Một số kinh nghiệm sử dụng TBDH để dạy học môn TN - XH lớp 1,2,3

a. §Æt vÊn ®Ò I . lêi nãi ®Çu : §Êt n­íc ta ®ang trªn ®µ ph¸t trÓn vµ ®æi míi tõng ngµy trªn mäi lÜnh vùc: Kinh tÕ, v¨n ho¸ , khoa häc kÜ thuËt... §Ó héi nhËp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, §¶ng ta ®· v¹ch raph­¬ng h­íng chiÕn l­îc : Gi¸o dôc& ®µo t¹olµ quèc s¸ch hµng ®Çu , lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ( V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø IV BCH TW §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kho¸ VIII th¸ng 12/ 1998). Thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®óng ®¾n ®ã , Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o ®· vµ ®ang ph¸t triÓn ®æi míi ®ång bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong ®ã cã ®æi míi ch­¬ng tr×nh d¹y häc c¸c cÊp nãichung, ch­¬ng tr×nh tiÓu häc nãi riªng. Ch­¬ng tr×nh tiÓu häc míi nh»m kÕ thõavµ ph¸t triÓn kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña ch­¬ng tr×nh cò, ch­¬ng tr×nh míi ®Èy m¹nh ®æi míi néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc kÌm theo dù th¶o nay lµ bé thay s¸ch gi¸o khoa míi ®­îc ra ®êi trong ®ã cã m«n Tù nhiªn vµ X· héi . M«n tù nhiªn vµ x· héi cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng, nã lµ mét m«n häc gÇn gòi vèi c¸c em häc sinh. Häc xong m«n häc nµy häc sinh sÏ cã mét kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ con ng­êi vµ søc khoÎ, nh÷ng hiÖn t­îng c¬ ®¬n gi¶n trong tù nhiªn vµ x· héi b­íc ®Çu biÕt tù ch¨m sãc b¶n th©n vµ céng ®ång, cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh , yªu thiªn nhiªn , gia ®×nh dßng hä . Häc tèt m«n tù nhiªn vµ x· héi sÏ gióp c¸c em häc tèt c¸c m«n häc kh¸c . Nh­ v©y, muèn häc sinh häc tèt m«n Tù nhiªn vµ X· héi th× tr­íc tiªn gi¸o viªn ph¶i d¹y tèt , ng­êi gi¸o viªn ngoµi kiÕn thøc tù nhiªn vµ x· héi ph¶i lu«n t×m hiÓu , nghiªn cøu cËp nhËt ch­¬ng tr×nh míi ®Ó trang bÞ cho m×nh vèn kiÕn thøc d¹y häc míi nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ch­¬ng tr×nh míi ®Ò ra . MÆt kh¸c, m«n Tù nhiªn vµ X· héi lµ m«n häc mµ ®å dïng d¹y häc ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt : §å dïng cã trong thiÕt bÞ d¹y häc, tranh ¶nh trong s¸ch gi¸o khoa , mÉu vËt gi¸o viªn s­u tÇm ®­îc , mÉu vËt häc sinh chuÈn bÞ ®­îc ... Lµm thÕ nµo mµ trong mét tiÕt mµ gi¸o viªn sö dông hîp lÝ ®å dïng d¹y häc ®Ó thùc hiÖn tèt néi dung bµi häc . C¸c lÖnh cho häc sinh thùc hiÖn trªn ®å dïng nh­ thÕ nµo ? phèi hîp gi÷a tranh ¶nh vµ vËt thËt ra sao ®Ó häc sinh häc tèt m«n Tù nhiªn vµ X· Héi? XuÊt