Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quảng Uyên – Cao Bằng

PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi: HiÖn nay ®Êt n­íc ta ®ang chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt ®ang rÊt cÇn mét nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao ®ñ ®¸p øng cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt n­íc. Nguån nh©n lùc Êy ë ®©u ra vµ ta ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cã nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao ®ã. Ta kh«ng thÓ nµo quªn c©u nãi cña B¸c Hå “V× sù nghiÖp 10 n¨m th× ph¶i trång c©y V× sù nghiÖp tr¨m n¨m th× ph¶i trång ng­êi ” C©u nãi næi tiÕng cña B¸c ®· chØ râ tÇm nh×n chiÕn l­îc l©u dµi cña B¸c. §Ó cã mét con ng­êi cã søc khoÎ cã tri thøc cã nh÷ng kü n¨ng nhÊt ®Þnh vÒ nghÒ nghiÖp vµ cã nh÷ng ­íc m¬ hoµi b·o lín lao kh«ng ph¶i lµ ngµy mét ngµy hai mµ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh hÕt søc l©u dµi vµ gian khæ víi sù kÕt hîp cña Gia ®×nh ® Nhµ tr­êng®X· héi Khi sinh ra mçi ng­êi ®Òu cã mét n¨ng khiÕu riªng biÖt mµ trêi ®· ban tÆng. Ta ph¶i lµm g× ®Ó mçi ng­êi ®ã béc lé ®­îc n¨ng khiÕu vµ rÌn luyÖn ®Ó ph¸t huy ®­îc tèi ®a n¨ng khiÕu ®ã phôc vô cho lîi Ých chung cña x· héi. C¸c cô ta lu«n truyÒn d¹y : “NhÊt nghÖ tinh, nhÊt th©n vinh” hay “Mét nghÒ th× sèng, §èng nghÒ th× chÕt” nh÷ng c©u nãi ®ã ®· thÓ hiÖn rÊt râ viÖc chän nghÒ, rÌn luyÖn kü n¨ng nghÒ, nghÖ thuËt ho¸ nghÒ, tinh th«ng nghÒ, tÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã cã ®­îc khi ta chän ®óng nghÒ, ®óng së thÝch vµ lµ m¶nh ®Êt mÇu mì ®Ó ta vïng vÉy, s¸ng t¹o thËt sù bÊt c«ng vµ ®au ®ín biÕt bao khi mét ng­êi rÊt thÝch vÏ, thÝch lµm th¬ mµ l¹i kh«ng ®­îc lµm mµ ph¶i ®i lµm thî c¬ khÝ, lçi ®ã t¹i ai? Ta kh«ng thÓ ®æ lçi cho nhµ tr­êng ®­îc mµ chØ tr¸ch cho viÖc h­íng nghiÖp cho c¸c em lµm ch­a tèt. C¸c em kh«ng ®­îc ®Þnh h­íng vµ t­ vÊn vÒ nghÒ nghiÖp vÒ mäi vÊn ®Ò mµ c¸c em quan t©m. §Ó tr¸nh viÖc ®ã x¶y ra ngay tõ khi häc tiÓu häc ta ph¶i quan t©m ®Õn viÖc h­íng nghiÖp cho c¸c em. Nhµ tr­êng kh«ng chØ d¹y ch÷, d¹y c¸ch lµm ng­êi mµ ph¶i d¹y nghÒ. Th«ng qua h­íng nghiÖp ph¶i h×nh thµnh cho c¸c em nh÷ng kü n¨ng tèi thiÓu vÒ nghÒ. Nhµ tr­êng kh«ng chØ lµ trung t©m v¨n ho¸ gi¸o dôc mµ ph¶i lµ trung t©m th«ng tin, trung t©m ®µo t¹o nguån nh©n lùc cao. S¶n phÈm cña gi¸o dôc, cña nhµ tr­êng ph¶i lµ nh÷ng con ng­êi cã §øc, cã tµi cã søc khoÎ vµ cã nh÷ng kü n¨ng nhÊt ®Þnh vÒ nghÒ s½n sµng tham gia vµo mäi ho¹t ®éng cña x· héi vµ héi nhËp quèc tÕ. §Ó lµm tèt vÊn ®Ò h­íng nghiÖp cho häc sinh trong nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· lu«n quan t©m ®Õn yªu cÇu vµ môc ®Ých cña viÖc gi¸o dôc h­íng nghiÖp. Gi¸o dôc h­íng nghiÖp lµ bé phËn cña néi dung gi¸o dôc phæ th«ng toµn diÖn ®· ®­îc x¸c ®Þnh trong luËt gi¸o dôc. NghÞ quyÕt TW2 kho¸ VIII chØ râ: Trong gi¸o dôc phæ th«ng “CÇn g¾n víi thùc tiÔn vïng, ®Þa ph­¬ng, ®Õn sù t¨ng c­êng c«ng t¸c h­íng nghiÖp, ®µo t¹o kü thuËt lao ®éng d¹y nghÒ phæ th«ng vµ kü n¨ng cÇn thiÕt kh¸c cho c«ng viÖc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cho c«ng céc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc”. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc 2001-2010 vµ chñ tr­¬ng ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng hiÖn nay còng nhÊn m¹nh ®Õn yªu cÇu t¨ng c­êng gi¸o dôc h­íng nghiÖp nh»m gãp phÇn tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ vµo viÖc ph©n luång häc sinh, chuÈn bÞ cho häc sinh ®i vµo cuéc sèng lao ®éng hoÆc ®­îc tiÕp tôc ®µo t¹o phï hîp víi n¨ng lùc b¶n th©n vµ nhu cÇu x· héi. “Muèn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, th¨ng lîi ph¶i ph¸t triÓn m¹nh sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ph¸t huy nguån lùc con ng­êi, yÕu tè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng”. §ång thêi NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 2 kho¸ VIII còng chØ ra cho ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lµ: “CÇn g¾n chÆt thùc tiÔn vïng ®Þa ph­¬ng ®Õn sù t¨ng c­êng c«ng t¸c h­íng nghiÖp, ®µo t¹o kü thuËt lao ®éng, d¹y nghÒ phæ th«ng vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt kh¸c cho c«ng viÖc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ” - Trong v¨n kiÖn §¹i héi kho¸ IX cña §¶ng tiÕp tôc nhÊn m¹nh: ph¸t huy tinh thÇn ®éc lËp suy nghÜ vµ s¸ng t¹o cña häc sinh, ®Ò cao n¨ng lùc tù häc, tù hoµn thiÖn häc vÊn vµ tay nghÒ. Thùc hiÖn ph­¬ng ch©m “Häc ®i ®«i víi hµnh, gi¸o dôc kÕt hîp víi lao ®éng s¶n xuÊt; Nhµ tr­êng g¾n liÒn víi ®êi sèng x· héi”. Coi träng c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp vµ ph©n luång häc sinh THPT chuÈn bÞ ®i vµo lao ®éng nghÒ nghiÖp. - B­íc vµo bËc häc cuèi cïng cña nhµ tr­êng phæ th«ng, tuæi trÎ häc ®­êng th­êng cã nh÷ng hoµi b·o lín lao g¾n liÒn víi cuéc sèng t­¬ng lai cña hä, kh«ng Ýt c¸c em tù ®Æt cho m×nh nh÷ng c©u hái nh­ “m×nh sÏ lµm g×?”, “m×nh chän nghÒ g×”, “nghÒ nµo lµ hay nhÊt” vµ còng kh«ng Ýt c¸c em ®· tr¨n trë, ®¾n ®o, suy nghÜ, bëi cã biÕt bao nghÒ ®¸ng yªu, biÕt bao con ®­êng ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých cuéc sèng riªng. Tuy vËy, gi¸o dôc h­íng nghiÖp hiÖn nay ch­a ®­îc c¸c cÊp qu¶n lý gi¸o dôc vµ c¸c tr­êng häc quan t©m ®óng møc, cßn cã ®Þa ph­¬ng vµ tr­êng häc ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c néi dung gi¸o dôc h­íng nghiÖp. ChÊt l­îng ho¹t ®éng h­íng nghiÖp ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña häc sinh vµ x· héi, häc sinh phæ th«ng cuèi c¸c cÊp häc vµ bËc häc ch­a ®­îc chuÈn bÞ chu ®¸o ®Ó lùa chän nghÒ nghiÖp, lùa chän ngµnh häc phï hîp víi b¶n th©n vµ yªu cÇu cña x· héi. