Một số biện pháp rèn luyện khả năng diễn đạt có biểu cảm cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi (qua việc dạy trẻ đóng kịch)

vµ h­íng ®i cô thÓ tiÕp cËn ng«n ng÷ mét c¸ch dÔ dµng Khi d¹y trÎ nãi ®óng cÊu tróc ng÷ ph¸p th× ®iÒu trÎ ®Þnh nãi ra ®· biÕt suy nghÜ râ rµng m¹ch l¹c ngay tõ trong ®Çu ®Õn t­ duy trÝ tuÖ cña trÎ ®­îc ph¸t triÓn tõ ®ã gióp trÎ c¶m thô ®­îc sù giµu cã cña ng«n ng÷, n¾m ®­îc ph­¬ng tiÖn thÓ hiÖn ng«n ng÷ , lÜnh héi sù phong phó cña tiÕng mÑ ®Î, tÊt c¶ ®iÒu ®ã t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ. ChÝnh v× thÕ viÖc d¹y trÎ nãi ®óng cÊu tróc ng÷ ph¸p vµ diÔn ®¹t m¹ch l¹c biÓu c¶m cho trÎ ngµy cµng quan t©m h¬n n÷a ®Ó vèn tõ cña trÎ t¨ng lªn nhanh chãng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ. Qu¸ tr×nh ®i thùc hµnh th­êng xuyªn vµ tham quan ë mét sè tr­êng mÇm non , t«i thÊy ng«n ng÷ cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi ph¸t triÓn ch­a ®ång ®Òu gi÷a gi÷a nh÷ng trÎ ®­îc ®Õn tr­êng vµ ch­a ®­îc ®Õn tr­êng. Khi giao tiÕp trÎ ch­a thÓ hiÖn ®óng ng÷ ®iÖu cña lêi nãi, nhiÒu trÎ nãi thiÕu m¹ch l¹c, Êp óng, nãi ngäng, nãi kh«ng ®ñ c©u, dïng tõ ch­a chÝnh x¸c dÉn ®Õn nãi n¨ng ch­a l­u lo¸t biÓu c¶m. Nh÷ng trÎ nhót nh¸t, Ýt tiÕp xóc víi b¹n bÌ, kÐm hiÕu ®éng vèn tõ bÞ h¹n chÕ, nghÌo nµn, diÕn ®¹t c©u ng÷ ®iÖu cßn kÐm. Thùc tÕ viÖc ph¸t triÓn ng«n ng÷ , kh¶ n¨ng diÔn ®¹t biÓu c¶m ë ngoµi x· héi, trÎ nãi hay trèng kh«ng vµ rêi r¹c. Mét phÇn ë gia ®×nh bè mÑ bËn c«ng viÖc, nhiÒu ng­êi ch­a hiÓu tÇm quan träng ph¸t triÓn ng«n ng÷ ë løa tuæi nµy, ë tr­êng c« gi¸o ch­a chó träng ®Õn viÖc nãi ®óng c©u söa sai cho trÎ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trÎ hay nãi trèng kh«ng, nãi c©u côt ch­a thÓ hiÖn ®­îc râ ý cña m×nh, ng«n ng÷ biÓu c¶m cßn nhiÒu h¹n chÕ, bëi thùc tÕ c« gi¸o mÇm non cßn ng¹i viÖc d¹y trÎ ®ãng kÞch th«ng qua néi dung t¸c phÈm v¨n häc v× kh©u chuÈn bÞ h¬i rÝch r¾c vµ chuÈn bÞ mÊt nhiÒu thêi gian nªn gi¸o viªn th­êng c¾t xÐn kh«ng cho trÎ ®ãng kÞch ®ã còng lµ mét thùc tÕ k×m h·m sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ t­ duy- biÓu c¶m ë trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi. Qua hai c¬ së trªn, t«i thÊy r»ng viÖc ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ lµ viÖc lµm hÕt søc quan träng vµ cÊp thiÕt, nã phôc vô cho cuéc sèng hµng ngµy, lµ c¬ së ®Ó sau nµy cho trÎ lÜnh héi tri thøc ë tr­êng phæ th«ng ®­îc thuËn lîi h¬n. Lµ ®iÒu kiÖn ®Ó giao tiÕp ngoµi x· héi… V× vËy cÇn cã kÕ ho¹ch d¹y trÎ ®óng ®¾n, khoa häc ®Ó cã kh¶ n¨ng tù m×nh diÔn ®¹t cã biÓu c¶m vÒ ý kiÕn cña trÎ. ®Ó gióp trÎ bít ®i nh÷ng khã kh¨n trong giao tiÕp. Nªn t«i chän ®Ò tµi nµy “ Mét sè biÖn ph¸p rÌn luyÖn kh¶ n¨ng diÕn ®¹t biÓu c¶m cho trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi. Qua viÖc d¹y trÎ ®ãng kÞch. II. Môc ®Ých nghiªn cøu: Môc ®Ých cña chóng t«i khi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ nh»m ®­a ra vµ hÖ thèng hãa mét sè biÖn ph¸p x©y dùng c¬ së lý luËn cho tiÕt häc. “ D¹y trÎ kÓ l¹i truyÖn” cô thÓ lµ “rÌn luyÖn kh¶ n¨ng diÕn ®¹t biÓu c¶m th«ng qua viÖc d¹y trÎ ®ãng kÞch” cho trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi. III. NhiÖm vô nghiªn cøu: 1. T×m hiÓu thùc tÕ: T×nh h×nh ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi tr­êng mÇm non Hoa Hång- Yªn H­ng. §Ó thÊy ®­îc møc ®é ph¸t triÓn ng«n ng÷ cuat trÎ ë ®é tuæi nµy ®¹t kÕt qu¶ ®Õn ®©u? 2. T×m hiÓu nguyªn nh©n. N¾m ®­îc nguyªn nh©n t¹i sao ng«n ng÷ cña trÎ ë ®é tuæi nµy l¹i bÞ h¹n chÕ. 3. §Ò ra ph­¬ng ph¸p thÝch hîp Ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc thÝch hîp ®Ó cho trÎ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ng«n ng÷ m¹ch l¹c biÓu c¶m . Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: TËp hîp t­ liÖu, ph©n tÝch, chän läc rót ra nh÷ng c¬ së lý luËn cÇn thiÕt liªn quan ®Õn ®Ò tµi. Nghiªn cøu tµi liÖu t©m lÝ häc løa tuæi ®Ó hiÓu biÕt ®­îc ®Æc ®iÓm cña trÎ. Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm: (®iÒu tra thùc tr¹ng) - Thùc nghiÖm ®èi chøng - Thùc nghiÖm h×nh thµnh. V. §èi t­îng nghiªn cøu: Kh¶ n¨ng diÕn ®¹t cã biÓu c¶m cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi vµ høng thó cña trÎ trong qu¸ tr×nh ®ãng kÞch. VI. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu: Kh¶ n¨ng vËn dông mét sè biÖn ph¸p vµo viÖc d¹y trÎ ®ãng kÞch còng nh­ kh¶ n¨ng tiÕp thu, lÜnh héi tri thøc ®ã lµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t biÓu c¶m th«ng qua viÖc ®ãng kÞch. VII. Gi¶ thuyÕt khoa häc: TrÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi ë thêi kú nµy ng«n ng÷ ®ang ph¸t triÓn m¹nh vµ ngµy cµng phong phó cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t m¹ch l¹c biÓu c¶m h¬n nÕu chóng ta sö dông trß ch¬i ®ãng kÞch cã néi dung cña t¸c phÈm v¨n häc phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña trÎ, ®Æc biÖt lµ hÊp dÉn cña chÝnh trß ch¬i chø kh«ng ph¶i lµ sù ¸p ®Æt khiÕn trÎ k×m h·m sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ, c¸c nhµ s­ ph¹m cã thÓ t×m tßi hÖ thèng hãa mét sè biÖn ph¸p tõ ®ã x©y dùng lÝ luËn cho tiÕt häc ®Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu vµ môc ®Ých cña gi¸o dôc . PhÇn II: Néi dung Ch­¬ng I : C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi I. §Æc ®iÓm t©m lý cña trÎ mÉu gi¸o liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn t¸c phÈm v¨n häc th«ng qua “trß ch¬i ®ãng kÞch”: 1- T­ duy: - Kh¸i niÖm t­ duy: T­ duy lµ qu¸ tr×nh nh©n thøc, ph¶n ¸nh nh÷ng thuéc tÝnh, b¶n chÊt, nh÷ng mèi quan hÖ cã tÝnh quy luËt cña sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi kh¸ch quan mµ tr­íc ®ã ta ch­a biÕt. Nh÷ng nhµ sinh häc vµ gi¶i phÉu häc cho biÕt c¬ së vËt chÊt cña ®êi sèng trÎ phô thuéc vµo n·o vµ ho¹t ®éng thÇn kinh cao cÊp. Ho¹t ®éng thÇn kinhcña trÎ em ®­îc ®¶m b¶o bëi sù tr­ëng thµnh vÒ gi¶i phÉu h×nh th¸i vµ chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh ®Æc biÖt lµ cña b¸n cÇu ®¹i n·o. Sù tr­ëng thµnh Êy diÔn ra m·nh liÖt nhÊt ë thêi kݬ sinh vµ giai ®o¹n mÉu gi¸o vµ nã cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t­ duy cña trÎ. ë løa tuæi mÉu gi¸o t­ duy cña trÎ cã mét b­íc ngoÆt rÊt c¬ b¶n. T­ duy ë trÎ mÉu gi¸o ®­îc h×nh thµnh vµ ®ang ph¸t triÓn víi c¸c tèc ®é kh¸c nhau, ®Æc biÖt sù ph¸t triÓn t­ duy trùc quan h×nh ¶nh ph¸t triÓn m¹nh nhÊt næi tréi nhÊt chiÕm ­u thÕ trong ho¹t ®éng vui ch¬i cña trÎ. ë løa tuæi mÉu gi¸o 5-6 tuæi xuÊt hiÖn kiÓu t­ duy trùc quan h×nh t­îng míi vµ nh÷ng yÕu tè cña kiÓu t­ duy l« gic. Sù ph¸t triÓn t­ duy l« gic gióp cho trÎ lÜnh héi ®­îc nh÷ng tri thøc, nh÷ng kÝ hiÖu ng«n ng÷ to¸n häc, ©m