Một số giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn Tỉnh Bình Phước

p tục tăng vốn điều lệ, tài sản có đi đôi với nâng cao chất lượng và khả năng sinh lời, xử lý dứt điểm nợ tồn đọng và làm sạch bảng cân đối của các NHTM; - Từng bước cổ phần hóa các NHTMNN theo nguyên tắc thận trọng, bảo đảm ổn định kinh tế – xã hội và an toàn hệ thống ngân hàng. Cho phép các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các ngân hàng có tiềm lực về tài chính, công nghệ, quản lý và uy tín được mua cổ phiếu và tham gia quản trị, điều hành NHTM tại Việt Nam; - Phát triển quỹ tín dụng nhân dân thành TCTD hợp tác độc lập, hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện, tự chủ và tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh tiền tệ; - Tuân thủ các quy định của các Hiệp định song phương với các nước và quy định của WTO về mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng; - Phát triển hệ thống dịch vụ ngân hàng đa dạng, đa tiện ích, được định hướng theo nhu cầu của nền kinh tế trên cơ sở tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả của các dịch vụ ngân hàng truyền thống, đồng thời nhanh chóng tiếp cận và phát triển các loại hình dịch vụ mới với hàm lượng công nghệ cao. 3.2.3 Về hội nhập kinh tế quốc tế Trên cơ sở lộ trình mở cửa dịch vụ ngân hàng và hội nhập quốc tế, hệ thống pháp luật ngân hàng của Việt Nam cũng sẽ được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện theo hướng phù hợp với các cam kết trong đàm phán gia nhập WTO và các thông lệ chuẩn mực quốc tế trong hoạt động ngân hàng, cụ thể là: - Xây dựng và điều chỉnh, bổ sung các quy định pháp lý về cấp phép thành lập và tổ chức hoạt động ngân hàng theo hướng không phân biệt đối xử, phù hợp với các cam kết và lộ trình gia nhập WTO; - Rà soát danh mục các dịch vụ tài chính – ngân hàng theo phụ lục về dịch vụ tài chính – ngân hàng của GATS và thông lệ quốc tế. Trước mắt, sửa đổi, bổ sung Nghị định 82 về mức vốn pháp định của TCTD và Nghị định 49 về tổ chức và hoạt động của NHTM. Đối chiếu với yêu cầu, thách thức của việc hội nhập kinh tế quốc tế và gia nhập WTO, ngành Ngân hàng còn rất nhiều việc phải làm. Do vậy, ngành Ngân hàng cần phải tập trung phấn đấu hoàn thành tốt các kế hoạch và mục tiêu của chính sách tiền tệ, triển khai tích cực và có hiệu quả các đề án cải cách và đổi mới hệ thống ngân hàng Việt Nam, tiếp tục hoàn thiện và thực thi Chiến lược phát triển và hội nhập quốc tế của ngành, nhằm đem lại lợi ích tối đa cho sự nghiệp phát triển kinh tế của đất nước và của hệ thống Ngân hàng Việt Nam. 3.3 Định hướng phát triển các ngân hàng thương mại Bình Phước đến năm 2020 Căn cứ mục tiêu chiến lược và nhiệm vụ phát triển hệ thống NHTM Việt Nam đến năm 2020, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội Bình Phước, các NHTM Bình Phước đề ra mục tiêu phát triển cụ thể như sau: 3.3.1 Mục tiêu định hướng Tiếp tục đổi mới các mặt hoạt động ngân hàng theo định hướng của nhà nước và của ngành trong từng thời kỳ. Phát triển các NHTM trên địa bàn hoạt động an toàn, hiệu quả vững chắc dựa trên cơ sở công nghệ và trình độ tiên tiến, tập trung vào các mục tiêu và chương trình phát triển kinh tế địa phương. Phát triển và đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng. Đẩy mạnh huy động vốn để chủ động đáp ứng nhu cầu vay vốn của các thành phần kinh tế. Chuẩn bị các điều kiện để thực hiện có hiệu quả chức năng quản lý nhà nước trên lĩnh vực tiền tệ. Nâng cao năng lực thanh tra, kiểm tra, giám sát đảm bảo hệ thống ngân hàng hoạt động theo hướng an toàn, cạnh tranh lành mạnh và phát triển bền vững. 3.3.2 Định hướng phát triển hoạt động tín dụng Tiếp tục đẩy mạnh phát triển khách hàng thông qua việc tiếp thị các sản phẩm hiện có nhằm mở rộng thị trường hoạt động tín dụng tới mọi lĩnh vực, mọi đối tượng khách hàng mà pháp luật cho phép. Đẩy mạnh cho vay đối với các DN ngoài quốc doanh, các DNV&N, đẩy mạnh bán lẻ đối với tư nhân cá thể, hộ gia đình, các khu công nghiệp,.. Đồng thời điều chỉnh cơ cấu tín dụng hợp lý, nâng cao chất lượng tín dụng, đo lường và quản trị được rủi ro trong hoạt động tín dụng nhằm giảm tỷ lệ nợ xấu và không vượt quy định của NHNN. Hoàn thiện sản phẩm, dịch vụ và quy trình cung cấp các sản phẩm dịch vụ hiện có thông qua việc tăng cường ứng dụng và khai thác công nghệ thông tin nhằm đơn giản hóa thủ tục xử lý công việc, từ đó đáp ứng một cách nhanh nhất yêu cầu của khách hàng. Đa dạng hóa sản phẩm tín dụng để phù hợp với từng đối tượng khách hàng nhằm thực hiện việc chuyển dịch cơ cấu hoạt động tín dụng. Tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật trong lĩnh vực quản lý rủi ro, ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ. Đồng thời, ứng dụng các chuẩn mực kế toán và quản trị ngân hàng theo thông lệ quốc tế. Tăng cường đào tạo nhân viên tín dụng và các cá nhân khác cùng tham gia trong hoạt động cung cấp dịch vụ để bồi dưỡng kỹ năng tiếp thị, bán hàng, các kiến thức liên quan đến các sản phẩm, dịch vụ hiện có và các sản phẩm, dịch vụ mới. Tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý trung gian nhằm nâng cấp các kỹ năng lập kế hoạch phát triển kinh doanh, đánh giá và phân tích cạnh tranh, quản trị rủi ro và quản trị nhân sự. 3.4 Những giải pháp ở cấp độ vĩ mô 3.4.1 Giải pháp từ chính phủ 3.4.1.1 Lựa chọn cấp độ độc lập tự chủ cho phù hợp với NHNN thời kỳ mới: Hiện tại, NHNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng; là ngân hàng phát hành tiền, ngân hàng của các tổ chức tín dụng và ngân hàng làm dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ. Chính phủ là nơi quyết định chính sách (cả về mục tiêu lẫn chỉ tiêu hoạt động) cũng như can thiệp vào quá trình triển khai thực thi chính sách tiền tệ. Đây là một trong những nguyên nhân làm hạn chế hiệu quả hoạt động của NHTW, nhất là trong việc thực hiện mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền và gây chậm trễ trong chính sách, không phù hợp tình hình thực tế. NHNN Việt Nam cần được trao quyền độc lập, tự chủ hơn trong việc đưa ra các quyết định chính sách mà không có sự can thiệp từ phía các cơ quan nhà nước hay các áp lực chính trị; đồng thời được quyền kiểm soát tất cả các công cụ có ảnh hưởng tới các mục tiêu của chính sách tiền tệ, nhất là về vấn đề chống lạm phát, hạn chế việc tài trợ trực tiếp cho thâm hụt ngân sách của Chính phủ. Bên cạnh đó, cũng cần trao cho NHNN quyền chủ động quyết định về tài chính, tức là tự chủ về ngân sách. Có như vậy thì NHNN mới có