Một số biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm đổi mới PPDH ở trường THPT Thái Hoà – Tuyên Quang

i chính là cương lĩnh của nền giáo dục Việt Nam mới, là định hướng cho PPDH - dạy học cần làm phát triển năng lực sẵn có của người học. I.1.2. Một só khái niệm: * Quản lý: - Quản lý là sự tác động có ý thức để chỉ huy, điều khiển các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt được mục tiêu, đúng ý chí của chủ thể quản lý và phù hợp với quy luật khách quan - Quản lý là một quỏ trỡnh tỏc động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lờn khách thể quản lý bằng việc vận dụng các chức năng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra. Đối với giáo dục – nhà trường, quản lý thực chất là sự tỏc động một cách khoa học của chủ thể quản lý đến hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ vận hành đến một trạng thái mới có chất lượng cao hơn. * Quản lý phương pháp dạy học (PPDH) : + PPDH là một trong cỏc thành tố quan trọng của quỏ trỡnh dạy học. Cựng một nội dung dạy học, trong những hoàn cảnh và điều kiện tương tự nhau, nhưng có học sinh thích thú, tích cực học tập hay không, có để lại dấu ấn đậm nét trong tâm hồn và khơi dậy trong lũng học sinh những tỡnh cảm sỏng tạo hay khụng..., phần lớn phụ thuộc vào PPDH. PPDH là tổ hợp các cách thức cộng tác, hoạt động cùng nhau của người dạy và người học nhằm đạt được mục đích, mục tiêu của dạy học . * Quản lý PPDH ở trường phổ thông chính là quá trỡnh tỏc động có tổ chức, có hướng đích của Hiệu trưởng đến cách thức làm việc của thầy – trũ trong dạy học. PPDH luôn được đặt trong mối quan hệ giữa các thành tố của quá trỡnh dạy học, đó là mối quan hệ giữa Mục tiêu - Nội dung – Phương pháp – Phương tiện – Hỡnh thức - Kết quả, đặc biệt là mối quan hệ thầy – trũ trong dạy học.Vỡ vậy, việc quản lý PPDH cần quản lý đồng bộ cỏc thành tố của quỏ trỡnh dạy học, tạo được động lực của quá trỡnh dạy học. Quản lý PPDH là nội dung trọng tõm trong hệ thống quản lý của nhà trường, đũi hỏi phải tiến hành đồng bộ từ quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, quản lý đội ngũ sư phạm, quản lý điều kiện và môi trường làm việc đến cơ chế hoạt động, tổ chức và điều hành, kiểm tra, đánh giá, phối hợp các lực lượng ngoài nhà trường. 1.1.3. Chức năng, phương tiện và yêu cầu của Hiệu trưởng trường THPT đối với công tác quản lý PPDH Chức năng Quản lý của Hiệu trưởng trường THPT Xuất phát từ quan điểm: “ Phương tiện của quản lý là những gỡ chủ thể quản lý sử dụng trong hoạt động quản lý để đạt được mục tiêu quản lý”. Do đó các phương tiện quản lý PPDH chủ yếu của Hiệu trưởng bao gồm: Chế định GD – ĐT (Luật Giáo dục, Chiến lược phát triển GD – ĐT, Chính sách, Chế độ, Điều lệ, Qui chế, Chỉ thị năm học ...), bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học, nguồn tài lực - vật lực dạy học, hệ thống thông tin và môi trường dạy học. Hoạt động QL PPDH phụ thuộc vào việc Hiệu trưởng sử dụng các yếu tố phương tiện quản lý, đó là: hiệu lực của chế định GD – ĐT, năng lực hoạt động của bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học, giá trị và tác dụng của nguồn tài lực – vật lực dạy học, chất lượng của hệ thống thông tin và môi trường dạy học. * Yêu cầu đối với Hiệu trưởng: Với những nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trưởng được qui định trong Luật Giáo dục và Điều lệ trường THPT, người Hiệu trưởng phải thể hiện tốt vai trũ sau đây: + Là nhà quản lý, là người đại diện Nhà nước về mặt hành chính, thực thi các hoạt động quản lý trường học dựa trên cở sở của pháp luật. + Là người tổ chức trong thực tiễn, luôn tỡm tũi đổi mới hoạt động quản lý, đổi mới các hoạt động sư phạm của nhà trường. + Là nhà sư phạm, nhà giáo dục. + Là nhà hoạt động chính trị, xó hội và là nhà văn hoá. + Là nhà ngoại giao... Để làm tốt các chức năng của mỡnh, người Hiệu trưởng phải thể hiện tốt các vai trũ đó. 1.1.4. Nội dung đổi mới PPDH ở trường THPT Đổi mới giáo dục luôn gắn liền với quá trình đổi mới PPDH. “ Chương trình giáo dục phổ thông thể hiện mục tiêu giáo dục; quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục phổ thông; phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp và mỗi cấp học của giáo dục phổ thông” (Điều 29, mục 2 – Luật Giáo dục). Một trong những trọng tâm của đổi mới sách giáo khoa giáo dục phổ thông lần này cũng là tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện dạy học dựa vào hoạt động tích cực, chủ động của học sinh với sự tổ chức và hướng dẫn đúng mực của giáo viên nhằm phát triển tư duy độc lập, sáng tạo, góp phần hình thành phương pháp và nhu cầu tự học, bồi dưỡng hứng thú học tập, tạo niềm tin và niềm vui trong học tập cho học sinh. Tiếp tục tận dụng các ưu điểm của phương pháp dạy học truyền thống và dần dần làm quen với các phương pháp dạy học mới. Vì vậy ĐMDH đang là trọng tõm chỳ ý của cỏc cấp quản lý cũng như Hiệu trưởng nhà trường. Trong thời đại ngày nay, khi KH & CN đang phát triển mạnh mẽ, khi hội nhập đang trở thành xu thế toàn cầu, thỡ việc đào tạo nguồn nhân lực năng lực, sáng tạo là điều kiện tồn tại của mỗi quốc gia, mỗi dõn tộc. Vỡ vậy, “Đổi mới dạy học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học là tư tưởng chiến lược đào tạo con người của Giáo dục Việt Nam”. Đổi mới không phải là thay đổi toàn bộ PPDH đó cú, mà phải trờn cơ sở phát huy những yếu tố tích cực của PPDH hiện nay, từng bước áp dụng những PPDH tiên tiến và phương tiện dạy học phù hợp nhằm thay đổi cách thức dạy học, thay đổi PP học tập của học sinh, chuyển từ học tập thụ động sang tích cực, chủ động, sáng tạo, từng bước chuyển dần PPDH theo hướng biến quá trỡnh đào tạo thành quá trỡnh tự đào tạo, biến quá trỡnh dạy học thành quỏ trỡnh tự học. Hoạt động đổi mới PPDH diễn ra dài lâu, là hoạt động sáng tạo hàng ngày của cả thầy và trũ và vỡ vậy, để đảm bảo đổi mới PPDH có kết quả, phải có định hướng đúng. Nội dung cơ bản về đổi mới PPDH hiện nay là đổi mới cách dạy của thầy, đổi mới cách học của trũ, đổi mới mối quan hệ thầy trũ trong dạy học, tăng cường mối quan hệ giữa trí tuệ và tâm hồn, giữa tư duy và cảm xúc trong dạy học. Cụ thể trước mắt, trong mỗi tiết học cần phải làm cho học sinh được Hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn. 1.1.5. Những yếu tố cơ bản của quá trỡnh quản lý PPDH của Hiệu trưởng trường THPT Các yếu tố cơ bản