Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi “làm quen chữ cái”

Mét sè biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cho trÎ 5-6 tuæi “lµm quen ch÷ c¸i” I - Lý do chän ®Ò tµi: ViÖc h­íng dÉn cho trÎ mÉu gi¸o 5 tuæi “Lµm quen ch÷ c¸i” lµ c¬ héi tèt ®Ó sím h×nh thµnh ë trÎ nh÷ng n¨ng lùc ho¹t ®éng ng«n ng÷ th¸i ®é, ph¸t triÓn trÝ tuÖ vµ kü n¨ng lµm quen v ch÷ c¸i. Qua ®ã gi¸o dôc t×nh c¶m vµ ph¸t triÓn t­ duy më réng vèn hiÓu biÕt cña trÎ gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn nh©n c¸ch toµn diÖn. ChuÈn bÞ cho trÎ mét hµnh trang “TiÕng viÖt” v÷ng ch¾c ®Ó trÎ b­íc vµo líp 1. Nh­ chóng ta ®· biÕt trÎ mÉu gi¸o khi b­íc vµo tr­êng phæ th«ng lµ mét b­íc ngoÆt lín vµ viÖc quan träng nhÊt lµ ë ®©y ai sÏ lµ ng­êi gióp trÎ v­ît qua nh÷ng c¸i khã kh¨n ®ã? kh«ng ai kh¸c chÝnh lµ c¸c c« gi¸o, phô huynh vµ b¶n th©n trÎ. ë mÉu gi¸o trÎ ®ang quen víi vui ch¬i lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o, nh­ng khi trÎ vµo tiÓu häc th× häc tËp l¹i lµ vai trß chñ ®¹o nªn viÖc cho trÎ lµm quen víi ch÷ c¸i ë trÎ mÉu gi¸o kh«ng ph¶i lµ ®­a ch­¬ng tr×nh tiÕng viÖt cña líp 1 vµo d¹y mµ ë ®©y trÎ mÉu gi¸o 5 tuæi ®­îc sö dông c¸c yÕu tè vui ch¬i vµ c¸c nhiÖm vô häc tËp s¸ng t¹o th«ng qua c¸c ho¹t ®éng häc tËp. Nhê gi¸o viªn biÕt linh ho¹t, s¸ng t¹o trong tiÕt d¹y lÊy trÎ lµm trung t©m cho mäi ho¹t ®éng, biÕt kh¬i gîi lßng say mª, sù høng thó cña trÎ vÒ bé m«n lµm quen ch÷ c¸i. ChÝnh v× tÇm quan träng ®ã n¨m häc 2002-2003 Vô gi¸o dôc mÇm non ®· chän ho¹t ®éng lµm quen v¨n häc ch÷ viÕt lµm chuyªn ®Ò mòi nhän. B¶n th©n t«i lµ mét gi¸o viªn ®­îc nhµ tr­êng ph©n c«ng c«ng t¸c gi¶ng d¹y trÎ ë ®é tuæi 5-6 tuæi. Qua nh÷ng n¨m trùc tiÕp gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy r»ng trÎ lµm quen víi ch÷ viÕt kh«ng ph¶i lµ viÖc dÔ lµm, nã ®ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i kiªn tr×, chÞu khã biÕt vËn dông nh÷ng linh ho¹t, s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lªn líp ®Ó trÎ lÜnh héi ®Çy ®ñ kiÕn thøc cña bé m«n, ®Ó tõ ®ã trÎ cã sù tËp trung chó ý vµ thùc sù cã høng thó, cã tÝnh kû luËt trong häc tËp. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng ®ã nhiÒu n¨m qua vµ ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu triÓn khai chuyªn ®Ò “Lµm quen v¨n häc ch÷ viÕt”. B¶n th©n t«i ®· cè g¾ng thùc hiÖn tèt chuyªn ®Ò häc hái kinh nghiÖm ë c¸c ®ång nghiÖp, nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt nh»m truyÒn thô ®Õn trÎ sao cho trÎ lÜnh héi mét c¸ch nhÑ nhµng tho¶i m¸i h¬n tr¸nh ®­îc sù gß bã. Vµ t«i ®· chän bé m«n lµm quen ch÷ c¸i ®Ó viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cho b¶n th©n ®Ó b¹n bÌ ®ång nghiÖp cïng tham kh¶o. * NhËn thøc cò, thùc tr¹ng cò: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò b¶n th©n t«i cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n mét sè ch¸u míi ®i häc n¨m ®Çu tiªn nªn ch­a m¹nh d¹n nhiÒu ch¸u cßn nãi ngäng nãi l¾p , nhËn thøc cña trÎ chªnh lÖch nhau nªn viÖc truyÒn thô kiÕn thøc gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. MÆc dï tr­êng ®· mua s¾m ®Çy ®ñ vÒ c¬ së vËt chÊt còng nh­ ®Çu t­ vÒ chuyªn m«n nh­ng còng ch­a thùc sù ®¸p øng ®ñ so víi nhu cÇu häc tËp cña chuyªn ®Ò “Lµm quen ch÷ c¸i”. Bªn c¹nh ®ã phô huynh ë tr­êng t«i nghÒ nghiÖp chÝnh