Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Cầu Giấy

ài, xu hướng phát triển của khách hàng...có ảnh hưởng đến hiệu quả, chất lượng hoạt động của Doanh nghiệp. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của BIDV sử dụng phương pháp chấm điểm các nhóm Chỉ tiêu tài chính và Chỉ tiêu phi tài chính của từng khách hàng; kết hợp với phương pháp chuyên gia và phương pháp thống kê để xếp hạng khách hàng. Các chỉ tiêu, thang điểm và trọng số của mỗi chỉ tiêu sẽ là khác nhau đối với từng loại khách hàng hay ngành kinh tế khác nhau. Nguyên tắc chấm điểm: Một chỉ tiêu tài chính hay chỉ tiêu phi tài chính có 5 khoảng giá trị chuẩn tương ứng là 5 mức điểm: 20, 40, 60, 80 và 100 điểm (điểm ban đầu). Tùy thuộc vào mức thực tế, điểm của khách hàng sẽ nằm vào một trong các mức chuẩn đó. Bên cạnh đó, tùy theo mức độ quan trọng, giữa các chỉ tiêu và nhóm chỉ tiêu sẽ có trọng số khác nhau. Điểm tổng của khách hàng sẽ là tích giữa các điểm số ban đầu và các trọng số, đồng thời cũng tính đến các yếu tổ ảnh hưởng đó là: Loại hình sở hữu doanh nghiệp, báo cáo tài chính có kiểm toán hay không. Căn cứ vào số điểm đạt được, khách hàng sẽ được phân loại vào một trong các mức xếp hạng sau: Bảng 4. Định hạng tín dụng nội bộ của BIDV chi nhánh Cầu Giấy Stt Điểm DN Điểm CN Xếp hạng Ý nghĩa Độ rủi ro 1 95 -100 95–100 AAA Đây là mức xếp hạng cao nhất. Khả năng hoàn trả nợ đặc biệt tốt. Rủi ro thấp 2 90 –94 90 – 94 AA Khách hàng AA có năng lực trả nợ không kém nhiều so với hạng AAA. Khả năng hoàn trả nợ rất tốt. 3 85 -89 85 – 89 A Khách hàng có nhiều khả năng chịu tác động tiêu cực của yếu tố bên ngoài và các điều kiện kinh tế hơn 2 nhóm trên. Tuy nhiên khả năng trả nợ vẫn được đánh giá là Tốt. 4 75 – 84 80 – 84 BBB Khách hàng xếp hạng BBB có đầy đủ khả năng hoàn trả các khoản nợ. Tuy nhiên các điều kiện kinh tế bất lợi và sự thay đổi của các yếu tố bên ngoài có nhiều khả năng hơn trong việc làm suy giảm khả năng trả nợ của khách hang. Rủi ro trung bình 5 70 - 74 70 – 79 BB Khách hàng xếp hạng BB ít có nguy cơ mất khả năng trả nợ hơn các nhóm từ B – D. Tuy nhiên nhóm này phải đối mặt với nhiều rủi ro tiềm ẩn hoặc các ảnh hưởng từ các điều kiện kinh doanh, tài chính và kinh tế bất lợi, các ảnh hưởng này có khả năng dẫn đến sự suy giảm khả năng trả nợ của khách hàng. 6 65 – 69 60 – 69 B Khách hàng nhóm B có nhiều nguy cơ mất khả năng trả nợ hơn các khách hàng nhóm BB. Tuy nhiên, hiện thời khách hàng vẫn có khả năng hoàn trả nợ vay. Các điều kiện kinh doanh, tài chính và kinh tế nhiều khả năng ảnh hưởng đến khả năng hoặc thiện chí trả nợ của khách hàng. 7 60 – 64 50 – 59 CCC Khách hàng nhóm CCC hiện thời đang bị suy giảm khả năng trả nợ, phụ thuộc nhiều vào độ thuận lợi của các điều kiện kinh doanh, tài chính, kinh tế. Trong trường hợp có các yếu tố bất lợi xảy ra, khách hàng nhiều khả năng không trả được nợ. Rủi ro cao 8 55 – 59 40 – 49 CC Khách hàng hiện thời đang bị suy giảm nhiều khả năng trả nợ. 9 35 – 54 35 – 39 C Khách hàng xếp hạng C trong trường hợp đã thực hiện các thủ tục xin phá sản hoặc có các động thái tương tự nhưng việc trả nợ của khách hàng vẫn đang được duy trì. 10 <35 <35 D Khách hàng được dự kiến hoặc đã mất khả năng trả nợ. (Nguồn: Tài liệu QTRR nội bộ BIDV) Chương trình định hạng tín dụng nội bộ của BIDV Chi nhánh Cầu Giấy hiện được thực hiện hàng tháng, công tác định hạng được khởi tạo bởi cán bộ tín dụng chuyên quản, qua kiểm soát Trưởng phòng tín dụng. Trưởng phòng tín dụng tại Chi nhánh là người chịu trách nhiệm kiểm soát việc chấm điểm và phân loại khách hàng của cán bộ tín dụng đảm bảo việc chấm điểm chính xác, khách quan. Phòng Quản lý tín dụng có trách nhiệm kiểm tra lại các kết quả khởi tạo, đề xuất của Phòng tín dụng. Bộ phận kiểm tra nội bộ có trách nhiệm kiểm tra quá trình thực hiện chấm điểm và xếp hạng khách hàng tại Chi nhánh. Hội đồng tín dụng chi nhánh là Hội đồng có chức năng phê duyệt toàn bộ xếp hạng tín dụng với khách hàng tại Chi nhánh. 3.2. Chính sách tín dụng 3.2.1 Nhóm chính sách giới hạn hoặc giảm rủi ro tín dụng Tuân thủ theo các quy định về giới hạn tín dụng của Bộ luật các TCTD số 07/1997/QHX được Quốc hội kỳ họp khóa X thông qua, BIDV Cầu Giấy luôn triệt để tuân thủ về các giới hạn tín dụng với khách hàng. Trong đó, giới hạn cho vay đối với một khách hàng không vượt quá 15% vốn tự có của chi nhánh tại thời điểm xét duyệt cho vay, giới hạn cho vay đối với nhóm khách hàng có liên quan không vượt quá 25% vốn tự có. Bên cạnh đó không cho vay đối với các đối tượng thuộc điều 77 và hạn chế cho vay đối với các đối tượng thuộc điều 78 đã ghi trong luật các TCTD. Ngoài ra tại từng thời kỳ, để đạt mục tiêu kinh doanh BIDV Cầu Giấy luôn đưa ra các giới hạn: giới hạn tăng trưởng tín dụng hàng năm, về tỷ trọng cho vay đối với các thành phần kinh tế, thời gian cho vay, cơ cấu tín dụng với khu vực kinh tế trong – ngoài quốc doanh... Chính sách khách hàng: Chi nhánh đã xây dựng chính sách khách hàng đối với từng nhóm khách hàng tương ứng với từng mức rủi ro khác nhau căn cứ theo kết quả của hệ thống định hạng tín dụng như đã trình bày tại phần 2.2.1 theo Quyết định số 9488/QĐ-TD3 ngày 01/12/2006 của Tổng Giám đốc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. Trong đó, chính sách về cấp tín dụng là một trong những nội dung quan trọng của chính sách: +Nhóm khách hàng AAA và AA: Với mục tiêu “ Không ngừng tăng cường mở rộng, phát triển bền vững các mối quan hệ giữa khách hàng và BIDV – Chính sách mở rộng, phát triển”, trên cơ sở tôn trọng và đảm bảo ở mức cao nhất quyền lợi và lợi ích hợp pháp của các bên, chi nhánh sẽ đáp ứng tối đa và kịp thời nhu cầu về tín dụng, bảo lãnh, cho thuê tài chính các loại, trên cơ sở phải đảm bảo tỷ lệ giới hạn an toàn (về dư nợ, bảo lãnh đối với một khách hàng/nhóm khách hàng...) thông qua các ấn phẩm tín dụng bảo lãnh của BIDV. Đặc biệt, nhóm khách hàng này được xem xét không bị áp dụng các chính sách hạn chế trong việc cấp tín dụng đối với từng lĩnh vực, ngành nghề kinh tế mà BIDV Cầu Giấy không ưu tiên phát triển trong từng thời kỳ. Về tài sản đảm bảo, chi nhánh cũng ưu tiên xem xét cho vay, bảo lãnh tối đa đến 100% dư nợ vay, số dư bảo lãnh không có tài sản đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật, Ngân