của quỏ trỡnh Quản lý PPDH bao gồm: + Mục tiêu QL PPDH: + Mục tiêu về phát triển số lượng. + Mục tiêu về nâng cao chất lượng đào tạo. + Mục tiêu về xây dựng đội ngũ trở thành tập thể dân chủ, đồng thuận, có kỷ luật và trách nhiệm cao, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và không ngừng được nâng cao trỡnh độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ; + Mục tiêu về xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ cho hoạt động giáo dục khác; + Mục tiêu về xây dựng hệ thống chính trị trường học vững mạnh, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý; + Mục tiêu về xây dựng mối quan hệ giữa nhà trường và các lực lượng xó hội tham gia giỏo dục, thực hiện tốt cụng tỏc xó hội hoỏ giỏo dục trờn địa bàn. Trong đó mục tiêu nâng cao chất lượng GD – ĐT là mục tiêu trọng tâm, cơ bản của nhà trường, hiện nay cần được ưu tiên trước nhất. Tuy nhiên, muốn đạt được nó thỡ cần phải thực hiện một cỏch đồng bộ các mục tiêu khác. * Nội dung quản lý PPDH Trên cơ sở quản lý, theo dõi của các tổ chuyên môn, các tổ chức đoàn thể, hội, Hiệu trưởng chỉ đạo (hoặc phối hợp) để thực hiện tốt các chức năng quản lý để quản lý PPDH. Các tổ, tổ chức, đoàn thể, hội đó là + Tổ chuyên môn; + Tổ chủ nhiệm và các đoàn thể khác trong nhà trường; + Đội ngũ giáo viên; + Tập thể học sinh; + Hội Cha mẹ học sinh và các lực lượng khác ngoài nhà trường; Tuy nhiên, khi triển khai hoạt động của các tổ chức, thực tế công việc của Hiệu trưởng thường diễn ra như sau: + Soạn thảo kế hoạch, phổ biến kế hoạch, tổ chức cho các đơn vị lập kế hoạch; + Tổ chức thực hiện kế hoạch + Chỉ đạo thực hiện kế hoạch; + Kiểm tra, đánh giá. Bảng 1.1.Nội dung quản lý PPDH của Hiệu trưởng Đối tượng QL hoạt động của tổ CM QL hoạt động của tổ CN, các ĐT QL Hoạt động của GV QL hoạt động của HS QL hoạt động của Hội Cha mẹ hs Xây dựng KH - KH thực hiện CT - KH triển khai các chuyên đề về đổi mới - KH bồi dưỡng GV - KH hoạt động của tổ, đoàn thể - KH phối hợp các lực lượng khác trong việc GD hs. -Soạn bài; lên lớp; dự giờ; kiểm tra, đánh giá hs; tự bồi dưỡng. - Nền nếp tự quản; nền nếp học tập; KH hưởng ứng các phong trào thi đua. - KH phối hợp quản lý nền nếp học tập, rèn luyện của hs Tổ chức chỉ đạo thực hiện - Dự giờ, thực tập, thao giảng; tổ chức hội thi về: Giảng dạy; sử dụng & tự làm đồ dùng dạy học; tổng kết sáng kiến kinh nghiệm. - Nền nếp sinh hoạt tổ; nền nếp quản lý HS; tổ chức các câu lạc bộ, sinh hoạt ngoại khoá. - Bồi dưỡng nhận thức, kỹ năng chung; bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ dạy học; chỉ đạo việc tự bồi dưỡng. Phát động phong trào thi đua; bồi dưỡng PP tự học; tham gia ngoại khoỏ, dó ngoại, giải trớ bổ ớch. Định kỳ họp, tổ chức các biện pháp hỗ trợ nhà trường; thông tin hai chiều; hội nghị tư vấn về PP dạy HS tự học; PP giáo dục đạo đức. Kiểm tra đánh giá Kiểm tra chéo giữa các tổ; kiểm tra đánh giá GV - Kiểm tra đánh giá thi đua tập thể, cá nhân hs. Kiểm tra toàn diện; kiểm tra theo chuyên đề. - Đánh giá, tổng kết thi đua, khen thưởng. - Tổ chức báo cáo điển hỡnh về PP dạy con tự học Tạo động lực: + Tôn vinh người có thành tích, động viên khích lệ tinh thần, niềm đam mê và khao khát cống hiến của họ. + Khen thưởng, đói ngộ bằng vật chất một cỏch thớch đáng; Điều kiện: + Đảm bảo kinh phí, cơ sở vật chất, các phương tiện kỹ thuật và thiết bị dạy học phục vụ cho việc đổi mới PPDH; * Phương pháp quản lý: Lĩnh vực PP là lĩnh vực sáng tạo của mỗi người quản lý. Tuy nhiờn, trong quỏ trỡnh quản lý Hiệu trưởng thường phối hợp linh hoạt các PP quản lý chung sau đây: + PP tổ chức - hành chính: Tổ chức nắm bắt, buộc các thành viên phải thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ và quyền hạn của mỡnh. + PP kinh tế; + PP tõm lý – xã hội. 1.1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trỡnh quản lý PPDH: * Các yếu tố chủ quan: * Trỡnh độ, năng lực, phẩm chất của Hiệu trưởng. * Trỡnh độ, năng lực, phẩm chất của giáo viên; * Phẩm chất, năng lực của học sinh. * Các yếu tố khách quan * Chính sách, chủ trương về đổi mới PPDH. * Điều kiện dạy học thực tế của nhà trường; * Gia đỡnh, cộng đồng xó hội. Các yếu tố chủ quan được xem là nội lực. Các yếu tố khách quan được xem là ngoại lực. Theo qui luật của sự phát triển: ngoại lực là nhân tố hỗ trợ, thúc đẩy, tạo điều kiện, nội lực là nhân tố quyết định. 1.2. CƠ SỞ PHÁP Lí - Nghị quyết số 40/2000/QH 10, ngày 09 tháng 12 năm 2000 của Quốc hội khoá X về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông đã khảng định mục tiêu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông lần này là “Xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa (SGK) phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền thống Việt Nam, tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông ở các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới” - Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX - Đảng Cộng sản Việt Nam: “ Đổi mới PP dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học”. - Mục tiêu giáo dục đến năm 2010: “ Đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, chương trỡnh giỏo dục cỏc cấp, bậc học và trỡnh độ đào tạo; Phát triển đội ngũ nhà giáo, đáp ứng yêu cầu vừa tăng qui mô, vừa nâng cao chất lượng, hiệu quả và đổi mới PP dạy - học; Đổi mới quản lý giáo dục đào tạo, tạo cơ sở pháp lý và phỏt huy nội lực phỏt triển giỏo dục”. - Chỉ thị 40 – CT/TƯ về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo va cán bộ quản lý giáo dục: “ Đặc biệt đổi mới mạnh mẽ và cơ bản PPGD nhằm khắc phục lối truyền thụ một chiều, nặng lý thuyết, ớt khuyến khớch tư duy sáng tạo; bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tự giải quyết vấn đề, phát triển năng lực thực hành sáng tạo cho người học,…Tích cực áp dụng một cách sáng tạo phương pháp tiên tiến hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học”. - Điều 28 Luật giáo dục qui định: “ Phương pháp giảng dạy phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế; tác động đến tỡnh cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. - Điều 19.1 Điều lệ trường THPT qui định nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng: + Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường : + Thực hiện các Nghị quyết, Quyết nghị của Hội đồng trường được quy định tại khoản 2 Điều 20 của Điều lệ này + Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học; + Quản lý giỏo viờn, nhõn viờn, học sinh, quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng, kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên theo quy định của Nhà nước; quản lý hồ sơ tuyển dụng giáo viên, nhân viên + Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học sinh, ký xác nhận học bạ, ký xác nhận hoàn thành chương trình tiểu học và học bạ học sinh tiểu học (nếu có) của trường phổ thông có nhiều cấp học và quyết định khen thưởng, kỷ luật học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo + Quản lý tài chớnh, tài sản của nhà trường; + Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân viên, học sinh, tổ chức thực hiện Quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường; thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục của nhà trường + Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật + Chịu trách nhiệm trước cấp trên về toàn bộ các nhiệm vụ được quy định tại khoản 1 Điều này. - Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2006 – 2007 của Bộ GD&ĐT - Chỉ thị số 39/2007/CT-BGDĐT ngày 31 tháng 7 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạo về nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên, giáo dục chuyên nghiệp và các trường, khoa sư phạm trong năm học 2007-2008 - Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2007-2008 của Sở Giáo dục & Đào tạo Tuyên Quang (số 1196/KH-SGDĐT ngày 21 tháng 8 năm 2007): “Tăng cường chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học, phổ biến tài liệu hướng dẫn Đổi mới phương pháp dạy học do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát hành cho từng giáo viên để vận dụng vào hoạt động dạy học. Việc đổi mới phương pháp dạy học phải gắn với thực tiễn, rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự học cho học sinh, chú trọng sử dụng thiết bị dạy học, rèn luyện kỹ năng thực hành cho học sinh, bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng đã quy định tại chương trình giáo dục phổ thông.” - Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 20 tháng 6 năm 2007 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang về phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo tỉnh Tuyên Quang đến năm 2010: “.. cải tiến nội dung, phương pháp soạn giảng và phương pháp kiểm tra, đánh giá chất lượng học sinh; phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, hướng dẫn phương pháp tiếp cận với kiến thức mới, hiện đại và tạo hứng thú học tập cho học sinh, từng bước nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục và đào tạo”. - Mục tiêu đào tạo trường THPT - Chương trỡnh giỏo dục THPT - Sách giáo khoa và hướng dẫn các môn học. - Các quy chế: + Kế hoạch năm học; + Kế hoạch chuyên môn… CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PPDH 2.1. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VỀ ĐỔI MỚI PPDH 2.1.1. Vài nét về trường Trường THPT Thái Hoà được thành lập từ năm 1999. Trường nằm ở phía Nam huyện miền núi Hàm Yên-Tuyên Quang. Từ khi thành lập đến nay luôn có sự thay đổi về cán bộ lãnh đạo và giáo viên. Đội ngũ giáo viên đa số là trẻ, mới vào nghề nên chưa có nhiều kinh nghiệm, trình độ chuyên môn không đồng đều, tư tưởng an tâm công tác của một phần lớn chưa cao...dẫn đến chất lượng dạy học còn có nhiều hạn chế. 2.1.2. Thực trạng phát triển của trường trong những năm qua a. Giáo viên Biểu 1. Thống kê số lượng và chất lượng đội ngũ Giáo viên Năm học Số lượng Chất lượng Chính trị Tổng số Nam Nữ Chưa đạt chuẩn Chuẩn Thạc sỹ Tiến sỹ TCCT CCCT 2004-2005 60 20 40 18 42 0 0 1 0 2005-2006 65 25 40 18 48 1 0 1 1 2006-2007 74 29 45 18 55 1 0 1 1 Biểu 2- Thống kê trình độ đào tạo của giáo viên năm học 2007-2008 Môn dạy Giáo viên Toán Lý Hoá Sinh Văn Sử Địa T.Anh TDục Môn khác (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) Tổng số giáo viên 14 8 7 7 9 6 4 8 5 6 Nữ 6 4 3 5 9 5 3 7 0 3 Dân tộc 2 2 2 2 2 2 2 0 1 0 Số qua đào tạo ĐHSP hệ chính quy 3 2 4 1 8 1 3 2 1 2 Số qua đào tạo ĐHSP hệ cử tuyển, liên kết 4 1 2 2 1 4 1 0 0 3 (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) Số qua đào tạo ĐHSP hệ tại chức (đã qua cao đẳng) 2 2 1 4 0 0 0 0 2 0 Số qua đào tạo ĐHSP hệ tại chức ( không qua cao đẳng) 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 Số được đào tạo ở các trường khác, có chứng chỉ sư phạm. 0 0 0 0 0 1 0 1 2 0 Số đã qua đào tạo Cao đẳng, đang học Đại học tại chức 5 3 0 0 0 0 0 0 0 1 Số đã qua Cao đẳng, chưa học Đại học 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Biểu 3. Kết quả thanh tra của cấp trên về trình độ chuyên môn GV năm học 2006 - 2007 Tiêu chí Công việc Giỏi Khá Trung bình Yếu kém Công tác chủ nhiệm lớp 20% 60% 20% 0% Khả năng lập kế hoạch dạy học, công tác 12% 65% 23% 0% Hồ sơ chuyên môn 10% 70% 20% 0% Giờ dạy 4% 20% 66% 0% Đánh giá chung 4% 20% 76% 0% b. Biểu thống kê học sinh. Biểu 1. Kiểm tra kiến thức đầu vào (lớp 9 vào 10) Môn thi Kết quả Toán học Ngữ văn Điểm trung bình Yếu, kém 97% 96,4% 97% Trung bình 2% 2,4% 2% Khá, giỏi 1% 1,2% 1% Biểu 2. Thi khảo sát chất lượng đầu năm học 2007-2008 Môn thi Kết quả Toán học Vật Lý Hoá học Sinh học Ngữ Văn Lịch Sử Địa l lý T. Anh Trung bình 8 môn Yếu, kém (từ 0 đến dưới 5 điểm) 75% 77% 65% 38% 38% 60% 57% 43% 63% Trung bình (từ 5 đến dưới 7 điểm) 20% 21% 30% 52% 40% 25% 23% 34% 30% Khá, giỏi (Từ 7 điểm trở lên) 5% 2% 5% 10% 22% 15% 20% 23% 7% - Số lượng và kết quả học tập của học sinh Năm học SL HS (học sinh) Xếp loại học tập HSG (học sinh) Đậu TN % Đậu ĐH % G % K % TB % Y –K % 2004 2005 2121 2 21 67,6 9,4 5 98,2% 15,1% 2005 2006 2540 3 25 68 4 6 99% 10% 2006 2007 1999 2,5 19 42 36,5 6 55% 22% c. Biểu thống kê cơ sở vật chất-Thiết bị dạy học Cơ sở vật chất Thiết bị dạy học Năm học Số lớp Nhà đa năng Phòng học bộ môn (phòng) Máy vi tính (chiếc) Máy chiếu đa năng (chiếc) Ti vi, đầu DVD (chiếc) Máy chiếu hắt (chiếc) Số đầu hoá chất Dụng cụ thí nghiệm (bộ) Mô hình, tranh ảnh (chiếc) Thiết bị khác 2004-2005 15 0 0 5 0 3 1 0 20 200 0 2005-2006 28 0 1 25 0 4 1 0 20 200 2006-2007 28 0 2 (phòng học vi tính) 40 3 4 2 20 50 200 Ngoài những điểm như đã nêu, phần lớn học sinh trường THPT Thái Hoà là con em gia đình kinh tế khó khăn (> 50%); 40% học sinh thuộc khu vực kinh tế xã hội khó khăn; 30% học sinh người dân tộc thiểu số; 95% con em nông dân. - Đội ngũ quản lý Nhà trường