Một số hình thức nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi phải làm quen văn học

/ ĐẶT VẤN ĐỀ I Tổ chức hướng dẫn trẻ làm quen với tác phẩm văn học là nhiệm vụ quan trọng ở trường mầm non. Đó là sự dẫn dắt mở cửa cho con người ngay từ những bước chập chững đầu tiên đi vào thế giới của các giá trị phong phú chứa đựngtrong tác phẩm nghệ thuật ngôn từ. Sự tiếp xúc thường xuyên với tác phẩm văn học, được chọn lọc Sẽ phát triển ở trẻ ngôn ngữ, sự nhạy cảm thẩm mĩ, năng lực cảm thụ văn học những tố chất ban đầu của năng khiếu nghệ thuật. Tiếp xúc với tác phẩm văn học , trẻ được tiếp xúc với vốn từ tiếng việt học cách phát âm đúng, tích lũy vốn từ ngữ nghệ thuật, học những mẫu câu hoàn hảo, sinh động giàu sức biểu cảm. Qua đó các em yêu mến, trân trọng tiếng nói. Văn học còn góp phần phát triển trí tuệ tình cảm, đạo đức làm phong phú đời sống tinh thần cho trẻ, những ấn tượng đẹp đẽ về những hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm sẽ thúc đẩy ham muốn sáng tạo nghệ thuật của trẻ. Những bài thơ, những câu chuyện kể, tranh vẽ, mô hình mô phỏng chính là sự thể hiện thế giới bên trong, là nhu cầu tự thể hiện mình của trẻ. Như chúng ta đã biết trẻ thơ được lớn lên trong vòng tay yêu thương của cha mẹ qua những mẩu chuyện ngắn hay bài thơ, trẻ đã được giáo dục để hình thành nhân cách con người. Nhất là với những trẻ người dân tộc Jrai, việc tiếp xúc với ngôn từ tiếng việt rất khó khăn vì hàng ngày trẻ giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ( Jrai ) nên khi đến lớp trẻ trao đổi, trò chuyện với nhau đa số bằng tiếng Jrai. Nên việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học rất khó khăn. Chính vì thế là một giáo viên, tôi luôn lo lắng băn khoăn trong việc giao tiếp với trẻ và cho trẻ làm quen với tác phấm văn học ( Theo chương trình giáo dục mầm non mới ) trẻ học mà chơi, chơi mà học. Bước vào năm học mới, trẻ mới đến trường, làn đầu tiên khi ra xã hội nên trẻ còn bỡ ngỡ khi giao tiếp với bạn bè nhất là đối với cô giáo không thành thạo tiếng Jrai như tôi. Vì thế không thể ép trẻ học liên tục. Và không chỉ dạy giao tiếp trong giờ học mà thôi. Ở tuổi này, lần đầu tiên trẻ được đi học nên khi bước vào năm học mới tôi đã xác định việc cho trẻ làm quen văn học là cần thiết để góp phần giáo dục trẻ toàn diện đối với việc cho trẻ làm quen cô giáo, hay bạn bè, trẻ còn phải học chào hỏi lễ phép, nhường bạn khi chơi, cách xưng hô, ứng xử nên việc làm quen văn học rất khó khăn. Dạy ngôn ngữ thứ hai cho trẻ cần có cách tiêp cận khác với dạy tiêng mẹ đẻ. Nội dung bài học và phương pháp cần phải thích hợp với trẻ học nói tiếng việt để trẻ có cơ hội tốt hơn để nắm vững tiếng việt cững như tiếng mẹ đẻ. Vì thế tôi đã tranh thủ tìm tòi nghiên cứu tài liệu về môn làm quen văn học, đặc biệt là tìm hiểu học hỏi đồng nghiệp một số tiếng Jrai để giải thích từ khó cho trẻ dễ hiểu hơn và dễ làm quen với môn văn học. I/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Từ tình hình thực tế giảng dạy môn làm quen văn học như vậy. Trước tiên, tôi tìm và nghiên cứu một số tài liệu có những bài thơ hay, ngắn gọn, phù hợp với độ tuổi và chương trình phù hợp để cho trẻ làm quen bằng những phương pháp, dùng lời, đàm thoại, trực quan, thực hành ở mọi lúc mọi nơi, hay tích hợp trên các tiết học. A/KINH NGHIỆM THỰC HIỆN MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TRONG QUÁ TRÌNH DẠY TRẺ a/ Phương pháp dùng lời Phương pháp này là một phương pháp chủ yếu khi cho trẻ làm quen văn học. Trước hết cô giáo phải đọc thuộc thơ hoặc đọc diễn cảm câu chuyện, khi đọc phải sử dụng mọi sắc thái giọng điệu của mình để trình bày tác phẩm giúp trẻ nghe và có thể hình dung được những điều đã được nghe.