Một số kinh nghiệm gây hứng thú cho học sinh khi dạy học môn ngữ văn 9 về cụm văn bản nhật dụng lớp 9

Mét sè kinh nghiÖm g©y høng thó cho häc sinh khi d¹y häc m«n ng÷ v¨n 9 vÒ côm v¨n b¶n nhËt dông líp 9 I/ NhËn thøc cò vµ t×nh tr¹ng cò: C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña v¨n b¶n nhËt dông nãi chung vµ v¨n b¶n nhËt dông ë líp 9 nãi riªng: (côm ba bµi: Phong c¸ch Hå ChÝ Minh; §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh ; Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng cßn, quyÒn ®­îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cña trÎ em.) th× “Kh¸i niÖm vÒ v¨n b¶n nhËt dông kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm thÓ lo¹i còng kh«ng ph¶i kiÓu v¨n b¶n mµ nã chØ ®Ò cËp tíi chøc n¨ng, ®Ò tµi vµ tÝnh cËp nhËt cña néi dung v¨n b¶n mµ th«i”. H¬n n÷a, ®©y lµ mét lo¹i v¨n b¶n míi ®­îc ®­a vµo häc ë ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch 4 n¨m råi nh­ng viÖc thi cö Ýt ®Ò cËp tíi, kÕt qu¶ HS häc ®Ó cho biÕt, nªn häc th­êng chñ quan, l¬i lµ… ®Æc biÖt ®èi víi häc sinh líp 9 cuèi cÊp. C¨n cø vµo t×nh h×nh hiÖn t¹i, viÖc häc v¨n b¶n nhËt dông ë tr­êng THCS nãi riªng vµ t×nh tr¹ng häc ng÷ v¨n nãi chung. Xu thÕ häc sinh kh«ng ham häc, kh«ng thÝch häc…®Æc biÖt lµ côm 3 bµi v¨n b¶n nhËt dông ë líp 9, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chñ yÕu lµ nghÞ luËn x· héi nªn tÝnh lÝ luËn nhiÒu, kh« khan… giê häc th­êng c¨ng th¼ng, nÆng nÒ mang tÝnh ¸p ®¹t, lu©n lý…v× thÕ häc sinh khã nhËn thøc néi dung bµi häc, gi¸o viªn d¹y lo¹i v¨n b¶n nµy rÊt nÆng nÒ . §èi víi ng­êi gi¸o viªn, cã tr×nh ®é, cã n¨ng lùc, cã ph­¬ng ph¸p, cã h­íng dÉn s¸ch gi¸o viªn, tµi liÖu… Ch­a ®ñ mµ cÇn ph¶i lu«n lu«n t×m tßi qua ph­¬ng ph¸p, qua thùc tÕ, lÞch sö, qua tin tøc thêi sù quèc tÕ, trong n­íc, tin cËp nhËt…tõng n¨m, hµng ngµy…§Ó tõ ®ã ¸p dông vµo tõng bµi cô thÓ qua c¸ch giíi thiÖu bµi (më bµi) c¸ch liªn hÖ hîp lÝ ngay tõng phÇn trong bµi häc ®Ó t¹o vµ g©y høng thó cho häc sinh khi häc lo¹i v¨n b¶n nµy. II/ NhËn thøc míi vµ ph­¬ng ph¸p míi: Nh­ chóng ta ®· biÕt vai trß vµ chøc n¨ng cña v¨n b¶n nhËt dông nãi chung vµ 3 bµi v¨n b¶n nhËt dông líp 9 nãi riªng ®Òu cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ: VÒ ®Ò tµi (v¨n b¶n nhËt dông sö dông cã ®Ò tµi ®a d¹ng, phong phó nh­: m«i tr­êng, th©n nh©n, gia ®×nh, x· héi…). VÒ chøc n¨ng:(Cã thÓ bµn luËn, thuyÕt minh, t­êng thuËt, miªu t¶…) vÒ tÝnh cËp nhËt lµ tÝnh thêi sù kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu ®ßi cña cuéc sèng