt, tõng c©u chuyÖn th× míi cã thÓ ®¹t ®îc môc ®Ých gi¸o dôc . II. BiÖn ph¸p d¹y trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m . 1. Mét sè ph¬ng ph¸p chung cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc . Gi¸o dôc mÉu gi¸o cã nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau trong ®ã “ TiÕt häc” ®ãng vai trß quan träng nhÊt. Trªn tiÕt häc ngêi ta ph¶i sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸o dôc cã hiÖu qu¶. Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ c¸ch thøc tæ chøc ho¹t ®éng nhËn thøc cña trÎ nh»m ®¶m b¶o cho trÎ n¾m v÷ng ®îc tri thøc vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng t duy vµ thùc tiÔn. Ph¬ng ph¸p d¹y trÎ häc lµ c«ng cô ®Ó c« gi¸o dïng nã tæ chøc ho¹t ®éng cho trÎ. §Ó thùc hiÖn néi dung cña viÖc lµm cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc ngêi ta sö dông c¸c ph¬ng ph¸p c¬ b¶n sau: §äc vµ kÓ t¸c phÈm cã nghÖ thuËt Ph¬ng ph¸p trao ®æi gîi më Sö dông ®å dïng trùc quan §a trÎ vµo ho¹t ®éng nghÖ thuËt . Trªn mçi tiÕt häc c¸c ph¬ng ph¸p nµy ®Òu ®îc kÕt hîp vËn dông nhuÇn nhuyÔn tõng tÝnh chÊt, néi dung cña tiÕt häc mµ gi¸o viªn sö dông ph¬ng ph¸p nµo lµ chÝnh, ph¬ng ph¸p nµo lµ phô ®Ó tõ ®ã t×m ra c¸c biÖn ph¸p d¹y häc hîp lý nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nhÊt 2. Mét sè biÖn ph¸p d¹y trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m . Theo tõ ®iÓn tiÕng ViÖt- ViÖn KHXHNV 1992 th× “ BiÖn ph¸p lµ c¸ch lµm, c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cô thÓ” BiÖn ph¸p d¹y häc cã thÓ hiÓu lµ nh÷ng t¸c ®éng riªng biÖt cña gi¸o viªn trong mçi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cô thÓ. Hay biÖn ph¸p lµ c¸ch ¸p dôn ph¬ng ph¸p vµo thùc tiÔn d¹y häc lµ bé phËn cña ph¬ng ph¸p d¹y häc. Nh môc ®Ých cña ®Ò tµi ®Æt ra ë ®Ò tµi nµy chóng t«i hÖ thèng hãa vµ ®a ra mét sè biÖn ph¸p cã thÓ sö dông trong c¸c tiÕt d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m trªn c¬ së khoa häc liªn ngµnh vµ dùa trªn nh÷ng ph¬ng ph¸p chung c¬ b¶n cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc . Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p cã thÓ sö dông trong c¸c tiÕt “ d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m ‘ ë ®©y chóng t«i chñ yÕu dùa trªn 2 ph¬ng ph¸p chÝnh ®ã lµ + §äc vµ kÓ t¸c phÈm cã nghÖ thuËt + §a trÎ vµo ho¹t ®éng v¨n häc nghÖ thuËt . 2.1 §äc vµ kÓ t¸c phÈm cã nghÖ thuËt (kÓ diÔn c¶m ) Ph¬ng ph¸p nµy chÝnh lµ sö dông giäng kÓ kÌm theo cö chØ, ®iÖu bé, nÐt mÆt ®Ó truyÒn ®¹t ý nghÜa, t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ , truyÒn ®¹t néi dung cña t¸c phÈm vµ th¸i ®é cña ngêi ®äc, kÓ ®Õn víi ngêi nghe. Khi kÓ chuyÖn c« cÇn ph¶i lµm béc lé râ chñ ®Ò cña t¸c phÈm, hãa th©n vµo nh÷ng nh©n vËt, nh÷ng sù kiÖn… thÓ hiÖn ®îc mèi quan hÖ xóc c¶m, th¸i ®é sù hiÓu biÕt s©u s¾c cña c¸ nh©n ®èi víi t¸c phÈm. Dùa vµo ph¬ng ph¸p kÓ t¸c phÈm cã nghÖ thuËt chóng t«i x©y dùng c¸c biÖn ph¸p sau: * KÓ diÔn c¶m: Môc ®Ých cña biÖn ph¸p nµy hiÓu ®îc néi dung truyÖn, hiÓu ®îc tÝnh c¸ch nh©n vËt, b¾t chíc giäng kÓ diÔn c¶m cña c« ë ng÷ ®iÖu giäng c¸ch ngng, nghØ, cö chØ, ®iÖu bé, nÐt mÆt… phï hîp víi tõng tÝnh c¸ch cña nh©n vËt * KÓ diÔn c¶m kÕt hîp víi diÔn xuÊt theo néi dung c©u chuyÖn: BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ kÓ t¸c phÈm nghÖ thuËt mét c¸ch s¸ng t¹o . Vd: Khi kÓ chuyÖn “ B¶y con qu¹” ®Õn ®o¹n c« g¸i ®i ®Õn mÆt trêi th× mÆt trêi qu¸ nãng to¸t c¶ må h«i. Th× trÎ cã thÓ kÓ vµ kÕt hîp cö chØ “ ®a tay lªn tr¸n vµ quÖt må h«i” * KÓ chuyÖn kÕt hîp víi ©m nh¹c. BiÖn ph¸p nµy lµm cho c©u chuyÖn huyÒn bÝ vµ l«i cuèn h¬n. * Sö dông ®å dïng trùc quan: BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ tri gi¸c c©u chuyÖn mét c¸ch sèng ®éng h¬n. * KÓ chuyÖn kÕt hîp víi trß chuyÖn gi¶i thÝch. Lµ biÖn ph¸p dïng lêi nãi kÕt hîp víi ®éng t¸c mÉu ®Ó giao tiÕp néi dung t¸c phÈm, kÝch thÝch trÎ ham muèn thÓ hiÖn l¹i t¸c phÈm * KÓ trÝch dÉn: BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ hiÓu néi dung t¸c phÈm mét c¸ch cô thÓ vµ s©u s¾c h¬n. * §µm tho¹i víi trÎ vÒ t¸c phÈm : BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ ghi nhí néi dung c©u chuyÖn- kh¾c s©u ®îc tÝnh c¸ch nh©n vËt- gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ t duy tèt. * G©y høng thó cho trÎ vÒ c©u chuyÖn: Gióp trÎ ham thÝch nghe chuyÖn vµ kÓ l¹i chuyÖn. * Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin nghe nh×n BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ ghi nhí c©u chuyÖn tèt h¬n. HiÓu ®îc néi dung, tÝnh c¸ch cña nh©n vËt tèt h¬n. KÝch thÝch trÎ vµo tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt 2.2 §a trÎ vµo ho¹t ®éng v¨n häc nghÖ thuËt : Ph¬ng ph¸p nµy nh»m kÝch thÝch kh¶ n¨ng tù ho¹t ®éng v¨n häc nghÖ thuËt cña trÎ. Khi sö dông ph¬ng ph¸p nµy, c« gi¸o ph¶i híng dÉn trÎ vµo ho¹t ®éng, cuèn hót trÎ vµo ho¹t ®éng v¨n häc nghÖ thuËt , ë ph¬ng ph¸p nµy chñ yÕu c« ®a ra vÊn ®Ò trÎ tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. ë ph¬ng ph¸p nµy chóng t«i x©y dùng c¸c biÖn ph¸p sau: * C« cho trÎ kÓ theo c« tõng ®o¹n cña c©u chuyÖn. BiÖn ph¸p nµy gióp cho trÎ cñng cè l¹i viÖc kÓ cña m×nh thuéc chuyÖn vµ diÔn c¶m c©u chuyÖn. * C« lµ ngêi dÉn chuyÖn- TrÎ nãi lêi tho¹i. Vd; truyÖn “ Dª con nhanh trÝ” - C« gi¸o dÉn chuyÖn “ trong khu rõng kia cã hai mÑ con nhµ Dª. mét h«m dª mÑ ra ®ång vµ dÆn Dª con: - TrÎ nãi lêi tho¹i “ Con ë nhµ cho ngoan mÑ ra ®ång ¨n mét Ýt cá t¬i lÊy s÷a ngät cho con bó, ë nhµ nÕu ai gäi cöa con còng ®õng më nhÐ, nÕu kh«ng chã sãi gian ¸c vµo ¨n thÞt con ®Êy” * Sö dông c©u hái gîi më theo høng thó say mª cña trÎ. Vd : Khi dª mÑ ®i v¾ng dª mÑ ®· dÆn dª con nh thÕ nµo? Dª con tr¶ lêi ra sao? * TrÎ kÓ nèi tiÕp nhau theo néi dung c©u chuyÖn. BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ ghi nhí c©u chuyÖn h¬n vµ cã ý thøc thi ®ua. * Cho trÎ nhËn xÐt b¹n kÓ: C« gi¸o ph¶i chó ý khªu gîi høng thó vµ kh¶ n¨ng tÝch cùc t duy cña trÎ b»ng c¸ch cho trÎ tù nhËn xÐt b¹n kÓ ch¼ng h¹n : B¹n kÓ cã hay kh«ng ? T¹i sao? Giäng kÓ cña b¹n cã râ rµng kh«ng? Ch¸u cã thÝch nghe b¹n kÓ chuyÖn kh«ng? v× sao/ * Thi ®ua kÓ chuyÖn diÔn c¶m. BiÖn ph¸p nµy lµ mét ®éng lùc kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ®êi sèng tËp thÓ cña trÎ bëi vËy khi tæ chøc tiÕt häc cÇn ®a biÖn ph¸p nµy ®Ó t¹o høng thó cho trÎ. - B¹n ®· kÓ rÊt hay råi con cã muèn kÓ hay h¬n b¹n kh«ng? vµ khi trÎ ®· thùc hiÖn ®îc yªu cÇu cña c« ®Æt ra th× c« nªn ®éng viªn khen thëng trÎ kÞp thêi. * T¹o kh«ng khÝ v¨n ch¬ng: Khi thùc hiÖn ph¬ng ph¸p nµy c« gi¸o lµ ngêi t¹o kh«ng khÝ líp cho phï hîp víi néi dung cña c©u chuyÖn, trang trÝ líp, trang phôc cña c« … gióp trÎ hãa th©n vµo nh©n vËt vµ sèng trong hoµn c¶nh cô thÓ cña t¸c phÈm . * Tuyªn d¬ng: lµ biÖn ph¸p dïng nh÷ng mÉu mùc cô thÓ, sèng ®éng ®Ó gi¸o dôc trÎ, kÝch thÝch trÎ b¾t chíc vµ lµm theo mÉu mùc ®ã. Trªn ®©y lµ c¸c biÖn ph¸p dùa vµo c¸c ph¬ng ph¸p d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. Tuy nhiªn tïy tõng tiÕt häc, ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña tõng trêng, vµ ®èi tîng mµ c« gi¸o sö dông cho phï hîp ®Ó lu«n g©y høng thó cho trÎ kÝch thÝch trÎ tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt . Tõ ®ã n¶y sinh n¨ng lùc tù ho¹t ®éng, kh¶ n¨ng c¶m thô c¸c t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt vµ ho¹t ®éng nghÖ thuËt cã s¸ng t¹o. Ngoµi ra cö chØ, ®iÖu bé trang phôc cña c« khi kÓ diÔn c¶m cho trÎ lµ mét ph¬ng diÖn trùc quan sinh ®éng gãp phÇn kh«ng nhá vµo thµnh c«ng cña tiÕt häc. Tãm l¹i: viÖc d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cã thÓ sö dông kÕt hîp hµi hßa hîp lý c¸c biÖn ph¸p nªu trªn. Tuy vËy kh«ng ph¶i tiÕt häc nµo còng kÕt hîp tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p trªn hoÆc thêng xuyªn sö dông mét biÖn ph¸p mµ c« ph¶i biÕt sö dông kÕt hîp linh ho¹t. Víi tiÕt nµy c©u chuyÖn nµy c« ph¶i sö dông ph¬ng ph¸p , biÖn ph¸p nµo lµ phï hîp. Giê sau c« l¹i thay ®æi c¸c biÖn ph¸p gióp cho tiÕt häc phong phó, g©y høng thó cho trÎ. III/ Thùc nghiÖm . 1. §Þa bµn thùc nghiÖm: - Trêng mÇm non H¹ Long- Thµnh phè H¹ Long TØnh Qu¶ng Ninh. 2. Môc ®Ých thùc nghiÖm : Sö dông mét sè biÖn ph¸p d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m ë líp mÉu gi¸o 5-6 tuæi ®Ó xem xÐt kÕt qu¶ thùc nghiÖm biÓu hiÖn nh thÕ nµo. 3. Yªu cÇu ®èi víi thùc nghiÖm : Chia hai nhãm ®èi tîng: Nhãm ®èi chøng: 35 trÎ Nhãm thùc nghiÖm : 35 trÎ - TrÎ hai nhãm ph¶i cã cïng tr×nh ®é, néi dung c©u chuyÖn nh nhau nhng víi gi¸o ¸n kh¸c nhau. - C¸c yÕu tè t©m lý t¬ng ®¬ng. - Chóng t«i tiÕn hµnh t¸c ®éng s ph¹m vµ nhãm thùc nghiÖm. Cßn nhãm ®èi chøng vÉn ®îc c¸c gi¸o viªn tiÕn hµnh d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m nh th«ng thêng. 4. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ thùc nghiÖm ë hai nhãm. ( thùc nghiÖm vµ ®èi chøng) chóng t«i chia ra lµm 4 møc ®é sau: - Møc ®é tèt: TrÎ say mª høng thó trong viÖc kÓ chuyÖn vµ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. Giäng kÓ chñ ®éng, tù nhiªn, cã søc truyÒn c¶m, thu hót vµ thøc tØnh ngêi nghe, ghi ®îc Ên tîng s©u s¾c ®èi víi t¸c phÈm. - Møc ®é kh¸: TrÎ kÓ chuyÖn mét c¸ch diÔn c¶m thÓ hiÖn m×nh mét c¸ch tù nhiªn . - Møc ®é trung b×nh: TrÎ thuéc truyÖn, cha kÓ ®îc diÔn c¶m. - Møc ®é yÕu: Kh«ng nhí ®îc t×nh tiÕt chÝnh cña c©u chuyÖn. Kh«ng kÓ l¹i ®îc chuyÖn. 5. TiÕn hµnh thùc nghiÖm: Chóng t«i tiÕn hµnh t¸c ®éng s ph¹m vµ nhãm thùc nghiÖm cßn nhãm ®èi chøng c« gi¸o vÉn tiÕn hµnh nh th«ng thêng. 5.1. §Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô cña ®Ò tµi chóng t«i tiÕn hµnh 3 thùc nghiÖm Thùc nghiÖm 1: d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m c©u chuyÖn “ Hai chó dª” Thùc nghiÖm 2: d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m c©u chuyÖn “ C©y tre tr¨m ®èt” Thùc nghiÖm 3: d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m c©u chuyÖn “ S¬n Tinh Thñy Tinh” 5.2. Nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý tríc khi tæ chøc cho trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. - X¸c ®Þnh môc ®Ých yªu cÇu, nhiÖm vô gi¸o dôc cÇn ®¹t ®îc trong tiÕt häc. - §Ò ra mét sè biÖn ph¸p tæ chøc - theo dâi møc ®é kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cña trÎ qua ba thùc nghiÖm. * Môc ®Ých yªu cÇu chung cña ba thùc nghiÖm. - TrÎ kÓ l¹i ®îc chuyÖn mét c¸ch diÔn c¶m, thÓ hiÖn ®îc giäng ®iÖu, tÝnh c¸ch nh©n vËt trong c©u chuyÖn. - TrÎ høng thó, tÝch cùc ho¹t ®éng mét c¸ch hån nhiªn. - TrÎ hßa trén ®îc ng«n ng÷ cña t¸c phÈm vµ ng«n ng÷ cña m×nh - Ph¸t triÓn xóc c¶m thÈm mü ®èi víi c¸c nh©n vËt trong chuyÖn. - RÌn kü n¨ng ghi nhí cã chñ ®Þnh vµ kü n¨ng kÓ chuyÖn diÔn c¶m . - Ph¸t triÓn ë trÎ tÝnh tÝch cùc t duy, tÝnh ®éc lËp s¸ng t¹o, trÝ tëng tîng ng«n ng÷ m¹ch l¹c vµ kh¶ n¨ng tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt. 5.3. Mét sè biÖn ph¸p sö dông trong ba thùc nghiÖm ( nh ®· tr×nh bµy ë môc II ch¬ng III) chóng t«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm víi c¸c biÖn ph¸p sau: BiÖn ph¸p 1 : T¹o kh«ng khÝ v¨n ch¬ng BiÖn ph¸p 2 : KÓ diÔn c¶m kÕt hîp víi diÔn xuÊt theo néi dung c©u chuyÖn. BiÖn ph¸p 3 : KÓ kÕt hîp víi ©m nh¹c BiÖn ph¸p 4 : Sö dông ®å dïng trùc quan BiÖn ph¸p 5 : KÓ kÕt hîp víi trß chuyÖn gi¶i thÝch BiÖn ph¸p 6 : KÓ trÝch dÉn BiÖn ph¸p 7 : §µm tho¹i víi trÎ vÒ t¸c phÈm BiÖn ph¸p 8 : G©y høng thó cho trÎ vÒ c©u chuyÖn BiÖn ph¸p 9 : Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin nghe nh×n. BiÖn ph¸p 10: KÓ cïng c« tõng ®o¹n truyÖn BiÖn ph¸p 11: C« lµ ngêi dÉn truyÖn trÎ lµ c¸c nh©n vËt BiÖn ph¸p 12: Thi ®ua khen thëng. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p mµ chón t«i thùc hiÖn trªn 3 thùc nghiÖm . tuy nhiªn kh«ng nhÊt thiÕt trong thùc nghiÖm nµo còng thùc hiÖn ®ñ c¸c biÖn ph¸p ®ã mµ tïy thùc nghiÖm vµ tïy kh¶ n¨ng cña trÎ mµ c« lùu chän biÖn ph¸p nµo cho phï hîp ®Ó lu«n kh¸ch thÓ trÎ say mª ho¹t ®éng nghÖ thuËt. 6. M« t¶ thùc nghiÖm : V× khu«n khæ luËn v¨n cã h¹n chóng t«i chØ m« t¶ thùc nghiÖm h×nh thµnh. Gi¸o ¸n thùc nghiÖm ®èi chøng xin xem phÇn phô lôc. - Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm t«i cïng gi¸o viªn phô tr¸ch líp dù giê, theo dâi, ghi chÐp l¹i ®Ó lÊy ®ã lµm kÕ qu¶ thùc nghiÖm . Thùc nghiÖm 1: truyÖn “ Chó dª ®en” - Môc ®Ých yªu cÇu: * Gi¸o dìng: - TrÎ hiÓu néi dung truyÖn, biÕt ®¸nh gi¸ c¸c nh©n vËt trong chuyÖn, Dª ®en dòng c¶m, dª tr¾ng nhót nh¸t, chã sãi ®éc ¸c, nh¸t gan. - TrÎ kÓ l¹i truyÖn b»ng trÝ nhí, ng«n ng÷ , tëng tîng cña trÎ. - TrÎ kÓ diÔn c¶m ®óng víi tÝnh c¸ch nh©n vËt ( Dª tr¾ng run sî, yÕu ít, dª ®en b×nh tÜnh, ®anh thÐp, chã sãi ®Çu tiªn qu¸t n¹t, sau ®ã lo l¾ng, ngÇn ngõ, sî sÖt) * Gi¸o dôc : - TrÎ høng thó, tù nguyÖn, tÝch cùc, ho¹t ®éng mét c¸ch tù nhiªn. - Th«ng qua c©u chuyÖn gióp trÎ cã t×nh c¶m ®èi víi c¸c con vËt. - RÌn kü n¨ng ghi nhí cã chñ ®Þnh, rÒn kü n¨ng kÓ chuyÖn diÔn c¶m . - Ph¸t triÓn ë trÎ ng«n ng÷ m¹ch l¹c vµ kh¶ n¨ng tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt . - BiÖn ph¸p sö dông trong thùc nghiÖm : + KÓ chuyÖn diÔn c¶m cã kÌm theo cö chØ ®iÖu bé minh häa. + C« kÓ mét lêi tho¹i. gióp trÎ nhí l¹i c©u chuyÖn + C« dÉn chuyÖn trÎ lµm c¸c nh©n vËt + KÓ nèi tiÕp + Sö dông m« h×nh + KÓ c¸ nh©n + Thi ®ua- Cho trÎ nhËn xÐt b¹n kÓ. + KÓ theo nhãm + Tyuªn d¬ng. - §å dïng: m« h×nh khu rõng vµ ba nh©n vËt Dª ®en, Dª tr¾ng, Chã sãi, Tranh minh häa. C©u chuyÖn “ Chó dª ®en” víi môc ®Ých, yªu cÇu vµ biÖn ph¸p nh ®· nªu trªn chóng t«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm trªn líp mÉu gi¸o 5 tuæiC trêng mÇm non H¹ long. * TiÕn hµnh: æn ®Þnh tæ chøc líp. - C« kÓ l¹i lêi kÓ cña Dª tr¾ng- kh¸ch thÓ trÎ nhí l¹i c©u chuyÖn. - §ã lµ c©u nãi cña nh©n vËt nµo? trong c©u chuyÖn g×? - C« kÓ diÔn c¶m +LÇn 1 : kÓ b»ng lêi kÕt hîp cö chØ minh häa. + LÇn 2: Sö dông m« h×nh kÕt hîp víi lêi kÓ - C« tãm t¾t néi dung truyÖn: Cã hai chó dª ®en vµ dª tr¾ng. Mét h«m c¶ hai chó dª ®Òu ra suèi uèng níc, Dª tr¾ng nhót nh¸t nªn khi gÆp chã sãi, Dª tr¾ng ®· bÞ chã sãi b¾t n¹t vµ ¨n thÞt cßn Dª ®en nhê cã tÝnh dòng c¶m nªn kh«ng bÞ chã sãi ¨n thÞt mµ dª ®en cßn ®uæi ®îc chã sãi gian ¸c ®i ®Êy” - §µm tho¹i víi trÎ: + Dª tr¾ng ®i vµo rõng lµm g×? + BÊt chît cã con g× tíi? Chã sãi ®· qu¸t hái dª tr¾ng nh thÕ nµo? + Dª tr¾ng tr¶ lêi ra sao? + Dª ®en ®i vµo rõng lµm g× + Dª ®en ®· gÆp ai? + Chã sãi hái dª ®en nh÷ng g×? + Dª ®en tr¶ lêi ra sao? C¸c ch¸u tr¶ lêi c©u hái rÊt chÝnh x¸c, b©y giê chóng m×nh cã muèn cïng c« kÓ l¹i chuyÖn kh«ng? - TrÎ kÓ chuyÖn cïng víi c« tõ ®Çu ®Õn