Một số biện pháp để xây dựng các thiết kế hoạt động đội hiệu quả và khả thi

Đề tài SKKN: MỘT SỐ  BIỆN PHÁP ĐỂ XÂY DỰNG CÁC THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG ĐỘI HIỆU QUẢ VÀ KHẢ THI I. Đặt vấn đề: Giáo viên - Tổng phụ trách Đội trong nhà trường là người có vị trí, vai trò, nhiệm vụ vô cùng quan trọng, quyết định đến chất lượng và hiệu quả hoạt động của Liên đội trong nhà trường. Giáo viên - Tổng phụ trách Đội là một mắc xích quan trọng của hệ thống giáo dục. Do đó hoạt động đội trong nhà trường có sôi nổi hay không, có hiệu quả và thiết thực hay không còn phụ thuộc vào năng lực và phẩm chất của người Tổng phụ trách. Vì thế, để có được những hoạt động Đội thu hút, hiệu quả và hấp dẫn các em học sinh đòi hỏi giáo viên  - Tổng phụ trách phải có năng lực, năng lực quan trọng nhất đó là năng lực tổ chức các hoạt động thực tiễn cho các em và phải biết thiết kế và thực thi các hoạt động.             Thực tiễn trong những năm gần đây, nhiều TPT Đội được đề cử thường là những giáo viên còn rất trẻ cả tuổi đời và tuổi nghề, chưa có những kinh nghiệm về công tác Đội. Do dó khả năng thiết kế và chỉ đạo thực hiện các hoạt động của Đội trong nhà trường còn nhiều hạn chế. Chính điều này đã làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của tổ chức Đội và chất lượng đội viên. Để có thể tự mình thiết kế được một hoạt động nhân các ngày lễ lớn hay theo các chương trình hoạt động hoặc những hoạt động thường ngày của Đội đòi hỏi người Tổng phụ trách luôn luôn học hỏi, tích lũy kinh nghiệm, cần cù, chịu khó và tiếp cận thực tế.             Để công tác Đội ngày càng có hiệu quả và có chiều sâu, đáp ứng được những nhu cầu của sự phát triển đa dạng, phong phú của thiếu nhi. Qua hai năm làm công tác Tổng phụ trách Đội, bằng những kinh nghiệm được rút ra trong quá trình hoạt động thực tiễn, qua các đợt tập huấn, và học hỏi kinh nghiệm từ các Tổng phụ trách giỏi và được các đồng nghiệp đóng góp, tôi đã đúc kết được những kinh nghiệm để thiết kế một hoạt động cấp Liên đội với mong muốn góp phần cùng các anh chị Tổng phụ trách thực hiện tốt hơn công tác bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu niên nhi đồng nói chung và xây dựng Liên đội trường mình đang công tác đạt hiệu quả hơn.             Đó là lý do tôi chọn đề tài này. II. Cơ  sở lý luận:       Về  cơ bản có thể hiểu, thiết kế các hoạt động của Đội chính là sự lựa chọn về nội dung và hình thức cũng như phương pháp giáo dục nhằm tạo ra các mô hình hoạt động và tổ chức thực hiện một cách sáng tạo theo một chủ đề, một chủ điểm, một yêu cầu giáo dục nhất định của Đội. Do đó khi tổ chức thiết kế các hoạt động của Đội cần phải đảm bảo vừa khoa học vừa phù hợp với lúa tuổi học sinh, phù hợp với điều kiện của nhà trường, phù hợp với chủ đề, chủ điểm và quan trọng phải có tính khả thi cao. III. Cơ  sở thực tiễn:       Từ  những lẽ trên, có thể thấy được nếu quan tâm làm tốt công tác tổ chức thiết kế các hoạt động của Đội sẽ góp phần tạo sự hưởng ứng nhiệt tình của tất cả học sinh, khơi dậy ở các em tinh thần tự giác tham gia vào các hoạt động tập thể một cách tự nhiên. Và điều này góp phần nâng cao chất lượng học tập. Thiết nghĩ mỗi giáo viên tổng phụ trách cần phải có một nhận thức đúng đắn về vị trí và vai trò của việc tổ chức thiết kế các hoạt động của Đội để có thể đưa ra những thiết kế phù hợp, hấp dẫn nhằm đưa công tác giáo dục đạo đức cho học sinh tại cơ quan, đơn vị mình đi vào nề nếp và góp phần tích cực nâng cao hiệu quả về chất lượng học tập cũng như hoàn thiện nhân cách cho các em.         