h»ng ngµy, cuéc sèng hiÖn t¹i, g¾n liÒn víi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña céng ®ång x· héi… V× thÕ häc sinh häc v¨n b¶n nhËt dông cã vai trß vµ môc ®Ých rÊt quan träng bëi v×: - Häc v¨n b¶n nhËt dông th× gi¸ trÞ v¨n ch­¬ng kh«ng ph¶i lµ yªu cÇu cao nhÊt nh­ng lµ quan träng v× c¸c v¨n b¶n nhËt dông ®Òu vÉn thuéc vÒ mét kiÓu v¨n b¶n nhÊt ®Þnh: MiÓu t¶, kÓ chuyÖn, thuyÕt minh, nghÞ luËn… - Häc v¨n b¶n nhËt dông kh«ng ®Ó chØ më réng hiÓu biÕt toµn diÖn mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn tÝch cùc ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c gióp häc sinh hoµ nhËp víi x· héi, rót ng¨n kho¶ng c¸ch gi÷a nhµ tr­êng vµ x· héi. Qua kinh nghiÖm nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y v¨n b¶n nhËt dông tõ khèi 6 ®Õn khèi 9 cña tæ x· héi vµ ®Æc biÖt trong ba n¨m liÒn t«i ®Òu ®­îc ph©n c«ng gi¶ng d¹y ng÷ v¨n khèi 9 (ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch). Trong ®ã cã ba bµi thuéc v¨n b¶n nhËt dông, t«i ®· t×m tßi vµ vËn dông b­íc ®Çu nh÷ng kinh nghiÖm nµy dÇn dÇn vµo bµi gi¶ng vµ n¨m häc nµy 2007-2008 t«i ®· thu ®­îc kÕt qu¶ kh¶ quan trong bµi d¹y, g©y ®­îc høng thó cho häc sinh khi häc vµ d¹y lo¹i v¨n b¶n nµy. - Tr­íc hÕt ®èi víi gi¸o viªn ngoµi vËn dông nhuÇn nhuyÔn s¸ch gi¸o viªn, thiÕt kÕ bµi gi¶ng…th× t«i ®· c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nhËt dông lµ t×nh thùc tiÔn, cËp nhËt, lÞch sö qua tµi liÖu, s¸ch b¸o, th«ng tin qua m¹ng, tõng ngµy, tõng n¨m…t×nh h×nh trong n­íc, thÕ giíi, c¸c sù kiÖn qua ®µi, b¸o chÝ… ®Ó ¸p dông vµo phÇn më bµi, vµ liªn hÖ trùc tiÕp vµo tõng phÇn cña bµi häc ®Ó häc sinh n¾m b¾t ®­îc c¸c th«ng tin cËp nhËt, g¾n víi thùc tÕ, kÝch thÝch tÝnh tß mß, tÝnh ch©n thùc cña t¸c phÈm ®iÒu ®ã sÏ t¹o høng thó, t¹o sù ham häc h¬n, häc sinh sÏ tÝch cùc häc m«n ng÷ v¨n h¬n. §ång thêi t¹o niÒm tin cho gi¸o viªn h¬n khi gi¶ng d¹y vµ gi¶m bít sù c¨ng th¼ng, kh« khan, tÝnh lÝ thuyÕt cña v¨n b¶n. §Æc biÖt rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a nhµ tr­êng víi x· héi vµ céng ®ång ®Ó häc sinh hoµ nhËp víi cuéc sèng thùc tÕ chø kh«ng ph¶i chØ lµ nh÷ng con “Mät s¸ch”. Cô thÓ: Bµi 1: V¨n b¶n : Phong c¸ch Hå ChÝ Minh(Lª Anh Trµ) - Môc ®Ých vµ néi dung cña v¨n b¶n: §©y lµ v¨n b¶n thuéc chñ ®Ò vÒ sù héi nhËp víi thÕ giíi vµ b¶o vÖ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. V¨n b¶n kh«ng chØ mang ý nghÜa cËp nhËt mµ cßn mang ý nghÜa l©u dµi: viÖc häc tËp phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ c«ng viÖc th­êng