cuèi c©u chuyÖn. - B©y giê c« lµ ngêi dÉn chuyÖn- c¸c chaó tæ Hoa Hång sÏ nãi lêi cña Dª ®en. Tæ Hoa Sen nãi lêi cña chã sãi nhÐ. - C¸c ch¸u tù nhËn nhãm vµ ph©n vai sau ®ã lªn kÓ víi nhau. - C¸c b¹n ngåi díi nhËn xÐt. + B¹n kÓ ®· hay cha ? v× sao? + B¹n An lµm ®iÖu bé cã gièng nh Dª tr¾ng kh«ng? + Ch¸u cã thÝch kÓ gièng c¸c b¹n kh«ng? - Gäi 1 trÎ lªn kÓ – Sau ®ã chóng t«i l¹i gäi 1 ch¸u lªn kÓ l¹i chuyÖn (Ch¸u nµy lµ ch¸u nhót nh¸t cña líp ) Giäng cña chã sãi ch¸u cha thÓ hiÖn thµnh c«ng chóng t«i ®· ®éng viªn vµ kÝch thÝch trÎ ®Ó trÎ tÝch cùc h¬n. Sau ®ã ®Ó cñng cè l¹i viÖc kÓ diÔn c¶m chóng t«i ®· sö dông mét sè bøc tranh tiªu biÓu cho néi dung c©u chuyÖn ®Ó trÎ nh×n vµo ®ã mµ kÓ chuyÖn. TrÎ kÓ rÊt say xa hµo høng vµ diÔn t¶ tÝnh c¸ch c¸c nh©n vËt mét c¸ch tù nhiªn. Chóng t«i lËt tranh ®Õn ®©u trÎ kÓ rÊt khíp víi néi dung tranh . ë thùc nghiÖm nµy chóng t«i ®· ®a ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó kÝch thÝch høng thó cña trÎ vµ thÊy r»ng thu ®îc hiÖu qu¶ rÊt tèt. Nhng møc ®é høng thó ë nhãm thùc nghiÖm vµ nhãm ®èi chøng cã sù chªnh lÖch kh¸ lín. - Nhãm thùc nghiÖm trÎ rÊt tù nhiªn, tho¶i m¸i hµo høng ®i vµo tiÕt häc. - Nhãm ®èi chøng th× thÊp h¬n râ rÖt. Sè trÎ høng thó thùc sù chiÕm rÊt Ýt. TrÎ høng thó lóc ®Çu sau ®ã ®Õn cuèi tiÕt th× mÊt h¼n. C« kh«ng cã biÖn ph¸p g× ®Ó thu hót trÎ vµo tiÕt häc. - Nhãm thùc nghiÖm do sö dông c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch høng thó nªn kÕt qu¶ biÓu hiÖn cña trÎ chóng t«i ®o ®îc kh¸ nhiÒu. TrÎ ®¹t møc ®é tèt, kh¸, trung b×nh 89%. Trong khi ®ã nhãm ®èi chøng chØ ®¹t 55%( kh«ng cã trÎ nµo ®¹t ë møc ®é tèt). Chøng tá r»ng nh÷ng biÖn ph¸p chóng t«i x©y dùng cã ý nghÜa thùc tiÔn. ë nhãm ®èi chøng c« gi¸o còng dïng tranh ®Ó trùc quan cho trÎ nhng l¹i tiÕn hµnh mét c¸ch rêi r¹c, l¾p l¹i do ®ã trÎ kh«ng høng thó do vËy cã 35% trÎ ë nhãm ®èi chøng ®¹t ë møc ®é 4( yÕu). C« gi¸o kh«ng hÒ gîi ý mµ chØ gäi trÎ lªn, nÕu kh«ng kÓ l¹i ®îc th× l¹i cho trÎ vÒ chç. Thùc nghiÖm 2: C©u chuyÖn “ c©y tre tr¨m ®èt” * Môc ®Ých yªu cÇu: - Gi¸o dìng: TrÎ kÓ l¹i ®îc diÔn c¶m c©u chuyÖn thÓ hiÖn ®óng tÝnh c¸ch nh©n vËt- Giäng cña tªn nhµ giµu ngät ngµo khi dç dµnh anh n«ng d©n lµm viÖc. Giäng h¾n qu¸t n¹t khi däa dÉm anh n«ng d©n. Giäng «ng bôt: TrÇm, vang, chËm Giäng cña anh n«ng d©n: râ rµng, chËm r·i TrÎ say sa tÝch cùc tham gia vµo ho¹t ®éng nghÖ thuËt - Gi¸o dôc : Gi¸o dôc trÎ tÝnh hiÒn lµnh, ch¨m chØ, thËt thµ. BiÕt nãi c©u m¹ch l¹c trau dåi ng«n ng÷ nghÖ thuËt . Ph¸t triÓn trÝ tëng tîng nghÖ thuËt s¸ng t¹o vµ kh¶ n¨ng tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt cña trÎ. * BiÖn ph¸p sö dông trong thùc nghiÖm . - C« kÓ diÔn c¶m , trÎ kÓ theo c« - Sö dông c©u hái theo høng thó say mª cña trÎ. - Sö dông mét sè bøc tranh tiªu biÓu cho néi dung chÝnh cña c©u chuyÖn. - Trß ch¬i: Ai kÓ chuyÖn hay vµ ®óng. - Ngoµi ra chóng t«i cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh: Thi ®ua, nhËn xÐt b¹n kÓ, kÓ nèi tiÕp, tuyªn d¬ng… ®Ó kh¸ch thÓ trÎ tham gia ho¹t ®éng. Tïy tõng thêi ®iÓm, ®èi tîng trÎ mµ chóng t«i ¸p dông biÖn ph¸p nµo lµ phï hîp ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých yªu cÇu cao nhÊt. * §å dïng: 4 tranh vÏ minh häa truyÖn. - Sa bµn. * Chóng t«i sö dông biÖn ph¸p nh sau: Gi¸o viªn nãi: “ Ngµy xa cã mét anh n«ng d©n ch¨m chØ thËt thµ ®i ë cho nhµ giµu. Tªn nhµ giµu b¾t anh ®i t×m ®îc c©y tre tr¨m ®èt th× l·o míi g¶ con g¸i cho anh. Anh n«ng d©n ®îc «ng bôt gióp ®ì nªn ®· t×m ®îc 1 c©y tre dµi tr¨m ®èt. C« ®ã c¸c con ®ã lµ néi dung cña c©u chuyÖn g×? (TrÎ tr¶ lêi: C©y trÎ tr¨m ®èt) VËy c¸c ch¸u cã thÝch nghe