Bản thân tôi là giáo viên - Tổng phụ trách trong nhà trường. Ý thức đầy đủ được vai trò và tầm quan trọng của công tác tổ chức thiết kế các hoạt động của Đội nên trong quá trình công tác tôi luôn tìm tòi, học hỏi và cải tiến để tìm ra những biện pháp tích cực nhất đem lại hiệu quả cao trong các hoạt động NGLL. IV. Nội dung nghiên cứu: 1. Các yêu cầu khi tổ chức thiết kế các hoạt động của Đội :             - Phải đảm bảo hoạt động diễn ra theo một trình tự khoa học. Có mở đầu, có kết thúc, biết được khâu nào là khâu quan trọng nhất của toàn bộ hoạt động.             - Xác định được hoạt động diễn ra vào thời gian nào trong tháng, trong học kì, trong năm. Toàn bộ thời gian của hoạt động là bao nhiêu? Thời gian cho từng công việc phải được tính toán tỉ mỉ và cụ thể hóa trong quá trình thiết kế.             - Thiết kế hoạt động phải phù hợp với đội viên về khả năng, trình độ, vấn đề sức khỏe.             - Thiết kế hoạt động phải phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, của địa phương và của gia đình học sinh. Chính vì những yêu cầu trên, khi tiến hành thiết kế hoạt động của Đội, theo  tôi, người thiết kế cần phải nắm vững những vấn đề sau:             - Hoạt động Đội thực chất là một hoạt động giáo dục, vì vậy bất kì một hoạt động nào trong nhà trường dù lớn hay nhỏ đều phải đảm bảo mục đích giáo dục.             - Phải đảm bảo hoạt động ấy phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của các em: Các em thực hiện  một cách hào hứng, phấn khởi và đem lại hiệu quả cao, góp phần tăng cường, củng cố tình yêu quê hương, đất nước. Đồng thời góp phần nâng cao kiến thức tự nhiên, xã hội mà các em được tiếp thu trong quá trình học tập.             - Phải dựa trên cơ sở điều kiện về kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện của trường, có phương án tạo nguồn kinh phí cần thiết cho các công việc đặt ra để có hiệu quả cao mà lại ít tốn kém, tiết kiệm được thời gian, công sức và kinh phí.             - Nhất định phải thể hiện được “màu sắc” của Đội. “Màu sắc” ở đây chính là sự vui chơi, lành mạnh, là “ học mà chơi, chơi mà học”. Từ đó tạo nên những yếu tố bất ngờ, hấp dẫn, thu hút, lôi cuốn các em. 2. Các bước tiến hành thiết kế một hoạt động Đội.             Để tiến hành thiết kế một hoạt động Đội theo tôi cần phải thực hiện 4 bước sau:             a/ Bước 1: Công tác chuẩn bị:             - Tìm hiểu nghiên cứu chương trình hoạt động năm học của Hội đồng Đội các cấp, tìm hiểu nhiệm vụ năm học của nhà trường. Đồng thời phải nắm bắt được nhu cầu, nguyện vọng của thiếu nhi, những bài học kinh nghiệm đã thiết kế và thục hiện để chọn loại hình hoạt động cho phù hợp.             - Căn cứ vào các ngày lễ lớn trong năm, những ngày truyền thống của trường cũng như của địa phương, của ngành như ngày nhà giáo Việt Nam (20/11), ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3),  . . .             - Chọn đội ngũ phụ trách hoặc cán bộ Đội có năng lực phụ trách các khâu khác nhau sao cho phù hợp với sở trường, năng lực, và điều kiện cá nhân của họ.             - Chuẩn bị đầy đủ các cơ sở vật chất, đảm bảo phục vụ tối đa cho hoạt động, dự kiến thời gian, không gian phù hợp với hoạt động.             b/ Bước 2: Thiết kế nội dung, chương trình hoạt động.             - Thiết kế nội dung hoạt động là một công việc rất quan trọng, là khâu quyết định sự thành bại của hoạt động. Nội dung hoạt động bao gồm hai nội dung: Nội dung  tổng hợp và nội dung cho từng khâu hoạt động cụ thể. Phải đảm bảo bám sát mục tiêu, mục đích yêu cầu, những yêu cầu đặt ra phải mang tính khả thi cao.             - Chia nội dung công việc thành từng phần cụ thể và phải gắn với thời gian thực  hiện các phần công việc cụ thể. Phân công phụ trách công việc thì phải kiểm tra lại công việc đã phân công trước khi hoạt động diễn ra. nếu có sai sót hoặc phát hiện những chỗ chưa khoa học thì phải có biện pháp sử lý cụ thể.             - Xác định được đâu là công việc thường xuyên, đâu là công việc chủ yếu và trọng tâm. Tiến hành công việc cần phải gắn với một địa điểm cụ thể. - Các công việc phải đảm bảo được tính thống nhất chung, tính riêng biệt.             - Đối với các nội dung công việc cần phải xây dựng 2 phương án, phương án chính thức và phương án dự phòng, có như thế ta mới không bị động, lúng túng khi tình hình có sự thay đổi bất thường (thời tiết, cơ sở vật chất, điện, con người . . .)             - Khi tiến hành hoạt động, có thể điều chỉnh kế hoạch trước. Trong quá trình chỉ đạo thực hiện hoạt động phải phù hợp với tình hình thực tiễn. Chương trình và kế hoạch hoạt động phải được lập ra trên cơ sở khoa học, chi tiết và đảm bảo đạt hiệu quả cao. Đặc biệt  khi tiến hành hoạt động phải thể hiện được tính kiên quyết, tránh tình trạng thường thấy trong các hoạt động, như “ đầu voi, đuôi chuột”, vì như thế sẽ dễ làm cho các em nảy sinh tâm lý chán nản, thiếu tác dụng giáo dục.             - Thiết kế nội dung chương trình của hoạt động có thể bao gồm:             + Tên hoạt động.             + Mục đích, ý nghĩa, yêu cầu của hoạt động.             + Chủ đề của hoạt động.             + Nội dung chương trình hoạt động: Nội dung cụ thể, thời gian, địa điểm, người chịu trách nhiệm từng khâu của hoạt động..             + Điều kiện về cơ sở vật chất, điều kiện thời gian và công tác phối hợp với các bộ phận có liên quan.             + Những điều cần chú ý.             c/ Bước 3: Chỉ đạo thực hiện.             - Sau khi đã thực hiện tốt hai khâu đã trình bày trên thì người tổ chức hoạt động tiến phát động thực hiện (bằng văn bản, bằng các buổi hội họp, sinh hoạt . . .) Trong quá trình chỉ đạo thực hiện, trưởng ban phải chịu trách nhiệm quán xuyến toàn bộ các khâu của hoạt động, phải thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, đánh giá để kịp thời động viên, tuyên dương khen thưởng cũng như uốn nắn những lệch lạc của cá nhân, tập thể. Các cá nhân được phân công phụ trách từng phần việc phải chịu trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức thực hiện phần việc được phân công và phải có sự báo cáo kịp thời diễn biến từng trường hợp để trưởng ban nắm và phối hợp thực hiện.             - Phải tuyệt đối thực hiện đúng, đầy đủ  những nội dung, chương trình hoạt động như đã thiết kế. Tuy nhiên trong quá trình tổ chức thực hiện có thể có những phát sinh, vì thế người tổ chức cần phải linh hoạt, sáng tạo để điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với tình hình,sau khi đã điều chỉnh phải báo ngay cho ban tổ chức nắm được nội dung điều chỉnh, nếu trường hợp không điều chỉnh được thì phải xin ý kiến chỉ đạo của ban chỉ đạo, tuyệt đối không được tự ý điều chỉnh hoạt động và không báo cáo cho ban tổ chức .             - Trong quá trình thực hiện cần phải thường xuyên bàn bạc, hội ý với ban tổ chức để nắm bắt được diễn biến các hoạt động, tạo mọi điều kiện về vật chất, tinh thần để hoạt động được thực hiện một cách trọn vẹn nội dung chương trình đã đề ra.             d/ Bước 4: Tổng kết và đánh giá kết quả.             Dựa vào những bài học kinh nghiệm được rút ra từ thực tiễn mà ta thiết kế và thực hiện hoạt động sao cho hiệu quả nhất. Do đó sau khi đã tiến hành xong hoạt động, ban tổ chức phải dành một khoản thời gian thích hợp để đánh giá, xem xét một cách nghiêm túc những mặt mạnh, những mặt yếu, những ưu điểm, nhược điểm của cá nhân và tập thể. Đây là một việc làm rất cần thiết.             - Ban tổ chức tổ chức rút kinh nghiệm tự xem lại mình, đánh giá và rút ra được những bài học cho những hoạt động sau. Hơn nữa tổng kết đánh giá để ban tổ chức có sơ sở tuyên dương, khen thưởng cũng như phê bình, nhắc nhở những cá nhân, tập thể. Đây cũng chính là việc đảm bảo thực hiện yêu cầu tất yếu của quá trình thiết kế và tổ chức thực hiện hoạt động.             - Tuy nhiên trong quá trình tổ chức tổng kết, đánh giá cần phải thực hiện một cách khách quan, công bằng và vô tư về các vấn đề tổ chức, yêu cầu giáo dục, nội dung, hiệu quả và các mối quan hệ với các đơn vị trong quá trình diễn ra hoạt động của Đội.             3. Mẫu thiết kế một hoạt động Đội cụ thể.             Ở phần II, mục 2 tôi đã trình bày các vấn đề liên quan đến các bước tiến hành thiết kế một hoạt Đội. Để minh họa cho những vấn đề đã nêu, sau đây tôi xin đưa ra một mẫu thiết kế một hoạt động cụ thể: ĐỘI TNTP HỒ CHÍ MINH Liên đội trường THCS Nguyễn Khuyến. BẢN THIẾT KẾ HỘI THI TÌM HIỂU VỀ ATGT Chủ đề: “ATGT - Mối quan tâm của chúng ta”             I/ Mục đích ý nghĩa của hoạt động:             - Hội thi là nhằm giáo dục cho đội viên ý thức tổ chức kỷ luật, ý thức tự giác chấp hành luật giao thông.             - Tuyên truyền sâu rộng đến các thành phần trong xã hội cùng nhau thực hiện tốt luật giao thông.             - Thực hiện chương trình rèn luyện đội viên và hưởng ứng tháng ATGT.             II/ Nội dung cụ thể: TT Thời gian Địa điểm Nội dung Cơ sở vật chất, phương tiện Người phụ trách và phối hợp Ghi chú 1.     Từ 7h30’ đến 8h00’ ngày 21/10/2011 Hội trường - Tập trung các đội dự thi, khai mạc hội thi: - Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu, các đội dự thi. - Các đội dự thi tự giới thiệu về đội mình. - Trưởng ban tổ chức đọc lời khai mạc hội thi. - Thông qua quyết định thành lập ban tổ chức và ban giám khảo. - Trưởng ban giám khảo công bố nội quy, quy chế và nội dung thi. Âm thanh, ánh sáng, bàn ghế, băng rôn . . . Ban chỉ đạo, dẫn chương trình, ban giám khảo, phụ trách cơ sở vật chất. 2.     Từ 8h00’ đến 8h20’ ngày 21/10/2010 Hội trường - Tiến hành thi vòng 1: Bốc thăm và trả lời câu hỏi. - Văn nghệ sau khi kết thúc vòng 1, sơ kết điểm của các đội qua vòng 1. Âm thanh, ánh sáng, chuông điện, bảng ghi điểm, viết ghi bảng, máy chiếu. Dẫn chương trình và ban giám khảo, phụ trách cơ sở vật chất. 3.     Từ 8h20’ đến 8h45’ ngày 21/10/2010 Hội trường - Tiến hành thi vòng 2: Giải ô chữ và tìm câu chủ đề. - Kết thúc vòng 2: Đặt câu hỏi phụ cho khán giả và sơ kết điểm của các đội qua hai vòng. Âm thanh, ánh sáng, chuông điện, bảng ghi điểm, bảng nháp cho các đội, viết ghi bảng, phấn, máy chiếu. Dẫn chương trình và ban giám khảo, phụ trách cơ sở vật chất. 4.     Từ 8h45’ đến 9h15’ ngày 21/10/2010 Hội trường - Tiến hành thi vòng 3: Cho biết ý nghĩa một số biển báo giao thông và cược điểm. - Kết thúc vòng 3: Văn nghệ và sơ kết điểm của các đội qua ba vòng. Âm thanh, ánh sáng, bảng ghi điểm, bảng nháp cho các đội, viết ghi bảng, phấn, máy chiếu và các biển báo. Dẫn chương trình và ban giám khảo, phụ trách cơ sở vật chất. 5.     Từ 9h15’ đến 9h40’ ngày 21/10/2010 Hội trường - Tiến hành thi vòng 4: Thể hiện tiểu phẩm. - Văn nghệ sau khi kết thúc vòng 4, thư kí tổng hợp điểm. Âm thanh, ánh sáng. Dẫn chương trình và ban giám khảo. 6.     Từ 9h40’ đến 10h00’ ngày 21/10/2010 Hội trường - Tổng kết hội thi. + Đánh giá của ban giám khảo, ban tổ chức. + Ý kiến phát biểu của đại biểu (nếu có). + Công bố kết quả và phát thưởng, cám ơn các đại biểu , các cá nhân, tổ chức đã ủng hộ về vật chất và tinh thần cho hội thi thành công tốt đẹp. Âm thanh, ánh sáng. Dẫn chương trình, trưởng ban giám khảo, trưởng ban tổ chức.          