chñ yÕu lµ bu«n b¸n nhá lÎ nªn kh«ng Ýt phô huynh ch­a nhËn thøc ®­îc hÕt tÇm quan träng cña ®é tuæi mÉu gi¸o cßn xem nhÑ viÖc häc ë ®é tuæi nµy. Cho con nghØ häc cßn tuú tiÖn ®i muén vÒ sím, ch­a chÞu khã bµy thªm cho con ë nhµ. Mét sè phô huynh l¹i n«n nãng trong viÖc häc ch÷ cña con em m×nh nªn ®· bµy d¹y tr­íc tËp viÕt tr­íc dÉn ®Õn viÖc tiÕp thu bµi cña tiÕt häc kh«ng ®ång ®Òu, trÎ tá ra kiªu c¨ng v× m×nh ®· biÕt råi nªn kh«ng cßn chó ý ®Õn tiÕt häc, cßn khi viÕt do phô huynh bµy tr­íc ë nhµ nh­ng sai nÐt ch÷ cho trÎ. Nh÷ng thùc tr¹ng trªn g©y khã kh¨n trong viÖc truyÒn thô kiÕn thøc cña c« vµ kh¶ n¨ng tiÕp thu cña trÎ ®ã lµ sù bÊt cËp gi÷a gia ®×nh vµ nhµ tr­êng. * NhËn thøc míi, thùc tr¹ng míi: Qua 4 n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò lµm quen ch÷ viÕt tõ nh÷ng thùc tÕ trªn, cïng víi sù quan t©m chØ ®¹o s¸t sao cña Së gi¸o dôc, Phßng gi¸o dôc mÇm non DiÔn Ch©u.Tr­êng chóng t«i víi bÒ dµy thµnh tÝch lµ mét trong nh÷ng tr­êng ®¹t tiÕn tiÕn cña huyÖn. Tr­êng ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n trªn b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho chÞ em gi¸o viªn häc tËp c¸c chuyªn ®Ò do Së gi¸o dôc, Ban gi¸o dôc ®µo t¹o tæ chøc khyÕn khÝch ®éng viªn chÞ em häc tËp häc hái kinh nghiÖm lÉn nhau, nhµ tr­êng tæ chøc th¨m líp dù giê c¸c gi¸o viªn trong tr­êng ®Ó gãp ý, ®óc rót kinh nghiÖm. Bªn c¹nh ®ã cßn tæ chøc cho chÞ em gi¸o viªn chñ yÕu 5 tuæi ®­îc th¨m líp dù giê c¸c tr­êng träng ®iÓm trong tØnh vÒ bé m«n vµ s­u tÇm c¸c nguån phÕ liÖu rÎ tiÒn s½n cã ë ®Þa ph­¬ng hÊp dÉn vµ phï hîp víi trÎ. Tham kh¶o thªm s¸ch b¸o t¹p chÝ cã néi dung liªn quan ®Õn viÖc cho trÎ lµm quen ch÷ c¸i. ChÞ em ®éng viªn lÉn nhau s¸ng t¸c th¬ ca, hß vÌ, ca dao, ®ång giao, c©u ®è vÒ chuyªn ®Ò do ngµnh häc vµ nhµ tr­êng tæ chøc. Dùa trªn nh÷ng kÕ ho¹ch, sù chñ ®¹o cña nhµ tr­êng lµ ng­êi gi¸o viªn mÇm non trùc tiÕp gi¸o dôc ch¨m sãc trÎ vµ qua 4 n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò ng­êi gi¸o viªn ph¶i lµm g× ®Ó ®¹t ®­îc c¸c yªu cÇu cao h¬n n÷a, n¾m v÷ng néi dung, n©ng cao kiÕn thøc trong ho¹t ®éng trÎ lµm quen ch÷ c¸i mét c¸ch nhÑ nhµng tho¶i m¸i vµ cã hiÖu qu¶ chuÈn bÞ cho trÎ mét t©m thÕ v÷ng vµng ®Ó b­íc vµo líp 1 vµ t«i xin nªu mét sè gi¶i ph¸p sau: II. Nh÷ng gi¶i ph¸p: 1/ G©y høng thó cho trÎ trªn ho¹t ®éng lµm quen ch÷ c¸i: Nh­ chóng ta ®· biÕt trÎ em lµ mét thùc thÓ nhiªn gi¸o dôc b¾t ®Çu tõ ®øa trÎ, trÎ lµ trung t©m cña mäi ho¹t ®éng. Muèn ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã tr­íc tiªn t«i ph¶i chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña trÎ. TrÎ ë ®©y sù tËp trung chó ý ch­a bÒn v÷ng trÎ thÝch nh÷ng c¸i ®Ñp míi l¹ cã hÊp dÉn cao, nªn viÖc g©y høng thó cho trÎ ë bé m«n nµy l¹i cµng quan träng h¬n bëi tÝnh chÊt cøng nh¾c vµ kh« khan cã phÇn “kû luËt”. NÕu nh­ c« gi¸o cø Ðp buéc trÎ ngåi häc mét c¸ch tu©n thñ nh­ mét häc sinh tiÓu häc hoÆc mét tiÕt d¹y kh«ng cã s¸ng t¹o, rËp khu«n ch­a cã h×nh thøc ®æi míi cßn theo ph­¬ng ph¸p cò dÉn ®Õn trÎ uÓ o¶i trong tiÕt häc ph©n t¸n t­ t­ëng, nhµm ch¸n, tiÕp thu bµi h¹n chÕ. Vµ t«i ®· t×m ra mét sè gi¶i ph¸p g©y sù høng thó cho trÎ ®ã lµ: Tr­íc hÕt lµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®å dïng cho c« vµ trÎ v× ®å dïng rÊt cÇn thiÕt, trÎ mÉu gi¸o suy nghÜ b»ng h×nh thøc t­ duy h×nh t­îng t­ duy g¾n liÒn víi t×nh c¶m. TrÎ ghi nhí nh÷ng g× g©y Ên t­îng m¹nh, mét c©u chuyÖn hÊp dÉn hay mét bøc tranh ®Ñp míi l¹ ... ChÝnh v× thÕ khi d¹y mét tiÕt “Lµm quen ch÷ c¸i” t«i cho r»ng ®å dïng trùc quan lµ yÕu tè ®Çu tiªn yªu cÇu ®iÓm ®Æc biÖt ph¶i ®¶m b¶o an toµn. B­íc ®Çu trÎ ®­îc lµm quen víi tõng ch÷ c¸i cã trong nhãm ch÷ vµ trÎ ®­îc lÇn l­ît lµm quen c¸c ch÷ qua vËt chÊt, tranh ¶nh mµ trong ®ã cã chøa mét ch÷ c¸i mµ chóng ta ®Þnh cho trÎ lµm quen. VÝ dô: TrÎ lµm quen víi ch÷ c¸i G- Y (chñ ®iÓm ph­¬ng tiÖn giao th«ng). Tr­íc tiªn lµ c¸ch vµo bµi ®· g©y sù høng thó ®èi víi trÎ, t«i cho c¶ líp ®äc th¬ “ChiÕc cÇu míi” qua tranh. Trong tranh cã cÇu, dßng ng­êi qua l¹i, xe « t«, tµu ho¶ ... t«i ®· chän h×nh thøc võa chØ tõng ch÷ d­íi bµi th¬ võa ®äc. Qua ®ã trÎ tri gi¸c vµ hiÓu râ h¬n vÒ c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng vµ ®Æc biÖt lµ ®­îc ®äc vµ lµm quen tõng ch÷ c¸i tiÕp ®Õn t«i ®­a bøc tranh vÏ vÒ nhµ ga hái bøc tranh nµy vÏ vÒ c¸i g×? (Nhµ ga) trong nhµ ga cã nh÷ng dßng ng­êi qua l¹i dßng ng­êi qua l¹i cã ng­êi so¸t vÐ vµ ®Æc biÖt lµ cã nh÷ng ®oµn tµu dõng l¹i ®ãn kh¸ch, tr¶ kh¸ch .. qua bøc tranh trÎ hiÓu râ h¬n vµ t¨ng thªm tÝnh tß mß hÊp dÉn. Sau ®ã c« giíi thiÖu d­íi bøc tranh cã tõ “Nhµ ga” b¹n nµo h·y lªn chØ nh÷ng ch÷ c¸i ®· ®­îc häc vµ c« cho trÎ lµm quen ch÷ “G” TiÕp ®Õn ch÷ Y c« hái trÎ ngoµi tÇu ho¶ ra th× cßn cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn giao th«ng g× n÷a? Tr¶ lêi (m¸y bay...) c« vµ trÎ cïng ®µm tho¹i vÒ m¸y bay dïng ®Ó lµm g×? Bay ë ®©u? C« ®­a m¸y bay nhùa ra cho trÎ quan s¸t ®µm tho¹i vµ ai cã thÓ lªn rót cho c« hai ch÷ c¸i gièng nhau trong tõ “m¸y bay” vµ trÎ lªn rót ch÷ “Y”. HoÆc lµ ®Ò chuÈn bÞ cho trß ch¬i ë tiÕt 2 lóc ngoµi trêi t«i cïng trÎ trß chuyÖn vÒ trß ch¬i “c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng vµo bÕn ” t«i huy ®éng trÎ s­u tÇm b×a c¸t t«ng tranh ¶nh, ho¹ b¸o vÒ c¸c ph­¬ng tiÖn nh­: M¸y bay, ®oµn tµu, «t«, thuyÒn buåm .. h­íng dÉn trÎ c¾t s¸t mÐp c¸c h×nh ¶nh ®ã. Khi vµo trß ch¬i c« giíi thiÖu c¸c bÕn vµ ph­¬ng tiÖn giao th«ng nµo th× ph¶i vµo bÕn ®­îc lµm quen t×m tßi c¾t d¸n sÏ t¹o cho sù khÐo lÐo ë ®«i tay vµ thuËn lîi trong khi viÕt ch÷, d¸n c¸c ch÷ c¸i lªn c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng, trÎ høng thó h¬n víi chÝnh ®å dïng m×nh lµm ra. VÝ dô kh¸c: Víi chñ ®iÓm mµ mïa xu©n víi tiÕt häc lµm quen ch÷ c¸i L, M, N? t«i cho trÎ s­u tÇm hoa kh«, l¸ kh«, c¸c lo¹i hét, h¹t nh÷ng vËt liÖu ®ã ®iÒu ph¶i chøa c¸c ch÷ c¸i L , M , N nh­ l¸ na, h¹t m¬... c« vµ trÎ cïng phÕt mµu sao cho t­¬ng øng víi mµu l¸, mµu h¹t... víi c¸ch lµm ®å dïng ®å ch¬i nh­ vËy t«i thÊy cã nh÷ng hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ. Tr­íc hÕt lµ gi¶m sù ®Çu t­ cña nhµ tr­êng còng nh­ gi¸o viªn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ eo Ðp vµ c¸i ®­îc lín nhÊt ë ®©y lµ trÎ cã høng thó khi tham gia lµm ®å dïng cho tiÕt häc, trÎ s«i næi h¬n v× m×nh cã phÇn trong ®ã. Mét sè s¸ng kiÕn cña t«i trong viÖc lµm ®å dïng cho trÎ lµ kh«ng bao giê theo khu«n mÉu mµ t«i th­êng thay ®æi s¸ng t¹o vÒ c¶ h×nh d¹ng mµu s¾c kÝch th­íc thùc tÕ cña nã. KÕt qu¶ tõ viÖc c« vµ trÎ cïng chuÈn bÞ lµm ®å dïng häc tËp t«i thÊy trÎ høng thó h¬n vµo tiÕt häc, b¶n th©n