nh¹c, nghÖ thuËt t¹o h×nh, v¨n häc… Ng«n ng÷ ë løa tuæi nµy thùc sù lµ c«ng cô t©m lý ®Ó kÝch thÝch sù ph¸t triÓn t­ duy cho trÎ. V× vËy nhiÖm vô cña c« gi¸o khi d¹y trÎ kÓ l¹i truyÖn, ®Æc biÖt lµ t¸i t¹o l¹i c©u chuyÖn khi ng­êi kh¸c xem hiÓu ®­îc, chÝnh lµ con ®­êng gióp trÎ tiÕp nhËn t¸c phÈm v¨n häc cã hiÖu qu¶ nhÊt. Ng«n ng÷ cña nh©n vËt kÞch th­êng cã h×nh thøc phong phó vµ néi dung ®Æc s¾c, nh©n vËt kÞch kh«ng chØ trß chuyÖn víi nhau b»ng ( ng«n ng÷ ®èi tho¹i) mµ cßn nãi vÒ m×nh ( b»ng ng«n ng÷ ®éc tho¹i)… ®Ó ph¸t triÓn , rÒn luyÖn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t l­u lo¸t biÓu c¶m ë trÎ. 2. Ng«n ng÷ : Ng«n ng÷ lµ h×nh t­îng xuÊt hiÖn ë c¸ thÓ trong qu¸ tr×nh sèng, ho¹t ®éng trong x· héi. ®ã lµ qu¸ tr×nh mçi c¸ thÓ vËn dông ng«n ng÷ ch­ng ®Ó biÓu ®¹t ý nghÜa, t­ t­ëng, t×nhc¶m, th¸i ®é cña m×nh víi sù vËt vµ hiÖn t­îng còng nh­ hiÓu ý nghÜa, t­ t­ëng t×nh c¶m cña ng­êi kh¸c. Ng«n ng÷ cña mçi c¸ nh©n ph¸t triÓn cïng víi n¨ng lùc nhËn thøc cña ng­êi ®ã vµ bao giê còng mang dÊu Ên cña nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý riªng. Løa tuæi mÉu gi¸o lµ thêi k× béc lé tÝnh nh¹y c¶m cao nhÊt víi c¸c hiÖn t­îng trong ng«n ng÷ ®iÒu ®ã khiÕn cho sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ ®¹t tèc ®é kh¸ nhanh. ë tuæi mÉu gi¸o lín nÕu nh­ nãi n¨ng Êp óng, ph¸p ©m ngäng, vèn tõ nghÌo nµn ®Õn møc ®é kh«ng ®ñ ®Ó diÔn ®¹t nh÷ng ®iÒu mµ m×nh cÇn nãi. Kh«ng sö dông ®­îc ng÷ ph¸p ®Ó nãi m¹ch l¹c cho mäi ng­êi hiÓu m×nh vµ hiÓu ®­îc lêi ng­êi kh¸c nãi th× cã thÓ ®øu trÎ ®ã vµo lo¹i trÝ tuÖ chËm ph¸t triÓn. ChØ trong tr­êng hîp bé m¸y ph¸t ©m cña trÎ bÞ tæn th­¬ng, hay chÞu ¶nh h­ëng cña lêi nãi ngäng cña lín cña ng­êi lín trong ®Þa ph­¬ng th× trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi míi ph¹m nhiÒu lçi trong viÖc n¾m ng÷ ©m cña tiÕng mÑ ®Î. TrÎ mÉu gi¸o lín ®· biÕt sö dông ng÷ ®iÖu mét c¸ch phï hîp víi néi dung hay néi dung cña c©u chuyÖn mµ trÎ kÓ TrÎ th­êng dïng ng÷ ®iÖu ªm ¸i ®Ó biÓu thÞ t×nh c¶m yªu th­¬ng tr×u mÕn. Ng­îc l¹i khi giËn d÷ trÎ l¹i dïng ng÷ ®iÖu th« m¹nh. Kh¶ n¨ng nµy ®­îc thÓ hiÖn kh¸ râ khi trÎ kÓ nh÷ng c©u chuyÖn mµ m×nh thÝch cho ng­êi kh¸c nghe. TÝnh s¸ng t¹o ra nh÷ng tõ ng÷, tÝnh tÝch cùc cao ®èi víi ng«n ng÷ cña trÎ mÉu gi¸o lín diÔn ®¹t cã biÓu c¶m ®Æc biÖt ®­îc thÓ hiÖn rã rµng trong khi trÎ ®ãng kÞch. Trong qu¸ tr×nh cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc c« gi¸o cÇn chó ý tíi ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn ng«n ng÷ ë løa tuæi nµy mµ gióp trÎ ®ãng kÞch l¹i mét c©u chuyÖn, mét t¸c phÈm nµo ®ã mang l¹i kÕt qu¶ cao khi ®iÕn ®¹t ng«n ng÷ . 3. T­ëng t­îng T­ëng t­îng lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc ph¶n ¸nh nh÷ng c¸i ch­a cã trong kinh nghiÖm b»ng c¸ch x©y dùng nh÷ng h×nh ¶nh míi trªn c¬ së nh÷ng h×nh ¶nh ( biÓu t­îng ®· cã) §èi víi trÎ em nh÷ng g× lµm xóc ®éng m¹nh mÏ lµ ph­¬ng tiÖn duy nhÊt ®Ó lµm cho trÝ t­ëng t­îng vµ tÝnh nh¹y c¶m ph¶i ho¹t ®éng, cã thÓ nãi trÝ t­ëng t­îng cña mÉu gi¸o ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ, gÆp sù t­ëng t­îng trong c¸c lo¹i h×nh v¨n häc nghÖ thuËt sÏ lµ sù gÆp gì phï hîp lµm bõng s¸ng lªn nh÷ng tia löa ®iÖn hå quang, lµm dÔ dµng sù tiÕp nhËn t¸c phÈm v¨n häc mµ ®Æc biÖt lµ ë trÎ mÉu gi¸o ph¸t triÓn trÝ t­ëng t­îng cùc cao khi ph¶i nhËp vai, ®ãng ®óng vai thÓ hÖn nh©n c¸ch sao cho thËt gièng víi nh©n vËt trong truyÖn. Nh­ng dï kÕt qu¶ cña t­ëng t­îng cã míi mÎ ®éc ®¸o thÕ nµo ®i n÷a th× c¸c chÊt liÖu cña nã còng b¾t nguån tõ hiÖn thùc bëi trÝ t­ëng t­îng cã ®­îc nhê ë vèn tri thøc v¨n ho¸ kinh nghiÖm sèng. V¨n häc gãp phÇn trong ph¸t triÓn trÝ t­ëng t­îng cña trÎ. V× vËy viÖc d¹y trÎ ®ãng kÞch t¸i t¹o lai t¸c phÈm v¨n häc ®Ó ph¸t triÓn ng«n ng÷ biÓu c¶m v« cïng quan träng. Qua ®ã nhµ s­ ph¹m cÇn ph¸t huy nh÷ng g× ®· cã vµ ph¶i cung cÊp cho trÎ c¸c biÓu t­îng,c¸c kh¶ n¨ng diÕn ®¹t l­u lo¸t, biÓu c¶m th«ng qua d¹y trÎ ®ãng kÞch. 4. Chó ý – trÝ nhí: Chó ý lµ qu¸ tr×nh ®Þnh h­íng c¸c qu¸ tr×nh t©m lý kh¸c. Chó ý lµ xu h­íng vµ lµ sù tËp trung cña chó ý vµo mét ®èi t­îng x¸c ®Þnh. Chó ý ®­îc coi nh­ sù tæ chøc, ®Þnh h­íng ho¹t ®éng t©m lý v× khi ta ®­îc coi nh­ sù tæ chøc, ®Þnh h­íng ho¹t ®éng t©m lý v× khi ta chó ý ®Õn c¸i g× th× qua qu¸ tr×nh tri gi¸c t­ duy… sÏ ®­îc nhËn thøc s©u h¬n , râ h¬n. TrÝ nhã lµ mét qu¸ tr×nh t©m lý ph¶n ¸nh nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸ nh©n d­íi h×nh thøc biÓu t­îng bao gåm sù ghi nhí gi÷ vµ t¸i t¹o sau ®ã ë trong ãc, c¸i mµ con ng­êi ®· c¶m gi¸c, tri gi¸c, rung ®éng, hµnh ®éng hay suy nghÜ tr­íc ®©y. §Æc ®iÓm chó ý- trÝ nhí cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi lµ chó ý cã chñ ®Þnh. Thuéc tÝnh cña chó ý ®­îc ph¸t triÓn m¹nh nh­ søc tËp trung chó ý- søc bÒn v÷ng chó ý- sù ph©n phèi chó ý- sù di chuyÓn chó ý. Nh­ vËy ë løa tuæi trÎ cã tËp trung chó ý hay ph©n phèi chó ý th× trÎ míi tiÕp thu c¸c tri thøc hay ho¹t ®éng nghÖ thuËt ®­îc nhanh nhËy. §Æc biÖt lµ sù di chuyÓn chó ý ®­îc chuyÓn tõ ho¹t ®éng nµy sang ho¹t ®éng kh¸c, rÊt phï hîp víi viÖc ®ãng kÞch cho trÎ dï nhËp vai bÊt cø mét nh©n vËt nµo trong t¸c phÈm v¨n häc trÎ kh«ng nh÷ng ph¶i t­ëng t­îng mµ cßn ghi nhí, chó ý cÇn ®­îc thÓ hiÖn tõ d¸ng ®i, ®øng tang phôc, lêi nãi… thÓ hiÖn ®­îc ®óng tÝnh c¸ch kh¶ n¨ng diÕn ®¹t ng«n ng÷ ph¶i l­u lo¸t biÓu c¶m th× ng­êi nhge míi hiÓu ®­îc vë kÞch mµ trÎ ®ãng. chÝnh v× vËy ®Æc ®iÓm chó ý sau chñ ®Þnh cña trÎ th­êng ®­îc g¾n vµo c¸c trß ch¬i ®Æc biÖt lµ trß ch¬i ph©n vai. Dùa vµo ®Æc ®iÓm nµy mµ gi¸o viªn d¹y trÎ ®ãng kÞch rÊt thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i trÝ nhí c¸c ký tù… ngoµi ra cßn cã trÝ nhí dµi h¹n vµ ng¾n h¹n; Mµ h×nh thøc d¹y bµi míi gi¸o viªn kÓ cho trÎ nghe t¸c phÈm v¨n häc míi trÎ ghi nhí vµ h×nh thøc «n bµi cò trÎ ®ãng kÞch t¸i hiÖn l¹i t¸c phÈm ®ã lµ c« ®· gîi l¹i chó ý dµi h¹n cho trÎ. 5. Xóc c¶m vµ t×nh c¶m. Xóc c¶m- t×nh c¶m ®ã lµ nh÷ng th¸i ®é c¶m xóc cña con ng­êi ®èi víi nh÷ng sù vËt, hiÖn t­îng cña hiÖn thùc kh¸ch quan, ph¶n ¸nh ý nghÜa cña chóng trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu vµ ®éng c¬ cña hä. T×nh c¶m lµ s¶n phÈm cao cÊp cña sù ph¸t triÓn c¸c qu¸ tr×nh t×nh c¶m trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi. ë trÎ mÉu gi¸o lín c¸c lo¹i t×nh c¶m bËc cao ®· ®­îc h×nh thµnh, ®Æc ®iÓm chÝnh lµ nh÷ng rung c¶m, trÎ thÓ hiÖn th¸i ®é c¸ nh©n râ rµng, røt kho¸t ®óng hoÆc sai. Trong nh÷ng t×nh huèng quen thuéc trÎ cã kh¶ n¨ng lµm chñ nh÷ng biÓu hiÖn ph¶n øng hµnh vi xóc c¶m cña chÝnh m×nh trÎ cã thÓ k×m nÐn nh÷ng xóc c¶n cña trÎ chÝnh m×nh trÎ cã thÓ k×m nÐn nh÷ng xóc c¶m cña trÎ chÝnh kh¶ n¨ng nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho trÎ thÝch øng chuÈn bÞ cho trÎ vµo líp mét. Tãm l¹i cÊu tróc t©m lý t×nh c¶m- c¶m xóc ë trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi ®­îc ph¸t triÓn c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc c¸c lo¹i t×nh c¶m vµ vai trß cña t×nh c¶m cµng ngµy cµng tri phèi râ nÐt h¬n trong ®êi sèng sinh ho¹t cña trÎ theo h­íng tõng b­íc lµm chñ c¸c hµnh vi xóc cña m×nh. Dùa vµo ®Æc ®iÓm t©m lý nµy mµ gi¸o viªn d¹y trÎ ®ãng kÞch thÓ hiÖn t×nh c¶m-xóc c¶m cña b¶n th©n trÎ mµ tõ ®ã diÔn ®¹t biÓu c¶m trong ho¹t ®éng c¸ nh©n còng nh­ trong cuéc sèng. Ch­¬ng II : T×m hiÓu thùc tr¹ng viÖc d¹y trÎ nãi cã biÓu c¶m qua ®ãng kÞch I. Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh ®iÒu tra thùc tr¹ng d¹y trÎ nãi cã biÓu c¶m qua ®ãng kÞch (5-6 tuæi) 1- Môc ®Ých ®iÒu tra: §Ó cã c¬ së nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p d¹y trÎ nãi cã biÓu c¶m th«ng qua viÖc ®ãng kÞch, chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng t×nh h×nh chung cña viÖc d¹y trÎ nãi cã biÓu c¶m . 2- Tr­êng ®­îc ®iÒu tra: Tr­êng mÇm non Hoa Hång- HuyÖn Yªn H­ng. 3- Néi dung ®iÒu tra: Th¨m dß ý kiÕn gi¸o viªn vÒ h×nh thøc d¹y trÎ nãi cã biÓu c¶m th«ng qua ®ãng kÞch cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi. ViÖc so¹n gi¸o ¸n cña gi¸o viªn T×nh h×nh ph¸t triÓn ng«n ng÷ ë trÎmg 5-6 tuæi. 4- Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra: Th¨m dß ý kiÕn gi¸o viªn b»ng c¸ch tr¶ lêi c©u hãi trong phiÕu AnkÐt Kh¶o s¸t kh¶ n¨ng ph¸t ©m vµ ng«n ng÷ diÕn ®¹t cã biÓu c¶m b»ng c¸ch kÎ b¶ng, ®iÒu tra nhøng tõ cÇn ph¸t ©m chuÈn ( ®óng sai) vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái nhiÒu tõ, Ýt tõ… Sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t ®Ó ®iÒu tra. Chóng t«i ®Õn tõng líp quan s¸t vµ dù giê ( cho trÎ ®ãng kÞch )®Ó xem xÐt c¸ch tæ chøc cña gi¸o viªn , ®ång thêi ghi chÐp c«ng t¸c chuÈn bÞ ë møc ®é nµo? viÖc so¹n gi¸o ¸n cña gi¸o viªn nh­ thÕ nµo? II. Ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÒu tra: 1. Kh¶o s¸t ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cña trÎ: - Sè trÎ ®­îc kh¶o s¸t : 30 ch¸u - Néi dung kh¶o s¸t: 1.1. Ph¸t ©m: Sè trÎ ph¸t ©m t­¬ng ®èi chuÈn: 35% Sè trÎ ph¸t ©m ngäng: 65% 1.2. TËp tr¶ lêi c©u hái: Sè trÎ nãi ®­îc c©u dµi l­u lo¸t biÓu c¶m: 30% Sè trÎ nãi ®­îc c©u tõ 4-7 tõ : 30% Sè trÎ nãi ®­îc c©u tõ 7-10 tõ : 40% 1.3. TrÎ ®ãng kÞch : Sè trÎ biÕt thÓ hiÖn tÝnh c¸ch, diÕn ®¹t theo néi dung c¸c nh©n vËt trong chuyÖn mµ trÎ ®ãng vai : 30% Sè trÎ nhËn biÕt vµ nãi ®­îc tªn c¸c nh©n vËt trong chuyÖn nh­ng h¹n chÕ vÒ c¸ch diÕn ®¹t : 455 Sè trÎ nhËn biÕt diÕn ®¹t tÝnh c¸ch nh©n vËt: 25% III. T×nh h×nh ph¸t triÓn ng«n ng÷ ë ®é tuæi mÉu gi¸o 5-6 tuæi.(tr­êng mÇm non Hoa Hång- Yªn H­ng) Thùc tÕ sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ 5 tuæi cßn ch­a ®ång ®Òu. TrÎ ch­a sö dông chÝnh x¸c c¸c tõ cña tiÕng ViÖt, tõ chØ thêi gian, ch­a hiÓu hÕt ý nghÜa cña tõ trong hoµn c¶nh giao tiÕp cho nªn trÎ sö dông ch­a ®óng nghÜa trong c©u ë ho¹t ®éng vui ch¬i. ë ®©y trÎ hay sö dông c©u rót gän thiÕu thµnh phÇn chñ hoÆc vÞ ng÷. Tuy trÎ mÉu gi¸o 5 tuæi diÔn ®¹t ch­a m¹ch l¹c c©u nãi cña trÎ cßn lén xén nh÷ng diÔn ®¹t cßn ch­a m¹ch l¹c ng÷ ®iÖu cßn thiÕu biÓu c¶m ( ch­a biÕt lùa chän s¾p xÕp tõ thÝch hîp) . Qu¸ tr×nh trÎ ch¬i víi nhau, trong giê häc cßn nãi trèng kh«ng nhiÒu trÎ hay nãi bËy. KÕt qu¶ trong qu¸ tr×nh sö dông ph­¬ng ph¸p quan s¸t trÎ –ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i 40% trÎ nãi ®óng, 60% trÎ nãi sai 1. B¶ng ®iÒu tra ph¸t ©m: STT Nh÷ng tõ cÇn ®iÒu tra- Ph¸t ©m Tõ Ghi chó Hä vµ tªn L N Qu¶ lùu Qu¶ na 1 Lª TuÊn Anh + + + + +(®óng) 2 Hoµng ThÞ Mai Anh + + + + - ( sai ) 3 NguyÔn Ngäc Anh - - - - 4 Mai Quúnh Lan - - - - 5 Hoµng V¨n Nam + + + + 6 Lª Vò Hoµi Nam - - - - 7 TrÇn ThÞ Trang - - - - 8 NguyÔn V¨n Tu©n - - - - 9 Vò V¨n Léc + + + + 10 TrÇn V¨n L¹i - - - - 11 PH¹m Thu HuyÒn + + + + 12 Hµ Thu HuyÒn + + + + 13 Vò ThÞ H­¬ng - - - - 14 NguyÔn M¹nh H­ng - - - - 15 NguyÔnVò TiÕn H­ng - - - - 1.2. tr¶ lêi phiÕu AnkÐt cña gi¸o viªn ( 3 phiÕu) Th¨m dß ý kiÕn gi¸o viªn b»ng phiÕu AnkÐt nh»m môc ®Ých t×m hiÓu nhË thøc ®¸nh gi¸ gi¸o viªn mÇm non vÒ vÊn ®Ò d¹y trÎ nãi biÓu c¶m qua viÖc cho trÎ ®ãng kÞch víi hÖ thèng c©u hái ®· chuÈn bÞ s½n vµ yªu cÇu gi¸o viªn tr¶ lêi. - HÖ thèng c©u hái: + §Þa bµn tr­êng cña chÞ thuéc khu vùc nµo? + §iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña tr­êng chÞ nh­ thÕ nµo? + ChÞ cã thÝch d¹y trÎ ®ãng kÞch kh«ng? v× sao? + §Ó thùc hiÖn mét trß ch¬i ®ãng kÞch cho trÎ chÞ ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc g×? + ChÞ gÆp khã kh¨n thuËn lîi g×? khi tæ chøc trß ch¬i ®ãng kÞch cho trÎ? + TrÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi cã høng thó víi trß ch¬i nµy kh«ng? + ChÞ ®· sö dông ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p g× khi tæ chøc trß ch¬i ®ãng kÞch cho trÎ + Theo chÞ th× c¬ së lÝ luËn vÒ viÖc d¹y trÎ ®ãng kÞch ®· ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ ch­a? + ChÞ gÆp khã kh¨n, thuËn lîi g× trong viÖc so¹n gi¸o ¸n? Nãi chung vÒ nhËn thøc ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn mÇm non vÒ vÊn ®Ò nÇy t­¬ng ®èi ®ång nhÊt, tuy nhiªn còng chØ dõng l¹i ë møc ®é nhÊt ®Þnh. ViÖc so¹n gi¸o ¸n cña gi¸o viªn : Qua viÖc ®iÒu tra chóng t«i thÊy môc ®Ých yªu cÇu ®Æt ra trong gi¸o ¸n cong rÊt chung chung. HÇu hÕt gi¸o viªn ®Æt môc ®Ých yªu cÇu theo cuèn ch­¬ng t×nh ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ em cña Bé gi¸o dôc - §µo t¹o. Chñ yÕu gi¸o viªn chØ x¸c ®Þnh mét sè môc ®Ých yªu cÇu sau: TrÎ hiÓu néi dung t¸c phÈm . TrÎ biÕt thÓ hiÖn theo giäng nãi cña nh©n vËt trong t¸c phÈm . Ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ Víi môc ®Ých gi¸o dôc th«ng qua c¸c t¸c phÈm v¨n häc ®Æc biÖt lµ qua trß ch¬i ®ãng kÞch rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ®iÕn ®¹t cã biÓu c¶m cho trÎ th× kh«ng mét gi¸oèan nµo ®Ò cËp ®Õn. * Qua xem mét sè giê ®ãng kÞch cña trÎ chóng t«i ®· ghi chÐp l¹i: - LÇn 1: D¹y trÎ ®ãng kÞch míi “ Qu¶ bÇu tiªn” + C« còng ®· ®äc vµ kÓ chuyÖn cho trÎ nghe toµn bé c©u truyÖn c« ®· kÕt hîp cho trÎ xem tranh, nh­ng gi¸o viªn ch­a biÕt sö dông s¾c th¸i cña giäng m×nh trinhg bµy t¸c phÈm, ®Ó thÓ hiÖn träng vÑn néi dung t­ t­ëng, phong c¸ch cña nghÖ thuËt. Khi ph©n vai cho trÎ cßn gß Ðp trÎ, kh«ng cho trÎ tháa thuËn mµ c« l¹i chØ ®Ých danh tõng trÎ ph¶i ®ãng vai g×, Ch­a ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o phat huy trÝ t­ëng t­îng cña trÎ , ng«n ng÷ bÞ h¹n chÕbëi gi¸o viªn lµm hé trÎ qu¸ nhiÒu c« lµ ng­êi h­íng dÉn ch­¬ng tr×nh, nh÷ng c©u phøc trong vai diÔn cña trÎ khã c« l¹i nãi hé trÎ. Chñ yÕu l¹i hay gäi ch¸u kh¸ giái ®ãng kÞch chø kh«ng gäi trÎ häc yÕu nhót nh¸t, trÎ hay nãi ngäng c« l¹i kh«ng muèn cho trÎ ®ãng kÞch sî trÎ nãi sai ng«n ng÷ khi nhËp vai. - LÇn 2: Cho trÎ ®ãng l¹i “kÞch nhæ cñ c¶i”. + B¾t ®Çu vµo c« kh«ng kÝch thÝch høng thó, gîi cho trÎ t­ëng t­îng nhí l¹i néi dung truyÖn qua ®µm tho¹i hay tranh mµ c« hái lu«n c¸c con ®· ®­îc ®ãng kÞch “ nhæ cñ c¶i” ch­a? h«m nay c« l¹i cho líp m×nh ®ãng l¹i kÞch ®ã nhÐ! + C« ph©n vai tõng trÎ ®ãng theo tªn nh©n vËt trong chuyÖn vµ c« b¾t ®Çu dÉn chuyÖn, cø lÇn l­ît c« dÊn ®Õn ®au lµ c¸c vai ra lµm ®éng t¸c thÓ hiÖn vµ nãi theo trÝ nhí cña m×nh. C« gi¸o hÇu nh­ kh«ng ®Ó ý söa sai cho trÎ, nãi c©u thiÕu cÊu tróc ng÷ ph¸p hay nãi ngäng. KÕt thóc kÞch c« yªu cÇu cµ líp vç tay khen c¸c b¹n, trong khi trÎ diÔn kÞch song, vai ®óng sai nh­ thÕ nµo c« ch­a nhËn xÐt cho trÎ. IV. KÕt luËn: 1. ¦u ®iÓm - VÒ phÝa c« ®· chó ý ®Õn viÖc so¹n gi¸o ¸n cho tiÕt d¹y mét vµi c« còng ®· g©y høng thó cuèn hót trÎ vµo tiÕt häc b»ng c¸ch cho trÎ xem tranh, m« h×nh cña truyÖn, ®· chuÈn bÞ s©n khÊu cho trer ®ãng kÞch . - VÒ phÝa trÎ ®· chó ý nghe c« kÓ chuyÖn vµ ®µm tho¹i truyÖn ®Ó nhí ®­îc néi dung truyÖn. Nh÷ng trÎ kh¸ giái ®· biÕt tham gia ®ãng kÞch . 2. Nh­îc ®iÓm: - VÒ phÝa c« phÇn lín lµ so¹n gi¸o ¸n cßn chung chung, chñ yÕu lµ dùa vµo cuèn “ Ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc, gi¸o dôc vµ h­íng dÉn thùc hiÖn”. ®©y lµ cuèn s¸ch mang tÝnh chÊt vµ ph­¬ng h­íng chØ ®¹o chung nªn môc ®Ých yªu c©udf ®Æt ra cho mçi vë kÞch rÊt chung chung. Ch­a chó ý ph©n møc ®é trÎ trong líp kh¸- trung b×nh- yÕu. Trong tiÕt häc c« ch­a x¸c ®Þnh ®­îc tiÕt nµy nªn sö dông ph­¬ng ph¸p g×, biÖn ph¸p nµo lµ chÝnh, biÖn ph¸p nµo lµ hç trî. Khi c« sö dông biÖn ph¸p ®µm tho¹i ( trao ®æi, tho¶ thuËn) nh­ng c©u hái ®¬n gi¶n, b¾t buéc, ngay hÖ thèng c©u hái còng thiÕu l« gic , kh«ng kÝch thÝch ®­îc tÝnh tÝch cùc cho trÎ vµ ng«n ng÷ biÓu c¶m cµng khã ph¸t huy. V× vËy kh¶ n¨ng diÕn ®¹t ng«n ng÷ nãi l­u lo¸t, m¹ch l¹c cã biÓu c¶m cña trÎ cßn h¹n chÕ. Trong khi sö dông trang phôc cho trÎ ®ãng kÞch cßn ®¹i kh¸i thËm chÝ kh«ng ®ñ trang phôc hÕt cho c¸c vai ®ãng kÞch. C« gi¸o ch­a chó ý chän t¸c phÈm cã tÝnh kÞch nhiÒu, cã ®èi tho¹i gi÷a c¸c nh©n vËt t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ. -VÒ phÝa trÎ: ®a sè trÎ ch­a tËp trung chó ý khi c« h­íng dÉn, tháa thuËn trß ch¬i; nªn ch­a høng thó tham gia trß ch¬i ®ãng kÞch nhiÒu. Khi ®ãng kÞch cßn nãi ®ít, nãi ngäng, nãi l¾p, c©u nãi cßn thiÕu cÊu tróc ng÷ ph¸p. 3. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn - Gi¸o viªn ch­a nh×n thÊy ®­îc tÇm quan träng, vÞ trÝ vai trß cña gi¸o dôc nghÖ thuËt ®èi víi trÎ mÉu gi¸o. - Gi¸o viªn ch­a n¾m v÷ng ®­îc ph­¬ng ph¸p, biÖn ph¸p khi d¹y trÎ ®ãng kÞch, kh«ng cã sù linh ho¹t s¸ng t¹o, do vËy trong trß ch¬i ®ãng kÞch kh«ng hÊp dÉn. - Gi¸o viªn ch­a hiÓu ®­îc qua viÖc trÎ ®ãng kÞch cã t¸c dông rÊt lín trong ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ rÌn luyÖn ®­îc kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cã biÓu c¶m cho trÎ. - Trong qu¸ tr×nh kÓ chuyÖn cho trÎ nghe giäng cña c« buån tÎ ®Òu ®Òu, nÐt mÆt cö chØ, thiÕu sinh ®éng hÊp dÉn. - C¸c tiÕt häc, thêi gian cã h¹n sè häc sinh trong líp rÊt ®«ng, c« gi¸o kh«ng quan t©m ®Õn tõng trÎ dÉn ®Õn trÎ nãi trèng kh«ng nhiÒu. VÝ dô: khi c« hái trÎ, trÎ ®øng lªn tr¶ lêi c©u hái cña c« hoµn toµn thiÕu chñ ng÷ kh«ng “th­a c«”, khi c«, ng­êi kh¸c ®­a quµ chiÒu trÎ ch­a nãi “ con xin c«” sè trÎ nµy cßn chiÕm kho¶ng 75-80%. NhiÒu trÎ dïng tõ ch­a chÝnh x¸c c« hái “con sê qu¶ bãng bay thÊy nã nh­ thÕ nµo”? th× 1/3 sè trÎ trong líp tr¶ lêi “qu¶ bãng sê thÊy nã nh½n” 2/3 sè trÎ trong líp nãi: “ sê qu¶ bãng thÊy nã buån buån” nh­ vËy c¸ch diÔn ®¹t ng«n ng÷ m¹ch l¹c biÓu c¶m cßn nhiÒu h¹n chÕ. §Æc biÖt t×nh tr¹ng trÎ nãi ngäng (L,N) cßn nhiÒu bëi do ¶nh h­ëng ë ®Þa oh­¬ng. §«i khi c« gi¸o cong nãi ngäng sai chÝnh t¶ th«ng qua ®äc th¬, kÓ chuyÖn, h¸t cho trÎ nghe… §ã lµ mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn trÎ nãi ch­a ®óng ng÷ ph¸p, diÔn ®¹t thiÕu biÓu c¶m . Ch­¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ®iÕn ®¹t biÓu c¶m trÎ 5-6 tuæi (qua ®ãng kÞch) I. KÕ ho¹ch gi¸o dôc . Qua viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp víi trÎ t«i thÊy r»ng cong nhiÒu trÎ nãi ch­a ®óng cÊu tróc ng÷ ph¸p, ®iÔn ®¹t cßn yÕu, ch­a m¹ch l¹c biÓu c¶m. Nªn t«i ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y ®Ó gióp trÎ diÔn ®¹t ttot h¬n, nãi ®óng theo ng«n ng÷ tiÕng ViÖt ®óng ng÷ ph¸p diÔn ®¹t cã biÓu c¶m . - LËp b¶ng kÕ ho¹ch. Thêi gian Néi dung Ph­¬ng ph¸p Ghi chó 2-3 ->14-3 LuyÖn nãi ®óng cÊu tróc c©u VÝ dô:- Con, con gµ - Con ch¶i ®Çu cho c« xinh trai - LÊy ®å ch¬i §µm tho¹i TrÎ nãi l¾p TrÎ nãi sai cÊu tróc TrÎ nãi trèng kh«ng 2 tuÇn sau 15-3->30-3 LuyÖn nãi m¹ch l¹c biÓu c¶m VÝ dô: Con gµ trèng Chó dª ®en MÌo ®i c©u c¸ §äc kÓ diÔn c¶m, ®µm tho¹i §ãng kÞch II . BiÖn ph¸p gi¸o dôc 1. X©y dùng mÉu c©u: X©y dùng mÉuc c©u lµ h­íng dÉn cho trÎ nãi theo c¸ch m« h×nh tiÕng ViÖt. Khi x©y dùng mÉu c©u ph¶i chuÈn mùc, c¸c mÉu c©u cã néi dung ®¬n gi¶n dÔ hiÓu, cã cÊu tróc ng÷ ph¸p ®óng, tõ ng÷ chÝnh x¸c. Nh­ng ®Ó trÎ hiÓu ®­îc nãi ®­îc c©u ®¬n gi¶n dÔ hiÓu th× c« ph¶i lµm mÉu, giíi thiÖu mÉu c©u cho trÎ b»ng c¸ch ®Æt c¸c c©u hái trong c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i, häc tËp. VÝ dô: trong giê kÓ chuyÖn c« cã thÓ ®Æt ra nhiÒu c©u hái mÉu C« hái “ C« võa kÓ cho líp m×nh nghe chuyÖn g×? TrÎ tr¶ lêi: “ Th­a c« ! C« võa kÓ cho líp m×nh nghe c©u chuyÖn hai anh em” C« hái “ Ng­êi anh lµ ng­êi thÕ nµo”? TrÎ tr¶ lêi: “ Th­a c«! ng­êi anh lµ ng­êi ch¨m chØ chôi khã lao ®éng ¹” Trong giê t×n hiÓu m«i tr­êng xung quanh: “ Lµm quen víi c¸c con vËt nu«i trong gia ®×nh cã 4 ch©n, ®Î con. C« ®Æt ra nhiÌu mÉu c©u hái kÕt hîp víi ®å dïng trùc quan, sinh ®éng, tranh ¶nh ®å ch¬i…g©y høng thó l«i cuèn trÎ chó ý: C« ®äc c©u ®ã vÒ ®å vËt: vÝ dô “ Con g× ¨n no… ph× phß” TrÎ ®o¸n : con lîn. C« ®­a tranh con lîn hái trÎ “Con lîn cã mÊy ch©n”? TrÎ tr¶ lêi: “ Th­a c« ! Con lîn cã 4 ch©n ¹” C« l¹i hái “ Con lîn nã kªu thÕ nµo” TrÎ tr¶ lêi: “ Th­a c«! Con lîn nã kªu ôt Þt” §èi víi nh÷ng trÎ nãi sai tõ c« cÇn cung cÊp nh÷ng tõ ®óng, bæ xung tõ cßn thiÕu, nh¾c l¹i. VÝ dô: “ ít cay l¾m” - ®©y lµ c©u trÎ nãi võa thiÕu tõ l¹i lén xén tõ. C« nãi l¹i cho trÎ nghe “ MÑ ¬i! ít cay l¾m” c« cho trÎ nh¾c l¹i; Nh­ vËy trong qu¶ tr×nh giao tiÕp víi trÎ c« ®· d¹y trÎ nãi ®óng ng÷ ph¸p ( cÊu tróc c©u) vµ diÔn ®¹t m¹ch l¹c. 2. LuyÖn qua trß ch¬i: §Æc ®iÓm cña trÎ mÉu gi¸o ho¹t ®éng vui ch¬i b»ng c¸c h×nh thøc trß ch¬i gióp cho trÎ béc lé nhiÒu kh¶ n¨ng ng«n ng÷ cña m×nh, kÝch thÝch trÎ v­¬n lªn trong viÖc sö dông ng«n ng÷ ®Ó diÔn ®¹t cho nh÷ng ng­êi xung quanh cã thÓ hiÓu ®­îc nguyÖn väng ý kiÕn cña m×nh * Tæ chøc cho trÎ ch¬i trß ch¬i ®ãng kÞch nh»m gióp trÎ lêi nãi mang s¾c th¸i biÓu c¶m vµ tu tõ. §©y lµ trß ch¬i cho trÎ mang tÝnh nghÖ thuËt cao, th­êng t¸i hiÖn l¹i h×nh t­îng vµ hµnh ®éng cña c¸c nh©n vËt khi ch¬i trß ch¬i ®ãng kÞch , trÎ nãi b»ng ng«n ng÷ d©n gian cã néi dung phong phó vµ ®Çy søc diÔn c¶m, tõ ®ã gióp trÎ ®­îc c¶m thô sù tinh tÕ cña ng«n ng÷ , n¾m ®­îc ph­¬ng tiÖn thÓ hiÖn ng«n ng÷ lÜnh héi®­îc sù phong phó cña tiÕng mÑ ®Î. TÊt c¶ nhÏng ®iÒu nµy ¶nh h­ëng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ.Khi cho trÎ ®ãng kÞch c« cÇn chän nh÷ng chuyÖn cã néi dung kÞch tÝnh cao, m©u thuÉn ngµy cµng ph¸t triÓn ®Õn ®iÓm ®Ønh, tõ ®â c« kÓ diÔn c¶m nhiÒu lÇn, ®µm tho¹i víi trÎ , ®Æc biÖt c« nhÊn m¹nh ng÷ ®iÖu giäng cña nh©n vËt, gióp trÎ c¶m nhËn lµm theo , ®ãng vai nh©n vËt trong ( chuyÖn), kÞch. Khi trÎ nhËp vai gi¸o viªn cÇn söa cho trÎ tõng c©u, tõ ng÷ gióp trÎ nãi n¨ng râ rµng m¹ch l¹c vµ biÓu c¶m th× vë kÞch míi l«i cuèn hÊp dÉn hoµn thiÖn. Muèn d¹y trÎ ®ãng kÞch ®Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt, cÇn ®­îc tiÕn hµnh theo 4 b­íc sau: +B­íc 1: C« chän chuyÖn hÊp dÉn cã tÝnh kÞch: Khi chän t¸c phÈm v¨n häc ®Ó dùng kÞch, ng­êi gi¸o viªn chó ý ®Õn nh÷ng chuyÖn cã t×nh tiÕt hÊp dÉn nhÊt ®èi víi trÎ, cã hn×nh thøc ®èi tho¹i lµ chñ yÕu. Trong lÜnh vùc nµy nh÷ng truyÖn d©n gian Nga rÊt cã gi¸ trÞ. Nh÷ng chuyÖn Êy ®¬n gi¶n, nhiÒu hµnh ®éng, diÔn c¶m vµ giµu ®èi tho¹i, nh÷ng truyÖn d©n gian nh­ “C¸o, thá vµ gµ trèng” “ Chã sãi vµ bµy chó dª con”, “ Na sa vµ con gÊu”… ®· ®­îc sö dông vµ dùng kÞch thµnh c«ng trong tr­êng mÇm non . Khi ®ãng kÞch truyÖn cæ tÝchcã thÓ ®­a tÝch hîp mét bµi h¸t d©n ca vµo g©y thªm høng thó cho trÎ. Néi dung kÞch còng hÊp dÉn sinh ®éng h¬n. + B­íc 2: Gióp trÎ hiÓu néi dung c©u chuyÖn. Gi¸o viªn kÓ chuyÖn, sau ®ã trÎ kÓ l¹i nhí néi dung h¬n khi nghe c« kÓ diÔn c¶m nhiÒu lÇn, cho trÎ xem tranh minh häa, ®µm tho¹i víi trÎ vÒ néi dung chi tiÕt cña truyÖn, ®Æc biÖt c« nhÊn m¹nh ng÷ ®iÖu giäng cu¶ tõng nh©n vËt. §iÒu ®ã gióp trÎ t¸i t¹o l¹i h×nh ¶nh nh©n vËt trong khi ®ãng kÞch. + B­íc 3: Dùng c¶nh, luyÖn tËp. C« chuÈn bÞ mét sè phong c¶nh vÏ phï hîp víi néi dung kÞch (t¹o mét gãc s©n khÊu) ChuyÓn thÓ t¸c phÈm sang kÞch b¶n, cho trÎ xem tranh minh häa lµ mét h×nh thøc, biÖn ph¸p trÎ n¾m chÝnh x¸c h¬n vÒ h×nh d¸ng tÝnh c¸ch nh©n vËt ®­îc quan hÖ nh­ thÕ nµo? c¸c nh©n vËt ®­îc ph¶n ¸nh trong t­ thÕ, nÐt mÆt, hµnh ®éng. Gióp trÎ hiÓu thÊu ®¸o nh÷ng c¸ tÝnh vµ sù kiÖn mµ t¸c gi¶ dùng lªn. TrÎ cã thÓ nhËp vai ch¬i, hoÆc cã thÓ gióp trÎ ph©n vai vµ gióp trÎ hiÓu vai ®ãng thuéc lêi nãi nh©n vËt, kÕt hîp ®éng t¸c hç trî cö chØ, ¸nh m¾t khi nhËp vai. Ng­êi dÉn chuyÖn cã thÓ lµ mét trÎ ®· ®­îc c« chän vµ rÌn tr­íc, nÕu kh«ng gi¸o viªn lµ ng­êi dÉn chuyÖn (ë thêi gian ®Çu) §èi víi trÎem, ®iÒu quan träng khi ®ãng kÞch lµ lµm sao vai diÔn cña trÎ ph¶i cã nhiÒu c¶m xóc hÊp dÉn. Th­êng th­êng trÎ tr­íc tuæi ®i häc hay tõ chèi c¸c vai ph¶n diÖn hoÆc lµ nhËp vai kh«ng tho¶i m¸i. Trong nh÷ng tr­êng hîp ®ã cÇn lµm c¸c em hiÓu sù cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng vai ®ã, chØ cho trÎ biÕt r»ng kh«ng cã chóng th× kh«ng thÓ cã kÞch. + B­íc 4: Hãa trang vµ biÓu diÔn. Mçi vë kÞch cã thÓ dùng 3-4 lÇn víi c¸c nhãm diÔn viªn kh¸c nhau. §iÒu quan träng lµ ph¶i lµm sao l«i cuèn ®­îc tÊt c¶ sè trÎ trong líp vµo cuéc. Mét viÖc lµm cã gi¸ trÞ lµ thØnh tho¶ng l¹i «n l¹i nh÷ng vë kÞch ®· dùng vµ trÎ em ®­îc b¸o tr­íc, viÖc ®ã gióp trÎ suy nghÜ s©u x¾c h¬n vÒ nh÷ng ®énh t¸c s©n khÊu, gióp trÎ tù tin h¬n khi diÔn ®¹t ng«n ng÷ m¹ch l¹c, biÓu c¶m . §èi víi viÖc ®ãng kÞch, trang trÝ cã mét ý nghÜa to lín. Trang trÝ gãp phÇn t¹o ra Ên t­îng vÒ mét vë kÞch thËt sù. Cã thÓ sö dông nh÷ng thø cã s½n ë trong líp ®Ó trang trÝ: bµn ghÕ, vËt liÖu gãc x©y dùng, gãc nghÖ thuËt, nh÷ng lïm c©y, hµng rµo b»ng b×a cøng… sö dông réng r·i mét sè kiÓu quÇn ¸o : kh¨n ®á, t¹p dÒ, l½ng m©y ( cho truyÖn c« bÐ quµng kh¨n ®á) tai mòi thá, ®u«i c¸o, mµo gµ, mÆt l¹ sãi, mÆt lµ gÊu… cã thÓ lµ nh÷ng con rèi. TrÎ rÊt thÝch ®­îc hãa trang cã thÓ hãa trang trªn miÖng, m¾t, m¸ cã thÓ lµm mò trªn ®Çu, th¾t l­ng, ¸o choµng… ë ®©y vÊn ®Ò quan träng lµ mçi t­¬ng quan hµi hßa giø nh©n vËt vµ bµi trÝ: Con thá kh«ng thÓ to h¬n con gÊu, ng«i nhµ kh«ng thÓ bÐ h¬n nh÷ng ng­êi vµ nh©n vËt sèng trong ®ã… TrÎ mÉu gi¸o lín cã thÓ biÓu diÔn cho c¸c em nhá h¬n xem, chø kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c b¹n riªng trong líp cña trÎ. Xem kÞch lµ mét ho¹t ®éng v¨n hãa kh«ng chØ ng­êi diÔn mµ c¶ ng­êi xem còng tá ra lµ ng­êi cã v¨n hãa. KÕt qu¶ cña buæi diÔn tèt ®Ñp cña t¸c phÈm v¨n häc vµ sù h­ëng øng cña ng­êi xem b»ng nh÷ng lêi t¸n th­ëng khen ngîi, b»ng nh÷ng trµng vç tay nång nhiÖt hay nh÷ng b«ng hoa trao tÆng cho nh÷ng diÔn viªn… §«i khi ng­êi xem cßn h¸t móa cïng víi “diÔn viªn” lµm cho kh«ng khÝ kÞch trë nªn s«i ®éng… nhê ®ã, kh«ng nh÷ng trÎ hµo høng víi gi¸o viªn mµ sù tiÕp nhËn t¸c phÈm v¨n häc cµng ®­îc n©ng cao h¬n, ng«n ng÷ giao tiÕp cµng ®­îc ph¸t triÓn . VÝ dô1: “ KÞch MÌo ®i c©u c¸” 1.Môc ®Ých yªu cÇu: - Gióp trÎ hiÓu néi dung truyÖn - ThÓ hiÖn vai trß m×nh ®ãng th«ng qua ®iÖu bé cö chØ, lêi ®èi tho¹i râ rµng, m¹ch l¹c, biÓu c¶m (diÔn c¶m) biÕt phèi hîp víi c¸c vai kh¸c. - Ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ 2. ChuÈn bÞ: - TruyÖn hÊp dÉn cã kÞch tÝnh cao “mÌo ®i c©u c¸” kÞch th¬ - TrÎ thuéc truyÖn- ®äc thuéc th¬ diÔn c¶m - Mét ph«ng vÏ c¶nh mét ao c¸ xung quanh cã c©y hoa l¸ ®Ñp, mét con s«ng ch¶y - Mét ng«i nhµ lµm b»ng m« h×nh (lµm b»ng xèp) - Mét c¸i chum vÏ b»ng b×a cøng ®Æt bªn ng«i nhµ, bôi chuèi - Hai c¸i giá vÏ b»ng b×a cøng, hai cÇn c©u, hai m¶nh xèp (®¸) - Hai mò mÌo, mò chim 3 c¸i, mò thá 2 c¸i, mò hoa 3 c¸i 3.TiÕn hµnh: +Ph©n vai(tháa thuËn) Ng­êi dÉn truyÖn: 1 ch¸u g¸i MÌo anh :1 ch¸u trai MÌo em :1 ch¸u g¸i 8 trÎ c¶ g¸i + trai trong vai thá, chim, hoa. + BiÓu diÔn: Ng­êi dÉn truyÖn: “anh em mÌo tr¾ng, v¸c giá ®i c©u em ngåi bê ao, anh ra s«ng c¸i” +) C¶nh 1: 2 anh em nhµ mÌo tung t¨ng ra s©n khÊu tay cÇm giá, tay gi÷ cÇn c©u ®Æt lªn vai (2 anh em dÆn nhau ®i c©u c¸) em ®Õn bê ao ngåi, anh ra s«ng c¸i lµm ®éng t¸c c©u c¸. - DÉn truyÖn: .. “hiu hiu giã thæi, buån ngñ qu¸ chõng mÌo anh ®ang ngåi, ngñ lu«n mét giÊc lßng riªng thÇm nh¾c, ®· cã em råi…” +) C¶nh 2: mÌo anh lµm ®éng t¸c ng¸p ngñ, tay dôi dôi vµo m¾t