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh c«ng t¸c h­íng nghiÖp- d¹y nghÒ phæ th«ng cho häc sinh, nh»m ®¶o t¹o thÕ hÖ trÎ thµnh líp ng­êi lao ®éng míi cã ®ñ phÈm chÊt, n¨ng lùc thùc hiÖn th¾ng lîi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Do vËy c«ng t¸c h­íng nghiÖp trong tr­êng phæ th«ng cã mét ý nghÜa quan träng vµ lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m cña nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc- ®µo t¹o. Víi mong muèn gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh trong viÖc nang cao hiÖu qu¶ chØ ®¹o ho¹t ®éng h­íng nghiÖp trong Tr­êng phæ th«ng. Qua nh÷ng lý do ®· ph©n tÝch ë trªn, qua thùc tiÔn qu¶n lý ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng Qu¶ng Uyªn tØnh Cao B»ng t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi. “Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng Qu¶ng Uyªn – Cao B»ng”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu. Ph©n tÝch nh÷ng tån t¹i dÉn ®Õn viÖc qu¶n lý gi¸o dôc h­íng nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, c¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu - X¸c ®Þnh c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc h­íng nghiÖp. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng Qu¶ng Uyªn. - §Ò xuÊt vµ lý gi¶i mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng Qu¶ng Uyªn trong giai ®o¹n hiÖn nay. 4. §èi t­îng nghiªn cøu TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp vµ c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc phôc vô cho c«ng t¸c h­íng nghiÖp. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 5.1 Nghiªn cøu thùc tiÔn - Trao ®æi, tr¾c nghiÖm ®èi víi gi¸o viªn vµ häc sinh ®Ó t×m hiÓu t©m t­ nguyÖn väng vµ ­íc m¬ cña c¸c em, sù hiÓu biÕt vÒ nghÒ nghiÖp…. - KÕt qña thùc hiÖn kÕ ho¹ch triÓn khai ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp cña tr­êng trung häc phæ th«ng Qu¶ng Uyªn. 5.2 Nghiªn cøu lý luËn - Nghiªn cøu c¸c v¨n kiÖn, nghÞ quyÕt, chØ thÞ cña §¶ng c¸c cÊp vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. - Nghiªn cøu s¸ch gi¸o khoa “H§GDHN” líp 10, 11 nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 2004. - Nghiªn cøu v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c h­íng nghiÖp trong nhµ tr­êng. - Nghiªn cøu gi¸o tr×nh, t¹p chÝ cña Tr­êng c¸n bé Qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. 6. Ph¹m vi vµ giíi h¹n nghiªn cøu. C¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp vµ kÕt qu¶ trong 2 n¨m häc 2003 – 2004 vµ 2004 – 2005 cña tr­êng trung häc phæ th«ng Qu¶ng Uyªn – Cao B»ng. PhÇn néi dung Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn, c¬ së ph¸p lý vµ c¬ së thùc tiÔn cña viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp trong tr­êng phæ th«ng. 1.1. C¬ së lý luËn ThÕ nµo lµ h­íng nghiÖp?: H­íng nghiÖp lµ hÖ thèng nh÷ng biÖn ph¸p dùa trªn c¬ së t©m lý häc sinh häc, sinh lý häc, y häc vµ nhiÒu khoa häc kh¸c ®Ó gióp ®ì häc sinh chän nghÒ phï hîp víi nh÷ng n¨ng lùc, së tr­êng vµ ®iÒu kiÖn t©m sinh lý c¸ nh©n, nh»m môc ®Ých ph©n bè hîp lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lùc l­îng sù tr÷ cã s½n cña ®Êt n­íc. * §Þnh h­íng nghÒ nghiÖp: §Þnh h­íng nghÒ nghiÖp lµ viÖc th«ng tin cho häc sinh biÕt vÒ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c nghÒ trong x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c nghÒ c¸c n¬i ®ang cÇn nhiÒu lao ®éng trÎ tuæi cã v¨n ho¸, vÒ nh÷ng yªu cÇu t©m sinh lý cña mçi nghÒ, vÒ t×nh h×nh ph©n c«ng vµ yªu cÇu ®iÒu chØnh lao ®éng ë céng ®ång d©n c­ vÒ hÖ thèng tr­êng líp ®µo t¹o nghÒ cña nhµ n­íc, tËp thÓ vµ t­ nh©n. Môc tiªu cña ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp lµ ph¸t hiÖn vµ bçi d­ìng phÈm chÊt nh©n c¸ch nghÒ nghiÖp cho häc sinh, gióp c¸c em hiÓu m×nh, hiÓu yªu cÇu cña nghÒ, hiÓu ®­îc xu thÕ ph¸t triÓn hÖ thèng nghÒ trong x· héi ta. Th«ng qua ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp, gi¸o viªn gióp häc sinh ®iÒu chØnh ®éng c¬ häc nghÒ, trªn c¬ së ®ã c¸c em ®Þnh h­íng ®i vµo viÖc s¶n xuÊt mµ x· héi ®ang cã nhu cÇu nh©n lùc v× vËy gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng ph¶i lµm c¸c c«ng viÖc sau: + Gi¸o dôc th¸i ®é lao ®éng vµ ý thøc ®óng ®¾n víi nghÒ nghiÖp ë tr­êng trung häc phæ th«ng v× gi¸o dôc lao ®éng nh»m h×nh thµnh cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch nh÷ng quan ®iÓm, th¸i ®é ®óng ®¾n víi lao ®éng, cã tri thøc lao ®éng, kü n¨ng nghÒ nhÊt ®Þnh ë häc sinh chuÈn bÞ t©m thÕ cho thÕ hÖ trÎ nh÷ng c«ng d©n t­¬ng lai s½n sµng héi nhËp víi thÕ giíi viÖc lµm vµ v× lao ®éng lµ nÒn t¶ng ®Ó nhµ tr­êng lµm tèt c«ng t¸c h­íng nghiÖp d¹y nghÒ. Lao ®éng lµ cÇu nèi gi÷a ®Þnh h­íng nghÒ vµ tham gia häc nghÒ, gi÷a lý thuyÕt víi thùc hµnh. + Gi¸o dôc h­íng nghiÖp gióp häc sinh cã sù hiÓu biÕt kh¸i qu¸t vÒ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi, c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc vµ ®Þa ph­¬ng, lµm quen víi nh÷ng ngµnh nghÒ chñ yÕu, nghÒ c¬ b¶n, ®Æc biÖt lµ nghÒ truyÒn thèng cña ®Þa ph­¬ng. + Gi¸o dôc h­íng nghiÖp gióp t×m hiÓu n¨ng khiÕu, khuynh h­íng nghÒ nghiÖp cña tõng häc sinh ®Ó khuyÕn khÝch, h­íng dÉn vµ båi d­ìng kh¶ n¨ng nghÒ nghiÖp thÝch hîp nhÊt. + Gi¸o dôc h­íng nghiÖp gi¸o dôc ®éng viªn h­íng dÉn häc sinh ®i vµo nh÷ng ngµnh gnhÒ mµ nhµ n­íc ®Þa ph­¬ng ®ang cÇn ph¸t triÓn. Gi¸o dôc h­íng nghiÖp cã nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: 1.2 C¬ së ph¸p lý - Nh»m ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn môc tiªu ngµy 13/9/1981 ChÝnh phñ ®Ò ra QuyÕt ®Þnh sè 126/CP “VÒ c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp trong tr­êng phæ th«ng vµ sö dông hîp lý häc sinh c¸c cÊp THCS vµ THPT tèt nghiÖp ra tr­êng”. - §iÒu 3 cña ChØ thÞ sè 33-2003/CT – BGD & §T ngµy 23/7/2003 còng ®· chØ râ “Nghiªm tóc triÓn khai thùc hiÖn sinh ho¹t h­íng nghiÖp ë c¸c tr­êng THCS, THPT vµ trung t©m KTTH, theo tµi liÖu h­íng dÉn cña Bé GD &§T, gióp häc sinh, ®Æc biÖt lµ häc sinh cuèi cÊp hiÓu vÒ thÕ giíi nghÒ nghiÖp, thÞ tr­êng lao ®éng vµ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc b¶n th©n, h­íng dÉn häc sinh lùa chän nghÒ hoÆc lùa chän tr­êng häc, ngµnh häc phï hîp víi n¨ng lùc c¸ nh©n vµ yªu cÇu cña x©y dùng ®Êt n­íc”. 