Đối với tiết kể chuyện, phải tạo không khí thoải mái và kể chuyện diễn cảm giọng của nhân vật trong chuyện từ đó lôi cuốn trẻ vào nội dung câu chuyện. Đối với tiết học thơ. Phải thuộc và đọc diễn cảm từ 1-2 lần, tiếp đó dạy trẻ đọc theo từng câu cho đến khi thuộc thơ. Muốn phương pháp dùng lời có hiệu quả, trước khi có tiết học Làm Quen Văn Học, ngoài bài soạn, giáo viên còn phải dành thời gian ôn lại nội dung câu chuyện hoặc đọc lại bài thơ để khi vào tiết học sẽ có hiệu quả cao hơn. VD:Bài thơ” Đất nước của ta” có những câu thơ lặp đi lặp lại, trẻ dễ bị nhầm vì thế tôi cho trẻ đọc từng câu thơ. Đối với các câu văn hay lời kể khó hiểu, tôi phải thay các câu gần gũi với trẻ để dễ hiểu hơn. Hoặc tôi giải thích lại các từ khó bằng tiếng Jrai và tiếng việt. VD: Truyện “ Chiếc gươm thần” :Môt buôi, vua người Kinh lại đem thanh gươm đến trả, vua Pơ Tao mừng lắm như vừa mới săn được thú rừng. Hoặc giải thích bằng tiếng Jrai ( Pran joa mơ ak ) cho trẻ hiểu sự gần gũi hay trao đổi gợi mở trò chuyện với trẻ về nội dung của bài thơ, câu chuyện, kích thích vận động nhận thức của trẻ, trẻ được trao đổi, bộc lộ suy nghĩ, cảm nhận riêng của trẻ nhằm phát huy tối đa năng lực của trẻ. - Ngoài ra tôi còn dùng đến phương pháp giải thích bằng việc gắn với lời đọc, lời kể diễn cảm bằng việc trao đổi, trò chuyện với trẻ về nội dung tác phẩm b/Phương pháp đàm thoại * Đối với tiết kể chuyện. - Phương pháp này rất quan trọng khi dạy trẻ, dựa trên phương pháp này giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. - Khi tổ chức đàm thoại, tôi trao đổi và giải thích cho trẻ những từ khó, từ đó giúp trẻ khắc sâu kiến thứcvaf dễ nhớ nội dung câu chuyện. - Khi kể chuyện cho trẻ nghe xong, tôi đặt câu hỏi về tên câu chuyện, tên tác giả hoặc câu hỏi mang tính tái tạo về nhân vật gắn liền mối quan hệ nhân vật trong chuyện.Vì sao nhân vật này lại hành động như thế này, hay như thế khác? Câu hỏi để trẻ liên hệ với cuộc sống của mình.VD: Trong câu chuyện Sự tích thác Yaly, cháu là nhân vật Lo, cháu có làm như vậy không? Tại sao?...Cháu sẽ làm như thế nào? Để giúp trẻ nói lên các suy nghĩ, đánh giá của mình về sự kiện hành động của từng nhân vật trong câu chuyện. Tôi đặt câu hỏi cốn hút trẻ tham gia tranh luận, bộc lộ những suy nghĩ cảm thụ của từng cá nhân trẻ một cách hồn nhiên tự do, khuyến khích trẻ trao đổi giữa trẻ này với trẻ khác, tránh nhận xét đúng sai hoặc áp đặt ý kiến của mình. - Giúp trẻ nắm được những đặc điểm chính lời nói và hoàn cảnh, từ đó trẻ sẽ cảm nhận đúng về tính cách của nhân vật, mà còn làm tăng vốn từ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ. - Câu hỏi mang tính chất giáo dục giúp trẻ đánh giá nhận xét, qua đó trẻ biết yêu quý những nhân vật thật thà , siêng năng, cần cù, dũng cảm, ghét các nhân vật ác, ích kỉ. Từ đó trẻ biết xác định quan hệ của trẻ với nhân vật, trẻ học được tính cách của nhân vật. VD1:Khi kể chuyện “Sự tích