ng¶ ng­êi khoanh tay tr­íc ngùc nh¾m m¾t. MÌo em vÉn ngåi trªn ghª c©u c¸ gi¶ vê giËt cÇn c©u. - DÉn truyÖn: “mÌo em ®ang ngåi thÊy bÇy thá b¹n ®ïa vui móa l­în, vui qu¸ lµ vui…” +) C¶nh 3: C¸c b¹n thá, chim cÇm tay nhau ra s©n khÊu móa l­în rñ mÌo em cïng ch¬i. MÌo em ®Æt cÇn c©u xuèng råi nãi: «i th«i! Anh c©u còng ®ñ. - DÉn truyÖn: “nghÜ råi hín hë, nhËp bän vui ch¬i…” +) C¶nh 4: ®ang cïng nhau móa h¸t, c¸c b¹n chim thá thÊy trêi tèi kÐo nhau vÒ, tay vÉy chµo t¹m biÖt mÌo em, mÌo em trë l¹i chç ao thu xÕp cÇn c©u trë vÒ nhµ. MÌo anh còng v­¬n vai tØnh ngñ chuÈn bÞ ®i vÒ lÒu. - DÉn truyÖn: “lóc «ng mÆt trêi, xuèng nói ®i ngñ ®«i mÌo hín hë, quay vÒ lÒu gianh giá em, giá anh, kh«ng con c¸ nhá c¶ hai nh¨n nhã, cïng khãc meo meo!” +) C¶nh5: mÌo anh mÌo em hín hë vac cÇn c©u, x¸ch giá mÌo em hái mÌo anh, mÌo anh hái mÌo em, c¶ hai ®Òu nãi cÇm giá dèc ng­¬c kªn vµ nÐt mÆt nh¨n nhã ®ång thanh nãi “kh«ng con c¸ nhá” va cïng khãc meo meo! KÕt thóc: c« gi¸o cïng tÊt c¶ kh¸n gi¶ vç tay, 1 sè b¹n lªn tÆng hoa. 4. NhËn xÐt: - C« gi¸o nhËn xÐt ®¸nh gia tõng vai diÔn (chó ý mÆt biÓu c¶m trong cö chØ lêi nãi, hµnh ®éng cña c¸c nh©n vËt…) VÝ dô 2: kÞch “chó dª ®en” Môc ®Ých- yªu cÇu: - Gióp trÎ hiÓu néi dung c©u truyÖn TrÎ biÕt thÓ hiÖn vai trß m×nh ®ãng th«ng qua ®iÖu bé cö chØ lêi nãi m¹ch l¹c biÓu c¶m (giäng dª tr¾ng rôt rÌ, sî sÖt run rÈy –giäng dª ®en c­¬ng quyÕt døt kho¸t, giäng sãi qu¸t n¹t khi nãi víi dª tr¾ng, sãi nãi víi dª ®en giäng ngËp ngõng sî sÖt) BiÕt phèi hîp víi c¸c vai kh¸c Ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ: râ rµng, m¹ch l¹c, biÓu c¶m. ChuÈn bÞ: TruyÖn “chó dª ®en”. TrÎ thuéc c©u truyÖn, thuéc lêi ®èi tho¹i c¸c nh©n vËt (diÔn c¶m) Ph«ng vÏ c¶nh khu rõng cã c©y to, bôi c©y cá rËm, dßng suèi ch¶y, mét bôi c©y rËm cao b»ng b×a ®Ó cho sãi nÊp. Bé quÇn ¸o mµu ®en, bé quÇn ¸o tr¾ng mò dª tr¾ng, quÇn ¸o ®en cã ®èm ®á mò sãi. TiÕn hµnh: +) Tháa thuËn (ph©n vai) Ng­êi dÉn truyÖn: 1 trÎ Dª tr¾ng: 1 trÎ ®ãng Dª ®en: 1 trÎ ®ãng +) §µm tho¹i cïng trÎ hiÓu vai trÎ ®ãng, kÕt hîp ®éng t¸c, cö chØ, lêi nãi, nÐt mÆt thÓ hiÖn +) NhËp vai biÓu diÔn: Ng­êi dÉn truyÖn: Cã mét chó dª tr¾ng ®ang ®i vµo rõng t×m lµ non ¨n vµ n­íc suèi uèng . C¶nh 1: dª tr¾ng tay cÇm cµnh lµ ®i ra s©n khÊu d¸ng ®iÖu nhót nh¸t sî sÖt b­íc chËm rôt rÌ, m¾t nh×n lÊm lÐt. - DÉn truyÖn: bÊt chît cã mét con chã sãi tõ trong bôi nh¶y chåm ra ®øng tr­íc mÆt dª tr¾ng qu¸t. “ Dª kia mµy ®i ®©u”? C¶nh 2: Chã sãi nh¶y chåm tõ trong bôi c©y ra ®øng tr­íc mÆt dª tr¾ng qu¸t. Dª tr¾ng lµm ®iÖu run rÊy sî h·i tr¶ lêi “ T«i ®i t×m l¸ non ®Ó ¨n vµ n­íc suèi ®Ó uèng” Sãi gäng qu¸t to: 2 tay khuúnh 2 bªn h«ng, cö chØ nÕ mÆt rÊt hung ¸c ®Þnh nh¶y bæ ¨n thÞt dª tr¾ng, qu¸t tiÕp : “Mµy h·y nghe tao hái ®©y!” “ Trªn ®Çu mµy cã g×?” Tay sãi chØ lªn ®Çu dª- dª tr¾ng run rÊy tr¶ lêi Êp óng “ Trªn …trªn ®Çu t«i …cã sõng” Sãi qu¸t tiÕp( chØ xuèng ch©n dª tr¾ng) “ d­íi ch©n mµy cã g×?” Dª tr¾ng: “ ch©n t«i… cã mãng” Sãi c­êi to vÎ ®¾c th¾ng: ha…ha…ha, qu¸t tiÕp “tr¸i tim mµy thÕ nµo?” vµ vç tay vµo ngùc dª tr¾ng Dª tr¾ng: “ Tr¸i tim t«i ®ang run sî” Chã sãi nh¶y bæ vµo «m chÆt lÊy dª tr¾ng( ®i vµo trong). C¶nh 3: Cßn l¹i ph«ng vµ m« h×nh ë s©n khÊu DÉn truyÖn: lóc nµy l¹i cã mét chó dª ®en ®i vµo rõng t×m lµ non ®Ó ¨n vµ n­íc su«Ý ®Ó uèng. C¶nh 4: Dª ®en võa ®i tay cÇm cµnh l¸ gi¶ lµm ®éng t¸c ¨n l¸ nonvµ cßn h¸t la la la la… ®éng t¸c vít n­íc d­íi suèi. DÉn truyÖn: Bçng cã con chã sãi lÊp s½n ë bôi c©y vµ nonh¶y bæ ra tr­íc mÆt dª ®en vµ còng hung h¨ng qu¸t hái dª ®en. C¶nh 5: Chã sãi nh¶y ra ®øng tr­íc mÆt dª ®en, ®éng t¸c cö chØ hung h¨ngqu¸t n¹t “Dª kia mµy ®i ®©u?” Dª ®en tr¶ lêi: ngÈng mÆt cao, giäng nãi døt kho¸t “ tao ®i t×m nh÷ng kÓ hay g©y sù ®©y!” Chã sãi cÉn qu¸t nh­ng h¹ thÊp ®i mét chót “ mµy h·y nghe ta hái” “trªn ®Çu mµy cã g×?” Dª ®en : b×nh th¶n hiªn ngang tr¶ lêi: “ trªn ®Çu tao cã sõng b»ng kim c­¬ng’ Chã sãi: cö chØ khóm lóm, giäng noid tá vÎ sî sÖt hái:” Tr¸i tim mµy thÕ nµo?” Dª ®en: Hai tay chØ lªn ®Çu gi¶ lµm ®«i sõng vµ tr¶ lêi “ Tr¸i tim tao m¸ch b¶o r»ng h¸y c¾m ®«i sõngb»ng kim c­¬ng vµo bông mµy! Sãi h·y l¹i ®©y?” Dª ®en vÉy hai tay lªn ®Çu nh¶y vÒ phÝa chã sãi lµm ®éng t¸c hóc vµo bông chã sãi. Chã sãi: hai tay bÞt vµo hai tai cói khom ng­êi ch¹y th¼ng vµo rõng DÉn truyÖn: víi lßng dòng c¶m can ®¶m dª ®en ®· ®uæi ®­îc chã sãicôp tai ch¹y th¼ng vµo rõng vµ kh«ng d¸m quay trë l¹i ¨n thÞt c¸c chó dª kh¸c n÷a. + KÕt thóc: TÊt c¶ vç tay khen c¸c b¹n- tÆng hoa. 4. NhËn xÐt: - C« cho trÎ nhËn xÐt c¸c b¹n ®ãng vai nh­ thÕ nµo? - B¹n nµo nãi hay vµ cö chØ tèt nhÊt? V× sao - C« gi¸o gióp trÎ nhËn xÐt nhÊn m¹nh vµo ng«n ng÷ biÓu c¶m cho trÎ. §éng viªn khen ngîi g©y høng thu cho nhãm sau ®ãng kÞch tiÕp. VÝ dô 3: Trß ch¬i häc tËp “Cöa hµng quÇn ¸o” (còng tiÕn hµnh lÇn l­ît c¸c b­íc) Giíi thiÖu tªn trß ch¬i: C¸ch ch¬i Tháa thuËn : NhËp vai ch¬i TiÕn hµnh ch¬i: (khi ch¬i yªu cÇu c¸c vai ch¬i theo luËt cña trß ch¬i) TrÎ nµo ®ãng vai ng­êi mua hµng ph¶i nãi ®óng tªn quÇn ¸o m×nh cÇn mua “ B¸c cho t«i mua c¸i ¸o mµu vµng nµy B¸c b¸n cho t«i mét con gÊu b«ng B¸c ¬i con gÊu b«ng nµy bao nhiªu tiÒn?” Ng­êi b¸n hµng ph¶i biÕt chµo mêi: “ C« mua hµng cho t«i Hµng míi vÒ ®Ñp l¾m anh mua ®i Hµng cña t«i rÊt tèt, gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng” Khi trÎ ch¬i trß ch¬i nµy c« gi¸o gióp trÎ hiÓu ®­îc cuéc sèng sinh ho¹t cña ng­êi lín, b¾t ch­íc ng­êi lín thÓ hiÖn m×nh Ng­êi mua hµng: tr¶ tiÒn, nhËn hµng “t«i xin b¸c” vµ cÇm b»ng hai tay. Ng­êi b¸n hµng: niÒm në vµ trao hµng cho kh¸ch b»ng hai tay “c¶m ¬n c«! lÇn sau c« l¹i ®Õn mua hµng n÷a nhÐ!”… Trong khi ch¬i vèn tõ cña trÎ ngµy cµng ph¸t triÓn b»ng nh÷ng c©u hái, tr¶ lêi. ChÝnh v× vËy th«ng qua trß ch¬i c« gi¸o d¹y trÎ nãi ®óng ng÷ ph¸p vµ diÔn ®¹t m¹ch l¹c- biÓu c¶m . ViÖc day trÎ nãi ®óng cÊu tróc ng­c ph¸p vµ diÔn ®¹t m¹c l¹c kh«ng chØ th«ng qua trß ch¬i ®ãng vai theo chñ ®Ò: khi tham gia trß ch¬i nµy trÎ th©m nhËp vµo cuéc sèng ®a d¹ng vµ phong phó cña ng­êi lín, qua sù giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ khi ®ãng c¸c vai: bè mÑ, c« gi¸o, b¸c sÜ, y t¸… Khi trÎ ch¬i trß ch¬i” bÖnh viÖn” trÎ ®ãng vai ng­êi bÖnh ®Õn kh¸m ë bÖnh viÖn, bÖnh nh©n ph¶i biÕt hái b¸c sÜ “ th­a b¸c sÜ t«i bÞ m¾c bÖnh g×?” “ BÖnh cña t«i n¨ng l¾m kh«ng”- “ t«i cÇn uèng thuèc g×”?. trÎ em ®ãng vai cña b¸c sÜ ph¶i biÕt tr¶ lêi nh÷ng c©u hái cña bÖnh nh©n: “ B¸c bÞ m¾c bÖnh c¶m l¹nh ®Êy”- “b¸c cø yªn t©m ®iÒu trÞ bÖnh, chØ cÇn uèng thuèc theo ®¬n lµ khái”. Ngoµi trß ch¬i ®ãng kÞch, trß ch¬i häc tËp, trß ch¬i ph©n vai, trß ch¬i vËn ®éng, trß ch¬i d©n gian… còng gióp cho trÎ nãi ®óng cÊu tróc