Hiệu trưởng Người thiết kế        4. Kết quả                                                                Sau khi thiết kế và thực hiện hoạt động về hội thi tìm hiểu ATGT, ý thức chấp hành luật giao thông của học sinh được nâng lên rõ rệt, chuyển từ ý thức tự phát sang ý thức tự giác cao. Kết quả trên không chỉ ảnh hưởng đến các em học sinh mà còn ảnh hưởng đến các thành phần trong gia đình của học sinh và bạn của các em, điển hình: 100% học sinh cùng với gia đình cam kết với nhà trường và chính quyền địa phương thực hiện tốt luật giao thông, không còn cảnh học sinh tụ tập trước cổng trường khi tan học mặc dù đoạn đường trước cổng trường trước đây có nhiều hàng quán, giao thông rất lộn xộn. Không có học sinh đi xe gắn máy khi chưa đủ tuổi và chưa có giấy phép lái xe, không có học sinh vi phạm luật giao thông.         V. Kết luận: Những vấn đề mà tôi đã trình bày ở mục II là những kinh nghiệm đã được tích lũy trong suốt quá trình tổ chức các hoạt động Đội trong nhà trường, qua các đợt tập huấn, học hỏi từ đồng nghiệp, từ những tài liệu chuyên môn. Khi tiến hành thiết kế một hoạt động của Đội, nếu tuân thủ các bước, các yêu cầu như đã nêu thì chắc chắn mục đích, hiệu quả hoạt động sẽ đạt rất cao. Cụ thể, trong thời gian qua, các hoạt động tôi tổ chức luôn đựoc các em học sinh đón nhận và tham gia nhiệt tình Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân được đúc kết từ thực tế hoạt động, từ đồng nghiệp, từ các tài liệu chuyên môn. Do thời gian công tác và tuổi đời còn non trẻ nên vẫn còn nhiều hạn chế, rất mong được sự đóng góp để sáng kiến này hoàn thiện hơn. VI. Đề xuất: Qua thực tế hoạt động của liên Đội. Tôi xin có một số kiến nghị sau:             1. Đối với trường Đội - nơi bồi dưỡng cán bộ Đội: Nên có tài liệu hướng dẫn cho công tác bồi dưỡng thường xuyên, phù hợp với điều kiện thời gian và thực tế tại các cơ sở.             2. Đối với Hội đồng Đội các cấp cần phải phối hợp chặt chẽ với ngành giáo dục, mở lớp đào tạo và hướng dẫn BCH chi Đội có tính chất quy mô, tạo điều kiện giúp đỡ, nâng cao nghiệp vụ cho Tổng phụ trách. Đồng thời nên tổ chức các cuộc giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các Tổng phụ trách của các trường trong Huyện, Tỉnh để Tổng phụ trách trẻ như tôi có điều kiện học hỏi và rút ra những kinh nghiệm cho bản thân.             3. Đối với nhà trường: BGH nhà trường phải đặc biệt quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ về phương tiện, cơ sở vật chất, kinh phí hơn nữa cho phong trào Đội ngày càng mạnh hơn và là một kế hoạch trong các kế hoạch đặt ra của nhà trường. Và tôi cũng mong sự đóng góp ý kiến quý báu của các thầy, các cô, các bạn đồng nghiệp để có thể làm tốt hơn nữa trong việc thúc đẩy phong trào Đội ngày càng phát triển.                                        TÀI LIỆU  THAM KHẢO  1.Người phụ trách thiếu nhi cần biết. ( NXB Thanh niên Hà Nội – 2001 ) 2.Hành trang Chi đội trưởng (Trường cán bộ Đội Thành phố-NXB Hà Nội 1993) 3.Công tác Đội TNTP Và Nhi đồng Hồ Chí Minh (Trường Đại học sư phạm Hà Nội I – 1995 ) 4. Cẩm nang Người phụ trách tập 1.2 5.Hướng dẫn thực hiện Chương trình rèn luyện đội viên 6.Sổ tay Phụ trách Đội (NXB Trẻ -Quận 3-TP Hồ Chí Minh ) MỤC LỤC TT Nội dung Trang I Đặt vấn đề 1 II Cơ sở lý  luận 2 III Cơ sở thực tiễn 2 IV Nội dung nghiên cứu 3 1 Các yêu cầu khi tổ chức thiết kế các hoạt động của Đội 4 2 Các bước tiến hành thiết kế một hoạt động Đội 5 3 Mẫu thiết kế một hoạt động Đội cụ thể 6 4 Kết quả 6 V Kết luận 8 VII Đề xuất 9 Tài liệu tham khảo 10 Mục lục 11