hiện có 1 Hiệu trưởng, một Phó Hiệu trưởng. So với quy định của Nhà nước (tại Thông tư liên tịch số 35/2006/TTLT-BGDĐT-BNV ngày 23 tháng 8 năm 2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Nội vụ hướng dẫn định mức biên chế viên chức ở các cơ sở giáo dục phổ thông công lập) còn thiếu 2 cán bộ quản lý. - Cơ sở vật chất trường học Nhà trường hiện có 47 lớp học nhưng chỉ có 18 phòng học kiên cố, 10 phòng học tạm, 02 phòng máy vi tính, 01 phòng thư viện, 01 phòng đựng đồ dùng thí nghiệm, phòng Hội đồng và phòng Hiệu bộ, Công đoàn + Đoàn thanh niên. Chưa có khu sân chơi, bãi tập, phòng học bộ môn, phòng thí nghiệm, phòng làm việc của các tổ chuyên môn... 2.2. Thực trạng đổi mới PPDH 2.2.1. Về hoạt động giảng dạy của giáo viên: + Để thực hiện được sự đổi mới PPDH trên lớp thỡ cụng việc đầu tiên cần phải đổi mới đó là soạn bài. Hiện nay số giáo viên trong trường thành thạo kỹ năng soạn bài theo hướng phát huy tính độc lập, chủ động của học sinh trong dạy học rất ít, trong đó tập trung chủ yếu vào kỹ năng thiết kế hệ thống câu hỏi, các kỹ năng khác đang cũn khỏ lỳng tỳng. + Về thực trạng dạy trên lớp: Hầu hết các tiết dạy vẫn diễn ra theo cách cũ: thầy giảng, trũ nghe, ghi nhớ, vấn đáp và tái hiện. Nếu có một số tiết học được xem là đổi mới thỡ đang dừng lại ở mức phát huy tính tích cực suy nghĩ của một số học sinh trong giờ học, biểu hiện ở việc trả lời câu hỏi của thầy. Phần lớn giáo viên vẫn sử dụng PP thuyết trỡnh xen kẽ vấn đáp tích cực, PP thực hành, PP nêu và giải quyết vấn đề rất ít được sử dụng và PP dạy hợp tác theo nhóm càng ít hơn hoặc thực hiện nhưng không mang lại hiệu quả. 2.2.2. Về vấn đề tự học của học sinh: Phương pháp học tập của học sinh đang nặng về nghe, ghi nhớ và tái hiện, các kỹ năng tự học như kỹ năng phân tích, tổng hợp, khái quát vấn đề, kỹ năng thực hành, kỹ năng đọc sách, nghiên cứu tài liệu chỉ ở mức độ trung bỡnh và yếu. 2.2.3. Về sử dụng thiết bị dạy học (TBDH) và các phương tiện kỹ thuật hiện đại trong dạy học: Do nhà trường gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị thí nghiệm dẫn đến giáo viên bị hạn chế trong việc sử dụng các phương tiện hiện đại khi lên lớp. Hiện nay số giáo viên biết áp dụng công nghệ thông tin cho dạy học là 60%, sử dụng thành thạo là 30%. 2.3. Thực trạng quản lý PPDH 2.3.1. Về QL hoạt động của tổ CM Việc đổi mới PPDH nhà trường đã đưa vào nội quy, đó là một tiêu chí thi đua quan trọng cho các tổ chuyên môn. Nội dung chi tiết của công tác tổ chức, chỉ đạo PPDH đã được kế hoạch hoá theo năm học và cụ thể đến từng tháng, tuần học; thường xuyên tổ chức dự giờ, rút kinh nghiệm về việc đổi mới cách thức soạn giáo án, cách thức tiến hành một bài giảng, đặc biệt là những bài khó. Tuy nhiên, việc tổ chuyên môn triển khai soạn bài theo nhóm chưa được thường xuyên, đánh giá giờ dạy chưa hoàn toàn sát thực. Các đề tài sáng kiến kinh nghiệm chưa tập trung vào những vấn đề cụ thể, cần thiết. Việc nghiên cứu nội dung của sách giáo khoa chưa được quan tâm, đặc biệt là những nội dung có liên quan đến kiến thức của các môn khoa học khác. 2.3.2. Về quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm và các đoàn thể trong nhà trường Công tác chủ nhiệm lớp và hoạt động Đoàn được xem là những hoạt động quan trọng nhằm QL, tổ chức tốt hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh. Trong trường đều đó cú qui định cụ thể về nề nếp hoạt động, xây dựng những tiêu chí đánh gía thi đua hàng tuần, tháng, năm đối với tập thể học sinh. Tuy nhiên, hoạt động của các tổ chức trên cũn nghốo nàn về nội dung sinh hoạt, đơn điệu, lặp lại về hỡnh thức, gũ ộp học sinh vào khuụn phộp, chưa gây được sự hứng thú, chưa tạo cơ hội cho học sinh bộc lộ khả năng sáng tạo của mỡnh. Mặt khỏc, nhà trường cũng chưa thực sự ưu tiên về thời gian, kinh phí cho tổ chủ nhiệm và các đoàn thể hoạt động một cách phong phú và có hiệu quả. 2.3.3. Về QL hoạt động giảng dạy của giáo viên Hiệu trưởng đã qui định và hướng dẫn việc thực hiện nề nếp, kỷ cương dạy học từ khâu chuẩn bị bài, lên lớp, chấm chữa, đánh giá kết quả học tập của học sinh cũng như các hoạt động giáo dục khác. Song việc đưa các tiêu chí về đổi mới PPDH vào những qui định đó còn hạn chế. Những nội dung QL thực chất vẫn theo lối cũ, nghĩa là những yêu cầu về đổi mới PPDH chưa được đặt ra đúng mức, chưa được qui định một cách cụ thể, rõ ràng, mang tính pháp lý cao để thực hiện. Việc bồi dưỡng, rèn luyện các kỹ năng dạy học theo hướng đổi mới PPDH còn ít được thực hiện. Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh chậm đổi mới, chưa khuyến khích cách tự học, thông minh sáng tạo, vì vậy chưa thật sự tác động mạnh đến PP học tập của học sinh. 2.3.4. Về phối hợp hoạt động của Hội cha mẹ hoc sinh và các lực lượng khác. Phong trào xã hội hoá giáo dục phát huy được sức mạnh của nhân đân tham gia giáo dục, không chỉ chăm lo xây dựng CSVC cho nhà trường, mà còn tham gia giáo dục con em trong địa bàn khá tốt. Tuy nhiên, việc phối hợp hoạt động của hội cha mẹ học sinh chưa có tác dụng mạnh đến việc đổi mới PPDH của thầy và trò. Việc tổ chức các hoạt động tư vấn cho cha mẹ hoc sinh về PP dạy con tự học, PP giáo dục học sinh tại gia đình, cộng đồng còn rất hạn chế. Nhà trường chưa đóng vai trò chủ động trong việc phối hợp gia đình với nhà trường và tư vấn cho họ để hỗ trợ học sinh hoc tập. Vì vậy chất lượng dạy học phần lớn phụ thuộc vào PPDH của giáo viên ở nhà trường. 