thác Yaly” Tôi cần đặt câu hỏi bằng tiếng Jrai và giải thích như sau: +Câu chuyện có tên là gì? + Trong chuyện có những nhân vật nào? + Lo là người như thế nào? + Ly được bà con buôn làng đối xử như thế nào? + Cháu yêu thích nhân vật nào trong chuyện ? Vì sao? + Khi Lo gặp nạn, bà con buôn làng đối xử như thế nào? + Cháu nên học tập đức tính của ai? VD2: Câu chuyện “ Sự tích Bánh Chưng Bánh Dày”: +Trong câu chuyện cô vừa kể nói đến sự tích gì? + Hai thứ bánh được làm từ nguyên liệu gì? + Ai là người làm ra hai thứ bánh? + Bánh trưng và bánh dày được làm vào dịp nào? * Đối với tiết thơ: - Tôi chú ý đặt câu hỏi bằng các khổ thơ, câu thơ trong nội dung bài thơ trẻ vừa học , tránh những câu trả lời có hay không. VD1: Bài thơ “Đất nước của ta”. Bài thơ nói lên cảnh đẹp của Tây Nguyên Khi đọc thơ xong tôi đặt câu hỏi để hỏi trẻ: + Bài thơ có tựa đề là gì? + Trong bài thơ tác giả nói đến những cảnh đẹp nào? + Các cô gái trong Pơlơi rủ nhau đi đâu? VD2: Bài thơ “ Em yêu nhà em” của tác giả Đàm Thị Lam Luyến, người dịch Siu Pơi Bài thơ này nói về cảnh đẹp thân thiết của ngôi nhà mình ở Tôi đặt câu hỏi gần gũi để hỏi trẻ: + Trong bài thơ nói lên những cảnh đẹp nào của ngôi nhà? + Tình cảm của bạn nhỏ đối với ngôi nhà? Ngoài ra cần nhắc nhở trẻ về ngắm ngôi nhà của mình có những cảnh đẹp gì, để tiết hai trẻ học thuộc thơ và nội dung câu hỏi sâu sắc hơn . c/ Phương pháp trực quan Phương pháp này bao gồm các đồ dùng trực quan tranh vẽ, con rối, mô hình, các hình tượng, sự vật để hỗ trợ bổ xung làm sâu sắc hơn, sống dậy hình tượng tác phẩm khiến trẻ cảm nhận bằng trực cảm, sử dụng trực quan kết hơp khéo léo với lời nói, nắm được đặc điểm tâm lí của trẻ để hướng dẫn trẻ chi giác trực quan, đảm bảo tính hệ thống, tránh lạm dụng, tùy từng thời điềm, mục đích mà sử dụng. Việc sử dụng đồ dùng trực quan tốt sẽ gây hứng thú, tạo tình huống, củng cố những biểu tượng, khắc sâu gây ấn tượng cho trẻ, vì thế việc sử dụng phương pháp này trở nên hữu hiệu hơn đối với trẻ. VD1: Dùng mô hình ngôi nhà, các cảnh vật có trong nội dung bài thơ để dạy trẻ quan sát, sau buổi học đưa vào trang trí góc văn học để lúc chơi trẻ cũng có thể được quan sát mô hình để cảm nhận nội dung bài thơ tốt hơn. Từ đó hỗ trợ cho lời kể khi tóm tắt nội dung trẻ dễ hiểu bài VD2: Để minh họa cho câu chuyện” Sự tích Bánh Chưng Bánh Dày” thì chi tiết Lang Liêu dâng vua cha bánh chưng bánh dày là không thể thiếu bởi đó là linh hồn của câu chuyện, là chi tiết rất cần để gây án tượng cho trẻ. Hay bài thơ” Em yêu nhà em” có những cảnh chim sẻ đậu trên mái nhà, có gà mái hoa mơ đang cục ta cục tác, có màu hồng của râu ngô, hoa sen nở…là những điểm nhấn trọng tâm của bài thơ , những màu sắc gợi cảm xúc hứng thú, cuốn hút gây chú ý, ấn tượng chi giác cho trẻ. Đối với trẻ, dùng tranh minh họa, nó biểu hiện các hành động riêng rẽ, chân dung các nhân vật, tình thế của hành động, các hình tượng của trực quan cũng không thể thay thế được đầy đủ câu chuyện, trẻ có thể hiểu đầy đủ khi kết hợp đọc, kể cho chúng nghe Khi cho trẻ làm quen với văn học, tôi thường sử dụng mô hình hoặc sân khấu nhỏ để mô phỏng toàn bộ nội dung chuyện từ đầu đến cuối bằng các con rối ngón, rối dẹt, vẽ hình mô phỏng cây hoa lá để xây dựng mô hình phù hợp với chuyện thơ. Với trẻ tranh minh họa trẻ rất thích quan sát, nó