Một số kinh nghiệm gây hứng thú học toán cho học sinh lớp 2 qua việc tổ chức các trò chơi toán học

§Æt vÊn ®Ò Lêi më ®Çu ë bËc tiÓu häc m«n To¸n lµ mét trong nh÷ng m«n häc chiÕm vÞ trÝ quan träng, cã nhiÖm vô cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc khoa häc ban ®Çu, nh÷ng nhËn thøc vÒ thÕ giíi xung quanh nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc nhËn thøc, ho¹t ®éng t­ duy vµ h×nh thµnh nh©n c¸ch tèt ®Ñp cho con ng­êi lao ®éng trong thêi ®¹i míi. Còng nh­ m«n To¸n ë c¸c líp tiÓu häc kh¸c, m«n To¸n líp 2 cã nhiÖm vô cung cÊp cho häc sinh mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n thiÕt thùc vÒ to¸n häc, h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng thùc hµnh theo yªu cÇu cña ch­¬ng tr×nh;gióp häc sinh tËp ph¸t hiÖn, t×m tßi vµ tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi theo møc ®é cña líp 2, ch¨m chØ, tù tin, høng thó trong häc tËp vµ thùc hµnh To¸n. §Ó häc sinh häc tèt m«n To¸n th× mçi ng­êi Gi¸o viªn kh«ng chØ tæ chøc h­íng dÉn cho häc sinh theo c¸c tµi liÖu s½n cã cña S¸ch gi¸o khoa, s¸ch h­íng dÉn vµ thiÕt kÕ bµi gi¶ng mµ cßn ph¶i tÝch cùc t×m hiÓu, vËn dông ®æi míi ph­¬ng ph¸p g©y høng thó häc to¸n, kÝch thÝch c¸c em t×m tßi, s¸ng t¹o. Trong xu h­íng ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay ng­êi häc sinh gi÷ vai trß trung t©m, chñ ®éng, tÝch cùc, tù gi¸c lÜnh héi tri thøc d­íi sù tæ chøc, ®Þnh h­íng cña ng­êi thÇy; ®ßi hái ph¶i ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n to¸n ë bËc TiÓu häc theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. V× vËy ng­êi gi¸o viªn ph¶i g©y ®­îc høng thó häc tËp cho c¸c em b»ng c¸ch l«i cuèn c¸c em tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp. Trß ch¬i häc tËp lµ mét ho¹t ®éng mµ c¸c em høng thó nhÊt. C¸c trß ch¬i cã néi dung to¸n häc lý thó vµ bæ Ých phï hîp víi viÖc nhËn thøc cña c¸c em. Th«ng qua c¸c trß ch¬i c¸c em sÏ lÜnh héi nh÷ng tri thøc to¸n häc mét c¸ch dÔ dµng, cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc mét c¸ch v÷ng ch¾c, t¹o cho c¸c em niÒm say mª, høng thó trong häc tËp, trong viÖc lµm. Khi chóng ta ®­a ra ®­îc c¸c trß ch¬i to¸n häc mét c¸ch th­êng xuyªn, khoa häc th× ch¾c ch¾n chÊt l­îng d¹y häc m«n to¸n sÏ ngµy mét n©ng cao. §Ó gióp häc tèt m«n To¸n vµ g©y høng thó häc to¸n cho häc sinh líp 2 lµ mét viÖc lµm cã ý nghÜa thiÕt thùc nh»m gãp phÇn thùc hiÖn tèt môc tiªu m«n To¸n. Lµ mét gi¸o viªn líp 2, t«i lu«n tr¨n trë vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y vµ häc m«n to¸n cña líp m×nh phô tr¸ch ®ång thêi ph¶i t¹o ®­îc ë c¸c em sù høng thó, niÒm say mª …mçi khi ®Õn giê häc to¸n. Do ®ã t«i ®· häc hái ®ång nghiÖp, nghiªn cøu, t×m tßi vËn dông ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc. Tõ thùc tiÔn qu¸ tr×nh d¹y häc trong nh÷ng n¨m qua, t«i ®· rót ra “Mét sè kinh nghiÖm g©y høng thó häc to¸n cho HS líp 2 qua viÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i to¸n häc” ®Ó gãp mét phÇn nhá vµo viÖc thùc hiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc nãi chung, n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc to¸n líp 2 ë Tr­êng TiÓu häc CÈm V©n nãi riªng. 2. Thùc tr¹ng d¹y häc to¸n líp 2 ë tr­êng TiÓu häc CÈm V©n 1/ §èi víi gi¸o viªn. a/¦u ®iÓm - 100% GV ®­îc tham gia ®Çy ®ñ c¸c chuyªn ®Ò thay s¸ch.