xuyªn vµ cÇn thiÕt cña mçi ng­êi ViÖt Nam. - V¨n b¶n cã hai néi dung ( t­¬ng ®­¬ng hai luËn ®iÓm): 1- Con ®­êng h×nh thµnh phong c¸ch v¨n ho¸ Hå ChÝ Minh. 2- VÎ ®Ñp cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh thÓ hiÖn trong phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña Ng­êi. §Ó häc sinh nhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã mét c¸ch dÔ dµng, gi¸o viªn ph¶i cã ph­¬ng ph¸p ®Æt c©u hái, t¹o t×nh huèng ®Ó g©y høng thó cho häc sinh ngay ë phÇn më bµi (phÇn giíi thiÖu). VÝ dô: 1.PhÇn më bµi( phÇn giíi thiÖu bµi) *C¸ch 1: Mét sù kiÖn rÊt quan träng vµ néi bËt vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay cña 2007 ®Çu 2008 mµ c¶ n­íc tõ c¸c c¬ quan d©n chÝnh §¶ng ®Õn c¸c tr­êng häc c¸c tæ chøc ®Òu thi ®ua häc tËp vÊn ®Ò g×? *C¸ch 2: Hå ChÝ Minh kh«ng chØ lµ anh hïng d©n téc vÜ ®¹i mµ cßn danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi (1990). Bëi vËy phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña B¸c kh«ng chØ lµ phong c¸ch sèng vµ lµm viÖc cña ng­êi anh hïng d©n téc vÜ ®¹i mµ cßn lµ mét nhµ v¨n ho¸ lín, mét con ng­êi cña nÒn v¨n ho¸ t­¬ng lai…Bµi viÕt cña nhµ gi¸o, nhµ lÝ luËn phª b×nh v¨n häc Lª Anh Trµ lµ mét minh chøng hïng hån cho phong c¸ch cña Ng­êi… * C¸ch 3: HiÖn nay, trong thêi k× héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®êi sèng con ng­êi ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn n©ng cao. HiÖn t­îng mét sè c¸n bé §¶ng viªn l¹m dông chøc quyÒn, tho¸i ho¸ biÕn chÊt, chØ lo vun vÐn quyÒn líi Ých kØ cho b¶n th©n, dßng hä m×nh mµ quªn ®i phÈm chÊt cña ng­êi c¸n bé c¸ch m¹ng v× thÕ bµi viÕt “ Phong c¸ch Hå ChÝ Minh” cña Lª Anh Trµ lµ mét minh chøng ®Ó thøc tØnh mçi mét chóng ta ph¶i sèng vµ lµm viÖc nh­ thÕ nµo? ®Ó xøng ®¸ng víi tæ tiªn, víi d©n téc. 2.PhÇn liªn hÖ néi dung bµi häc: Gi¸o viªn kh«ng cÇn ph©n tÝch nhiÒu mµ cho häc sinh chuÈn bÞ tr­íc: T×m hiÓu nh÷ng mÉu chuyÖn kÓ vÒ B¸c. (gi¸o viªn ph¶i ®Þnh h­íng nh÷ng mÉu chuyÖn vÒ chñ ®Ò nãi vÒ phong c¸ch sèng, lµm viÖc, ¨n ë gi¶n dÞ c¶m ®éng cña B¸c) VÝ dô: - Tr­íc khi mÊt B¸c muèn nghe mét c©u h¸t d©n ca, mét c©u hß xø NghÖ - B¸c tiÕt kiÖm: (®i mét ®«i dÐp cao su ®· 11 n¨m, B¸c gät nh÷ng qu¶ chuèi ®· nÉu råi ¨n mµ vÉn khen ngon lµnh) - B¸c ch¨m rau, trång rau, th¨m ®¬n vÞ bé ®éi. B¸c nãi: “¨n rau mµ kh«ng biÕt trång rau th× ch¼ng kh¸c g× con s©u” - B¸c mÆc ¸o Kaki r¸ch cæ mµ kh«ng chÞu thay ¸o míi. - B¸c vÒ lµng VÜnh Thµnh th¨m hái bµ con nh÷ng gia ®×nh nghÌo, khã kh¨n, th¨m vµ chia kÑo cho