Một số giải pháp để dạy tốt mạch yếu tố hình học toán 3 chương trình tiểu học mới

I - lý do chon ®Ò tµi 1/ XuÊt ph¸t tõ môc tiªu cña m«n to¸n ë tr­êng tiÓu häc: - M«n to¸n ë tiÓu häc nh»m gióp cho häc sinh: Cã nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ yÕu tè h×nh häc vµ c¸ch h×nh thµnh phÐp nh©n chia trong b¶ng. - H×nh thµnh c¸c kü n¨ng thùc hµnh, tÝnh to¸n, gi¶i to¸n cã lêi v¨n vµ c¸c d¹ng bµi to¸n nh©n chia trong b¶ng vµ c¸c bµi to¸n cã øng dông thiÕt thùc trong cuéc sèng. - Gãp phÇn b­íc ®Çu ph¸t triÓn n¨ng lùc t­ duy, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng suy luËn, hîp lý cña diÔn ®¹t ®óng. BiÕt c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®¬n gi¶n, gÇn gòi trong cuéc sèng, kÝch thÝch trÝ t­ëng t­îng g©y høng thó trong häc to¸n cho häc sinh. - M«n to¸n tiÓu häc gãp phÇn b­íc ®Çu h×nh thµnh ph­¬ng ph¸p häc to¸n, lµm viÖc cã kÕ ho¹ch, khoa häc, chñ ®éng, linh ho¹t, s¸ng t¹o cho häc sinh 2/ XuÊt ph¸t tõ ch­¬ng tr×nh cña Bé GD - §T vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa, theo h­íng d¹y häc míi, nh»m gãp phÇn gióp gi¸o viªn vµ häc sinh cã mét c¸ch d¹y vµ c¸ch häc míi. Trong thùc tiÔn cuéc sèng. - NÕu nh­ c¸c em häc sinh, yÕu vÒ kü n¨ng thùc hµnh2 phÐp tÝnh nh©n, chia kh«ng ®­îc gióp ®ì, kh«ng ®­îc quan t©m gióp ®ì th× c¸c em sÎ kh«ng cã kh¶ n¨ng tèi thiÓu khi häc ch­¬ng tr×nh to¸n líp 3. Nh­ vËy c¸c em sÎ gÆp nhiÒu khã kh¨n khi gi¶i c¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn 2 phÐp tÝnh nh©n, chia. - MÆt kh¸c nÕu c¸c em häc sinh yÕu kh«ng thùc hiÖn ®­îc c¸c bµi to¸n vÒ 2 phÐp tÝnh, kh«ng kh¾c phôc ®­îc nh÷ng sai lÇm trong phÇn to¸n häc nµy, trong khi c¸c em kh¸c l¹i lµm tèt, th× c¸c em sÎ ch¸n n¶n vµ bi quan, lùc häc cña c¸c em l¹i cµng yÕu. - XuÊt ph¸t tõ nh÷ng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc míi ë ®Þa ph­¬ng, ë tr­êng së t¹i. - HiÖn nay trong tr­êng tiÓu häc chØ quan t©m ®Õn häc sinh giái vµ cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó båi d­ìng häc sinh giái, cßn c¸c em häc sinh yÕu kÐm Ýt ®­îc quan t©m h¬n, cã ch¨ng còng lµ chØ lµ c¸c buæi phô ®¹o Ýt ái, kh«ng cã tµi liÖu, ch­¬ng tr×nh cô thÓ, s¸ch tham kh¶o dµnh cho nh÷ng em häc sinh yÕu kÐm cònh kh«ng cã. Víi nhËn thøc nh­ vËy b¶n th©n t«i thÊy vÊn ®Ò gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n, nh»m ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cho häc sinh. Nh­ng trong khu«n khæ ®Ò tµi nµy t«i chØ ®­îc phÐp chän mét m¶ng kiÕn thøc to¸n häc vµ t«i ®· chän “VÊn ®Ò gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm. Kh¾c phôc khã kh¨n khi thùc hµnh 2 phÐp tÝnh nh©n, chia trong b¶ng cho häc sinh líp 3”. Hy väng víi ®Ò tµi nµy t«i còng nh­ c¸c ®ång nghiÖp nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy sÎ gãp phÇn gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm häc tèt h¬n m«n to¸n ë bËc tiÓu häc. HiÖn nay c¸c tr­êng tiÓu häc ®· triÓn khai vµ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh tiÓu häc n¨m 2000 vµ ch­¬ng tr×nh nµy ®­îc ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ n­íc tõ n¨m häc n¨m häc 2002 - 2008. Nªn gi¸o viªn ®· chñ ®éng n¾m b¾t ®­îc néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi. Trong c¸c tiÕt d¹y, gi¸o viªn ®· thiÕt kÕ bµi d¹y theo ®óng tinh thÇn ®æi míi: LÊy häc sinh lµm nh©n vËt trung t©m, tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh. Sö dông phèi hîp ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng víi ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµ thay ®æi h×nh thøc häc tËp cña häc sinh nh»m n©ng cao vai trß cña häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp. Gi¸o viªn chØ lµ ng­êi tæ chøc, h­íng dÉn, gióp häc sinh huy ®éng vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña b¶n th©n ®Ó tù häc sinh chiÕm lÜnh tri thøc míi, vËn dông c¸c tri thøc ®ã vµo thùc hµnh vµ thùc tiÔn ®êi sèng. b. VÒ phÝa häc sinh: Qua t×m hiÓu t«i nhËn thÊy: Häc sinh rÊt thÝch häc ch­¬ng tr×nh to¸n thùc nghiÖm n¨m 2000. Bëi c¸c em lµ chñ thÓ nhËn thøc, chÝnh b¶n th©n c¸c em ®­îc chñ ®éng, ®éc lËp suy nghÜ, kh¸m ph¸ ®Ó t×m ra kiÕn thøc míi. C¸c em tiÕp cËn víi bµi häc vµ n¾m b¾t kiÕn thøc rÊt nhanh. * Khã kh¨n: Tuy nhiªn, do nhiÒu n¨m ®· d¹y ch­¬ng tr×nh cò nªn mét bé phËn gi¸o viªn ch­a ®Çu t­ thêi gian ®Ó nghiªn cøu ch­¬ng tr×nh SGK To¸n 3 n¨m 2000 vµ ch­a n¾m b¾t ®­îc quy tr×nh ph­¬ng ph¸p d¹y theo s¸ch gi¸o khoa míi. Gi¸o viªn ch­a chñ ®éng thiÕt kÕ bµi d¹y, cßn phô thuéc nhiÒu vµo tµi liÖu h­íng dÉn hoÆc nÕu cã chó ý so¹n gi¶ng th× gi¸o viªn míi chØ tËp trung vµo viÖc h×nh thµnh kiÕn thøc míi cho häc sinh mµ ch­a ®i s©u vµo phÇn thùc hµnh ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng cho häc sinh. MÆt kh¸c nhiÒu gi¸o viªn lªn líp ch­a sö dông ®å dïng d¹y häc hoÆc sö dông nh­ng mang l¹i hiÖu qu¶ thÊp. Gi¸o viªn lµm viÖc cßn m¸y mãc, rËp khu«n Ýt cã nhu cÇu vµ c¬ héi ®Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña nghÒ d¹y häc. Bªn c¹nh ®ã, c¬ së vËt chÊt phôc vô cho viÖc d¹y häc ch­a ®¶m b¶o, c¸c líp cßn ph¶i häc chung phßng theo 2 ca, ®©y còng lµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng d¹y häc cña c« vµ trß. Tõ viÖc d¹y häc cña thÇy mµ häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch thô ®éng. C¸c biÓu t­îng h×nh h×nh häc gi¸o viªn ®­a ra häc sinh ph¶i ghi nhí mét c¸ch m¸y mãc. ChÝnh v× häc sinh n¾m b¾t bµi häc kh«ng v÷ng vµng, kh«ng s©u, chØ ¸p dông rËp khu«n nªn c¸c em dÔ häc tr­íc quªn sau. 2. §èi víi s¸ch gi¸o khoa To¸n 3 ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi: a. ThuËn lîi: Ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa TiÓu häc míi nãi chung, m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3 nãi riªng cã nhiÒu h×nh ¶nh trùc quan ®Ñp, tr×nh bµy râ rµng. HÖ thèng bµi tËp cã nhiÒu c¸ch thÓ hiÖn míi, nhiÒu bµi tËp ®­îc tæ chøc d­íi d¹ng trß ch¬i phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ t©m lý løa tuæi cña häc sinh TiÓu häc. b. Nh÷ng khã kh¨n th­êng gÆp trong viÖc d¹y häc m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3: §èi víi m¹ch kiÕn thøc nµy, chÝnh v× häc sinh ghi nhí c¸c biÓu t­îng h×nh h×nh häc mét c¸ch m¸y mãc cho nªn häc sinh cßn cã sù nhÇm lÉn gi÷a biÓu t­îng h×nh nµy víi biÓu t­îng h×nh kh¸c. Ch¼ng h¹n, nhiÒu em cßn nhÇm lÉn gi÷a chu vi vµ diÖn tÝch. C¸c kü n¨ng vÏ h×nh, xÕp ghÐp h×nh häc sinh cßn lóng tóng vµ thao t¸c chËm. §Æc biÖt lµ d¹y to¸n ®Õm h×nh häc sinh hay ®Õm sãt. Bëi ®©y lµ mét d¹ng to¸n ®ßi hái häc sinh ph¶i biÕt: “Ph©n tÝch, tæng hîp” h×nh. Do vËy, ®©y lµ mét ®iÓm khã ®èi víi häc sinh khi gi¶i lo¹i to¸n nµy. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã t«i m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3. Nh»m gióp häc sinh ph¸t triÓn n¨ng lùc t­ duy, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong häc tËp. Ch­¬ng V Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc to¸n 3 ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi Khi d¹y m¹ch kiÕn thøc nµy gi¸o viªn cÇn khai th¸c tÝnh ®Æc tr­ng cña viÖc h×nh thµnh vµ kh¸m ph¸ kiÕn thøc vÒ néi dung yÕu tè h×nh häc ®èi víi häc sinh líp 3 lµ th«ng qua con ®­êng “Thùc nghiÖm” b»ng quan s¸t vµ ®o ®¹c, so s¸nh, ph©n tÝch ®¬n gi¶n råi quy n¹p, kh¸i qu¸t ho¸… Trªn c¬ së ®ã gi¸o viªn cÇn lùa chän c¸ch d¹y häc phï hîp, t¹o ra nh÷ng ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh ®¶m b¶o tÝnh tÝch cùc cho tõng ®èi t­îng häc sinh cña líp. Cô thÓ lµ: 1. §èi víi bµi häc vÒ kh¸i niÖm, biÓu t­îng hoÆc nhËn d¹ng c¸c h×nh h×nh häc míi cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng d¹y häc mµ trong ®ã: Khai th¸c tõ tÝnh trùc quan tæng thÓ ®Õn trùc quan cô thÓ chi tiÕt gióp häc sinh n¾m v÷ng vµ s©u kiÕn thøc míi. Cho häc sinh liªn hÖ c¸c kh¸i niÖm ®· häc ®Ó chuyÓn sang kh¸i niÖm míi (nÕu kh¸i niÖm ®· häc cã liªn quan ®Õn kh¸i niÖm míi). Trong m¹ch yÕu tè h×nh häc, néi dung d¹y häc: “Gãc vu«ng, gãc kh«ng vu«ng”, chñ yÕu giíi thiÖu ®Ó häc sinh biÕt thÕ nµo lµ “gãc vu«ng” vµ gãc kh«ng vu«ng” ch­a yªu cÇu cã kh¸i niÖm vÒ “gãc”. Tuy nhiªn, tr­íc khi lµm quen víi: “Gãc vu«ng, gãc kh«ng vu«ng” s¸ch to¸n 3 cã nªu h×nh ¶nh 2 kim ®ång hå t¹o thµnh gãc. §iÒu ®ã chØ nh»m gióp häc sinh cã biÓu t­îng ban ®Çu vÒ gãc (h×nh ¶nh 2 kim lµ h×nh ¶nh 2 “c¹nh” cña gãc, h×nh ¶nh ®iÓm chung cña 2 kim lµ h×nh ¶nh “®Ønh” cña gãc tõ ®ã dÉn ra h×nh ¶nh (biÓu t­îng) vÒ “Gãc vu«ng, gãc kh«ng vu«ng” ®­îc “tù nhiªn” h¬n). Khi d¹y vÒ “Gãc vu«ng, gãc kh«ng vu«ng” gi¸o viªn cÇn giíi thiÖu mét c¸ch tæng thÓ, xem nh­ lµ mét h×nh h×nh häc cã d¹ng nh­ thÕ gäi lµ “gãc vu«ng” hoÆc “Gãc kh«ng vu«ng”. Gi¸o viªn cÇn l­u ý gãc kh«ng vu«ng th× nãi lµ kh«ng vu«ng kh«ng ®­îc nãi lµ gãc nhän, gãc tï. Gi¸o viªn vÏ gãc vu«ng vµ cho häc sinh biÕt: §©y lµ gãc vu«ng, gi¸o viªn chØ ra ®Ønh gãc vu«ng lµ ®iÓm nµo, hai c¹nh gãc vu«ng lµ 2 c¹nh nµo råi nªu tªn gãc vu«ng. Ch¼ng h¹n: Gãc vu«ng ®Ønh O, c¹nh OA, OB. Còng giíi t­¬ng tù ®èi víi gãc kh«ng vu«ng. ViÖc dïng ª ke ®Ó kiÓm tra gãc nµo ®ã cã lµ gãc vu«ng hay kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn sau khi häc sinh ®· häc (®· cã biÓu t­îng) vÒ gãc vu«ng, gãc kh«ng vu«ng. §ång thêi yªu cÇu tÊt c¶ c¸c em ph¶i cã ªke ®Ó häc. ë líp 3 ch­a nªn cho häc sinh t×m hiÓu c¸c néi dung kh¸c vÒ gãc nh­ ký hiÖu ®¸nh dÊu gãc, miÒn trong cña gãc, sè ®o cña gãc… Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã sÏ ®­îc häc lªn c¸c líp trªn. Th«ng qua c¸c m« h×nh cô thÓ mµ häc sinh cã thÓ nh×n, sê thÊy ®­îc gióp häc sinh nhËn biÕt ®­îc “Gãc vu«ng, gãc kh«ng vu«ng”. §Ó vÏ gãc vu«ng gi¸o viªn cÇn gióp cÇn häc sinh lµm tõng thao t¸c, mçi häc sinh ®Òu ®­îc thùc hµnh nhËn biÕt, vÏ: * VD: Dïng ªke ®Ó vÏ gãc vu«ng. Thao t¸c 1: Cho häc sinh dïng th­íc vÏ mét c¹nh vµ x¸c ®Þnh mét ®Ønh (c¹nh AB, ®Ønh A. Thao t¸c 2: H­íng häc sinh ®Æt ªke sao cho ®Ønh ªke trïng víi ®Ønh häc sinh ®· x¸c ®Þnh (A) vµ mét c¹nh ªke trïng víi c¹nh häc sinh ®· vÏ (AB). Thao t¸c 3: Cho häc sinh dïng bót vÏ theo c¹nh gãc vu«ng kia cña ªke (tay tr¸i ch½n th­íc, tay ph¶i dïng bót vÏ). A B * NhËn d¹ng h×nh h×nh häc: ë líp 1, 2 häc sinh ®· biÕt c¸c h×nh (h×nh trßn, h×nh tam gi¸c, h×nh vu«ng… ) d­íi d¹ng “tæng thÓ” (Chñ yÕu quan s¸t “toµn thÓ” h×nh d¹ng råi nªu tªn h×nh. §Õn líp 3 khi d¹y kh¸i niÖm h×nh h×nh häc míi (H×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng) ngoµi viÖc xÐt “tæng thÓ” häc sinh ®· biÕt dùa vµo c¸c ®Æc ®iÓm vÒ yÕu tè c¹nh, gãc, ®Ønh cña h×nh ®Ó nhËn d¹ng, nªu tªn h×nh. Ch¼ng h¹n h×nh ch÷ nhËt cã 4 gãc vu«ng, cã 2 c¹nh dµi b»ng nhau, 2 c¹nh ng¾n b»ng nhau, h×nh vu«ng cã 4 gãc vu«ng vµ cã 4 c¹nh b»ng nhau. Khi d¹y kh¸i niÖm h×nh h×nh häc míi gi¸o viªn cÇn sö dông ®å dïng trùc quan hoÆc liªn hÖ c¸c ®å vËt trong thùc tÕ cã h×nh d¹ng häc ®Ó häc sinh nhËn biÕt h×nh. H­íng dÉn häc sinh t×m thªm c¸c ®å vËt ë nhµ m×nh, trong líp cã d¹ng h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng nh­ quyÓn s¸ch, b¶ng líp, mÆt bµn… CÇn lÊy nh÷ng h×nh cã tÝnh chÊt “Ph¶n vÝ dô” ®Ó häc sinh nhËn biÕt s©u h¬n h×nh d¹ng c¸c h×nh ®ang häc. Ch¼ng h¹n: Khi d¹y kh¸i niÖm h×nh ch÷ nhËt, gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh quan s¸t tËp hîp gåm nhiÒu h×nh råi yªu cÇu c¸c em t« mµu cao h×nh ch÷ nhËt. · Trong m¹ch yÕu tè h×nh häc ngoµi nhËn d¹ng h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng häc sinh líp 3 cßn ®­îc häc vÒ kh¸i niÖm h×nh trßn. ë líp 1, 2 häc sinh ®· biÕt ®­îc h×nh trßn qua h×nh ¶nh mÆt ®ång hå, c¸i ®Üa, b¸nh xe … häc sinh cã ®­îc biÓu t­îng vÒ “h×nh trßn”. §Õn líp 3, häc sinh ®­îc biÕt “h×nh trßn” nh­ lµ mét h×nh víi ®Æc ®iÓm vÒ c¸c yÕu tè: T©m, ®­êng kÝnh, b¸n kÝnh cña h×nh trßn. Tr­íc khi häc sinh h×nh trßn häc sinh ®· ®­îc giíi thiÖu vÒ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng. CÇn cho häc sinh liªn hÖ kiÕn thøc bµi “trung ®iÓm” ®Ó biÕt ®­îc t©m 0 cña h×nh trßn lµ trung ®iÓm cña ®­êng kÝnh, b¸n kÝnh = 1/2 ®­êng kÝnh. ë líp 3 ch­a d¹y ®Õn kh¸i niÖm “®­êng trßn” do vËy gi¸o viªn kh«ng nªn cho häc sinh ph©n biÖt “h×nh trßn” víi “®­êng trßn”. MÆt kh¸c, khi d¹y bµi: “§iÓm ë gi÷a, trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng”. Gi¸o viªn cÇn l­u ý kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lÊy ®o¹n th¼ng dµi 2cm nh­ ®o¹n th¼ng