§­îc tiÕp thu chuyªn ®Ò vÒ ph­¬ng ph¸p daþ häc tÝch cùc.Th­êng xuyªn nghiªn cøu, c¶i tiÕn n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y theo h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña HS , ®æi míi PPDH phï hîp víi néi dung ch­¬ng tr×nh m«n To¸n. b/. Mét sè tån t¹i Gi¸o viªn tæ chøc h­íng dÉn cho häc sinh ho¹t ®éng theo c¸c tµi liÖu s½n cã cña S¸ch gi¸o khoa, s¸ch h­íng dÉn vµ thiÕt kÕ bµi gi¶ng, Ýt khi tæ chøc ®­îc c¸c trß ch¬i to¸n häc nh»m g©y høng thó häc tËp cho häc sinh. c/Nguyªn nh©n: - ViÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i häc tËp nÕu kh«ng ®­îc chuÈn bÞ vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt th× sÏ mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ sÏ khã ®¹t ®­îc môc tiªu bµi häc ®Æt ra, do vËy gi¸o viªn Ýt khi ®­a trß ch¬i vµo tiÕt häc. - MÆt kh¸c, cã nhiÒu trß ch¬i cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®å dïng, vËt liÖu …phôc vô cho trß ch¬i nÕu gi¸o viªn kh«ng nghiªn cøu kü ®Ó tæ chøc thùc hiÖn th× còng dÔ dÉn ®Õn kh«ng ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra. 2.§èi víi häc sinh - Qua viÖc t×m hiÓu ®iÒu tra cho thÊy phÇn ®«ng sè häc sinh thÝch häc to¸n vµ lµm to¸n kh¸ tèt.§Æc biÖt c¸c em thÝch häc to¸n th«ng qua trß ch¬i.Mçi khi tæ chøc trß ch¬i trong giê häc to¸n c¸c em ®­îc l«i cuèn vµo qu¸ tr×nh häc tËp mét c¸ch tù nhiªn h¬n, høng thó h¬n vµ cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm h¬n,®ång thêi gi¶i trõ ®­îc nh÷ng mÖt mái , c¨ng th¼ng trong häc tËp. - Tuy vËy vÉn cßn mét sè häc sinh kh«ng thÝch häc to¸n hoÆc tá th¸i ®é thê ¬ ®èi víi m«n to¸n khiÕn tiÕt häc trë nªn kÐm høng thó. - Nguyªn nh©n: Trong qu¸ tr×nh d¹y häc gi¸o viªn ch­a g©y ®­îc høng thó häc tËp cho c¸c em b»ng c¸ch l«i cuèn c¸c em tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng häc tËp th«ng qua c¸c trß ch¬i to¸n häc. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng trªn ®©y, th× viÖc g©y høng thó häc to¸n cho HS líp 2 qua c¸c trß ch¬i to¸n häc lµ mét viÖc lµm v« cïng cÇn thiÕt gióp cho c¸c em niÒm say mª, høng thó trong häc to¸n, lÜnh héi nh÷ng tri thøc to¸n häc mét c¸ch dÔ dµng, t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc mét c¸ch v÷ng ch¾c. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I/. C¸c gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn c¸c trß ch¬i Trong giê häc to¸n 1. X¸c ®Þnh râ môc ®Ých, lùa chän trß ch¬i cÇn tæ chøc: Trong giê to¸n, trß ch¬i häc tËp kh«ng ph¶i chØ ®Ó mua vui cho häc sinh mµ cßn chøa ®ùng néi dung häc tËp, do ®ã khi tæ chøc trß ch¬i cho häc sinh gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh râ môc ®Ých cña trß ch¬i,ph¶i suy nghÜ xem m×nh tæ chøc trß ch¬i nµy nh»m môc ®Ých g×? nh»m «n luyÖn, cñng cè kiÕn thøc, kü n¨ng nµo?§Ó tõ ®ã cã h­íng thiÕt kÕ trß ch¬i mét c¸ch phï hîp. * Tæ chøc trß ch¬i häc tËp ®Ó d¹y m«n to¸n nãi chung vµ m«n to¸n líp 2 nãi riªng, chóng ta ph¶i dùa vµo néi dung bµi häc, ®iÒu kiÖn thêi gian trong mçi tiÕt häc cô thÓ ®Ó ®­a ra c¸c trß ch¬i cho phï hîp. Song muèn tæ chøc ®­îc trß ch¬i trong d¹y to¸n cã hiÖu qu¶ cao th× ®ßi hái mçi gi¸o viªn ph¶i cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ chu ®¸o, tØ mØ, cÆn kÏ vµ ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau : + Trß ch¬i mang ý nghÜa gi¸o dôc + Trß ch¬i ph¶i nh»m môc ®Ých cñng cè, kh¾c s©u néi dung bµi häc + Trß ch¬i ph¶i phï hîp víi t©m sinh lý