c¸c ch¸u mÉu gi¸o (1964). - Gi¸o viªn ®äc th¬: “Ng­êi ®i t×m h×nh cña n­íc”( ChÕ Lan viªn) “§êi båi tµu lªnh ®ªnh theo sãng biÓn Ng­êi ®i t×m bãng h×nh kh¾p ch©u MÜ, La tinh…” - Trong di chóc B¸c viÕt: “ T«i chØ cã mét ham muèn…. T«i sÏ ®i kh¾p hai miÒn nam b¾c…” Bµi 2: V¨n b¶n: §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh (G.G_M¸c-KÐt) V¨n b¶n nªu ra nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n ®e do¹ toµn bé sù sèng trªn tr¸i ®Êt vµ nhiÖm vô cÊp b¸ch cña toµn thÓ nh©n lo¹i. Häc sinh líp 9 (tuæi cao nhÊt cña cÊp THSC) cÇn ph¶i biÕt hiÖn nay nguy c¬ chiÕn tranh vÉn lu«n tiÒm Èn vµ vò khÝ h¹t nh©n ®­îc ph¸t triÓn m¹nh lµ mét hiÓm häc khñng khiÕp nhÊt…Tõ ®ã gióp häc sinh nhËn thøc ®óng vÒ nguy c¬ chiÕn tranh vµ tham gia vµo cuéc chiÕn tranh cho hoµ b×nh lµ yªu cÇu ®Æt ra cho mçi c«ng d©n, kÓ c¶ mçi häc sinh trong c¸c tr­êng PT. §Ó häc sinh n¾m ®­îc néi dung bµi häc ®Ô dµng th× gi¸o viªn cÇn t¹o høng thó cho häc sinh ngay tõ ®Çu ë phÇn më bµi (phÇn giíi thiÖu) PhÇn më bµi: * C¸ch1: ThÕ kØ XX lµ thÕ kØ ®¸nh ®Êu sù ph¸t triÓn nh¶y vät tiÕn bé vÒ c«ng nghÖ khoa häc víi ph¸t minh ®Çu tiªn vÒ nguyªn tö h¹t nh©n ®ång thêi lµ sù ph¸t minh lo¹i vò khÝ huû diÖt loµi ng­êi ghª gím nhÊt. B»ng chøng cô thÓ: Th¸ng 8-1945 víi 2 qu¶ bom nguyªn tö cña MÜ nÐm xuèng 2 thµnh phè Hi-r«-si-ma vµ Na-ga-xa-ki ®· huû diÖt 2 triÖu ng­êi NhËt B¶n mµ ®Õn b©y giê cßn ®Ó l¹i nhiÒu di chøng th­¬ng t©m. H«m nay chóng ta ®­îc nghe tiÕng nãi cña nhµ v¨n Nam mÜ (C«-l«m-bi-a) ®· tõng ®¹t gi¶i th­ëng N«-ben v¨n häc nãi vÒ vÊn ®Ò nµy. * C¸ch 2: ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ph¸ ho¹i do ®Õ quèc MÜ g©y ra 1954 ®Õn 1975 ®· ®Ó l¹i nhiÒu mÊt m¸t vµ ®au th­¬ng do sù huû diÖt cña bom nguyªn tö h¹t nh©n. ChiÕn tranh ®· lïi xa rÊt l©u nh­ng di chøng, hËu qu¶ cña chiÕn tranh h¹t nh©n vÉn m·i m·i lµ nçi ®au nhøc nhèi cho c¶ d©n téc ViÖt Nam. TiÕng nãi cña nhµ v¨n Nam mÜ G.G M¸c-kÐt gióp chóng ta thÊy râ nguy c¬ vÒ chiÕn tranh h¹t nh©n vµ chóng ta cÇn ph¶i lµm g× ®Ó ®Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh. * C¸ch3: Em biÕt g× vÒ nguyªn tö h¹t nh©n? Nh÷ng øng dông cña nã trong hoµ b×nh vµ trong chiÕn tranh? ChiÕn tranh th«ng th­êng vµ chiÕn tranh nguyªn tö h¹t nh©n kh¸c nhau nh­ thÕ nµo? Hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi (chiÕn tranh thÕ giíi I vµ II). C¸c cuéc chiÕn tranh chèng x©m l­îc ë n­íc ta ë thÕ kØ XX thuéc lo¹i chiÕn tranh nµo? Ph¶i lµm g× ®Ó ng¨n chÆn nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n