2.4. Nhận định chung về thực trạng QL đổi mới PPDH của Hiệu trưởng * Ưu điểm: - Hiệu trưởng và hầu hết giáo viên đều nhận thức đúng đắn về tính cấp thiết của việc đổi mới PPDH hiện nay, đều nhận thức được vai trũ quan trọng của tổ bộ môn trong việc tổ chức các hoạt động đổi mới PPDH nhằm nâng cao chất lượng dạy học. - Hiệu trưởng đó chỉ đạo các tổ chuyên môn triển khai một số chuyên đề, tổ chức thực tập, thao giảng, rút kinh nghiệm về đổi mới PPDH, bồi dưỡng các kiến thức và rèn luyện các kỹ năng dạy học theo tinh thần đổi mới cho đội ngũ giáo viên, xây dựng các chuẩn đánh giá chứa đựng một số tiêu chí về đổi mới PPDH của thầy trũ; nhờ vậy bước đầu việc thực hiện đổi mới PPDH đó có những chuyển biến tích cực. - Hiệu trưởng đó quan tâm đến vấn đề tạo động lực cho bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học như: bồi dưỡng, nâng cao trỡnh độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ; động viên về tinh thần, khen thưởng và bồi dưỡng vật chất trong khả năng hiện có của nhà trường, vân động các lực lượng khác ngoài nhà trường - hội phụ huynh, khuyến khích các cá nhân đạt thành tích cao trong dạy học. * Hạn chế: - Việc chỉ đạo hoạt động của các tổ chuyên môn chưa thật đi vào chiều sâu, nội dung các hoạt động chuyên môn chưa tập trung vào những vấn đề cụ thể, thiết thực cho công tác đổi mới, vỡ vậy việc đổi mới PPDH chưa thực sự thể hiện trong hoạt động hàng ngày của thầy và trũ. - Việc tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động của các tổ chức: tổ chủ nhiệm, Đoàn thanh niên, Hội cha mẹ học sinh…chưa chú trọng với mức độ thoả đáng. Các yêu cầu về đổi mới PPDH đối với giáo viên và học sinh chưa được cụ thể hoá thành các tiêu chí thi đua. Vỡ vậy, chưa tận dụng tối đa sức mạnh tổng hợp của các đoàn thể để tạo nên một bước đột phá trong quản lý đổi mới PPDH. - Công tác bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của giáo viên để nâng cao trỡnh độ chuyên môn và nghiệp vụ đang dừng ở mức lý luận chung, chưa đi sâu vào chuyên đề cho từng môn học, chưa có những hướng dẫn cụ thể về cách thức thực hiện cho từng loại hỡnh bài, phù hợp đặc thù của từng bộ môn. Việc trang bị những kiến thức và kỹ năng mang tính công cụ ( ngoại ngữ, tin học…) để họ cải tiến giảm bớt thời gian, công sức cho các khâu soạn bài, lên lớp, chấm chữa và đánh giá kết quả học tập của học sinh chưa được coi trọng. - Vấn đề tạo động lực cho người học, bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh chưa được quan tâm đúng mức. * Nguyên nhân của tỡnh trạng trên xét về góc độ quản lý là do: Hiệu trưởng chưa có biện pháp thích hợp, chưa có những qui định, những hướng dẫn cụ thể cho hoạt động của các tổ chức và cá nhân trong việc đổi mới PPDH. * Để thực hiện đổi mới PPDH, hiệu trưởng cần tăng cường quản lý một cách đồng bộ và toàn diện về: + Hoạt động của tổ chuyên môn. + Hoạt động của tổ chủ nhiệm và các đoàn thể. + Hoạt đông giảng dạy của giáo viên. + Hoạt động học tập của học sinh. + Hoạt động của Hội cha mẹ học sinh và các lực lương giáo dục khác. Đồng thời quan tâm đến việc tạo động lực cho người dạy, người học, liên kết họ trong hoạt động dạy học và bảo đảm các điều kiện thiết yếu cho việc đổi mới PPDH. Từ những cơ sở đó trỡnh bày ở chương 1, cùng với cơ sở là thực trạng về công tác quản lý đổi mới PPDH ở trường THPT Thái Hoà -Tuyên Quang, tác giả đưa ra: “ Một số biện phỏp quản lý của Hiệu trưởng nhằm đổi mới PPDH ở trường THPT Thái Hoà trong giai đoạn hiện nay”. Đây chính là nhiệm vụ chủ yếu chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện ở chương 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM ĐỔI MỚI PPDH CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THPT THÁI HOÀ - TUYÊN QUANG 3.1. Một số định hướng để quản lý đổi mới PPDH của Hiệu trưởng - Nâng cao hiệu lực QL của các tổ chuyên môn trong việc thực hiện kế hoạch, nội dung chương trỡnh, đặc biệt đổi mới PPDH - Phát huy tác dụng của tổ chủ nhiệm, của Đoàn thanh niên…trong việc giáo dục động cơ, thái độ học tập, hỡnh thành và phỏt triển PP học tập đúng đắn cho học sinh. - Nâng cao trỡnh độ chuyên môn và nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên, từng bước giúp họ đổi mới PPDH, đề xuất cải tiến qui trỡnh, nội dung, hỡnh thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh, xây dựng chuẩn đánh giá giờ dạy theo hướng đổi mới PPDH - Tăng cường giáo dục động cơ, thái độ học tập, bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện các kỹ năng tự học nhằm nâng cao chất lượng hoạt động học tập của học sinh. - Phát huy sức mạnh tổng hợp của Hội cha mẹ học sinh và các lực lượng giáo dục khác để thống nhất mục đích, PPGD. - Tăng cường hiệu quả của CSVC – TBDH trong việc đổi mới PPDH. Huy động được trí tuệ và công sức của giáo viên và học sinh, của các lực lượng khác trong việc tạo ra nguồn tài lực, vật lực cho dạy học nói chung và đồ dùng dạy học nói riêng. 3.2. Các biện pháp thực hiện 3.2.1. Tăng cường Quản lý hoạt động của tổ Chuyên môn Tổ chuyên môn là nơi triển khai, thực hiện mọi chủ trương về chuyên môn của cấp trên, đồng thời là đơn vị cơ sở quản lý trực tiếp hoạt động của giáo viên. Nếu tổ chuyên môn không hoạt động thỡ mọi chủ trương về đổi mới PPDH không thể đi vào thực tiễn được. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn có thể tóm tắt như sau: - Lập kế hoạch, xây dựng qui định nội bộ về hoạt động của tổ chuyên môn nhằm đổi mới PPDH Trên cơ sở kế hoạch chung của nhà trường về đổi mới PPDH, Hiệu trưởng yêu cầu các tổ chuyên môn cần có kế hoạch cụ thể, có chỉ tiêu phấn đấu rừ ràng, phõn cụng trỏch nhiệm cho từng cỏ nhõn trong tổ, cuối mỗi năm học cần có báo cáo sáng kiến kinh nghiệm hoặc báo cáo kế hoạch về đổi mới PPDH trong bộ môn mà họ đảm nhận. Từ các yêu cầu về đổi mới PPDH, hiêụ trưởng cần cụ thể hoá thành các văn bản qui định nội bộ về hoạt động của tổ chuyên môn, ban hành và hướng dẫn, tổ chức thực hiện và kiểm tra đối với các nội dung: + Về thực hiện nề nếp kỷ cương trong dạy học, như thực hiện chương trỡnh, soạn bài, thực hiện giờ lờn lớp, sử dụng đồ dùng dạy học, kiểm tra, chấm chữa, đánh giá kết quả học tập học sinh theo hướng đổi mới PPDH. + Về nền nếp sinh hoạt chuyên môn của tổ: cần qui định cụ thể về số lượng các chuyên đề đổi mới PPDH sẽ thực hiện trong năm học, trong từng học kỳ, phự hợp với từng mụn học. Chẳng hạn, dạy học tạo tỡnh huống cú vấn đề trong môn toán, sử dụng thiết bị dạy học, tăng cường thực hành đối với các môn Lý, hoỏ, sinh, tăng cường cảm xúc nghệ thuật cho học sinh trong cỏc mụn khoa học xó hội… + Về quyền hạn và trách nhiệm của tổ trưởng trong việc giám sát việc thi hành các qui định đó. Tất cả những qui định cần được tổ chuyên môn tổ chức học tập, thảo luận và cụ thể hoá trong kế hoạch của từng giáo viên, được thông qua trước tổ và được ban giám hiệu phê duyệt. - Tổ chức, chỉ đạo đổi mới hoạt động của tổ: + Tổ chức chỉ đạo việc học tập, nghiên cứu, thảo luận các chuyên đề dạy học theo PPDH mới cho từng môn học. + Tổ chức, chỉ đạo soạn bài hoặc trao đổi theo nhóm về cách thức thiết kế hệ thống các câu hỏi, hệ thống các hoạt động , các thao tác học tập cho học sinh, cách thức tạo tỡnh huống trong dạy học, thống nhất hỡnh thức dạy học cho từng môn học, bài học. + Tổ chức chỉ đạo việc dạy thể nghiệm theo