Một số kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình giảng dạy

Mét sè kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y I. LÝ do chän ®Ò tµi HiÖn nay c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ph¸t triÓn rÇm ré, c«ng nghÖ thay ®æi hµng ngµy. §Êt n­íc ta ®ang hoµ nhËp vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ thÕ giíi. C«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn ®· më ra h­íng ®i míi cho ngµnh gi¸o dôc trong viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc. ChÝnh v× vËy b¾t ®Çu tõ n¨m häc 2008 – 2009 Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· triÓn khai cuéc vËn ®éng “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¶ng d¹y” ®èi víi tÊt c¶ c¸c bËc häc tõ ®¹i häc cao ®¼ng ®Õn THPT, THCS, TH, MÇm non.. Gi¸o dôc mÇm non n»m trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n lµ m¾t xÝch ®Çu tiªn trong viÖc thùc hiÖn ®µo t¹o nguån nh©n lùc c«ng nghÖ th«ng tin, vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo d¹y häc. Víi viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¶ng d¹y nhiÒu gi¸o viªn nhÊt lµ nh÷ng ®ång chÝ gi¸o viªn trÎ rÊt say mª høng thó. Qua viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng nh÷ng ph¸t huy ®­îc tèi ®a kh¶ n¨ng lµm viÖc cña ng­êi gi¸o viªn mµ cßn gióp cho ng­êi gi¸o viªn trë lªn n¨ng ®éng, s¸ng t¹o phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ng­êi gi¸o viªn nh©n d©n trong thêi ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu c¸c phÇn mÒm gi¸o dôc hç trî gi¸o viªn thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö, gi¶ng d¹y trªn m¸y tÝnh, m¸y chiÕu nh­: phÇn mÒm Kispix, Kismas, Happy Kids… N¨m häc 2009 – 2010 t«i ®­îc ph©n c«ng gi¶ng d¹y líp C5. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i ®· gÆp nhiÒu nh÷ng thuËn lîi nh­ng còng cã nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh: ®ã lµ khã kh¨n vÒ gia ®×nh, vÒ sè l­îng ch¸u trong líp ®«ng (sÜ sè 46 ch¸u trong ®ã 22 ch¸u nam, 24 ch¸u n÷), ®a sè c¸c ch¸u ®Òu rÊt hiÕu ®éng kÓ c¶ ch¸u trai vµ ch¸u g¸i, v× vËy viÖc rÌn nÒ nÕp vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho trÎ gÆp rÊt nhiÒu khã nh¨n. Nh­ng ®­îc sù quan t©m, sù chØ ®¹o chuyªn m«n cña Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng th­êng xuyªn dù giê th¨m líp rót kinh nghiÖm, h­íng dÉn thªm viÖc sö dông m¸y tÝnh, m¸y chiÕu trong gi¶ng d¹y vµ nhê sù gióp ®ì cña chÞ em ®ång nghiÖp ®· gióp t«i v­ît qua nh÷ng khã kh¨n hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®­îc giao. Bªn c¹nh ®ã nhµ tr­êng ®· trang bÞ ®Çy ®ñ trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh­: M¸y tÝnh, m¸y chiÕu, ti vi, ®Çu ®Üa, b¨ng h×nh... ®Ó gi¸o viªn cã thÓ so¹n gi¶ng trªn m¸y thuËn tiÖn h¬n. Tõ nh÷ng c¬ së lÝ luËn vµ thùc tÕ trªn t«i ®· ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi “øng dung c«ng nghÖ th«ng tin vµo qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y” víi môc ®Ých t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y cña m×nh. II. Néi dung Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i lu«n cè g¾ng t×m tßi häc hái nh»m n©ng cao kÜ n¨ng sö dung m¸y