c« gi¸o lªn líp tù tin h¬n, gÇn gòi víi trÎ h¬n. 2/ T¹o m«i tr­êng lµm quen ch÷ c¸i Víi trÎ mÉu gi¸o th× nh÷ng g× míi l¹ ®Ñp m¾t hÊp dÉn lµ g©y ®­îc sù chó ý cña trÎ. V× thÕ viÖc t¹o m«i tr­êng lµm quen ch÷ c¸i trong líp häc rÊt cÇn thiÕt ®Ó lµm næi bËt bé m«n vµ chuyªn ®Ò. Hµng ngµy vµo nh÷ng lóc vui ch¬i hay giê r·nh rçi t«i vµ trÎ th­êng c¾t d¸n ch÷ c¸i, c¸c lo¹i qu¶ hay con vËt ®Ó trang trÝ gäi theo chñ ®iÓm. VÝ dô: PhÝa trªn kho¶ng t­êng réng t«i d¸n ch÷ “BÐ cïng lµm quen ch÷ c¸i” vµ t«i lùa chän c¾t d¸n ®Ó phï hîp víi chñ ®iÓm. VÝ dô nh­ chñ ®iÓm thùc vËt th× t«i c¾t b×a thµnh mét c©y to sau ®ã cho trÎ vÏ c¾t d¸n hoÆc s­u tÇm ho¹ b¸o tranh ¶nh vÒ c¸c lo¹i l¸, hét h¹t ... sau ®ã cho trÎ c¾t c¸c ch÷ c¸i L, M, N (Trong chñ ®iÓm thÕ giíi thùc vËt) cho trÎ d¸n ch÷ c¸i d­íi c¸c lo¹i hét h¹t hay tranh ¶nh theo sù h­íng dÉn cña c« gi¸o nh­ l¸ th× trÎ d¸n ch÷ L, mËn th× gi¸n ch÷ M, h¹t na th× d¸n ch÷ N ... HoÆc c« gi¸o vÏ c¸c h×nh ¶nh vÒ v­ên hoa cóc mïa thu trong bµi th¬ “Hoa cóc vµng” c« gi¸o viÕt ch÷ in th­êng hÕt c¶ bµi th¬ nh­ng nh÷ng ch÷ c¸i c« ®Þnh cho trÎ lµm quen L, M, N th× c« t« víi mµu s¾c kh¸c næi bËt ®Ó trÎ dÔ nhËn thÊy. Vµ nh÷ng h×nh ¶nh ®ã t«i th­êng thay ®æi ®Ó phï hîp víi chñ ®iÓm. Kh«ng nh÷ng ë gãc “BÐ cïng lµm quen ch÷ c¸i” mµ xung quanh líp t«i ®Òu viÕt tiÕng vµ tõ t­¬ng øng, nh­ hép ®ùng ho¸ l¸, ræ ®ùng h×nh, viÕt tªn c¸c ®å dïng vµo nh·n vµ vµ d¸n vµo. Treo xung quanh líp mét côm tõ nh­ b¶ng thêi tiÕt, bÐ lªn líp, tªn cña trÎ, tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã ®Òu ph¶i võa tÇm nh×n víi trÎ. HoÆc cã nh÷ng bøc vÏ cña trÎ ®­îc viÕt tªn trÎ vµo phÝa tr¸i, lµm nh­ thÕ trÎ ®­îc sö dông ngay trªn ho¹t ®éng lµm quen ch÷ c¸i trÎ häc ®Õn nhãm ch÷ c¸i g× t«i cho trÎ t×m xung quanh líp nhãm ch÷ c¸i ®ã, phÝa d­íi t«i ®Æt gi¸ ®Ó ®ùng ®å dïng phôc vô m«n ch÷ c¸i ®å dïng cña c« vµ trÎ nh­ bót ch× mµu, vë tËp t« ... ngoµi ra cßn cã ®å dïng phôc vô cho buæi ch¬i nh­ mò ®éi cã g¾n ch÷, hoa l¸, hét h¹t, ch÷ c¸i rêi, c¸c chÊm trßn ®Ó trÎ ghÐp ch÷, l« t« ..KÕt qu¶ c¸c biÖn ph¸p nµy theo ®¸nh gi¸ ®¹t 90%. *C¸ch lªn líp cña mét gi¸o viªn trong giê lµm quen ch÷ c¸i: Mét yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi gi¸o viªn khi cho trÎ lµm quen víi ch÷ c¸i lµ c¸c kiÕn thøc khi truyÒn thô ®Õn trÎ ph¶i hÕt søc ng¾n gän tuyÖt ®èi h×nh thøc tr¸nh sù rËp khu«n, lu«n s¸ng t¹o ®æi míi v× thÕ tr­íc khi lªn líp mét tiÕt d¹y lµm quen víi ch÷ c¸i t«i ph¶i chuÈn bÞ ®å dïng so¹n bµi nghiªn cøu kü bµi so¹n. N¾m râ yªu cÇu cña bµi d¹y chän trß ch¬i phï hîp víi nguyªn t¾c ®éng tÜnh phï hîp víi chñ ®iÓm. Ngoµi ra ®Ó t¹o høng thó th× c« ph¶i cã nghÖ thuËt lªn líp ng«n ng÷ diÔn ®¹t ng¾n gän ®Ó hÊp dÉn trÎ vµo tiÕt häc. Tr­íc khi vµo bµi t«i th­êng kÓ chuyÖn (dùa trªn chñ ®iÓm) hoÆc s¸ng t¸c th¬, vÌ hay nh÷ng trß ch¬i lu«n cuèn hót trÎ vµo thùc tÕ ®Ó trÎ dÔ nhí, dÔ hiÓu, tr¸nh gß bã. VÝ dô: Cho trÎ lµm quen ch÷ c¸i B, D , § chñ ®iÓm “mïa xu©n” t«i giíi thiÖu. H«m nay chóng m×nh tæ chøc héi hoa xu©n c¸c loµi hoa vÒ dù héi rÊt lµ ®«ng ®ñ nµo chóng m×nh cïng xem cã nh÷ng loµi hoa g× ? (TrÎ ®i vµ h¸t bµi “mµu hoa” sau ®ã kÓ tªn hoa hång, hoa ®µo, hoa phï dung, hoa c¸nh b­ím .. lÇn l­ît ®­a tõng tranh ra cho trÎ xem, tranh hoa b­ím vµ trÎ lµm quen víi ch÷ §). vµ trß ch¬i còng kh«ng thÓ thiÕu