häc sinh líp 2, phï hîp víi kh¶ n¨ng ng­êi h­íng dÉn vµ c¬ së vËt chÊt cña nhµ tr­êng. + H×nh thøc tæ chøc trß ch¬i ph¶i ®a d¹ng, phong phó. + Trß ch¬i ph¶i ®­îc chuÈn bÞ chu ®¸o + Trß ch¬i ph¶i g©y ®­îc høng thó ®èi víi häc sinh 2.TiÕn hµnh lång ghÐp, xen kÏ trß ch¬i to¸n häc sao cho phï hîp víi néi dung tõng bµi. -Häc sinh TiÓu häc cã trÝ th«ng minh kh¸ nh¹y bÐn s¾c s¶o, cã ãc t­ëng t­îng phong phó. §ã lµ tiÒn ®Ò tèt cho viÖc ph¸t triÓn t­ duy to¸n häc nh­ng rÊt dÔ bÞ ph©n t¸n, rèi trÝ nÕu bÞ ¸p ®Æt, c¨ng th¼ng, qu¸ t¶i. ChÝnh v× thÕ néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, h×nh thøc chuyÓn t¶i, truyÒn ®¹t lµm thÕ nµo cho phï hîp víi t©m sinh lý løa tuæi lµ ®iÒu kh«ng thÓ xem nhÑ. §Æc biÖt ®èi víi häc sinh líp 2, líp mµ c¸c em võa míi v­ît qua nh÷ng míi mÎ ban ®Çu chuyÓn tõ ho¹t ®éng vui ch¬i lµ chñ ®¹o sang ho¹t ®éng häc tËp lµ chñ ®¹o -Muèn c¸c em häc ®­îc th× tr­íc hÕt gi¸o viªn ph¶i n¾m ch¾c néi dung cña mçi bµi vµ lùa chän, vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p sao cho phï hîp, bµi nµo th× sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p trùc quan, thuyÕt tr×nh, trß ch¬i ... hoÆc bµi nµo th× sö dông ph­¬ng ph¸p gi¶ng gi¶i, kiÓm tra, thÝ nghiÖm ... nh­ng ph¶i chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña häc sinh TiÓu häc. -Tïy theo néi dung tõng bµi gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc trß ch¬i xen kÏ ®Ó cñng cè kh¾c s©u kiÕn thøc sao cho phï hîp ®Ó võa ®¶m b¶o môc tiªu cña tiÕt d¹y võa g©y høng thó häc tËp cho häc sinh. VÝ dô:Víi bµi “LuyÖn tËp” ( tiÕt 4) cã thÓ tæ chøc trß ch¬i “C©u c¸”; Víi bµi “LuyÖn tËp chung ” ( tiÕt 9) cã thÓ tæ chøc trß ch¬i”MÌo uèng s÷a”… 3. Khi x©y dùng vµ tæ chøc c¸c trß ch¬i to¸n häc trong giê häc to¸n cÇn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh khoa häc vµ tu©n theo quy tr×nh nhÊt ®Þnh: ViÖc tæ chøc trß ch¬i trong c¸c giê häc to¸n lµ v« cïng cÇn thiÕt. Song kh«ng nªn qu¸ l¹m dông ph­¬ng ph¸p nµy. ë mçi giê häc ta chØ nªn tæ chøc cho c¸c em ch¬i tõ 1 ®Õn 2 trß ch¬i trong kho¶ng tõ 5 ®Õn 7 phót hoÆc cïng l¾m lµ 10 phót. Do vËy ng­êi Gi¸o viªn cÇn cã kü n¨ng tæ chøc, h­íng dÉn c¸c em thùc hiÖn c¸c trß ch¬i thËt hîp lý vµ ®ång bé, ph¸t huy ®­îc tèi ®a vai trß cña häc sinh. ViÖc tæ chøc trß ch¬i trong giê häc to¸n cÇn ®­îc ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o theo quy tr×nh nhÊt ®Þnh, bao gåm: + X¸c ®Þnh tªn trß ch¬i + X¸c ®Þnh môc ®Ých cña trß ch¬i : Nªu râ môc ®Ých cña trß ch¬i nh»m «n luyÖn, cñng cè kiÕn thøc, kü n¨ng nµo. Môc ®Ých cña trß ch¬i sÏ quy ®Þnh hµnh ®éng ch¬i ®­îc thiÕt kÕ trong trß ch¬i. + X¸c ®Þnh ®å dïng, ®å ch¬i : M« t¶ ®å dïng, ®å ch¬i ®­îc sö dông trong Trß ch¬i häc tËp. + X¸c ®Þnh luËt ch¬i : chØ râ qui t¾c cña hµnh ®éng ch¬i quy ®Þnh ®èi víi ng­êi ch¬i, quy ®Þnh th¾ng thua cña trß ch¬i. + X¸c ®Þnh sè ng­êi tham gia ch¬i : CÇn chØ râ sè ng­êi tham gia trß ch¬i. + Nªu lªn c¸ch ch¬i +NhËn xÐt kÕt qu¶ trß ch¬i. * C¸c b­íc khi tæ chøc trß ch¬i : Thêi gian tiÕn hµnh : th­êng tõ 5 - 7 phót - §Çu tiªn lµ giíi thiÖu trß ch¬i : + Nªu tªn trß ch¬i + H­íng dÉn c¸ch ch¬i b»ng c¸ch võa m« t¶ võa thùc hµnh, nªu râ luËt ch¬i. - Ch¬i thö vµ qua ®ã nhÊn m¹nh luËt ch¬i - Ch¬i thËt - NhËn xÐt kÕt qu¶ ch¬i, th¸i ®é cña ng­¬i tham dù, gi¸o viªn cã thÓ nªu thªm nh÷ng tri thøc ®­îc häc tËp qua trß ch¬i, nh÷ng sai lÇm cÇn