phù hợp với hoàn cảnh điều kiện của địa phương, sử dụng màu sắc phù hợp với tính cách của nhân vật, sự việc xảy ra trong nội dung thơ chuyện VD: Nhân vật Ly có nét mặt hiền hậu, nhân vật Lo có nét mặt gian ác, PTao giàng Đak có nét mặt nghiêm nghị mà nhân hậu. d/ Phương pháp thực hành Thực chất của phương pháp này là tổ chức cho trẻ thực hành luyện tập để củng cố kiến thức và vận dụng nhũng điều đã tiếp thu được để hình thành và hoàn thiện kĩ năng kĩ xảo nhất định, trên cơ sở đó rèn luyện tính độc lập của trẻ, tổ chức hoạt động thực hành là rèn luyện cho trẻ bước vào hoạt động có tính chất văn học nghệ thuật đọc thơ, kể chuyện diễn cảm nhập vai trong trò chơi đóng kịch, điều đó có nghĩa từ chỗ trẻ nhận biết, đánh giá, những điều phẩn ánh trong tác phẩm trẻ được trải nghiệm, nhập vai vào các nhân vật, tình huống trong câu chuyện Để dạy trẻ kể lại chuyện có hiệu quả dài và nhất là phải lưu ý đến việc lựa chọn chuyện kể, đọc cho trẻ nghe và dạy trẻ kể lại chuyện. Các câu chuyện không nên quá dài và nhất là phải chú ý đến trí nhớ và sự chú ý của trẻ. Chuyện kể phải phù hợp với chủ đề, phù hợp với trẻ về nội dung phát triển của trẻ, những đặc tính cần thiết của nhân cách. Từ ngữ phải dễ hiểu chính xác, giàu hình ảnh. - Trong khi lắng nghe cô kể chuyện trẻ có những cảm xúc tình cảm trạng thái nhất định và thể hiện vai một cách mạnh dạn, tình cảm này là cơ sở để trẻ hiểu tác phẩm và biểu hiện thái độ với sự kiện và nhân vật trong chuyện, trẻ đánh gia đúng đắn về nhân vật và xuất hiện ở trẻ hình ảnh cụ thể, dễ dàng và trong trí tưởng tượng của trẻ, trẻ hình dung cần phải làm gì trong tình huống ấy. VD:Trong chuyện “ Voi Và Kiến “ + Trẻ trong vai voi: thể hiện giọng điệu oai phong ( Đúng tôi là loài to nhất thiên hạ đây ) + Trẻ trong vai kiến : thể hiện giọng điệu nhanh nhẹn thông minh ( Là con người , con người sống rất tử tế khôn ngoan. Đi lại gặp những loài vật nhỏ bé thì họ tránh chứ không giẫm đạp bừa bãi làm chết chúng) B/ MỘT SỐ HÌNH THỨC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO TRẺ 5-6 TUỔI JRAI LÀM QUEN VĂN HỌC Để phát huy tác dụng nhiều mặt đến việc giáo dục trẻ, trong quá trình cho trẻ tiếp xúc với văn học, cô giáo cần tạo cho trẻ yêu thích khám phá lời hay, ý đẹp , hứng thú khi tiếp nhận các bài thơ câu chuyện, vì vậymuoons tạo cho trẻ lòng yêu thích văn học dựa trên cơ sở hình thức mới phát huy tính tích cực để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Để làm được điều này, tôi dựa trên cơ sở kế thừa một phương pháp truyền thống của giáo dục mầm non, kết hợp với việc vận dụng các phương pháp giáo dục mầm non mới, sáng tạo và linh hoạt, sôi động và hấp dẫn, không áp đặt và gò bó trẻ. VD: Truyện “ Voi Và Kiến” tôi cho trẻ quan sát mô hình một số con vật sống trong rừng và trò chuyện về các đặc điểm của con vật đó để trẻ hiểu được nội dung cốt truyện và biết được tính cách của voi, kiến, kì nhông, biết được mối quan hệ công việc của voi, kiến, kì nhông mà ông trời giao cho. Dẫn đến vào giờ học chính trẻ sẽ nhớ lại chuyện khi nghe cô giới thiệu bài a/ Hình thức cho trẻ làm quen văn học ở mọi lúc mọi nơi Lớp tôi chỉ học một buổi chiều, sân chơi không có bóng mát nên khi đón trẻ và thời gian chơi đều phải hoạt động ở trong lớp, nên tôi đã sắp xếp thời gian để cho trẻ được làm quen văn học phù hợp