1.2. Th«ng t­ 31/TT ngµy 17 th¸ng 8 n¨m 1981 cña Bé gi¸o dôc: “§Ó gióp häc sinh hiÓu biÕt c¸c ngµnh nghÒ, c¸c tr­êng trung häc sö dông t¹m thêi mçi th¸ng 1 buæi lao ®éng ®Ó giíi thiÖu, tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch ngµnh nghÒ”. Nh­ vËy mçi n¨m häc cã 9 buæi sinh ho¹t giíi thiÖu nghÒ ®­îc ph©n phèi ch­¬ng tr×nh trong 9 th¸ng. 1.3. QuyÕt ®Þnh 329/Q§ ngµy 31 th¸ng 3 n¨m 1990 cña Bé tr­ëng bé gi¸o dôc vÒ môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o cña tr­êng trung häc phæ th«ng. 1.4. QuyÕt ®Þnh 2397/Q§ cña Bé tr­ëng bé gi¸o dôc ngµy 17 th¸ng 9 n­m 1991 ban hµnh danh môc nghÒ vµ ch­¬ng tr×nh d¹y nghÒ cho häc sinh trung häc phæ th«ng. 1.5 NghÞ quyÕt 40/2000/QH10 cña Quèc héi 1.6. ChØ thÞ 14/2001/CT – TTg cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng. 1.7. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX kh¼ng ®Þnh: “Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy nguån lùc con ng­êi… Coi träng c«ng t¸c h­íng nghiÖp vµ ph©n luång häc sinh trung häc, chuÈn bÞ cho thanh niªn, thiÕu niªn ®i vµo lao ®éng nghÒ nghiÖp phï hîp víi sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ trong c¶ n­íc vµ tõng ®Þa ph­¬ng” + LuËt gi¸o dôc n¨m 2005 ch­¬ng 2 “Nh÷ng quy ®Þnh míi cña luËt gi¸o dôc “ n¨m 2005 phÇn 2 “Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc” còng nãi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc nghÒ nghiÖp ®­îc tæ chøc thùc hiÖn theo n¨m häc hoÆc h×nh thøc tÝch luü tÝn……vµ ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh gi¸o tr×nh, tµi liÖu gi¶ng d¹y” vµ Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc nghÒ nghiÖp ph¶i liªn th«ng víi c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc kh¸c. Thùc hiÖn chØ thÞ cña Bé tr­ëng vÒ nhiÖm cña toµn ngµnh trong n¨m häc 2005-2006 vÒ mÆt gi¸o dôc lao ®éng – h­íng nghiÖp c¸c Së gi¸o dôc vµ §µo t¹o c¸c tr­êng phæ th«ng vµ c¸c trung t©m KTTH-HN - TiÕp tôc viÖc triÓn khai ChØ thÞ sè 33/2003/TC-BGD&§T vÒ t¨ng c­êng gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho häc sinh phæ th«ng nh»m ®Èy m¹nh c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp n©ng cao chÊt l­îng, ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp phï hîp víi nhu cÇu nh©n lùc cña tõng ®Þa ph­¬ng, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph©n luång häc sinh cuèi cÊp THCS vµ THPT. 1.3. C¬ së thùc tiÔn Häc sinh THPT lµ bé phËn thanh thiÕu niªn ®Õn tuæi tr­ëng thµnh ®­îc tiÕp cËn víi mét hÖ thèng kiÕn thøc tõ qu¸ tr×nh häc tËp ë Tr­êng phæ th«ng vµ ®­îc tr¶i nghiÖm thùc tiÔn th«ng qua nh÷ng d¹ng lao ®éng trong gia ®×nh, trong c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, hµng ngµy ®­îc tiÕp nhËn c¸c d¹ng th«ng tin nghÒ nghiÖp vµ chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy ®· gióp c¸c em h×nh thµnh ®­îc nh÷ng c¬ së x¸c ®¸ng vÒ kiÕn thøc, vÒ kü n¨ng vµ ®Æc biÖt lµ sù tr­ëng thµnh ®¸ng kÓ trong nhËn thøc ®èi víi ý nghÜa cuéc sèng, vÞ trÝ cña b¶n th©n, cã ®­îc sù thö th¸ch trong lao ®éng nghÒ nghiÖp gãp phÇn vµo ®êi sèng gia ®×nh t¹o ra nh÷ng tiªu ®Ó cho qu¸ tr×nh thÝch øng nghÒ nghiÖp sau nµy. Mét sè häc sinh víi ý chÝ v­¬n lªn, ngay tõ khi cßn häc phæ th«ng ®· tÝch cùc häc thªm c¸c m«n häc cÇn thiÕt nh­ tin häc, ngo¹i ng÷…. Víi c¸i nÒn rÊt ®¸ng quÝ ®ã cña häc sinh THPT, nhiÖm vô h­íng nghiÖp ®èi víi c¸c em kh«ng chØ dõng l¹i ë møc n©ng cao nhËn thøc vµ sù hiÓu biÕt kü cµng h¬n vÒ nghÒ mµ cßn lµ qu¸ tr×nh x¸c lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn kiÕn thøc ®Ó ®­a c¸c em ho¹t ®éng trong thÕ giíi nghÒ nghiÖp, t¹o ra sù thÝch øng ë møc ®é nhÊt ®Þnh víi nghÒ hoÆc lÜnh vùc lao ®éng mµ hä ­a thÝch. Do sù ph©n luång cña x· héi, do thùc tÕ bøc xóc bëi v× kh«ng cã sù liªn th«ng gi÷a h­íng nghiÖp, ®µo t¹o vµ sö dông nªn tån t¹i thùc tÕ §Çu vµo nhiÒu, ch­a ®­îc ®Þnh h­íng, t­ vÊn nghÒ §Çu ra thõa thÇy thiÕu thî chÊt l­îng nghÒ kÐm + Sau khi tèt nghiÖp THCS sÏ cã tÇng tr¹ng: 75% häc tiÕp THPT-> thi ®¹i häc, cao ®¼ng cÇn nhiÒu Gi¸o viªn, Phßng häc 14-15% häc nghÒ (qu¸ Ýt) 24-25% sèng tù do vµo ®êi víi 2 bµn tay tr¾ng -> sinh ra tÖ n¹n XH THCS §¹i häc cao ®¼ng 80% THCN, DN 10% Cßn l¹i vµo ®êi Sau THCS RÊt nhiÒu häc sinh sau khi thi §¹i häc, Cao ®¼ng tr­ît kh«ng biÕt m×nh nªn häc g×? theo nghÒ g×: + §óng ®óng + Sai sai Thùc tÕ t¹i ®Þa ph­¬ng chóng t«i lµ mét huyÖn miÒn nói kinh tÕ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, mÆt b»ng d©n trÝ thÊp viÖc ®Þnh h­íng vµ t­ vÊn nghÒ lµ mét viÖc v« cïng quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó c¸c em cã viÖc lµm gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho quª h­íng, h¹n chÕ c¸c tÖ n¹n x· héi ®ang cã chiÒu h­íng gia t¨ng t¹i ®Þa ph­¬ng do kh«ng cã viÖc lµm. Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tõng THPT Qu¶ng Uyªn trong giai ®o¹n võa qua 2.1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh Mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn. Tr­êng ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1960 ®Õn nay ®· ®­îc 46 n¨m n»m ë miÒn §«ng tØnh Cao B»ng, xung quanh lµ c¸c d·y nói ®· nèi tiÕp nhau. Tr­êng cã 32 líp nh­ng chØ cã 22 phßng häc nªn ph¶i häc 2 ca 1 ngµy. Tæng sè häc sinh lµ 1545 em gåm 10 x· hÇu hÕt lµ con em c¸c d©n téc cña huyÖn nhµ x¸c x· ë xa nhau nªn nhiÒu em ph¶i ë trä ®Ó häc. C¬ së h¹ tÇng cña HuyÖn cßn kÐm, ®­êng liªn x· rÊt khã ®i mµ chØ ®Õn trung t©m x· cßn c¸c b¶n lµng th× vÉn cßn ph¶i ®i trªn c¸c con ®­êng nhá tù më. Kinh tÕ ®Þa ph­¬ng chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp, c¶ HuyÖn chØ cã 1 lµng nghÒ lµm thî rÌn, diÖn tÝch chñ yÕu lµ nói nªn s¶n l­îng n«ng nghiÖp rÊt thÊp chØ ®ñ ¨n kh«ng cã tÝch luü. Häc sinh miÒn nói kh«ng ph¶i nép häc phÝ nh­ng nhiÒu gia ®×nh còng kh«ng lo ®­îc cho con c¸i ®i häc. Häc sinh sau khi häc xong líp 12 ®a sè ë nhµ lµm ruéng, ®ã lµ nguån nh©n lùc lao ®éng chñ yÕu cña ®Þa ph­¬ng. Tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn lµ tr­êng trung t©m cña HuyÖn nh÷ng sè häc sinh bá häc hµng n¨m lµ kh¸ lín Trung b×nh 1 n¨m bë trªn 30 em ®éi ngò c¸n bé gi¸o viªn thiÕu trÇm träng l¹i kh«ng ®ång bé, chÊt l­îng ®éi ngò thÊp. Gi¸o viªn tù nhiªn thiÕu nhiÒu, c¸c m«n x· héi t¹m ®ñ cô thÓ nh­ sau:  SL-CL ®éi ngò N¨m Tæng sè CB qu¶n lý Sau §¹i häc §¹i häc Cao ®¼ng GV Líp HiÖu tr­ëng Phã 2003-2004 38 28 1 2 1 32 6 2004-2005 39 30 1 1 1 35 4 2005-2006 39 32 1 2 1 35 4 - T×nh h×nh x· héi: Sau khi häc xong líp 12 ®a sè häc sinh ë nhµ nªn c¸c tÖ n¹n x· héi ®ang cã chiÒu h­íng gia t¨ng vµ ®· th©m nhËp vµo nhµ tr­êng g©y nªn nçi lo vµ bøc xóc cho nhµ tr­êng vµ c¶ x· héi. Nhµ tr­êng ®ang cïng víi UBND HuyÖn bµn b¹c vµ ®· cã c¸c ph­¬ng ¸n ®Ó gi¶i quyÕt sè lao ®éng d­a thõa nµy. 2.2. Mét sè kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc: Trong n¨m 2004-2005 tr­êng ®· ®­îc 1 sè kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ vÒ mÆt häc tËp vµ tu d­ìng rÌn luyÖn. + §éi ngò c¸n béi qu¶n lý vµ gi¸o viªn ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp. Vµ coi nã lµ mét m«n häc quan träng nh­ c¸c m«n häc kh¸c. + Trong kÕ ho¹ch n¨m häc 2005-2006 ®· cã kÕ ho¹ch ho¹t ®éng GDHN cho häc sinh c¸c khèi cô thÓ: Khèi 10: §Þnh h­íng nghÒ Khèi 11: T­ vÊn nghÒ Khèi 12: Häc nghÒ Thùc hiÖn mêi c¸n bé trung t©m t­ vÊn vµ giíi thiÖu viÖc lµm tØnh Cao B»ng vµ liªn kÕt víi trung t©m Gi¸o dôc KTTH- H­íng nghiÖp- D¹y nghÒ tØnh + HiÖn nay biªn ®é dao ®éng trong viÖc chän nghÒ, hiÓu biÕt nghÒ ®· æn ®Þnh h¬n theo s¬ ®å Hµng n¨m nhµ tr­êng ®· lËp kÕ ho¹ch n¨m häc vÒ viÖc huy ®éng c¸c nguån lùc x· héi phôc vô cho h­íng nghiÖp th«ng b¸o cho gi¸o viªn vµ häc sinh t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc nãi chung vµ cña ®Þa ph­¬ng; nhu cÇu sö dông nguån lao ®éng chØ ®¹o vµ kiÓm tra c«ng t¸c h­íng nghiÖp cña gi¸o viªn, phèi hîp c¸c h×nh thøc h­íng nghiÖp trong vµ ngoµi nhµ tr­êng. KÕt hîp víi ®Þa ph­¬ng trong viÖc sö dông hîp lý häc sinh ra tr­êng cuèi n¨m tæ chøc bµn giao häc sinh cho ®Þa ph­¬ng. - Th«ng qua c¸c bé m«n v¨n ho¸ c¬ b¶n, qua c¸c bé m«n kü thuËt, sinh ho¹t h­íng nghiÖp vµ ®Æc biÖt th«ng qua ho¹t ®éng lao ®éng vµ d¹y nghÒ phæ th«ng, nhµ tr­êng ®· tiÕn hµnh gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho bé phËn lín häc sinh. Trong n¨m häc 2003-2004 tr­êng ®· liªn kÕt víi trung t©m GDTH- H­íng nghiÖp d¹y nghÒ tØnh Cao B»ng cö ng­êi vÒ t­ vÊn cho häc sinh khèi 11 vµ ®· cã 95% häc sinh tham gia häc nghÒ phæ th«ng. N¨m häc 2004-2005 sau khi ®­îc t­ vÊn nghÒ ®· cã 100% häc sinh khèi 11 tham gia häc nghÒ phæ th«ng vµ b­íc ®Çu nhiÒu em d· béc lé c¸c n¨ng khiÕu vÒ nghÒ nghiÖp trong n¨m häc 2005-2006 tÊt c¶ häc sinh ®­îc tham gia ho¹t ®éng sinh ho¹t h­íng nghiÖp. Häc sinh khèi 12 ®­îc t­ vÊn h­íng nghiÖp tr­íc khi lµm hå s¬ tuyÓn sinh §H, C§, THCN. + Nhµ tr­êng ®· tÝnh mét phÇn kinh phÝ dµnh cho ho¹t ®éng D¹y vµ häc vµo ho¹t ®éng sinh ho¹t h­íng nghiÖp. + ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ phô huynh ®· b¾t ®Çu quan t©m ®Õn c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp. Qua c¸c ®ît ho¹t ®éng GDHN häc sinh vµ phô huynh ®· cã c¸i nh×n cô thÓ h¬n víi nh÷ng ngµnh nghÒ mµ x· héi ®ang cã nhu cÇu vµ ®· cã ý thøc quan t©m h¬n víi nh÷ng nghÒ mµ ®Þa ph­¬ng ®ang cã. NhiÒu em ®· quyÕt t©m lµm kinh tÕ trang tr¹i ®­a s¶n phÈm n«ng nghiÖp trë thµnh hµng ho¸ ®Ó tham gia thÞ tr­êng mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho quª h­¬ng. 2.3. Mét sè tån t¹i cña c«ng t¸c qu¶n lý GDHN ë tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn- Cao B»ng Nhµ tr­êng ch­a quan t©m ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc h­íng nghiÖp nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc, vµ ®¸p øng yªu cÇu ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho nÒn kinh tÕ x· héi. - Nh÷ng n¨m qua ®a sè häc sinh lùa chän h­íng häc tËp, ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp chØ theo c¶m tÝnh c¸ nh©n vµ gia ®×nh hoÆc ¶nh h­ëng cña b¹n bÌ. Sù lùa chän nghÒ mang ®Ëm tÝnh chÊt chñ quan vµ phiÕn diÖn, thiÕu tÝnh thùc tiÔn vµ kh«ng phï hîp víi xu thÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. HÇu hÕt häc sinh sau khi tèt nghiÖp THPT th× l¹i chØ muèn thi vµo c¸c tr­êng §¹i häc, coi ®ã lµ h­íng duy nhÊt ®Ó lËp th©n, lËp nghiÖp. C¶ häc sinh vµ cha mÑ c¸c em ®Òu ch­a chó ý ®óng møc ®Õn ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Þa ph­¬ng vµ cña ®Êt n­íc. - C«ng t¸c GDHN cßn nhiÒu bÊt cËp h¹n chÕ nh­: + Ho¹t ®éng SHHN vµ t­ vÊn h­íng nghiÖp cßn ch­a ®­îc tæ chøc ®ång bé ë c¸c ®Þa ph­¬ng. C¸c giê häc gi¸o dôc h­íng nghiÖp nhiÒu khi cßn mang tÝnh h×nh thøc, nghÌo nµn néi dung. - Khã kh¨n lín nhÊt lµ viÖc sö dông ch­a hîp lý häc sinh tèt nghiÖp PTTH hiÖn nay. Mét sè tèt nghiÖp THPT kh«ng muèn trë vÒ ®Þa ph­¬ng s¶n xuÊt v× nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh«ng cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, do ®ã kh«ng cã qui ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé, sö dông lao ®éng t¹i chç. MÆt kh¸c chÊt l­îng h­íng nghiÖp d¹y nghÒ, ®µo t¹o tay nghÒ cña c¸c c¬ së ®µo t¹o hiÖn nay kh«ng ®¸p øng yªu cÇu nghÒ nghiÖp ®¹t ra ë ®Þa ph­¬ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. - Tæ chøc ho¹t ®éng h­íng nghiÖp cßn lóng tóng ch­a g¾n víi thùc tÕ ®Þa ph­¬ng. §Þa bµn nhµ tr­êng ®ãng kh¸ ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ: nh­ nghiÖp, n«ng nghiÖp, bu«n b¸n… MÆc dÇu ngµnh nghÒ kh¸ ®a d¹ng nh­ vËy nh­ng kinh tÕ ë c¸c ngµnh ch­a ph¸t triÓn, ph©n c«ng lao ®éng cßn h¹n chÕ, lùc l­îng lao ®éng d«i d­ cßn nhiÒu . Mét sè ngµnh nghÒ truyÒn thèng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, mét sè ngµnh nghÒ nh­ trång nÊm còng míi h×nh thµnh. 