tr¸nh. - Th­ëng - ph¹t : Ph©n minh, ®óng luËt ch¬i, sao cho ng­êi ch¬i chÊp nhËn tho¶i m¸i vµ tù gi¸c lµm trß ch¬i thªm hÊp dÉn, kÝch thÝch häc tËp cña häc sinh. Ph¹t nh÷ng häc sinh ph¹m luËt ch¬i b»ng nh÷ng h×nh thøc ®¬n gi¶n, vui (nh­ chµo c¸c b¹n th¾ng cuéc, h¸t mét bµi, nh¶y lß cß ....) II. mét sè biÖn ph¸p cô thÓ Sau ®©y t«i xin giíi thiÖu mét sè trß ch¬i tiªu biÓu mµ t«i ®· tæ chøc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y vµ häc to¸n ®èi víi häc sinh líp 2. Trß ch¬i 1: C©u c¸ LuyÖn tËp (TiÕt 4) (Cã thÓ sö dông trong nhiÒu tiÕt häc nh­ tiÕt 8, TiÕt 9, ¤n tËp vÒ phÐp céng vµ phÐp trõ ....Sö dông vµo ho¹t ®éng cñng cè bµi) - Môc ®Ých : LuyÖn tËp vµ cñng cè kü n¨ng lµm tÝnh céng nhÈm kh«ng nhí c¸c sè cã 2 ch÷ sè. - ChuÈn bÞ : M« h×nh c¸c con c¸ , c¸c thÎ ghi c¸c phÐp tÝnh céng : 18+21;32+47;71+12;30+8;13+25;22+45… dïng kim kÑp g¾n c¸c thÎ nµy lªn m×nh c¸ ;cÇn c©u cã g¾n d©y ,®Çu d©y buéc nam ch©m (tÊt c¶ gåm 2 bé), - C¸ch ch¬i : Chän 2 ®éi ch¬i, mçi ®éi cã 3 em Khi nghe h« “H·y c©u nh÷ng con c¸ cã tæng lµ 39;83;38 ;67…” c¸c em ph¶i tiÕn hµnh c©u. - C¸ch tÝnh ®iÓm nh­ sau : + C©u ®­îc 1 con c¸ theo yªu cÇu ®­îc 10 ®iÓm, nÕu sai kh«ng ®­îc ®iÓm, + §éi nµo c©u ®­îc nhiÒu c¸ ®óng, nhanh, xong tr­íc lµ ®éi th¾ng cuéc + C¶ hai ®éi cïng c©u ®­îc sè c¸ ®óng b»ng nhau th× ®éi nµo nhanh h¬n, xong tr­íc lµ ®éi th¾ng cuéc. Trß ch¬i 2 : Con sè may m¾n (TiÕt 29: LuyÖn tËp) - Môc ®Ých : LuyÖn tËp vµ cñng cè kü n¨ng ®Æt tÝnh vµ thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh céng cã nhí d¹ng 7+5;47+5;47+25. - ChuÈn bÞ : +1 h×nh c¸c « vu«ng cã ®¸nh sè. Ch¼ng h¹n: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 +Quy ­íc 1 hoÆc 2 con sè may m¾n(lµ 1 hoÆc 2 trong 9 sè kÓ trªn) +Mét sè c©u hái(b»ng sè « vu«ng cã trong h×nh), ch¼ng h¹n: 1)Nªu c¸ch ®Æt tÝnh vµ thùc hiÖn phÐp tÝnh 57+28? 2)Mét b¹n häc sinh nãi 47 céng 18 lín h¬n 65, ®óng hay sai? 3)Sè liÒn tr­íc kÕt qu¶ phÐp tÝnh 27+25 lµ bao nhiªu? 4)Cã 49 que tÝnh, thªm 7 que tÝnh lµ bao nhiªu que tÝnh? -C¸ch ch¬i : Chän 2 ®éi ch¬i, mçi ®éi cã 5 em C¸c ®éi bèc th¨m giµnh quyÒn chän sè tr­íc.Mçi lÇn c¸c ®éi chän mét sè,GV ®äc c©u hái t­¬ng øng víi sè ®ã.NÕu tr¶ lêi ®óng ®­îc 10 ®iÓm.NÕu tr¶ lêi sai ®éi kia ®­îc quyÒn tr¶ lêi.§éi tr¶ lêi sau nÕu tr¶ lêi ®óng còng ®­îc 10 ®iÓm. NÕu chän vµo con sè may m¾n th× kh«ng cÇn thùc hiÖn yªu cÇu g× còng ®­îc 10 ®iÓm..KÕt thóc trß ch¬i, ®éi nµo ®­îc nhiÒu ®iÓm h¬n, ®éi ®ã th¾ng cuéc. Trß ch¬i 3 : Chim ®Ëu trªn cµnh (TiÕt 24, TiÕt 30 : Bµi to¸n vÒ nhiÒu h¬n, Ýt h¬n) - Môc ®Ých :Luyện giải c¸c bµi to¸n vÒ nhiÒu h¬n, Ýt h¬n - ChuÈn bÞ : VÏ hai ®­êng trßn ®­êng kÝnh kh¸ lín trªn s©n.Vßng trßn thø nhÊt ®¸nh sè 1,t­îng tr­ng cho cµnh c©y trªn,vßng trßn thø hai ®¸nh sè 2 t­îng tr­ng cho cµnh c©y d­íi. -C¸ch ch¬i :C¸c tæ cïng ch¬i d­íi sù tæ chøc cña gi¸o viªn. Gi¸o viªn h«, ch¼ng h¹n: “Cµnh trªn cã 5 con chim!”, th× mçi tæ cö ra 5 em,nhanh chãng ch¹y ®Õn chç vßng trßn 1 vµ vµi trong vßng trßn ®ã, ®øng thµnh tõng nhãm. Gi¸o viªn h« tiÕp “Cµnh d­íi cã Ýt h¬n cµnh trªn 2 con chim!”mçi tæ cö 5-2=3(em), nhanh chãng ch¹y ®Õn vßng trßn 2 vµ vµo trong vßng trßn ®ã, ®øng thµnh tõng nhãm. Gi¸o viªn l¹i h« : “ë cµnh trªn 3 con chim bay ®i vµ ®Õn ®Ëu ë cµnh d­íi!”, th× ë mçi nhãm trong vßng trßn 1, 3 em sang nhËp víi nhãm cña tæ m×nh ë vßng trßn 2, thµnh mét nhãm 3+3=6(em). Gi¸o viªn l¹i h« : “ë