trong tiÕt häc nµy t«i lùa chän trß ch¬i cho phï hîp víi bµi h¸t “Mµu hoa sau ®ã kÓ tªn hoa hång, hoa ®µo, hoa phï dung, hoa c¸nh b­ím” .. lÇn l­ît t«i ®­a tõng trang ra cho trÎ xem, tranh hoa b­ím vµ trÎ lµm quen víi ch÷ B, hao phï dung trÎ ®­îc lµm quen víi ch÷ § vµ hoa ®µo trÎ ®­îc lµm quen víi §. Vµ trß ch¬i còng kh«ng thÓ thiÕu trong tiÕt häc nµy t«i lùa chän trß ch¬i cho phï hîp víi chñ ®iÓm cã nh÷ng trß ch¬i nh­: - T×m ch÷ c¸i trong c©u ®è. - §i chî tÕt. - Tæ chøc t×m tªn c¸c lo¹i hoa cã chøa ch÷ c¸i võa häc. C¸ch h­íng dÉn trß ch¬i: C« giíi thiÖu mïa xu©n ®Õn c¸c «ng ®å th­êng lµm g×? C¸c con cã muèn viÕt ch÷ gièng «ng ®å kh«ng? C« cho 8 trÎ ®øng thµnh 02 hµng ®îi c« chuÈn bÞ hai c©u ®èi cã chøa c¸c ch÷ c¸i B, D, § khi nghe hiÖu lÖnh hai ®éi lªn g¹ch ch©n nh÷ng ch÷ c¸i c« võa nªu, thêi gian quy ®Þnh lµ mét bµi h¸t mïa xu©n lóc nµo h¸t xong lµ kÕt thóc trß ch¬i. Sau ®ã c« cho nhiÒu ch÷ c¸i vµ ®óng víi yªu cÇu. Khi chuyÓn tiÕp sang trß ch¬i thø hai ®ã lµ trß ch¬i “§i chî tÕt” (TÊt c¶ c¸c trÎ ®Òu ®­îc ch¬i). Tr­íc ngµy tÕt bè mÑ c¸c con th­êng lµm g×? (TrÎ nghÜ ngay ®Õn trang hoµng nhµ cöa vµ ®i s¾m tÕt) c« chuÈn bÞ ë c¸c gãi cã c¸c lo¹i hoa qu¶ b¸nh kÑo ë trªn mçi thø ®Òu g¾n c¸c ch÷ c¸i B, D, §, C« ph¸t cho trÎ mçi c¸i giá c« nãi nµo chóng m×nh cïng ®i chî tÕt. Tæ 1 h·y mua nh÷ng mãn hµng cã chøa ch÷ c¸i B, ®ã lµ nh÷ng thø g×? TrÎ nãi b¸nh quy, b¸nh ch­ng, b¸nh bÌo .. Tæ thø 2 mua c¸c mãn hµng chøa ch÷ c¸i D ®ã lµ nh÷ng thø g×? qu¶ dõa, qu¶ døa .. tæ thø 3 mua hµng cã chøa ch÷ c¸i § .. khi mua hµng xong trÎ ph¶i nãi ®­îc ®ã lµ lo¹i g×? Vµ cã ch÷ c¸i g×? c¸c tæ kiÕm tr¶ lÉn nhau vµ ®äc to ch÷ c¸i. * §Õn trß ch¬i t×m tªn c¸c lo¹i hoa cã chøa ch÷ c¸i B, D, § “Mïa xu©n ®Õn chóng m×nh ®­îc ®i ch¬i ë nh÷ng ®©u? ” (§­îc ®i xem ph¸o hoa, ®i c«ng viªn) trong c«ng viªn cã rÊt nhiÒu lo¹i hoa b©y giê c« cho c¸c con ®äc bµi “rÒnh rÒnh rµng rµng” ®Õn lo¹i hoa nµo c¸c con ®o¸n hoa ®ã vµ gi¬ tranh l« t« ®äc to ch÷ c¸i chóng m×nh võa häc. VÝ dô: RÒnh rÒnh rµng rµng T×m c¸c loµi hoa Hoa g× ngoµi b¾c C¸nh nhá mµu hång Cïng vui ®ãn tÕt. TrÎ gi¬ l« t« hoa ®µo vµ nãi hoa ®µo cã ch÷ §. Cø nh­ thÕ c« ®äc cho trÎ ®o¸n ch÷ B, D sau ®ã cho trÎ ®äc vµ tõng nhãm b¹n ®èi nhau. Hay víi chñ ®iÓm “Tr­êng mÇm non” víi nhãm ch÷ c¸i O, ¤. ¥ vµo bµi t«i kÓ cho trÎ nghe c©u chuyÖn “VÞt con trong ngµy khai tr­êng” sau ®ã hái trÎ, ngµy ®Çu tiªn ®Õn líp VÞt con chuÈn bÞ trong cÆp ®­îc nh÷ng g×? TrÎ nãi b¶ng con, vë, hép mµu ... t«i cho trÎ lµm quen ch÷ O qua tõ “b¶ng con” khi VÞt con viÕt trªn b¶ng ®· thµnh th¹o c« gi¸o Ngan b¶o VÞt con lÊy g×? (Hép mµu) vµ c« cho trÎ lµm quen ch÷ ¤ trong tõ “hép mµu” c« gi¸o Ngan ra bµi tËp vÒ nhµ vµo ®©u “QuyÓn vë”. Còng nh­ ë phÇn trªn t«i cho trÎ ch¬i trß ch¬i t¹o d¸ng thµnh ch÷ c¸i. B¹n nµo cã thÓ t¹o d¸ng ch÷ O trªn c¬ thÓ nµo? C« cho nhiÒu trÎ ®­îc t¹o nh­ cong hai ngãn tay l¹i, ch¸u th× h¸ miÖng, ch¸u th× dïng hai c¸ch tay.. Trªn c¬ thÓ bé phËn nµo gièng ch÷ O. TrÎ nãi m¾t, ®Çu .. Hai b¹n cã thÓ t¹o thµnh ch÷ O kh«ng? (TrÎ cÇm tay nhau giang réng) Ai cã thÓ t¹o thµnh ch÷ ¤ C« muèn c¶ líp m×nh cïng t¹o mét ch÷ ¤ thËt lín nµo? trÎ cÇm tay nhau ®øng thµnh vßng trong réng vµ cho trÎ lµ ®Êu ¤. Víi ch÷ c¸i ¥ c« còng cho thùc hiÖn nh­ thÕ. HoÆc víi trß ch¬i “t×m ®å dïng häc tËp” trªn c¸c ®å dïng