ng­ ph¸p vµ diÔn ®¹t m¹ch l¹c biÓu c¶m, th«ng qua c¶ nh÷ng bµi ®ång dao, bµi h¸t trong trß ch¬i. 3. LuyÖn qua kÓ ®äc. C« cho trÎ kÓ l¹i c©u chuyÖn cÇn kÕt hîp gi÷a tranh ¶nh hoÆc m« h×nh, ®å ch¬i, c« ®­a bøc tranh vÒ néi dung c©u chuyÖn, cho trÎ cïng xem vµ ®µm tho¹i theo néi dung tõng tranh vÏ g×? VÝ dô: tranh chuyÖn “ ba c« g¸i” C« ®Æt c©u hái: C¸c ch¸u ®ang xem bøc tranh vÏ g× vËy? Th­a c«! tranh vÏ ba c« g¸i ¹! Hái : H·y t×m vµ chØ xem ®©u lµ c« chÞ c¶, chÞ hai, c« ót Hái: C« chÞ c¶ ®ang lµm g×? – c« ®ang cä chËu ¹!... Sau khi trÎ ®­îc quan s¸t tranh, ®µm tho¹i néi dung tranh, nghe c« gi¸o kÓ nhiÒu lÇn víi lêi kÓ diÔn c¶m m¹ch l¹c chÝnh x¸c theo tr×nh tù l« gic ®Ó trÎ n¾m ®­îc néi dung vµ c¸ch kÓ truyÖn. Khi cho trÎ kÓ l¹i c« cÇn khuyÕn khÝch trÎ kÓ l¹i vµ söa l¹i khi nãi ch­a chÝnh x¸c c©u. C« cã thÓ cho trÎ kÓ l¹i theo bèn h×nh thøc sau KÓ theo giai ®o¹n KÓ theo tr×nh tù KÓ theo sù dÉn d¾t cña c« KÓ theo ph©n vai. ®©y lµ ph­¬ng ph¸p gióp trÎ nãi ®óng cÊu tróc ng÷ ph¸p vµ diÕn ®¹t m¹ch l¹c biÓu c¶m mét c¸ch nhanh chãng vµ ®¬n gi¶n h¬n: khi h­íng dÉn trÎ ®äc vµ kÓ l¹i c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nh»m cho trÎ lµm quen vµ b¾t ch­íc c¸ch diÔn ®¹t, biÓu c¶m cña ng«n ng÷ nghÖ thuËt, trÎ ®­îc luyÖn c¸ch thÓ hiÖn nh­ng c¶m xóc víi t¸c phÈm b»ng lêi kÓ diÔn c¶m khi d¹y trÎ kÓ chuyÖn. C« gi¸o cho trÎ kÓ l¹i theo tranh minh häa, cho c¸c ch¸u quan s¸t bøc tranh th¶o luËn vÒ néi dung cña bøc tranh, c« kÓ mÉu, kÓ 2-3 lÇn, ®µm tho¹i víi trÎ b»ng c©u hái ®Æt ra, trÎ tr¶ lêi. Sau ®ã cho trÎ tËp kÓ l¹i, c¶ líp ®Òu nãi nh÷ng c©u ®èi tho¹i gi÷a hai nh©n vËt, hoÆc chia theo tæ ®Ó trÎ thÓ hiÖn ng÷ ®iÖu c¸c vai kh¸c nhau, c« gi¸o ph¶i chó ý söa sai cho trÎ. Trong khi kÓ, c« chu ý quan s¸t theo dâi trÎ kÓ ®Ó ph¸p hiÖn chç sai vµ söa sai kÞp thêi ®Ó uèn n¾n c©u nãi cña trÎ cho chÝnh x¸c. nãi ®óng cÊu tróc ng÷ ph¸p cã biÓu c¶m . III. Thùc nghiÖm vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm. 1. §Þa bµn, ®iÒu kiÖn vµ ®èi t­îng thùc nghiÖm. Chóng t«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm trªn trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi tr­êng mÇm non Hoa Hång- huyÖn Yªn H­ng. §Æc ®iÓm tr­êng nµy, trÎ chñ yÕu lµ con em c«ng nh©n, gia ®×nh bu«n b¸n, phÇn nhá lµ gia ®×nh trÝ thøc. C¬ së vËt chÊt ®¹t ë møc ®é b×nh th­¬ng ch­a phong phó, ®Çy ®ñ vµ ®Ñp m¾t. TrÎ ®Òu kháe m¹nh vµ ph¸t triÓn b×nh th­êng. 2. Môc ®Ých thùc nghiÖm TiÕn hµnh thùc nghiÖm nh»m kiÓm nghiÖm hiÖu qu¶ cña rÌn luyÖn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cã biÓu c¶m th«ng qua trß ch¬i ®ãng kÞch, khi sö dông mét sè biÖn ph¸p trªn. 3. Néi dung thùc nghiÖm; Gi¶i quyÕt nhiÖm vô cña ®Ò tµi chóng t«i tiÕn hµnh mét thùc nghiÖm d¹y trÎ ®ãng kÞch “ Chó dª ®en” ®­îc tiÕn hµnh qua trß ch¬i ®ãng kÞch . 4. C¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸. KÕt qu¶ thùc nghiÖm ®­îc ®o b»ng møc ®ä kh¶ n¨ng diÔn ®¹t l­u lo¸t biÓu c¶m cña trÎ. Tõ c¸c c¬ së ly luËn vÒ sô ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ. Tõ c¸c c¬ së lÝ luËn vÒ sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi chøng t«i ®­a ra c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ møc ®é, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t biÓu c¶m cña trÎ mÉu gi¸o 5-6 tuæi nh­ sau: - Møc ®é cao: ®¹t ®­îc môc ®Ých yªu cÇu ®Ò ra, thÓ hiÖn n¾m ®­îc néi dung ý nghÜa cña t¸c phÈm , n¾m ®­îc tÝnh l« gic , tÝnh liªn tôc cña c¸c sù kiÖn, t¸c ®éng lín ®Õn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cã biÓu c¶m , trÎ høng thó víi trß ch¬i ®ãng kÞch. - Møc ®é trung b×nh: ®¹t ®­îc môc ®Ých yªu cÇu ®Ò ra, hiÓu ®ù¬c néi dung cña t¸c phÈm , thÓ hiÖn nhËp ®­îc mét vai trong kÞch, biÕt ®èi tho¹i l¹i vai trong kÞch, thuéc lêi ®èi tho¹i, kh«ng nãi ngäng. - Møc ®é thÊp: ch­a ®¹t ®­îc môc ®Ých yªu cÇu ®Ò ra, ch­a hiÓu ®­îc néi dung t¸c phÈm, ch­a thÓ hiÖn ®­îc vai m×nh ®ãng trong kÞch, khån nãi ®­îc hÕt c©u ®èi tho¹i, vÉn nãi ngäng vµi tõ. 5. C¸ch thøc tiÕn hµnh thùc nghiÖm; Chóng t«i tiÕn hµnh thùc nghiÖm trªn 30 trÎ thuéc thÞ trÊn Qu¶ng Yªn- Yªn H­ng, c¸c ch¸u ®­îc chän cã c¸c mÆt ph¸t triÓn t­¬ng ®èi ®ång ®Òu chi lµm hai nhãm: 15 ch¸u tiÕn hµnh thùc nghiÖm 15 ch¸u lµm nhãm ®èi chøng C¸c ch¸u ë hai nhãm ®Ìu cã tr×nh ®é ngang nhau Thùc nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh vµo trß ch¬i buæi chiÒu. + ë nhãm ®èi chøng: chóng t«i tiÕn hµnh d­íi h×nh thøc trß ch¬i, víi mét sè biÖn ph¸p vÉn th­êng sö dông ë c¸c tr­êng mÉu gi¸o víi c©u chuyÖn “ chó dª ®en” + Nhãm thùc nghiÖm cïng víi c©u chuyÖn “chó dª ®en” chóng t«i tiÕn hµnh d­íi h×nh thøc trß ch¬i vµ còng sö dông biÖn ph¸p míi nªu ë trªn. Sau khi d¹y xong ë mçi nhãm chóng t«i ®­a ra c©u hái ( tiªu chÝ ®¸nh gi¸) ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ thùc nghiÖm 5.1. Thùc nghiÖm ®èi chøng So¹n gi¸o ¸n: ®ãng kÞch “ chó dª ®en” Víi c¸ch so¹n vµ tiÕn hµnh nh­ ë vÝ dô 2 trang V× ®©y lµ c©u chuyÖn cã trong ch­¬ng tr×nh nªn khi tiÕn hµnh víi nhãm ®èi chøng chóng t«i nhê c¸c chÞ ë líp tæ chøc cho trÎ ch¬i vÊn theo ph­¬ng ph¸p , biÖn ph¸p th«ng th­êng nh­ hµn ngµy; chóng t«i quan s¸t nhËn sÐt ph©n tÝch kÕt qu¶ trªn trÎ trong qu¸ tr×nh trÎ tham gia trß ch¬i. Sau ®ã dùa vµo hÖ thèng c©u hái, hái ngoµi lóc trÎ tham gia trß ch¬i ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. Chóng t«i sö dông nh÷ng lo¹i c©u hái sau: Lo¹i c©u hái vÒ ®Æc ®iÓm lo¹i truyÖn 6% sè trÎ tr¶ lêi ®­îc. Lo¹i c©u hái vÒ tÝnh c¸ch nh©n vËt, th¸i ®é cña trÎ ®èi víi nh©n vËt trong chuyÖn 4% sè trÎ tr¶ lêi ®­îc Lo¹i c©u hái tr¶ lêi b¨ng ng«n ng÷ miªu t¶: 13% trÎ tr¶ lêi ®­îc Lo¹i c©u hái cã tÝnh chÊt suy luËn; c©u hái tr¶ lêi b»ng ng÷ ®iÖu tÝnh c¸ch nh©n vËt- vµ biÓu c¶m chØ cã 10% sè trÎ thùc hiÖn ®­îc * NhËn xÐt; - C« gi¸o ®· dïng ph­¬ng ph¸p gîi më g©y høng thó cho trÎ xem tranh, néi dung chuyÖn cïng ®µm tho¹i víi trÎ. - Kh«ng khÝ líp s«i næi c¸c ch¸u tham gia vµo trß ch¬i hµo høng nhiÖt t×nh, tuy nhiªn cßn mét sè trÎ nhót nh¸t vÉn ch­a tham gia vµo trß ch¬i. - C« gi¸o còng ®· ®éng viªn trÎ tham gia ch¬i nh­ng trÎ kh«ng thÝch. - Dùa vµo tiªu chÝ trªn mµ t«i thu ®­îc kÕt qu¶ ë phÇn thùc nghiÖm ®èi chøng nh­ sau: STT Møc ®é thùc nghiÖm thÓ hiÖn Nhãm ®èi chøng Sè l­îng % 1 Møc ®é cao 2 13,3 2 Møc ®é trung b×nh 5 33,6 3 Møc ®é thÊp 8 53,4 5.2. Thùc nghiÖm h×nh thµnh: Qu¸ tr×nh thùc nghiÖm chóng t«i nhê hai gi¸o viªn dù giê theo dâi, ghi chÐp qu¸ tr×nh ch¬i cña trÎ ®Ó lÊy ®ã lµm kÕt qu¶ thùc nghiÖm Khi thùc hiÖn thùc nghiÖm víi mçi biÖn ph¸p chóng t«i ®Òu gäi c¸c ch¸u cã tr×nh ®é kh¸c nhau tham gia ch¬i, chó ý khuyªn khÝch nh÷ng ch¸u cßn nhót nh¸t tham gia ch¬i kÓ c¶ ®ãng vai ®¬n gi¶n