cµnh trªn cã thªm 2 con chim míi ®Õn ®Ëu!”,th× mçi tæ l¹i cö 2em ®Õn nhËp víi 2 b¹n trong tæ m×nh thµnh mét nhãm cã 2+2=4 ng­êi. Trong qu¸ tr×nh ch¬i, tæ nµo lµm tÝnh ®óng,cö ng­êi nhanh th× ®­îc ®iÓm cao, tæ nµo lµm tÝnh sai th× kh«ng ®­îc ®iÓm nµo.Cuèi cïng tæ nµo ®­îc tæng sè ®iÓm cao nhÊt (do gi¸o viªn céng) th× ®­îc gäi lµ “tæ v« ®Þch” (Trß ch¬i nµy cã thÓ tiÕn hµnh vµo buæi 2). Trß ch¬i 4 : Ong ®i t×m nhôy (Trß ch¬i cã thÓ ¸p dông vµo c¸c b¶ng +, - , x , : ; cô thÓ TiÕt 61 : 14 trõ ®i mét sè : 14 - 8) - Môc ®Ých : + Cñng cè kü n¨ng tÝnh nhÈm d¹ng trõ cã nhí : 14 - 8 + RÌn tÝnh tËp thÓ - ChuÈn bÞ : + 2 b«ng hoa 5 c¸nh, mçi b«ng mét mµu, trªn mçi c¸nh hoa ghi c¸c sè nh­ sau, mÆt sau g¾n nam ch©m. 7 5 8 6 9 + 10 chó Ong trªn m×nh ghi c¸c phÐp tÝnh, mÆt sau cã g¾n nam ch©m 14 - 10 14 - 6 14 - 5 14 - 7 14 - 8 + PhÊn mµu - C¸ch ch¬i : + Chän 2 ®éi, mçi ®éi 4 em + Gi¸o viªn chia b¶ng lµm 2, g¾n mçi bªn b¶ng mét b«ng hoa vµ 5 chó Ong, ë bªn d­íi kh«ng theo trËt tù, ®ång thêi giíi thiÖu trß ch¬i. C« cã 2 b«ng hoa trªn nh÷ng c¸nh hoa lµ c¸c kÕt qu¶ cña phÐp tÝnh, cßn nh÷ng chó Ong th× chë c¸c phÐp tÝnh ®i t×m kÕt qu¶ cña m×nh. Nh­ng c¸c chó Ong kh«ng biÕt ph¶i t×m nh­ thÕ nµo, c¸c chó muèn nhê c¸c em gióp, c¸c em cã gióp ®­îc kh«ng? - 2 ®éi xÕp thµnh hµng. Khi nghe hiÖu lÖnh “b¾t ®Çu” th× lÇn l­ît tõng b¹n lªn nèi c¸c phÐp tÝnh víi sè thÝch hîp. B¹n thø nhÊt nèi xong phÐp tÝnh ®Çu tiªn, trao phÊn cho b¹n thø 2 lªn nèi, cø nh­ vËy cho ®Õn khi nèi hÕt c¸c phÐp tÝnh. Trong vßng 1 phót, ®éi nµo nèi ®óng vµ nhanh h¬n lµ ®éi chiÕn th¾ng. * L­u ý : Sau khi häc sinh ch¬i xong, Gi¸o viªn chÊm vµ hái thªm mét sè c©u hái sau ®Ó kh¾c s©u bµi häc. 14 - 10 + T¹i sao chó ong kh«ng t×m ®­îc ®­êng vÒ nhµ? + PhÐp tÝnh “14 - 10 ” cã thuéc d¹ng bµi häc ngµy h«m nay kh«ng ? T¹i sao ? + Muèn chó Ong nµy t×m ®­îc ®­êng vÒ th× ph¶i thay ®æi sè trªn c¸nh hoa nh­ thÕ nµo ? Trß ch¬i 5 : §«min« t×m x (TiÕt127 :T×m sè bÞ chia) - Môc ®Ých : Cñng cè quy t¾c t×m x ®· häc - ChuÈn bÞ : Vµi bé “ §«min«”mçi bé gåm 15 qu©n b»ng b×a nh­ sau: Sè bÞ chia = Th­¬ng x Sè chia Thõasè ch­a biÕt = TÝch : Th­µ sè ®· biÕt Sè bÞ trõ - HiÖu Sè bÞ trõ = HiÖu + Sè trõ Sè bÞ trõ = HiÖu + Sè trõ Sè h¹ng ch­a biÕt = Tæng - Sè h¹ng ®· biÕt Sè trõ = C¸ch ch¬i : Mçi lÇn ba nhãm ch¬i,mçi nhãm 3 em.Gi¸o viªn ph¸t cho mçi nhãm mét bé qu©n “®«min«” ®· ®­îc x¸o trén thø tù c¸c qu©n.Sau hiÖu lÖn cña gi¸o viªn c¸c nhãm b¾t ®Çu chän qu©n ®Ó s¾p xÕp thµnh mét hµng ngang nèi tiÕp nhau biÓu thÞ 6 quy t¾c t×m x ®· häc. VÝ dô: Sè bÞ chia = Th­¬ng x Sè chia Thõasè ch­a biÕt = TÝch : Th­µ sè ®· biÕt Nhãm nµo xÕp nhanh, ®Ñp nhÊt th× th¾ng.Sau ®ã l¹i cho c¸c nhãm kh¸c ch¬i víi nhau. Ghi chó:Khi viÕt qu©n “®«min«”,gi¸o viªn cÇn x¸o trén thø tù c¸c quy t¾c.Tr¸nh viÕt 3 bé gièng hÖt nhau ®Ó häc sinh nhãm nµy kh«ng thÓ nh×n vµo nhãm kia mµ b¾t tr­íc ®­îc. Trß ch¬i 6 : §«min« tÝnh nhÈm (Thùc hiÖn ë c¸c tiÕt nh©n, chia céng trõ nhÈm) - Môc ®Ých : Cñng cè vÒ c¸c b¶ng nh©n, chia vµ rÌn kü n¨ng céng trê nhÈm. - ChuÈn bÞ: 20 thÎ cì 10x15(cm).Mçi thÎ chia lµm hai phÇn: -PhÇn ghi sè nhËp “vµo” ë bªn tr¸i -PhÇn ghi phÐp tÝnh “ra” ë bªn ph¶i VÝ dô: 1 25:5+19 24 18:3+4 10 36:4-4 5 20x4-12 68 45:5+11 20 6x3+12 30 7x5-20 15 5x3+35 50 30x3-40 40 5x7-3 32 4x5x3 60 5x4x4 80 40:2-11 9 9x3-27 0 2x10x5 100 24:4:6 -C¸ch ch¬i:20 häc sinh nhËn thÎ, ngåi thµnh