tÝnh, còng nh­ sù thay ®æi kinh nghiÖm víi chÞ em ®ång nghiÖp kÕt hîp víi sù gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cña Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng, t«i ®· t×m ra ®­îc mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y” cña b¶n th©n. 1. Nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ Víi mçi bµi d¹y t«i lu«n suy nghÜ m×nh cÇn lµm g× ®Ó l«i cuèn vµ ph¸t huy ®­îc tÝnh s¸ng t¹o n¨ng ®éng, sù høng thó cña trÎ vµo bµi häc. Bëi kh«ng ph¶i bµi häc nµo, kiÕn thøc nµo cung cÊp cho trÎ kÓ c¶ lµ kiÕn thøc míi còng l«i cuèn ®­îc trÎ. ChÝnh v× vËy t«i ®· sö dông m¸y chiÕu cho mét sè bµi d¹y cña m×nh vµ t«i thÊy r»ng trÎ rÊt høng thó, víi nh÷ng bµi d¹y cã sö dông c«ng nghÖ th«ng tin ngay lËp tøc thu hót ®­îc sù chó ý vµ kÝch thÝch høng thó cña trÎ, trÎ d­îc chñ ®éng nhiÒu h¬n ®Ó kh¸m ph¸ néi dung bµi d¹y. Bëi nh÷ng h×nh ¶nh mµ trÎ ®­îc nh×n thÊy th­êng to râ rµng, sèng ®éng (nh÷ng con vËt ngé nghÜnh ®¸ng yªu ®ang vËn ®éng, nh÷ng b«ng hoa ®ñ mµu s¾c ®ang tõ tõ në ra, nh÷ng ®å vËt biÕt chuyÓn ®éng...) Víi nh÷ng bµi d¹y ®ã t«i thÊy r»ng nã rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña trÎ vµ l¹i thùc hiÖn ®­îc nguyªn t¾c gi¸o dôc “LÊy trÎ lµm trung t©m”. §Ó t¹o ra ®­îc nh÷ng bµi gi¶ng ®ã t«i ®· t×m kiÕm h×nh ¶nh vµ t¹o thµnh c¸c file Power Point hoÆc c¸c ®o¹n phim Video ng¾n cho phï hîp víi bµi d¹y. NÕu nh­ tr­íc ®©y khi d¹y trÎ t«i th­êng ph¶i phô thuéc vµo nh÷ng ®å dïng cã s½n nh­ tranh ¶nh hay ®å dïng trùc quan kh«ng cã h×nh ¶nh ®éng. HoÆc rÊt ph¶i vÊt v¶ ®Ó cã thÓ t×m kiÕm nh÷ng h×nh ¶nh, ®å dïng phôc vô cho bµi d¹y cña m×nh. HiÖn nay víi viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin t«i cã thÓ tù quay phim, chôp ¶nh (cã khi lµ sö dông lu«n m¸y ®iÖn tho¹i di ®éng ®Ó quay phim chôp ¶nh) nh÷ng h×nh ¶nh thùc tÕ, hoÆc sö dông Internet lÊy t­ liÖu cho bµi gi¶ng nhanh chãng, tiÖn lîi. VÝ dô (1) Khi cho trÎ kh¸m ph¸ vÒ mét sè con vËt nu«i trong gia ®×nh t«i kh«ng thÓ mang hÕt ®­îc mét sè con vËt thËt ®Õn ®Ó cho trÎ quan s¸t, mµ chØ cho trÎ quan s¸t b»ng tranh hoÆc m« h×nh th× sÏ kÐm hÊp dÉn ®èi víi trÎ. Do vËy t«i ®· sö dông m¸y quay vµ quay nh÷ng th­íc phim vÒ mét sè con vËt: Con chã, con gµ, con bß…sau ®ã t¹o thµnh mét ®o¹n phim Video vÒ vËt nu«i trong gia ®×nh ®Õn cho trÎ kh¸m ph¸. Khi ®­îc kh¸m ph¸ trªn m¸y vÒ nh÷ng con vËt ®ã trÎ rÊt thÝch, trÎ thÊy ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh ®éng vÒ con vËt, kÓ c¶ tiÕng kªu, tiÕng sña cña chóng, mét sè trÎ tá ra rÊt thÝch thó khi lÇn ®Çu tiªn ®­îc nh×n thÊy h×nh ¶nh c¸c chó chã con ®ang ®­îc chã mÑ ch¨m sãc hay c¸c chó mÌo con ®ang ®­îc mÑ d¹y c¸ch b¾t chuét… (2) Cho trÎ kh¸m kh¸ vÒ “Mét sè quy ®Þnh giao th«ng ®­êng bé” mÆc dï trÎ ®· cã nh÷ng tr¶i nghiÖm thùc tÕ khi cïng ng­êi lín tham gia giao th«ng. Nh­ng t«i vÉn muèn cho trÎ thÊy trùc tiÕp h×nh ¶nh ®Ó trÎ cã thÓ nªu nhËn xÐt cho chÝnh x¸c vµ kh¾c s©u kiÕn thøc cho trÎ. Nh­ng t«i kh«ng thÓ dÉn trÎ ra ngoµi ng· t­ ®Ó quan s¸t thùc tÕ ®­îc bëi ®­êng xa ®i kh«ng ®¶m b¶o an toµn.cho c« vµ trÎ. Do vËy t«i ®· ®i quay nh÷ng h×nh ¶nh vÒ ng· t­, h×nh ¶nh biÓn b¸o…sau ®ã cho trÎ quan s¸t vµ nªu ý kiÕn