ph¸t tõ lÝ do trªn nªn t«i chän ®Ò tµi : “ Mét sè kinh nghiÖm sö dông TBDH ®Ó d¹y häc m«n TN&XH líp 1,2,3.” II thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu: 1) Thùc tr¹ng: Nh­ chóng ta ®· biÕt . Khi d¹y m«n tù nhiªn vµ X· héi , gi¸o viªn cÇn sö dông phèi hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau nh­ : Hái ®¸p , th¶o luËn nhãm , trß ch¬i , quan s¸t , ®ãng vai , thùc hµnh... Trong c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc m«n Tù nhiªn vµ X· héi th× ph­¬ng ph¸p quan s¸t lµ ph­¬ng ph¸p ®Æc tr­ng , chñ ®¹o nhÊt trong qu¸ tr×nh d¹y häc . Trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi häc sinh quan s¸t chñ yÕu lµ ®Ó nhËn biÕt ®Æc ®iÓm bªn ngoµi cña c¬ thÓ cña mét sè c©y xanh , mét sè ®éng vËt hoÆc nhËn biÕt c¸c hiÖn t­îng ®ang diÔn ra trong m«i tr­êng tù nhiªn vµ trong cuéc sèng hµng ngµy . §èi t­îng quan s¸t lµ c¸c sù kiÖn , hiÖn t­îng hoÆc c¸c vËt thËt , tranh ¶nh , m« h×nh , s¬ ®å diÔn t¶ c¸c sù vËt hiÖn t­îng ®ã ... §Êy chÝnh lµ : ®å dïng d¹y häc . §å dïng d¹y häc cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc d¹y häc nãi chung vµ m«n TN-XH nãi riªng .Th«ng qua §DDH gióp häc sinh: - Thu nhËn th«ng tin vÒ c¸c sù vËt hiÖn t­îng mét c¸ch sinh ®éng, ®Çy ®ñ chÝnh x¸c. Qua ®ã gióp c¸c em h×nh thµnh biÓu t­îng mét c¸ch râ nÐt. - Gióp häc sinh n¾m kiÕn thøc míi, dÔ hiÓu bµi, nhí l©u kiÕn thøc bµi häc. - Phï hîp víi t©m lÝ häc sinh tiÓu häc giai ®o¹n 1,2,3. §ã lµ t­ duy trùc quan cô thÓ cßn chiÕm ­u thÕ. §DDH g©y høng thó cho häc sinh trong häc tËp, ph¸t triÓn t­ duy ®Æc biÖt lµ t­ duy ph©n tÝch tæng hîp kh¸i qu¸t ®èi chiÕu c¸c sù vËt hiÖn t­îng. - Gióp GV tr×nh bµy bµi gi¶ng mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, sinh ®éng, hÊp dÉn qua ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ bµi d¹y. - Theo nhµ nghiªn cøu khoa häc cho thÊy: + NÕu gi¸o viªn kh«ng sö dông §DDH. Mµ chØ b»ng lêi gi¶ng th× kiÕn thøc chØ l­u l¹i trong häc sinh 30% trong thêi gian 3 ngµy. + NÕu cã h×nh ¶nh + §å dïng d¹y häc + Lêi gi¶ng cña GV th× 70% kiÕn thøc ®­îc l­u l¹i trong häc sinh. + NÕu cã h×nh ¶nh + §å dïng d¹y häc + ho¹t ®éng cña häc sinh trªn ®å dïng ®ã th× 90% kiÕn thøc ®­îc l­u l¹i trong häc sinh. MÆt kh¸c: Qua thùc tiÔn d¹y häc cho biÕt nÕugi¸o viªn biÕt c¸ch h­íng cho häc sinh sö dông tèt ®å dïng d¹y häc ®Ó t×m ra kiÕn thøc míi th× tiÕt häc diÔn ra nhÑ nhµng h¬n - Tù nhiªn hiÖu qu¶ h¬n. 2. KÕt qu¶, hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng: 2.1. §¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc. a/ VÒ gi¸o viªn. · GV