đủ nguồn lực để thực thi chức năng, nhiệm vụ một cách có hiệu quả nhất. 3.4.1.2 Chính phủ nên kịp thời hỗ trợ Trung tâm thông tin tín dụng (TTTTTD) tư nhân ra đời Hiện nay TTTTTD Nhà nước mới thu thập về các khoản cho vay lớn của các ngân hàng mà không đủ khả năng để theo dõi các khoản vay nhỏ hơn cho các DNV&N hoặc cho vay tiêu dùng. Nước ta chưa có trung tâm TTTD tư nhân. Tốc độ tăng trưởng nhanh của tín dụng tiêu dùng, đặc biệt là thẻ tín dụng càng đòi hỏi về thông tin tín dụng nhiều hơn mà một cơ quan như TTTTTD Nhà nước chưa thể đáp ứng đầy đủ được. Do hạn chế này, phạm vi thu thập thông tin tín dụng ở Việt Nam là rất hẹp so với ở nước có trung tâm TTTD tư nhân. Đây có thể là một trong những lý do giải thích tại sao DNV&N và cá nhân ở Việt Nam vẫn còn gặp nhiều rào cản khi tiếp cận tín dụng. Mặc dù TTTTTD tư nhân có thể giúp tăng cường dung lượng tín dụng và cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng, các trung tâm này sẽ không thể hoạt động thành công nếu thiếu một khung pháp lý tạo điều kiện cho sự hoạt động của cả thị trường tín dụng nói chung và của các TTTTTD tư nhân nói riêng. Vì vậy Chính phủ cần đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình này: Chính phủ có thể tạo ra một môi trường thuận lợi cho TTTTTD tư nhân thông qua việc ban hành và thực thi các văn bản pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ thông tin tín dụng nhưng vẫn bảo vệ được quyền lợi hợp pháp của các cá nhân và DN đối với những thông tin này. Những văn bản pháp luật liên quan tới hoạt động của trung tâm TTTD gồm các văn bản liên quan tới bảo mật trong ngân hàng, bảo vệ dữ liệu và luật bảo vệ người tiêu dùng. 3.4.1.3 Tạo điều kiện để phát triển thị trường mua bán nợ xấu của các NHTM Đối với hoạt động mua bán nợ xấu, hệ thống NHTM có các Công ty Quản lý nợ và Khai thác tài sản (AMC). Tuy nhiên, thị trường mua bán nợ chưa có cơ chế rõ ràng và một sân chơi có hành lang pháp lý đầy đủ. Tính đến cuối năm 2008, nợ xấu của hệ thống ngân hàng Việt Nam ở khoảng 43.500 tỷ đồng, chiếm 3,5% tổng dư nợ tín dụng. Trong bối cảnh nền kinh tế được còn gặp nhiều khó khăn, nhiều chuyên gia dự đoán số nợ xấu sẽ còn tăng lên đáng kể trong năm 2009. Việc mua bán nợ xấu ngân hàng ở Việt Nam hầu như chưa có và nếu có thì diễn ra rất khó khăn từ việc lập hồ sơ, đưa lên tòa, đến thi hành án rất lằng nhằng, phức tạp, thậm chí 2 - 3 năm không xong được việc. Sở dĩ việc mua, bán nợ xấu ngân hàng chưa nhiều trên thị trường là do: Chính phủ vẫn chưa để mắt tới vấn đề này và chưa cho phép lực lượng nước ngoài tham gia vào thị trường. Mặc dù, khi nói đến thị trường thì phải bao gồm nhiều đối tượng: trong nước và ngoài nước, quốc doanh và tư nhân cùng tham gia. Hoạt động này trên thế giới thông suốt là do những quốc này có một hệ thống pháp lý hoàn hảo và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho thị trường này phát triển như nhân lực có tay nghề cao, cung cấp dịch vụ bài bản... Trong thời điểm nền kinh tế đang đối mặt với nhiều khó khăn, Chính phủ nên dành sự ưu đãi và quan tâm đầu tư cho lĩnh vực mua bán nợ, đặc biệt là mua bán nợ xấu ngân hàng: Nhà nước cần đưa ra các cơ chế chính sách rõ ràng, cải tiến và đơn giản hóa các thủ tục hành chính, giảm bớt chi phí xử lý nợ giữa ngân hàng và các doanh nghiệp, nhằm làm lành mạnh mạch máu cho nền kinh tế, góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. 3.4.1.4 Đề nghị sửa điều 476 trong Bộ luật dân sự liên quan đến quy định về trần lãi suất: Tại Điều 476 của Bộ Luật dân sự có quy định “Lãi suất vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do NHNN công bố đối với loại cho vay tương ứng”. Mục tiêu chính của quy định này là nhằm ngăn chặn việc cho vay nặng lãi trong nền kinh tế, thường xảy ra trong quan hệ giữa dân với dân và để tạo ra căn cứ cho tòa án xét xử khi có tranh chấp xảy ra. Tuy nhiên, quy định trên trong thực tế vẫn được hiểu là áp dụng để xử lý lãi suất cho vay cho các TCTD, mặc dù hoạt động của TCTD được điều chỉnh bởi 2 Luật NHNN và Luật TCTD. Bốn lý do để bỏ bỏ trần lãi suất: - Thứ nhất, việc khống chế trần lãi suất cho vay như thời gian qua là một biện pháp can thiệp hành chính không phù hợp với nền kinh tế thị trường, làm hạn chế sự chủ động và linh hoạt của các NHTM trong vấn đề huy động vốn và cho vay, vì lãi suất (giá cả) hình thành dựa trên quan hệ cung cầu vốn của thị trường - Thứ hai, việc khống chế trần lãi suất cho vay tức là đánh đồng lãi suất của các loại hình tín dụng làm cho các ngân hàng rất khó đa đạng hóa các sản phẩm dịch vụ, vì mỗi loại hình tín dụng có mức độ rủi ro khác nhau, chi phí khác nhau. - Thứ ba, để kiểm soát sự biến động bất thường của lãi suất trên thị trường tiền tệ, NHNN đã có các công cụ để kiểm soát như lãi suất tái chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn, nghiệp vụ thị trường mở và điều hành khối lượng tiền cung ứng mà không cần giải pháp hành chính cứng nhắc như điều 476 của Bộ Luật dân sự đã quy định. - Thứ tư, Nghị quyết số 23/2008/NQ -QH12 ngày 6/11/2008 có cho phép “ Các TCTD điều hành lãi suất cho vay trên cơ sở lãi suất cơ bản của NHNN theo quy định của pháp luật và được phép cho vay theo lãi suất thỏa thuận đối với một số dự án sản xuất kinh doanh có hiệu quả cao”. Để thực hiện Nghị quyết trên của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 30/2008/NQ-CP ngày 11/12/2008 về những biện pháp cấp bách nhằm ngăn chặn suy giảm kinh tế, trong đó đã cho phép “TCTD thực hiện việc cho vay theo lãi suất thỏa thuận...”. Lúc này rất cần giải pháp năng động, linh hoạt của Nhà nước đó là dỡ bỏ trần lãi suất, cởi trói cho hoạt động ngân hàng để các NHTM được thực hiện cho vay theo lãi suất thỏa thuận trong khuôn khổ của Luật NHNN và Luật các TCTD đã quy định. tôi xin đề xuất sửa Điều 476 của Bộ Luật dân sự theo phương án: Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giải thích Điều 476 Bộ Luật dân sự theo hướng “Lãi suất vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do NHNN công bố”, quy định này không điều chỉnh các quan hệ tín dụng của các TCTD. TCTD hoạt động theo quy định của Luật NHNN và Luật các TCTD. Nghĩa là TCTD và khách hàng được thỏa thuận mức lãi suất trong các hoạt động ngân hàng, không phụ thuộc vào quy định của Bộ luật dân sự vì bản chất hoạt động kinh doanh ngân hàng của TCTD khác về bản chất với hoạt động cho vay trong quan hệ dân sự thông thường.  