ë s¸ch gi¸o khoa, gi¸o viªn vÏ ë b¶ng cã thÓ lÊy ®¬n vÞ lµ dm. ë phÇn nµy häc sinh dùa trªn c¬ së trùc quan lµ chÝnh, trong khi d¹y gi¸o viªn kh«ng ®­îc nãi “bªn tr¸i, bªn ph¶i”. V× khi d¹y bµi nµy, trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng lµ duy nhÊt, cßn ®iÓm ë gi÷a th× cã nhiÒu ®iÓm, cho nªn khi häc sinh nhËn biÕt trung ®iÓm gi¸o viªn lÊy thªm ®iÓm ë gi÷a th× khã ®èi víi häc sinh. Khi d¹y phÇn nµy, yªu cÇu häc sinh nh×n vµo h×nh vÏ nªu ®óng ®iÓm ë gi÷a, nªu ®óng trung ®iÓm lµ ®­îc kh«ng yªu cÇu c¸c em ph¶i gi¶i thÝch t¹i sao. B 3cm M 3cm A ë líp 3 ch­a yªu cÇu häc sinh n¾m ®­îc “kh¸i niÖm” ®iÓm ®iÓm cña ®o¹n th¼ng víi “®Þnh nghÜa” chÝnh x¸c “kh¸i niÖm” ®ã. Trong s¸ch To¸n 3 míi chØ lµ giíi thiÖu trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng nh»m gióp häc sinh nhËn biÕt mét ®iÓm cã ®iÒu kiÖn nh­ thÕ nµo ®­îc gäi lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng, tõ ®ã x¸c ®Þnh trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng nh­ s¸ch To¸n 3 ®· thùc hiÖn. Häc sinh x¸c ®Þnh trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng (trªn c¬ së ®o ®é dµi cña ®o¹n th¼ng råi chia ®«i ®o¹n th¼ng ®ã). Trong s¸ch gi¸o khoa, trïn ®iÓm cña ®o¹n th¼ng ®­îc giíi thiÖu trªn c¬ së häc sinh ®­îc biÕt thÕ nµo lµ “®iÓm ë gi÷a” hai ®iÓm ®· cho. Ch¼ng h¹n, M lµ ®iÓm ë gi÷a A vµ B (Xem h×nh vÏ). Tõ ®ã giíi thiÖu ®iÓm M lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB khi ®iÓm M tho¶ m·n 2 ®iÒu kiÖn. - M lµ ®iÓm ë gi÷a ®iÓm A vµ ®iÓm B - §é dµi ®o¹n th¼ng AM b»ng ®é dµi ®o¹n th¼ng MB (AM = MB = 3cm) Tõ 2 ®iÒu kiÖn trªn cÇn cho häc sinh ®­a ra hai ®iÒu kiÖn t­¬ng ®­¬ng ®Ó nhan¹ biÕt hoÆc x¸c ®Þnh: “Trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng”. Ch¼ng h¹n, M lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB khi. - Ba ®iÓm A, M, B theo thø tù lµ 3 ®iÓm th¼ng hµng - §é dµi ®o¹n th¼ng AM b»ng ®é dµi ®o¹n th¼ng MB (Am = MB) (A, M, B theo thø tù lµ 3 ®iÓm th¼ng hµng cïng hiÓu: M lµ ®iÓm gi÷a ®iÓm A vµ B). Ch¼ng h¹n, vËn dông c¸c dÊu hiÖu trªn vµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng, ta cã thÓ gi¶i thÝch cho mçi tr­êng hîp sau (bµi 2 trang 18 - To¸n 3). 3cm 2cm G E 0 2cm 2cm B A 1/ O lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB v× cã O, A, B M lµ 3 ®iÓm th¼ng hµng vµ AO = OB (cïng b»ng 2cm) D 2cm 2cm C 2/ M kh«ng lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng CD v× C, M D lµ 3 ®iÓm kh«ng th¼ng hµng H 3/ H kh«ng lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng EG v× ®é dµi ®o¹n th¼ng EH (2cm) kh«ng b»ng ®é dµi ®o¹n th¼ng HG (3cm) Qua phÇn nªu trªn ta nhËn thÊy d¹y bµi h×nh trßn ph¶i x¸c ®Þnh víi kiÕn thøc cña bµi trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng. Cho nªn gi¸o viªn cÇn thùc hiÖn ®­îc ý ®å ®ã vµ gióp häc sinh thÊy râ: T©m lµ trung ®iÓm cña ®­êng kÝnh b¸n kÝnh =1/2 ®­êng kÝnh … Trë l¹i vÊn ®Ò d¹y kh¸i niÖm ®­êng trßn, ®Ó gióp c¸c em kh¾c s©u kiÕn thøc th× “vÏ trang trÝ h×nh trßn ” lµ mét néi dung d¹y häc hÊp dÉn häc sinh TiÓu häc nh÷ngcòng cã ng­êi cho r»ng néi dung ®ã cßn “khã” ®èi víi ®èi víi häc sinh líp 3 (ë ®©y lµ khã vÏ c¸c ®­êng nÐt trang trÝ h×nh trßn). Bëi vËy, gi¸o viªn cÇn thèng nhÊt vÒ ý nghÜa vµ møc ®é yªu cÇu cña néi dung d¹y häc “vÏ trang trÝ h×nh trßn” ë líp 3. “VÏ trang trÝ h×nh trßn” kh«ng nh÷ng gãp phÇn cñng cè c¸c kiÕn thøc ®· häc vÒ h×nh trßn (nhËn biÕt h×nh trßn: T©m, b¸n kÝnh, ®­êng kÝnh; kü n¨ng vÏ h×nh trßn b»ng com pa…) mµ cßn gãp phÇn gi¸o dôc thÈm mÜ cho häc sinh th«ng qua c¸i ®Ñp cña h×nh trang trÝ, sù phèi hîp c¸c ®­êng nÐt, t¹o d¹ng c¸c h×nh trang trÝ phï hîp víi sù t­ëng t­îng, kh¸i qu¸t cña häc sinh. Ch¼ng h¹n, c¸c h×nh nh­ d­íi ®©y:Viªn g¹ch hoa H×nh hoa thÞ H×nh c¸nh hoa Tuy nhiªn, ë líp 3 néi dung d¹y häc vÒ “vÏ trang trÝ h×nh trßn” lµ gióp häc sinh vÏ ®­îc nh÷ng h×nh trang trÝ ®¬n gi¶n vµ tõ ®ã gîi ý ra cho häc sinh høng thó t×m tßi, tù vÏ ®­îc nh÷ng h×nh thøc phøc t¹p h¬n, tuú theo n¨ng lùc ph¸t triÓn cña mçi häc sinh. Ch¼ng h¹n, bµi “vÏ trang trÝ h×nh trßn” ë s¸ch to¸n 3 trang 112, yªu cÇu häc sinh hoµn thµnh h×nh trang trÝ nh­ h×nh mÉu. §Ó vÏ ®­îc h×nh mÉu nµy gi¸o viªn cÇn h­íng dÉn häc sinh thùc hiÖn theo 3 b­íc. B­íc 1: VÏ mÉu 1 (vÏ ®­êng trßn t©m 0, b¸n kÝnh OA) B­íc 2: VÏ mÉu 2 trª h×nh vÏ sau b­íc 1. B­íc 3: VÏ mÉu 3 trªn h×nh vÏ sau b­íc 1 vµ b­íc 2. Nh­ vËy, häc sinh ®­îc vÏ tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p h¬n phï hîp víi kü n¨ng vÏ cña häc sinh líp 3. Ngoµi c¸c néi dung d¹y häc m¹nh yÕu tè h×nh häc ®· nªu ë trªn. ë líp 2, häc sinh ®· ®­îc häc vÒ tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c. Lªn líp 3 c¸c em ®­îc häc thªm vÒ chu vi h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng b»ng c¸ch tÝnh tæng ®é dµi cña c¸c c¹nh. 4cm A B 4cm Tuy nhiªn, viÖc h×nh thµnh “quy t¾c” tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng ®­îc thùc hiÖn theo ý t­ëng chung lµ th«ng qua viÖc tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng cã ®é dµi c¸c c¹nh cho tr­íc (víi sè ®o cô thÓ) råi lh¸i qu¸t thµnh “quy t¾c” tÝnh chu vi c¸c h×nh ®ã. Ch¼ng h¹n, tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD víi kÝch th­íc ®· cho theo h×nh vÏ. 3cm 3cm C D Gi¸o viªn cã thÓ h­íng dÉn häc sinh lµm theo c¸c b­íc: B­íc 1: Tr­íc hÕt tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt b»ng c¸ch tÝnh tæng ®é dµi c¸c c¹nh. Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD lµ: 4 + 3 + 4 + 3 = 14 (cm) (1) B­íc 2: T×m c¸ch “chuyÓn” c¸ch tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt theo c«ng thøc cã d¹ng: (4 + 3) x 2 = 14 (cm) Ta cã thÓ thùc hiÖn, ch¼ng h¹n: Cã thÓ tõ (1) nhËn xÐt: (4 + 3) ®­îc lÊy 2 lÇn, do ®ã (4 + 3) x 2 = 14 (cm). hoÆc cã thÓ dùa vµo h×nh vÏ nhËn xÐt: Chu vi b»ng 2 lÇn n÷a chu vi gåm chiÒu dµi vµ chiÒu réng, ta cã: Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD lµ: (4 + 3) x 2 = 14 (cm) (2) L­u ý: 2 c¸ch nªu trªn còng chØ lµ gîi ý ®Ó häc sinh “thõa nhËn” cã lý tuy vËn, cïng kh«ng nªn dïng “biÕn ®æi ®¹i sè” ®Ó biÕn ®æi tõ. 4 + 3 + 4 + 3 = 14(cm) (1) Thµnh: (4 + 3 x 2 = 14 (cm) (2). V× ë líp 3 häc sinh ch­a häc tÝnh chÊt “ph©n phèi”, “kÕt hîp”… ®Ó cã thÓ “biÕn ®æi ®¹i sè” nh­ trªn ®­îc. - B­íc 3: Dùa vµo (2) ®Ó cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh quy t¾c tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt: “Muèn t×m chi vi h×nh ch÷ nhËt ta lÊy chiÒu dµi céng víi chiÒu réng råi nh©n víi 2”. ViÖc h×nh thµnh quy t¾c tÝnh chu vi h×nh vu«ng thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ trªn. Tuy nhiªn “chuyÓn” tõ 3 + 3 + 3 + 3 = 12 (cm) B A 3cm Thµnh: 3 x 4 = 12(cm) lµ hoµn toµn biÕn ®æi ®­îc tõ ý nghÜa cña phÐp nh©n 3cm 3cm C 3cm D L­u ý: S¸ch gi¸o khoa To¸n 3 ch­a cã “ý ®Þnh” x©y dùng quy t¾c tÝnh chu vi, diÖn tÝch h×nh vu«ng dùa vµo quy t¾c tÝnh chu vi, diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt (víi viÖc coi h×nh vu«ng lµ h×nh ch÷ nhËt ®Æc biÖt). MÆt kh¸c, khi d¹y häc vÒ tÝnh chu vi, diÖn tÝch h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt gi¸o viªn cã gÆp m©u thuÈn: Võa muèn vÏ “phãng to” h×nh trong s¸ch gi¸o khoa trªn v¶ng võa kh«ng muèn häc sinh hiÓu sai biÓu t­îng vÒ ®é lín cña ®¬n vÞ ®o ®é dµi (x¨ng ti mÐt) hoÆc ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch (x¨ng ti mÐt vu«ng). §©y lµ vÊn ®Ò ®ang ®­îc trao ®æi nhiÒu trong thùc tÕ d¹y häc cña gi¸o viªn TiÓu häc hiÖn nay. Trong tr­êng hîp nµy theo t«i lµ chóng ta kh«ng nªn “phãng to” h×nh trong s¸ch gi¸o khoa lªn b¶ng (mµ vÉn gi÷ nguyªn c¸c ®¬n vÞ ®o). Bëi v× ë giai ®o¹n ®Çu khi häc sinh lµm quen víi biÓu t­îng vÒ ®¬n vÞ ®o ®é dµi hoÆc diÖn tÝch th× h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa víi kÝch th­íc th­êng lµ ®óng víi sè ®o thùc. Khi häc sinh lµm quen víi ®¬n vÞ ®o “lín” h¬n (kh«ng thÓ vÏ trong s¸ch gi¸o khoa hoÆc trªn b¶ng) c¸c em cã ®­îc biÓu t­îng vÒ c¸c ®¬n vÞ ®o ®ã th«ng qua c¸c h×nh ¶nh thùc tÕ (nh­ chiÒu dµi b¶ng líp, chiÒu cao cña c©y, kho¶ng c¸ch ®­êng ®i gi÷a 2 tØnh…) khi ®ã häc sinh ®­îc lµm quen víi c¸c h×nh vÏ (th­êng ®­îc vÏ) lµ h×nh vÏ “s¬ ®å” víi kÝch th­íc hoÆc “phãng to” lªn hoÆc “thu nhá” l¹i, nh­ng vÉn ®¶m b¶o tû lÖ gi÷a c¸c kÝch th­íc cña h×nh ®ã. XÐt tr­êng hîp cô thÓ ë phÇn chu vi, diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng trong s¸ch to¸n 2, ta cã thÓ gi¶i quyÕt theo c¸ch sau: Khi x©y dùng quy t¾c tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt, thay v× vÏ h×nh ch÷ nhËt víi kÝch th­íng 3cm x 4cm (®¬n vÞ cm) ë s¸ch to¸n 3, gi¸o viªn cã thÓ vÏ ®óng mét h×nh ch÷ nhËt cã kÝch th­íc 3dm x 4dm (®¬n vÞ dm) lªn b¶ng ®Ó tr×nh bµy còng ®­îc. Khi ®ã, chu vi h×nh ch÷ nhËt ®­îc tÝnh theo ®¬n vÞ dm. Khi x©y dùng quy t¾c tÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt v× häc sinh míi lµm quen víi d¬n vÞ x¨ng - ti - mÐt vu«ng (cm2) vµ chØ biÕt cã ®¬n vÞ ®ã th«i nªn kh«ng thÓ vÏ phãng to x¨ng - ti - mÐt vu«ng lªn b¶ng mµ tr×nh bµy ®­îc. Gi¸o viªn cÇn cho häc sinh quan s¸t h×nh vÏ thËt trong s¸ch gi¸o khoa ®Ó d¹y hoc (lÊy viÖc ®¶m b¶o biÓu t­îng “x¨ng ti mÐt vu«ng” (cm2) ë giai ®o¹n ban ®Çu lµ chñ yÕu, häc sinh thÊy ®­îc “12cm2”) lµ diÖn tÝch cña h×nh ch÷ nhËt trong s¸ch gi¸o khoa nh­ lµ diÖn tÝch cña 1 nh·n vì cã kÝch th­íc 3cm x 5cm… NÕu cã vÏ h×nh trªn b¶ng th× chØ nh»m gióp häc sinh ®Õm ®­îc sè « vu«ng cña h×nh ch÷ nhËt: 3 x 4 = 12 (« vu«ng) vµ thÊy ®­îc diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt b»ng 12 « vu«ng (ch­a nãi ®Õn cm2) th× còng ®­îc. Tuy nhiªn, ë giai ®o¹n ®Çu cÇn ph¶i dïng h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa ®Ó x©y dùng quy t¾c tÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt. Tuy nhiªn, tr­íc khi häc phÇn “diÖn tÝch c¸c h×nh” s¸ch gi¸o khoa To¸n 3 ®· cã nhiÒu néi dung chuÈn bÞ cho häc sinh lµm quen víi “diÖn tÝch vµ c¸ch ®o diÖn tÝch” b»ng c¸ch ®Õm sè « vu«ng trong c¸c h×nh. Ch¼ng h¹n, mçi h×nh sau cã bao nhiÒu « vu«ng? (Trang 32, 60, 116 s¸ch gi¸o khoa To¸n 3) Khi häc sinh lµm quen vÒ biÓu t­îng diÖn tÝch (chñ yÕu th«ng qua so s¸nh diÖn tÝch c¸c h×nh) häc sinh ®­îc tiÕp cËn víi c¸ch tÝnh diÖn tÝch c¸c h×nh b»ng chia mçi h×nh thµnh c¸c « vu«ng, coi mçi « vu«ng lµ ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch, råi ®Õm sè « vu«ng trong h×nh ®ã. Trong s¸ch To¸n 3, ë giai ®o¹n ®Çu häc sinh ®­îc biÕt tÝnh diÖn tÝch c¸c h×nh theo c¸ch ®Õm sè « vu«ng 1cm2 cã trong h×nh ®ã, sau ®ã häc sinh ®­îc biÕt c¸ch tÝnh diÖn tÝch mét sè h×nh “®Æc biÖt” (nh­ h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng) theo c¸c quy t¾c võa cã tÝnh kh¸i qu¸t h¬n, võa thuËn lîi trong c¸ch tÝnh sè ®o diÖn tÝch. Ch¼ng h¹n: TÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu dµi 8cm, chiÒu réng 5cm. Häc sinh kh«ng ph¶i kÎ chia h×nh ch÷ nhËt thµnh “c¸c « vu«ng 1cm2” rßi ®Õm sè « vu«ng ®ã ®Ó tÝnh diÖn tÝch, häc sinh chØ cÇn vËn dông quy t¾c ®Ó tÝnh ngay diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt lµ: 8 x 5 = 40 (cm2) Gi¸o viªn cÇn l­u ý, khi d¹y bµi diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng häc sinh ®· rót ra ®­îc quy t¾c tÝnh chu vi c¸c h×nh. Sau mçi bµi häc tÝnh chu vi hay diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng gi¸o viªn cÇn cho häc sinh liªn hÖ thùc tÕ. VÝ dô: Häc xong bµi: “Chu vi h×nh ch÷ nhËt” gi¸o viªn yªu cÇu: C¸c con vÒ ®o vµ tÝnh chu vi c¸i s©n cña nhµ m×nh b»ng bao nhiªu cm. HoÆc bµi “diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt” gi¸o viªn còng yªu cÇu t­¬ng tù: C¸c con ®o vµ tÝnh xem diÖn tÝch c¸i s©n nhµ m×nh cã diÖn tÝch lµ bao nhiªu cm2. Nh­ vËy, ch¾c ch¾n vÒ nhµ c¸c em sÏ thùc hµnh ngay, ®©y còng lµ viÖc lµm nh»m kh¾c s©u kiÕn thøc cho häc sinh. Còng cã thÓ cho häc sinh tÝnh diÖn tÝch v­ên cña nhµ m×nh (nÕu c¸c em kh«ng cã th­íc dµi th× bè mÑ cã thÓ cung cÊp sè liÖu). Tõ ®ã gióp häc sinh biÕt ®­îc thùc tÕ ®o ®¹c. Ch¼ng lÎ, nÕu chóng ta kh«ng lµm viÖc nµy th× khi hái c¸c em diÖn tÝch c¸i s©n, m¶nh v­ên cña c¸c con lµ bao nhiªu cm2 th× c¸c em ®µnh chÞu. Chóng ta kh«ng nªn thu hÑp sù s¸ng t¹o cña c¸c em lµ sau néi dung bµi häc vÒ chu vi, diÖn tÝch cña h×nh ch÷ nhËt,… c¸c em chØ biÕt tÝnh mçi sè liÖu cho tr­íc trong s¸ch gi¸o khoa. Trong thùc tÕ vÒ d¹y häc yÕu tè h×nh häc nh­ trªn ®· nãi nhiÒu häc sinh