nhÊt trong kÞch. M« t¶ thùc nghiÖm : ®ãng kÞch “ chó dª ®en” * Môc ®Ých yªu cÇu: 1, Gi¸o d­ìng: - TrÎ c¶m nhËn, hiÓu ®­îc néi dung c©u chuyÖn, thÓ hiÖn ®­îc c¶m xóc cña m×nh ®èi víi c¸c nh©n vËt trong chuyÖn muèn hßa m×nh vµo nh÷ng nh©n vËt ®ã. - Víi giäng ®iÖu cö chØ, ng«n ng÷ nãi cña c« gióp trÎ thÊy ®­îc tõng vai tÝnh c¸ch cña nh©n vËt trong chuyÖn. - TrÎ thÓ hiÖn ®­îc m×nh cã mét vai trß quan träng khi nhËp vai ®ãng c¸c nh©n vËt trong kÞch, hiÓu ®­îc tÝnh c¸ch nh©n vËt thÓ hiÖn râ th«ng qua lêi nãi ng«n ng÷ , cö chØ ®iÖu bé râ rµng( giäng dª tr¾ng rôt rÌ, run rÈy, d¸ng ®i nhót nh¸t- giäng dª ®en c­¬ng quyÕt døt kho¸t, d¸ng ®i ®øng ®µng hoµng, hiªn ngang- Chã sãi d¸ng ng¹o m¹n, giäng qu¸t n¹t khi gÆp dª tr¾ng, nh­ng khi chã sãi nãi víi dª ®en giäng nãi l¹i ngËp ngõng, sî sÖt d¸ng lóc nµy co dóm) - BiÕt phèi hîp víi vai kh¸c thÓ hiÖn nªn néi dung kÞch b¶n. 2, Gi¸o dôc: - TrÎ thÝch nghe kÓ truyÖn, thÝch ®­îc ®ãng kÞch hßa m×nh vµo vai c¸c nh©n vËt trong chuyÖn - Cho trÎ tiÕp xóc víi ng«n ng÷ nghÖ thuËt vµ ph¸t huy ng«n ng÷ m¹ch l¹c biÓu c¶m cho trÎ - Nu«i d­ìng c¶m xóc cho trÎ trong khi ®ãng kÞch víi nh÷ng vai ph¶n diÖn kh¸c nhau th× thÓ hiÖn nÐt mÆt, cö chØ, lêi nãi kh¸c nhau 3, Kü n¨ng: RÌn luyÖn kü n¨ng diÔn ®¹t cã biÓu c¶m cho trÎ th«ng qua ®ãng kÞch, ph¸t triÓn ng«n ng÷ m¹ch l¹c cïng víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn t­ duy, trÝ t­ëng t­îng. * ChuÈn bÞ: - TrÎ thuéc nh÷ng lêi ®èi tho¹i vµ hiÓu néi dung c©u chuyÖn - Ph«ng vÏ c¶nh khu rõng cã suèi ch¶y, rõng c©y rËm r¹p to. M« h×nh phô bôi c©y rËm, ng«i nhµ lµm b»ng b×a cøng vµ nh÷ng bôi cá ®Æt trªn s©n khÊu. - Trang phôc quÇn ¸o, mò ®ñ cho c¸c vai nh©n vËt - tr­íc ®ã gi¸o viªn kÓ cho trÎ nghe toµn bé c©u chuyÖn mét c¸ch nghÖ thuËt cã nghÜa lµ gi¸o viªn sö dông s¾c th¸i cña giäng m×nh tr×nh bµy t¸c phÈm ®Ó trÎ thÓ hiÖn trän vÑn néi dung t­ t­ëng, phong c¸ch nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. Thñ thuËt chÝnh lµ kÓ diÔn c¶m: x¸c ®Þnh vµ sö dông ®óng giäng ®iÖu c¬ b¶n, ng÷ ®iÖu, ng¾t giäng, nhÞp ®iÖu, c­êng ®é cña ©m thanh ng«n ng÷ cña m×nh. * TiÕn hµnh: 1. C« gi¸o ®µm tho¹i víi trÎ vÒ c©u chuyÖn mµ trÎ võa nghe b»ng c¸c hÖ thèng c©u hái vÒ néi dung vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña truyÖn nh»m gîi më gióp trÎ n¾m ®­îc thÓ lo¹i cña truyÖn nhí hiÓu néi dung chuyÖn, nhí tªn c¸c nh©n vËt trong truyÖn, hiÓu hµnh ®éng cña c¸c nh©n vËt, nhí tr×nh tù c¸c sù kiÖn vµ diÕn biÕn cña truyÖn… nhËn ra tÝnh c¸ch cña nh©n vËt… + C©u hái ph¶i ®a d¹ng phong phó nh­ : TruyÖn chó dª ®en thuéc thÓ lo¹i g×? Néi dung truyÖn nãi vÒ vÊn ®Ò g×? NÕu ®ãng vai lµ chó dª tr¾ng con ph¶i thÓ hiÖn d¸ng ®iÖucö chØ nh­ thÕ nµo? con h·y lµm thö xem Cßn giäng nãi cña dª tr¾ng th× sao? H·y nãi cho c« vµ c¸c b¹n cïng nghe xem ®· ®óng ch­a? C¸c nh©n vËt kia còng vËy c« lÇn l­ît ®Æt c©u hái trÎ cïng th¶o luËn víi c«… 2. B­íc luyÖn tËp: NhiÖm vô chÝnh cña b­íc nµy lµ gióp trÎ nhËp vai theo c¸c nh©n vËt cña truyÖn. + TrÎ tháa thuËn cïng c« nhËp vai theo c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm nÕu trÎ lóng tóng c« gióp trÎ ph©n vai, còng cã thÓ ph©n cho nhiÒu trÎ cïng ®ãng mét vai. + Gióp trÎ ghi nhí ng«n ng÷ nh©n vËt vµ tËp nãi cã biÓu c¶m, c« gi¸o cho trÎ ®ång thanh lêi tho¹i cña c¸c nh©n vËt truyÖn theo kÞch b¶n. sau ®ã cho tõng trÎ nh¾c l¹i lêi tho¹i cña c¸c vai diÔn ®· ®­îc ph©n theo tiÕn tr×nh cña kÞch b¶n, ®æi vai tho¹i gi÷a c¸c trÎ. + Gióp trÎ biÓu hiÖn nh©n vËt vai m×nh ®ãng b»ng c¸ch lÇn l­ît cho tõng nhãm trÎ tËp phèi hîp gi÷a lêi nãi vµ cö chØ, ®iÖu bé cña c¸c vai diÔn, biÕt phèi hîp gi÷a c¸c vai diÔn trong hµnh ®éng còng nh­ trong lêi tho¹i. + Gi¸o viªn cÇn nhËn xÐt, bæ xung kÞp thêi nh÷ng g× trÎ thùc hiÖn ch­a ®¹t vµ cã thÓ lµm mÉu vµ nãi nh÷ng tõ ®ñ cÊu tróc ng÷ ph¸p cho trÎ nghe vµ xem. Sau ®ã trÎ luyÖn tËp theo nhãm d­íi sù quan s¸t vµ ®iÒu khiÓn cña gi¸o viªn. Trong lóc luyÖn tËp gi¸o viªn lµ ng­êi nh¾c vë, ng­êi dÉn truyÖn vµ lµ ng­êi ®¹o diÔn. 3, Ch¬i biÓu diÔn: - Tõng nhãm trÎ ®­îc thÓ hiÖn c¸c vai diÔn cña m×nh qua c¸c mµn biÓu diÔn. Lóc nµy trÎ ®· cã kh¶ n¨ng tù thÓ hiÖn vai ®ãng mét c¸ch chñ ®éng linh ho¹t. TrÎ kh«ng chØ thuéc lêi nãi cña c¸c nh©n vËt mµ m×nh nhËp vai, biÕt kÕt hîp lêi nãi cö chØ ®iÖu bé thÓ hiÖn ®­îc ng÷ ®iÖu diÔn ®¹t ng«n ng÷ cã biÓu c¶m khi phèi kÕt hîp biÓu diÔn víi c¸c b¹n diÔn. - C¸c nhãm ®­îc ch¬i lÇn l­ît, tÊt c¶ c¸c b¹n trong líp ®Òu tham gia ch¬i khi ®· ®­îc ph©n nhãm b¾t buéc c¸c thµnh viªn trong nhãm ph¶i thÓ hiÖn hÕt m×nh ®Ó thi ®ua víi c¸c nhãm kh¸c. - Cßn c¸c b¹n ë d­íi ®ãng vai lµ kh¸n gi¶ liªn tôc ®éng viªn c¸c b¹n khi cã nh÷ng cö chØ hay lêi nãi ®óng ng÷ ®iÖu cña nh©n vËt l¹i ®­îc vç tay hoan nghªnh. Nh­ vËy: thµnh c«ng cña c¸c cuéc chíi phô thuéc mét phÇn kh«ng nhá vµo s©n khÊu ®¹o cô vµ hãa trang + S©n khÊu vµ ®¹o cô: C« sö dông mét kho¶ng trèng nhá trong líp (hoÆc ngoµi s©n) Trang trÝ s©n khÊu sö dông nh÷ng ®å vËt cã s¾n trong líp ®Ó lµm ®¹o cô trang trÝ( bµn ghÕ, ®å ch¬i, rÌm cöa, nhµ chßi , chËu hoa, c©y c¶nh. + Hãa trang: - Hãa trang trªn mÆt nÕu lµ vë kÞch kh¸c tïy theo tuæi t¸c nghÒ nghiÖp, tÝnh c¸ch cña tõng nh©n vËt trong kÞch b¶n mµ h¸o trang trªn mÆt cho trÎ ®Ó t¹o ra vãc d¸ng phï hîp ë ®©y nh©n vËt lµ dª tr¾ng, dª ®en, chã sãi hãa trangcho trÎ b»ng ®eo mÆt l¹ c¸c con vËt ®ã - Hãa trang trªn ®Çu: nh­ mò miÖn cho vua, hßang tö, c«ng chóa…Mò h×nh ®Çu c¸c con vËt. - Hãa trang quÇn ¸o: nh­ ¸o choµng, ®ai l­ng, quÇn ¸o n©u sßng ®ãng vai b¸c n«ng d©n cµy ruéng, kh¨n vÊn ®Çu cña c¸c cô giµ…( §å dïng nµy ®­îc c« gi¸o s­u tÇm kÕt hîp cïng phô huynh nhÆt nh÷ng m¶nh v¶i thõa, quÇn ¸o cò cña ng­êi lín) C« tù s¸ng t¹o ra nh÷ng ra nh÷ng bé quÇn ¸o mµu s¾c h×nh d¹ng ®Ñp m¾t ®Ó g©y cho trÎ mét c¶m gi¸c phÊn chÊn khi nhËp vai. - Khi c« chuÈn bÞ trang trÝ ph«ng c¶nh, ®¹o cô, trang phôc… c« ®· gäi tÊt c¶ trÎ trong líp cïng tham gia, c« chó ý h¬n ®Õn c¸c ch¸u nhót nh¸t, c« gäi ch¸u l¹i vµ nãi ch¸u h·y gióp c« t×m mò cña dª ®en nµo… råi c« gäi tiÕp nh÷ng trÎ kh¸c. * NhËn xÐt: - Buæi ch¬i thËt s«i næi, hµo høng trÎ tÝch cùc tham gia ch¬i - Mét sè trÎ yÕu, nhót nh¸t ®­îc c« khuyÕn khÝch ®éng viªn còng trë nªn m¹nh d¹n h¬n, ng«n ng÷ ®èi tho¹i ®­îc râ rµng m¹ch l¹c h¬n. Qua bu«it ch¬i nµy, chóng t«i ®­a mét sè biÖn ph¸p g©y høng thó cho trÎ ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n, ®Æc biÖt kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña trÎ th«ng qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i, ®éc tho¹i ®· cã nhiÒu trÎ ®¹t ë møc kh¸ tèt h¬n khi sö dông ph­¬ng ph¸p cò. Dùa vµo tiªu chÝ trªn mµ t«i thu ®­îc kÕt qu¶ ë phÇn thùc nghiÖm h×nh thµnh nh­ sau: