Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kể truyện đồng thoại cho trẻ 5 - 6 tuổi

Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®éc lËp- tù do- h¹nh phóc ..............***................ B¶n cam kÕt I.T¸c gi¶ - Hä vµ tªn: NguyÔn ThÞ M¬ - Ngµy, th¸ng, n¨m sinh: 25- 10- 1984. - chøc vô: gi¸o viªn. - ®¬n vÞ: Tr­êng mÇm non L­u KiÕm. - ®iÖn tho¹i: 01213062812 II.S¶n phÈm “ Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ 5- 6 tuæi”. III.Cam kÕt T«i xin cam kÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy lµ s¶n phÈm cña c¸ nh©n t«i. NÕu cã x¶y ra tranh chÊp vÒ quyÒn së h÷u ®èi víi mét phÇn hay toµn bé s¸ng kiÕn kinh nghÞªm, t«i xin hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc l·nh ®¹o ®¬n vÞ, l·nh ®¹o së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vÒ tÝnh trung thùc cña b¶n cam kÕt nµy. Thuû Nguyªn, ngµy 25 th¸ng 2 n¨m 2010 Ng­êi viÕt cam kÕt NguyÔn ThÞ M¬ I. ®Æt vÊn ®Ò. 1.Lý do chän ®Ò tµi: V¨n häc lµ mét h×nh thøc v¨n ho¸ nghÖ thuËt kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng cña trÎ th¬. V¨n häc chøa ®ùng nh÷ng tri thøc vÒ cuéc sèng, ®­a trÎ ®Õn nh÷ng ch©n trêi míi. ®ã chÝnh lµ thÕ giíi cña cuéc sèng thùc t¹i bao gåm thiªn nhiªn, x· héi, con ng­êi ®­îc diÔn t¶, biÓu ®¹t trong nh÷ng h×nh thøc ®a d¹ng, phong phó. Cã thÓ nãi, v¨n häc nh­ nh÷ng bé s¸ch gi¸o khoa vÒ cuéc sèng, bëi nã ®em ®Õn cho trÎ nh÷ng tri thøc, gãp phÇn cñng cè, më réng kiÕn thøc, vèn hiÓu biÕt cña trÎ vÒ thÕ giíi xung quanh, gióp trÎ kh¸m ph¸ ra nh÷ng ®iÒu bÝ Èn trong cuéc sèng. Bªn c¹nh ®ã, qua v¨n häc trÎ em còng b¾t ®Çu nhËn ra cã mét x· héi rµng buéc con ng­êi víi nhau trong lÞch sö vµ ®Êu tranh c¸ch m¹ng, trong t×nh lµng nghÜa xãm, t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh b¹n...ChÝnh v× lÏ ®ã, v¨n häc lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu ®Ó ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch vµ lµm giµu cã t©m hån trÎ, lµ hµnh trang cho c¸c em trªn nh÷ng chÆng ®­êng ®êi. Nãi tíi v¨n häc thiÕu nhi kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn m¶ng truyÖn ®ång tho¹i. ®ã lµ mét lo¹i h×nh v¨n häc rÊt phï hîp víi trÎ mÇm non. Víi ®Æc tr­ng lµ sù tung hoµnh cña trÝ t­ëng t­îng, truyÖn ®ång tho¹i ®· thùc sù l«i cuèn trÎ. ë ®ã c¸c em t×m thÊy nh÷ng nÐt quen thuéc, thÊy sù th©n th­¬ng bÇu b¹n víi thÕ giíi v¹n vËt sinh ®éng trong truyÖn ®ång thêi cñng cè vµ më réng nh÷ng hiÓu biÕt cña trÎ. Nh÷ng c©u chuyÖn ngé nghÜnh Êy ®· mang ®Õn cho c¸c em nh÷ng ­íc m¬ bay bæng, gîi cho c¸c em nh÷ng xóc ®éng trong t©m hån, gîi thøc ë c¸c em trÝ t­ëng t­îng phong phó, t¹o dùng cho c¸c em th¸i ®é ®óng ®¾n trong cuéc sèng. Trong tr­êng mÇm non, truyÖn ®ång tho¹i ®· ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh lµm quen trÎ víi t¸c phÈm v¨n häc víi tû lÖ ®¸ng kÓ nh­ng hÇu hÕt gi¸o viªn ch­a chó ý ®Õn tªn gäi còng nh­ nh÷ng ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i truyÖn nµy céng víi kh¶ n¨ng lÜnh héi truyÖn ®ång tho¹i ë trÎ cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Mét mÆt do gi¸o viªn ch­a t×m ra ®­îc c¸c biÖn ph¸p, c¸c c¸ch thøc ®äc, kÓ phï hîp ®Ó truyÖn ®ång tho¹i thùc sù trë thµnh mét ph­¬ng tiÖn gi¸o dôc h÷u hiÖu víi trÎ, gióp trÎ lÜnh héi ®Çy ®ñ c¸c gi¸ trÞ cña truyÖn ®ång tho¹i. ChÝnh v× lý do trªn vµ víi mong muèn ®­a c¸c ý nghÜa cña truyÖn ®ång tho¹i ®Õn víi trÎ mét c¸ch h÷u hiÖu mµ t«i ®· m¹nh d¹n nghiªn cøu ®Ò tµi : “ Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ 5- 6 tuæi”. 2.Môc ®Ých nghiªn cøu: - dùa trªn c¬ së lý luËn cña c¸c khoa häc liªn ngµnh vµ thùc tiÔn, ®Ò tµi nh»m x©y dùng mét sè biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cña trÎ 5- 6 tuæi. - Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc. - Mét sè bµi häc kinh nghiÖm. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu: - Ph©n tÝch, tæng hîp c¸c tµi liÖu vÒ truyÖn ®ång tho¹i - Quan s¸t ho¹t ®éng lµm quen trÎ víi truyÖn ®ång tho¹i cña trÎ 5- 6 tuæi ë tr­êng mÇm non L­u KiÕm. - §­a ra mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ 5- 6 tuæi. - Tæng hîp mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc. - §­a ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm trong viÖc tæ chøc vµ n©ng cao chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i. II. Néi dung. 1. C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi: 1.1.TruyÖn ®ång tho¹i víi trÎ mÇm non: “ ®ång tho¹i lµ thÓ truyÖn cho trÎ em trong ®ã c¸c loµi vËt vµ c¸c vËt v« tri ®­îc nh©n c¸ch ho¸ ®Ó t¹o nªn mét thÕ giíi thÇn kú, thÝch hîp víi trÝ t­ëng t­îng cña c¸c em” ( theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt- NXB ®µ n½ng) TruyÖn ®ång tho¹i ®­îc coi lµ mét thÓ lo¹i ®Æc biÖt cña v¨n häc thiÕu nhi, ®ã lµ sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a yÕu tè hiÖn thùc vµ t­ëng t­îng. Nh©n vËt chÝnh trong truyÖn th­êng lµ c¸c loµi vËt, thùc vËt, vµ c¸c vËt v« tri, v« gi¸c ®­îc nh©n c¸ch ho¸ ®Ó t¹o nªn mét thÕ giíi võa h­ võa thùc. Qua c¸i thÕ giíi võa h­ võa thùc ®ã, truyÖn ®ång tho¹i nh»m biÓu hiÖn cuéc sèng sinh ho¹t cña con ng­êi. TruyÖn ®ång tho¹i cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc gi¸o dôc trÎ mÉu gi¸o. Tr­íc hÕt, truyÖn cung cÊp cho trÎ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi tù nhiªn xung quanh. TrÎ ®­îc tiÕp xóc víi v« vµn c¸c loµi ®éng vËt, c¸c loµi thùc vËt trong thÕ giíi tù nhiªn víi nh÷ng ®Æc ®iÓm, tËp tÝnh vµ m«i tr­êng sèng cña chóng. H¬n thÕ n÷a trÎ cßn hiÓu mét sè hiÖn t­îng trong tù nhiªn hÕt søc thó vÞ: mùc phun ra chÊt cã mµu ®en ®Ó lÈn tr¸nh kÎ thï “ Mùc con t×m mÑ” hay hiÖn t­îng Nßng näc ®øt ®u«i thµnh nh¸i bÐn trong truyÖn “ Trong mét hå n­íc”. TÊt c¶ c¸c kiÕn thøc nµy cµng th«i thóc trÝ tß mß, lßng ham hiÓu biÕt cña trÎ, kÝch thÝch nhu cÇu muèn kh¸m ph¸ thÕ giíi tù nhiªn xung quanh. Kh«ng nh÷ng cung cÊp cho trÎ c¸c kiÕn thøc vÒ thÕ giíi tù nhiªn, truyÖn ®ång tho¹i cßn gióp trÎ nhËn ra x· héi loµi ng­êi víi nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc lÉn nhau, nhËn ra tÝnh ng­êi th«ng qua c¸c h×nh t­îng nghÖ thuËt. ®ã lµ t×nh c¶m yªu th­¬ng cña nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh trong truyÖn “ m¾t giÕc ®á hoe”, “ Bå N«ng cã hiÕu”..., hay t×nh b¹n bÌ th¾m thiÕt keo s¬n, gióp ®ì nhau trong ho¹n n¹n, nh÷ng lóc khã kh¨n ( TruyÖn “ ®«i b¹n tèt”, “ thá con t×m b¹n”, “ trong mét hå n­íc”...). TruyÖn ®ång tho¹i cßn gióp trÎ nhËn ra c¸ch c­ xö tÕ nhÞ, nh©n hËu gi÷a ®ång lo¹i ( truyÖn “ B¸c gÊu ®en vµ hai chó thá”, “ cã mét bÇy h­¬u”...). TÊt c¶ nh÷ng t×nh c¶m nµy nh­ nh÷ng c¬n giã m¸t lµnh thæi vµo t©m hån trÎ lµm nªn nh÷ng tÊm lßng hån hËu kh«ng thê ¬ víi sè phËn con ng­êi, lµm ch¸y bõng lªn ngän löa yªu th­¬ng trong t©m hån trÎ th¬. TruyÖn ®ång tho¹i lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ®­îc x©y cÊt tõ nghÖ thuËt ng«n tõ nªn rÊt giµu tÝnh thÈm mü vµ gi¸ trÞ ng«n ng÷ cao. TrÎ bÞ l«i cuèn vµo vÎ ®Ñp trong c¸ch øng xö mang tÝnh ng­êi thÓ hiÖn qua c¸c h×nh t­îng nh©n vËt còng nh­ ®­îc hoµ m×nh vµo khung c¶nh thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp vµ ®Çy mµu s¾c ®­îc miªu t¶ trong truyÖn. chÝnh nh÷ng xóc c¶m nµy g©y cho trÎ nh÷ng xóc ®éng trong t©m hån, h×nh thµnh ë trÎ nh÷ng xóc c¶m, t×nh c¶m thÈm mü, lµm t¨ng kh¶ n¨ng nh¹y c¶m víi c¸i ®Ñp, yªu c¸i ®Ñp, båi d­ìng ë trÎ n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc, t¹o sù say mª v¨n häc ngay tõ thña nhá. H¬n n÷a, ng«n ng÷ trong truyÖn ®ång tho¹i th­êng ng¾n gän, trong s¸ng nªn nã gióp trÎ trau dåi lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy. ChÝnh nh÷ng gi¸ trÞ phong phó nµy ®· lµm cho truyÖn ®ång tho¹i cã søc hÊp dÉn trÎ th¬ vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn gi¸o dôc toµn diÖn nh©n c¸ch trÎ. 1.2.®Æc ®iÓm lÜnh héi truyÖn ®ång tho¹i ë trÎ 5- 6 tuæi. TrÎ mÉu gi¸o, ®Æc biÖt lµ trÎ 5- 6 tuæi rÊt yªu thÝch truyÖn ®ång tho¹i. ®©y lµ giai ®o¹n c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ trÎ ®· b¾t ®Çu hoµn thiÖn c¶ vÒ cÊu t¹o lÉn chøc n¨ng. Theo Mukhina “ trÎ ®· cã thÓ ph©n biÖt ®­îc ng«n ng÷ cña ng­êi kÓ vµ ng«n ng÷ cña c¸c nh©n vËt trong truyÖn, nh­ vËy c¶m xóc vÒ ng«n ng÷ vµ n¨ng lùc biÓu c¶m b»ng ng«n ng÷ cña trÎ ®· ph¸t triÓn kh¸”. Vµ t­ duy cña trÎ ®· cã mét b­íc ngoÆt c¬ b¶n ®ã lµ sù chuyÓn t­ duy tõ b×nh diÖn bªn ngoµi vµo b×nh diÖn bªn trong, trÎ ®· biÕt sö dông ng«n ng÷ ®Ó suy nghÜ víi t­ c¸ch lµ néi dung vµ c«ng cô t­ duy. TrÎ ®· biÕt ph©n tÝch, tæng hîp kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc nhËn biÕt ®å vËt, h×nh ¶nh mµ ngay c¶ tõ ng÷. ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ trÎ kh«ng chØ nhËn biÕt c¸c sù vËt, hiÖn t­îng nghÖ thuËt, thÝch m« pháng lêi nãi, hµnh ®éng cña c¸c nh©n vËt mµ trÎ b¾t ®Çu biÕt so s¸nh, ph©n tÝch c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c, tõ ®ã nhËn thøc vÒ nh©n vËt mét c¸ch s©u s¾c. Tuy nhiªn c¸c biÓu t­îng vµ h×nh t­îng trong ®Çu trÎ vÉn cßn g¾n liÒn víi hµnh ®éng vµ chi phèi m¹nh mÏ bëi c¶m xóc, t×nh c¶m. TrÎ 5- 6 tuæi rÊt giµu xóc c¶m cïng víi c¸i nh×n v« t­, hån hËu tr­íc cuéc sèng cµng gióp trÎ dÔ dµng th©m nhËp vµo c¸c t×nh tiÕt trong c©u chuyÖn, ho¸ th©n vµo c¸c nh©n vËt. ChÝnh v× thÕ trÎ 5-6 tuæi hoµn toµn cã thÓ lÜnh héi truyÖn ®ång tho¹i qua viÖc ®äc, kÓ cña c« gi¸o. Tuy nhiªn c¸ch lÜnh héi truyÖn ®ång tho¹i ë trÎ cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: TrÎ tiÕp nhËn truyÖn ®ång tho¹i mang tÝnh gi¸n tiÕp do trÎ ch­a biÕt ®äc, biÕt viÕt nªn trÎ biÕt ®Õn truyÖn ®ång tho¹i hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc ®äc, kÓ cña c« gi¸o. do ®ã kh«ng ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng tri gi¸c gi÷a ch÷ viÕt vµ ©m thanh, gi÷a kÝ hiÖu vµ nghÜa, phÇn nµo gi¶m n¨ng lùc ghi nhí vµ liªn t­ëng cña trÎ. Cho nªn gi¸o viªn cÇn ph¸t triÓn tÝnh tËp trung nghe cña trÎ, gióp trÎ biÕt nghe ®Õn cïng mét c©u chuyÖn mµ kh«ng bÞ ph©n t¸n. Bªn c¹nh ®ã, sù tiÕp nhËn T®t ë trÎ mang ®Ëm mµu s¾c xóc c¶m. ChÝnh ®iÒu nµy gióp trÎ nhanh chãng biÓu lé c¶m xóc cña m×nh khi nghe c« kÓ truyÖn ®ång tho¹i. do truyÖn ®ång tho¹i viÕt vÒ nh÷ng sù vËt gÇn gòi xung quanh trÎ, mang ®Ëm chÊt m¬ t­ëng, khiÕn cho trÎ tõ nh÷ng thÝnh gi¶ thô ®éng thµnh ng­êi tham gia tÝch cùc vµo c¸c sù kiÖn. TrÎ cã thÓ hoµ m×nh vµo c©u chuyÖn, trÎ thÊy m×nh lµ mét nh©n vËt trong truyÖn, dâi theo tõng t×nh tiÕt trong truyÖn. TrÎ cã thÓ thªm th¾t vµo c©u chuyÖn, ®­a ra c¸c ý kiÕn cña m×nh, biÓu lé sù tøc giËn hoÆc xóc ®éng... TrÎ 5-6 tuæi cßn tiÕp nhËn truyÖn ®ång tho¹i víi trÝ t­ëng t­îng phong phó. ë trÎ t­ëng t­îng hoang ®­êng chiÕm ­u thÕ, tuy nhiªn nã hoµ quyÖn víi t­ëng t­îng vÒ c¸i thùc. ThÕ giíi t­ëng t­îng vµ thÕ giíi thùc hoµ quyÖn trong t­ duy trÎ vµ chÝnh t­ëng t­îng lµ cÇu nèi gi÷a hai thÕ giíi ®ã. TrÎ th­êng bÞ cuèn hót bëi nh÷ng h×nh t­îng ngé nghÜnh, ®¸ng yªu cña c¸c nh©n vËt ®ång tho¹i, thÊy ®­îc sù th©n th­¬ng bÇu b¹n trong cuéc sèng hµng ngµy vµ h×nh dung ra h×nh ¶nh cña cuéc sèng. Theo PGS. TS Hµ NguyÔn Kim Giang “ trÝ t­ëng t­îng ®­îc trÎ vËn dông trong tiÕp nhËn v¨n häc lµ ®Ó ®i s©u, më réng vµ thanh läc ®êi sèng c¶m xóc cña m×nh vµ nhËn ra c¸c mèi quan hÖ trong c¸c quan hÖ t­ëng chõng khã g¾n chóng l¹i víi nhau. Tõ ®ã lµm n¶y sinh kh¸t väng vµ kü n¨ng s¸ng t¹o cho trΔ. V× vËy khi kÓ truyÖn ®ång tho¹i, gi¸o viªn cÇn h­íng trÎ vµo chÊt m¬ t­ëng cña ®ång tho¹i, lµm rung ®éng ë trÎ nh÷ng t×nh c¶m thùc, t¹o cho trÎ mét Ên t­îng m¹nh mÏ víi t¸c phÈm, ch¾p c¸nh cho nh÷ng ­íc m¬ hån nhiªn cña chóng cµng thªm bay bæng. TrÎ 5-6 tuæi tiÕp nhËn truyÖn ®ång tho¹i rÊt ng©y th¬ vµ triÖt ®Ó. TrÎ lu«n khao kh¸t biÕt nh÷ng g× x¶y ra trong m«i tr­êng xung quanh còng nh­ trong truyÖn bëi nhu cÇu nhËn thøc cña trÎ rÊt lín. V× vËy khi nghe truyÖn ®ång tho¹i trÎ th­êng ®Æt ra rÊt nhiÒu c©u hái “ v× sao?” “t¹i sao?” “chøng tá c¸c em muèn ®i ®Õn tËn cïng vµ th­êng dån ng­êi ®èi tho¹i ®Õn ch©n t­êng”( PGS.TS Hµ NguyÔn Kim Giang). Nh­ng t©m hån cña trÎ cßn qu¸ ng©y th¬, kinh nghiÖm sèng cña trÎ cßn qu¸ Ýt ái nªn trÎ vÉn chÊp nhËn c¸ch gi¶i thÝch kh«ng ®Çy ®ñ khoa häc cña ng­êi lín, miÔn lµ sù gi¶i thÝch ®ã ph¶i hîp lý trong khu«n khæ hiÓu biÕt h¹n hÑp cña trÎ. Nh­ng sù gi¶i thÝch cho trÎ cÇn ph¶i nhÊt qu¸n ®Ó t¹o niÒm tin, tho¶ m·n kh¸t väng t×m ra ch©n lý cña trÎ. Thùc tr¹ng: Trong ch­¬ng tr×nh lµm quen trÎ víi t¸c phÈm v¨n häc ë tr­êng mÇm non cã rÊt nhiÒu truyÖn ®ång ®· lùa chän ®Ó d¹y trÎ nh­: “ B¸c gÊu ®en vµ hai chó thá”, “ Chó dª ®en”,“ Thá x¸m t×m b¹n”, “ Trong mét hå n­íc”, “ Õch xanh vµ cãc vµng”, “Mùc con t×m mÑ”, “ Qu¶ t¸o cña ai”,...Tuy nhiªn qua qu¸ tr×nh trao ®æi víi c¸c gi¸o viªn trong vµ ngoµi tr­êng, t«i nhËn thÊy c¸c gi¸o viªn ®Òu kh«ng biÕt tªn gäi cña thÓ lo¹i truyÖn nµy. ViÖc nµy ®· lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn viÖc tæ chøc c¸c giê häc. Bëi v× chØ cã n¾m ®­îc ®Æc tr­ng cña c¸c thÓ lo¹i truyÖn míi gióp gi¸o viªn t×m ra c¸c biÖn ph¸p ®äc kÓ phï hîp. Qua qu¸ tr×nh chñ nhiÖm líp, t«i còng nhËn thÊy trÎ líp t«i rÊt thÝch nghe kÓ truyÖn ®ång tho¹i. Trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc víi truyÖn trÎ tá ra rÊt thÝch thó vµ thÓ hiÖn ngay c¸c c¶m xóc cña m×nh víi tõng nh©n vËt, c¸c t×nh tiÕt trong truyÖn. Tuy nhiªn sau ®ã nhiÒu trÎ kh«ng nhí ®­îc hÕt c¸c t×nh tiÕt chÝnh trong truyÖn, tr¶ lêi c©u hái ch­a m¹ch l¹c vµ nhiÒu trÎ kh«ng kÓ l¹i ®­îc truyÖn mµ trÎ ®· ®­îc nghe nhiÒu lÇn. Khi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, t«i ®· gÆp mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n sau: ThuËn lîi: - TrÎ mÉu gi¸o rÊt thÝch nghe kÓ truyÖn ®ång tho¹i. - B¶n th©n t«i còng rÊt yªu thÝch m¶ng truyÖn ®ång tho¹i vµ cã mong muèn t×m tßi c¸c biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc kÓ m¶ng truyÖn nµy. - T«i ®­îc tiÕp xóc víi nhiÒu s¸ch b¸o viÕt vÒ truyÖn ®ång tho¹i cña nhµ v¨n Vâ Qu¶ng, T« Hoµi, TS L· ThÞ B¾c Lý... - T«i lu«n ®­îc sù ñng hé, quan t©m cña Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng cïng víi c¸c b¹n ®ång nghiÖp. Khã kh¨n: - HiÖn nay ch­a cã tµi liÖu nµo nãi vÒ ph­¬ng ph¸p kÓ truyÖn ®ång tho¹i vµ nhiÒu gi¸o viªn kh«ng biÕt ®Õn tªn gäi cña thÓ lo¹i truyÖn nµy nªn ch­a ®i s©u vµo t×m hiÓu ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i truyÖn ®ång tho¹i. - T«i lµ mét gi¸o viªn trÎ ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y vµ nghÖ thuËt lªn líp cßn nhiÒu h¹n chÕ. - C¬ së vËt chÊt cßn h¹n chÕ céng víi kh¶ n¨ng lµm ®å dïng trùc quan cña t«i cßn ch­a cao nªn rÊt khã kh¨n trong viÖc lµm ®å dïng kÓ truyÖn. - Qua kh¶o s¸t chÊt l­îng ®Çu vµo t«i nhËn thÊy kh¶ n¨ng lÜnh héi truyÖn ®ång tho¹i cña trÎ líp t«i ch­a cao, cô thÓ: + 80- 85% trÎ rÊt yªu thÝch truyÖn ®ång tho¹i, tuy nhiªn cßn mét sè ch¸u thê ¬, kh«ng thÝch thó víi giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i vÝ dô nh­ ch¸u Nguyªn, Hoµng HiÕu, TuÊn Minh... + Kho¶ng 60% trÎ tr¶ lêi ®­îc c¸c c©u hái cña c« gi¸o. + 50- 55 % trÎ nhí ®­îc c¸c t×nh tiÕt chÝnh trong nh÷ng c©u chuyÖn ®· ®­îc häc. + 10- 15 % trÎ kÓ l¹i ®­îc truyÖn ®· tiÕp xóc nhiÒu lÇn ( ch¸u B¶o, ®×nh Ph­¬ng, Träng Kh¸nh, Thuû Ngäc, Hång Nhung...) + 10% trÎ thu nhËn ®­îc c¸c kiÕn thøc kh¸c qua giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i. §øng tr­íc thùc tr¹ng ®ã, t«i ®· suy nghÜ, t×m tßi, x©y dùng vµ ¸p dông mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i ®Ó gióp trÎ lÜnh héi tèt h¬n nh÷ng gi¸ trÞ cña m¶ng truyÖn nµy. 3.C¸c biÖn ph¸p. 3.1.Lùa chän nh÷ng t¸c phÈm phï hîp víi trÎ. Kho tµng truyÖn ®ång tho¹i rÊt phong phó vµ ®a d¹ng víi nhiÒu c©u chuyÖn kh¸c nhau, phï hîp víi tõng løa tuæi, cÊp häc. Cã rÊt nhiÒu truyÖn ®ång tho¹i hay nh­ng truyÖn qu¸ dµi nªn kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng chó ý, ghi nhí cña trÎ vÝ dô nh­ truyÖn ®ång tho¹i “ dÕ mÌn ph­u liªu kÝ” cña nhµ v¨n T« Hoµi, “ Nh÷ng chiÕc ¸o Êm”... V× vËy khi ®­a ®ång tho¹i ®Õn víi trÎ, t«i lu«n chän lùa nh÷ng t¸c phÈm ®ång tho¹i víi dung l­îng ng¾n gän, ý nghÜa, t­ t­ëng dÔ hiÓu, phï hîp nhËn thøc cña trÎ. Bªn c¹nh ®ã truyÖn ®ång tho¹i viÕt vÒ nh÷ng loµi ®éng vËt, thùc vËt vµ c¸c vËt xung quanh trÎ nªn rÊt phï hîp víi nh÷ng chñ ®Ò, chñ ®iÓm mµ trÎ ®ang häc. Nªn tuú tõng chñ ®iÓm t«i chän lùa nh÷ng c©u chuyÖn phï hîp ®Ó kÓ cho trÎ nghe. VÝ dô nh­ trong chñ ®iÓm “Tr­êng mÇm non” t«i cã thÓ chän truyÖn “ MÌo hoa ®i häc”, “ Häc trß cña c« gi¸o chim Kh¸ch”, “ Gµ t¬ ®i häc”... Hay trong chñ ®iÓm “ Gia ®×nh”, t«i chän truyÖn : “ Mùc con t×m mÑ”, “ Bå N«ng cã hiÕu”, “ KÓ chuyÖn mÑ”... HoÆc trong chñ ®iÓm “ NghÒ nghiÖp” t«i chän truyÖn “ B¸c sÜ chim”, “ Lîn vµ Cõu”, “ Nhµ rïa ë ®©u”... 3.2. BiÖn ph¸p t¹o m«i tr­êng ®ång tho¹i. Theo t«i, muèn thu hót ngay trÎ vµo c©u chuyÖn m×nh muèn kÓ c¸i nªn lµm ®Çu tiªn lµ t¹o m«i tr­êng ®ång tho¹i. V× vËy khi tiÕn hµnh kÓ mét c©u chuyÖn ®ång tho¹i nµo ®ã, t«i bè trÝ, t¹o dùng kh«ng gian thu nhá cña c©u chuyÖn. T«i cã thÓ x©y dùng m« h×nh hoÆc tranh ¶nh vÒ c¸c nh©n vËt trong truyÖn t¹i n¬i t«i sÏ kÓ cho trÎ nghe. BiÖn ph¸p nµy sÏ lµm t¨ng c­êng “ søc nghe” vµ “ tr­êng l¾ng nghe” cho trÎ, gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ. BiÖn ph¸p nµy nh»m cuèn hót trÎ vµo m«i tr­êng nghÖ thuËt cña c©u chuyÖn, kÝch thÝch trÝ t­ëng t­îng bay bæng k× diÖu cña trÎ. Ch¼ng h¹n nh­ khi kÓ c©u chuyÖn “ Chó dª ®en” t«i t¹o dùng khung c¶nh cña mét khu rõng b»ng ph«ng ¶nh to cã kÌm theo tiÕng giã thæi vµ suèi ch¶y rãc r¸ch trong ®µn Organ. Qua quan s¸t t«i nhËn thÊy trÎ líp t«i rÊt thÝch thó vµ h¨ng say nghe t«i kÓ chuyÖn. TrÎ còng c¶m thÊy m×nh nh­ ®ang ®ù¬c gÆp gì c¸c nh©n vËt vµ chøng kiÕn c¸c t×nh tiÕt diÔn ra trong truyÖn. Còng nh­ khi kÓ truyÖn “ Mùc con t×m mÑ” t«i còng t¹o mét khung c¶nh d­íi lßng ®¹i d­¬ng víi nh÷ng nh©n vËt trong truyÖn b»ng m« h×nh vµ tranh ¶nh, con rèi. KÕt qu¶ nhËn thÊy trÎ líp t«i rÊt thÝch nghe kÓ c©u chuyÖn nµy vµ ghi nhí rÊt tèt c¸c t×nh tiÕt trong c©u chuyÖn. 