3.4.2 Giải pháp từ ngân hàng nhà nước Việt Nam 3.4.2.1 Cơ cấu lại căn bản, toàn diện tổ chức và hoạt động của NHNN: Để NHNN có đủ năng lực xây dựng, thực thi chính sách tiền tệ theo nguyên tắc thị trường và công nghệ tiến tiến, thực hiện các thông lệ và chuẩn mực quốc tế về vai trò, chức năng của NHTW nhằm thực hiện có hiệu quả chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ – ngân hàng, làm cơ sở để phát triển NHNN thành NHTW hiện đại. Trọng tâm đổi mới NHNN tập trung vào những vấn đề sau:  - Đảm bảo cho NHNN được độc lập tự chủ trong việc xây dựng, điều hành chính sách tiền tệ, lãi suất và tỉ giá hối đoái, thực hiện chức năng của NHTW thực sự, là ngân hàng phát hành tiền, ngân hàng của các ngân hàng, là trung tâm thanh toán quốc gia, điều hành thị trường tiền tệ;  - Đổi mới cơ cấu tổ chức của NHNN từ trung ương đến chi nhánh theo hướng tinh gọn và hiện đại, đảm bảo cho NHNN gánh vác trọng trách trong việc tạo lập môi trường hoạt động thông thoáng và thuận lợi cho các tổ chức tài chính hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam;  - Xây dựng và thực thi chính sách tiền tệ theo nguyên tắc thị trường.  - Tiếp tục hiện đại hệ thống thanh toán nhằm tăng cường tính tiện ích của dịch vụ NH cung cấp, tăng nhanh tỷ trọng thanh toán không dùng tiền mặt và thanh toán qua ngân hàng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và hiệu quả hoạt động ngân hàng, NHNN có thể kiểm soát được lượng tiền trong lưu thông và giảm thiểu rủi ro tài chính. 3.4.2.2 Cải cách toàn diện hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng Cải cách toàn diện hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng nhằm đáp ứng yêu cầu thực tế về phát triển hệ thống ngân hàng Việt Nam và phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế về giám sát ngân hàng. Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy Thanh tra, đổi mới hoạt động và quy trình thanh tra - giám sát theo hướng nâng cao năng lực, chất lượng thanh tra - giám sát, đảm bảo tôn trọng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức tín dụng, kiểm soát được chất lượng hoạt động nhằm mục đích an toàn của từng tổ chức tín dụng và an toàn hệ thống. Phấn đấu đến năm 2010, hệ thống giám sát an toàn hoạt động ngân hàng Việt Nam đáp ứng căn bản các chuẩn mực quốc tế về giám sát ngân hàng, cụ thể: - Thứ nhất, cần bổ sung các yêu cầu về tính minh bạch và chế độ báo cáo, đặc biệt đối với chế độ kiểm toán hai lần một năm. - Thứ hai, tăng cường tái cơ cấu các cơ quan giám sát tài chính hiện tại, bao gồm, cơ quan giám sát trong lĩnh vực bảo hiểm, ngân hàng và chứng khoán để hướng tới một hệ thống giám sát tích hợp và độc lập. Về giám sát bảo hiểm, cần tái cơ cấu hoa hồng bảo hiểm. Văn phòng giám sát cần được thành lập tại NHNN kết hợp với các phòng chức năng cùng với chức năng chống rửa tiền. - Thứ ba, thực hiện giám sát và điều tiết dựa trên rủi ro theo các tiêu chuẩn quốc tế. - Thứ tư, nâng cao tầm quan trọng của hệ thống cảnh báo sớm và tăng cường theo dõi các tổ chức tài chính lớn một cách có hệ thống.   3.4.2.3 Nâng cao chất lượng Trung tâm thông tin tín dụng của NHNN (CIC) Một trong những điều kiện cần thiết để thực hiện quản trị rủi ro tốt là hệ thống thông tin phải đầy đủ, cập nhật, chính xác. Vì vậy, việc hoàn thiện hoạt động của TTTTTD là rất cần thiết nên CIC cần chú trọng đổi mới và hiện đại hóa các trang thiết bị, thiết lập hệ thống sao cho việc thu thập cũng như cung cấp thông tin tín dụng được thông suốt, kịp thời. Ngoài ra, NHNN cần phải có biện pháp khuyến khích và đi dần đến quy định bắt buộc các NHTM hợp tác, cung cấp thông tin một cách đầy đủ cho trung tâm vì hiện nay, các NHTM chưa có sự hợp tác tích cực với CIC chủ yếu là do muốn giữ bí mật thông tin về khách hàng để cạnh tranh. Thanh tra NHNN nên kiểm tra việc báo cáo, khai thác thông tin của các ngân hàng, đồng thời có biện pháp xử lý kiên quyết, kịp thời đối với những ngân hàng vi phạm chế độ báo cáo thông tin tín dụng. 3.4.2.4 Cho phép thành lập các Trung tâm thông tin tín dụng tư nhân Dự báo đến năm 2010, Việt Nam sẽ có khoảng hơn 25 triệu khách hàng vay tiêu dùng - đây là một lượng khách hàng rất lớn mà CIC Nhà nước không thể phục vụ hết được. Tính đến năm 2010, khả năng của CIC cũng chỉ có thể phục vụ đựợc khoảng 10 triệu khách hàng trong đó 500.000 là khách hàng DN, còn lại là khách hàng cá nhân. Đã đến lúc NHNN cần cân nhắc thành lập TTTTTD tư nhân để có đủ khả năng phục vụ phần còn lại của thị trường tốt hơn. TTTTTD tư nhân sẽ giúp cảnh báo về các khách hàng có tiền sử vay nợ quá nhiều hoặc đã từng không thanh toán đúng hạn; qua đó giúp các ngân hàng giảm bớt rủi ro tín dụng và giảm tỷ lệ nợ xấu không thu hồi được Song hoạt động thông tin tín dụng là một lĩnh vực rất nhạy cảm, liên quan đến không chỉ quyền lợi và nghĩa vụ của các TCTD mà còn liên quan tới quyền được bảo vệ và bí mật kinh doanh, bí mật riêng tư của doanh nghiệp, của cá nhân. Đây là một lĩnh vực còn mới mẻ đối với Việt Nam, vì vậy việc tham khảo kinh nghiệm quốc tế là rất cần thiết để chúng ta lựa chọn được mô hình phù hợp với điều kiện của Việt Nam mà vẫn đáp ứng được các yêu cầu thông lệ quốc tế tiên tiến cần thiết để hội nhập. NHNN có thể xem việc lập trung tâm TTTD tư nhân ở Singapore: mô hình trung tâm TTTD tư nhân ở Singapore là 75% cổ phần do một công ty tư nhân nắm giữ, 25% còn lại do một hiệp hội tài chính nắm giữ để các ngân hàng hội viên đều có lợi ích trong trung tâm này, qua đó đảm bảo sự cam kết của các ngân hàng trong việc trao đổi thông tin. Bên cạnh đó, Ngân hàng trung ương Singapore (MAS) đã đứng đằng sau hỗ trợ tích cực và thúc đẩy tiến trình ra đời của trung tâm TTTD tư nhân này. Do trung tâm TTTD tư nhân lưu giữ những thông tin tương đối nhạy cảm nên Ngân hàng Trung ương cũng đã đóng một vai trò rất quan trọng để đảm bảo các trung tâm TTTD tư nhân phải tuân thủ một quy trình nghiêm ngặt để ngăn chặn những hành vi sử dụng thông tin tín dụng sai mục đích và xâm phạm bí mật thông tin cá nhân. Khi TTTTTD này đã đi vào hoạt động ổn định, NHTW chỉ đóng vai trò giám sát còn TTTTTD tư nhân được hoạt động một cách độc lập. Các kế hoạch kinh doanh của TTTTTD tư nhân do Hội đồng quản trị công ty quyết định trên cơ sở tham khảo ý kiến NHTW. Mô hình này vẫn có sự quản lý chặt chẽ của NHNN, còn các NHTM tham gia với tư cách là cổ đông. Có cổ phần trong trung tâm này, NHTM sẽ có trách nhiệm hơn trong việc cung cấp cũng như sử dụng thông tin. Nỗ lực này chắc chắn vừa giúp cho sự phát triển kinh doanh của từng NH tham gia vừa góp phần tạo dựng một thị trường tài chính phát triển bền vững thông qua thông tin được cung cấp minh bạch và rõ ràng. 3.4.2.5 NHNN phải thống nhất khi thực hiện phân loại nợ theo quyết định 493: Theo quy định của NHNN, từ tháng 4/2008, các NHTM phải thực hiện phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng theo điều 7, nhưng đến hết năm 2008, hầu hết các NHTM vẫn thực hiện theo điều 6 của quyết định 493. Vì nếu thực hiện theo Điều 7 thì tỷ lệ nợ xấu sẽ tăng thêm 2 - 3 lần, dẫn đến phải trích lập dự phòng rủi ro nhiều hơn, lợi nhuận giảm nên nhiều NHTM vẫn chưa động tĩnh. Điều này là do động thái chỉ đạo từ phía NHNN vẫn chưa ráo riết. Để tạo ra sự công bằng trong các NHTM và thông tin ngân hàng được minh bạch thì NHNN chỉ đạo các NHTM triển khai đồng bộ phân loại nợ theo điều 7 Quyết định 493. 