häc tËp cã chøa c¸c ch÷ c¸i con võa häc b©y giê c« sÏ ph¸t cho mçi b¹n ch­ c¸i khi cã hiÖu lÖnh c¸c con ph¶i lÊy ngay ®å dïng cã chøa ch÷ c¸i ®ã. VÝ dô: TrÎ cã ch÷ ¥ th× ph¶i lÊy th­íc kÎ, c« cho trÎ võa ®i võa h¸t bµi “vÞt con häc ch÷” sau ®ã c« kiÓm tra sè trÎ lÊy ®óng ®å dïng vµ cho trÎ nãi t¸c dông cña tõng ®å dïng ®ã. Trong khi d¹y muèn trÎ ghi nhí c¸c ch÷ c¸i ®­îc l©u h¬n c« cÇn ph¶i liªn hÖ thùc tÕ hái trÎ ch÷ c¸i ®ã gièng c¸i g× hay con g× hay ®å vËt g×? §Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cù vµ t­ duy cña trÎ. VÝ dô: Ch÷ O gièng qu¶ trøng, qu¶ cam. Ch÷ Y gièng c¸i n¹ng, ch÷ D gièng c¸i gi¸o, ch÷ H gièng c¸i ghÕ ... 3/ Lång ghÐp tÝch hîp c¸c m«n häc kh¸c: C« gi¸o lµ ng­êi x¸c ®Þnh chñ ®Ò lªn kÕ ho¹ch tæ chøc lång ghÐp tÝch hîp c¸c m«n häc mét c¸ch hîp lý ®Ó trÎ ph¸t huy høng thó khuyÕn khÝch trÎ tÝch cùc chñ ®éng say mª trong tiÕt häc. Ngoµi viÖc dÉn d¾t b»ng ng«n ng÷ tg× sù linh ho¹t s¸ng t¹o øng xö nhanh cña c« gi¸o trong mét tiÕt d¹y mang l¹i sù chó ý cho trÎ, c« gi¸o ph¶i kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c bé m«n kh¸c vµo chi tiÕt häc lµm quen ch÷ c¸i vµ phï hîp víi chñ ®iÓm. * TÝch hîp v¨n häc: Khi vµo mét tiÕt häc lµm quen häc lµm quen ch÷ c¸i t«i th­êng tÝch hîp bé m«n v¨n häc v× nã phï hîp víi bé m«n ch÷ c¸i. §©y lµ mét mµ bé m«n mµ Bé gi¸o dôc chän lµm chuyªn ®Ò mòi nhän cïng lóc víi ch÷ c¸i. Khi tÝch hîp mét c©u chuyÖn hay mét bµi th¬ cã c¸c nh©n vËt, sù vËt, con vËt cã tªn gäi trong ®ã cã chøa ch÷ c¸i mµ c« ®Þnh cho trÎ lµm quen. VÝ dô: C©u chuyÖn “Sù tÝch hå g­¬m” c« kÓ cho trÎ nghe c©u chuyÖn sau ®ã ®­a tranh “Rïa vµng” ra cho trÎ lªn rót ch÷ c¸i ®· ®­îc häc. H«m nay c« sÏ d¹y c¸c con c÷ c¸i V vµ R. Vµ c¸c ch÷ c¸i kh¸c còng vËy t«i th­êng sö dông th¬ ca hß vÌ c©u ®è ®Ò g©y høng thó. VÝ du: C©u ®è chø ¢ Ch÷ g× mét nÐt cßng trßn Bªn ph¶i nÐt th¼ng trªn ®Çu cã « HoÆc ch÷ V Qu¶ g× tªn gäi dÞu ªm Nh­ dßng s÷a mÑ nu«i em thña nµo (Qu¶ vó s÷a) Th¬ ca hß vÌ dÔ nhí, dÔ ®äc rÊt g©y sù høng thó cho trÎ nh­ bµi “RÒnh rÒnh rµng rµng” “vÌ con cua” hay mét sè bµi th¬ c« tù s¸ng t¸c. * TÝch hîp m«n ©m nh¹c: Vµ còng nh­ trªn mét tiÕt häc gi¸o viªn ®­a bé m«n ©m nh¹c vµo còng kh«ng thÓ thiÕu bëi nã cã tÝnh chÊt vui nhén víi bé m«n lµm quen víi ch÷ c¸i t«i th­êng chän nh÷ng bµi h¸t phï hîp víi lo¹i tiÕt vµ phï hîp tõng chñ ®iÓm. VÝ dô: Nhãm ch÷ O, ¤, ¥ t«i cho trÎ h¸t vµ vËn ®éng bµi “Ch÷ O trßn”. “Ch÷ O lµ ch÷ O trßn nh­ vÇng tr¨ng ®ªm r»m chiÕu s¸ng ch÷ ¤ lµ ¤ c« d¹y chóng em biÕt ®­îc bµi kh¸c. Qua nh÷ng bµi h¸t ®ã t¨ng thªm sù chó ý ë trÎ. * TÝch hîp m«n m«i tr­êng xung quanh. Nãi chung ®óng th× bé m«n nµy th­êng gÆp ë mäi tiÕt mµ nh¸t lµ tiÕt ch÷ c¸i muèn cho trÎ lµm quen ch÷ c¸i mét c¸ch hiÖu qu¶ ph¶i cã tranh ¶nh, m« h×nh vËt thËt cã chøa c¸c ch÷ c¸i mµ c« ®Þnh cho trÎ lµm quen mµ nh÷ng c¸i ®ã ®Òu xuÊt ph¸t tõ m«i tr­êng xung quanh. VÝ dô: Khi d¹y mét tiÕt ch÷ c¸i H, K. T«i cho trÎ t×m hiÓu ch÷ H qua tõ “Hoa hång” trÎ ®­îc quan s¸t b«ng hoa trÎ nãi râ cÊu t¹o ®Æc ®iÓm h­¬ng th¬m mµu s¾c cña lo¹i hoa .. lµm nh­ thÕ t¨ng thªm vÒ c¸c biÓu t­îng vµ sù høng thó. HoÆc trß ch¬i “th× g¾n ch÷ c¸i ” nÕu trÎ cÇm mét c¸i nµo ®ã lªn ch÷ c¸i ®ã t«i g¾n c¸c hoa qu¶, hoa l¸, hay c¸c con vËt hoÆc ph­¬ng tiÖn giao th«ng phï hîp chñ ®iÓm t¨ng thªm sù tÝch cùc ho¹t ®éng trong trß ch¬i. * TÝch hîp bé m«n t¹o h×nh: Sau khi trÎ ®· ho¹t ®éng nhiÒu th× bé m«n t¹o h×nh rÊt phï hîp víi tr¹ng th¸i tÜnh. T«i cho trÎ mµu kho¶ng trèng cã chøa c¸c ch÷ c¸i g× ®ã theo yªu cÇu cña c« hoÆc trÎ ®­îc c¾t ra d¸n, xÐ d¸n c¸c ch÷ c¸i. * TÝch hîp bé m«n lµm quen víi to¸n: Bé m«n nµy ®èi víi tiÕt ch÷ c¸i th­êng ®­îc ®­a vai trß ch¬i nh­: “Thi ®éi nµo nhanh” trÎ thi ®ua nhau g¾n chøa ®ã ®Ðm sè l­îng vµ cïng kiÓm tra kÕt qu¶ ®éi nµo nhiÒu h¬n, nhiÒu h¬n lµ mÊy . §èi víi trÎ mÇm non th× häc ph¶i ®i ®«i víi hµnh kÕt hîp víi cuéc sèng, kh«ng nh÷ng trªn tiÕt häc mµ t«i th­êng dông kiÕn thøc kü n¨ng ë mäi n¬i mäi lóc rÌn luyÖn sù khÐo lÐo cña ®«i tay. §©y lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt trong tiÕt lµm quen ch÷ c¸i. 4/ Gi¸o dôc trÎ mäi lóc mäi n¬i phèi kÕt hîp víi phô huynh. ë løa tuæi mÉu gi¸o “TrÎ häc b»ng ch¬i ch¬i b»ng häc” ghi nhí cña trÎ kh«ng cã chñ ®Þnh chãng nhí mau quªn do ®ã viÖc d¹y lµm quen ch÷ c¸i kh«ng dõng l¹i trªn tiÕt häc mµ ph¶i th­êng xuyªn mäi lóc mäi n¬i ho¹t ®éng trong cuéc sèng hµng ngµy ®Ó cñng cè thªm kiÕn thøc kü n¨ng ®· häc. VÝ du: Khi trÎ vµo buæi ch¬i t«i hái con ch¬i ë nhãm ch¬i g× ®©y? (trÎ tr¶ lêi ch¬i x©y dùng) vµ t«i cho trÎ quan s¸t ch÷ “gãc x©y dùng” ch÷ c¸i g× con ®· ®­îc häc trong tõ “X©y dùng” hoÆc t«i l¹i “gãc s¸ch” hái con ®ang xem chuyÖn g×? Trong chuyÖn cã nh÷ng nhËn vËt nµo? t«i viÕt tªn c¸c nhËn vËt ®ã vµ cho trÎ t×m ch÷ c¸i võa häc. Ngoµi giê häc trªn líp, trong nh÷ng lóc ®ãn tr¶ ch¸u t«i trao ®æi víi phô huynh vÒ tÇm quan träng cña bé m«n lµm quen ch÷ c¸i ®Æc biÖt lµ d¹y trÎ theo h­íng ®æi míi. TrÎ yÕu kÐm ë mÆt nµo th× yªu cÇu phô huynh n«n nãng bµy tr­íc cho trÎ th× t«i còng ph¶i trao ®æi víi phô huynh nÕu lµm nh­ thÕ th× sÏ ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý còng nh­ trÝ tuÖ cña trÎ. Vµ còng cßn mét sè phô huynh cßn xem nhÑ vÊn ®Ò nµy th­êng cho con nghØ häc tuú tiÖn kh«ng cã lý do vµ t«i ®· trao ®æi víi phô huynh nÕu nghØ häc nhiÒu ch¸u sÏ bÞ hæng kiÕn thøc, tiÕp thu bµi sÏ bÞ chËm vµ khi vµo líp 1 rÊt khã kh¨n cho ch¸u vµ c« gi¸o. Tõ ®ã, c« gi¸o phèi hîp víi phô huynh trong viÖc ®ãng gãp t×m thªm nguyªn liÖu, vËt liÖu s½n c¬ s¬ ®Þa ph­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c« vµ ch¸u trong viÖc lµm ®å dïng ®å ch¬i qua ®ã viÖc d¹y vµ häc cã hiÖu qu¶ vµ thèng nhÊt h¬n. III. kÕt qu¶ ®¹t ®­îc: Trong n¨m häc 2006 - 2007 lµ n¨m kÕt thóc n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò lµm quen v¨n häc vµ ch÷ viÕt líp t«i ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau: - 100% trÎ ®­îc häc ®Çy ®ñ 29 ch÷ c¸i trong ch­¬ng tr×nh ®æi míi cña Bé gi¸o dôc mÇm non. - Qua viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p míi s¸ng t¹o trong viÖc d¹y m«n “Lµm quen ch÷ c¸i” t«i ®· thu®­îc kÕt qu¶ sau: - KÕt qu¶ cña trÎ: Theo ®¸nh gi¸ cña líp Néi dung Khi ch­a ¸p dông biÖn ph¸p Sau khi ¸p dông biÖn ph¸p - TrÎ nhËn biÕt c¸ch ph¸t ©m 29 ch÷ c¸i râ rµng 60% 90% - NhËn biÕt ®óng mÆt 29 mÆt ch÷ c¸i 76% 100% - T« viÕt trïng khÝt lªn chÊm mê hoµn thµnh vë tËp t« s¹ch sÏ 55% 90% * VÒ phô huynh: Nh÷ng n¨m ch­a sö dông biÖn ph¸p phèi kÕt hîp víi phô huynh mét c¸ch tÝch cùc dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®å dïng trùc quan cßn ®¬n ®iÖu ch­a phong phó. Nh­ng tõ khi