c« kÓ chuyÖn kh«ng? - Sau ®ã c« gi¸o kÓ diÔn c¶m kÕt hîp cho trÎ xem tranh. - §µm tho¹i víi trÎ( theo néi dung c©u chuyÖn vµ theo høng thó say mª cña trÎ) + Anh n«ng d©n lµm thuª cho ai? + Tªn nhµ giµu ®É nghÜ ra kÕ g× ®Ó lõa anh n«ng d©n. + Anh n«ng d©n cã tin vµo lêi cña tªn nhµ giµu kh«ng? Anh lµm nh thÕ nµo? + HÕt 3 n¨m lµm thuª tªn nhµ giµu ®· b¶o anh nh÷ng g×? + Anh n«ng d©n ®i vµo rõng cã t×m ®îc c©y tre tr¨m ®èt kh«ng? v× sao? + L·o nhµ giµu bÞ trõng ph¹t nh thÕ nµo? - C« kÓ chuyÖn cho trÎ nghe lÇn n÷a: LÇn nµy c« gi¸o gi¶ vê kÓ sai ë 4-5 ®o¹n, trÎ ph¸t hiÖn ra chç sai- Ch¸u nµo ph¸t hiÖn ®óng vµ kÓ l¹i ®îc th× sÏ ®îc thëng mét mãn quµ. Víi h×nh thøc nµy trÎ hµo høng, say mª vµ nhí c©u chuyÖn rÊt nhanh vµ kÓ chuyÖn còng rÊt tèt. Chóng t«i dïng biÖn ph¸p ®éng viªn khuyÕn khÝch ®Ó nh÷ng ch¸u nhót nh¸t còng gi¬ tay kÓ l¹i chuyÖn vµ tïy tõng trÎ mµ chóng t«i cã nh÷ng biÖn ph¸p gîi ý vµ khuyÕn khÝch cho phï hîp. Cuèi giê chòng t«i cho 4 ch¸u lªn kÓ l¹i chuyÖn , mét ch¸u dÉn chuyÖn, mét ch¸u ®ãng vai «ng bôt, mét ch¸u lµm anh n«ng d©n, mét ch¸u ®ãng vai tªn nhµ giµu. Cuèi tiÕt häc chóng t«i cho c¸c ch¸u xem mµn rèi do tay c¸c c« gi¸o biÓu diÔn. C©u chuyÖn “ C©y tre tr¨m ®èt” lµ mét c©u chuyÖn kÓ diÔn c¶m t¬ng ®èi khã. Víi trÎ em ë thµnh phè trÎ khã h×nh dung ra c¶ch c¸nh ®ång, rõng giµ, cµy bõa… nhng víi biÖn ph¸p sö dông sinh ®éng s¸ng t¹o kh«ng nh÷ng trÎ hiÓu ®îc c©u chuyÖn, h×nh dung c¶nh tîng x¶y ra trong chuyÖn mµ cßn thuéc chuyÖn vµ kÓ l¹i mét c¸ch diÔn c¶m . Bªn c¹ch ®ã tÝnh c¸ch nh©n vËt còng khã thÓ hiÖn. Vd: ChØ l·o nhµ giµu lóc nµy th× l·o nãi ngon ngät, dç dµnh, lóc kh¸c l¹i qu¸t n¹t. Nhng trÎ vÉn thùc hiÖn tèt vµ rÊt høng thó kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m. §a sè trÎ kÓ rÊt ®óng chÊt giäng lóc thñ thØ, lóc ©m vang lóc ngät ngµo, lóc gay g¾t. Mét ®iÒu n÷a lµ trÎ thÓ hiÖn rÊt chÝnh x¸c vµ tù nhiªn c¸c tÝnh c¸ch nh©n vËt. Cô thÓ: Ch¸u ®¹t ë møc ®é tèt lµ: 46,7% Ch¸u ®¹t ë møc ®é kh¸ lµ: 33,3% Ch¸u ®¹t ë møc®é trung b×nh lµ: 13,3% Ch¸u ®¹t ë møc ®é yÕu lµ: 6,67% Bªn c¹nh ®ã còng c©u chuyÖn nµy ë jíp ®èi chøng th× kÕt qu¶ kh¸c h¼n: Ch¸u ®¹t ë møc ®é tèt lµ : 11,4 % Ch¸u ®¹t ë møc ®é kh¸ lµ: 25,7% Ch¸u ®¹t ë møc ®é tb lµ : 46,6 % Ch¸u ®¹t ë møc ®é yÕu lµ : 14,3% Nh vËy chøng tá nh÷ng biÖn ph¸p mµ chóng t«i ®a ra ¸p dông cã tÝnh hiÖn thùc vµ ®em l¹i kÕt qu¶ tèt. Thùc nghiÖm 3: C©u chuyÖn: “ S¬n Tinh Thñy Tinh” * Môc ®Ých yªu cÇu: - Gi¸o dìng: TrÎ hiÓu ®îc néi dung c©u chuyÖn S¬n Tinh Thñy Tinh ®Òu cã tµi vµ ®Òu muèn lµm rÓ vua Hïng. Do S¬n tinh mang lÔ vËt ®Õn tríc nªn ®îc ríc c«ng chóa vÒ nói. Thñy Tinh ®Õn sau tøc giËn v©y níc ®¸nh S¬n Tinh. Thñy Tinh ®¸nh m·i kh«ng th¾ng ®îc ®µnh rót vÒ. TrÎ kÓ l¹i ®îc chuyÖn. - Gi¸o dôc : Gi¸o dôc niÒm tù hµo d©n téc, niÒm m¬ íc chiÕn th¾ng thiªn tai cña nh©n d©n. + Ph¸t triÓn ng«n ng÷ m¹ch l¹c. Trau dåi ng«n ng÷ nghÖ thuËt . + Ph¸t triÓn trÝ tëng tîng cña trÎ vµ kh¶ n¨ng tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt. * BiÖn ph¸p sö dông trong thùc nghiÖm . - KÓ kÕt hîp cö chØ ®iÖu bé - §µm tho¹i kÕt hîp trÝch dÉn - Ph¬ng tiÖn “ m¸y chiÕu phim” trÎ lång tiÕng - Sö dông sa bµn kÐo d©y. - KÓ nèi tiÕp. - §ãng kÞch- t¹o m«i trêng kh«ng khÝ v¨n ch¬ng. - Ngoµi ra chóng t«i cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh thi ®ua, khen thëng, tuyÖn d¬ng… ®Ó kÝch thÝch trÎ tham gia ho¹t ®éng. * ë thùc nghiÖm nµy chóng t«i tiÕn hµnh nh sau: - Gi¸o viªn dïng tiÕng ®µn gi¶ lµm tiÕng sãng biÓn Çm Çm. XÞt 1 tÝ khãi vµo kÕt hîp nãi “ S¬n Tinh h·y tr¶ l¹i c«ng chóa cho ta” C¸c ch¸u võa thÊy c¶nh tîng ®ã diÔn ra trong c©u chuyÖn nµo? TrÎ tr¶ lêi ( S¬n Tinh Thñy Tinh) - Gi¸o viªn kÓ b»ng lêi diÔn c¶m kÕt hîp cho trÎ xem sa bµn kÐo d©y. KÓ ®Õn ®©u gi¸o viªn ®a trùc quan ®a trùc quan ®Õn ®ã. - §µm tho¹i víi trÎ ®Ó nhí l¹i c©u chuyÖn + Vua Hïng muèn kÐn chµng rÓ nh thÕ nµo? + Hai chµng trai tªn g× cïng lóc ®Õn xin thi tµi? + S¬n Tinh, Thñy Tinh cã nh÷ng tµi g×? + Sau khi S¬n Tinh vµ Thñy Tinh thi tµi vua Hïng ®· nãi nh thÕ nµo? + Ai mang lÔ vËt ®Õn tríc. LÔ vËt cña ngêi ®ã cã nh÷ng g×? + Khi biÕt S¬n Tinh ríc c«ng chóa vÒ nói Thñy Tinh ®· lµm g×? + S¬n Tinh ®· lµm g× ®Ó chèng l¹i Thñy Tinh? + Cuéc giao tranh kÕt thóc nh thÕ nµo? §Ó trÎ nhí ®îc c©u chuyÖn nhanh vµ kÓ diÔn c¶m ®îc chuyÖn chóng t«i cho trÎ xem phim b»ng ®Ìn chiÕu trÎ xem ®Õn c¶nh nµo th× trÎ sÏ ®ång thanh lång tiÕng(ThuyÕt minh phim) víi biÖn ph¸p nµy trÎ rÊt høng thó vµ lång tiÕng mét c¸ch tù nhiªn cø nh trÎ ®ang trong t×nh huèng ®ã. B©y giê chóng m×nh xem ai nhí truyÖn nhÊt vµ kÓ ®îc hay nhÊt nhÐ. Sau dã chóng t«i cho trÎ kÓ nèi tiÕp nhau. B»ng biÖn ph¸p nµy th× kÓ c¶ nh÷ng bÐ nhót nh¸t còng vµo cuéc mét c¸ch hµo høng say mª. - Cho më cuéc thi kÓ chuyÖn c¸ nh©n. B»ng c¸ch bÐ sÏ lªn rót ®îc tê tranh nµo th× sÏ kÓ ®óng néi dung ®äan truyÖn tranh ®ã - KÕt thóc tiÕt häc chóng t«i cho trÎ ®ãng kÞch. §Ó trÎ cã Ên tîng h¬n vÒ c©u chuyÖn ë ho¹t ®éng nèi tiÕp chóng t«i cho trÎ vÏ nh÷ng lÔ vËt cña S¬n Tinh vµ Thñy Tinh. C©u chuyÖn “ S¬n Tinh Thñy Tinh” lµ truyÖn thÇn tho¹i võa cã yÕu tè thËt võa cã yÕu tè h ¶o v× vËy ®Ó trÎ hiÓu ®îc néi dung t¸c phÈm vµ kÓ l¹i diÔn c¶m lµ mét viÖc lµm t¬ng ®èi khã. Nhng ë thùc nghiÖm nµy b»ng nh÷ng biÖn ph¸p ®a ra vµ sù kÕt hîp hµi hßa, linh ®éng gi÷a c¸c biÖn ph¸p mµ trÎ rÊt tÝch cùc vµ høng thó ho¹t ®éng ( kÓ c¶ nh÷ng ch¸u nhót nh¸t) V× vËy kÕt qu¶ thùc nghiÖm nµy rÊt tèt. C¸c ch¸u ®¹t ë møc ®é tèt lµ : 45,2 % C¸c ch¸u ®¹t ë møc ®é kh¸ lµ: 36% C¸c ch¸u ®¹t ë møc ®é tb lµ ;12,7 % C¸c ch¸u ®¹t ë møc ®é yÕu lµ :1,3 % Còng c©u chuyÖn nµy chóng t«i tiÕn hµnh ë nhãm ®èi chøng do gi¸o viªn t¸c ®éng. Gi¸o viªn còng dïng c¸c c©u hái ®µm tho¹i nhng nh÷ng c©u hái ®ã kh«ng ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc cña trÎ. Gi¸o viªn còng sö dông trùc quan ( tranh) nhng rêi r¹c vµ lÆp l¹i nªn trÎ mau ch¸n. Kh«ng cã biÖn ph¸p g× ®Ó kÝch thÝch trÎ tù ho¹t ®éng nghÖ thuËt mµ gi¸o viªn chØ cho trÎ ®äc truyÒn khÈu theo gi¸o viªn nªn trÎ kh«ng høng thó do ®ã lµm mÊt tÝnh tÝch cùc cña trÎ. V× vËy kÕt qu¶ cña nhãm nµy ®¹t hiÖu qu¶ kh«ng cao. Cô thÓ Ch¸u ®¹t ë møc ®é tèt : 11,5 % Ch¸u ®¹t ë møc ®é kh¸: 25,7 % Ch¸u ®¹t ë møc ®é tb : 48.6 % Ch¸u ®¹t ë møc ®é yÕu : 12,8 % Nh vËy nh÷ng biÖn ph¸p mµ chóng t«i ®a ra ë thùc nghiÖm 3 còng rÊt cã kÕt qu¶ vµ cã tÝnh kh¶ thi. C¨n cø vµo kÕt qu¶ thùc nghiÖm ë trêng mÇm non H¹ Long chóng t«i cã b¶ng sau: STT Møc ®é biÓu hiÖn Nhãm thùc nghiÖm Nhãm ®èi chøng Sè trÎ TÝnh % Sè trÎ TÝnh % 1 Møc ®é tèt 16 45,7 % 4 11,4% 2 Møc ®é kh¸ 13 37,1 % 9 25,7% 3 Møc ®é TB 5 14,3 % 17 48,6% 4 Møc ®é yÕu 1 2,9 % 5 14,3% Nh vËy qua b¶ng tæng hîp cña hai nhãm chóng t«i nhËn thÊy mÆc dï ë cïng mét trêng nhng kh¶ n¨ng kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m cña trÎ còng rÊt kh¸c nhau. Tû lÖ trÎ ®¹t lo¹i tèt chiÕm tíi 45,7% so víi tríc thùc nghiÖm chªnh lÖch tíi 34,3%. ®iÒu ®ã chøng tá c¸c biÖn ph¸p ®Ò ra ®· ®¹t ®îc hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. NÕu c¸c biÖn ph¸p nµy ®îc tiÕn hµnh trªn ®Þa bµn réng h¬n, thêi gian t¸c ®éng l©u h¬n th× hiÖu qu¶ ®¹t ®îc sÏ cao h¬n./. BiÓu ®å ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm 50- 48,6% 45- 45,7% 40- 37,1% 35- 30- 25,7% 25- 20- 14,3% 15- 11,4% 11,3% 10- 5- 