3.5 Những giải pháp ở cấp độ vi mô 3.5.1 Giải pháp từ bản thân các NHTM Bình Phước Nhận diện được những nguyên nhân trên là điều kiện cơ bản để phòng ngừa và hạn chế RRTD. Trong giai đoạn vừa qua, các NHTM trên địa bàn Bình Phước đã thực hiện khá nhiều giải pháp hiệu quả để giảm thiểu rủi ro. Tuy nhiên, quản lý rủi ro là một quá trình liên tục nên để hiệu quả hoạt động bền vững thì nhất thiết không ngừng đề ra các giải pháp để nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý rủi ro, đặc biệt trong hoạt động tín dụng. Sau đây là một số gợi ý để hạn chế RRTD tại các NHTM trên địa bàn Bình Phước: 3.5.1.1 Hoàn thiện và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình cho vay Quy trình cho vay đang được áp dụng tại các NHTM được thiết kế khá khoa học và chặt chẽ. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định hồ sơ, quyết định cho vay và kiểm tra sử dụng vốn, thu hồi vốn sau khi cho vay vẫn còn lỏng lẻo. Để quy trình này đạt được hiệu quả thì cần phải thực hiện chặt chẽ ở các giai đoạn sau: - Giai đoạn kiểm tra hồ sơ thông tin khách hàng: Việc kiểm tra các thông tin liên quan đến hồ sơ pháp lý, năng lực tài chính, năng lực quản lý, uy tín tín dụng chủ yếu dựa trên hai nguồn thông tin là từ khách hàng và từ thông tin nội bộ của ngân hàng. Nhân viên tín dụng cần phải tận dụng toàn bộ nguồn thông tin này để có được nhận định chính xác về khách hàng vay. Vì nguồn thông tin do chính khách hàng cung cấp có thể tính chính xác không cao, đặc biệt trong trường hợp khách hàng cố làm sai nên để tránh gặp phải rủi ro thông tin, ngân hàng cần có sự kết hợp với một số cơ quan ban ngành có đủ chức năng để đối chiếu thông tin do khách hàng cung cấp (ví dụ: cơ quan thuế,…) và áp dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp chủ doanh nghiệp, khách hàng vay và một số đối tượng có liên quan, đồng thời sử dụng triệt để nguồn thông tin từ trung tâm thông tin tín dụng của NHNN (CIC) để nắm bắt tính xác thực của thông tin. - Giai đoạn thẩm định phương án vay vốn và khả năng trả nợ: Khi thẩm định phương án vay vốn, nhân viên tín dụng cần xem xét tính xác thực của phần vốn tự có của khách hàng tham gia vào phương án, dự án xin vay. Yêu cầu khách hàng chứng minh nguồn cụ thể của vốn tự có này vì đây là một vấn đề rất quan trọng ảnh hưởng đến việc thực hiện phương án, dự án. Vì nếu vốn tự có tham gia vào càng lớn thì doanh nghiệp sử dụng vốn sẽ hiệu quả hơn, họ sẽ thận trọng hơn trong việc đầu tư vào kế hoạch kinh doanh sắp tới. Ngoài ra, khi thẩm định phương án vay vốn, nhân viên tín dụng cần phải đánh giá năng lực tài chính, khả năng sản suất kinh doanh của khách hàng vay để xem xét hiệu quả vốn tín dụng. Quá trình này phải kết hợp với nguyên nhân khách hàng vay, đánh giá được các phương diện: rủi ro do ngành, rủi ro do kinh doanh,…và nên được thực hiện dựa trên các chỉ tiêu như: khả năng sinh lời, khả năng khai thác và sử dụng tài sản, tình hình sử dụng nguồn vốn và khả năng thanh toán. Khi đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng vay vốn, nhân viên tín dụng cần phải nắm rõ nguồn trả nợ chính, tức là khả năng sinh lời của phương án xin vay và các nguồn thu khác mà khách hàng cam kết trả nợ cho ngân hàng khi nguồn trả nợ chính có sự cố, đồng thời xem xét kèm theo những rủi ro tiềm tàng có thể mà bước đầu tín dụng chưa thẩm định được nhằm điều chỉnh thời hạn cho vay và thu hồi nợ hợp lý. Có thể nói trong bất kỳ trường hợp nào thì nguồn vốn tự có phải được coi là nguồn lý tưởng để trả nợ. Đồng thời, ngân hàng nên yêu cầu doanh nghiệp vay phải có số liệu báo cáo hàng tháng, hàng quý về tình hình hoạt động kinh doanh với những nguồn vốn vay của ngân hàng trong thời hạn đang vay vốn nhằm phát hiện những thay đổi có chiều hướng xấu của doanh nghiệp để có biện pháp xử lý kịp thời. Ngân hàng cũng có thể tăng cường thuê đội ngũ thẩm định chuyên nghiệp trong những phương án xin vay lớn, mang tính kỹ thuật sâu để có thể phân tích chính xác tính khả thi trước khi quyết định cho vay. - Giai đoạn quyết định cho vay: Trước khi cán bộ tín dụng đề xuất cho vay và lãnh đạo ngân hàng quyết định cho vay thì cần phải tập hợp một số thông tin về thị trường, chính sách kinh tế,… để có cái nhìn hệ thống về rủi ro có thể xảy ra trong một bối cảnh cụ thể trước khi ra quyết định. Việc ra quyết định cho vay cần phải có sự kiểm tra kỹ lưỡng thay vì kiểm tra sơ sài và quyết định theo đề nghị của cán bộ tín dụng thì hiệu quả phòng ngừa rủi ro sẽ cao hơn. Đối với những khoản vay phải thông qua Hội đồng tín dụng để xét duyệt thì càng ẩn chứa rủi ro cao, hoạt động của Hội đồng tín dụng vẫn mang tính hình thức, các thành viên không có đủ thời gian cần thiết để nghiên cứu hồ sơ và đa phần vẫn quyết định theo đề nghị của cán bộ tín dụng trực tiếp xử lý hồ sơ. Chính vì vậy, hoạt động của Hội đồng tín dụng cần quy định thời gian nghiên cứu hồ sơ cụ thể và phải có ý kiến bằng văn bản của tất cả thành viên hội đồng trước khi họp để ra quyết định. - Giai đoạn kiểm tra sử dụng vốn sau khi cho vay: Một khoản vay có hiệu quả sẽ phụ thuộc không ít vào việc kiểm tra tín dụng. Ngay cả đối với các khoản vay tốt nhất cũng cần có một số kiểm tra nhất định, định kỳ để đảm bảo nó đang hoạt động theo dự kiến, tình trạng của khoản vay không xấu đi. Vì vậy, giai đoạn này mang ý nghĩa rất quan trọng trong việc phòng ngừa rủi ro và giảm thiểu rủi ro trước khi nó xảy ra, gây hậu quả nặng nề với phần vốn vay. Tuy nhiên, hiện nay công tác này vẫn còn được thực hiện một cách đối phó cho đủ thủ tục quy định nên hiệu quả kiểm tra không cao. Các vấn đề cần phải xem xét sau khi cho vay: + Nắm vững và theo dõi sát tình hình sử dụng vốn vay của khách hàng xem việc sử dụng vốn vay có đúng