trªn thÕ giíi? Bµi viÕt cña M¸c-kÐt h«m nay ta ®­îc häc sÏ bµn luËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt yÕu vµ thêi sù ®ã. PhÇn liªn hÖ néi dung bµi häc: Gi¸o viªn cÇn ®­a ra nh÷ng dÉn chøng cËp nhËt míi nhÊt ®Ó liªn hÖ vµo c¸c luËn ®iÓm trong bµi. Trong luËn ®iÓm 1: HiÓm ho¹ cña chiÕn tranh h¹t nh©n. Gi¸o viªn ®­a ra dÉn chøng: - Trong cuéc chiÕn tranh ph¸ ho¹i ë n­íc ta ®Õ quèc MÜ ®· r·i xuèng ViÖt Nam 19 triÖu gallon chÊt ®éc, trong ®ã 7 triÖu gallon chÊt diÖt cá, 12 triÖu gallon chÊt ®éc mµu da cam. Trong luËn ®iÓm 2: §oµn kÕt ng¨n chÆn chiÕn tranh h¹t nh©n v× mét thÕ giíi hoµ b×nh lµ nhiÖm vô cña mäi ng­êi. Gi¸o viªn ®­a ra c¸c dÉn chøng : 9-10-2006 Liªn hîp quèc, Nga vµ nh©n d©n thÕ giíi ph¶n ®èi kÞch liÖt vô thö thµnh c«ng h¹t nh©n cña CH nh©n d©n TriÒu Tiªn (sau 4 n¨m chuÈn bÞ d­íi lßng ®Êt) bÊt chÊp mäi søc Ðp cña céng ®ång thÕ giíi. Th¸ng 4-2003, I-Ran ®· tõng bÞ thÕ giíi trõng ph¹t v× sö dông vò khÝ h¹t nh©n. Th¸ng 11-2007, I-Ran vÉn sö dông chÊt phãng x¹ Uranium ®Ó ph¸t triÓn vò khÝ h¹t nh©n hiÖn ®ang bÞ tæng thèng MÜ lªn ¸n kÞch liÖt vÒ vÊn ®Ò nµy. Ngµy 17-1-2008, Tæng thèng But sang c«ng du ë I-Xra-En vµ tuyªn bè ®èi ®Çu víi I-Ran vÒ viÖc I-Xra-en thö tªn löa mang ®Çu ®¹n h¹t nh©n. MÜ ®ang c¸o buéc B×nh Nh­ìng gióp Xi-Ri x©y dùng lß thö h¹t nh©n nguyªn tö. Râ rµng hiÖn nay c¶ thÕ giíi rÊt c¨m phËn vµ lªn ¸n mét sè n­íc cßn ®èi ®Çu sù sèng cña loµi ng­êi trong viÖc sö dông vò khÝ h¹t nh©n ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých lîi nhuËn cña m×nh lµm ¶nh h­ëng ®Õn hoµ b×nh cña thÕ giíi. Bµi 3 : Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng cßn, quyÒn ®­îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cña trÎ em (lêi tuyªn bè cña héi nghÞ cÊp cao thÕ giíi vÒ quyÒn trÎ em häp t¹i trô së Liªn hîp quèc, Niu-Yooc ngµy 30-9-1990) Häc v¨n b¶n nµy häc sinh cÇn nhËn thøc ®­îc nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt sau : Víi trÎ em cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn t­¬ng lai cña ®Êt n­íc, t­¬ng lai cña nh©n lo¹i, b¶o vÖ vµ ch¨m lo cho trÎ em hiÖn ®ù¬c coi lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu cña tõng quèc gia vµ c¶ céng ®ång quèc tÕ. HS cÇn hiÓu r»ng : Qua viÖc b¶o vÖ ch¨m sãc trÎ em, ng­êi ta cã thÓ nhËn ra tr×nh ®é v¨n minh cña mét x· héi vµ vÊn ®Ò nµy ®ang ®­îc céng ®ång quèc tÕ dµnh sù quan t©m thÝch ®¸ng. HS cÇn hiÓu biÕt vÊn ®Ò ®ã ®Ó x¸c ®Þnh nhiÖm vô häc tËp phÊn ®Êu sao cho xøng ®¸ng víi sù quan t©m ®ã. PhÇn më bµi (phÇn giíi