ch­a s­u tÇm nh÷ng con vËt, ®å vËt s½n cã trong tù nhiªn. M«n häc tù nhiªn, x· héi lµ m«n häc gÇn gòi víi häc sinh, nh÷ng c©y, nh÷ng hoa, nh÷ng con vËt ë xung quanh c¸c em. nh÷ng khi d¹y m«n nµy GV cßn qu¸ lÖ thuéc s¸ch h­íng dÉn, ch­a chÞu khã cho häc sinh s­u tÇm nh÷ng vËt thËt ®Ó c¸c em tù ho¹t ®éng, tù kh¸m ph¸ kiÕn thøc trªn nh÷ng c©y, vËt thËt ®ã ®Ó t×m ra kiÕn thøc. VÝ dô: Khi d¹y bµi “Qu¶” (TN-XH líp 3) Gi¸o viªn ®· d¹y nh­ sau: - Ho¹t ®éng 1: Cho häc sinh quan s¸t c¸c h×nh trong s¸ch gi¸o khoa ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hæi vÒ h×nh d¸ng, mµu s¾c, mïi vÞ cña tõng lo¹i qu¶. - Ho¹t ®éng 2: Häc sinh quan s¸t tiÕp tranh nh÷ng qu¶ ®· bæ vµ tr¶ lêi: Qu¶ cã nh÷ng bé phËn nµo? - Ho¹t ®éng 3: Cho biÕt lîi Ých cña Qu¶ NhËn xÐt: C¸ch d¹y trªn chØ ¸p dông cho nh÷ng n¬i mµ ®Þa ph­¬ng ®ã kh«ng cã lo¹i qu¶ nµo. Nh­ng thùc tÕ khi d¹y ®Õn bµi nµy th× ë ®Þa ph­¬ng nµo còng cã ®Çy ®ñ c¸c lo¹i qu¶ mµ häc sinh cã thÓ s­u tÇm ®­îc, mµ GV kh«ng ®Ò cËp ®Õn viÖc s­u tÇm cña häc sinh. * GV vËn dông chång chÐo gi÷a vËt thËt vµ tranh ¶nh trong s¸ch gi¸o khoa. Trong qu¸ tr×nh dù giê, th¨m líp GV. T«i thÊy mét sè ®ång chÝ ®· chuÈn bÞ vËt thËt nh­ng khi lªn líp d¹y häc GV l¹i vËn dông chång chÐo: Võa sö dông vËt thËt l¹i võa quan s¸t c¸c vËt ®ã b»ng h×nh ¶nh trong s¸ch gi¸o khoa. Víi c¸ch d¹y ®ã t¹o nªn mét ho¹t ®éng lÆp l¹i 2 lÇn. ViÖc lµm nµy võa mÊt thêi gian mµ l¹i lo·ng trong sù chèt l¹i kiÕn thøc cho häc sinh. VÝ dô bµi: Qu¶. Trong ho¹t ®éng 1: Quan s¸t ®Ó nhËn biÕt mµu s¾c, h×nh d¹ng cña qu¶. Gi¸o viªn ®· tiÕn hµnh nh­ sau: - Gi¸o viªn cho häc sinh mang l¹i tÊt c¶ c¸c qu¶ ®· ®­a ®Õn ®Æt lªn bµn. - GV ®Æt c©u háivµ kÕt luËn : + Qu¶ cã h×nh d¹ng, mµu s¾c kh¸c nhau nh­ng th­êng cã 3 phÇn: Vá, thÞt, h¹t. Sau ®ã gi¸o viªn quay vÒ tranh trong s¸ch gi¸o khoa vµ hái t­¬ng tù c¸c c©u hái trªn: §ã lµ qu¶ g×? h×nh d¹ng, mµu s¾c qu¶ nh­ thÕ nµo? * GV ch­a biÕt c¸ch khai th¸c nh÷ng vËt thËt khi lªn líp GV cßn qu¸ l¹m dông ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, gi¶ng gi¶i trªn vËt ®ã. Ch­a biÕt c¸ch cho häc sinh khai th¸c vËt thËt ®Ó t×m ra kiÕn thøc míi. VÝ dô bµi: Qu¶. Trong ho¹t ®éng cña GV: chuÈn bÞ mét sè qu¶, bá vµo giá. - Cho häc sinh bá vµo giá vµ nhËn biÕt mµu s¾c, mïi vÞ, h×nh d¹ng cña qu¶. - GV bæ qu¶ ra - Häc sinh ph©n biÖt c¸c bé phËn cña qu¶. GV kÕt luËn: + Qu¶ cã h×nh d¹ng, mµu s¾c kh¸c nhau nh­ng th­êng cã 3 phÇn. Vá, thÞt, h¹t. + Häc sinh nh¾c l¹i. * §¸nh gi¸ c¸c thùc tr¹ng trªn: Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng vËt dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc trªn t«i nhËn thÊy r»ng: Khi d¹y m«n tù nhiªn x· héi phÇn lín GV cã chuÈn bÞ nh÷ng con vËt, c©y thËt qu¶ thËt. Song c¸ch sö dông cña gv ch­a ph¸t huy ®­îc sù ®éc lËp, s¸ng t¹o cña häc sinh. b/ VÒ thiÕt bÞ: - §DDH nhiÒu tr­êng ®­a vÒ cuén ®Ó trong tñ, kh«ng cã danh môc thiÕt bÞ d¹y häc v× vËy qu¶n lý còng kh«ng biÕt ®­îc trong thiÕt bÞ cã nh÷ng ®å dïng d¹y häc g× ®Ó kiÓm tra xem GV cã sö dông hay kh«ng. - ThiÕt bÞ cÊp vÒ ch­a ®ñ, ch­a ®ång bé, nhiÒu bµi rÊt cÇn thiÕt bÞ l¹i kh«ng cã trong thiÕt bÞ. V× thÕ ch­a t¹o cho GV thãi quen ph¶i sö dông §DDH ngay trªn líp. - VÒ s¸ch gi¸o viªn chØ h­íng dÉn chung chung ch­a cung cÊp c¸c th«ng tin d÷ kiÖn phôc vô cho bµi d¹y, chØ ra c©u hái mµ kh«ng ra c©u tr¶ lêi... 2.2. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn : GV ch­a nghiªn cøu kü c¸c lÖnh ®­a ra trong s¸ch gi¸o khoa ®Ó t×m tßi TBDH tõ ®ã tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng. - Ch­a nghiªn cøu môc tiªu bµi häc ®Ó t×m ra c¸ch sö dông §DDH nh­ thÕ nµo cho hîp lý. - Ch­a thÊy hÕt ®­îc tÇm quan träng cña §DDH trong viÖc d¹y häc sÏ ®¹t hiÖu qu¶ nh­ thÕ nµo? - GV cßn xem nhÑ viÖc d¹y c¸c m«n Ýt tiÕt nh­ m«n Tù nhiªn vµ X· héi. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng trªn cña mét sè GV. T«i ®· m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt nhá trong viÖc vËn dông gi÷a vËt thËt vµ tranh ¶nh ®Ó d¹y m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 1,2,3. b. gi¶i ph¸p vÊn ®Ò. I C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. 1. S¾p xÕp quy tr×nh d¹y häc c¸c kiÓu bµi trong m«n Tn& xh líp 1,2,3, 2. Nghiªn cøu tµi liÖu ®Ó biÕt nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n khi d¹y m«n TN&XH líp 1,2,3. 3. Nghiªn cøu ®Ó lËp thiÕt kÕ bµi häc cã quy tr×nh d¹y tiÕt TN-XH líp 1,2,3 II. c¸c biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn 1. Quy tr×nh d¹y häc c¸c kiÓu bµi trong m«n Tù nhiªn vµ X· héi líp 1,2,3. 1.1. §èi víi nh÷ng bµi mµ tÊt c¶ häc sinh ®Òu chuÈn bÞ ®­îc vËt thËt. §èi víi nh÷ng d¹ng bµi nµy khi lªn líp GV vµ HS nªn tho¸t li SGK chØ sö dông trªn vËt thËt tù t×m ra kiÕn thøc míi. Theo t«i - Quy tr×nh d¹y d¹ng bµi nµy nh­ sau: A/ KiÓm tra bµi cò (nÕu cã thÓ) B/ D¹y bµi míi: 1. Giíi thiÖu bµi: 2. h­íng dÉn HS ho¹t ®éng: GV h­íng dÉn HS thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu cña bµi d¹y ®ã (cô thÓ) * Ho¹t ®éng 1: - GV cã thÓ cho HS quan s¸t trªn vËt thËt, kÕt hîp víi HS hái ®¸p ho¹t ®éng nhãm..... ®Ó tr¶ lêi c©u hái do GV ®­a ra. - TÊt c¶ HS ho¹t ®éng. - Cho c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ cña m×nh, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - GV cho HS trao ®æi, nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶, rót ra nh÷ng ®iÓm cÇn ghi nhí vÒ kiÕn thøc (Tõng phÇn trong môc: Bãng ®Ìn to¶ s¸ng) * Ho¹t ®éng 2-Ho¹t ®éng 3: Cïng qua c¸c ®å dïng d¹y häc ë ho¹t ®éng 1, cã thÓ thay ®æi h×nh thøc: C¸ nh©n, pháng vÊn ®ãng vai trß ch¬i ... ®Ó rót ra kÕt luËn tiÕp theo cho môc tiªu bµi d¹y. 3. Cñng cè - dÆn dß: GV cho HS chèt l¹i c¸c kiÕn thøc ®· häc trong bµi, yªu cÇu chuÈn bÞ tiÕp bµi sau. * Chó ý: Dùa vµo néi dung, yªu cÇu cô thÓ trong môc tiªu bµi häc, GV cÇn tæ chøc HS ho¹t ®éng trªn ®å vËt lµm cho tiÕt häc thµnh mét chuçi ho¹t ®éng logic, s«i næi, cuèn HS tham gia thùc hµnh, thÝ nghiÖm, tõ ®ã rÌn luyÖn thªm kü n¨ng nghe nãi, nhËn xÐt bµi cña b¹n. 1.2. §èi víi d¹ng bµi võa sö dông vËt thËt, võa kÕt hîp quan s¸t tranh SGK §èi víi d¹ng bµi nµy, quy tr×nh d¹y nh­ sau: A .KiÓm tra bµi cò B .D¹y bµi míi: 1. Giíi thiÖu bµi 2. H­íng dÉn tõng ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc víi SGK Môc tiªu: Quan s¸t vµ nªu ®­îc kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi häc tuú thuéc vµo lÖnh GV ®­a ra: - GV chia nhãm vµ cho c¸c nhãm ho¹t ®éng. - Cho c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn. Ho¹t ®éng 2: Lµm viÖc víi vËt thËt Môc tiªu: BiÕt ph©n lo¹i, nªu lîi Ých tac dông cña nh÷ng vËt thËt mµ häc sinh ®· quan s¸t ®­îc ë Ho¹t ®éng1. - GV cho HS gÊp SGK, ®­a vËt chuÈn bÞ ®Æt lªn bµn. - GV lÖnh cho HS tr¶ lêi qua quan s¸t, ph©n tÝch vËt ®ã (cã thÓ theo nhãm hoÆc c¸ nh©n) - GV cho c¶ líp nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. 3. Cñng cè- dÆn dß: GV chèt l¹i c¸c kiÕn thøc ®· häc trong bµi, yªu cÇu chuÈn bÞ tiÕp bµi sau. * Chó ý: Dùa vµo néi dung, yªu cÇu cô thÓ trong môc tiªu bµi häc- theo tõng ho¹t ®éng, GV cho HS lµm viÖc trªn vËt thËt tr­íc ®Ó rót ra kÕt luËn1: (ë ho¹t ®éng 1) sau ®ã quan s¸t SGK ®Ó rót ra kÕt luËn 2 (ë ho¹t ®éng 2). HoÆc ®èi víi nh÷ng bµi mµ yªu cÇu HS ®· rót ra ý nghÜa th× GV cã thÓ cho HS quan s¸t SGK tr­íc ®Ó rót ra ý nghÜa. Sau ®ã GV cho HS vËn dông ®Þnh nghÜa (ë H/® 1) ®Ó ph©n biÖt c¸c vËt thËt ë H/® 2. 1.3. §èi víi nh÷ng bµi cã kÕt hîp quan s¸t thiªn nhiªn. * Quy tr×nh d¹y bµi nh­ sau: 1. Giíi thiÖu bµi 2. H­íng dÉn tõng ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng 1: Quan s¸t thiªn nhiªn - GV nªu môc tiªu ho¹t ®éng - Chia nhãm, nªu yªu cÇu ho¹t ®éng cña c¸c nhãm - C¸c nhãm ho¹t ®éng ngoµi thiªn nhiªn- Rót ra kÕt qu¶ - GV cho HS vµo líp ®Ó tr×nh bµy kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nhãm m×nh, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn * ChuyÓn sang ho¹t ®éng 2 (T¹i líp) Víi c¸ch d¹y nµy häc sinh sÏ ph©n biÖt ®­îc c¸c ho¹t ®éng, kh«ng bÞ ph©n t¸n t­ t­ëng tõ ho¹t ®éng nµy ®Õn ho¹t ®éng kh¸c. 2. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n khi d¹y m«n TN - XH líp 1,2,3 1. ThuËn lîi: Ch­¬ng tr×nh 2000 nãi chung m«n TN - XH nãi riªng cã sù ®æi míi kh¸ c¨n b¶n. - VÒ néi dung ch­¬ng tr×nh SGK cã thÓ lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®èi víi tõng ®èi t­îng HS ®Ó tæ chøc, h­íng dÉn häc sinh tù häc, tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi. - H×nh thøc tæ chøc d¹y häc th­êng linh ho¹t, phèi hîp gi÷a ho¹t ®éng trong líp vµ ngoµi líp, ë nhµ tr­êng vµ cuéc sèng xung quanh häc sinh. - C¸c lÖnh cña SGK ®­a ra râ rµng, phï hîp víi løa tuæi häc sinh. - C¸c con vËt, m« h×nh gÇn gòi víi c¸c em, c¸c em rÔ kiÕm rÔ nhí, rÔ sö dông. - C¸c h×nh thøc nh­: trß ch¬i, pháng vÊn ®ãng vai ... ®­îc ®­a vµo tiÕt häc t¹o cho c¸c em giao tiÕp tù nhiªn h¬n, tiÕt häc sinh ®éng h¬n. 2. Khã kh¨n: - ViÖc thay ®æi néi dung SGK, ph­¬ng ph¸p d¹y häc vµ c¸c h×nh thøc d¹y häc t¹o ra mét b­íc chuyÓn kgã kh¨n ®èi víi GV, nhÊt lµ nh÷ng GV cã c«ng t¸c l©u n¨m ®ßi hái GV ph¶i chuÈn bÞ c«ng phu vÒ bµi d¹y còng nh­ viÖc chuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc. - Mét sè bµi, mét sè lÖnh ®­a ra mµ kh«ng cã ®¸p ¸n, kh«ng cã phÇn chèt l¹i kiÕn thøc, nÕu GV chØ phô thuéc vµo tµi liÖu mµ kh«ng cã kiÕn thøc thùc tÕ th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ch¾c ch¾n kh«ng ®­îc nh­ mong muèn. - Mét sè bµi häc ch­a thùc sù phï hîp víi HS tõng vïng, miÒn. (VÝ dô: Bµi: TØnh thnhf phè-Ho¹t ®éng c«ng nghiÖp th­¬ng m¹i ... ®èi víi miÒn nói, vïng s©u vïng xa. HoÆc bµi: Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp-Thùc hµnh ®i th¨m thiªn nhiªn ... ®èi víi vïng thµnh phè thÞ x·). Bëi vèn hiÓu biÕt cña HS cßn cã h¹n lµm ¶nh h­ëng kh«ng nhá trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc theo yªu cÇu ®· ®Ò ra. 3. ThiÕt kÕ bµi häc: Bµi 48: Qu¶ (TN-XH líp 3) I. Môc tiªu: Sau bµi häc häc sinh biÕt: - Quan s¸t, ®Ó t×m ra sù kh¸c nhau vÒ mµu s¾c, h×nh d¹ng cña mét sè lo¹i qu¶ - kÓ tªn th­êng cã cña mét sè lo¹i qu¶. - Nªu ®­îc chøc n¨ng cña h¹t vµ lîi Ých cña qu¶. II. §å dïng d¹y häc: - GV: + S­u tÇm c¸c lo¹i qu¶. +Dông cô thùc hµnh . ( dao , ®Üa , giá...) + PhiÕu häc tËp. - HS : + S­u tÇm c¸c lo¹i qu¶ + Dông cô thùc hµnh III. Ho¹t ®éng trªn líp: Ho¹t ®éng 1: KÓ tªn c¸c lo¹i qu¶ ®· ¨n. - GV cho HS kÓ tªn mét sè lo¹i qu¶ mµ m×nh ®· ¨n, cho c¶ líp cïng nghe (KÓ theo thø tù nèi tiÕp tõng bµn) Ho¹t ®éng 2: Quan s¸t vµ th¶o luËn. - Môc tiªu: Quan s¸t, ®Ó t×m ra sù kh¸c nhau vÒ mµu s¾c, h×nh d¹ng cña mét sè lo¹i qu¶. KÓ tªn c¸c bé phËn th­êng cã cña mét sè lo¹i qu¶. C¸ch tiÕn hµnh. GV cho HS ®­a c¸c qu¶ - HS dÆt trªn bµn theo nhãm §· chuÈn bÞ lªn bµn - C¸c nhãm nãi cho nhau nghe - HS tù kÓ? §ã lµ qu¶ g×? Mµu s¾c,H×nh d¹ng, mïi vÞ. cña qu¶ ®ã nh­ thÕ nµo? - Cho mét sè nhãm m« t¶ qu¶ cña m×nh tr­íc líp - C¶ líp theo dâi, nhËn - XÐt. -) GV: VËy qu¶ cã mµu s¾c, h×nh d¹ng, kÝch th­íc nh­ thÕ nµo? - HS nh¾c l¹i th«ng tin mét trong môc bãng ®Ìn to¶ s¸ng GV chuyÓn ý: mµu s¾c h×nh d¹ng, mïi vÞ cña c¸c lo¹i qu¶ kh¸c nhau chóng cã ®Æc ®iÓm gi? H/® tiÕp H·y bæ ®«i qu¶ cña m×nh ra - HS H/® theo nhãm bµn vµ rót ra cho biÕt qu¶ cã mÊy phÇn. kÕt luËn: Qu¶ th­êng cã 3 phÇn: Vá, thÞt vµ h¹t. =) VËy ®Æc ®iÓm cña qu¶ lµ g× ? - HS kÕt luËn. Ho¹t ®éng 3: Theo th¶op luËn vÒ chøc n¨ng cña h¹t vµ lîi Ých cña qu¶. - GV ®­a phiÕu häc tËp - HS th¶o luËn nhãm ®«i: §¸nh dÊu X vµo  tr­íc c©u tr¶ lêi ®óng. - PhÇn nµo cña qu¶ trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp cã thÓ mäc thµnh c©y míi: œ Vá - HS tham luËn ®¸nh dÊu X œ ThÞt Vµo œ œ H¹t - VËy chøc n¨ng cña h¹t lµ g×? - HS tr¶ lêi. - Ng­êi ta dïng qu¶ ®Ó lµm g× ? - HS quan s¸t c¸c h×nh ¶nh trong SGK vµ tr¶ lêi c©u hái Nªu vÝ dô =) KÕt luËn. - Liªn hÖ: §Ó cho qu¶ t­¬i l©u - HS tr¶ lêi chóng ta chó ý ®iÒu g×? Tr­íc khi ¨n qu¶ ta ph¶i lµm g×? Ho¹t ®éng 4: Trß ch¬i: §o¸n xem qu¶ g× - HS ch¬i trß ch¬i - GV chuÈn bÞ mét sè qu¶ ®· c¾t bá vµo giá. - Gäi mét HS ®­îc bÞt m¾t lªn tù nhÆt qu¶ trong giá vµ ®o¸n xem ®ã lµ qu¶ g×? Cñng cè - DÆn dß: - Nh¾c l¹i ®Æc ®iÓm, lîi Ých cña qu¶. - ChuÈn bÞ bµi sau. c: KÕt luËn I.KÕt qu¶ nghiªn cøu: 1. So s¸nh kÕt qu¶ Sau khi d¹y thÝ nghiÖm mét tiÕt häc (Bµi: Qu¶ - TNXH 3) víi 2 ph­¬ng ph¸p d¹y kh¸c nhau trªn cïng mét ®èi t­îng lµ HS 2 líp 3A, 3B tr­êng TiÓu häc VÜnh Khang n¨m häc( 2004 - 2005 ) . KÕt thóc tiÕt häc d¹y t«i cho HS lµm mét sè c©u hái tr¾c nghiÖm: C©u1: Mçi qu¶ th­êng cã mÊy bé phËn? C©u2: §¸nh dÊu nh©n (x) vµo « trèng tr­íc c©u tr¶ lêi ®óng: a) PhÇn nµo cña qu¶ trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp cã thÓ mäc thµnh c©y míi? “ Vá “ ThÞt “ H¹t b) H¹t cã chøc n¨ng g×? C©u3: Ng­êi ta cã thÓ sö dông qu¶ ®Ó lµm g×? * KÕt qu¶ thu ®­îc (D¹y theo ph­¬ng ph¸p mµ thùc tr¹ng mét sè GV th­êng lµm). * §èi víi líp 3A n¨m häc( 2004 - 2005 ) : Tæng sè : 20 em - HS hoµn thµnh tèt : 10 em- tØ lÖ 50%. - HS hoµn thµnh: 7 em- tØ lÖ 35% - HS ch­a