mục đích hay không? Nêu rõ nguyên nhân gây ra sai lệch. + Mô tả thực tế sử dụng vốn vay so với các chứng từ đã xuất trình hoặc dự kiến ban đầu. + Ngân hàng phải quản lý được nguồn doanh thu của khách hàng. Trong hợp đồng tín dụng phải thỏa thuận được với khách hàng việc chuyển doanh thu và sử dụng các dịch vụ tại ngân hàng vay, qua đó vừa kiểm soát được nguồn trả nợ, vừa tăng thêm phí dịch vụ thu được. - Các NHTM cần xây dựng quy trình xét duyệt cho vay theo nguyên tắc đảm bảo tính độc lập và phân định rõ trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm liên đới giữa khâu thẩm định tính khả thi, hiệu quả của phương án sản xuất kinh doanh và khả năng hoàn trả nợ vay và thủ tục nên đơn giản, dễ thực hiện, tránh rườm rà cho người đi vay. 3.5.1.2 Đa dạng hóa danh mục cho vay và sản phẩm dịch vụ ngân hàng nhằm giảm thiểu rủi ro Đa dạng hoá sản phẩm dịch vụ cung cấp trên thị trường theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ truyền thống, phát triển các dịch vụ mới: - Đối với các dịch vụ truyền thống (dịch vụ tín dụng, dịch vụ thanh toán…) đây là yếu tố nền tảng không chỉ có ý nghĩa duy trì khách hàng cũ, thu hút khách hàng mới, mà còn tạo ra thu nhập lớn nhất cho ngân hàng. Vì vậy, NHTM cần phải duy trì và nâng cao chất lượng theo hướng: hoàn thiện quá trình cung cấp dịch vụ, đảm bảo tính công khai, minh bạch, đơn giản thủ tục làm cho dịch vụ dễ tiếp cận và hấp dẫn khách hàng. Nâng cao chất lượng tín dụng gắn với tăng trưởng tín dụng; xoá bỏ những ưu đãi trong cơ chế tín dụng nhằm tạo môi trường kinh doanh bình đẳng; hoàn thiện cơ chế huy động tiết kiệm bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ với lãi suất phù hợp để huy động tối đa vốn nhàn rỗi trong xã hội vào NH; nghiên cứu áp dụng cách phân loại nợ dựa trên cơ sở rủi ro và trích dự phòng rủi ro theo các chuẩn mực quốc tế để nâng cao uy tín của NH. - Đối với các dịch vụ mới như chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, thẻ tín dụng, bảo lãnh ngân hàng, thấu chi, các sản phẩm phái sinh… cần phải nâng cao năng lực marketing của các NHTM, giúp các doanh nghiệp và công chúng hiểu biết, tiếp cận và sử dụng có hiệu quả các dịch ngân hàng; nâng cao tiện ích của các dịch vụ ngân hàng; sử dụng linh hoạt công cụ phòng chống rủi ro gắn với các đảm bảo an toàn trong kinh doanh ngân hàng. - Xây dựng chiến lược phát triển sản phẩm, dịch vụ phù hợp trong từng thời kỳ, nghiên cứu lợi thế và bất lợi của từng dịch vụ, giúp khách hàng sử dụng các dịch vụ ngân hàng một cách hiệu quả nhất. 3.5.1.3 Thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế vĩ mô Trong điều kiện hệ thống cung cấp thông tin tín dụng của của các NHTM và của NHNN đang hoạt động hiệu quả chưa cao, cạnh tranh trong lĩnh vực tính dụng của các NHTM ngày càng gay gắt làm RRTD có nguy cơ tăng cao thì việc các NHTM thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế vĩ mô là điều cần thiết Bộ phận này sẽ cập nhật thông tin về tình hình kinh tế, thị trường tiền tệ; trao đổi tham vấn với các chuyên gia kinh tế trong và ngoài nước nhằm giúp ban lãnh đạo NHTM chủ động linh hoạt điều hành hoạt động, ứng phó kịp thời với diễn biến của thị trường và sự điều hành của nhà nước. Thông tin mà bộ phận này cung cấp sẽ làm định hướng cho hoạt động tín dụng, chiến lược quản lý rủi ro tín dụng, chiến lược khách hàng và chiến lược đầu tư vốn tín dụng của mình trên cơ sở đó ngân hàng có thể thực hiện các giải pháp mở rộng tín dụng an toàn - hiệu quả - bền vững. 3.5.1.4 Nâng cao vai trò của công tác kiểm soát nội bộ ngân hàng Cần đẩy mạnh công tác kiểm soát nội bộ với mục tiêu quan trọng xây dựng được hệ thống tìm kiếm những xu hướng tiềm ẩn tiêu cực, bất ổn và thiếu sót trong hoạt động của ngân hàng để đưa ra biện pháp chấn chỉnh. Để thực hiện được mục tiêu trên, các NHTM cần thực hiện một số biện pháp sau: - Cán bộ ở bộ phận này cần độc lập với các bộ phận khác, là người có năng lực, kinh nghiệm, và ngân hàng phải thường xuyên cho tham gia bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ, có quy định trách nhiệm đối với cán bộ kiểm soát, có chế độ khuyến khích thưởng phạt để nâng cao tinh thần trách nhiệm trong hoạt động kiểm soát. - Không ngừng hoàn thiện và đổi mới phương pháp kiểm tra, áp dụng linh hoạt các biện pháp kiểm tra tùy thuộc vào từng thời điểm, từng đối tượng và mục đích của kiểm tra, quá trình kiểm tra thực hiện theo định kỳ hoặc không định kỳ. - Khi xây dựng chiến lược hoạt động cần phân tích, tính toán các điều kiện kinh tế vĩ mô, xu hướng phát triển của thị trường dịch vụ, thị trường vốn, trong đó có tính đến tình hình quốc tế. Chỉ chấp nhận các loại rủi ro cho phép đối với từng nghiệp vụ sau khi đã phân tích chi tiết trên tất cả các khía cạnh luật pháp và kinh tế. 3.5.1.5 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Các NHTM cần có chiến lược phát triển nguồn nhân lực lâu dài, có kế hoạch đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đảm bảo cán bộ ngân hàng có nghiệp vụ chuyên môn giỏi, đáp ứng được yêu cầu hiện đại hoá công nghệ ngân hàng. Có chính sách hợp lý và xây dựng môi trường văn hoá làm việc phù hợp để ổn định và khai thác được các ưu thế tối đa của nguồn nhân lực. Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực có tính dài hạn thông qua hình thức đào tạo tại nước ngoài. Tham gia các chương trình đào tạo do các tổ chức quốc tế tổ chức tại Việt Nam, học tập kinh nghiệm quản lý điều hành thông qua các cổ đông nước ngoài. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo các hướng sau: Đào tạo và đào tạo lại cán bộ để thực hiện tốt các nghiệp vụ của ngân hàng hiện đại; tiêu chuẩn hoá đội ngũ cán bộ ngân hàng gắn liền với thu nhập; tuyển dụng nguồn nhân lực trẻ, có trình độ cao, có chính sách sử dụng và khuyến khích thoả đáng nguồn nhân lực có trình độ về làm việc tại các ngân hàng. 3.5.1.6 Tham gia thanh lý các khoản nợ xấu thông qua thị trường mua bán nợ Về phía NHTM: khi thực hiện những phi vụ này, ngân hàng phải tính toán tính thanh khoản của mình để quyết định bán ở tỷ lệ nào và mức giá bao nhiêu. Nếu thị trường sôi động, có thể đấu thầu. Việc mua bán này, ngân hàng không chỉ khơi thông nguồn vốn, làm sạch sẽ sổ sách, lành mạnh tình hình tài chính mà thậm chí, nếu xử lý tốt tài sản thế chấp, ngân hàng vừa đẩy được rủi ro đi xa hơn, vừa có lãi. Nhưng ở Việt nam chưa xuất hiện tình trạng mua bán nợ xấu nhiều vì lý do: -Các ngân hàng không muốn công khai những khoản nợ xấu của mình. - Hầu hết các ngân hàng đều muốn cho khách vay đảo nợ để tránh nợ xấu Tham gia hỗ trợ thông tin tín dụng cho các trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng có được những lợi ích từ những thông tin của TTTTTD: - Thứ nhất, những thông tin này tập trung và tương đối chuẩn xác, đã giúp ngân hàng nâng cao được chất lượng các quyết định tín dụng và hạn chế được rủi ro không thu được nợ trong tương lai. - Thứ hai, những thông tin này dễ tiếp cận vì có thể dễ dàng tải xuống từ trang web của các trung tâm này, giúp chi phí cho việc tìm kiếm thông tin giảm đáng kể. 3.5.1.7 Yêu cầu các NHTM áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2000 Việt Nam đã gia nhập WTO và các ngân hàng hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam sẽ dần bình đẳng phải cạnh tranh lẫn nhau, nhất là cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài. Các ngân hàng không có được chứng nhận ISO sức cạnh tranh kém sẽ chịu nhiều thua thiệt. Thực tiễn cấp bách đòi hỏi cần phải có mục tiêu và chiến lược phù hợp và hoàn chỉnh cho ngân hàng trong bối cảnh kinh tế mới, các ngân hàng phải dần hoàn thiện khả năng thích ứng với môi trường mới đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Hiện nay đã có một số NHTM đạt ISO 9001:2000: NHTMCP Đông Á, NHTMCP Tiên Phong, Ngân hàng Công thương Việt Nam Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2000, NHTM có lợi ích sau: - Khi áp dụng mô hình quản lý theo các yêu cầu ISO 9001:2000 ngân hàng có thể thực hiện các yêu cầu về chất lượng dịch vụ một cách hiệu quả và tiết kiệm, nâng cao khả năng cạnh tranh của mình. Và nhờ có hệ thống hồ sơ tài liệu chất lượng, ngân hàng có thể đưa ra các biện pháp làm việc đúng ngay từ đầu, có thể xác định đúng nhiệm vụ và chỉ ra cách thức thực hiện để đạt được kết quả đã định; Hệ thống hồ sơ có thể làm tài liệu để đào tạo huấn luyện nhân viên trong nội bộ mình và các bộ phận biết, để trao đổi, học được kinh nghiệm của nhau. - Trong giao dịch thương mại dịch vụ gần đây, đa số khách hàng lựa chọn dịch vụ hàng hoá có chất lượng, tức nhanh chóng thuận tiện, chính xác và hiện đại mà các yêu cầu này đã được thiết lập và kiểm soát khi áp dụng thống quản lý chất lượng ISO 9001:2000; trong nhiều trường hợp đứng trước nhiều NH, khách hàng sẽ chỉ lựa chọn ngân hàng nào có chất lượng cao. - Đội ngũ cán bộ, nhân viên của ngân hàng hiểu rõ hơn vai trò nhiệm vụ của mình nhờ vào hệ thống qui trình, thủ tục mà trong đó các nội dung công việc đã được hướng dẫn rõ ràng, cụ thể, công khai; nhân viên mới có thể hiểu được công việc và cách làm việc ngay bởi vì mọi chỉ dẫn chi tiết công việc đã được ghi thành văn bản. Với hoạt động của hệ thống ngân hàng Việt Nam như hiện nay, từ các qui định của Chính phủ, luật Ngân hàng và các qui trình nghiệp vụ của từng ngân hàng thì việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2000 là không khó và ít chi phí, người quản lý của từng bộ phận nghiệp vụ và nhất là người lãnh đạo cao nhất sẽ nắm và quản lý hết được mọi công việc thông qua phân công nhiệm vụ và sổ tay kiểm soát chất lượng. Trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người trong hệ thống được qui định rõ ràng và nâng cao hơn. Đặc biệt mọi công việc sẽ được làm đúng ngay từ đầu, rủi ro được hạn chế trong từng giai đoạn của công việc, các bộ phận sẽ giám sát, học hỏi lẫn nhau. 3.5.1.8 Chú trọng chiến lược đầu tư phát triển công nghệ Công nghệ ngân hàng là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của ngân hàng trong quá trình hoạt động. Do vậy, các NHTM cần tiếp tục đầu tư củng cố nền tảng công nghệ, tăng cường khai thác tiện ích, tạo các sản phẩm có giá trị gia tăng phục vụ khách hàng. Trong điều kiện hội nhập ngày càng sâu rộng, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các NHTM trong nước và giữa NH trong nước với các NH nước ngoài thì mỗi NHTM cần có chiến lược đầu tư phát triển công nghệ: - Có chiến lược đầu tư và cập nhật công nghệ, đảm bảo cho khách hàng có thể thực hiện hầu hết các dịch vụ, từ việc tra cứu thông tin, kiểm tra nhật ký tài khoản, đăng ký sử dụng dịch vụ mới, thanh toán và các giao dịch khác liên quan đến thẻ…Công nghệ đó phải đảm bảo: bảo mật, an toàn và ngăn chặn việc hacker có thể thực hiện truy nhập bất hợp pháp vào cơ sở dữ liệu khách hàng - Để khai thác hết hiệu quả của công nghệ hiện đại cần đầu tư cho công tác đào tạo, ứng dụng công nghệ vì hiện tại số lượng cán bộ tín dụng ở các NHTM Bình Phước có đủ trình độ vận hàng và bảo trì hệ thông công nghệ này còn hạn chế. Do đó, cần đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, đào tạo cho đội ngũ này nhiều hơn để đảm bảo cho sự phát triển công nghệ ngân hàng trước mắt cũng như về lâu dài. 3.5.2 Các giải pháp hỗ trợ khác 3.5.2.1 Các NHTM cần giúp các DNV&N lập phương án kinh doanh Hầu hết các doanh nghiệp của ở Bình Phước chưa biết cách lập kế hoạch cũng như triển khai dự án một cách tốt nhất, điều này gây khó khăn cho DN trong việc tiếp cận nguồn vốn vay của NHTM, để nhanh chóng đáp ứng được nhu cầu này cán bộ ngân hàng giúp doanh nghiệp lập phương án kinh doanh ngay từ đầu, tránh trường hợp doanh nghiệp lập xong phương án rồi (nhưng vẫn còn sai sót), sau đó chờ ngân hàng thẩm định, sẽ gây mất thời gian. 3.5.2.2 Yêu cầu báo cáo tài chính của các DN được kiểm toán và phải có chế tài để đảm bảo tính minh bạch về thông tin tài chính Nhằm tránh tình trạng các DN có nhiều báo cáo tài chính khác nhau trong một niên độ kế toán, các NHTM yêu cầu các DN muốn vay tiền ngân hàng cần cung cấp báo cáo kiểm toán do các công ty kiểm toán độc lập thực hiện. Ngoài ra, để số liệu trên báo cao tài chính trung thực cần có biện pháp chế tài đối với DN cố ý gian lận, khai báo không đúng sự thật. 3.5.2.3 Thành lập công ty thẩm định giá tài sản Việc ngân hàng tự thẩm định và đánh giá tài sản thế chấp là không khách quan, thiệt thòi cho khách hàng và do còn hạn chế về nhân lực, kinh nghiệm, trình độ nên công tác thẩm định giá của ngân hàng trên địa bàn tỉnh còn khó khăn. Do đó, Ngân hàng cần phải thành lập những công ty thẩm định giá độc lập để đánh giá giá trị tài sản thế chấp. Công ty thẩm định giá với khả năng chuyên môn sâu sẽ giúp cho các NHTM có thông tin thẩm định giá một cách nhanh chóng, thuận tiện, chính xác. Điều này giúp các NHTM giảm chi phí trong việc thành lập bộ phận thẩm định giá và đồng thời ngăn chặn tiêu cực của cán bộ tín dụng (nếu có). Mặt khác, công ty thẩm định giá hoàn toàn chịu trách nhiệm với thông tin cung cấp cho NHTM, điều này có nghĩa là NHTM đã chia sẽ rủi ro tín dụng với công ty thẩm định giá tài sản. Kết luận chương 3: Trên cơ sở phân tích thực trạng rủi ro tín dụng, nguyên nhân cơ bản dẫn đến rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn Bình Phước ở chương 2 trong thời gian qua, đề tài khẳng định sự cần thiết phải tìm ra giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng để đảm bảo an toàn trong hoạt động tín dụng của các NHTM trên địa bàn. Từ đó, luận văn mạnh đề xuất một số gợi ý, giải pháp cơ bản để hoàn chỉnh nghiệp vụ, hạn chế rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Bình Phước nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng. KẾT LUẬN Hoạt động tín dụng hiện tại là hoạt động đem lại lợi nhuận chính cho các NHTM. Ngoài ra, nó còn đóng góp vào quá trình thực thi, bình ổn chính sách tiền tệ của NHNN, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong thời gian qua, khi Việt Nam gia nhập WTO, nền kinh tế thị trường nói chung và ngành ngân hàng nói riêng có những tăng trưởng, cạnh tranh và biến động mạnh mẽ hơn. Thực tế hoạt động tín dụng của các NHTM trên địa bàn Bình Phước trong thời gian qua tăng trưởng tương đối cao nhưng vẫn còn tồn tại một số mặt hạn chế, đó là hiệu quả hoạt động tăng chưa cao, rủi ro tín dụng còn cao được thể hiện ở tỷ lệ nợ quá hạn còn quá cao. Việc tìm ra các giải pháp để hạn chế RRTD luôn là vấn đề rất quan trọng của các NHTM. Trên cơ sở vận dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu, luận văn đã trình bày được những vấn đề sau: - Trình bày cơ sở lý luận về tín dụng NHTM, phương pháp lượng hóa và đánh giá RRTD, kinh nghiệm quản lý RRTD của một số nước và bài học cho Việt Nam. - Trình bày và phân tích thực trạng hoạt động tín dụng của các NHTM trên địa bàn Bình Phước. Từ đó, nêu những mặt đạt được và những hạn chế còn tồn tại và chỉ ra một số nguyên nhân dẫn đến những hạn chế đó. - Trên cơ sở phân tích thực trạng đó, đưa ra môt số gợi ý, giải pháp cơ bản nhằm phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng tại các NHTM trên địa bàn Bình Phước. Các gợi ý, giải pháp đề xuất trong luận văn dựa trên cơ sở lý luận cũng như tính thực tiễn trong hoạt động tín dụng tại các NHTM Bình Phước và thông qua việc tham khảo những tài liệu, tạp chí liên quan đến hoạt động tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, do còn hạn chế về trình độ và thời gian nên luận văn không tránh khỏi một số thiếu sót nhất định. Tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của Qúy thầy, cô và bạn bè để luận văn được hoàn chỉnh hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn, năm 2005, Tín dụng ngân hàng, NXB Thống kê PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn, năm 2004, Tiền tệ ngân hàng, NXB Thống kê PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn, TS Hoàng Đức, PGS.TS Trần Huy Hoàng, TS Trầm Xuân Hương, năm 2005, Tiền tệ ngân hàng, NXB Thống kê PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn, TS Hoàng Đức, PGS.TS Trần Huy Hoàng, TS Trầm Xuân Hương, Th.S Nguyễn Quốc Anh, năm 2005, Tín dụng ngân hàng, NXB Thống kê PGS.TS Nguyễn Đăng Dờn, TS Hoàng Đức, PGS.TS Trần Huy Hoàng, TS Trầm Xuân Hương, Th.S Nguyễn Quốc Anh, năm 2005, Quản trị ngân hàng, NXB Lao động xã hội TS Nguyễn Minh Kiều, năm 2007, Nghiệp Vụ Ngân Hàng Thương Mại, NXB Thống Kê PGS.TS Trần Huy Hoàng, năm 2007, Quản Trị Ngân Hàng Thương Mại, NXB Lao Động Xã Hội Hiệp hội ngân hàng, Tạp chí Tài chính ngân hàng các năm, (2006, 2007, 2008, 2009) và Tạp chí kinh tế và dự báo số 1, (1/2009) số 441, NHNN Việt Nam, quyết định 1627/2001/QĐ-NHNN, quyết định 493/2007/QĐ-NHNN, quyết định 18/2007/QĐ-NHNN NHNN chi nhánh Bình Phước, Số liệu hoạt động tín dụng của các NHTM trên địa bàn tình Bình Phước từ năm 2007 đến tháng 3/2009, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của các NHTM trên địa bàn tình Bình Phước từ năm 2007 đến tháng 3/2009 Các website: www.binhphuoc.gov.vn, www.sbv.gov.vn, www.vietnamnet.vn.... PHỤ LỤC 1 Chi tiết điều 6 và điều 7 theo quy định tại quyết định 493/2007/QĐ-NHNN ngày 26/04/2005: Điều 6. 1- Tổ chức tín dụng thực hiện phân loại nợ như sau: a)      Nhóm 1(Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm: - Các khoản nợ trong hạn mà tổ chức tín dụng đánh giá là có đủ khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng thời hạn; - Các khoản nợ khác được phân loại vào nhóm 1 theo quy định tại Khoản 2, Điều này. b)       Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) bao gồm: - Các khoản nợ quá hạn dưới 90 ngày; - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ trong hạn theo thời hạn nợ đã cơ cấu lại; - Các khoản nợ khác được phân loại vào nhóm 2 theo quy định tại Khoản 3 và Khoản 4 Điều này.  c) Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm:   - Các khoản nợ quá hạn từ 90 đến 180 ngày; - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại; - Các khoản nợ khác được phân loại vào nhóm 3 theo quy định tại Khoản 3 và Khoản 4 Điều này. d) Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm:  - Các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày; - Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn từ 90 ngày đến 180 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại; - Các khoản nợ khác được phân loại vào nhóm 4 theo quy định tại Khoản 3 và Khoản 4 Điều này.  e) Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm:   - Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày; - Các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý. - Các khoản nợ đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn trên 180 ngày theo thời hạn đã được cơ cấu lại; - Các khoản nợ khác được phân loại vào nhóm 5 theo quy định tại Khoản 3 và Khoản 4 Điều này. 2- Trường hợp khách hàng trả đầy đủ nợ gốc và lãi theo kỳ hạn đã được cơ cấu lại tối thiểu trong vòng một (01) năm đối với các khoản nợ trung và dài hạn, ba (03) tháng đối với các khoản nợ ngắn hạn và được tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng trả đầy đủ nợ gốc và lãi đúng thời hạn theo thời hạn đã được cơ cấu lại, tổ chức tín dụng có thể phân loại lại khoản nợ đó vào nhóm 1. 