thiÖu) * C¸ch1: “TrÎ em h«m nay- thÕ giíi ngµy mai” c©u nãi ®ã chÝnh lµ th«ng ®iÖp göi ®Õn tÊt c¶ mäi ng­êi trªn tr¸i ®Êt vÒ tÇm quan träng cña “vÊn ®Ò b¶o vÖ, ch¨m sãc trÎ em, sù quan t©m cña céng ®ång quèc tÕ” hiÖn nay nh­ thÕ nµo? * C¸ch2: B¸c Hå ®· tõng nãi: “TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh BiÕt ¨n ngñ biÕt häc hµnh lµ ngoan”. TrÎ em ViÖt Nam còng nh­ trÎ em thÕ giíi hiÖn nay ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thuËn lîi to lín vÒ sù ch¨m sãc nu«i d­ìng, gi¸o dôc nh­ng ®ång thêi còng ®ang gÆp nh÷ng thö th¸ch nh÷ng c¶n trë kh«ng nhá ¶nh h­ëng xÊu ®Õn t­¬ng lai ph¸t triÓn cña trÎ em. Mét phÇn v¨n b¶n: “Tuyªn bè thÕ giíi vÒ sù sèng cßn, quyÒn ®­îc b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn cña trÎ em t¹i héi nghÞ cÊp cao thÕ giíi häp t¹i Liªn hîp quèc c¸ch ®©y 18 n¨m (1990) ®· nãi lªn tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy”. Liªn hÖ néi dung bµi häc: Trong môc: * C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ cña céng ®ång quèc tÕ vÒ quyÒn trÎ em- nhiÖm vô. Gi¸o viªn cÇn liªn hÖ ®­a ra c¸c th«ng tin cËp nhËt ë ViÖt Nam, thÕ giíi víi h×nh thøc ®Æt c©u hái ®Ó häc sinh th¶o luËn sau ®ã gi¸o viªn ®­a ra c¸c sè liÖu, th«ng tin quan träng, cËp nhËt, cô thÓ trong thêi gian gÇn nhÊt: VÝ dô: + Theo em trÎ em ViÖt Nam ®· ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn lîi g× tõ nh÷ng nç lùc cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta? (quyÒn ®­îc häc tËp, quyÒn ®­îc ch÷a bÖnh, ®­îc s¸ng t¸c, ®­îc vui ch¬i…). + ViÖt Nam lµ n­íc ®Çu tiªn kÝ c«ng ­íc vÒ quyªn trÎ em víi Liªn hîp quèc (1989) ®­îc Liªn hîp quèc th«ng qua viÖc ch¨m sãc b¶o vÖ trÎ em. - VÒ thÕ giíi: + §Çu n¨m 2005 héi nghÞ trÎ em toµn thÕ giíi cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt, n¹n nh©n cña thiªn tai ®­îc tæ chøc ë T«-Ki-¤ (NhËt B¶n) ®ã lµ nh÷ng cuéc gÆp gì giao l­u cña thanh thiÕu nhi n¨m ch©u, nh÷ng ®øa trÎ må c«i c¶ cha lÉn mÑ sau trËn ®éng ®Êt, nói löa, b·o biÓn, n¹n khñng bè 11-9 ë MÜ… + HiÖn nay mét sè c¸ nh©n tæ chøc v× môc ®Ých lîi nhuËn, Ých kØ ®· biÕn trÎ em thµnh nh÷ng ®øa trÎ bÞ ph¹m téi sím, n¹n nh©n cña b¹o lùc, cña sù hµnh hung ®éc ¸c, mï ch÷, n¹n nh©n cña tÖ n¹n x· héi, cña c¸c ®¹i dÞch… B»ng chøng cho thÊy: B¸o nh©n d©n 18-12-2007 ®· ®¨ng tin quyÕt ®Þnh cña Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vÒ viÖc “ng¨n chÆn vµ xö lÝ n¹n b¹o hµnh häc sinh vµ gi¸o viªn”. Ph¸t hiÖn vµ thèng kª ®Õn th¸ng 12-2007 ®· cã 10 tØnh trªn c¶ n­íc cã gÇn 20 vô trÎ em bÞ gi¸o