2,9% Møc ®é tèt Møc ®é kh¸ Møc ®é TB Møc ®é yÕu Nhãm thùc nghiÖm Nhãm ®èi chøng C KÕt luËn D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m lµ mét nhiÖm vô hÕt søc quan träng, h×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt nh©n c¸ch ®Çu tiªn, gãp phÇn ph¸t triÓn t duy, ng«n ng÷, ®¹o ®øc, thÈm mü… cho trÎ. V× vËy ®Ó d¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn nµo ®ã c« gi¸o cÇn tiÕn hµnh qua c¸c bíc: giíi thiÖu t¸c phÈm, gióp trÎ hiÓu t¸c phÈm cñng cè vµ t¸i hiÖn t¸c phÈm. ViÖc tËp kÓ l¹i ph¶i ®îc tiÕn hµnh thêng xuyªn díi c¸c h×nh thøc ch¬i, cã thÓ tiÕn hµnh trong tiÕt häc hoÆc ë mäi lóc mäi n¬i. tïy thuéc vµo tr×nh ®é cña trÎ mµ gi¸o viªn mÇm non cã thÓ vËn dông c¸c biÖn ph¸p tæ chøc mét c¸ch linh ho¹t, khÐo lÐo sao cho phï hîp víi tÊt c¶ mäi trÎ ®îc tham gia ho¹t ®éng: kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. XuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng cña trÎ c« gi¸o ph¶i khuyÕn khÝch trÎ tham gia vµo ho¹t ®éng nghÖ thuËt, kh«ng ¸p ®Æt, gß Ðp trÎ. C« gi¸o cÇn ph¶i cã lßng nhiÖt t×nh cã t©m vµ t×nh th¬ng yªu trÎ gîi ý ®éng viªn ®Ó trÎ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña m×nh. * Víi ®Ò tµi nµy chóng t«i cã mét sè kiÕn nghÞ s ph¹m nh sau: 1. CÇn cã nh÷ng nhËn thøc ®øng ®¾n vÒ viÖc d¹y cho trÎ 5-6 tuæi kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m, nªn coi viÖc d¹y cho trÎ kÓ l¹i chuyÖn ë løa tuæi nµy lµ nhiÖm vô quan träng ®Ó ph¸t triÓn ng«n ng÷ . 2. Cung cÊp ®Çy ®ñ tµi liÖu híng dÉn vÒ biÖn ph¸p d¹y cho trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi kÓ chuyÖn diÔn c¶m cho c¸c líp mÉu gi¸o 3. N©ng cao tr×nh ®é, ®µo t¹o trªn chuÈn ®éi ngò gi¸o viªn phô tr¸ch c¸c líp mÉu gi¸o 5-6 tuæi. 4. §Çu t c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô cho nhiÖm vô d¹y trÎ mÉu gi¸o kÓ chuyÖn diÔn c¶m . Tãm l¹i: X©y dùng mét sè biÖn ph¸p d¹y trÎ mÉu gi¸o kÓ l¹i chuyÖn diÔn c¶m . Chóng t«i hy väng ®ãng gãp ®îc mét phÇn c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non. V× ®iÒu kiÖn thêi gian cã h¹n còng nh n¨ng lùc cña t¸c gi¶ cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Mong r»ng c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp gãp phÇn x©y dùng ®Ó ®Ò tµi hoµn thiÖn h¬n./. Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Tµi liÖu tham kh¶o 1.§µo Thanh ¢m: Gi¸o dôc mÇm non I, II, III. 2. NguyÔn Duy B×nh: D¹y v¨n d¹y c¸i hay c¸i ®Ñp- NXBGD- 1983 3. Hµ N.K Giang: C¸c ph¬ng ph¸p c¬ b¶n cho trÎ mÉu gi¸o tiÕp xóc víi t¸c phÈm v¨n häc . 4. Cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc ( kû yÕu héi th¶o Quècgia 2/1992 5. TrÎ mÉu gi¸o häc nh thÕ nµo (T¹p chÝ nghiªn cøu GD th¸ng6/1992 6. Ph¬ng ph¸p d¹y trÎ mÉu gi¸o kÓ l¹i truyÖn 7. Sù tiÕp nhËn v¨n häc ë trÎ mÉu gi¸o . 8. M.K Bogoliupxkaia. §äc vµ kÓ v¨n häc ë vên trÎ. 9.Ph¹m Minh H¹c: T©m lý häc- NXBGD- 1982. 10. §inh Hång Th¸i: Bµi gi¶ng ph¬ng ph¸p ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ mÇm non . 11. Vò Nho: TËp san gi¸o dôc cÊp II. Sè 1- 1986 12. L¬ng Kim Nga: TiÕng ViÖt v¨n häc vµ ph¬ng ph¸p NguyÔn ThÞThuËn NXBDG 1988 NguyÔn Thu Thñy 13. NguyÔn ¸nh TuyÕt: T©m lý trÎ emløa tuæi mÇm non -§HSPHN-1986 14. Cao §øc TiÕn: V¨n häc vµ ph¬ng ph¸p gióp trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc – Hµ Néi 1992 15. TrÇn §×nh Träng: Ch¬ng tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc Ph¹m ThÞ Söu: MÉu gi¸o vµ hín dÉn thùc hiÖn-NXBGD-1994 16. E.I.TiKeeVa: Ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ em díi tuæi häc ®êng.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

ke lai cau chuyen dien cam.doc