từng chuyên đề , thực tập, thao giảng, hội thi tay nghề sư phạm, tổng kết kinh nghiệm theo từng chuyên đề của từng môn học, triển khai áp dụng các sáng kiến kinh nghiệm, góp phần nâng cao trỡnh độ của đội ngũ và nâng cao chất lượng dạy và học. + Tổ chức trao đổi kinh nghiệm về sử dụng các TBDH, các phương tiện kỹ thuật dạy học, kinh nghiệm về sự sáng tạo đồ dùng dạy học bằng những nguyên vật liệu sẵn có, rẻ tiền. + Tổ chức trao đổi về các nội dung tự học, tự bồi dưỡng, vừa tiêt kiệm thời gian tự học cho các nhân, đồng thời góp phần làm tăng hiệu quả công tác tự bồi dưỡng. - Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá Ban giám hiệu cần trực tiếp sinh hoạt với các tổ chuyên môn để kiểm tra một cách thường xuyên hoạt động của các tổ, tỡm hiểu nguyờn nhõn của việc chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa tôt, có biện pháp chỉ đạo uốn nắn, khắc phục kịp thời, kết quả đánh giá cần được sự đồng tỡnh, ủng hộ của tập thể và thụng qua Hội đồng giáo dục nhà trường. Đồng thời với việc tăng cường kiểm tra thường xuyên đến hoạt động của các tổ, kiểm tra việc thực hiện kỷ cương, nề nếp dạy học, hiệu trưởng cần xây dựng được các chuẩn đánh giá mới, trong đó cần đổi mới các tiêu chí đánh giá theo hướng đổi mới PPDH. Hiện nay. Tiêu chuẩn đánh giá tiết dạy đựơc xây dựng chung cho các môn học dùng cho tất cả các tiết học, nặng về đánh giá hoạt động của thầy, mà chưa lấy kết quả hoạt động của trũ làm tiờu chuẩn chớnh để đánh giá năng lực chuyên môn của giáo viên; Phần đánh giá mức độ tích cực cũn chung chung, khụng cú tiờu chớ đánh giá về việc rèn luyện kỹ năng của học sinh qua giờ học. Vỡ vậy việc xõy dựng, bổ sung chuẩn đánh giá giờ dạy cho từng môn học để khắc phục tỡnh trạng trờn là cần thiết. - Tạo động lực cho hoạt động của các tổ: Hoạt động của các tổ có được triển khai đúng kế họach, có chất lượng không, phụ thuộc phần lớn vào sự nhiệt tỡnh và năng lực tổ chức của tổ trưởng. Vỡ vậy để tạo động lực cho hoạt động của các tổ, Hiệu trưởng cần giao quyền cho các tổ trưởng, hướng dẫn họ trong việc tổ chức chỉ đạo các thành viên của tổ thực hiện tôt các nhiệm vụ, đồng thời có thể đề bạt với cấp trên để bổ nhiệm họ ở vị trí cao hơn, khen và thưởng thích đáng những công lao mà họ đó cống hiến cho tập thể. 3.2.2. Tăng cường quản lý hoạt động của các tổ chủ nhiệm và các đoàn thể trong nhà trường - Quản lý việc lập kế hoạch, xây dựng các qui định nội bộ và hướng dẫn thực hiện hoạt động của tổ chủ nhiệm và các đoàn thể Kế hoạch của từng bộ phận phải có các chỉ tiêu cụ thể nhằm đổi mới PPDH, chẳng hạn kế hoạch tổ chủ nhiệm cần đề ra các chỉ tiêu, biện pháp bồi dưỡng, rèn luyện và kiểm tra PP tự học của học sinh; kế hoạch của Đoàn cần có chỉ tiêu cụ thể về số lần tổ chức hội thảo, ngoại khoá, báo cáo sáng kiến kinh nghiệm học tập… Các yêu cầu về đổi mới PPDH cần được cụ thể hoá thành qui định nội bộ về đổi mới nội dung, hỡnh thức hoạt động, đồng thời ban hành hướng dẫn thực hiện của các tổ chức nói trên; Đó là các qui định về: + Nề nếp sinh hoạt, về quản lý học sinh theo hướng phát huy tính tự chủ, độc lập, sáng tạo trong hoạt động của hoạ sinh, tránh hiện tượng chạy theo thành tớch, gũ ộp học sinh. + Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm, khối CN, BCH Đoàn, BCH chi đoàn, Bí thư Đoàn trường về cơ chế hoạt động và phối hợp hoạt động giữa các tổ chức nói trên. - Tổ chức chỉ đạo hoạt động của tổ chủ nhiệm, của Đoàn thanh niên Trong chỉ đạo cần chú trọng đổi mới nội dung, hỡnh thức sinh hoạt, tạo nờn sự phong phỳ đa dạng, lôi cuốn học sinh tham gia tích cực, tự giác. Cần tổ chức các hoạt động tham quan, vui chơi, giải trí bổ ích, tạo điều kiện cho học sinh tham gia hoạt động xó hội, qua đó giáo dục đạo đức, lũng ham hiểu biết, sự say mờ học tập của học sinh. - Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá thi đua Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá, xếp loại thi đua tập thể, khuyến khích tính tích cực, tự giác, sáng tạo của học sinh trong học tập, rèn luyện. Tiến hành kiểm tra, xếp loại hàng tuần, hàng tháng,hàng kỳ, hàng năm và công khai xếp loại. - Tạo động lực: Thực tế ở trường THPT hiện nay, GVCN, Bí thư Đoàn trường đều do giáo viên kiêm nhiệm, họ chưa được đào tạo một cách bài bản về nghiệp vụ cho các hoạt động này. Vỡ thế, để tạo động lực cho họ hoạt động, cần tăng cường bồi dưỡng các kỹ năng và hướng dẫn về nghiệp vụ công tác chủ nhiệm, về hoạt động đoàn thể cho họ. Chẳng hạn, hướng dẫn các loại hồ sơ quản lý học sinh, bồi dưỡng kỹ năng tổ chức cho học sinh hoạt động, kỹ năng xử lý các tỡnh huống trong thực tế, tổ chức học tập tiờu chuẩn đánh giá, xếp loại học sinh về học lực, hạnh kiểm… Mặt khác cần tạo điều kiện về thời gian, kinh phí cho các hoạt động, khen thưởng cho các tổ chức và cá nhân có thành tích bồi dưỡng bằng vật chất thích đáng cho sự đóng góp của họ. 3.2.3. Tăng cường quản lý hoạt động dạy học và bồi dưỡng PPDH cho đội ngũ giáo viên - Quản lý việc xõy dựng kế hoạch dạy học: Trên cơ sở KH dạy học chung, dựa vào sự phân công của nhà trường, của tổ chuyên môn, yêu cầu mỗi giáo viên phải xây dựng kế hoạch cá nhân về đổi mới PPDH. Kế hoạch đó phải được thông quq trước tổ CM và được tổ trưởng giám sát, BGH thường xuyên theo dừi, chỉ đạo, kiểm tra thực hiện KH. KH cần ghi cụ thể về các nội dung như soạn giáo án, lên lớp, dự giờ, thao giảng, chấm chữa, tự bồi dưỡng…, trong từng nội dung cần nhấn mạnh các vấn đề cần đổi mới. - Tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện đổi mới PPDH: Trước hết cần chỉ đạo cách soạn giáo án, chuyển trọng tâm từ thiết kế các hoạt động của thầy sang thiết kế các hoạt động của trũ, tăng cường tổ chức các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm bằng các phiếu học tập, tăng cường giao tiếp giữa thầy với trũ. Để có một tiết học mà hoạt động của học sinh chiếm tỉ trọng bằng hoặc cao hơn so với hoạt động của giáo viên về mặt thời gian cũng như cường độ làm việc trên lớp, thỡ trước đó trong khâu chuẩn bị, soạn bài giáo viên phải đầu tư rất nhiều công sức và thời gian. Trên cơ sở hỡnh dung cỏc hoạt động của hoc sinh trong giờ học ( quan sát, thực hành, thí nghiệm, tranh luận các vấn đề đặt ra, giải bài toán nhận thức…) giáo viên có thể chuẩn bị các phiếu học tập để tổ chức học sinh thực hiện. Cần tổ chức cho giáo viên học tập các thay đổi đó, bước đầu tổ chức soan bài theo nhóm để thống nhất những nội dung cần thiết. Tăng cường kiểm tra các tổ đối với việc soạn giáo án theo hướng đổi mới. Mặt khác cần chỉ đạo thực hiện giờ lên lớp có chất lượng theo hướng đổi mới PPDH: không chỉ đơn thuần là cung cấp tri thức cho học sinh mà là hướng dẫn hoc sinh hoạt động. Học sinh – chủ thể của hoạt động học được cuốn hút vào những hoạt học tập do giaó viên tổ chức, chỉ đạo, thông qua đó họ tự lực khám phá những vấn đề chưa biết, chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đó sắp đặt sẵn; họ được đặt vào những tỡnh huống của đời sống thực tế để trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề và rèn luyện các kỹ năng theo cách của mỡnh. Những hoạt động của học sinh như: nghe, nói, đọc, ghi chép, thảo luận, làm thí nghiệm, thực hành, vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tế gần gũi voiứ cuộc sống của các em. Vỡ vậy, quản lý giờ lờn lớp hiện nay cần yờu cầu chuyển từ việc dạy kiến thức sang việc dạy PP hoc tập cho học sinh.Nếu trong PPDH truyền thống thầy giáo truyền thụ kiến thức cho học sinh theo kiểu giảng giải, minh họa, thỡ trong PPDH mới thầy giỏo phải là người chủ đạo tổ chức giờ học, hướng dẫn, gợi mở, đưa học sinh vào các tỡnh huống cú vấn đề, tổ chức cho học sinh thực hành, thảo luận, nhập vai, tự nghiên cứu để giải quyết vấn đề.Đó là sự cộng tác cùng nhau, hoạtk động cùng nhau của thầy và trũ. - Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá giờ dạy của giáo viên, cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của hoc sinh + Xây dựng chuẩn đánh giá giờ dạy theo hướng đổi mới PPDH, tổ chức học tập, thảo luận tiêu chuẩn theo hướng đổi mới mà nhà trường đó xõy dựng và ban hành. + Đổi mới viêc dự giờ: Ngoài việc qui định số tiết cần dự trong từng học kỳ, năm học, việc tổ chức dự giờ cần có mục đích, yêu cầu rừ ràng về nội dung và phương pháp. Tăng cường dự giờ đột xuất, dự giờ theo chuyên đề, đánh giá rút kinh nghiệm. + Đổi mới việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh: tổ chức học tập, chỉ đạo, kiểm tra thực hiện qui chế kiểm tra, cho điểm, xếp loại…Thành lập ngân hàng đề, tổ chức thi nghiêm túc theo đề chung. Tổ chức cho giáo viên học tập đổi mới cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh đảm bảo yêu cầu. * Đổi mới hỡnh thức kiểm tra : khuyến khớch giỏo viờn sử dụng nhiều hỡnh thức kiểm tra khỏc nhau: trắc nghiệm khỏch quan, trắc nghiệm tự luận, hay kết hợp cỏc hỡnh thức khỏc nhau hoặc cú thể sử dụng trang thiết bị hiện đại, phương tiện kỹ thuật trong kiểm tra (thi trên máy..) * Đổi mới khâu chấm chữa bài, đánh giá chất lượng học sinh: giáo viên hướng dẫn cho học sinh phát triển kỹ năng tự đánh giá, để tự điều chỉnh cách học. Trong kiểm tra hàng ngày, giáo viên cần tạo điều kiện để học sinh được tham gia đánh giá lẫn nhau. Trong các đợt kiểm tra học kỳ, kiểm tra chất lượng nhà trường nên tổ chức chấm chung một cách nghiêm túc, đảm bảo tính chính xác khách quan. + Bồi dưỡng và rèn luyện các kỹ năng về đổi mới PPDH cho đội ngũ giáo viên: * Bồi dưỡng, rèn luyện các kỹ năng soạn bài theo hướng thiết kế hệ thống câu hỏi, hệ thống thao tác thực hành, tổ chức thảo luận…cho học sinh theo đặc điểm của từng môn học. * Bồi dưỡng, rèn luyện các kỹ năng dạy học trên lớp: kỹ năng tổ chức, hướng dẫn học sinh hoạt động, kỹ năng tạo tỡnh huống cú vấn đề, kỹ năng thực hành, thí nghiệm, kỹ năng ra đề kiểm tra theo kiểu trắc nghiệm.. * Bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng chung mang tính công cụ: sử dụng phương tiện kiểm tra hiện đại, sử dụng phần mềm hỗ trợ, khai thác thông tin, đọc sách, nghiên cứu tài liệu tham khảo… * Tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên PP tự học, tự nghiên cứu… 3.2.4. Tăng cường quản lý các hoạt động học tập của học sinh - Chỉ đạo các giáo viên hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch tự học: Hướng dẫn học sinh lập thời gian biểu, nội dung học tập tương ứng hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng. Tăng cường giáo dục động cơ, thái độ học tập đúng cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm phải liên kết, phối hợp với giáo viên bộ môn, cha mẹ học sinh nhằm hướng dẫn, kiểm tra, uốn nắn hoạt động tự học của học sinh. - Tổ chức, chỉ đạo việc bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh thông qua hoạt động dạy học trên lớp và hoạt động ngoài giờ. + Xây dựng đội ngũ giáo viên có khả năng bồi dưỡng PP tự học, rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh thông qua việc thiết kế bài dạy và cách thức tổ chức cho học sinh hoạt động trong giờ học. Hỡnh thành PP tự học ngay trên lớp, như tạo điều kiện cho học sinh bộc lộ tư duy, khả năng diễn đạt, rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp, khái quát, trừu tượng…Từ đó tạo cho học sinh PP tự nghiên cứu, tự đọc sách và tài liệu. + Thiết kế nội dung bài học thành chuỗi cỏc tỡnh huống có vấn đề ở các môn học (đảm bảo tính vừa sức) để hàng ngày học sinh có thể giải quyết. + Sau mỗi đợt sinh hoạt ngoài giờ như: ngoại khóa, thăm quan, cắm trại…cần hướng dẫn học sinh làm thu hoạch, báo cáo, trao đổi, thảo luận để rèn luyện các kỹ năng tự học như: quan sát, phân tích, tổng hợp, khả năng phán đoán, nhận định, đánh giá một vấn đề, rèn luyện cách diễn đạt, cách bộc lộ bản lĩnh cá nhân… 3.2.5. Phối hợp chặt chẽ hoạt động của Hội cha mẹ học sinh và các lực lượng giáo dục khác - Lập kế hoạch phối hợp giáo dục giữa nhà trường với Hội cha mẹ học sinh và các lực lượng giáo dục khác để thống nhất mục đích, PPGD Thụng qua Hội, làm cho cha mẹ học sinh hiểu rừ về vai trũ GD – ĐT trong giai đoạn hiện nay, truyền đạt đến họ yêu cầu cơ bản về đổi mới PPDH, đặc biệt đổi mới PP học tập của học sinh để phụ huynh có biện pháp giáo dục, giúp đỡ học sinh học tập, rèn luyện. - Phối hợp chỉ đạo hoạt động của Hội: Tổ chức họp định kỳ để thông báo tỡnh hỡnh nhà trường, học sinh, đồng thời nắm tỡnh hỡnh học tập rèn luyện của học sinh tại gia đỡnh và cộng đồng. Thống nhất nhiệm vụ, nội dung và biện pháp giáo dục giữa gia đỡnh và nhà trường. Tổ chức các hội nghị trao đổi kinh nghiệm, tư vấn về PP dạy con tự học, PPGD đạo đức cho học sinh, trang bị cho phụ huynh một số kiến thức về giáo dục gia đỡnh. Tổ chức cho cha mẹ học sinh bỏo cỏo điển hỡnh về PP giỳp con học tập tốt. 3.2.6. Đảm bảo các điều kiện thiết yếu về CSVC, TBDH