3- Trường hợp một khách hàng có nhiều hơn một (01) khoản nợ với tổ chức tín dụng mà có bất kỳ khoản nợ bị chuyển sang nhóm nợ rủi ro cao hơn thì tổ chức tín dụng bắt buộc phải phân loại các khoản nợ còn lại của khách hàng đó vào các nhóm nợ rủi ro cao hơn tương ứng với mức độ rủi ro.  4- Trường hợp các khoản nợ (kể cả các khoản nợ trong hạn và các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ trong hạn theo thời hạn nợ đã cơ cấu lại) mà tổ chức tín dụng có đủ cơ sở để đánh giá là khả năng trả nợ của khách hàng bị suy giảm thì tổ chức tín dụng chủ động tự quyết định phân loại các khoản nợ đó vào các nhóm nợ rủi ro cao hơn tương ứng với mức độ rủi ro. 5- Tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể đối với các nhóm nợ quy định tại Khoản 1 Điều này như sau: a) Nhóm 1: 0% b) Nhóm 2: 5% c) Nhóm 3: 20% d) Nhóm 4: 50% đ) Nhóm 5: 100%. Riêng đối với các khoản nợ khoanh chờ Chính phủ xử lý thì được trích lập dự phòng cụ thể theo khả năng tài chính của tổ chức tín dụng. Điều 7: Tổ chức tín dụng có đủ khả năng và điều kiện thực hiện phân loại nợ theo phương pháp định tính thì xây dựng chính sách phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro như sau:  1- Căn cứ trên Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, tổ chức tín dụng trình Ngân hàng Nhà nước chính sách dự phòng rủi ro và chỉ được thực hiện sau khi Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản. 2- Điều kiện để Ngân hàng Nhà nước chấp thuận chính sách dự phòng rủi ro: a) Hệ thống xếp hạng tín dụng đã được áp dụng thử nghiệm tối thiểu một (01) năm;  b) Kết quả xếp hạng tín dụng được Hội đồng quản trị phê duyệt;  c) Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ phù hợp với hoạt động kinh doanh, đối tượng khách hàng, tính chất rủi ro của khoản nợ của tổ chức tín dụng;  d) Chính sách quản lý rủi ro tín dụng, mô hình giám sát rủi ro tín dụng, phương pháp xác định và đo lường rủi ro tín dụng có hiệu quả, trong đó bao gồm cách thức đánh giá về khả năng trả nợ của khách hàng, hợp đồng tín dụng, các tài sản bảo đảm, khả năng thu hồi nợ và quản lý nợ của tổ chức tín dụng;  đ) Phân định rõ ràng trách nhiệm, quyền hạn của Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc trong việc phê duyệt, thực hiện và kiểm tra thực hiện Hệ thống xếp hạng tín dụng và chính sách dự phòng của tổ chức tín dụng và tính độc lập của các bộ phận quản lý rủi ro;  e) Hệ thống thông tin có hiệu quả để đưa ra các quyết định, điều hành và quản lý đối với hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng và thích hợp với Hệ thống xếp hạng tín dụng và phân loại nợ. 3- Hồ sơ của tổ chức tín dụng đề nghị Ngân hàng Nhà nước (Vụ Các Ngân hàng và tổ chức tín dụng phi ngân hàng) chấp thuận chính sách dự phòng rủi ro gồm:  a) Văn bản của Chủ tịch Hội đồng quản trị đề nghị NHNN chấp thuận chính sách dự phòng rủi ro, trong đó phải giải trình được Hệ thống xếp hạng tín dụng và chính sách dự phòng của TCTD đáp ứng đủ các điều kiện được quy định tại các Khoản 2 Điều này.  b) Bản sao Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ và chính sách dự phòng rủi ro và các dự thảo văn bản hướng dẫn thực hiện phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro của tổ chức tín dụng.  4- Trong thời gian ba mươi (30) ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định tại Khoản 3 Điều này, Ngân hàng Nhà nước có văn bản chấp thuận chính sách dự phòng rủi ro của tổ chức tín dụng. Trường hợp không chấp thuận, Ngân hàng Nhà nước có văn bản yêu cầu tổ chức tín dụng chỉnh sửa theo quy định.  5- Hàng năm, tổ chức tín dụng phải đánh giá lại Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ và chính sách dự phòng rủi ro cho phù hợp với tình hình thực tế và các quy định của pháp luật. Việc thay đổi, điều chỉnh chính sách dự phòng rủi ro của tổ chức tín dụng phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản.  6- Tổ chức tín dụng có chính sách dự phòng rủi ro được NHNN chấp thuận quy định tại Khoản 1, Điều này thực hiện phân loại nợ và trích lập dự phòng cụ thể như  sau:  6.1- Phân loại nợ : a) Nhóm 1(Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ được tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng hạn.  b) Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) bao gồm: Các khoản nợ được tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi nhưng có dấu hiệu khách hàng suy giảm khả năng trả nợ.  c) Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ được tổ chức tín dụng đánh giá là không có khả năng thu hồi nợ gốc và lãi khi đến hạn. Các khoản nợ này được tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng tổn thất một phần nợ gốc và lãi.  d) Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm: Các khoản nợ được tổ chức tín dụng đánh giá là khả năng tổn thất cao.  đ) Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm: Các khoản nợ được tổ chức tín dụng đánh giá là không còn khả năng thu hồi, mất vốn.  6.2- Tỷ lệ trích lập dự phòng cụ thể đối với các nhóm nợ quy định tại Khoản 6.1 Điều này như sau : a) Nhóm 1: 0% b) Nhóm 2: 5% c) Nhóm 3: 20% d) Nhóm 4: 50% đ)Nhóm 5:100% DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn của các NHTM trên địa bàn 18 Bảng 2.2: Tình hình doanh số cấp tín dụng của các NHTM trên địa bàn 22 Bảng 2.3: Tình hình doanh số thu nợ của các NHTM trên địa bàn 24 Bảng 2.4: Bảng kết quả kinh doanh của các NHTM trên địa bàn 25 Bảng 2.5: Tình hình dư nợ đối với nền kinh tế của các NHTM trên địa bàn 26 Bảng 2.6: Tỷ trọng dư nợ đối với nền kinh tế của các NHTM trên địa bàn 28 Bảng 2.7: Tình hình dư nợ theo loại hình kinh tế của các NHTM trên địa 28 Bảng 2.8: Tình hình nợ xấu theo loại hình kinh tế của các NHTM trên địa bàn 30 Bảng 2.9: Tình hình dư nợ theo ngành kinh tế của các NHTM trên địa bàn 32 Bảng 2.10: Tình hình nợ xấu theo ngành kinh tế của các NHTM trên địa bàn 34 Bảng 2.11: Tỷ lệ nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu của các NHTM trên địa bàn 35 Bảng 2.12: Tình hình huy động vốn và dư nợ cho vay của các NHTM trên địa bàn 37 Bảng 2.13: Vòng quay vốn tín dụng của các NHTM trên địa bàn 37 Bảng 2.14: Hệ số thu nợ của các NHTM trên địa bàn 38 DANH MỤC CÁC BIỂU Biểu đồ 2.1: Cơ cấu huy động theo kỳ hạn nợ 18 Biểu 2.2: Theo hình thức huy động vốn mà chưa xét đến loại đồng tiền 19 Biểu 2.3: Theo hình thức huy động vốn mà có xét đến loại đồng tiền 20 Biểu 2.4: Doanh số cấp tín dụng của các NHTM trên địa bàn 23 Biểu 2.5: Doanh số thu nợ của các NHTM trên địa bàn 24 Biểu 2.6: Dư nợ theo loại hình kinh tế của các NHTM trên địa 29 Biểu 2.7: Nợ xấu theo loại hình kinh tế của các NHTM trên địa bàn 30 Biểu 2.8: Dư nợ theo ngành kinh tế của các NHTM trên địa bàn 32 Biểu 2.9: Nợ xấu theo ngành kinh tế của các NHTM trên địa bàn 34 Biểu 2.10: Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ xấu của các NHTM trên địa bàn 36