cßn cã sù nhÇm lÉn gi÷a chu vi vµ diÖn tÝch. Khi d¹y phÇn nµy, b¶n th©n t«i ®· ¸p dông vµ t­¬ng ®èi thµnh c«ng b»ng mét vµi biÖn ph¸p sau: Häc sinh nhËn biÕt kh¸ dÔ dµng (mét ®¹i l­îng h×nh häc c¬ b¶n) h¬n n÷a néi dung nµy cßn ®­îc cñng cè khi häc sinh vÒ ®é dµi ®­êng gÊp khóc, chu vi cña 1 h×nh. Nh­ng ®èi víi “diÖn tÝch” th× trõu t­îng h¬n rÊt nhiÒu. V× vËy, khiÕn c¸c em dÔ nhÇm lÉn vÒ chu vi vµ diÖn tÝch. VÝ dô: Khi yªu cÇu c¸c em tÝnh chu vi vµ diÖn tÝch cña h×nh vu«ng cã c¹nh dµi 4cm, nhiÒu em sÏ cho r»ng chu vi, diÖn tÝch h×nh vu«ng nµy b»ng nhau. Tr­êng hîp nµy, gi¸o viªn cÇn chØ râ: Chu vi lµ ®¹i l­îng ®é dµi (cã ®¬n vÞ ®o lµ cm2). Gi¸o viªn cã thÓ t¹o t×nh huèng cho häc sinh so s¸nh, ®èi chiÕu chu vi vµ diÖn tÝch. Tõ ®ã kh¾c s©u thªm biÓu t­îng vÒ diÖn tÝch vµ tr¸nh sai lÇm nãi trªn. VD: Hai h×nh (1) vµ (2) sau cã cïng diÖn tÝch (®Òu gåm 6 « vu«ng ®¬n vÞ diÖn tÝch) nh­ng cã chu vi kh¸c nhau (xem h×nh vÏ) H1 H2 2/ Khi d¹y c¸c bµi cã tÝnh chÊt luyÖn tËp, thùc hµnh: Gi¸o viªn cÇn tæ chøc cho c¸c em ®­îc tù do ho¹t ®éng. HiÖn nay, ë mét sè tr­êng thuéc vïng khã kh¨n, gi¸o viªn th­êng sî hÕt giê nªn lo l¾ng, gîi ý mét c¸ch qu¸ t­êng minh. V× vËy, theo t«i chóng ta cÇn ®Ó c¸c em tù do vÏ, xÕp ghÐp h×nh, ®­îc tù do tÝnh to¸n b»ng suy nghÜ cña m×nh ®Ó t×m ra kÕt qu¶. Gi¸o viªn kh«ng nªn lµm thay hoÆc h­íng dÉn qu¸ kü cho c¸c em. Cã nh­ vËy, míi kh¾c s©u ®­îc kiÕn thøc cho häc sinh. Bëi kÕt qu¶ t×m ra ®­îc chÝnh lµ “s¶n phÈm” cña c¸ nh©n c¸c em d­íi sù h­íng d©n, tæ chøc ho¹t ®éng cña th©y, c« gi¸o. D­íi sù tæ chøc, h­íng dÉn cña gi¸o viªn häc sinh ho¹t ®éng t­ ph¸t hiÖn, vµ tù gi¶i quyÕt nhiÖm vô cña bµi ®Ò tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi, ®ång thêi thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc míi vµ kiÕn thøc ®· häc. 3/ Sö dông kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p h×nh thøc d¹y häc mét c¸ch linh ho¹t, hîp lý phï hîp víi môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc: Trong d¹y häc, kh«ng cã mét ph­¬ng ph¸p nµo ®­îc coi lµ v¹n n¨ng. Mçi ph­¬ng ph¸p ®Òu cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ mÆt h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. V× vËy, trong d¹y häc gi¸o viªn cÇn phèi hîp c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc phï hîp víi néi dung d¹y häc. Bëi ph­¬ng ph¸p d¹y häc g¾n liÒn víi néi dung d¹y häc nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao cña giê häc, ®ång thêi ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, t­ duy s¸ng t¹o cña häc sinh. Båi d­ìng n¨ng lùc tù häc cho c¸c em. C¸c kü n¨ng kh«ng thÓ h×nh thµnh b»ng con ®­êng truyÒn gi¶ng thô ®éng. Häc sinh chØ lµm chñ ®­îc kiÕn thøc khi c¸c em tù chiÕm lÜnh chóng b»ng chÝnh ho¹t ®éng cã ý thøc cña m×nh. §ã chÝnh lµ lý do c¾t nghÜa sù ra ®êi cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi. §©y lµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc lÊy ng­êi häc lµm trung t©m; trong ®ã thÇy, c« ®ãng vai rß lµ ng­êi tæ chøc ho¹t ®éng cña häc sinh, mçi häc sinh ®Òu ®­îc ho¹t ®éng, ®Òu ®­îc béc lé m×nh lµ ph¸t triÓn. D¹y häc trªn c¬ së tæ chøc vµ h­íng dÉn c¸c ho¹t ®éng häc tËo tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o lµ ®Þnh h­íng chung cña ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 3. Ngoµi ra gi¸o viªn cÇn thay ®æi h×nh thøc d¹y häc, phï hîp ®Ó tr¸nh g©y sù nhµm ch¸n cho c¸c em, nh»m t¨ng thªm høng thó häc tËp vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. C - PhÇn thùc nghiÖm: I - Môc ®Ých thùc nghiÖm: - XuÊt ph¸t tõ viÖc t×m hiÓu néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 3 n¨m 2000 lµ phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña häc sinh. - XuÊt ph¸t tõ viÖc t×m hiÓu thùc tr¹ng d¹y vµ häc cña gi¸o viªn vµ häc sinh tõ ®ã ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 ch­¬ng tr×nh tiÓu häc míi. T«i ®· tiÕn hµnh 2 tiÕt thùc nghiÖm ®Ó kiÓm tra tÝnh kh¶ thi cña viÖc ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc líp 3 míi. II- Néi dung thùc nghiÖm Do thêi gian cã h¹n nªn t«i chØ tiÕn hµnh thùc nghiÖm 2 tiÕt: - TiÕt 1: Chu vi h×nh ch÷ nhËt. - TiÕt 2: §iÓm ë gi÷a, trang ®iÓm cña ®o¹n th¼ng. III- Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm 1. Ph­¬ng ph¸p trùc quan. 2. Ph­¬ng ph¸p gîi më - vÊn ®¸p. 3. Ph­¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i. 4. Ph­¬ng ph¸p thùc hµnh - luyÖn tËp. 5. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸. IV- Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh thùc nghiÖm: TiÕt 1 thùc nghiÖm ë líp 3A ngµy …. th¸ng … n¨m 2008. TiÕt 2 thùc nghiÖm ë líp 3B ngµy …. th¸ng … n¨m 2008. T¹i Tr­êng TiÓu häc NghÜa Minh - HuyÖn NghÜa §µn - NghÖ An. VI- Néi dung bµi so¹n thùc nghiÖm: KÕ ho¹ch bµi d¹y bµi 1 I - Môc tiªu: Gióp hoc sinh - N¨m ®­îc quy t¾c tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt - VËn dông quy t¾c ®Ó tÝnh ®­îc chu vi h×nh ch÷ nhËt (biÕt chiÒu dµi, chiÒu réng cña nã) vµ lµm quen víi gi¶i to¸n cã n«i dung h×nh häc (liªn quan ®Õn tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt). II - §å dïng d¹y häc: - VÏ s½n 1 h×nh ch÷ nhËt cã kÝch th­íc 3dm x 4dm III - Ho¹t ®éng d¹y häc: Ho¹t ®éng d¹y cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng häc cña häc sinh 1/ Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - Goi1 häc sinh lªn b¶ng nªu ®Æc ®iÓm cña h×nh ch÷ nhËt. - Häc sinh nªu: H×nh ch÷ nhËt cã 4 gãc vu«ng cã 2 c¹nh dµi b»ng nhau vµ 2 c¹nh ng¾n b»ng nhau - Yªu cÇu c¶ líp l¾ng nghe vµ nhËn xÐt - Líp theo dâi nhËn xÐt - Gi¸o viªn ®¸nh gi¸ cho ®iÓm 2/ Ho¹t ®éng 2: Bµi míi 2.1/ Giíi thiÖu bµi ë líp 2 c¸c con ®· biÕt tÝnh chu vi h×nh tam gi¸c, tù gi¸c. C¸c con h·y nhí l¹i vµ vËn dung vµo bµi häc h«m nay ®Ó tÝnh "Chu vi h×nh ch÷ nhËt" - Gi¸o viªn ghi môc bµi lªn b¶ng 2.2/ X©y dùng quy t¾c tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt Gi¸o viªn nªu bµi to¸n: Cho h×nh tø gi¸c MNPQ víi kÝch th­íc nh­ h×nh vÏ sau. TÝnh chu vi h×nh tø gi¸c ®ã. - Häc sinh l¾ng nghe P Q 5dm 3dm 4dm 2dm N M - Yªu cÇu häc sinh tÝnh chu vi h×nh tø gi¸c ®ã - Häc sinh nªu: Chu vi h×nh tø gi¸c MNPQ lµ: 2 + 3 + 5 +4 = 14 (dm) - VËy, muèn tÝnh chu vi h×nh tø gi¸c em lµm thÕ nµo? - LÊy sè ®o c¸c c¹nh céng l¹i víi nhau Tõ ®ã, gióp häc sinh liªn hÖ sang bµi to¸n: - Gi¸o viªn vÏ h×nh ch÷ nhËt nh­ s¸ch gi¸o khoa: Cho h×nh ch÷ nhËt ABCD cã chiÒu dµi 4dm, chiÒu réng 3dm. TÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt ®ã. - Häc sinh theo dâi vµ l¾ng nghe + Gi¸o viªn h­íng dÉn  - B­íc 1: Yªu cÇu häc sinh tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt b»ng c¸ch t×nh tæng ®« dµi c¸c c¹nh - Häc sinh nªu: Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD lµ: 4 + 3 + 4 + 3 = 14(dm) B­íc 2: Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh t×m c¸ch "chuyÓn" c¸ch tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt theo c«ng thøc cã d¹ng: (4 + 3) x 2 = 14(dm) - Häc sinh nªu nhËn xÐt: (4 + 3) ®­îc lÊy 2 lÇn do ®ã: (4 + 3) x 2 = 14 (dm) hoÆc dùa vµo h×nh vÏ: Chu vi b»ng 2 lÇn n÷a chu vi mµ n÷a chu vi gåm chiÒu dµi vµ chiÒu réng nªn chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD lµ: (4 + 3) x 2 = 14 (dm) Ghi chó: H×nh vÏ trªn b¶ng nªn lÊy b¶ng nªn lÊy ®¬n vÞ ®o lµ ®Ò xi - mÐt, trong SGK lÊy ®¬n vÞ ®o lµ x¨ng-ti- mÐt. - Gi¸o viªn nhÊn m¹nh: Ph¶i chuyÓn ®æi vÕ "Cïng ®¬n vÞ ®o". Ch¼ng h¹n: Kh«ng ®­îc lÊy chiÒu dµi 3m céng víi chiÒu réng 200cm mµ ph¶i ®æi 200cm = 2m hoÆc 300cm råi míi thùc hiÖn quy t¾c tÝnh chu vi. - Häc sinh l¾ng nghe - Qua vÝ dô trªn, c¸c con n c¸ch tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt. - Häc sinh nªu: Muèn tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt ta lÊy chiÒu dµi céng víi chiÒu réng (cïng ®¬n vÞ ®o) råi nhËn víi 2. - Gäi vµi häc sinh nh¾c l¹i quy t¾c. - Häc sinh nªu quy t¾c (1-2em) 3/ Ho¹t ®éng 3: VËn dông - thùc hµnh - Bµi 1: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh vËn dông quy t¾c võa hoc ®Ó tÝnh Gäi 2 hoc sinh lªn b¶ng, yªu cÇu c¶ líp lµm nh¸p sau ®ã ®æi chÐo kiÓm tra kÕt qu¶ cho nhau. - 2 häc sinh lªn b¶ng lµm: a/ Chu vi h×nh ch÷ nhËt lµ: (10 + 5) x 2 = 30(cm) §¸p sè: 30cm b/ §æi 2dm = 20cm Chu vi h×nh ch÷ nhËt lµ: (20 + 13) 2 = 66 (cm) §¸p sè: 66cm Bµi 2: Gäi vµo häc sinh ®äc bµi to¸n - Häc sinh nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n Gi¸o viªn tãm t¾t: ChiÒu dµi: 35m - Häc sinh ®äc bµi to¸n ChiÒu réng: 20m - Häc sinh theo dâi Chu vi: ?m Lµ bµi to¸n cho lêi v¨n (Cã néi dung h×nh häc) Cho nªn yªu cÇu häc sinh tù gi¶i vµo vë, gäi 1 em lªn b¶ng - C¶ líp lµm vµo vë, 1 häc sinh lªn b¶ng lµm. Gi¶i Chu vi m¶nh ®Êt h×nh ch÷ nhËt lµ (35 + 20 ) x 2 = 110 (m) §¸p sè: 110 m - Häc sinh nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n Bµi 3: Gi¸o viªn ph¸t phiÕu häc tËp cho häc sinh (ghi s½n yªu cÇu bµi 3 trong s¸ch gi¸o khoa) - Häc sinh nhËn phiÕu vµi em ®äc yªu cÇu bµi 3 C¶ líp l¾ng nghe - Yªu cÇu häc sinh lµm bµi t©p trªn phiÕu. Gi¸o viªn gîi ý: Tr­íc hÕt tÝnh chu vi mçi h×nh ch÷ nhËt AVCD vµ MNQP theo kÝch th­íc ®· cho råi so s¸nh chu vi cña 2 h×nh ®ã. - Häc sinh lµm bµi 3 trªn phiÕu theo gîi ý. Ph­¬ng ¸n ®óng Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD lµ: (63 + 31) x 2 = 188 (m) Chu vi h×nh ch÷ nhËt MNPQ lµ (54 + 40) x 2 = 188 (m) VËy chu vi 2 h×nh ch÷ nhËt b»ng nhau (khoanh vµo ch÷ C) HÕt thêi gian lµm viÖc gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®æi chÐo bµi cña nhau theo bµn (cÆp ®«i) ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ cña b¹n. - Häc sinh ®æi chÐo vë kiÓm tra kÕt qu¶ NhËn xÐt bµi lµm cña häc sinh - Häc sinh l¾ng nghe vµ rót kinh nghiÖm 4/ Ho¹t ®éng 4: Cñng cè dÆn dß - Gäi häc sinh nh¾n l¹i quy t¾c tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt - Vµi häc sinh nªu quy t¾c - NhËn xÐt tiÕt häc - Häc sinh l¾ng nghe Hä vµ tªn: Líp: PhiÕu bµi tËp Bµi: Chu vi h×nh ch÷ nhËt Bµi 3: Khoanh vµo ch÷ ®Æt tr­íc c©u tr¶ lêi ®óng 40m N 54m M C D 31m 63m B A Q P A/ Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD lín h¬n chu vi h×nh ch÷ nhËt MNQP B/ Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD bÐ h¬n chu vi h×nh ch÷ nhËt MNQP C/ Chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD b»ng chu vi h×nh ch÷ nhËt MNQP KÕ ho¹ch bµi d¹y bµi 2 I - Môc tiªu: Qua bµi häc, häc sinh cÇn: - HiÓu thÕ nµo lµ ®iÓm ë gi÷a 2 ®iÓm cho tr­íc - HiÓu thÕ nµo lµ trung ®iÓm cña mét ®o¹n th¼ng - NhËn biÕt ®­îc ®iÓm ë gi÷a 2 ®iÓm, trung ®iÓm cña mét ®o¹n th¼ng. II - §å dïng d¹y häc: - B¶ng phô víi ®Çy ®ñ n«i dung kiÕn thøc cña bµi (phÇn néi dung t« mµu xanh trong s¸ch To¸n 3). CÇn thiÕt kÕ sao cho tõng néi dung trong b¶ng phô nµy cã thÓ "xuÊt hiÖn" hoÆc lµm "mÊt ®i" (dïng b×a ®Ó che khuÊt khi cÇn thiÕt hoÆc chia nhá thµnh tõng bé phËn cã thÓ d¸n, ghÐp l¹i…) - ChuyÓn bµi tËp 2, 3 trong s¸ch gi¸o khoa thµnh phiÕu giao viÖc ®Ó sö dông ho¹t ®éng nhãm trong néi dung thùc hµnh. III - Ho¹t ®éng d¹y häc chñ yÕu: Ho¹t ®éng d¹y cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng häc cña häc sinh 1/ Ho¹t ®éng 1: KiÓm tra bµi cò - Gäi 2 häc sinh lªn b¶ng lµm bµi tËp - Häc sinh thø nhÊt a/ C¸c sè trßn ngh×n bÐ h¬n 5555 lµ? a/ Sè trßn nghin bÐ h¬n 5555 lµ: b/ ViÕt sè trßn ngh×n liÒn tr­íc 9000 vµ liÒn sau 9000 4444 ; 3333; 2222; 1111 - Häc sinh thø 2: b/ 8000 ; 9000 ; 10.000 Líp theo dâi nhËn xÐt - Gi¸o viªn ®¸nh gi¸, cho ®iÓm 2/ Ho¹t ®éng 2: Bµi míi 2.1/ Giíi thiÖu ®iÓm ë gi÷a: - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lÊy b¶ng con hoÆc giÊy nh¸p vµ thùc hiÖn: - Häc sinh lµm vµo b¶ng con (hoÆc vë nh¸p) B 0 A KÎ ®­êng th¼ng, trªn ®­êng th¼ng ®ã vÏ 2 ®iÓm A,B råi tiÕp tôc vÏ ®iÓm 0 sao cho ®iÓm 0 ë gi÷a 2 ®iÓm A vµ B. - Gi¸o viªn quan s¸t söa ch÷a cho nh÷ng em lµm sai. - Gi¸o viªn cã thÓ võa h­íng dÉn, võa lµm mÉu gióp häc sinh nhËn ra ®iÓm 0 ë gi÷a 2 ®iÓm A vµ B nh­ sau: - Häc sinh l¾ng nghe vµ quan s¸t Trªn b¶ng ®· cã ®o¹n th¼ng AB, dïng bót ®Æt vµo 1 trong 2 ®iÓm A hoÆc B cña ®o¹n th¼ng råi di chuyÓn bót trªn ®o¹n th¼ng theo h­íng ®Õn ®iÓm kia cña ®o¹n th¼ng (tõ ®iÓm A ®Õn ®iÓm B hoÆc ng­îc l¹i tõ ®iÓm B ®Õn ®iÓm A. NÕu "gÆp" ®iÓm 0 tr­íc khi "gÆp" ®iÓm kia th× ta cã ®iÓm 0 lµ ®iÓm ë gi÷a ®iÓm AB - Yªu cÇu häc sinh nhËn xÐt 3 ®iÓm A, 0, B trªn h×nh vÏ - A, 