phèi hîp víi phô huynh b¶n th©n t«i ®· chó ý vËn dông tuyªn truyÒn mét c¸ch thuyÕt phôc cho bé m«n “Lµm quen ch÷ c¸i”. §Æc biÖt phô huynh rÊt quan t©m tíi viÖc häc ch÷ cña con em, th­êng xuyªn trao ®æi t×nh h×nh häc tËp cña trÎ ë líp ®Ó vÒ nhµ rÌn luyÖn thªm nh­ viÕt ®óng c¸ch, ®óng dßng kÎ.. T¹o cho c« gi¸o mét ®iÓm tùa tèt h¬n. * VÒ c«: Qua nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y trÎ lóc míi b­íc vµo gi¶ng d¹y ph­¬ng ph¸p t«i ch­a linh ho¹t s¸ng t¹o nªn kÕt qu¶ cña tiÕt häc ch­a cao. Tõ khi sö dông c¸c biÖn ph¸p trªn nghÖ thuËt lªn líp cña t«i ®· cã mét c¸ch s¸ng t¹o linh ho¹t b¶n th©n kh«ng ngõng phÊn ®Êu häc hái ë b¹n bÌ ®ång nghiÖp, qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ... Trong n¨m võa qua t«i ®­îc nhµ tr­êng c«ng nhËn lµ líp ®¹t chÊt l­îng cao bé m«n lµm quen víi ch÷ c¸i, ®­îc Së gi¸o dôc cña TØnh chøng nhËn lµ gi¸o viÖn d¹y giái, b¶n th©n ®· tham gia d¹y mÉu cho tr­êng b¹n vµ c¸c em gi¸o sinh cña tr­êng ®¹i häc s­ ph¹mVinh. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tÝch trªn t«i cßn ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n n÷a, trau dåi kinh nghiÖm chuyªn m«n ®Ó ph¸t huy vµ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao h¬n n÷a trong c«ng t¸c vµ ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ. IV. bµi häc kinh nghiÖm: Tõ nh÷ng thùc tÕ trªn còng nh­ c¸c kÕt qu¶ cao tr­íc hÕt t«i ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®å dïng cÇn thiÕt cho mét tiÕt häc cho c« vµ trÎ, c¸c ®å dïng ®ã cã mµu s¾c h×nh d¸ng ®Ñp, an toµn ®Ó kÝch thÝch tÝnh tß mß cña trÎ, nh÷ng ®å dïng ®ã ph¶i cã søc hÊp dÉn, biÕt lùa chän trß ch¬i c©u ®è bµi h¸t phï hîp víi néi dung bµi d¹y vµ chñ ®iÓm lu«n t¹o t×nh huèng bÊt ngê thó vÞ. - B¸m vµo néi dung yªu cÇu d¹y ®óng träng t©m cña bµi d¹y tÝch hîp c¸c m«n häc kh¸c vµo tiÕt d¹y mét c¸ch hîp lý nh»m ®em l¹i kÕt qu¶ cao ng«n ng÷ diÔn ®¹t cña c« ng¾n gän cô thÓ, c« ph¸t ©m mÉu chÝnh x¸c, râ rµng lêi giíi thiÖu bµi, b­íc chuyÓn tiÕp linh ho¹t gay ®­îc sù chó ý cña trÎ vµ ®Æc biÖt c« gi¸o ph¶i n¾m v÷ng yªu cÇu ph­¬ng ph¸p bé m«n. - CÇn quan t©m gÇn gòi trÎ khuyÕn khÝch ®Ó trÎ chñ ®éng ph¸t huy tÝnh ®éc lËp trong bé m«n vµ tËp luyÖn båi d­ìng thªm cho trÎ. - Cho trÎ «n luyÖn lµm quen ch÷ c¸i ë mäi n¬i, cho trÎ. - CÇn lµm tèt c«ng t¸c phèi hîp víi phô huynh vµ Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng hç trî c¬ së vËt chÊt. - T¹o m«i tr­êng cho trÎ lµm quen víi ch÷ c¸i. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm d¹y bé m«n LQCC mµ t«i ®· rót ra ®­îc trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y nh»m gióp trÎ ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt ®¹o ®øc nh©n c¸ch phÈm chÊt thÈm mü trÝ tuÖ vµ ng«n ng÷. T«i rÊt mong ®­îc sù gãp ý x©y dùng cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp c¸c cÊp l·nh ®¹o gióp t«i ngµy cµng cã nhiÒu s¸ng kiÕn kinh nghiÖm hay trong gi¶ng d¹y bé m«n yªu thÝch. V. ý kiÕn ®Ò xuÊt: Xin ®­îc ®Ò xuÊt víi Phßng gi¸o dôc, Së gi¸o dôc ®µo t¹o chän nh÷ng s¸ng kiÕn kinh nghiÖm hay phæ biÕn réng r·i cho chóng t«i ®­îc tham kh¶o vµ häc tËp. - Hµng n¨m hç trî t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn ®i häc tËp c¸c tr­êng b¹n (Nh­ ë c¸c tØnh phÝa nam) - CÇn cã thªm tranh ¶nh minh ho¹ phôc vô cho ch­¬ng tr×nh./.