3.3. Sö dông phèi hîp nhiÒu biÖn ph¸p, h×nh thøc kÓ chuyÖn. do trÎ ch­a biÕt ®äc nªn viÖc tiÕp xóc víi truyÖn ®ång tho¹i hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc kÓ chuyÖn cña c« gi¸o. V× vËy muèn truyÒn t¶i ®­îc néi dung, ý nghÜa cña c©u chuyÖn tíi trÎ, gi¸o viªn cÇn ph¶i kÓ chuyÖn diÔn c¶m. ®©y lµ biÖn ph¸p chñ ®¹o trong giê kÓ chuyÖn. Khi kÓ truyÖn ®ång tho¹i, gi¸o viªn cÇn ph¶i thÓ hiÖn ®óng giäng ®iÖu, ng÷ ®iÖu cña tõng nh©n vËt, kÓ ph¶i râ rµng, khóc triÕt, sinh ®éng, cÇn ph¶i chó ý vµo nh÷ng c©u v¨n hay, nh÷ng tõ ng÷ ®Ñp, giµu h×nh ¶nh, giµu nh¹c ®iÖu. KÓ diÔn c¶m gióp trÎ nhËn ra tÝnh c¸ch cña tõng nh©n vËt, hiÓu ®­îc tÝnh liªn tôc cña cèt truyÖn, hiÓu ®­îc t­ t­ëng cña t¸c phÈm, häc ®­îc lèi diÔn ®¹t cña ng«n ng÷ ®êi sèng sinh ®éng. Khi kÓ t«i còng lu«n chó ý kÕt hîp víi nÐt mÆt, cö chØ, ®iÖu bé, ¸nh m¾t ... ®Ó gióp trÎ dÔ dµng h×nh dung th¸i ®é cña nh©n vËt trong c¸c t×nh tiÕt truyÖn, tõ ®ã gióp trÎ th©m nhËp s©u h¬n, hiÓu h¬n c¸c t×nh tiÕt, ý nghÜa cña truyÖn. Ngoµi ra t«i cßn phèi hîp kÓ diÔn c¶m víi ©m nh¹c, ©m thanh. tøc lµ t«i chän nÒn nh¹c phï hîp víi c©u chuyÖn ®Ó kÓ lµm cho giäng kÓ næi lªn. Khi kÓ ®Õn nh©n vËt cã t©m tr¹ng vui vÎ hoÆc nh÷ng t×nh tiÕt vui nhén th× chÊt nh¹c còng ph¶i vui vÎ, r¹o rùc cßn khi thÓ hiÖn t©m tr¹ng u buån th× ©m nh¹c còng ph¶i trÇm l¾ng. Trong nh÷ng ®o¹n nµy ®«i khi t«i dõng kÓ ®Ó cho ©m nh¹c vang lªn. BiÖn ph¸p nµy t¹o nªn c¶m xóc cho trÎ, lµm t¨ng sù håi hép, hÊp dÉn trÎ. Ngoµi ra còng cã thÓ sö dông c¸c ©m thanh nh­ tiÕng suèi ch¶y, tiÕng chim hãt, tiÕng m­a r¬i, tiÕng giã thæi... kÕt hîp vµo nh÷ng ®o¹n kÓ thÝch hîp ®Ó t¹o sù phong phó, sinh ®éng cho t¸c phÈm, cuèn hót trÎ vµo m«i tr­êng nghÖ thuËt, mang l¹i sù thÝch thó, say mª, lµm thøc dËy ë trÎ nh÷ng biÓu t­îng vÒ c¸i ®Ñp, c¸i thiÖn, lµm cho chÊt th¬, chÊt m¬ cña trÎ thªm s©u s¾c. Ch¼ng h¹n nh­ khi kÓ truyÖn “ B¸c gÊu ®en vµ hai chó thá” t«i chän ®o¹n nh¹c nhÑ nhµng, khi kÓ ®o¹n b¸c gÊu ®i ch¬i t«i cã thÓ kÕt hîp thªm nh÷ng lêi h¸t vui vÎ “ lµ l¸ la la...” ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng vui t­¬i cña nh©n vËt hoÆc khi kÓ ®Õn ®o¹n b¸c gÊu gÆp trêi m­a t«i kÕt hîp víi ©m thanh cña tiÕng m­a r¬i, giã thæi m¹nh... lµm cho ®o¹n kÓ thªm sinh ®éng, gîi më nh÷ng t­ëng t­îng bay bæng cña trÎ. HoÆc khi kÓ ®Õn ®o¹n thá n©u kh«ng cho b¸c GÊu vµo nhµ, b¸c rÊt buån t«i dõng l¹i mét chót ®Ó cho nh¹c nÒn næi lªn thÓ hiÖn râ t©m tr¹ng buån b·, thÊt väng cña b¸c GÊu. Bªn c¹nh ®ã t«i cßn kÓ diÔn c¶m kÕt hîp víi sö dông c¸c h×nh t­îng trùc quan nh­ tranh ¶nh, con rèi, m« h×nh hoÆc d¹ng phim ho¹t h×nh ®­îc thiÕt kÕ trªn c¸c phÇn mÒm tin häc. BiÖn ph¸p nµy lµm chÝnh x¸c ho¸ c¸c biÓu t­îng trÎ ®· tiÕp thu ®­îc qua ng«n ng÷ biÓu c¶m cña c«, lµm t¨ng sù gÇn gòi gi÷a trÎ víi c¸c nh©n vËt trong truyÖn. Tuy nhiªn khi sö dông ®å dïng trùc quan t«i ph¶i sö dông thËt khÐo lÐo vµ kÕt hîp hµi hoµ víi lêi kÓ ®Ó kh«ng lµm gi¸n ®o¹n qu¸ tr×nh tiÕp xóc t¸c phÈm cña trÎ vµ kh«ng lµm trÎ bÞ ph©n t¸n. ®èi víi t¸c phÈm hay cã nhiÒu ®o¹n miªu t¶ sinh ®éng, cã nh÷ng c©u v¨n hay, ng«n ng÷ dÝ dám t«i cßn kÕt hîp gi÷a kÓ diÔn c¶m vµ ®äc ®o¹n trÝch. BiÖn ph¸p nµy gióp trÎ ®­îc tri gi¸c ng«n ng÷ v¨n häc viÕt sóc tÝch, chuÈn x¸c, trÎ nhËn thÊy sù hoµn h¶o cña c©u, tõ trong tiÕng ViÖt. Nh­ vËy cã rÊt nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu c¸ch thøc kÓ truyÖn ®ång tho¹i. Tuú tõng c©u chuyÖn mµ t«i chän nh÷ng h×nh thøc, biÖn ph¸p phï hîp ®Ó kÕt hîp trong giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ nghe, tuy nhiªn biÖn ph¸p chñ ®¹o vÉn lµ biÖn ph¸p kÓ chuyÖn diÔn c¶m. do ®ã t«i lu«n cã ý thøc tù luyÖn tËp, trau chuèt giäng kÓ, ng÷ ®iÖu