0, B lµ 3 ®iÓm th¼ng hµng - Gi¸o viªn treo b¶ng phô cã h×nh ¶nh ®iÓm 0 ë gi÷a 2 ®iÓm A vµ B råi lÇn l­ît cho häc sinh nhËn xÐt hoµn chØnh kh¸i niÖm ®iÓm ë gi÷a - §iÓm 0 ë gi÷a 2 ®iÓm A vµ B - Gi¸o viªn treo b¶ng giÊy ghi s½n: - HS quan s¸t kªnh ch÷ vµ l¾ng nghe + A, 0, B lµ 3 ®iÓm th¼ng hµng + 0 lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm A vµ b råi kÕt luËn. Sau ®ã gäi vµi häc sinh nh¾c l¹i - Vµi häc sinh nh¾c l¹i kÕt qu¶ 2.2/ Giíi thiÖu trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng: - Häc sinh vÏ ®o¹n th¼ng theo yªu cÇu M 3cm 3cm B A - Gi¸o viªn cho häc sinh lÊy b¶ng con hoÆc giÊy ph¸p thùc hiÖn yªu cÇu: KÎ ®o¹n th¼ng AB vµ cã ®é dµi 6cm. VÏ ®iÓm M ë gi÷a 2 ®iÓm A vµ B, sao cho AM = 3cm - Häc sinh nªu: MB = 3cm AM = MB - Yªu cÇu häc sinh x¸c ®Þnh ®é dµi ®o¹n th¼ng MB råi so s¸nh ®é dµi AM vµ ®é dµi MB - Häc sinh nªu: MB = 3cm AM = MB - Gi¸o viªn gîi ý gióp häc sinh nhËn xÐt AM = MB (®iÓm M c¸ch ®Òu 2 ®iÓm A vµ B) - Gi¸o viªn: ThÕ nµo lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng - M lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm A vµ B. §é dµi ®o¹n th¼ng AM b»ng ®é dµi ®o¹n th¼ng vµ cïng b»ng 3cm. M ®­îc gäi lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB. - Trªn c¬ së c¸c thao t¸c ®· lµm ë trªn, gi¸o viªn h×nh thµnh ë häc sinh kh¸i niÖm trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB. - Häc sinh l¾ng nghe + M lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm A vµ B + AM = MB (®é dµi ®o¹n th¼ng AM b»ng ®é dµi ®o¹n th¼ng MB) - GV nªu thªm vµi vÝ dô kh¸c ®Ó cñng cè kh¸i niÖm trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng. 3/ Ho¹t ®éng 3: VËn dông - thùc hµnh. - Bµi 1: Gäi häc sinh nªu yªu c©u bµi 1 Yªu cÇu häc sinh lµm c¸ nh©n sau ®ã ®æi chÐo ®Ó tù kiÓm tra kÕt qu¶ cho nhau. Gäi 1 häc sinh lªn b¶ng lµm. - Vµi häc sinh nªu yªu cÇu c¶ líp lµm bµi 1, 1 häc sinh lªn b¶ng. - Gi¸o viªn quan s¸t gióp ®ì häc sinh yÕu kÐm Ph­¬ng ¸n ®óng a/ 3 ®iÓm th¼ng hµng lµ: A, M, B; M, O, N; C, N, D b/ M lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm A vµ B N lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm C vµ D 0 lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm M vµ N - Häc sinh nªu nhËn xÐt bµi lµm ë b¶ng - Gi¸o viªn ®¸nh gi¸, nhËn xÐt bµi 1 + Bµi 2, 3: Gi¸o viªn ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸ nh©n. Cho 2 häc sinh lµn l­ît nªu yªu cÇu tõng bµi. - Häc sinh nhËn phiÕu. Vµi häc sinh nªu yªu cÇu bµi 2 vµ 3. - Gi¸o viªn h­íng dÉn chung c¶ líp råi yªu cÇu hoµn thµnh bµi tËp vµo phiÕu. - Häc sinh lµm bµi vµo phiÕu HÕt thêi gian lµm viÖc gi¸o viªn thu phiÕu häc tËp ®Ó chÊm vµ ch÷a - Häc sinh n¹p bµi ®Ó chÊm. Sau ®ã tù ch÷a bµi (nÕu sai) Ph­¬ng ¸n ®óng. + Bµi 2: a, 0 lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB (§) b/ M lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng CD (S) c/ H lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng EG (S) d/ M lµ trung ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm C vµ D (S) e/ H lµ ®iÓm ë gi÷a 2 ®iÓm E vµ G (§) + Bµi 3: K lµ trung ®iÓm cña GE I lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng BC 0 lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AD 0 lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng IK 4/ Ho¹t ®éng 4: Cñng cè dÆn dß ? ThÕ nµo lµ ®iÓm ë gi÷a, trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng? NhËn xÐt tiÕt häc. - 1 - 2 häc sinh nªu - Häc sinh l¾ng nghe Hä vµ tªn:………………….. Líp:………………………… PhiÕu bµi tËp Bµi: §iÓm ë gi÷a, trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng Bµi 3: C©u nµo ®óng, c©u nµo sai 2cm G E 3cm 2cm 2cm 2cm 0 B A a/ 0 lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng AB b/ M lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng CD c/ H lµ trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng EG 2cm d/ M lµ ®iÓm ë gi÷a 2 ®iÓm C vµ D M D C e/ H lµ ®iÓm ë gi÷a 2 ®iÓm E vµ G H Bµi 3: Nªn tªn trung ®iÓm cña c¸c ®o¹n th¼ng BC, GE, AD, IK E K G 0 D A C I B Hä vµ tªn:…………………….. Líp:…………………………… PhiÕu kiÓm tra Bµi: Chu vi h×nh ch÷ nhËt Bµi 1: TÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt ABCD cã kÝch th­íc nh­ h×nh vÏ D C B A 6cm 4cm Bµi 2: Mét thöa ruéng h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu dµi 120m, chiÒu réng 50m. TÝnh chu vi thöa ruéng ®ã. Bµi 3: TÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu dµi 4dm, chiÒu réng 25cm. * BiÓu kiÓm tra : Bµi 1: 3 ®iÓm Bµi 2: 3 ®iÓm Bµi 3: 4 ®iÓm Hä vµ tªn: Líp: PhiÕu kiÓm tra Bµi: §iÓm ë gi÷a, trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng Bµi 1: ViÕt tªn c¸c ®iÎm vµo chç chÊm. P N Q A C D N 0 B M a/ Trong h×nh bªn cã: A - Ba ®iÓm.... th¼ng hµng - Ba ®iÓm.... th¼ng hµng - Ba ®iÓm.... th¼ng hµng - Ba ®iÓm.... th¼ng hµng b/ M lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm .........vµ ........ N lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm .........vµ ........ 0 lµ ®iÓm gi÷a 2 ®iÓm .........vµ ........ B M Bµi 2: Nªu tªn trung ®iÓm cña ®o¹n th¼ng: AB, BC, CD, AD. C D * BiÓu ®iÓm: Bµi 1 (7 ®iÓm) Bµi 2: (3 ®iÓm) IV - kÕt qu¶ thùc nghiÖm: Sau khi ®· tiÕn hµnh thùc nghiÖm 2 tiÕt, t«i nhËn thÊy häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng, h¨ng h¸i x©y dùng bµi. Sau mçi tiÕt d¹y thùc nghiÖm häc sinh ®­îc ®¸nh gi¸ qua phiÕu kiÓm tra cho mçi tiÕt vµ thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau: Líp Sè häc sinh Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu SL TL SL TL SL TL SL TL 3A 25 8 32% 10 40% 7 28% 0 3B 27 7 25.93% 12 44,45 8 29,62% D - kÕt luËn: Nh­ vËy, ®Ò tµi ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc s¸ch gi¸o khoa To¸n 3 ch­¬ng tr×nh tiÓu häc míi. Trong giai ®o¹n ®æi m­íi nh­ hiÖn nay, nhiÖm vô cña gi¸o dôc ®ßi hái ngµy cµng cµo ®Ó ®¸p øng c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §ßi hái ng­êi gi¸o viªn ph¶i thùc sù chuyÓn ®æi c¸ch nghÜ, c¸ch lµm, ph¶i ®i s©u t×m hiÓu néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi. §Ó tõ ®ã t×m ra gi¶i ph¸p tÝch cùc gióp häc sinh tù chiÕm lÜnh tri thøc vµ ho¹t ®éng s¸ng t¹o. §Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3. Gi¸o viªn cÇn n¾m ®­îc: - D¹y c¸c yÕu tè h×nh häc To¸n 3 lµ d¹y kh¸i niÖm, biÓu t­îng h×nh h×nh häc cho nªn sau khi h×nh thµnh kh¸i niÖm, biÓu t­îng míi gi¸o viªn ph¶i cho häc sinh luyÖn tËp thùc hµnh víi c¸c d¹ng bµi tËp (vÏ h×nh, nhËn d¹ng h×nh, xÕp ghÐp h×nh, ®Õm h×nh) nh»m cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc cho häc sinh. MÆt kh¸c, cÇn cho häc sinh tù liªn hÖ biÓu t­îng, kh¸i niÖm h×nh h×nh häc víi thùc tiÔn ®êi sèng. - Néi dung d¹y häc g¾n liÒn víi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kü s¸ch gi¸o khoa, c¸c tµi liÖu tham kh¶o ®Ó t×m ra ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi. Gi¸o viªn cÇn m¹nh d¹n ®­a ra c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc to¸n míi trªn c¬ së ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña d¹y häc truyÒn thèng ®Ó n©ng cao chat¸ l­îng d¹y häc vµ hiÖu qu¶ ®µo t¹o. - CÇn sö dông tèt c¸c ®å dïng häc tËp, b¶ng con, vë bµi tËp, phiÕu giao viÖc. Bëi v×, t­ duy häc sinh tiÓu häc lµ t­ duy cô thÓ chiÕm ­u thÕ nh»m gióp häc sinh cã c¬ héi ho¹t ®éng vµ tù béc lé m×nh. - §èi víi mçi d¹ng bµi tËp (vÏ h×nh, nhËn d¹ng h×nh, xÕp ghÐp h×nh…) Gi¸o viªn cÇn ®Ó c¸c em ®­îc tù do ho¹t ®éng, kh«ng nªn lµm thay hoÆc h­íng dÉn qu¸ kü. NÕu häc sinh lóng tóng th× gi¸o viªn chØ gîi ý chung. Nh÷ng gi¶i ph¸p nãi trªn hoµn toµn cã tÝnh kh¶thi khi d¹y häc c¸c yÕu tè h×nh häc To¸n 3. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc øng dông mét c¸ch réng r·i vµ thùc sù n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc t«i xin ®Ò xuÊt mét vµi ý kiÕn nh­ sau: - CÇn tæ chøc c¸c buæi héi th¶o ë tr­êng, liªn tr­êng ®Ó trao ®æi kinh nghiÖm nh»m båi d­ìng vµ n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cho gi¸o viªn. - Mét vÊn ®Ò còng quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng d¹y häc ®ã lµ c¬ së vËt chÊt. Nhµ n­íc cÇn quan t©m, hç trî t¹o ®iÒu kiÖn nh÷ng tr­êng cßn khã kh¨n vÒ c¬ së vËt chÊt ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc d¹y häc ®¹t hiÖu qu¶ cao. Trªn ®©y, lµ mét sè ý kiÕn nhá nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc yÕu tè h×nh häc nãi riªng, to¸n 3 nãi chung. Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, t«i ®· b­íc ®Çu tËp d­ît nghiªn cøu khoa häc. Tuy nhiªn, do thêi gian kh«ng nhiÒu, tr×nh ®é nghiªn cøu lý luËn cßn h¹n chÕ vµ kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý, sù gióp ®ì ch©n thµnh cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. E - tµi liÖu tham kh¶o: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy t«i ®· sö dông mét sã tµi liÖu sau: 1/ Tµi liÖu båi d­ìng gi¸o viªn d¹y s¸ch gi¸o khoa To¸n 3 ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 2004. 2/ S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, vë bµi tËp To¸n 3. 3/ Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 2004. 4/ Hái ®¸p vÒ d¹y häc To¸n 3. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 2005 5/ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 1999 6/ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 1999. T¸c gi¶ Ph¹m §×nh Thùc. môc lôc A - PhÇn më ®Çu 1 I - Lý do chän ®Ò tµi 1 II - Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi 3 III - NhiÖm vô nghiªn cøu 3 IV- §èi t­îng ph¹m vi nghiªn cøu 4 V - Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 B - PhÇn néi dung 4 Ch­¬ng I: T×m hiÓu cÊu tróc s¸ch gi¸o khoa To¸n 3 ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi 4 I - Môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh m«n To¸n TiÓu häc míi 4 II - Néi hiÓu cÊu tróc s¸ch gi¸o khoa ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi 6 III - Néi dung ch­¬ng tr×nh To¸n 3 TiÓu häc míi 7 IV - Tr×nh ®é chuÈn tèi thiÓu häc sinh ph¶i ®¹t ®­îc sau khi häc xong To¸n 3 9 Ch­¬ng II: So s¸nh néi dung ch­¬ng tr×nh To¸n 3 TiÓu häc míi víi ch­¬ng tr×nh To¸n 3 c¶i c¸ch gi¸o dôc 12 Ch­¬ng III: T×m hiÓu ph­¬ng ph¸p d¹y häc m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3 ch­¬ng tr×nh tiÓu häc míi 14 Ch­¬ng IV Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc d¹y häc m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3 16 Ch­¬ng V: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó d¹y tèt m¹ch yÕu tè h×nh häc To¸n 3 ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi 18 C - PhÇn thùc nghiÖm 30 I - Môc ®Ých thùc nghiÖm 30 II - Néi dung thùc nghiÖm 30 III - Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm 30 IV - Thêi gian ®Þa ®iÓm tiÕn hµnh thùc nghiÖm 30 V - Néi dung bµi so¹n thùc nghiÖm 30 KÕ ho¹ch bµi d¹y 1 31 KÕ ho¹ch bµi so¹n 2 36 VI - KÕt qu¶ thùc nghiÖm 43 D - KÕt luËn 44 E - Tµi liÖu tham kh¶o 46 Lêi c¶m ¬n Tr­íc hÕt em xin bµy tá sù biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o, c« gi¸o khoa gi¸o dôc tiÓu häc Tr­êng ®¹i häc s­ ph¹m Hµ Néi. C¸c thÇy c« ®· kh«ng qu¶n ®­êng xa, trë ng¹i mang nguån trÝ thøc quý b¸u cña m×nh truyÒn thô cho thÕ hÖ chóng em, gióp em lín lªn rÊt nhiÒu trong cuéc sèng, nhÊt lµ trong qu·ng ®êi d¹y häc. §Æc biÖt em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS -TS TrÇn Diªn HiÓn - Chñ nhiÖm khoa gi¸o dôc TiÓu häc ®· trùc tiÕp h­íng dÉn, chØ b¶o tËn t×nh ®Ó em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi tËp thÓ c¸n bé, gi¸o viªn cïng tËp thÓ häc sinh líp 3A, líp 3B Tr­êng tiÓu häc NghÜa Minh - HuyÖn NghÜa §µn - TØnh NghÖ An ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Do thêi gian kh«ng nhiÒu, tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, mÆc dÇu Em ®· rÊt cè g¾ng song ®Ò tµi kh«ng thÓ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù c¶m th«ng vµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! NghÖ An, th¸ng 01 n¨m 2006 ng­êi thùc hiÖn Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam ®éc lËp – tù do – h¹nh phóc ******* & ******* Kinh nghiÖm KÕ to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n theo l­¬ng Ng­êi thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Hµ §¬n vÞ: Tr­êng tiÓu häc Long s¬n 2 HuyÖn Anh s¬n – TØnh NghÖ An. N¡M HäC: 2007- 2008