với đặc điểm của lớp, kểcho trẻ nghe những câu chuyện ngắn, bài thơ có ý nghĩa giáo dục trẻ, và đọc, kể cho trẻ nghe những bài thơ, câu chuyện sắp được học, qua hình thức này giúp trẻ làm quen với câu chuyện để khi vào tiết học chính khi cô đưa nội dung tác phẩm đến với trẻ một cách dễ dàng và đạt kết quả cao hơn. VD: Giờ đón trẻ đa số trẻ tự rủ nhau đi học nên có một số cháu hay đi trễ, tôi cho trẻ ngồi vòng tròn để dạy trẻ đọc thơ “ Em yêu nhà em” sau khi đọc một hai lần tôi hỏi trẻ : + Cô đọc bài thơ nói lên hình ảnh nào ? + Quanh ngôi nhà mình ở có những cảnh đẹp nào? + Cháu có yêu thích ngôi nhà của mình không? Khi đặt câu hỏi như vậy trẻ không trả lời được cô gợi ý cho trẻ kể về ngôi nhà của mình và về nhà quan sát xem nhà mình có những cảnh đẹp gì và hẹn giờ sau cô sẽ dạy các cháu đọc thơ, từ đó trẻ thích và mong được cô dạy đọc thơ. Khi hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi tôi tổ chức cho trẻ ôn lại thơ hoặc tóm tắt lại nội dung câu chuyện và dẫn dắt cho trẻ tập kể chuyện, đọc đồng giao, giải câu đố. Nhằm củng cố kiến thức mà trẻ đã được làm quen. b/ Hình thức làm quen văn học trên các tiết học Vận dụng một số phương pháp hình thức dạy truyền thống và kết hợp phương pháp giáo dục mầm nôn mới để phát huy tính tích cực của trẻ nhằm giúp trẻ cảm thụ văn học và cảm xúc của mình bằng các hình thức sau. VD:Khi kể chuyện “ Voi Và Kiến ” Trẻ đã được nghe cô kể ở mọi lúc mọi nơi nên vào tiết học tôi tiến hành các bước sau: + Hát bài hát “ Chú voi con ở bản Đôn ” để giới thiệu bài kết hợp với chủ đề + Giới thiệu bài bằng bài đồng dao “ Con vỏi con voi ”. Cô giả làm động tác dáng đi của con voi. + Đố các cháu cô vừa miêu tả dáng đi của con vật nào? Trong câu chuyện gì? Khi trẻ trả lời xong câu hỏi thì tôi đii vào kể chuyện cho trẻ nghe. Lần một: kể diễn cảm thể hiện giọng điệu của từng nhân vật . Lần hai: dùng mô hình vẽ , tạo cảnh khu rừng có voi, kiến, kì nhông, ông trời để kết hợp với lời kể. Kể đến đâu thì dùng tay đưa các nhân vật đó ra phía trước để trẻ dễ quan sát. Lần ba: Tóm tắt truyện bằng tranh minh họa cho trẻ quan sát các nhân vật Khi đàm thoại là cuộc trò chuyện giữa cô và trẻ nên để trẻ thoải mái trả lời không gò bó trẻ, có thể gợi ý trẻ trả lời,dựa trên cơ sở này giúp trẻ kể lại truyện. Dạy trẻ kể lại chuyện bằng các hình thưc sau: -Kể lại toàn bộ truyện -Kể lại từng đoạn -Kể lại theo tranh hoặc mô hình. Với cách dạy trẻ kể lại chuyện này, cô giáo cần phải tri giác lại toàn bộ câu chuyện, đàm thoại với trẻ về nội dung truyện, về hành động , tình trạng tính cách của nhân vật để thể hiện sắc thái, điệu bộ phù hợp với từng nhân vật, khi trẻ kể, cô dắt trẻ vào kể chuyện khuyến khích động viên để trẻ hứng thú kể lại chuyện một cách tốt hơn. c/ Hình thức dạy trẻ kể chuyện sáng tạo Trẻ Jrai vốn từ phổ thông còn hạn chế nên rất khó giao tiếp giữa cô và trẻ. Vì thế tôi phải tìm tòi tài liệu nghiên cứu học hỏi một số tiếng Jrai để giải thích cho trẻ hiểu, giúp trẻ rèn luyện thực hành, trải nghiệm giao tiếp thường xuyên bằng tiếng phổ thông, môn làm quen văn học nó có ý nghĩa lớn trong việc phát triển nhân cách và ngôn ngữ để chuẩn bị cho trẻ bước vào trường phổ thông trong mọi lĩnh vực , nhất là lĩnh vực ngôn ngữ. Trong ngôn ngữ nói chuyện hàng ngày trẻ thể hiện tình cảm ở chính mình . Khi kể chuyện