hoµn thµnh: 3 em- tØ lÖ15% · KÕt qu¶ tiÕt 2 (VËn dông ph­¬ng ph¸p míi) Líp 3B n¨m häc (2004- 2005) : Tæng sè : 19 em - HS hoµn thµnh tèt : 12 em - tû lÖ: 63.2% - HS hoµn thµnh: 7 em-tû lÖ: 36.8% * NhËn xÐt: Qua 2 tiÕt d¹y thùc nghiÖm trªn t«i thÊy: c¸ch vËn dông nhuÇn nhuyÔn gi÷a vËt thËt vµ tranh ¶nh khi d¹y m«n TN-XH lµ hîp lý vµ ph¸t huy ®­îc tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh. 2. KÕt luËn chung: Sù ra ®êi cña ch­¬ng tr×nh n¨m 2000 ®· ®¸nh dÊu mét sù kiÖn lín ®èi víi ngµnh GD-§T trong ®ã cã gi¸o dôc tiÓu häc. Ch­¬ng tr×nh 2000 ®· nhanh chãng t¹o ra mét sù quan t©m chó ý ®Æc biÖt cña toµn thÓ GV, HS, c¸c bËc phô huynh vµ c¸c nganh cã liªn quan bëi nã cã nhiÒu ®æi míi, ®¸p øng kÞp thêi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, cña thêi ®¹i. Tõ ®©y chóng ta ®­îc tiÕp nhËn mét nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i h¬n, tiªn tiÕn h¬n vµ cã nhiÒu triÓn väng h¬n. M«n häc Tù nhiªn vµ X· héi -ch­¬ng tr×nh n¨m 2000 lµ mét trong nh÷ng m«n häc cã nhiÒu ®æi míi nhÊt. Bëi nã kh«ng cßn lµ m«n häc trõu t­îng, khã ®èi víi häc sinh mµ häc TN-XH giê ®©y trë nªn s«i næi, hÊp dÉn häc sinh vµ nÕu cã ®Çy ®ñ ®å dïng häc tËp th× giê häc thùc sù sinh ®éng. Tuy nhiªn ®Ó cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ mong muèn: HS ®­îc ho¹t ®éng trªn ®å dïng häc tËp ®Ó t×m ra kiÕn thøc, ®ßi hái GV ph¶i nç lùc phÊn ®Êu trong mäi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh nhÊt lµ nh÷ng tr­êng häc thuéc vïng s©u vïng xa. ViÖc t×m hiÓu: “C¸ch vËn dông ®å dïng d¹y häc ®Ó d¹y m«n Tù nhiªn vµ X· héi” lµ mét phÇn rÊt nhá t¹o cho viÖc d¹y TN-XH cã hiÖu qu¶ h¬n. 3. KiÕn nghÞ ®Ò xuÊt: Qua qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, nghiªn cøu vµ t×m c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc, h­íng dÉn häc sinh. b¶n th©n t«i cã mét sè kiÕn nghÞ sau: - CÇn cung c¸p ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ d¹y häc phôc vô cho m«n TN&XH. - CÇn biªn so¹n thªm c¸c thiÕt kÕ, h­¬ng ®Én lËp kÕ ho¹ch bµi häc, cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin, d÷ liÖu ®Ó gi¸o viªn khi so¹n gi¶ng cã tµi liÖu tham kh¶o Song do h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña b¶n th©n nªn nh÷ng ®iÒu t«i tr×nh bµy trong ®Ò tµi cã thÓ ch­a ®­îc thÊu ®¸o. RÊt mong ®­îc sù quan t©m, chØ b¶o cña héi ®ång khoa häc cïng víi sù ®ãng gãp cña b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi cña t«i cã hiÖu qu¶ h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! VÜnh Khang, ngµy 25 th¸ng 3 n¨m 2006 Ng­êi thùc hiÖn TrÞnh ThÞ Thuû