hàng nhà nước và ưu đãi lãi suất ở mức tối đa. +Nhóm khách hàng nhóm A và BBB: Với mục tiêu “ tiếp tục duy trì và không ngừng phát triển bền vững các mối quan hệ giữa khách hàng và BIDV – Chính sách duy trì, phát triển”. BIDV đáp ứng kịp thời nhu cầu về tín dụng, bảo lãnh các loại trên cơ sở phải đảm bảo tỷ lệ giới hạn an toàn theo quy định của pháp luật, Ngân hàng nhà nước. đặc biệt, nhóm khách hàng này cũng được BIDV xem xét, không bị áp dụng các chính sách hạn chế trong việc cấp tín dụng đối với các lĩnh vực, ngành kinh tế mà BIDV Cầu Giấy không ưu tiên phát triển trong từng thời kỳ. Về tài sản đảm bảo, chi nhánh xem xét cho vay, bảo lãnh tối đa đến 50% dư nợ cho vay, bảo lãnh không có tài sản đảm bảo, xem xét cho vay với lãi suất thấp. +Nhóm khách hàng BB và B: Với mục tiêu “ Tiếp tục duy trì tích cực các mối quan hệ giữa khách hàng và BIDV – Chính sách duy trì”, BIDV Cầu Giấy đáp ứng nhu cầu phù hợp về tín dụng, bảo lãnh trên cơ sở phải đảm bảo tỷ lệ về giới hạn an toàn theo quy định. Ngoài ra, trong quá trình vay vốn, BIDV sẽ xem xét việc hạn chế cấp tín dụng, bảo lãnh hoặc tạm dừng có thời hạn (3-6 tháng) việc cấp tín dụng và bảo lãnh nếu nhận thấy có dấu hiệu bất thường trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp theo chiều hướng xấu. Về tài sản đảm bảo, 100% dư nợ cho vay mới phải có tài sản đảm bảo. Lãi suất áp dụng trên cơ sở xem xét mức độ rủi ro tín dụng và mức có thể chịu đựng được của khách hàng. +Nhóm khách hàng nhóm CCC và CC: Với mục tiêu “ duy trì mối quan hệ giữa khách hàng và BIDV đảm bảo việc thu hồi được nợ vay – Chính sách rút lui”. BIDV Cầu Giấy chỉ đáp ứng nhu cầu thực sự hợp lý về tín dụng, bảo lãnh trên cơ sở phải đảm bảo tỷ lệ giới hạn an toàn theo quy định của pháp luật. Trong quá trình vay vốn, BIDV sẽ xem xét việc hạn chế cấp tín dụng, bảo lãnh hoặc dừng việc cấp tín dụng và bổ sung tài sản đảm bảo đối với khách hàng này nếu nhận thấy hoạt động kinh doanh của khách hàng có chiều hướng xấu đi. 100% dư nợ cho vay mới phải có tài sản đảm bảo, BIDV xem xét mức lãi suất hợp lý so với rủi ro tín dụng phải gánh chịu. +Nhóm khách hàng nhóm C và D: Với mục tiêu “ tăng cường các biện pháp xử lý nợ nhằm thu hồi được nợ vay – Chính sách thu hồi nợ”. BIDV không cho vay mới bảo lãnh đối với nhóm khách hàng này, đồng thời đặt đối tượng khách hàng này trong diện kiểm soát đặc biệt, tăng cường các hoạt động đôn đốc, thực hiện các biện pháp xử lý nhằm thu hồi được nợ vay của BIDV Cầu Giấy Chính sách theo ngành, lĩnh vực kinh doanh Căn cứ vào mục tiêu phát triển tín dụng của chi nhánh từng thời kỳ, trên cơ cơ sở kết quả công tác đánh giá chất lượng tín dụng phân loại theo ngành kinh doanh của khách hàng tại từng thời kỳ, chi nhánh luôn đưa ra định hướng tín dụng cho từng ngành, lĩnh vực kinh doanh cụ thể. + Ngành điện : Là ngành có nhiều cơ hội, ít rủi ro có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của đất nước. Chi nhánh đã có nhiều chính sách về lãi suất, tài sản đảm bảo...để ưu tiên phát triển tín dụng đối với khu vực này. + Ngành dầu khí: Là ngành kinh tế chiến lược, có kim ngạch xuất khẩu cao, có nhiều tiềm năng phát triển. Dầu khí là nguồn năng lượng quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Nhu cầu vốn đầu tư với ngành dầu khí là rất lớn, song ngành có nhiều thuận lợi trong việc huy động vốn như: phát hành trái phiếu, vay nước ngoài... +Than và khoáng sản: Là ngành sản xuất thuộc lĩnh vực khai khoáng nên có rất nhiều lợi thế, và là một tập đoàn mạnh. Để đẩy mạnh tín dụng đối với khối này, chi nhánh xem xét các chính sách ưu đãi về tín dụng với mục tiêu nâng cao tỷ trọng tín dụng khối than và khoáng sản. +Xi măng: Là ngành trụ cột cho phát triển cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, tại từng thời điểm, từng khu vực nhất định vẫn có khủng hoảng thừa, hiện nay BIDV Cầu Giấy cũng đang tham gia đầu tư dự án xây dựng nhà máy xi măng , vì vậy cần kiểm soát phát triển tín dụng ngành này. + Ngành thép: Hiện sản xuất thép chưa đáp ứng tiêu dùng, trữ lượng quặng trong nước đủ lớn để phát triển ngành thép, tuy nhiên chưa có doanh nghiệp đủ năng lực tài chính thực hiện. Hoạt động còn phụ thuộc quá nhiều vào thị trường nước ngoài. Vì vậy, chi nhánh cũng nên cần thận trọng tham gia ngành thép với tỷ trọng phù hợp. +Ngành công nghiệp tàu thuỷ: Là ngành đang được sự quan tâm rất lớn của Chính phủ, được đánh giá có nhiều tiềm năng tại Việt Nam, chi nhánh đã và đang tài trợ các dự án lớn thuộc lĩnh vực ưu tiên và có tiềm năng này. +Ngành xây lắp: Hiện dư nợ của BIDV Cầu Giấy trong lĩnh vực xây lắp còn cao, chủ yếu là dư nợ ngắn hạn, là lĩnh vực có tỷ lệ nợ xấu cao nhất. Chi nhánh cần kiểm soát tín dụng khối này, từng bước giảm dần dư nợ. +Bất động sản: Thị trường bất động sản Việt Nam được đánh giá có nhiều tiềm năng, tuy nhiên có sự bất ổn định, tăng giảm thất thường. Vì vậy, trên cơ sở bám sát chủ trương chính sách của nhà nước, chi nhánh có các biện pháp ứng xử phù hợp. Kiểm soát tín dụng, chỉ xem xét cho vay các doanh nghiệp đầu tư có uy tín, thương hiệu, có chính sách chiến lược đầu tư bài bản, vị trí đầu tư là trung tâm, thuận lợi, tránh đầu tư tràn lan. +Xuất khẩu gỗ: Là ngành theo đánh giá có nhiều lợi thế đầu tư, kim ngạch xuất khẩu tăng cao, song đây cũng là lĩnh vực phụ thuộc nhiều vào thị trường thế giới cả đầu vào lẫn đầu ra, cần thận trọng đối với những biến động của thị trường thế giới. +Thuỷ hải sản: Dư nợ xấu tại BIDV Cầu Giấy hiên nay chủ yếu là nợ khối đánh bắt cá, nuôi trồng thuỷ hải sản, BIDV sẽ chuyển dịch dần sang lĩnh vực sản xuất, chế biến thuỷ hải sản xuất khẩu, đây là lĩnh vực đem lại lợi nhuận cao, có sự tăng trưởng khá ổn định. Xuất khẩu thuỷ hải sản là ngành có thế mạnh của Việt Nam, chi nhánh sẽ có những chính sách hợp lý nhằm nâng cao dư nợ khối ngành này trong tổng dư nợ của BIDV. +Xuất khẩu may mặc, da giầy: Là lĩnh vực có vai trò quan trọng, đóng góp xuất khẩu đáng kể trong thời gian qua. Tuy nhiên tỷ suất lợi nhuận của các DN hoạt động trong lĩnh vực này chưa cao, đây là lĩnh vực chịu cạnh tranh rất lớn của thị trường quốc tế, việc tăng trưởng tín dụng phải đi đôi với kiểm soát tín dụng. +Dịch vụ (bao gồm bưu chính viễn thông và du lịch): Đây là lĩnh vực rất có tiềm năng, có nhiều cơ hội phát triển, rủi ro thấp. Trong những năm qua BIDV đã có nhiều chính sách ưu đãi nhằm tăng trưởng về quy mô tín dụng đối với khối này (đi kèm kiểm soát chất lượng tín dụng). +Tiêu dùng cá nhân: Hiện BIDV Cầu Giấy cũng đã quan tâm đến lĩnh vực này, tuy nhiên việc triển khai còn nhiều hạn chế do: Sản phẩm hiện nay chưa đa dạng, còn thiếu đồng bộ...Định hướng của chi nhánh sẽ phát triển mạnh sản phẩm tín dụng tiêu dùng trên cơ sở tận dụng lợi thế về mạng lưới của mình. Định hướng tỷ trọng tín dụng tiêu dùng tại chi nhánh sẽ đạt 10% trong tổng dư nợ tín dụng vào năm 2010. 3.2.2 Nhóm chính sách liên quan đến Phân loại tài sản Căn cứ theo quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc Ngân hàng nhà nước về việc ban hành quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng, BIDV đã ban hành quyết định số 2090/QĐ-TDDV3 ngày 26/4/2005 trên cơ sở quyết định số 5645/QĐ-TDDV2 về việc phân loại khách hàng và phân loại nợ theo điều 6 quyết định 493/QĐ-NHNN. Sau 01 năm thực hiện, nhận thấy việc phân loại nợ theo điều 6 (hiện tất cả các NHTM của Việt Nam đang thực hiện) chỉ phân loại được nợ theo hình thái thể hiện nợ bên ngoài hay nói cách khác là thời gian nợ khoản nợ đó nằm ở nợ xấu, chưa đánh giá thực chất khoản nợ. Vì vậy, BIDV nói chung và chi nhánh Cầu Giấy nói riêng sẽ xây dựng hệ thống định hạng tín dụng nội bộ nhằm đánh giá chính xác hơn khoản nợ theo đúng thông lệ quốc tế. Căn cứ quyết định số 9745/NHNN-CNH ngày 14/11/2006 của Ngân hàng nhà nước về việc chấp thuận cho phép Ngân hàng ĐT&PT Việt Nam thực hiện chính sách dự phòng theo điều 7 Quyết định số 493/QĐ-NHNN, BIDV đã ban hành quyết định số 9365/QĐ-QLTD4 ngày 27/11/2006 về việc ban hành Chính sách phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo điều 7 quyết định 493/QĐ-NHNN căn cứ trên cơ sở kết quả hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, các khoản nợ của khách hàng sẽ phân được phân loại vào các nhóm nợ tương ứng như sau: Bảng 5: Xếp hạng khách hàng theo hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ Xếp hạng khách hàng theo hệ thống Xếp hạng tín dụng nội bộ Phân loại nhóm nợ AAA Nợ nhóm 1 AA A BBB Nợ nhóm 2 BB B Nợ nhóm 3 CCC CC C Nợ nhóm 4 D Nợ nhóm 5 (Nguồn: Tài liệu QTRR nội bộ BIDV) Nợ nhóm 1: (Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ được Ngân hàng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng hạn. Nợ nhóm 2: (Nợ cần chú ý) bao gồm:Các khoản nợ được Ngân hàng đánh giá là có khả năng thu hồi nợ đầy đủ cả gốc và lãi nhưng có dấu hiệu khách hàng suy giảm khả năng trả nợ. Nợ nhóm 3: (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm: Các khoản nợ được Ngân hàng đánh giá là không có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và nợ lãi khi đến hạn. Các khoản nợ này được Ngân hàng đánh giá là có khả năng tổn thất một phần nợ gốc và nợ lãi. Nợ nhóm 4: (Nợ nghi ngờ) bao gồm: Các khoản nợ được Ngân hàng đánh giá là có khả năng tổn thất cao. Nợ nhóm 5: (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm: Các khoản nợ được Ngân hàng đánh giá là không còn khả năng thu hồi, mất vốn. 3.3. Trích lập và xử lý DPRR Thực hiện theo đúng quy định của NHNN về việc trích Dự phòng rủi ro, chi nhánh đã thực hiện từ năm 2004, và bắt đầu từ năm 2006 hoàn toàn thực hiện trích DPRR theo điều 7 quyết định 493/QĐ-NHNN. Dự phòng chung: 0,75% tổng giá trị của các khoản nợ từ nhóm 1 đến nhóm 4 và các khoản bảo lãnh, cam kết cho vay và chấp nhận thanh toán. Dự phòng cụ thể: Nhóm 1: 0% Nhóm 2: 5% Nhóm 3: 20% Nhóm 4: 50% Nhóm 5: 100% Số tiền DPRR cụ thể phải trích được tính đúng theo quy định số 493/QĐ-NHNN. Cụ thể như sau: R = max { 0, (A – C) } x r Trong đó: R – Số tiền cụ thể phải trích A - Giá trị khoản nợ C – Giá trị của tài sản đảm bảo r – Tỷ lệ trích lập DPRR cụ thể. Tỷ lệ giá trị của TSĐB để trích DPRR cụ thể theo QĐ 493/NHNN như sau : Bảng 6: Cơ cấu giá trị của tài sản đảm bảo để trích DPRR Loại tài sản đảm bảo Tỷ lệ trích tối đa (%) Số dư trên TKTG, Sổ tiết kiệm bằng VNĐ tại TCTD 100% Tín phiếu kho bạc, vàng, Số dư trên TKTG ngoại tệ tại TCTD 95% Trái phiếu CP Có thời hạn còn lại từ 01 năm trở xuống Có thời hạn còn lại từ 01 năm đến 05 năm Có thời hạn còn lại trên 5 năm 95% 85% 80% Thương phiếu, Giấy tờ có giá của TCTD khác 75% Chứng khoán của TCTD khác 70% Chứng khóan của DN 65% Bát động sản 50% Các loại tài sản khác 30% Nguồn: Quyết định 493 của Ngân hàng Nhà nước. 4. Đánh giá kết quả của các giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại BIDV chi nhánh Cầu Giấy 4.1. Kết quả tổng quát Về mục tiêu chiến lược: Với mục tiêu “ Tăng trưởng tín dụng đi kèm với kiểm soát và nâng cao chất lượng tín dụng; Hoàn thiện và vận hành mô hình hệ thống quản lý rủi ro, đặc biệt là quản lý rủi ro tín dụng theo chuẩn mực tốt nhất” xuyên suốt trong nhận thức cũng như hành động của đội ngũ tín dụng, quản lý tín dụng, quản lý rủi ro trong 03 năm qua BIDV chi nhánh Cầu Giấy đã có những đột phá trong công tác hạn chế rủi ro tín dụng, chất lượng tín dụng đã cải thiện rõ rệt. Chi nhánh đã xây dựng được chiến lược tín dụng trung dài hạn và xây dựng các kế hoạch tín dụng 6 tháng...làm kim chỉ nam cho hoạt động tín dụng của BIDV. Tuy nhiên, phần lớn các định hướng phát triển tín dụng này chỉ dựa vào xu hướng tăng trưởng, mà hầu như không tính toán được mức lợi nhuận cũng như rủi ro kỳ vọng đạt được; cũng chưa đề ra được danh mục tín dụng mục tiêu và tỷ trọng cho từng danh mục tín dụng. Hệ thống giải pháp hạn chế rủi ro: Khả năng quản trị đầy đủ các rủi ro được thể hiện khi ngân hàng phát hiện và nhận biết các rủi ro có thể xảy ra. Đối với chi nhánh, hệ thống thông tin tín dụng trực tuyến trong core banking đã được xây dựng, tuy nhiên tính hiệu quả chưa cao. Bên cạnh đó, chi nhánh cũng đưa ra được các quy trình tín dụng, quy trình phán quyết tín dụng, các mô hình xếp hạng tín dụng... Tuy nhiên, việc xét đánh giá tính hiệu quả, tính đầy đủ…trong nhận biết và hạn chế rủi ro chưa được thực hiện. Hiện nay, Công tác quản trị rủi ro tín dụng của BIDV Cầu Giấy dựa vào trụ cột “ Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ”, tuy nhiên sau một thời gian thực hiện hệ thống đã bộc lộ một số nhược điểm: - Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của chi nhánh cho đến nay vẫn được xây dựng và áp dụng phương pháp một cách rất thủ công. Hỗ trợ bằng hệ thống vẫn chưa được xác định. Kết quả chưa được nhập vào hệ thống Ngân hàng (Core banking) của BIDV. Các phương pháp không có sự liên kết gì đến các ước tính nợ mất vốn hoặc tổn thất. - Hệ thống chưa có sự phân tách chức năng giữa Front Office, Tín dụng và tác nghiệp. Chưa có sự phê duyệt chính thức hoặc rà soát độc lập và duyệt các xếp hạng được tính toán. Hơn nữa các tiêu chí xếp hạng hơi mang tính chủ quan nên dễ bị thao túng. - Đại diện chủ sở hữu mô hình (Hội đồng quản trị) Ban quản rủi ro hoàn toàn độc lập với quá trình đánh giá rủi ro. Về bộ máy vận hành quản trị rủi ro: Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác hạn chế rủi ro với hoạt động ngân hàng, trong những năm qua BIDV Cầu Giấy đã từng bước xây dựng bộ máy quản trị rủi ro ngân hàng nói chung và quản trị rủi ro tín dụng nói riêng. Chi nhánh đã xây dựng ngân hàng dữ liệu tập trung – Core banking, quản trị tập trung, tách bạch các bộ phận tín dụng, thẩm định và bộ phận quản lý tín dụng, xây dựng ban quản lý rủi ro với các phòng chức năng quản trị rủi ro tín dụng, quản trị rủi ro thị trường và quản trị rủi ro tác nghiệp. Trực thuộc Hội đồng quản trị có Hội đồng quản lý rủi ro, giúp việc cho Hội đồng quản trị kiểm soát rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. Mô hình quản trị rủi ro tín dụng của BIDV hiện nay là mô hình đang thực hiện của các ngân hàng hiện đại trên thế giới, trong những năm qua cũng thể hiện tính ưu việt của nó khi chất lượng tín dụng được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, chi nhánh cũng chưa có bất cứ đánh giá nào về hiệu quả của từng bộ phận, phòng ban, mô hình quản trị rủi ro nói chung đã tương đối đầy đủ, tuy nhiên công tác vận hành tại từng bộ phận vẫn còn nhiều vẫn đề phải xem xét lại như: vấn đề nhận thức, vấn đề con người...cần phải được chú trọng quan tâm đào tạo để công tác quản trị rủi ro tín dụng đạt hiệu quả. 4.2. Quy trình Từ năm 2001, chi nhánh đã xây dựng bộ quy trình tín dụng hoàn chỉnh gồm: Quy trình tín dụng ngắn hạn; Quy trình tín dụng trung dài hạn; Quy trình thẩm định, xây dựng hoàn chỉnh mô hình phán quyết tín dụng, các quy trình tín dụng luôn được chỉnh sửa, bổ sung để đáp ứng nhu cầu thực tế. Năm 2004, chi nhánh cũng đã xây dựng hoàn chỉnh Sổ tay tín dụng, đây là bộ cẩm nang hoàn chỉnh nhất của công tác tín dụng, bao gồm các quy trình phán quyết tín dụng, quy trình quản trị rủi ro tín dụng, xử lý nợ xấu...được áp dụng cho các khách hàng là doanh nghiệp, tổ chức tài chính và các hộ tư nhân, cá thể là khách hàng của BIDV. Sơ lược Quy trình tín dụng nói chung của BIDV Cầu Giấy gồm các bước sau: Bước 1: Bộ phận tín dụng (Front Office) tiếp nhận và hướng dẫn khách hàng về hồ sơ vay vốn. Bước 2: Thẩm định các điều kiện về tín dụng. Tại bước này, bộ phận tín dụng sẽ sao hồ sơ chuyển qua bộ phận thẩm định. Hai bộ phận tiến hành thẩm định và đưa ra các đề xuất độc lập về việc cho vay và không cho vay. Bước 3: Xét duyệt cho vay và ký kết các hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo lãnh: Các bộ phận trình phó GĐ phụ trách, sau đó trình Giám đốc (hoặc đưa ra Hội đồng tín dụng) tùy theo số tiền cho vay. Trường hợp vượt cấp sẽ trình lên các Ban tín dụng, Ban thẩm định tại Hội sở chính, các ban có ý kiến độc lập trình cho các phó tổng phụ trách, sau đó trình Tổng giám đốc hoặc Hội đồng tín dụng tùy theo số tiền cho vay. Sau khi có quyết định về việc cho vay (hoặc không cho vay) từ cấp có thẩm quyền bộ phận tín dụng có trách nhiệm thông báo với khách hàng và tiến hành chuẩn bị hồ sơ tiến hành ký kết hợp đồng tín dụng Bước 4: Giải ngân, theo dõi, giám sát việc sử dụng vốn vay: Bộ phận Back Office trực thuộc phòng tín dụng sẽ tiến hành tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra tính đầy đủ hợp pháp của hồ sơ sau đó tiến hành giải ngân, kiểm tra giám sát việc sử dụng vốn vay của khách hàng. Bước 5: Thu nợ, thu lãi và xử lý phát sinh: Bộ phận Back Office sẽ tiến hành đôn đốc thu nợ gốc lãi đầy đủ theo đúng hợp đồng tín dụng. Trong trường hợp có tranh chấp cần phải xử lý phát sinh nếu có. Bước 6: Thanh lý hợp đồng tín dụng: Bộ phận Back Office sẽ thực hiện thu nợ và tất toán khoản vay, thanh lý hợp đồng và lưu hồ sơ theo đúng quy định. Các quy trình tín dụng của BIDV hiện nay có sự tham chủ yếu của 02 bộ phận Tín dụng và Thẩm định. Tại Chi nhánh, phòng Tín dụng và phòng Thẩm định thực hiện đồng thời các chức năng Khởi tạo tín dụng, Phê duyệt tín dụng, chức năng Quản lý rủi ro tín dụng được thực hiện ngay trong Phê duyệt tín dụng và không thực sự rõ nét mang nhiều cảm tính dựa trên trụ cột là hệ thống định hạng tín dụng nội bộ. Tính quy chuẩn của các quy trình: Đối với từng quy trình, BIDV Cầu Giấy cũng đưa ra các chuẩn mực tối thiểu của từng bước yêu cầu các bộ phận phải đạt các chuẩn mực này. Đó là các chỉ tiêu như: Thời gian xét duyệt cho vay; Thái độ phục vụ khách hàng; Thời gian giải ngân... Bảng 7: Kế hoạch chất lượng tín dụng Nguồn: Phòng tín dụng, BIDV Chi nhánh Cầu Giấy. 4.3. Kiểm soát theo dõi, đo lường Hệ thống thông tin tín dụng nội bộ, kiểm tra nội bộ: BIDV Chi nhánh Cầu Giấy hiện đã xây dựng hoàn chỉnh hệ thống thông tin theo mô hình Core banking, tuy nhiên thông tin được cập nhập còn chậm, không mang tính thời sự. Vì vậy, hoạt động thông tin nội bộ của chi nhánh phần lớn vẫn mang tính thủ công giữa các phòng ban với nhau, phần lớn là những thông tin mang tính chất không chính thức, không mang tính hệ thống. Công tác kiểm tra, kiểm soát giúp ngân hàng phát hiện sớm dấu hiệu rủi ro, phân tích nguyên nhân và có biện pháp hữu hiệu để xử lý kịp thời từ đó giảm thấp những khoản nợ tồn đọng và hạ thấp tổn thất thiệt hại trong quá trình kinh doanh. Hệ thống hỗ trợ đo lường rủi ro tín dụng Cốt lõi của Hệ thống đo lường, đánh giá, phân loại nợ, trích lập DPRR của BIDV Cầu Giấy hiện nay là hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ. Căn cứ trên kết quả của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ BIDV thực hiện đo lường, đánh giá các rủi ro của từng khách hàng, phân thành từng nhóm khách hàng - phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động của khách hàng đúng theo Quyết định số 493/2005/QĐ- NHNN ngày 22/4/2005 của Thống đốc NHNN. Theo Quyết định này, BIDV đã phân loại nợ thành 5 nhóm: Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn (không phải DPRR); Nhóm 2: Nợ cần chú ý (trích lập DPRR: 5%); Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn (trích lập DPRR: 20%); Nhóm 4: Nợ nghi nghờ (trích lập DPRR: 50%); nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn (trích lập DPRR: 100%). Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ hiện nay theo đánh giá của NHNN Việt Nam là có tính toàn diện, đầy đủ nhất khi đem so sánh với các hệ thống đánh giá chất lượng tín dụng của các NHTM Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, trên thực tế hệ thống này còn khá nhiều bất cập như việc còn quá nhiều tiêu chuẩn đánh giá mang tính chủ quan, độ rộng phân loại của từng tiêu chí quá lớn...và trên thực tế BIDV Cầu Giấy cũng chưa đánh giá tính hiệu quả của hệ thống này trong việc đo lường, lượng hóa rủi ro tín dụng. 4.4.Công tác kiểm toán, thanh tra giám sát… Công tác kiểm toán, thanh tra giám sát bên ngoài được BIDV Cầu Giấy thực hiện rất nghiêm túc trong các năm qua. Từ năm 2000, chi nhánh đã liên tục thực hiện kiểm toán bởi Công ty TNHH tư vấn và kiểm toán Ernst and Young theo hai chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) và chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS, IAS). Ngoài ra, định kỳ hàng năm hoặc đột xuất, chi nhánh cũng được các đoàn thanh kiểm tra của NHNN làm việc về việc tuân thủ các văn bản chính sách, quy chế, quy trình tại chi nhánh. Công tác kiểm tra, giám sát bên ngoài của NHNN cũng như đơn vị kiểm toán độc lập ít nhiều đã giúp BIDV Cầu Giấy thấy được những sai sót, rủi ro tiềm ẩn...qua đó đề ra biện pháp khắc phục và chỉnh sửa bổ sung quy trình, quy chế, chính sách để phù hợp hơn với hoạt động thực tế. Các biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng của BIDV chi nhánh Cầu Giấy trong các năm qua đã có những thay đổi theo hướng tích cực, tiếp cận dần với những chuẩn mực về quản trị rủi ro(QTRR) theo thông lệ của các ngân hàng hiện đại trên thế giới. Chất lượng tín dụng đã được cải thiện rõ nét, nợ xấu đã được chi nhánh chủ động phân loại theo điều 7 quyết định số 493. Tuy nhiên để tiếp tục tồn tại và phát triển cũng như đạt chỉ tiêu nợ xấu <3% theo Nghị quyết của HĐQT BIDV đã đề ra, chi nhánh cần phải có những thay đổi sâu sắc, triệt để về mặt tổ chức, mô hình QTRR nói riêng và mô hình BIDV nói chung, thay đổi về cách tư duy, tiếp cận vấn đề rủi ro trong kinh doanh, cũng như đào tạo nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ liên quan đến tín dụng và QTRR tín dụng để trở thành tập đoàn Tài chính Ngân hàng chất lượng – an toàn và hiệu quả. CHƯƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH CẦU GIẤY 1. Điều kiện phát triển các hoạt động tại BIDV chi nhánh Cầu Giấy Việt Nam ra nhập WTO, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế cũng đã có những thay đổi rất lớn, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục trên đà phát triển với tốc độ khá cao, cơ cấu ngành, khu vực...của nền kinh tế cũng ngày càng rõ nét. Hoạt động Ngân hàng cạnh tranh ngày càng khốc liệt hơn. Trên cơ sở nghiên cứu môi trường kinh tế thế giới, môi trường kinh tế văn hóa xã hội Việt Nam cũng như nghiên cứu điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với sản phẩm tín dụng, BIDV chi nhánh Cầu Giấy đã tổng kết lại một số những điều kiện thuận lợi, khó khăn, cũng như xây dựng lên bản kế hoạch chiến lược định hướng đến năm 2012 như sau: 1.1.Thuận lợi  Tốc độ tăng trưởng hàng năm tăng với con số khá ấn tượng, 8,17% năm 2006; 8,5% năm 2007, GDP tính theo giá trị hiện hành đạt 1.144 ngàn tỷ VND tương đương 71,3 tỷ USD. Sự tăng trưởng của nền kinh tế kéo theo sự tăng trưởng khá mạnh của hệ thống các ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng thương mại cổ phần và NHTM Nhà nước.  Tín dụng được kiểm soát ở mức thấp, thị phần tuy bị thu hẹp nhưng hiệu quả kinh doanh của khối NHTM nhà nước lại cao hơn trước, dự phòng rủi ro tốt hơn.  Hoạt động của thị trường liên ngân hàng trong những năm qua dần sôi động hơn. Thị trường cổ phiếu chưa có dấu hiệu phục hồi đáng kể, song cạnh tranh trong hoạt động ngân hàng ngày càng gay gắt, các ngân hàng tập trung mở rộng mạng lưới kênh phân phối và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ. Tình trạng thừa vốn lớn tại khu vực ngân hàng thương mại quốc doanh đã tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại cổ phần mở rộng quy mô hoạt động, chính vì vậy thị phần huy động vốn và tín dụng của các ngân hàng TMCP đều tăng cao.  Là một chi nhánh trong Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, song BIDV Cầu Giấy có đầy đủ điều kiện thuận lợi để phát triển trong tương lại bởi thương hiệu cũng như uy tín của BIDV tại Việt Nam. 1.2. Khó khăn  Lạm phát tăng cao so với chỉ tiêu đề ra. Theo dự báo của tổ điều hành thi trường trong nước, mức lạm phát trong năm sẽ ở mức khoảng 11% so với tháng 12 năm 2006, vượt xa mức tăng trưởng GDP hàng năm là 8,5%. Cùng với đó chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng cao với mức tăng kỷ lục 12,63% so với cuối năm 2006 đã có những tác động không nhỏ đến nền kinh tế nói chung và hoạt động ngân hàng nói riêng, cụ thể: Lãi suất tiền gửi, cho vay của Ngân hàng tăng cao, các khoản nợ khó đòi nhiều hơn, rủi ro về tín dụng cũng khó kiểm soát hơn.  Hiện nay, mạng lưới hoạt động của các NHTM trên địa bàn Quận Cầu Giấy và huyện Từ Liêm có 51 chi nhánh cấp 1,2 cùng các Phòng giao dịch, điểm giao dịch phát triển nhanh, tạo lên sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong hoạt động ngân hàng  Với tình hình lãi suất tiền gửi tăng nhanh, chi phí khuyến mại, quảng cáo lớn trong khi hoạt động tín dụng không tăng trưởng mạnh được đã ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của Ngân hàng, công tác quản trị lãi suất gặp không ít khó khăn, thách thức. 1.3.Mục tiêu Tiếp tục chủ động kiểm soát tăng trưởng kết hợp với quyết liệt tái cơ cấu tín dụng trên nguyên tắc kiên trì thực hiện chiến lược, nâng cao chất lượng tài sản. Đạt mục tiêu cơ cấu tín dụng chuẩn mực theo thông lệ; nhằm đảm bảo an toàn, nâng cao hiệu quả kinh doanh và góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước; Tập trung nâng cao năng lực tài chính, xử lý nợ xấu trong và ngoại bảng là nhiệm vụ trọng tâm trong hoạt động tín dụng, kiên quyết chỉ đạo và xử lý triệt để nợ xấu phát sinh trong phạm vi kiểm soát. Vận hành mô hình và hệ thống quản lý rủi ro đặc biệt là rủi ro tín dụng theo chuẩn mực tốt nhất. 1.3.1. Kế hoạch phát triển và mở rộng chi nhánh  Chi nhánh sẽ tiến hành thành lập thêm 1 phòng giao dịch tại trụ sở 263 Cầu Giấy theo kế hoạch di chuyển địa điểm; nâng cấp điểm giao dịch Định Công và Lê Trọng Tấn lên thành phòng giao dịch; tiếp tục khảo sát địa điểm tiềm năng mở thêm một số điểm giao dịch mới.  Trong năm 2008 chi nhánh tiếp tục tập trung cho công tác đào tạo và đào tạo lại cán bộ bằng nhiều hình thức như: đào tạo, tham gia các lớp do Ngân hàng Trung ương tổ chức  Tiếp tục bố trí cán bộ phù hợp với năng lực, trình độ và yêu cầu nhiêm vụ, đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả.  Phát triển mạng lưới máy ATM, thiết bị chấp nhận thẻ POS/EDC tại các địa điểm có lợi thế, đông người sử dụng, đưa tổng số máy ATM do chi nhánh quản lý lên tới 17 máy và 40 điểm POS. 1.3.2. Về công tác Huy động vốn  Tiếp tục đổi mới phong cách giao dịch, chăm sóc tốt khách hàng cũ, mở rộng khách hàng mới. Nâng cao hiệu quả hoạt động các phòng giao dịch, điểm giao dịch hiện có. Thực hiện quy trình nghiệp vụ đảm bảo nhanh gọn, chính xác và an toàn.  Tiếp cận các tổ chức xã hội, các ban quản lý dự án, các tổng công ty có nguồn tiền gửi lớn để huy động. Tiếp tục tìm giải pháp thu hút nguồn vốn tiền gửi của các tổ chức tài chính như Quỹ hỗ trợ, các công ty bảo hiểm...  Tăng cường công tác quảng bá thương hiệu, khuyếch trương hình ảnh, giới thiệu sản phẩm dịch vụ ngân hàng.  Thu hút khách hàng mở tài khoản tiền gửi thanh toán thông qua việc ưu đãi sử dụng các dịch vụ đa dạng, tăng cường khai thác các tiện ích trong chưng trình hiện đại hóa, các sản phẩm huy động vốn theo định hướng mục tiêu đã đặt ra.  Phấn đấu chỉ tiêu huy động vốn đến 31/12/2008 đạt: 4000 tỷ vnd, trong đó: - Tiền gửi thanh toán chiếm 15% trên tổng nguồn huy động; - Nguồn vốn trung và dài hạn chiếm 42% trên tổng số nguồn huy động; - Nguồn vốn VND chiếm 70% trên tổng nguồn huy động. 1.3.3. Công tác tín dụng  Thực hiện cơ cấu tín dụng lại tài sản có nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh đạt mục tiêu chung. Chi nhánh thực hiện tăng trưởng tín dụng trên nguyên tắc lựa chọn an toàn, hiệu quả, không để phát sinh thêm nợ xấu, nợ quá hạn.  Nhanh chóng tạo nền khách hàng vững chắc làm cơ sở cho các hoạt động dịch vụ Ngân hàng. Tiếp tục mở rông quan hệ với khách hàng có tình hình tài chính lành mạnh, các dự án hiệu quả có khả năng thu hồi vốn để đầu tư trung và dài hạn.  Tiếp tục sắp xếp lại khách hàng, cơ cấu lại nợ hiện có. Tập trung tiếp thị, lựa chọn đối tượng khách hàng là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, các công ty cổ phần hoạt động sản xuất kinh doanh đa năng, sử dụng tổng hợp nhiều dịch vụ Ngân hàng, có tiềm năng tiền gửi và có tài sản đảm bảo cao.  Thực hiện phân loại nợ, chuyển nợ, gia hạn nợ theo đúng quy định. Tập trung các biện pháp để thu hồi các khoản nợ xấu và các hạch toán ngoại bảng.  Nâng cao chất lượng thẩm định dự án, các khoản vay và công tác đánh giá khách hàng, quản lý tín dụng. Thực hiện kiểm tra, giám sát trước, trong và sau khi cho vay theo quy định.  Tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của hội đồng tín dụng tại chi nhánh, hạn chế tối đa rủi ro trong hoạt động tín dụng.  Mở rộng cho vay và cầm cố chứng từ có giá, cho vay ngắn hạn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tư nhân và cá thể tại các phòng giao dịch, tạo điều kiện phát triển dịch vụ và hỗ trợ huy động vốn, nâng cao hiệu quả hoạt động của các phòng giao dịch. 1.3.4. Công tác phát triển dịch vụ - Trên cơ sở củng cố và giữ vững nền khách hàng hiện có, phát triển khách hàng mới, chi nhánh khai thác triệt để các dịch vụ bảo lãnh, thanh toán quốc tế, kinh doanh ngoại tệ, thanh toán tiền hàng, chuyển tiền cá nhân và các dịch vụ khác. - Nâng cao trình độ tác nghiệp cho cán bộ làm công tác dịch vụ, nâng tỷ trọng thu dịch vụ phi tín dụng trên tổng thu dịch vụ tại chi nhánh - Tích cực tham gia các hoạt động dịch vụ mới nhằm tăng tỷ trọng thu dịch vụ trong thu nhập của Ngân hàng. Đẩy mạnh các dịch vụ bán lẻ thông qua việc tập trung thu hút khách hàng mở tài khoản cá nhân để khai thác tiềm năng trong tương lai. 2. Một số giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Cầu Giấy 2.1. Hoàn thiện môi trường tín dụng Đây là vấn đề quyết định sự thành công - thất bại của công tác QTRR nói chung và rủi ro tín dụng nói riêng. Với quan điểm rủi ro tín dụng là bất khả kháng, hạn chế rủi ro tín dụng tốt nghĩa là kiểm soát được rủi ro ở mức có thể chấp nhận được nếu xét tới năng lực tài chính của BIDV chi nhánh Cầu Giấy, đảm bảo an toàn và mang lại lợi nhuận đáp ứng yêu cầu của các cổ đông sau cổ phần hoá. BIDV Cầu Giấy phải quán triệt và nâng cao nhận thức về rủi ro tín dụng cho các bộ phận liên quan, thống nhất quan điểm ứng xử về rủi ro tín dụng thông suốt từ cán bộ lãnh đạo cấp cao đến nhân viên tại Chi nhánh, để tăng trưởng tín dụng đi đôi với việc kiểm soát và nâng cao chất lượng tín dụng. Bên cạnh đó, BIDV Cầu Giấy cần có một tầm nhìn toàn diện hơn, xây dựng được các kế hoạch định hướng tín dụng chuẩn mang tính chất trung dài hạn. Coi tín dụng là một sản phẩm của Ngân hàng, phải tính toán được hiệu quả khi cung cấp một loại sản phẩm tín dụng nào đó ra thị trường, qua đó đề ra được chiến lược tín dụng phù hợp hơn thay vì định hướng tín dụng đi theo định hướng phát triển của nền kinh tế. Tiếp cận theo các chuẩn mực quốc tế về cung cấp tín dụng, tuân thủ theo sự vận hành của cơ chế thị trường, tránh các quyết định mang tính chất can thiệp vào quá trình phán quyết tín dụng của các cấp có thẩm quyền. 