sáng tạo, trẻ phải quan sát để kể cho đúng từng nhân vật và thể hiện tình cảm thái độ của từng nhân vật theo nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ. -Hoạt động kể chuyện sáng tạo theo chủ đề hoặc dựa vào gợi ý của tranh, nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ làm quen văn học. VD:Dùng thùng các- tông to để làm thành ngôi nhà cổ tích sau đó vẽ tranh minh họa do tôi sưu tầm theo chủ đề “ Động vật” Tranh1: Cảnh vẽ khu rừng có rùa và khỉ là đôi bạn thân Tranh2: Khỉ đến nhà rùa chơi nhiều , lần nọ khỉ mời rùa tới nhà chơi Tranh3: Nhà rùa ở trên cây mà rùa không thể trèo lên được nên khỉ đưa đuôi cho rùa ngậm vào để nó kéo lên. Tranh4: Đến cổng nhà khỉ, vợ khỉ ra chào đón rùa Tranh5 : Rùa mở miệng đáp lễ và bị rơi xuống đất Tranh6 : Khi rơi xuống đất, mai rùa bị rạn cho đến ngày nay. Tôi gợi ý cho trẻ về tên của câu chuyện để trẻ tự tìm hiểu. Sau đó mới nói lại cho trẻ đó là câu chuyện “ Khỉ và Rùa” Cô kể tranh thứ nhất và tranh thứ hai: “ Trong một khu rừng nọ , có một chú rùa và một chú khỉ là bạn thân của nhau.. Ngày nào khỉ cũng đến nhà rùa chơi, một hôm khỉ mời rùa đến nhà chơi”Cô kể tiếp tranh 3:” Nhà khỉ ở trên cây cao, rùa không trèo lên được, khỉ bèn đưa đuôi cho rùa ngậm và kéo lên” Tiếp theo là tranh 4-5-6… Cô gợi ý cho trẻ kể tiếp theo gợi ý của cô Sau đó kể lại toàn bộ truyện “ Khỉ và rùa” cho trẻ nghe + Lần sau cho trẻ kể theo tranh thì một số trẻ đã nắm vững một cách chính xác liên tục của sự kiện trong câu chuyện và kể lại chuyện theo nguyên bản. Trong biện pháp này, toàn bộ nội dung chuyện được thể hiện qua bộ tranh và thể hiện những chi tiết chính của câu chuyện , trẻ phải tự suy nghĩ ra hành động, sự kiện xảy ra và kể lại.Đối với những trẻ yếu, bô tranh này có thể giúp trẻ kể lại được. Đối với những trẻ phát triển tốt hơn ,cô xếp tranh lộn xộn không có trật tự để trẻ tự lên xếp tranh theo thứ tư. Hoạt động này chính là việc trẻ tự kể lại chuyện theo thị giác của mình mà điều này rất quan trọng là làm cho trẻ tái tạo được nội dung cốt truyện và lời nói,hình ảnh nghệ thuật riêng của trẻ. d/ Hình thức đóng kịch Nghệ thuật là một phương trình giáo dục toàn diện và vô tận để giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Cùng với các loại hình nghệ thuật khác như: hội họa, âm nhạc,…đóng kịch cũng là nghệ thuật được trẻ em rất yêu thích. Nó có ý nghĩa giáo dục toàn diện cho trẻ nhân cách trẻ, trẻ không chỉ biến thành người lớn mà còn phải hóa thân thành các nhân vật với nội tâm phong phú, phức tạp với những cá tính khác biệt vừa hành động thực tế vừa là ảo, để đóng được vai này, trẻ phải trải qua một quá trình lao động nghệ thuật như người nghệ sĩ. Kết quả của trò chơi đóng kịch có một ý nghĩa quan trọng. Chính những yêu cầu đặt ra trong suốt quá trình đòi hỏi trẻ phải phát huy cao độ sự hoạt động của các chức năng tâm lí như ngôn ngữ , tưởng tượng, trí nhớ tư duy…Như vậy trò chơi tác động với trẻ trên một bình diện rất rộng. nó giúp trẻ tính lũy kinh nghiệm sống qua trải nghiệm các nhân vật trong tác phẩm,nó ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển ngôn ngữ và sự phát triển xúc cảm,tình cảm thẩm mỹ ở trẻ. Qua trò chơi đóng kịch trẻ lĩnh hội được ngôn ngữ giàu hình ảnh, học được giọng nói diễn cảm rõ ràng; các biểu tượng thẩm mỹ và óc sáng tạo, trong giáo dục