và kinh phí cho việc đổi mới PPDH - Xây dựng kế hoạch về tài chính, kế hoạch bổ sung và sử dụng hệ thống CSVC – TBDH phục vụ cho việc đổi mới PPDH và nâng cao chất lượng dạy học, có kế hoạch để tạo ra nguồn kinh phí cho hoạt động đổi mới PPDH, từng bước hoàn thiện hệ thống CSVC – TBDH theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá. * Đảm bảo từng bước một hoàn thiện CSVC đồng bộ, tạo cảnh quan, môi trường sư phạm, có sân chơi, bãi tập, vườn thực hành… * Trang bị đầy đủ SGK, tài liệu tham khảo, tạp chí chuyên ngành cho thư viện * Phòng bộ môn, phòng thực hành, phòng thí nghiệm, phòng vi tính, phòng học tiếng… - Tổ chức chỉ đạo sử dụng có hiệu quả CSVC – TBDH hiện có và tự làm đồ dùng dạy học. - Thực hiện tốt chế độ kiểm tra định kỳ, đột xuất để ngăn chặn tình trạng không sử dụng TBDH. 3.2.7. Tăng cường việc tạo động lực cho hoạt động dạy học: - Tổ chức tốt công tác thi đua, khen thưởng trên tinh thần công khai, dân chủ. - Đảm bảo lợi ích vật chất đồng thời với việc động viên tinh thần. - Tổ chức thi cử, đánh giá nghiêm túc, coi trọng sự độc lập sáng tạo của học sinh trong học tập. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận: Dựa trên cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và đánh giá thực trạng, tác giả tiểu luận đã mạnh dạn đề xuất một số biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm đổi mới phương pháp dạy học, cụ thể là: * Đã tìm hiểu bản chất công tác quản lý của Hiệu trưởng, bản chất đổi mới PPDH và sự tương tác giữa hai phạm trù này. Để đề xuất ra các biện pháp trong điều kiện cụ thể phải xác định : Đổi mới cái gì ? Đổi mới như thế nào ? Bắt đầu đổi mới từ đâu ? Đổi mới để làm gỡ? Về nội dung đổi mới chủ yếu phải xem đổi mới PPDH là hoạt động của quần chúng, phải được thực hiện thường xuyên, liên tục. Về điểm xuất phát, đổi mới PPDH phải được bắt đầu từ công tác kế hoạch của hiệu trưởng. * Để đổi mới PPDH, Hiệu trưởng cần thực hiện đồng bộ, linh hoạt các biện pháp sau đây: * Tăng cường quản lý hoạt động của tổ chuyên môn. * Tăng cường quản lý hoạt động của tổ chủ nhiệm và Đoàn thanh niên * Tăng cường quản lý hoạt động dạy học và bồi dưỡng kỹ năng đổi mới PPDH cho đội ngũ giáo viên. * Tăng cường quản lý hoạt động học tập của học sinh. * Phối hợp chặt chẽ các hoạt động của Hội cha mẹ học sinh và các lực lượng khác. * Đảm bảo các điều kiện thiết yếu về kinh phí, về CSVC – TBDH. * Tăng cường việc tạo động lực cho hoạt động dạy học. Mặc dù đề tài đã được nghiên cứu công phu và cẩn trọng nhưng còn nhiều khía cạnh khác chưa có khả năng đề cập tới do điều kiện hạn hẹp về các nguồn lực và thời gian nghiên cứu. Đó chính là những hướng nghiên cứu tiếp của đề tài. Một số kiến nghị: Các cấp chính quyền: Cần quan tâm hơn nữa đến đời sống của cán bộ giáo viên ở khu vực miền núi và những vùng kinh tế-xã hội gặp nhiều khó khăn. Bộ Giáo dục và Đào tạo - Cần biên soạn đồng bộ, kịp thời các loại tài liệu phục vụ cho giảng dạy, đặc biệt là các chuyên đề tự chọn dùng cho chương trình thay sách; nghiên cứu các loại sách hướng dẫn học sinh tự học các môn học, đặc biệt là học sinh miền núi và những vùng khó khăn; - Kiểm tra, phân loại chính xác các loại đồ dùng dạy học trước khi cấp phát cho các trường; - Có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên cán bộ quản lý và giáo viên, ưu tiên giáo viên ở những vùng khó khăn để nâng cao trình độ; - Quản lý chặt chẽ, đồng bộ hơn nữa các kỳ thi Quốc gia để hạn chế bệnh thành tích và tiêu cực trong thi cử; Sở GD & ĐT Tuyên Quang - Có kế hoạch luân chuyển cán bộ quản lý và giáo viên một cách hợp lý để tránh tình trạng tiêu cực có thể xảy ra và hạn chế tình trạng thừa thiếu giáo viên; - Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất – thiết bị dạy học cho các trường ở những khu vực khó khăn; - Tạo điều kiện cho cán bộ giáo viên được thường xuyên giao lưu, học hỏi kinh nghiệm trong quản lý và giảng dạy; - Có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên cho cán bộ, giáo viên; nên tổ chức bồi dưỡng vào thời gian hè để giảm sự xáo trộn công tác tổ chức của các trường. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nghị quyết số 40/2000/QH 10, ngày 09 tháng 12 năm 2000 của Quốc hội khoá X về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX- Đảng Cộng sản Việt Nam: 3. Ban bí thư TƯ Đảng ( 2004), Chỉ thị số 40 – CT/TƯ “ Xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản giáo dục”. 4. Luật Giáo dục năm 2005. NXB Giáo dục 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo ( 2007), Nhiệm vụ năm học 2007 – 2008. 6. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Điều lệ trường trung học cơ sở, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học 7. Chỉ thị số 39/2007/CT-BGDĐT ngày 31 tháng 7 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ giáo dục phổ thông năm học 2007 - 2008 8. Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 20 tháng 6 năm 2007 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Tuyên Quang 9. Kế hoạch số 1196/KH-SGDĐT ngày 21 tháng 8 năm 2007 của Sở Giáo dục và Đào tạo Tuyên Quang 10. GS, TS Nguyễn Ngọc Long; GS, TS Nguyễn Hữu Vui (đồng chủ biên) Giáo trình Triết học Mac-Lenin. NXB Chính trị Quốc gia, H 2003 Bộ Giáo dục và Đào tạo –Học viện Quản lý Giáo dục, Các hoạt động quản lý giáo dục, người cán bộ quản lý trường THPT ( Chương trình dùng cho CBQL trường THPT ) 11. Nguyễn Hữu Chí, Đổi mới chương trình THPT và những yêu cầu đối với công tác quản lý của Hiệu trưởng. 12. Nguyễn Quốc Chí – Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đại cương về quản lý, Trường CBQL GD & ĐT và Đại học Quốc gia Hà nội. 13. Nguyễn Văn Châu, Những giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường THPT, Luận án TS. 14. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành TƯ khoá VIII. 15. Đảng Cộng sản Việt nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX. 16. Nguyễn Kỳ ( Chủ biên), Mô hình dạy học lấy học sinh làm trung tâm, Trường CBQL GD & ĐT. 17. Phùng Đình Mẫn ( Chủ biên), Những vấn đề CB về đổi mới GD THPT hiện nay (Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên Giáo viên THPT chu kỳ 2002 – 2006). 18. Hồ Chí Minh, Về vấn đề Giáo dục. 19. Nguyễn Ngọc Quang, Những khái niệm cơ bản về lý luận QL GD 20. Trần Hồng Quân, Giáo dục và Đào tạo là con đường quan trọng nhất để phát huy nguồn lực con người.