2.2 Hoàn thiện mô hình đo lường, định lượng rủi ro Mô hình nhận biết, đo lường, rủi ro cũng như chính sách khách hàng, phân loại tài sản, của BIDV Chi nhánh Cầu Giấy hiện nay dựa trên trụ cột là hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ (Phiên bản 2). Hệ thống này có những ưu việt của nó so với hệ thống chấm điểm khách hàng (Phiên bản 1) của BIDV trước đây, tuy nhiên theo tác giả nó cũng còn có một số điểm cần cải thiện: - Chi nhánh nên thường xuyên đánh giá về tính hiệu quả, khả năng dự báo rủi ro, khả năng dự báo về xác suất mất vốn của mô hình. Xác suất mất vốn (Probability of Default - PD), tổn thất do không trả nợ sau khi đã điều chỉnh cho tài sản đảm bảo (Loss Given Default – LGD), trạng thái có thể mất vốn (Exposure of Default – EOD), lỗ trong dự tính (Expected Loss – EL) và yêu cầu về vốn kinh tế là các khái niệm mà BIDV Cầu Giấy cần phải làm quen và phải đưa những yêu cầu tối thiểu vào hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ trong các phiên bản cải tiến sau. - Còn có tính chất cảm tính trong các các tiêu chí xếp hạng, chi nhánh cần chuẩn hoá các tiêu chí để khi chấm điểm khách hàng khách quan hơn và chuẩn xác hơn. - BIDV chi nhánh Cầu Giấy cần xây dựng lại quy trình khởi tạo, phê duyệt xếp hạng rủi ro tín dụng, tránh tình trạng bộ phận khởi tạo vừa là bộ phận phê duyệt cũng lại chính là bộ phận “hưởng lợi “ từ kết quả xếp hạng đó. - Xây dựng hệ thống ngân hàng cốt lõi, kho dữ liệu cần được thường xuyên cập nhật, tính chính xác của số liệu, thông tin cần chính xác hơn. 2.3. Hoàn thiện quy trình tín dụng Các quy trình tín dụng của BIDV đã được xây dựng từ năm 2000 như: - Quy trình tín dụng ngắn hạn; - Quy trình tín dụng trung dài hạn; - Quy trình thẩm định, xây dựng hoàn chỉnh mô hình phán quyết tín dụng... Trong quá trình thực hiện, các quy trình trên đã phát huy tốt vai trò của mình khi phán quyết tín dụng được phân quyền cho chi nhánh. Tuy vậy, khi thực hiện mô hình Ngân hàng hợp nhất, các quy trình này đã không còn phù hợp. BIDV chi nhánh Cầu Giấy cần xây dựng lại, sửa đổi, bổ xung các quy trình tín dụng, thẩm định cho phù hợp hơn với thực tế, đặc biệt xây dựng mới các quy trình đối với khối khách hàng bán lẻ, các quy trình cho vay cụ thể như trả góp với nhà, xe ô tô... 2.4. Hoàn thiện chính sách tín dụng Công cuộc xây dựng, lập và hoạch định chính sách của BIDV cần được quan tâm, chú trọng hơn trong những năm tới. Các chính sách ban ra phải đáp ứng được yêu cầu, phù hợp với hoạt động kinh doanh thực tế, trong đó phải quy định, định hướng rõ ràng về các điều kiện tín dụng, giới hạn tín dụng, chính sách ưu tiên, lãi suất, công tác tiếp thị... Các chính sách là cơ sở, căn cứ cho việc xây dựng kế hoạch tiếp thị, kế hoạch khách hàng... nên phải có hiệu lực trong khoảng thời gian trung bình là 01 năm. Cụ thể: - Hoàn thiện chính sách khách hàng, phân loại đối tượng khách hàng theo các danh mục cụ thể. - Hoàn thiện chính sách tín dụng theo ngành và lĩnh vực kinh doanh, phân tách thành từng ngành và lĩnh vực cụ thể cùng với các chính sách kèm theo, từ đó có thể quản lý và kiểm soát các rủi ro một cách hiệu quả nhất. - Hoàn thiện chính sách phân loại tài sản, cụ thể là xếp các loại nợ tín dụng thành những nhóm đã quy định, từ đó có thể theo dõi và kiểm soát các khoản nợ. 2.5. Tăng cường kiểm tra, giám sát Công tác kiểm tra nội bộ trong hoạt động tín dụng là một công cụ vô cùng quan trọng, thông qua hoạt động kiểm tra có thể phát hiện, ngăn ngừa và chấn chỉnh những sai sót trong quá trình thực hiện nghiệp vụ tín dụng. Bên cạnh đó hoạt động kiểm tra cũng phát hiện, ngăn chặn những rủi ro đạo đức do cán bộ tín dụng gây ra. Hiện nay bộ phận kiểm tra nội bộ của BIDV chi nhánh Cầu Giấy vẫn theo mô hình chịu sự chỉ đạo của Ban điều hành do đó tính độc lập của bộ phận này chưa cao và do đó chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Để nâng cao vai trò của hệ thống kiểm tra nội bộ cần phải tiến hành cơ cấu lại bộ phận này trực thuộc Hội đồng quản trị nâng cao tính độc lập của hệ thống kiểm tra nội bộ với Ban điều hành. BIDV chi nhánh Cầu Giấy cũng cần tổ chức, đào tạo cán bộ có chuyên môn nghiệp vụ tốt, đạo đức tốt để có thể đảm nhiệm tốt công tác kiểm tra và giám sát. 2.6. Hoàn thiện chính sách đối với cán bộ liên quan đến tín dụng Để hạn chế rủi ro tín dụng cần nâng cao trách nhiệm của cán bộ làm công tác tín dụng, gắn trách nhiệm với quyền lợi. Hiện nay BIDV đã xây dựng được chính sách lương cho đối tượng là cán bộ làm công tác tín dụng, tuy nhiên chưa áp dụng được vào điều kiện thực tế. Nguyên nhân là do việc đánh giá hiệu quả công việc cũng như đánh giá cán bộ còn nhiều bất cập, chưa có đủ cơ sở để có thể đưa ra được những kết luận khách quan làm cơ sở cho việc thưởng, phạt. Chuẩn hoá cán bộ làm công tác tín dụng: Cán bộ tín dụng có một vai trò rất quan trọng đối với hoạt động của ngân hàng, họ là người mang lại phần lớn lợi nhuận cho ngân hàng song cũng có thể đem đến rủi ro cho ngân hàng. Do vậy để hạn chế rủi ro trong công tác tín dụng ngay từ khâu tuyển dụng cán bộ làm công tác tín dụng cần phải chặt chẽ và cần có một số tiêu chuẩn cơ bản: - Phải được đào tạo chính quy, đúng chuyên ngành ở các trường đại học có uy tín. - Có khả năng ngoại ngữ, tin học: đây là điều kiện để phục vụ cho việc nghiên cứu tài liệu, giao dịch và sử dụng máy tính trong tính toán, thẩm định dự án. - Có phẩm chất đạo đức: đây là tiêu chuẩn quan trọng đối với cán bộ tín dụng, quyết định đến vấn đề rủi ro đạo đức trong kinh doanh. - Hiểu biết về xã hội và khả năng giao tiếp: Yếu tố giúp cho khách hàng và ngân hàng hiểu nhau hơn, làm cho khách hàng có thiện cảm với ngân hàng, gắn bó với ngân hàng. Với khả năng giao tiếp cán bộ tín dụng tìm hiểu thêm được nhiều thông tin về khách hàng phục vụ cho công tác thẩm định, quản lý khoản vay. Chính sách đào tạo: Do hoạt động tín dụng liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghề, sản phẩm trong khi đó đội ngũ cán bộ làm công tác tín dụng chủ yếu được đào tạo từ các trường kinh tế, kinh nghiệm liên quan đến các lĩnh vực kỹ thuật, xây dựng rất hạn chế, điều này đòi hỏi cán bộ làm công tác tín dụng không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, thường xuyên tìm hiểu các ngành nghề, lĩnh vực khác để phục vụ cho hoạt động tín dụng. BIDV cần xây dựng chính sách đào tạo để nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác tín dụng một cách có hiệu quả, cụ thể: khuyến khích những đang cán bộ đang công tác tại ngân hàng tiếp tục đi học để nâng cao kiến thức nghiệp vụ và kiến thức thị trường, cử cán bộ tham gia các lớp tập huấn về phòng chống rủi ro, các lớp công nghệ thông tin để ứng dụng khoa học kĩ thuật vào công tác tín dụng đảm bảo cạnh tranh và tránh rủi ro xảy ra. Ngoài ra, cần phải mời các chuyên gia pháp lý đến giảng, trao đổi kinh nghiệm trong các tình huống, vụ án liên quan đến lĩnh vực ngân hàng để cán bộ làm công tác tín dụng có thêm kinh nghiệm, hiểu thêm về pháp luật, quyết định cho vay được an toàn. Khuyến khích lợi ích vật chất đối với cán bộ làm công tác tín dụng. Hiện nay, chính sách tiền lương của BIDV Cầu Giấy chưa gắn chặt giữa quyền lợi và trách nhiệm, do đó cần gắn chất lượng và hiệu quả công việc trong ngành ngân hàng nói chung và cho cán bộ làm công tác tín dụng nói riêng theo phương hướng gắn chặt giữa quyền lợi và trách nhiệm của họ, đồng thời được thưởng xứng đáng với sức lao động đã bỏ ra là cần thiết. 