kÓ cho b¶n th©n vµ t×m hiÓu kü vÒ t¸c phÈm ®Ó t×m ra c¸ch kÓ phï hîp víi tõng c©u chuyÖn, tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt m×nh thÓ hiÖn. 3.4. Sö dông hÖ thèng c©u hái gîi më khi trß chuyÖn trao ®æi víi trÎ vÒ néi dung t¸c phÈm. ViÖc ®Æt c¸c c©u hái trong giê kÓ chuyÖn gióp trÎ ghi nhí néi dung truyÖn. Nh÷ng c©u hái ®Æt ra víi trÎ kh«ng t¸ch rêi khái néi dung c©u chuyÖn, buéc trÎ ph¶i suy nghÜ, håi t­ëng vÒ nh÷ng sù kiÖn ®· m« t¶ dùa trªn sù tiÕp thu nh¹y c¶m h×nh t­îng nghÖ thuËt. Th«ng qua nh÷ng c©u hái cña c« gi¸o trÎ nhí l¹i nh÷ng g× m×nh ®· ®­îc nghe kÓ, gióp trÎ n¾m râ h¬n c¸c t×nh tiÕt, diÔn biÕn cña c©u chuyÖn vµ ®­îc thÓ hiÖn nh÷ng suy nghÜ, nh÷ng ®¸nh gi¸ cña m×nh vÒ c¸c nh©n vËt, c¸c sù kiÖn trong truyÖn. ®Ó hiÓu ®­îc t­ t­ëng cña t¸c phÈm, trong qu¸ tr×nh trao ®æi víi trÎ, c« gi¸o ®­a ra nh÷ng c©u hái gióp trÎ suy nghÜ vÒ néi dung cña truyÖn b»ng c¸ch h­íng trÎ vµo nh©n vËt chÝnh víi nhòng hµnh ®éng nh©n vËt, ®­a ra c¸c nhËn xÐt vÒ c¸c h×nh t­îng nh©n vËt, x¸c ®Þnh th¸i ®é cña m×nh víi c¸c nh©n vËt. Tuy nhiªn khi ®Æt ra c©u hái ®Ó trÎ tr¶ lêi, t«i lu«n chó ý ®Æt c©u hái tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ nh÷ng c©u hái nhËn biÕt ®Õn nh÷ng c©u hái gi¶i thÝch, pháng ®o¸n, suy luËn, ®¸nh gi¸. Ch¼ng h¹n khi kÓ cho trÎ nghe c©u chuyÖn “ Mùc con t×m mÑ” t«i ®Æt nh÷ng c©u hái sau: + C« kÓ cho c¸c con nghe truyÖn g×? + Trong truyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo? + Mùc con sèng ë ®©u? + Mùc con sinh ra vµ lín lªn trong hoµn c¶nh nµo? + Trªn ®­êng ®i t×m mÑ mùc con ®· gÆp ai? Nh÷ng c©u hái ®¬n gi¶n nµy gióp trÎ nhí ®­îc tªn truyÖn, tªn nh©n vËt, hoµn c¶nh cña nh©n vËt, ghi nhí mét c¸ch cã hÖ thèng diÔn biÕn cña c©u chuyÖn. T«i cßn ®Æt nh÷ng c©u hái khã h¬n ®Ó trÎ gi¶i thÝch theo ý hiÓu cña m×nh: + T¹i sao mùc con l¹i quyÕt ®Þnh ®i t×m mÑ? + T¹i sao c« c¸ xinh ®Ñp, c« B¹ch Tuéc vµ c« Rïa ®Òu kh«ng ph¶i lµ mÑ cña mùc con? Víi c©u hái nµy trÎ kh«ng nh÷ng ph¶i nhí c¸c t×nh tiÕt trong truyÖn mµ cßn biÕt vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm cña b¶n th©n ®Ó tr¶ lêi c©u hái. Khi gi¶i thÝch v× sao c« c¸, c« B¹ch Tuéc, c« Rïa kh«ng ph¶i lµ mÑ cña Mùc con chÝnh lµ trÎ ®· hiÓu ®­îc mét sè ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng sinh vËt nµy th«ng qua c©u chuyÖn hoÆc nhê nh÷ng hiÓu biÕt cña trÎ trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu m«i tr­êng xung quanh. Ngoµi ra t«i cßn ®Æt mét sè c©u hái gióp trÎ ®Æt m×nh vµo t×nh huèng cña nh©n vËt ®Ó tr¶i nghiÖm hoÆc béc b¹ch nh÷ng c¶m nhËn cña trÎ vÒ t¸c phÈm. VÝ dô nh­ “ NÕu con lµ Mùc con khi gÆp ®­îc mÑ, con sÏ c¶m thÊy nh­ thÕ nµo? v× sao?” hoÆc “ Qua c©u chuyÖn nµy con cã nh÷ng suy nghÜ g×?” . Khi tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy còng chÝnh lµ gióp cho ng«n ng÷ cña trÎ m¹ch l¹c h¬n, trau chuèt h¬n vµ thÓ hiÖn nh÷ng c¶m xóc, c¶m nhËn cña trÎ vÒ c©u chuyÖn. Ngoµi ra trao ®æi víi trÎ vÒ t¸c phÈm, c« gi¸o kh«ng chØ gióp trÎ ®éc lËp nãi lªn nh÷ng suy nghÜ, ®¸nh gi¸ cña m×nh vÒ nh÷ng sù kiÖn hµnh ®éng m« t¶ trong c©u chuyÖn mµ cßn gióp trÎ tranh luËn, th¶o luËn vÒ mét t×nh huèng hoÆc mét Ên t­îng mµ chóng thu ®­îc khi nghe kÓ. Ch¼ng h¹n nh­ khi trao ®æi víi trÎ vÒ néi dung truyÖn “ B¸c GÊu ®en vµ hai chó thá”, t«i cã thÓ ®Æt c©u hái “ Con cã yªu b¹n Thá N©u kh«ng? V× sao?”. Trong c©u hái nµy sÏ cã hai c¸ch ®¸nh gi¸ hµnh ®éng nh©n vËt, hai c¸ch tr¶ lêi kh¸c nhau. Nh­ ë líp t«i, cã trÎ th× tr¶ lêi trÎ kh«ng yªu b¹n Thá N©u v× b¹n kh«ng cho b¸c GÊu vµo nhµ tró m­a, cßn nh÷ng trÎ cßn l¹i th× cho r»ng b¹n Thá N©u ®· biÕt xin lçi b¸c gÊu vµ hèi hËn vÒ nh÷ng hµnh ®éng cña m×nh nªn vÉn ®¸ng yªu. Sau ®ã, t«i gióp trÎ tho¶ thuËn vµ thèng nhÊt ý kiÕn gióp trÎ: B¹n Thá N©u tuy lóc ®Çu kh«ng cho b¸c GÊu vµo nhµ tró m­a nh­ng sau ®ã b¹n ®· rÊt hèi hËn vµ biÕt xin lçi b¸c GÊu, b¸c GÊu còng ®· tha lçi cho b¹n Thá N©u nªn b¹n Thá N©u vÉn xøng ®¸ng ®­îc c¸c bÐ yªu mÕn. Nh­ vËy hÖ thèng c©u hái gîi më trong giê kÓ chuyÖn gióp trÎ hiÓu râ h¬n néi dung, t­ t­ëng, nh÷ng bµi häc ®¹o ®øc ®­îc thÓ hiÖn trong t¸c phÈm, kÝch thÝch, ph¸t triÓn c¸c thao t¸c t­ duy cho trÎ, trau dåi thªm lêi ¨n tiÕng nãi cho trÎ, gióp trÎ häc ®­îc c¸ch ®Æt c©u hái cÇn thiÕt vµ ®¬n gi¶n. 3.5. Sö dông biÖn ph¸p mang tÝnh vui ch¬i. Vui ch¬i