vßng trßn,xen kÏ víi c¶ líp.Em cÇm thÎ cã phÇn “vµo” lµ h«: “B¾t ®Çu” vµ ®äc phÇn “ra” lµ d·y tÝnh ghi bªn c¹nh: “Hai m­¬i l¨m chia n¨m,céng m­êi chÝn” (®äc chËm hai lÇn).Mäi ng­êi tÝnh nhÈm ra kÕt qu¶.Em cÇm thÎ cã phÇn “vµo” lµ 24 h«: “24” råi ®äc phÇn “ra” cña m×nh: “M­êi t¸m chia ba, céng bèn”.v.v…Cø nh­ thÕ cho ®Õn ng­êi cuèi cïng ®äc phÇn “ra”: “Hai m­¬i t­ chia bèn, råi chia s¸u”, em cÇm thÎ cã phÇn “vµo” lµ 1 h«: “VÒ ®Ých” vµ kÕt thóc trß ch¬i. Trß ch¬i 7 : §ång hå nµo ch¹y ®óng (TiÕt 120-121: Bµi giê phót – Thùc hµnh xem ®ång hå) - Môc ®Ých: + Cñng cè kÜ n¨ng xem ®ång hå + Cñng cè nhËn biÕt c¸c ®¬n vÞ thêi gian: giê phót - ChuÈn bÞ : 4 m« h×nh ®ång hå - C¸ch ch¬i: + Chia líp thµnh 4 ®éi (4 tæ theo líp häc) + LÇn thø nhÊt : gäi 4 em lªn b¶ng (4 em ®¹i diÖn cho 4 ®éi) , ph¸t cho mçi em 1 m« h×nh ®ång hå, chuÈn bÞ quay kim ®ång hå theo hiÖu lÖnh cña gi¸o viªn. Khi nghe gi¸o viªn h« to 1 giê nµo ®ã, 4 em nµy ngay lËp tøc ph¶i quay kim ®Õn ®óng giê ®ã. Em nµo quay chËm nhÊt hoÆc quay sai bÞ lo¹i khái cuéc ch¬i. + LÇn thø 2 : C¸c ®éi l¹i thay ng­êi ch¬i kh¸c + Cø ch¬i nh­ vËy 8 – 10 lÇn . §éi nµo cßn nhiÒu thµnh viªn nhÊt ®éi ®ã lµ ®éi th¾ng cuéc. L­u ý: §Ó c¸c em ch¬i nhanh, vui vµ thö ph¶n øng nhanh gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ s½n 1 sè giê viÕt ra giÊy (giê kh«ng ph¶i nghÜ l©u ) ®Ó khi h« : 6 giê, 4 giê 30phót, 7 giê 15 phót, 5 giê, 15 giê, 17 giê , 8 giê , 1 giê 30 phót, 2 giê 15 phót . 10 giê tèt, 12 giê 30 phót. Trß ch¬i 8 : “Bin-go” tÝnh nh©n chia (¸p dông d¹y c¸c b¶ng nh©n, b¶ng chia) - Môc ®Ých:RÌn kü n¨ng lµm tÝnh nh©n, chia - ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn kÎ b¶ng gåm 4x4=16(« vu«ng) nh­ h×nh bªn ChuÈn bÞ tr­íc mét sè thÎ cã phÐp tÝnh(d·y tÝnh) nh©n. chia ch¼ng h¹n: 5x4: 2 ; 4x6:3; 15:3x9; 7x0; 8:0; 0:8x3 1x80 :4; 80x0:8; 2:0+3; v.v.. -C¸ch ch¬i:Chia líp lµm 2 ®éi, mçi ®éi cö 4 b¹n lªn ch¬i.Gi¸o viªn ph¸t cho ®éi A bót xanh, gäi lµ “qu©n xanh”; ph¸t cho ®éi B bót ®á, gäi lµ “qu©n ®á”.Khi gi¸o viªn rót mét thÎ bµi treo lªn b¶ng th× hai ®éi lËp tøc tÝnh nhÈm vµ ®äc to kÕt qu¶. -§éi nµo tÝnh ®óng tr­íc th× ®­îc lªn viÕt kÕt qu¶ vµo mét « trong b¶ng.§éi nµo viÕt ®ñ 4 kÕt qu¶ vµo « th¼ng hµng(däc,ngang,chÐo) th× ®éi ®ã th¾ng cuéc. -Chó ý:Khi gÆp c¸c thÎ 8: 0; 2:0+3, ..th× häc sinh ph¶i h«: “Kh«ng tÝnh ®­îc” vµ sÏ ghi 0 vµo b¶ng Trß ch¬i 9 : B¸c ®­a th­ (¸p dông d¹y c¸c b¶ng nh©n, b¶ng chia) * Môc ®Ých: Gióp häc sinh thuéc lßng b¶ng nh©n 2. KÕt hîp víi thãi quen nãi “c¸m ¬n” khi ng­êi kh¸c gióp mét viÖc g× ®ã . - ChuÈn bÞ: + Mét sè thÎ, mçi thÎ cã ghi 1 sè : 1, 2, 3, 4, 5 ,6,8.., 12, 14,.... 18 , 20 lµ kÕt qu¶ cña c¸c phÐp nh©n ®Ó lµm sè nhµ . + Mét sè phong b× cã ghi phÐp nh©n trong b¶ng nh©n 2 : 1x2, 2x1, 2x2, 3x2, 2x3; ........ 3x10; 10x2. + Mét tÊm c¸c ®eo ë ngùc ghi “Nh©n viªn b­u ®iÖn” - C¸ch ch¬i: + Gäi 1 sè em lªn b¶ng ch¬i gi¸o viªn ph¸t cho mçi em 1 thÎ ®Ó lµm sè nhµ. Mét em ®ãng vai “B¸c ®­a th­” ngùc ®eo “Nh©n viªn B­u ®iÖn” tay cÇm tËp phong b×. + Mét sè em ®øng trªn b¶ng , lÇn l­ît tõng em mét nãi: B¸c ®­a th­ ¬i Ch¸u cã th­ kh«ng? §­a gióp ch¸u víi Sè nhµ . . . 