2.7. Xây dựng thư viện dấu hiệu rủi ro tín dụng cơ bản Thông qua công tác kiểm tra nội bộ, thanh tra NHNN... định kỳ hoặc đột xuất, BIDV Chi nhánh Cầu Giấy nên tổng hợp xây dựng thư viện rủi ro, trong đó có đầy đủ những thông tin về khách hàng, về hoạt động của khách hàng trước, trong và sau khi có rủi ro xảy ra, về thị trường...những dấu hiệu có thể nhận thấy cũng như cách khắc phục. 3. Kiến nghị 3.1 Với Chính Phủ Trong thời gian vừa qua, môi trường pháp lý cho hoạt động cho vay đã được hoàn thiện, đầy đủ rõ ràng chặt chẽ và phù hợp với thông lệ quốc tế, tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại. Tuy nhiên để tiếp tục hoàn thiện hơn nữa thì cần phải: - Xây dựng, hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp quy cho thị trường mua bán nợ. - Ban hành quy định cụ thể về bảo hiểm cho hoạt động tín dụng cả trong huy động vốn lẫn cho vay để đảm bảo an toàn cho người gửi tiền cũng như tạo sự ổn định chung cho nền kinh tế quốc dân. - Ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn về thế chấp và cầm cố tài sản, đặc biệt là việc đăng ký giao dịch đảm bảo thực hiện tại địa phương đối với tài sản thế chấp là nhà đất. - Sớm ban hành luật sở hữu và các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm xác định rõ về chủ sở hữu tài sản khi liên quan đến thế chấp, cầm cố, bảo lãnh và chuyển quyền sở hữu khi phát mại tài sản trên. Nghiêm cấm việc cấp phát và sử dụng nhiều giấy đăng ký quyền sử dụng để cầm cố, thế chấp tại nhiều ngân hàng. - Sửa đổi pháp lệnh thương phiếu hoặc nâng lên thành luật, đồng thời tạo môi trường để pháp lệnh đi vào cuộc sống, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của ngân hàng. - Quy định cụ thể những vấn đề liên quan đến phát mại tài sản như: quyền và nghĩa vụ của ngân hàng, quyền và nghĩa vụ của các cơ quan, ban ngành có liên quan… - Thực hiện nhanh việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các cá nhân, tổ chức sử dụng hợp pháp các tài sản đó để các ngân hàng có thể thực hiện đầy đủ việc thế chấp và đăng ký thế chấp. 3.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước - Nâng cao hơn nữa chất lượng thông tin tín dụng tại Trung tâm thông tin tín dụng của Ngân hàng Nhà nước nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin cập nhật và chính xác về khách hàng; cần có những biện pháp tuyên truyền thích hợp để các ngân hàng thương mại nhận thấy rõ quyền lợi và nghĩa vụ trong việc cung cấp và sử dụng thông tin tín dụng. - Sớm ban hành quy chế về thương phiếu và chiết khấu thương phiếu cùng các văn bản pháp lý liên quan đến vấn đề này nhằm tạo ra môi trường pháp lý để các khách hàng vay vốn có nhiều sự lựa chọn hơn trong việc vay vốn. - Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu trình Quốc hội đưa vào luật các tổ chức tín dụng nội dung quyền được trực tiếp phát mãi tài sản của bên cho vay trong quá trình thu hồi nợ. KẾT LUẬN Hoạt động tín dụng là hoạt động truyền thống và chiếm phần lớn tỷ trọng doanh thu của các NHTM. Sự thành công của các NHTM phụ thuộc phần lớn vào kết quả của hoạt động tín dụng, giải pháp hạn chế các rủi ro tín dụng do vậy được rất quan tâm, chú ý nhằm kiểm soát rủi ro ở hạn mức có thể chập nhận khi rủi ro là có nguy cơ tiềm ẩn không thể loại trừ và luôn đồng hành cùng tín dụng. Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận và thực tiễn tại BIDV chi nhánh Cầu Giấy, chuyên đề đã đi sâu nghiên cứu các vấn đề sau: - Tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt nam chi nhánh Cầu Giấy. - Chuyên đề nghiên cứu thực trạng tín dụng và công tác hạn chế rủi ro tín dụng của BIDV chi nhánh Cầu Giấy trong 4 năm (2004 –2007) và đưa ra những nhận định, đánh giá kết quả các biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng - Trên cơ sở đánh giá thực trạng các giải pháp hạn chế tín dụng tại BIDV chi nhánh Cầu Giấy, chuyên đề đã đề xuất một số định hướng và một số giải pháp nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Cầu Giấy. Để Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Cầu Giấy đạt được những thành tựu hơn nữa, góp phần vào sự phát triển chung của BIDV và thực sự trở thành một trong những Ngân hàng hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực tín dụng, thì hạn chế rủi ro tín dụng chính là một trong những nhiệm vụ quan trọng để tạo ra những thành công đó. DANH MỤC TÀI LIỆU KHAM KHẢO 1. Báo cáo thường niên năm 2003-2006 của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Cầu Giấy. 2. Cẩm nang tín dung của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam. 3. Giáo trình Tín dung ngân hàng- Tiến sĩ Hồ Diệu- NXB Thống kê năm 2001. 4. Giáo trình quản lý rủi ro- Tiến sĩ Nguyễn Văn Tiến- NXB Thống kê năm 2001. 5. Quản trị Ngân hàng thương mại – Peter Rose. 6. Lý thuyết tiền tệ và thị trường tài chính (Frederies- Miskin). 7. Luật các Tổ chức tín dụng . 8. Quản trị rủi ro trong kinh doanh Ngân hàng – NXB Thống kê 1999 – PGS.TS Nguyễn Văn tiến. 9. Tài liệu tư vấn và hỗ trợ thực hiện kế hoạch tái cơ cấu Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam của IFG Development Initiative ltd., 10. Tài liệu đào tạo quản lý rủi ro của USAUSASIA Consultant Ltd., 11. Tài liệu về dự án hiện đại hóa BIDV. 12. Giáo trình thanh toán và tín dụng thương mại quốc tế_ Đh.Kinh tế quốc dân Hà nội. 13. Giáo trình kinh tế các ngành thương mại và dịch vụ_Đh. Kinh tế quốc dân Hà nội