2.4. Nguyªn nh©n vµ mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra viÖc gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho häc sinh THPT 2.4.1. Nguyªn nh©n - NhËn thøc cña mét sè l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng, mét sè l·nh ®¹o, c¸n bé qu¶n lý nhµ tr­êng, gi¸o viªn, gia ®×nh vµ b¶n th©n häc sinh vÒ c«ng t¸c h­íng nghiÖp cßn h¹n chÕ, ch­a râ rµng ®óng ®¾n. Hä ch­a thËt hiÓu râ vÒ vai trß vµ tÇm quan träng cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp cho häc sinh trung häc phæ th«ng ®èi víi b¶n th©n häc sinh nãi riªng vµ ®èi víi sù ph¸t triÓn kiÕn thøc x· héi nãi chung. - Nhµ tr­êng kh«ng lµm thay ®æi ®­îc mét sè vÊn ®Ò x· héi liªn quan ®Õn c«ng t¸c h­íng nghiÖp nh­ vÊn ®Ò viÖc lµm, tuyÓn chän nghÒ, chÕ ®é ®·i ngé víi c¸c nghÒ…. Nhµ tr­êng kh«ng lµm thay ®æi ®­îc nhËn thøc cña cha mÑ häc sinh vÒ vÊn ®Ò h­íng nghiÖp. - Sù bÊt c©n ®èi trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi trong sù ph©n luång häc sinh sau tèt nghiÖp trung häc phæ th«ng. - Gi¸o viªn lµm c«ng t¸c t­ vÊn nghÒ, h­íng nghiÖp ch­a ®­îc ®µo t¹o, ch­a cã gi¸o viªn chuyªn tr¸ch. - Cßn thiÕu c¸c tµi liÖu h­íng dÉn vÒ néi dung cña tµi liÖu cßn nghÌo nµn, thiÕu hÊp dÉn, ch­¬ng tr×nh ch­a thËt sù râ nÐt, ch­a phï hîp thùc tiÔn. - Ch­¬ng tr×nh häc c¸c m«n v¨n ho¸ vµ t©m lý thi cöa cßn qu¸ nÆng nÒ. - C¬ së vËt chÊt phôc vô lao ®éng s¶n xuÊt – h­íng nghiÖp- d¹y nghÒ cßn qu¸ thiÕu thèn, tr­êng kh«ng cã x­ëng cho häc sinh lao ®éng, kh«ng cã mét sè thiÕt bÞ trùc quan phôc vô sinh ho¹t h­íng nghiÖp. 2.4.2. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt trong c«ng t¸c chØ ®¹o ho¹t ®éng GDHN Qua thùc tÕ ®· ®¹t ®­îc vµ mét sè tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý GDHN cña tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn b¶n th©n t«i nhËn thÊy r»ng ®Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p sau + N©ng cao nhËn thÊy vÒ GDHN cña c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp vµ ®éi ngò nhµ gi¸o. - Bé GD-§T vµ c¸c ban ngµnh chøc n¨ng kÕt hîp víi UBND c¸c cÊp cÇn cã ph­¬ng thøc ®µo t¹o. Båi d­ìng ®éi ngò gi¸o viªn mét c¸ch chÝnh quy gióp ®éi ngò nµy n©ng cao tèc ®é ®Ó cã thÓ ®Þnh h­íng, t­ vÊn vµ d¹y nghÒ phæ th«ng mét c¸ch c¬ b¶n cã tÝnh hÖ thèng. + CÇn ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi gi¸o viªn phô tr¸ch c«ng t¸c GDHN, t­ vÊn HN. Ch­¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng GDHN ë tr­êng THPT 3.1. N©ng cao nhËn thøc cho c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp gi¸o viªn vµ häc sinh còng nh­ x· héi vÒ c«ng t¸c GDHN trong tr­êng phæ th«ng. + Ph¶i coi ho¹t ®éng GDHN lµ mét c«ng viÖc th­êng xuyªn vµ liªn tôc mang tÝnh hÖ thèng vµ quan träng nh­ c¸c m«n khoa häc c¬ b¶n kh¸c ph¶i tu©n theo quy tr×nh h­íng nghiÖp. §Þnh h­íng nghÒ Chän nghÒ ThÝch øng nghÒ Häc nghÒ Phï hîp nghÒ Chän nghÒ §µo t¹o l¹i Båi d­ìng + Trong tr­êng ph¶i thµnh lËp ban chØ ®¹o h­íng theo cÊu tróc sau: HiÖu tr­ëng Ban h­íng nghiÖp nhµ tr­êng C¬ së s¶n xuÊt Trung t©m kü thuËt TH-HN Th­ viÖn nhµ tr­êng Tæ chøc x· héi Ban ®¹i diÖn phô huynh Tæ chøc ®oµn thanh niªn Y tÕ nhµ tr­êng Gi¸o viªn bé m«n Gi¸o viªn chñ nhiÖm ViÖc x©y dùng hÖ thèng vµ cÊu tróc cña hÖ thèng h­íng nghiÖp trong tr­êng THPT thÓ hiÖn nh÷ng mèi quan hÖ g¾n bã h÷u c¬ gi÷a c¸c bé phËn trong tr­êng vµ ngoµi x· héi. §ång thêi thÓ hiÖn vai trß, tr¸ch nhiÖm cña HiÖu tr­ëng. NhiÖm vô cña HiÖu tr­ëng lµ chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ kÕ ho¹ch vµ ®iÒu hµnh toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn H§HN trªn c¸c mÆt c¬ b¶n: - Ph­¬ng h­íng triÓn khai H§HN nhµ tr­êng trªn c¬ së ®­êng lèi chñ tr­¬ng h­íng nghiÖp cña Nhµ n­íc vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña ®Þa ph­¬ng. - S¾p xÕp vµ æn ®Þnh kÕ ho¹ch h­íng nghiÖp cho c©n ®èi hîp lý víi kÕ ho¹ch toµn diÖn cña n¨m häc do Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o qui ®Þnh. - KiÓm tra ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña ban h­íng nghiÖp trªn mét sè mÆt quan träng nh­ néi dung, thêi gian, ph­¬ng tiÖn, nh©n lùc vµ hiÖu qu¶, gi¸o dôc cña ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. - XÐt duyÖt vµ phª chuÈn kÕ ho¹ch h­íng nghiÖp, c¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ c¸c v¨n b¶n kÕt nghÜa, hîp t¸c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ho¹t ®éng h­íng nghiÖp víi c¸c c¬ quan b¹n. - ChÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc c¬ quan chØ ®¹o cÊp trªn vÒ kÕt qu¶ toµn diÖn cña ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. Ban h­íng nghiÖp tr­íc c¬ quan chØ ®¹o cÊp trªn vÒ kÕt qu¶ toµn diÖn cña ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. Cã ®¹i diÖn c¸c thµnh phÇn chñ yÕu nh­ ë trong s¬ ®å cÊu tróc trªn. Phô tr¸ch ban h­íng nghiÖp lµ mét ®ång chÝ Phã HiÖu tr­ëng (th­êng lµ ®ång chÝ phô tr¸ch vÒ lao ®éng s¶n xuÊt). Sù cã mÆt cña c¸c thµnh phÇn trong vµ ngoµi tr­êng nh­ trong cÊu tróc cña hÖ thèng, cho phÐp më réng kh¶ n¨ng liªn kÕt c¸c lùc l­îng gi¸o dôc (nhµ tr­êng, gia ®×nh vµ x· héi) trong ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. Chøc n¨ng chÝnh cña Ban h­íng nghiÖp nhµ tr­êng lµ chØ ®¹o kÕ ho¹ch (so¹n th¶o, phª chuÈn kiÓm tra ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch), nã ®ång thêi cßn lµ bé phËn trung gian m«i giíi liªn kÕt tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cã trong hÖ trong ®Ó ®¹t môc ®Ých chung trong ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. NhiÖm vô cña Ban h­íng nghiÖp bao gåm: - Gióp cho c¸n bé, c«ng nh©n viªn trong nhµ tr­êng, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c thÇy c« gi¸o, c« gi¸o, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ cña gi¸o viªn vµ häc sinh nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c môc ®Ých, yªu cÇu, nhiÖm vô, néi dung chÝnh cña viÖc tæ chøc ho¹t ®éng h­íng nghiÖp trong tr­êng THPT. - Tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸c tæ chøc x· héi cã liªn quan cïng tham gia vµo c«ng t¸c h­íng nghiÖp. - KiÓm tra, ®«n ®èc vµ ®¸nh gi¸ theo tõng phÇn viÖc, tõng giai do¹n cña c¸c bé phËn hîp thµnh trªn c¬ së kÕ ho¹ch hîp ®ång ®­îc giao t­¬ng øng víi ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña bé phËn m×nh. §Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô trªn Ban h­íng nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ sau: + Dùa vµo kÕ ho¹ch cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vÒ ph©n bæ lao ®éng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, cung cÊp cho gi¸o viªn nh÷ng hiÓu biÕt vÒ nhu cÇu sö dông nh©n lùc ë ®Þa ph­¬ng vµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn häc sinh tèt nghiÖp ra tr­êng trong mçi n¨m häc. + §­a ho¹t ®éng h­íng nghiÖp vµo kÕ ho¹ch ho¹t ®éng chung cña nhµ tr­êng ë tõng giai ®o¹n (th¸ng, häc kú, n¨m häc) tõng m¶ng c«ng vÞªc (häc tËp v¨n ho¸, lao ®éng s¶n xuÊt ho¹t ®éng ngo¹i kho¸…) + Tæ chøc trao ®æi kÕ ho¹ch thùc hiÖn néi dung h­íng nghiÖp gi÷a c¸c bé phËn chøc n¨ng trong tr­êng ®Ó ho¹t ®éng h­íng nghiÖp ®­îc triÓn khai mét c¸ch ®ång bé. + Trao ®æi víi gi¸o viªn vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ x· héi trong vµ ngoµi nhµ tr­êng ®Ó thiÕt lËp kÕ ho¹ch sö dông c¸c h×nh thøc h­íng nghiÖp nh»m ph¸t triÓn høng thó, së tr­êng, n¨ng lùc cña häc sinh. + ThiÕt lËp kÕ ho¹ch vµ sù céng t¸c gi÷a nhµ tr­êng víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ c¸c c¬ quan ®µo t¹o nghÒ xung quanh n¬i tr­êng ®ãng nh»m n©ng cao søc m¹nh tæng hîp vµ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. Thùc hiÖn c¸c bµi gi¶ng h­íng nghiÖp theo ch­¬ng tr×nh cña Bé, gÆp gì trao ®æi gi÷a häc sinh vµ c¬ së s¶n xuÊt, gióp nhµ tr­êng vÒ c¬ së kÜ thuËt c¸n bé c«ng nh©n cã tay nghÒ. + Ph¸c th¶o kÕ ho¹ch tham m­u (thêi gian môc ®Ých, ®Þa ®iÓm, lùc l­îng tham gia) 3.2. §Èy m¹nh tuyªn truyÒn ®Ó gi¸o viªn, c¸n bé qu¶n lý, phô huynh vµ häc sinh hiÓu râ h¬n môc ®Ých cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp cña häc sinh phæ th«ng. Ph¶i coi h­íng nghiÖp lµ mét néi dung ®µo t¹o vÒ gi¸o dôc lao ®éng, kü thuËt, d¹y nghÒ, lµ mét bé phËn cña gi¸o dôc phæ th«ng. Ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n ®Ó hoµn thµnh gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho häc sinh theo yªu cÇu, néi dung quy ®Þnh. Ph­¬ng ph¸p tuyªn truyÒn: Th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c buæi chµo cê, sinh ho¹t h­íng nghiÖp. 3.3. §Ó c«ng t¸c h­íng nghiÖp cã hiÖu qu¶ cao, nhµ tr­êng chó träng båi d­ìng ®éi ngò gi¸o viªn lµm c«ng t¸c h­íng nghiÖp, coi ®©y lµ kh©u cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. VÒ tæ chøc nh©n sù: bªn c¹nh ban chuyªn m«n phô tr¸ch chung vÒ d¹y häc nhµ tr­êng, thµnh lËp ban lao ®éng h­íng nghiÖp do mét ®ång chÝ phã hiÖu tr­ëng lµm tr­ëng ban: c¸c thµnh viªn: GVCN, ®¹i diÖn héi cha mÑ häc sinh c¸c líp vµ th­êng vô héi, ®oµn thanh niªn, c¸c m«n KTCN, tin häc… KTNN, c¸c tæ tr­ëng chuyªn m«n. Ban nµy cã tr¸ch nhiÖm t­ vÊn vÒ c«ng t¸c h­íng nghiÖp cho hiÖu tr­ëng, tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ h­íng nghiÖp d¹y nghÒ theo kÕ ho¹ch nhµ tr­êng. - Båi d­ìng vÒ kiÕn thøc, n¨ng lùc cho ®éi ngò c¸n bé gi¸o viªn lµm c«ng t¸c h­íng nghiÖp. - Lùa chän gi¸o viªn cèt c¸n tham gia c¸c líp tËp huÊn vÒ h­íng nghiÖp do bé gi¸o dôc ®µo t¹o tæ chøc, liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Bëi c¬ së s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph­¬ng lµ minh chøng sèng cho c¸c em ®Þnh h­íng vµ chän nghÒ… - Båi d­ìng nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh tÕ vµ héi cña ®Êt n­íc vµ ®Þa ph­¬ng ®Ó lµm tèt c«ng t¸c t­ vÊn vµ h­íng nghiÖp cho häc sinh. - Chó träng c«ng t¸c thi ®ua khen th­ëng, khuyÕn khÝch b»ng vËt chÊt cho c¸n bé gi¸o viªn lµm c«ng t¸c h­íng nghiÖp d¹y nghÒ. 3.4. X©y dùng vµ cñng cè c¬ së vËt chÊt ®Ó phôc vô cho h­íng nghiÖp; tæ chøc lao ®éng tËp thÓ ®Ó phôc vô h­íng nghiÖp; - x· héi ho¸ c¸c nguån lùc cho c«ng t¸c h­íng nghiÖp. - C¸c biÖn ph¸p nªu trªn ®Òu cã mèi quan hÖ h÷u c¬ mËt thiÕt trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c h­íng nghiÖp ë tr­êng THPT b¸n c«ng Cöa Lß trong giai ®o¹n hiÖn nay. Lu«n thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc toµn diÖn, chuÈn bÞ nguån nh©n lùc phôc vô kinh tÕ x· héi th× nhµ tr­êng quan t©m lµm tèt c«ng t¸c h­íng nghiÖp vµ thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p trªn. Trong ®ã vÊn ®Ò n©ng cao nhËn thøc, kü n¨ng h­íng nghiÖp d¹y nghÒ cho ®éi ngò gi¸o viªn lµ quan träng nhÊt. 3.5. N©ng cao n¨ng l­îng cña gi¸o viªn chñ nhiÖm líp. ¦u tiªn GVCN dù c¸c líp båi d­ìng vÒ ho¹t ®éng GVHN v× GVCN lµ ng­êi h¬n ai hÕt cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi gÇn gòi hiÓu biÕt häc sinh vÒ tÊt c¶ mäi mÆt, lµ ng­êi ®øng mòi chÞu sµo ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tËp thÓ còng nh­ cña mçi c¸ nh©n trong líp m×nh phô tr¸ch. GVCN ph¶i gióp häc sinh biÕt ý nghÜa cña viÖc chän nghÒ vµ ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp.. - Gi¸o viªn chñ nhiÖm chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng nghÒ cho häc sinh líp m×nh. KÕ ho¹ch chñ nhiÖm chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng nghÒ cho häc sinh líp m×nh. KÕ ho¹ch h­íng nghiÖp cña gi¸o viªn chñ nhiÖm líp vÒ c«ng t¸c h­íng nghiÖp Th¸ng Néi dung H×nh thøc BiÖn ph¸p 9 §Þnh h­íng suy nghÜ cho häc sinh Nãi chuyÖn trao ®æi 10 Giíi thiÖu mét sè nghÒ ë ®Þa ph­¬ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ mét sè ngµnh míi cã thÓ vËn dông - ThuyÕt minh cã tranh ¶nh, tham quan s¶n phÈm minh ho¹ - Thùc hµnh - Yªu cÇu mét sè häc sinh trong líp ë ®Þa ph­¬ng cã ngµnh nghÒ tr×nh bµy hiÓu biÕt cña m×nh 11 Giíi thiÖu mét sè nghÒ cã nhu cÇu cña ®Þa ph­¬ng vµ ®Êt n­íc - ThuyÕt minh cã tranh ¶nh, tham quan s¶n phÈm m×nh ho¹ - Thùc hµnh - Cho häc sinh ph¸t triÓn tranh luËn - Gi¸o viªn chñ nhiÖm kÕt luËn 12 Cho häc sinh ®¨ng ký chän nghÒ cho t­¬ng lai GVCN xem xÐt, trao ®æi to¹ ®µm TÊt c¶ häc sinh tham gia Hµng n¨m vµo ®Çu n¨m häc GVCN c¸c líp 12 ph¶i lµm mét sè phiÕu tr¾c nghiÖm ®iÒu tra theo mÉu sau 1) Hä vµ tªn Líp 2) B¹n h·y khoanh trßn vµo h­íng ®i cña b¹n sau khi tèt nghiÖp THPT Thi vµo ®¹i häc, cao ®¼ng vµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ. Di bé ®éi, trë vÒ n«ng th«n s¶n xuÊt. §iÒn vµo chç trèng c¸c c¸c c©u sau: + Thi vµo tr­êng §¹i häc ……………..Cao ®¼ng……………….. + NÕu häc nghÒ th× thÝch nghÒ …………………………………... PhiÕu thø hai cã néi dung sau H·y tr¶ lêi c¸c c©u hái: NÕu cã quyÕt ®Þnh trë vÒ nhµ lao ®éng s¶n xuÊt th× b¹n chon lÜnh vùc nµo? T¹i sao? V× sao b¹n l¹i chßn nghÒ ®ã mµ kh«ng ph¶i nghÒ kh¸c? B¹n ®· cã chuÈn bÞ g× cho nghÒ ®Þnh chän? Cha mÑ b¹n ®· khuyªn b¹n nh÷ng g×? NÕu tr­êng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ th× b¹n thÝch ho¹t ®éng ë nhãm nµo? M«n häc nµo b¹n thÝch nhÊt? B¹n cã n¨ng khiÕu g×? 3.6 Ban chØ ®¹o nªn chuÈn bÞ mét sè bµi gi¶ng mÉu vÒ c«ng t¸c ®Þnh h­íng vµ t­ vÊn nghÌ cã néi dung nh­ sau: S¬ l­îc lÞch sö ph¸t triÓn c¸c nghÒ. Sù ph¸t triÓn c¶u lÜnh vùc nghÒ trong giai ®o¹n hiÖn nay. H­íng ph¸t triÓn cña lÜnh vùc nghÒ trong thêi gian tíi. §Æc ®iÓm yªu cÇu cña lÜnh vùc nghÒ t­¬ng øng. + §èi t­îng lao ®éng + Môc ®Ých lao ®éng. + Néi dung lao ®éng. + §iÒu kiÖn lao ®éng. + C«ng cô lao ®éng + Chøng chØ ®iÒu kiÖn y häc. + C¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ. 3.7 §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp. Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp trong tr­êng THPT cÇn ®¹t ®­îc 3 yªu cÇu sau: Ng­êi häc cÇn n¾m ®­îc cÊu tróc cña ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. N¾m ®­îc c¸ch tæ chøc triÓn khai nh÷ng néi dung c¬ b¶n trong ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng THPT. HiÓu ®­îc c¸ch thøc tiÕn hµnh tæ chøc bµi häc trªn líp th­o ch­¬ng tr×nh, biÕt c¸ch thøc phèi hîp víi c¸c lùc l­îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr­êng THPT, thùc chÊt lµ ho¹t ®éng gi¸o dôc cã sù g¾n bã mËt thiÕt gi÷a c¸c bé phËn trong tr­êng, ngoµi x· héi nã t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp ®ång bé khi thùc hiÖn nhiÖm vô cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp. Ho¹t ®éng SHHN cã nh÷ng ®Æc thï riªng vÒ mÆt ph­¬ng ph¸p tæ chøc häc tËp cho häc sinh. TÝnh ®Æc thï thÓ hiÖn ë vai trß lµ chñ thÓ ho¹t ®éng c¶u häc sinh c¸c ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh ®­îc lÆp l¹i vµ liªn tôc, cã liªn quan víi nhiÒu nguån tõ ngoµi nhµ tr­êng vµ gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng cña häc sinh vµ v× vËy còng cã nhiÒu ph­¬ng thøc tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho häc sinh ®ã lµ: TiÕn hµnh ®iÒu tra c¬ b¶n ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu cÊp (líp 10) vµ cuèi cÊp (líp 12) theo mÉu, kiÓu chung cña Ban h­íng nghiÖp. Héi th¶o c©u l¹c bé, b¸o t­êng, trao ®æi víi häc sinh cò cña tr­êng nay thµnh ®¹t, mÝt tinh, héi diÔn, vui ch¬i. Trao ®æi, ký kÕt hîp ®ång, tham quan, b¸o c¸o trao ®æi víi c¬ së s¶n xuÊt. TriÓn l·m kÕt qu¶ häc tËp vµ ®å dïng trùc quan… Tæ chøc diÔn ®µn, nãi chuyÖn thêi sù, nghe b¸o c¸o cña c¸n bé cÊp trªn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò: ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn, c¸c ngµnh nghÒ cña ®Þa ph­¬ng trong thêi gian tíi… Ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp cho häc sinh THPT cßn ®­îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y c¸c bé m«n khoa häc c¬ b¶n. Nh÷ng kiÕn thøc trong c¸c m«n häc mµ häc sinh lÜnh héi sÏ t¹o thµnh nÒn mãng cho sÞ tiÕp thu kiÕn thøc nghÒ nghiÖp bëi lÏ ®ã lµ hÖ thèng tri thøc c¬ b¶n, chung nhÊt, ®­îc tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ lÊy ®ã lµm ®iÓm tùa ®Ó båi ®¾p dÇn tri thøc chuyªn ngµnh cho giai ®o¹n tiÕp theo. Néi dung kiÕn thøc phæ th«ng ®· bao gåm trong ®ã mét l­îng th«ng tin kh¸ phong phó vÒ nghÒ nghiÖp: c«ng cô vµ ph­¬ng tiÖn lao ®éng th«ng qua m«n vËt lý, c«ng cô vµ ph­¬ng tiÖn t­ duy trong qu¸ tr×nh lao ®éng, th«ng qua m«n to¸n häc, biÕn ®æi nguyen vËt liÖu th«ng qua c¸c m«n ho¸ häc, vËt lý; BiÕn ®æi vËt chÊt h­u c¬ th«ng qua m«n sinh häc, ho¸ häc; Quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tù nhiªn trong lao ®éng th«ng qua m«n v¨n häc; §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi cña qu¸ tr×nh lao ®éng th«ng qua m«n ®Þa lý, lÞch sö; LÞch sö biÕn ®æi tù nhiªn vµ x· héi th«ng qua m«n lÞch sö… Khi häc c¸c m«n ®ã liªn dquan tíi nghÌ nghiÖp gi¸o viªn cÇn lùa chän l­îng th«ng tin cho phï hîp víi ®Æc thï cña tõng m«n häc, võa ¨n nhÞp víi kinh nghiÖm hiÓu biÕt vµ n¨ng lùc cña häc sinh. Th«ng qua c¸c m«n khoa häc c¬ b¶n häc sinh hiÓu biÕt vÒ ý nghÜa, c«ng dông, c¸c nguyªn lý, c¬ së khoa häc cña qui tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt cßn qui tr×nh c«ng nghÖ, kÜ n¨ng, kÜ x¶o thñ thuËt tiÕn hµnh, thao t¸c, t­ thÕ lao ®éng … sÏ ®­îc h×nh thµnh th«ng qua gi¶ng d¹y c¸c m«n: c«ng nghÖ kÜ thuËt, lao ®éng s¶n xuÊt, lao ®éng c«ng Ých, d¹y nghÒ phæ th«ng. Trong ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp, sù tham gia cña c¸c tæ chøc vµ lùc l­îng x· héi cã vai trß quan träng ®ã lµ tæ chøc §oµn thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh víi t­ c¸ch lµ mét thµnh phgÇn cña hÖ thèng h­íng nghiÖp ®ã lµ h×nh thµnh c¬ së ®¹o ®øc cña lý t­ëng vµ høng thó nghÒ nghiÖp cho häc sinh, lµ sù tham ia tÝch cùc, tr­íng tiªn vµo qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò h­íng nghiÖp. Víi h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp. Ban chÊp hµnh §oµn tr­êng cã thÓ: thuyÕt tr×nh m¹n ®µm, trao ®æi, héi nghÞ, th«ng tin, gÆp gì, d¹ héi, b¸o chÝ, giao l­u víi c¸c c¬ së ®oµn ngoµi nhµ tr­êng. §ã chÝnh lµ h­íng nghiÖp qua ho¹t ®éng ngoµi giê trªn líp. - Trong hÖ thèng h­íng nghiÖp cña nhµ tr­êng sù phèi hîp c«ng t¸c gi· gi¸o viªn chñ nhiÖm líp, tËp thÓ s­ ph¹m nhµ tr­êng víi cha mÑ häc sinh cã mét ý nghÜa rÊt träng yÕu. TiÒm n¨ng h­íng nghiÖp cña cha mÑ häc sinh lµ rÊt lín, v× hä thuéc nhiÒu tÇng líp x· héi, cã nh÷ng nghÒ nghiÖp riªng, gÇn gòi cuéc sèng hµng ngµy cña häc sinh, cha mÑ häc sinh lµ ng­êi nh¹y c¶m h¬n ai hÕt vÒ tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp còng nh­ xu thÕ ph¸t triÓn cña nã. §©y chÝnh lµ ®iÒu mµ häc sinh khi chän nghÒ l¹i ch­a thÊu hiÓu ®­îc. Nh­ vËy: sù ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp th«ng qua s¬ ®å sau: Gi¸o dôc Hîp C¸c m«n khoa häc c¬ b¶n C«ng nghÖ vµ L§SX Lao ®éng c«ng Ých x· héi C¸c giê néi kho¸ vÒ KT&XH H­íng NghÖp H­íng NghÖp kü ThuËt Tæng Trong tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ho¹t ®éng GDHN th× viÖc ®Þnh h­íng nghÒ nghiÖp vµ t­ vÊn ngÒ lµ quan träng nhÊt. Nã gióp cho häc sinh ®Þnh h­íng vµ hiÓu biÕt kh¸i qu¸t vÒ nghÒ tõ ®ã c¸c em ®ì ng¬ ngµng khi b­íc ch©n ra khái m¸i tr­êng t×m con ®­êng m­u sinh lËp nghiÖp. PhÇn kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. 1. KÕt luËn. Nh­ vµo ®Çu phÇn tiÓu luËn ®· ®Ì cËp hiÖn nay ®Êt n­íc ta ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, xu thÕ nÒn kinh tees nhiÒu thµnh phÇn ®ang ph¸t triÓn. V× thÕ ®ßi hái nguån nh©n lùc mét c¸ch c©n ®èi lµ mét ®ßi hái rÊt cÊp b¸ch. §Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng “Thõa thÇy, thiÕu thî”. Do ®ã nhiÖm vô cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp trong nhµ tr­êng THPT còng cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng. Lµ mét ng­êi qu¶n lý cña tr­êng THPT hµng n¨m nh×n l­îng häc sinh líp 12 ra tr­êng mµ phÇn lín kh«ng thi ®ç §¹i häc, Cao ®¼ng, trong ®ã kh«ng Ýt c¸c em r¬i vµo t×nh tr¹ng “tiÕn tho¸i l­ìng nan”, kh«ng biÕt m×nh sÏ ®i vÒ ®©u trong t­¬ng lai. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng c¬ së lý luËn, c¬ së ph¸p lý còng nh­ thùc tr¹ng cña c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp cña tr­êng THPT nãi chung vµ tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn nãi riªng t«i ®· m¹nh d¹n ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p trong c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc h­íng nghiÖp ë tr­êng phæ th«ng Qu¶ng Uyªn nh­ sau: Tuyªn truyÒn th«ng tin chÝnh x¸c vµ kÞp thêi vÒ nghÒ vµ yªu cÇu sö dông nghÒ ë ®Þa ph­¬ng. X· héi ho¸ c«ng t¸c h­íng nghiÖp d¹y nghÒ th«ng qua c«ng t¸c t­ vÊn, phèi hîp víi c¸c tæ chøc x· héi, ®oµn thÓ h­íng nghiÖp d¹y nghÒ. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé gi¸o viªn lµm h­íng nghiÖp. Coi träng ®éi ngò GVCN, xem ®ã lµ kh©u then chèt. Gia ®×nh cã vai trß quan träng trong viÖc ®em lêi khuyªn s¸t thùc tÕ vÒ nghÒ nghiÖp cho c¸c em. X©y dùng c¬ së vËt chÊt vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ vµ x· héi ho¸ c¸c nguån lùc cho c«ng t¸c h­íng nghiÖp… C¸c gi¶ ph¸p nµy tiÕn hµnh ®ång bé, cã mèi quan hÖ t¸c ®éng hç trî lÉn nhau, kh«ng t¸ch b¹ch rêi r¹c. Bëi t¸ch b¹ch rêi r¹c hiÖu qu¶ sÏ thÊp. MÆc dÇu ®Ò tµi ®· ®Ò xuÊt 5 gi¶i ph¸p trªn, nh­ng yªu cÇu cña c«ng t¸c h­íng nghiÖp cho häc sinh THPT cßn nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c ng­êi viÕt ch­a ®Ò cËp tíi: VÊn ®Ò kÕ ho¹ch ho¸ c«ng t¸c h­íng nghiÖp. V©n ®Ò ph­¬ng ph¸p lång ghÐp cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c h­íng nghiÖp. VÊn ®Ò båi d­ìng nh­ thÕ nµo kü n¨ng h­íng nghiÖp th«ng qua c¸c bé m«n v¨n ho¸ c¬ b¶n, d¹y nghÒ tham quan c¬ së s¶n xuÊt … 2. KiÕn nghÞ: CÇn cã chØ thÞ cña Bé tr­ëng Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vÒ ho¹t ®éng gi¸o dôc h­íng nghiÖp ®Ó c¸c ®Þa ph­¬ng cã c¬ së ®Çu t­ h¬n n÷a cho ho¹t ®éng h­íng nghiÖp. Cã kÕ ho¹ch t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt vµ trong thiÕt bÞ kü thuËt cho c¸c tr­êng. TiÕp tôc më c¸c líp båi d­ìng chuyªn m«n nghiÖp vô cho gi¸o viªn h­íng nghiÖp vµ t­ vÊn nghÒ tiÕn tíi chuÈn ho¸ ®éi ngò gi¸o viªn lµm nhiÖm vô nµy. CÇn cã ®ñ tµi liÖu, ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa, s¸ch tham kh¶o vÒ gi¸o dôc h­íng nghiÖp. Cã chÕ ®é ®·i ngé tho¶ ®¸ng cho ®éi ngò lµm c«ng t¸c nµy. Tµi liÖu tham kh¶o. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng toµn quèc VI, VII, VIII, IX. LuËt gi¸o dôc – Cã söa ®æi 2005. KÕ ho¹ch ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c gi¸o dôc h­íng nghiÖp cña së gi¸o dôc ®µo t¹o Cao B»ng, tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn. Bµi gi¶ng qu¶n lý gi¸o dôc lao ®éng kü thuËt tæng hîp, h­íng nghiÖp d¹y nghÒ ë tr­êng THPT – Th¹c sÜ Ph¹m Thu Hµ. H­íng dÉn tæ chøc sinh ho¹t h­íng nghiÖp cho häc sinh phæ th«ng thuéc trung t©m gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lao ®éng h­íng nghiÖp. B¸o c¸o tæng kÕt n¨m häc 2004-2005 cña tr­êng THPT Qu¶ng Uyªn. Môc lôc