12 Khi ®äc ®Õn c©u cuèi cïng “ sè nhµ ....12” th× ®ång thêi em ®ã gi¬ sè nhµ 12 cña m×nh lªn cho c¶ líp xem. Lóc nµy nhiÖm vô cña “ B¸c ®­a th­” ph¶i tÝnh nhÈm cho nhanh ®Ó chän ®óng l¸ th­ cã ghi phÐp tÝnh cã kÕt qu¶ lµ sè t­¬ng t­¬ng øng giao cho chñ nhµ (ë tr­êng hîp nµy ph¶i chän phong b× “6 x 2” hoÆc “ 2 x 6” giao cho chñ nhµ. Chñ nhµ nhËn th­ vµ nãi lêi “c¶m ¬n”. Cø nh­ vËy c¸c b¹n ch¬i l¹i nãi vµ “B¸c ®­a th­” l¹i tiÕp tôc ®­a th­ cho c¸c nhµ. NÕu “B¸c ®­a th­ “ nhÈm sai, ®­a kh«ng ®óng ®Þa chØ nhËn th× kh«ng ®­îc ®ãng vai ®­a th­ n÷a mµ trë vÒ chç ®Ó c¸c b¹n kh¸c lªn thay. NÕu c¸c lÇn ®­a th­ ®Òu ®óng th× sau 3 lÇn ®­îc c« gi¸o tuyªn d­¬ng vµ ®æi chç cho b¹n kh¸c ch¬i. Trß ch¬i 10 : Em tËp mua b¸n ( ¸p dông trong bµi : TiÒn ViÖt nam – TiÕt 151 ) - Môc ®Ých : + Cñng cè cho häc sinh nhËn biÕt vµ sö dông mét sè lo¹i giÊy b¹c trong ph¹m vi 1000 ®ång (100 ®ång, 200 ®ång, 500 ®ång, 1000 ®ång) + RÌn kÜ n¨ng céng, trõ c¸c sè h¬n ®¬n vÞ “ ®ång” + Thùc hµnh tr¶ tiÒn vµ nhËn l¹i tiÒn thõa trong khi mua vµ b¸n - ChuÈn bÞ : + 1 sè tê giÊy b¹c lo¹i 100 ®ång, 200 ®ång, 500 ®ång,1000 ®ång. + 1 sè ®å vËt : nh·n vë , bãng , tÈy, giÊy kiÓm tra, hå d¸n. cÆp tãc, tranh c¸t. + 1sè tê b×a ghi gi¸ : 100 ® ; 300 ®; 600®; 700®; 800 ®;500 ® + TÊt c¶ bµy trªn bµn gi¸o viªn - C¸ch ch¬i : + Gäi 2 em ch¬i 1 : - 1 em ®ãng ng­êi b¸n hµng - 1 em ®ãng ng­êi mua hµng. + Ph¸t tiÒn cho c¶ 2 em. + Ng­êi mua hµng cã thÓ mua bÊt kú mÆt hµng nµo tr¶ tiÒn theo ®óng gi¸ ghi trªn s¶n phÈm ng­êi mua vµ ng­êi b¸n hµng sÏ ph¶i suy nghÜ. VÝ dô: - Mua tÈy: gi¸ 600 ® Ng­êi mua cã thÓ - 1 tê 500® + 1 tê 200® tr¶ tiÒn theo c¸c ph/¸n - 1 tê 1000® Ng­êi b¸n ph¶i suy nghÜ ®Ó tr¶ l¹i: - 100® - 400® - Sau mçi 1 lÇn 2 em ®ãng vai mua b¸n xong, cho c¸c b¹n nhËn xÐt, nÕu ®óng th× ®­îc ch¬i lÇn 2 vµ ®­îc th­ëng mét vµi nh·n vë. NÕu sai th× vÒ chç ®Ó b¹n kh¸c lªn ch¬i. * Tæng kÕt : Khen nh÷ng em nghÜ ra c¸ch tr¶ tiÒn ®Ó ng­êi b¸n ph¶i suy nghÜ tr¶ l¹i khã vµ nh÷ng em biÕt tÝnh ®Ó tr¶ l¹i cho ®óng lµ nh÷ng “nhµ kinh doanh giái”. Trß ch¬i 11 : LËp sè vµ so s¸nh sè (¸p dông trong nh÷ng tiÕt :C¸c sè trong ph¹m vi 1000) - Môc ®Ých: Cñng cè vÒ hµng ®¬n vÞ, chôc tr¨m, luyÖn tËp so s¸nh c¸c sè cã ba ch÷ sè. - ChuÈn bÞ: Ba xóc x¾c cã ghi c¸c ch÷ sè tõ 0 ®Õn 9(c¸c sè 1,2,3…..8)ghi 2 lÇn; cßn c¸c ch÷ sè 0 vµ 9 chØ ®­îc ghi 1 lÇn; cho ®ñ 18 mÆt); mét èng gieo xóc x¾c; giÊy bót ®Ó ghi kÕt qu¶. - C¸ch ch¬i: Hai ®éi hoÆc (hai ng­êi) ch¬i, mçi ®éi 5 ng­êi(hoÆc hai ng­êi ch¬i 5 v¸n). Ng­êi cña hai ®éi ghÐp thµnh tõng cÆp lªn lÇn l­ît gieo xóc x¾c ®­îc 3 ch÷ sè, lËp c¸c sè t¹o nªn bëi 3 ch÷ sè ®ã (mçi ch÷ sè dïng mét lÇn).Sau v®ã so s¸nh xem ai t¹o ®­îc sè lín nhÊt (hoÆc bÐ nhÊt) th× th¾ng cuéc.Sau 3 (hoÆc 5 )lÇn, ®éi nµo th¾ng nhiÒu h¬n th× th¾ng cuéc. -VÝ dô:So s¸nh xem ai ®­îc sè lín nhÊt: -Ng­êi cña ®éiA gieo:0,4,5 -Ng­êi cña ®éiB gieo:5,2,1 Vëy: -C¸c sè cña ®éi A lµ: 540,504,450,405, -C¸c sè cña ®éi B lµ: 521,512,251,215,152,125 So ¸nh thÊy: 540>521 VËy ®éi A th¾ng Trß ch¬i 12 : H¸i hoa to¸n häc (¸p dông trong nh÷ng tiÕt «n to¸n cuèi n¨m) - Môc ®Ých: RÌn c¸c kü n¨ng tÝnh nhÈm céng, trõ, nh©n, cha, kü n¨ng gi¶i to¸n. - ChuÈn bÞ: + Mét c©y c¶nh, trªn cã ®Ýnh c¸c b«ng hoa b»ng giÊy mµu trong cã c¸c ®Ò to¸n. Ch¼ng h¹n: -Em h·y ®äc b¶ng nh©n 3. -Em h·y ®äc b¶ng chia 5. -TÝnh ®é dµi ®­êng gÊp khóc, biÕt c¸c ®o¹n th¼ng lµ: 2cn, 7cm, 4cm. -Kim ng¾n chØ sè 3. Kim dµi chØ sè 6. Hái lµ mÊy giê? -1m = bao nhiªu cm? -VÏ lªn b¶ng ®ång hå chØ 14giê 15 phót. -HiÖn nay anh h¬n em 3 tuæi.Hái khi anh 10 tuæi th× em bao nhiªu tuæi? -H«m nay ngµy chñ nhËt 22-5.Hái chñ nhËt sau sÏ lµ ngµy nµo? + §ång hå. + PhÇn th­ëng. - C¸ch ch¬i: Cho c¸c em ch¬i trong líp. LÇn l­ît tõng em lªn h¸i hoa. Em nµo h¸i ®­îc hoa th× ®äc to yªu cÇu cho c¶ líp cïng nghe. Sau ®ã suy nghÜ trong vßng 30 gi©y råi tr×nh bµy c©u tr¶ lêi tr­íc líp. Em nµo tr¶ lêi ®óng th× ®­îc khen vµ ®­îc nhËn mét phÇn th­ëng. Tæng kÕt chung khen nh÷ng em ch¬i tèt trong n¨m. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc qua viÖc tæ chøc trß ch¬i to¸n häc Khi lùa chän tæ chøc trß ch¬i trong giê häc to¸n, sau mçi tiÕt häc t«i ®· tiÕn hµnh cho c¸c em tù nhËn xÐt tõng ho¹t ®éng cô thÓ vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng yªu cÇu ®· ®Æt ra, ®ång thêi rót kinh nghiÖm cho b¶n th©n trong c¸ch tæ chøc ë c¸c tiÕt häc tiÕp theo. Víi c¸ch lµm nµy, t«i nhËn thÊy: - 100% häc sinh cña líp rÊt hµo høng khi tham gia trß ch¬i. Sù ph©n biÖt ®èi t­îng gi÷a häc sinh kh¸ giái víi häc sinh trung b×nh, häc sinh yÕu ®­îc gi¶m bít. Tõ ®ã khuyÕn khÝch c¸c em cè g¾ng v­¬n lªn trong häc tËp. - Qua trß ch¬i gióp cho c¸c em n¾m ®­îc kiÕn thøc, cñng cè v÷ng ch¾c bµi häc ®ång thêi gióp c¸c em ®­îc rÌn kh¶ n¨ng nhanh nhÑn, khÐo lÐo, m¹nh d¹n, tù tin vµ t¹o kh«ng khÝ thi ®ua lµnh m¹nh. C/. PHÇN KÕT LUËN KÕt luËn chung Tõ thùc tiÔn tæ chøc c¸c trß ch¬i to¸n häc nh»m g©y høng thó cho häc sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n To¸n líp 2 ë Tr­êng TiÓu häc CÈm V©n chóng ta ®· cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y: 1/Trß ch¬i häc tËp lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng vui ch¬i cã nhiÒu t¸c dông trong c¸c giê häc cña häc sinh TiÒu häc. Trß ch¬i häc tËp t¹o ra kh«ng khÝ vui t­¬i, hån nhiªn, sinh ®éng trong giê häc. Nã cßn kÝch thÝch ®­îc trÝ t­ëng t­îng, tß mß, ham hiÓu biÕt ë trÎ. 2/Tæ chøc tèt trß ch¬i häc tËp kh«ng chØ lµm cho c¸c em høng thó h¬n trong häc tËp mµ cßn gióp c¸c em tù tin h¬n, cã ®­îc c¬ héi tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ tù ®¸nh gi¸ nhau trong häc tËp. 3/ViÖc tæ chøc trß ch¬i trong c¸c giê häc to¸n lµ v« cïng cÇn thiÕt. Song kh«ng nªn qu¸ l¹m dông ph­¬ng ph¸p nµy. ë mçi giê häc ta chØ nªn tæ chøc cho c¸c em ch¬i tõ 1 ®Õn 2 trß ch¬i trong kho¶ng tõ 5 ®Õn 7 phót hoÆc cïng l¾m lµ 10 phót. Do vËy ng­êi Gi¸o viªn cÇn cã kü n¨ng tæ chøc, h­íng dÉn c¸c em thùc hiÖn c¸c trß ch¬i thËt hîp lý vµ ®ång bé, ph¸t huy ®­îc tèi ®a vai trß cña häc sinh. 4/Khi tæ chøc trß ch¬i häc tËp nãi chung vµ m«n to¸n líp 2 nãi riªng, chóng ta ph¶i dùa vµo néi dung bµi häc, vµo ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña tr­êng, thêi gian trong tõng tiÕt häc mµ lùa chän hoÆc thiÕt kÕ c¸c trß ch¬i cho phï hîp. Song ®Ó tæ chøc ®­îc trß ch¬i to¸n häc cã hiÖu qu¶ ®ßi hái mçi ng­êi thÇy ph¶i cã kÕ ho¹ch, chuÈn bÞ thËt chu ®¸o cho mçi trß ch¬i. 5/. Sau mçi trß ch¬i cÇn ph¶i tæ chøc cho c¸c em tù ®¸nh gi¸ nhËn xÐt vÒ viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña trß ch¬i ®Æt ra ®Ó gÝup c¸c em cñng cè s©u néi dung kiÕn thøc bµi häc. Trªn ®©y chØ lµ mét sè kinh nghiÖm ®­îc rót ra tõ thùc tiÔn qu¸ tr×nh d¹y häc trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn do n¨ng lùc b¶n th©n nªn ch¾c ch¾n r»ng sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn vµ bæ sung thªm cña c¸c ®ång nghiÖp. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! CÈm V©n , ngµy 3 / 4 / 2009 Ng­êi viÕt kinh nghiÖm NguyÔn ThÞ Lan