lµ mét con ®­êng ®Ó trÎ lÜnh héi kiÕn thøc, t¹o ®éng c¬ cho trÎ tham gia c¸c ho¹t ®éng. Sö dông vui ch¬i trong giê kÓ chuyÖn ®ång tho¹i chÝnh lµ thùc hiÖn theo ph­¬ng ch©m “ häc mµ ch¬i” trong gi¸o dôc mÇm non. Nh÷ng trß ch¬i hoÆc nh÷ng t×nh huèng ch¬i trong giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i cã thÓ gióp trÎ cñng cè l¹i c©u chuyÖn hoÆc t¹o tr¹ng th¸i vui vÎ, thÝch thó trong ho¹t ®éng. H¬n n÷a, truyÖn ®ång tho¹i th­êng viÕt vÒ v¹n vËt gÇn gòi ®­îc nh©n c¸ch ho¸ nªn cã nh÷ng t×nh tiÕt rÊt vui t­¬i, dÝ dám nªn rÊt thÝch hîp ®Ó lång ghÐp nh÷ng trß ch¬i hoÆc nh÷ng t×nh huèng ch¬i trong qu¸ tr×nh kÓ chuyÖn. Ch¼ng h¹n, sau khi kÓ cho trÎ nghe truyÖn d­íi c¸c h×nh thøc kÓ hÊp dÉn, c« cã thÓ cho trÎ ch¬i trß ch¬i “ ai nhí giái”: C« kÓ l¹i c©u chuyÖn ®ã víi mét sè t×nh tiÕt sai hoÆc sai ë ng÷ ®iÖu, giäng ®iÖu cña nh©n vËt, nhiÖm vô cña trÎ lµ ph¸t hiÖn nhanh nh÷ng lçi sai ®ã vµ söa l¹i. T«i ®· sö dông trß ch¬i nµy trong qu¸ tr×nh kÓ truyÖn “ Chó dª ®en” vµ trÎ líp t«i rÊt thÝch thó tham gia. Qua ®ã gióp trÎ ghi nhí s©u h¬n c¶ c¸c t×nh tiÕt lÉn giäng ®iÖu cña nh©n vËt. HoÆc cã thÓ cho trÎ thùc hiÖn l¹i mét sè lêi tho¹i hay trong truyÖn hoÆc t¸i t¹o l¹i vËn ®éng cña mét sè nh©n vËt. BiÖn ph¸p nµy sÏ gióp cho giê häc thªm sinh ®éng, t¨ng c­êng høng thó cña trÎ trong qu¸ tr×nh nghe kÓ truyÖn, gióp cho qu¸ tr×nh ghi nhí truyÖn cña trÎ l©u h¬n. 3.6. BiÖn ph¸p kÕt hîp víi c¸c kiÕn thøc cña c¸c lÜnh vùc kh¸c. C¸c kiÕn thøc cña nhiÒu lÜnh vùc ®­îc kÕt hîp h­íng vµo néi dung cña c©u chuyÖn gióp trÎ më mang thªm nh÷ng tri thøc míi hoÆc vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm cña m×nh ®Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng ®Æt ra trong t¸c phÈm. ®ã chÝnh lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ to¸n häc, m«i tr­êng xung quanh, ©m nh¹c, t¹o h×nh, vËn ®éng...Cã thÓ sö dông ©m nh¹c hoÆc nh÷ng trao ®æi vÒ m«i tr­êng xung quanh vµo ®Çu giê häc, kh«ng nh÷ng ®Ó t¹o høng thó cho trÎ mµ cßn ®Þnh h­íng trÎ vµo néi dung cña c©u chuyÖn. VÝ dô nh­ khi kÓ truyÖn “ Ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n” cã thÓ cho trÎ h¸t vËn ®éng theo bµi h¸t “ Trêi n¾ng trêi m­a” vµ trß chuyÖn víi trÎ vÒ c¸c chó thá. Tõ ®ã dÉn d¾t trÎ vµo c©u chuyÖn vÒ hai anh em nhµ thá muèn ®­îc mÑ khen m×nh nhiÒu h¬n trong truyÖn “ Ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n”. Vµ trong c¸c c©u truyÖn ®ång tho¹i trÎ sÏ ®­îc tiÕp xóc víi rÊt nhiÒu kiÕn thøc vÒ m«i tr­êng xung quanh trong ®ã cã c¶ nh÷ng c¸i trÎ ®· biÕt vµ ch­a biÕt. Tuú theo tõng chñ ®iÓm mµ gi¸o viªn cã thÓ lùa chän c¸c c©u chuyÖn phï hîp vµ tr­íc khi kÓ cho trÎ nghe mét c©u chuyÖn nµo ®ã gi¸o viªn cã thÓ cung cÊp cho trÎ biÕt mét sè kiÕn thøc vÒ nh÷ng nh©n vËt trong truyÖn. Ch¼ng h¹n nh­ tr­íc khi kÓ cho trÎ nghe truyÖn “ Thá x¸m t×m b¹n” gi¸o viªn cã thÓ trß chuyÖn víi trÎ vÒ mét sè ®Æc ®iÓm cña loµi thá vµ nhÝm trong giê ho¹t ®éng chiÒu. ®ã lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ n¬i sèng, ®Æc ®iÓm, tËp tÝnh cña chóng. VÝ dô nh­ tËp tÝnh ngñ ®«ng cña loµi nhÝm...ChÝnh nhê nh÷ng kiÕn thøc mµ trÎ thu nhËn ®­îc trong qu¸ tr×nh trao ®æi tr­íc sÏ gióp trÎ dÔ dµng hiÓu ®­îc nh÷ng t×nh huèng trong truyÖn. HoÆc trÎ cã thÓ vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm cña m×nh ®Ó dÔ dµng th©m nhËp vµo c¸c t×nh huèng trong c©u chuyÖn. Ch¼ng h¹n nh­ “ V× sao Mùc con khi khãc l¹i lµm tèi ®en mét vïng n­íc”. NÕu trÎ ®· ®­îc cung cÊp kiÕn thøc vÒ tËp tÝnh cña loµi mùc, trÎ sÏ dÔ dµng lý gi¶i ®­îc c©u hái nµy. Cßn nh÷ng trÎ ch­a biÕt th× qua c©u chuyÖn nµy,trÎ sÏ biÕt ®­îc mét ®Æc thï cña loµi mùc ®ã lµ phun ra chÊt cã mµu ®en gièng nh­ mùc ®Ó lÈn trèn nh÷ng nguy hiÓm xung quanh m×nh. Hay nh­ khi gi¶i thÝch v× sao b¹n nhÝm l¹i rêi xa b¹n thá x¸m suèt mïa ®«ng trÎ sÏ vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ tËp tÝnh ngñ ®«ng cña loµi nhÝm ®Ó tr¶ lêi cho c©u hái. Bªn c¹nh ®ã, t«i cßn sö dông t¹o h×nh vµo cuèi tiÕt häc nh­ cho trÎ vÏ l¹i nh÷ng Ên t­îng cña m×nh vÒ c¸c nh©n vËt, t×nh tiÕt trong c©u chuyÖn. Ngoµi ra cßn cã thÓ sö dông nh÷ng c©u thµnh ng÷, tôc ng÷ ®Ó kh¸i qu¸t l¹i néi dung c©u chuyÖn cµng gióp trÎ kh¾c s©u c¸c Ên t­îng vÒ t¸c phÈm, bëi v× mçi mét c©u chuyÖn ®ång tho¹i ®Òu Èn chøa mét bµi häc ®¹o ®øc s©u s¾c. Ch¼ng h¹n cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung truyÖn “ Cã mét bÇy h­¬u” b»ng c©u tôc ng÷ “ Th­¬ng ng­êi nh­ thÓ th­¬ng th©n”. HoÆc sau khi ®µm tho¹i víi trÎ vÒ néi dung truyÖn “ Bå n«ng cã hiÕu” c« cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i ý nghÜa cña truyÖn b»ng c©u ca dao: “ C«ng cha nh­ nói Th¸i S¬n. NghÜa mÑ nh­ n­íc trong nguån ch¶y ra Mét lßng thê mÑ kÝnh cha Cho trßn ch÷ hiÕu míi lµ ®¹o con” Cã nhiÒu lóc khi nh¾c ®Õn c©u tôc ng÷, ca dao nµy trÎ l¹i liªn hÖ ®Õn c©u chuyÖn th©n quen mµ trÎ ®· ®­îc nghe. Tõ ®ã gióp trÎ lµm quen vµ hiÓu lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy, còng nh­ kh¾c s©u bµi häc ®¹o ®øc trong c©u chuyÖn. Bªn c¹nh ®ã, víi nhiÒu c©u chuyÖn t«i cßn sö dông nh÷ng bµi h¸t ý nghÜa phï hîp víi néi dung truyÖn vµo cuèi tiÕt häc ®Ó cñng cè l¹i nh÷ng Ên t­îng cña trÎ ®ång thêi thay ®æi tr¹ng th¸i, t©m thÕ cho trÎ. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm cña t«i trong qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ. 4.KÕt qu¶ ®¹t ®­îc. Qua viÖc vËn dông c¸c biÖn ph¸p trªn vµo viÖc tæ chøc ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ nghe, t«i ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau: - 100% trÎ thÝch nghe vµ høng thó víi c¸c giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i. - 80- 85 % trÎ nhí c¸c t×nh tiÕt trong truyÖn vµ tr¶ lêi tèt c¸c c©u hái ®µm tho¹i trong giê häc. - 50- 55 % trÎ kÓ l¹i ®­îc c¸c truyÖn ®ång tho¹i ®· ®­îc nghe. - 50- 60 % trÎ thu nhËn ®­îc c¸c kiÕn thøc vÒ m«i tr­êng xung quanh qua c¸c c©u chuyÖn trÎ ®­îc tiÕp xóc. Nh­ vËy kh¶ n¨ng lÜnh héi truyÖn ®ång tho¹i cña trÎ vµ chÊt l­îng cña c¸c giê kÓ truyÖn ®ång tho¹i ë líp t«i ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. B¶n th©n t«i qua qu¸ tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ nghe còng ®· tÝch luü thªm nhiÒu kinh nghiÖm cho m×nh vµ trau dåi thªm kh¶ n¨ng kÓ chuyÖn cña b¶n th©n. Tõ ®ã cµng t¨ng sù yªu thÝch cña t«i víi m¶ng truyÖn nµy. Bµi häc kinh nghiÖm. Sau khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p trªn, t«i rót ra bµi häc kinh nghiÖm : 5.1. Gi¸o viªn nªn t×m hiÓu vÒ ®Æc tr­ng cña thÓ lo¹i truyÖn ®ång tho¹i ®Ó t×m tßi vµ x©y dùng c¸c biÖn ph¸p ®äc kÓ phï hîp ®ång thêi cÇn chän lùa nh÷ng t¸c phÈm ®ång tho¹i phï hîp víi trÎ. 5.2. Tr­íc khi kÓ cho trÎ nghe truyÖn ®ång tho¹i, gi¸o viªn cÇn x©y dùng m«i tr­êng ®ång tho¹i ®Ó cuèn hót trÎ vµo néi dung c©u chuyÖn. 5.3.Gi¸o viªn cÇn sö dông phèi hîp hîp lý c¸c biÖn ph¸p, h×nh thøc kÓ chuyÖn, tuy nhiªn biÖn ph¸p chñ ®¹o lµ kÓ chuyÖn diÔn c¶m. 5.4.®Ó gióp trÎ hiÓu râ vµ ghi nhí t¸c phÈm, gi¸o viªn cÇn x©y dùng hÖ thèng c©u hái gîi më tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho trÎ trong ho¹t ®éng. 5.5.Nªn sö dông c¸c biÖn ph¸p cã tÝnh vui ch¬i trong giê kÓ chuyÖn ®ång tho¹i ®Ó thay ®æi tr¹ng th¸i ho¹t ®éng, t¨ng c¶m xóc cho trÎ vµ gióp cñng cè c¸c kiÕn thøc trong truyÖn. 5.6.Khi kÓ vµ t×m hiÓu truyÖn ®ång tho¹i cÇn kÕt hîp víi c¸c kiÕn thøc cña mét sè lÜnh vùc kh¸c cã liªn quan ®Õn c©u chuyÖn ®Ó khai th¸c c¸c gi¸ trÞ cña truyÖn. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm cña t«i trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i cho trÎ 5- 6 tuæi. RÊt mong ®­îc sù tham gia, gãp ý cña ban thi ®ua xÐt duyÖt nhµ tr­êng, ban thi ®ua phßng gi¸o dôc- ®µo t¹o huyÖn Thuû Nguyªn vµ së gi¸o dôc - ®µo t¹o H¶i Phßng ®Ó t«i cã thªm nhiÒu kinh nghiÖm hay h¬n n÷a, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kÓ truyÖn ®ång tho¹i nãi riªng vµ n©ng cao chÊt l­îng cña ho¹t ®éng lµm quen trÎ víi t¸c phÈm v¨n häc trong tr­êng mÇm non. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. L­u KiÕm, ngµy 25 th¸ng 2 n¨m 2010 Ng­êi viÕt NguyÔn ThÞ M¬ Tµi liÖu tham kh¶o 1. TruyÖn viÕt cho thiÕu nhi- Vâ Qu¶ng. 2. V¨n häc thiÕu nhi- TS. L· ThÞ B¾c Lý Ph­¬ng ph¸p lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc- PGS. TS Hµ NguyÔn Kim Giang. T©m lý häc trÎ em- NXB ®hsphn. H­íng dÉn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi. TuyÓn tËp truyÖn, th¬ dµnh cho trÎ mÉu gi¸o. ............................. i.NhËn xÐt cña Ban gi¸m hiÖu ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ II. NhËn xÐt cña phßng gi¸o dôc .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................