thẩm mỹ, việc phát triển trí tưởng tượng cho các em chiếm một vị trí đặc biêt.Trí tưởng tượng là tiền đề căn bản của giáo dục nghệ thuật.Không có trí tưởng tượng trẻ sẽ ít thấy tác động của nghệ thuật một lĩnh vực có khả năng ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình hình thành đời sống nội tâm của con người. Qua trò chơi đóng kịch trẻ tự hoàn thiện mình về đạo đức, trẻ sẽ học được ở đó lòng dũng cảm,tính trung thực tình yêu quê hương đất nước yêu những điều thiện,bênh vực kẻ yếu, lên án những cái xấu cái ác …Đặc biệt trò chơi đã phát triển ở trẻ tính tích cực cá nhân,tính độc lập sáng tạo. Trước tiên cô giáo phải cho trẻ làm quen với tác phẩm mà trẻ được đóng kịch, tạo cảm giác thoải mái, tinh thần tập thể hòa đồng với bạn bè cũng là hình thức phát triển ngôn ngữ,phát triển trí nhớ, nhằm khắc sâu tác phẩm văn học cho trẻ, ngôn ngữ đối thoại của nhân vật, con vật trong nội dung câu truyện đồng thời giúp trẻ thể hiện tình cảm,sắc thái,ngữ điệu, khi dạy trẻ đóng kịch, cô giáo phải hướng dẫn và cùng làm với trẻ về cách hóa trang và bố trí sân khấu VD: Khi đóng kịch “Sự tích thác thác Ialy” Cho trẻ đàm thoại về nội dung câu chuyện + Trong chuyện có những nhân vật nào? + Người anh tên là gì? Tính cách nhưng thế nào? + Vì sao bà con trong buôn làng lai quý mến Li? + Khi ngã xuống thác nước Li được ai cứu? + Vì sao Lo ngã xuống nước thì bị chết? -Cho trẻ chọn vai mình thích cô giúp trẻ dựng cảnh sân khấu, cô làm người dẫn chuyện hoặc một cháu nào đó làm người dẫn chuyện. -Cô hướng dẫn cho trẻ vào vai,với hình thức này trẻ rất thích học và đạt kết quả cao e / Hình thức cho tổ chức cho trẻ làm quen văn học qua góc thư viện -Theo hình thức đổi mới và giáo dục mầm non mới, bắt buộc trong lớp phải xây dựng được góc thư viện phù hợp theo từng chủ để. - Sau mỗi tiết học trẻ được tái tạo củng cố lại các kiến thức đã học, cảm nhận của trẻ qua các góc chơi. Ngay từ đầu, tôi đã sưu tầm tranh ảnh phù hợp với chương trình để trưng bày ở góc thư viện các loại tranh ảnh, tạp chí, các đồ chơi bằng nhựa , các con rối,… Tôi sưu tầm vải vụn có màu sắc đẹp để khâu các con rối theo nội dung câu chuyện, tranh vẽ phù hợp với lời thơ tạo nên góc thư viện phong phú. Sau khi học làm quen văn học, tôi đưa trẻ vào chơi góc thư viện, hướng dẫn cho trẻ xem tranh, cách lật sách để xem và kể chuyện theo tranh. Từ đó trẻ biết tự lấy sách, tranh truyện ra xem và gọi tên từng nhân vật trong tranh. - Cứ thế văn học sẽ đến với trẻ hàng ngày để củng cố khắc sâu được những điều mà trẻ đã được học - Để cuốn hút trẻ vào góc thư viện tôi phải thường xuyên thay đổi hoặc bổ xung các loại tranh truyện, sắp xếp gọn gàng, phù hợp với từng chủ đề f/hình thức làm quen trong giờ học khác -Ở độ tuổi này trẻ thích hát, đọc thơ, nghe kể chuyện thì trẻ chú ý lắng nghe, trước khi bắt đầu một tiết học có chủ đích bao giờ tôi cũng phải làm tốt công tác ổn định lớp bằng cách đọc một bài thơ hoặc kể một câu chuyện, câu đố đồng dao có nội dung liên quan đến chủ đề VD: Môn: làm quen môi trường xung quanh Đề tài: Làm quen với các loại quả ở địa phương Khi ổn định lớpcho trẻ đọc bài thơ “ Quả ” “ Tròn như trái banh Quả cũng có tai Đó là quả bưởi Là thanh long đỏ Hay dùng để ngửi Có gai ngoài vỏ Là quả thị thơm Là quả sầu riêng Múi trắng như cơm Những buổi chiều nghiêng Mãng cầu chua ngọt Ngắm nhìn vườn quả Muốn ăn phải gọt Em yêu tất cả Là quả dứa gai Vườn quả nhà em Khi trẻ đọc xong thơ, cô hỏi trẻ bài thơ có những loại quả gì? Trẻ kể tên các loại quả có trong bài thơ sau đó mới vào bài. g/ Hình thức cho trẻ làm quen văn học hông qua trò chơi Tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi cho trẻ như: “ Rút thẻ đọc thơ”, “Gọi tên nhân vật trong truyện”… Tôi chuẩn bị một số hình vẽ: ông mặt trời, các con vật các loại quả, các nhân vật trong truyện… Khi chơi cháu rút được thẻ nào thì phải đọc thơ hoặc nhắc lại tên câu chuyện có con vật hoặc nhân vật đó. Với hình thức tổ chức này sẽ củng cố lại kiến thức cho trẻ, những cháu chưa thuộc thơ hoặc nhớ tên nhân vật trong chuyện khi nghe bạn, cô đọc thì sẽ nhẩm theo, nếu trẻ còn lúng túng thì cô sửa sai nhằm giúp trẻ đọc tốt hơn, lưu loát hơn trong môn “Làm quen văn học” III/ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Qua những phương pháp và hình thức cho trẻ làm quen văn học mà tôi đã áp dụng đối với bản thân trên những giờ dạy trẻ, bản thân tôi đã trau dồi thêm kiến thức và kinh nghiệm, qua đó tôi thấy trẻ mỗi ngày càng thêm giàu trí tưởng tượng, phát triển ngôn ngữ, tình cảm, yêu thương mọi người, trẻ thấy được vẻ đẹp của quê hương đất nước, phong tục tập quán của dân tộc qua những bài thơ câu chuyện bổ ích giúp trẻ có ý thức học tập tốt hơn Qua các đợt thao giảng, dự giờ, kiểm tra đột xuất, kiểm tra chất lượng cuối học kì, đa số trẻ nắm vững kiến thức, đọc , phát âm rõ tiếng phổ thông, ý kiến xay dựng bài sôi nổi, thích nghe truyện, xem tranh, ham đọc thơ nhất là tổ chức đóng kịch. Từ đó trẻ đi học đều hơn, siêng năng học tập. Bản thân tôi còn trau dồi tích lũy thêm một số tiếng Jrai để vận dụng vào các môn học khác IV/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM Từ những phương pháp vận dụng trong các tiết học và kết quả đạt được, tôi rút ra một số bài học kinh ngiệm như sau + Trước tien tôi dành thời gian nghiên cửu kĩ yêu cầu của bài dạy, nắm vững các phương pháp hình thức tổ chức các tiết học. + Khi kể chuyện hay đọc thơ phải đưa mình vào trong thơ chuyện để thể hiện tình cảm , cảm xúc của nhân vật một cách sống động. + Trích dẫn giảng dạy nội dung thơ chuyện rõ ràng dễ hiểu để nhấn mạnh theo giọng nói của nhân vật , hình ảnh trong thơ chuyện, + Câu hỏi đàm thoại rõ ràng dễ hiểu và phát huy tính tích cực của trẻ. + Thường xuyên cho trẻ học nói ở mọi lúc mọi nơi, xem tranh ảnh, tham quan trò chuyện về nội dung câu hỏi của thơ chuyện để tái tạo nhằm củng cố tác phẩm cho trẻ. + Chuẩn bị đồ dùng trực quan phong phú về hình thức, màu sắc hài hào phù hợp với nội dung câu hỏi của thơ chuyện với từng chủ đề, vận dụng sáng tạo, ngắn gọn, lôgic,… gây hứng thú cho trẻ + Cần xây dựng góc thư viện phong phú đa dạng sắp xếp có khoa học vừa tầm trẻ nhìn, phù hợp theo từng chủ đề, dễ sử dụng. + Giáo viên phải linh hoạt sáng tạo các phương pháp hình thức tổ chức dạy học phù hợp với tác phẩm văn học, + Đối với bản thân tôi thường xuyên dự giờ tham khảo sưu tầm sách báo, tạp chí mầm non, học hỏi đồng nghiệp để nâng cao chất lượng giảng dạy của bản thân, Tham khảo truyện ngắn trong và ngoài chương trình, ở mọi lúc mọi nơi để kể cho trẻ nghe, đó cũng là mục đích để nâng cao chất lượng môn “Làm quen văn học” cho trẻ 5-6 tuổi Jrai.