viªn hµnh h¹ b¹o hµnh, cã nh÷ng tr­êng hîp bÞ th­¬ng tÝch nguy hiÓm dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nh­: bÐ B¶o Tr©m(18 th¸ng tuæi) ë tr­êng mÇn non t­ thôc Thiªn Th¬ (Hå ChÝ Minh) bÞ b¶o mÉu Lª Vi dïng b¨ng keo d¸n miÖng v× bÐ hay khãc. BÐ Tr©m ë tr­êng tiÓu häc An HiÖp (§ång Th¸p) bÞ nghi ngê lÊy trém tiÒn c« gi¸o ®· giao cho c«ng an tra hái dÉn ®Õn chÊn th­¬ng t©m lÝ. Mét häc sinh ë §¾c L¾c v× bÞ nghi ngê ¨n c¾p tiÒn dÉn ®Õn tù tö. ë §ång Nai mÑ nu«i ®¸nh con g©y th­¬ng tÝch v× b¾t con ®i xin mçi ngµy ph¶i cã 200 000 ® vµ ®· bÞ ph¸p luËt xö lÝ. C¸c vô b¾t cãc trÎ em lîi dông t×nh dôc víi trÎ em tõ n¨m 2006 ®Õn 2008 x¶y ra ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ con sè nhá. III/ So s¸nh kÕt qu¶ hiÖn nay víi kÕt qu¶ khi ch­a thùc hiÖn kinh nghiÖm nµy. Nh÷ng n¨m häc ®Çu 2005-2006, vµ 2006-2007, häc sinh líp 9 vµ gi¸o viªn míi ®­îc d¹y häc vµ tiÕp xóc kiÓu v¨n b¶n nhËt dông míi nµy t«i míi chØ ¸p dông bµi d¹y qua thiÕt kÕ bµi gi¶ng vµ s¸ch gi¸o viªn nªn ng­êi d¹y c¶m thÊy rÊt kh« khan cøng nh¾c. Häc sinh rÊt khã hiÓu, cã nh÷ng lóc t«i c¶m thÊy thÊt b¹i (§Æc biÖt n¨m häc ®Çu) v× sè häc sinh hiÓu bµi chØ ®¹t 50% vµ ®Òu cho r»ng häc lo¹i v¨n b¶n nµy Ýt cã t¸c dông. N¨m häc 2007-2008, t«i ®· suy nghÜ tr¨n trë, t×m tßi vµ ®­a ra quyÕt ®Þnh: D¹y v¨n b¶n nhËt dông th× ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm næi bËt lµ tÝnh cËp nhËt, tÝnh thùc tÕ ®Ó vËn dông vµo bµi häc víi môc ®Ých t¹o høng thó cho häc sinh, g©y sù h¸o høc s«i næi trong giê häc vµ ®Ó häc sinh tiÕp cËn víi kiÕn thøc s¸ch vë ra ngoµi x· héi. Nªn t«i ®· m¹nh d¹n t×m tßi thèng kª, ®­a kinh nghiÖm nµy vµo ch­¬ng tr×nh ®Çu n¨m häc. KÕt qu¶ cho thÊy, trong tiÕt häc: häc sinh s«i næi h¬n, say s­a h¬n, thÝch th¶o luËn trao ®æi nhiÒu h¬n. Qua mét sè c©u hái th¶o luËn sau mçi bµi vµ bµi kiÓm tra thu ho¹ch t«i thÊy: häc sinh hiÓu bµi dÔ dµng h¬n, 85-95% n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n bµi gi¶ng, häc sinh høng thó ham häc bé m«n ng÷ v¨n h¬n. §èi víi gi¸o viªn, t«i c¶m thÊy tù tin h¬n v× cã ®ñ nh÷ng b»ng chøng sèng, th«ng tin bæ Ých gióp cho m×nh gi¶ng d¹y v÷ng vµng h¬n trong kiÕn thøc khi truyÒn thô cho häc sinh ®Æc biÖt víi lo¹i v¨n b¶n nhËt dông nµy. * Nh÷ng bµi häc rót ra: D¹y v¨n b¶n nhËt dông nãi riªng vµ d¹y ng÷ v¨n nãi chung ë tr­êng THCS, muèn t¹o høng thó say mª cho häc sinh häc vµ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao trong giê d¹y th× ng­êi gi¸o viªn cÇn: Ngoµi kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa (v¨n b¶n), s¸ch gi¸o viªn, s¸ch thiÕt kÕ, th× ng­êi gi¸o viªn cÇn ph¶i ®äc, t×m hiÓu thËt kü vÒ t¸c phÈm, t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c. §äc vµ t×m hiÓu thªm c¸c t­ liÖu liªn quan ®Õn kiÓu v¨n b¶n nhËt dông… Ng­êi gi¸o viªn cÇn ph¶i t×m hiÓu tr¨n trë, suy nghÜ nh÷ng ph­¬ng ph¸p, chän lùa nh÷ng gi¶i ph¸p, t×nh huèng tÝch cùc nhÊt ®Ó vËn dông vµo tõng lo¹i v¨n b¶n phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh tõng vïng, tõng líp, thËm chÝ tõng nhãm ®èi t­îng. §èi víi lo¹i v¨n b¶n nhËt dông vµ v¨n b¶n nghÞ luËn, tÝnh lý luËn cao nªn th­êng t©m lý häc sinh c¨ng th¼ng v× kiÕn thøc dµi, kh« khan, khã hiÓu. Gi¸o viªn cÇn vËn dông c¸c mÉu chuyÖn, dÉn chøng mang tÝnh thùc tÕ, lÞch sö (¸p dông tuú vµo néi dung tõng bµi), ®Ó kÝch thÝch g©y tßi mß, høng thó, say mª cho häc sinh. Gióp häc sinh hiÓu bµi dÔ h¬n, nhanh h¬n qua phÇn giíi thiÖu bµi vµ liªn hÖ ngay tõng phÇn cña bµi häc. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng yªu cÇu, kÕt qu¶ ®ã, ng­êi gi¸o viªn kh«ng chØ gi¶ng d¹y rÆp khu«n, m¸y mãc theo h­íng dÉn s¸ch gi¸o viªn mµ ph¶i lu«n lu«n t×m tßi, l¾ng nghe, n¾m b¾t th«ng tin cËp nhËt (liªn quan ®Õn néi tõng v¨n b¶n nhËt dông) qua ®µi, trªn b¸o chÝ, qua th«ng tin m¹ng, qua t×nh h×nh thêi sù trong n­íc, quèc tÕ…, qua tõng ngµy, tõng n¨m cô thÓ ®Ó vËn dông vµo bµi gi¶ng, liªn hÖ vµo phÇn néi dung phï hîp th× sÏ g©y sù chó ý, tin t­ëng h¬n, gióp häc sinh hiÓu nhanh h¬n, høng thó häc bµi h¬n qua kiÕn thøc s¸ch gi¸o khoa vµ kiÕn thøc thùc tÕ. Nh­ vËy theo t«i ®Ó d¹y häc thµnh c«ng mét tiÕt v¨n b¶n nhËt dông, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c b­íc, c¸c kh©u nh­ d¹y c¸c tiÕt v¨n b¶n kh¸c. Ngoµi ra ng­êi gi¸o viªn cÇn t×m hiÓu thªm vÒ c¸c kiÕn thøc thùc tÕ, cËp nhËt ®Ó vËn dông linh ho¹t vµo bµi gi¶ng mét c¸ch cô thÓ, phong phó th× míi gióp häc sinh dÔ hiÓu vµ g©y ®­îc høng thó, ®am mª khi häc kiÓu v¨n b¶n nµy. Kinh nghiÖm nµy kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶, song theo t«i nã rÊt quan träng ®Ó gióp häc sinh ham thÝch häc m«n ng÷ v¨n h¬n trong thêi ®¹i khoa häc c«ng nghÖ hiÖn nay. Phßng GD & §T yªn thµnh Tr­êng thcs hoa thµnh Céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam §éc lËp- Tù do- H¹nh phóc Mét sè kinh nghiÖm G©y høng thó cho häc sinh khi d¹y häc m«n ng÷ v¨n 9 VÒ côm v¨n b¶n nhËt dông ë tr­êng trung häc c¬ së Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Quyªn Phan ThÞ Nh¹c Tr­êng THCS Hoa Thµnh Yªn Thµnh-NghÖ an N¨m häc : 2007-2008