nhËn xÐt vÒ nh÷ng hµnh vi ®óng, sai cña ng­êi tham gia giao th«ng, nh÷ng quy ®Þnh giao th«ng, nh÷ng biÓn b¸o ®¬n gi¶n trÎ th­êng thÊy. (3) Hay cã nh÷ng bµi d¹y gióp trÎ kh¸m ph¸ vÒ ®éng vËt sèng trong rõng th× kh«ng thÓ cã h×nh ¶nh thùc tÕ, hay c« gi¸o kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó lªn v­ên b¸ch thó quay phim, hoÆc kh¸m ph¸ vÒ thÕ giíi c«n trïng rÊt khã cã thÓ b¾t ®­îc nh÷ng con vËt thËt.V× vËy t«i ®· sö dông Internet t×m kiÕm vµ Save vÒ nh÷ng h×nh ¶nh phï hîp sèng ®éng cho trÎ kh¸m ph¸. HiÖn nay chóng ta ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non míi ch­¬ng tr×nh ®­îc x©y dùng lµ ch­¬ng t×nh khung, bao gåm nh÷ng néi dung cèt lâi cã tÝnh linh ho¹t mÒm dÎo lµm c¬ së cho viÖc lùa chän néi dung gi¸o dôc cô thÓ, phï hîp víi kinh nghiÖm sèng, kh¶ n¨ng cña trÎ vµ thùc tÕ cña tõng ®Þa ph­¬ng. Trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y chóng t«i ®· lùa chän nh÷ng néi dung ch­¬ng tr×nh sao cho phï hîp víi häc sinh cña m×nh. Do ®ã cã nh÷ng bµi th¬ c©u chuyÖn khi t«i lùa chän l¹i kh«ng cã trong ch­¬ng tr×nh cò, kh«ng cã tranh in s½n. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò ®ã t«i ®· vÏ tranh sau ®ã chôp l¹i sö dông phÇn mÒm tr×nh chiÕu Microsoft Power Point ®Ó ch×nh chiÕu. Víi phÇn mÒm Microsoft Power Point t«i ®· sö dông ®Ó viÕt c¸c bµi th¬ ch÷ to sö dông mµu s¸c theo ý thÝch ®Ó d¹y trÎ thay v× ph¶i viÕt trªn giÊy nh­ tr­íc ®©y, vµ lång ghÐp thªm c¸c hiÖu øng vÒ ©m thanh, h×nh ¶nh cho thËt sèng ®éng. HiÖn nay trªn thÞ tr­êng còng cã rÊt nhiÒu nh÷ng b¨ng ®Üa vÒ nh÷ng c©u chuyÖn theo néi dung cña c¸c chñ ®Ò, t«i ®· s­u tÇm lùa chän vµ chØnh söa c¸c ®o¹n b¨ng ®Üa ®ã sao cho phï hîp nhÊt. VÝ dô (1) C©u chuyÖn “GÊu con bÞ s©u r¨ng” c«ng ty TuyÕt Mai ®· lµm thµnh ®o¹n phim ho¹t h×nh nh­ng cã nh÷ng ®o¹n phim qu¸ dµi kh«ng phï hîp víi néi dung c©u chuyªn t«i kÓ, t«i ®· c¾t bít ®i nh÷ng ®o¹n ®ã ®i, sau ®ã cßn cho thªm hiÖu øng ch÷ vµo råi t¹o thµnh mét Video míi. ®Ó kÓ chuyÖn vµ cho trÎ kÓ chuyÖn cïng h×nh ¶nh. (2) C©u chuyÖn “Cñ c¶i tr¾ng” t«i ®· cho thªm mét sè h×nh ¶nh ®Ó gióp trÎ hiÓu s©u h¬n vÒ néi dung c©u chuyÖn. Bªn c¹nh nh÷ng viÖc lµm trªn trong qu¸ tr×nh sö dông m¸y tÝnh t«i ®· tù ghi ©m giäng kÓ cña m×nh, t¹o ra nh÷ng ©m thanh theo ý muèn. §Ó thùc hiªn ®­îc ®iÒu ®ã chØ cÇn mét viÖc lµm ®¬n gi¶n lµ c¾m thiÕt bÞ thu (tai nghe) vµo m¸y tÝnh s¸ch tay thªm mét sè thao t¸c ®¬n gi¶n kÝch chuét vµo biÓu t­îng JetAudio/Rîad/Start/Side Show/Cutom Animation/Effeet Options lµ cã thÓ ghi ©m ®­îc. Víi viÖc lµm nµy c« gi¸o cã thÓ cho trÎ cïng tham gia ghi ©m. TrÎ mÇm non “Häc b»ng ch¬i, ch¬i mµ häc”do ®ã trong qu¸ tr×nh so¹n gi¶ng t«i rÊt chó träng ®Õn viÖc lµm sao cho trÎ cã thÓ ®­îc ch¬i mµ vÉn häc. T«i ®· häc hái vµ lµm ®­îc mét sè trß ch¬i b»ng c¸ch sö dông c¸c hiÖu øng h×nh ¶nh ©m thanh sèng ®éng cho trÎ trùc tiÕp tham gia ch¬i mét sè trß ch¬i ®¬n gi¶n trªn m¸y. VÝ dô: Khi cho trÎ kh¸m ph¸ vÒ “mét sè lo¹i hoa” t«i ®· t¹o ra trß ch¬i “T×m l¸ cho hoa” trÎ kÝch chuét vµo hinh 1 b«ng hoa lËp tøc sÏ chuyÓn sang mét slide kh¸c cã h×nh ¶nh mét sè lo¹i l¸ ®Ó trÎ lùa chän, nÕu chän ®óng th× sÏ cã hiÖu øng vÒ tiÕng ®éng nh­ tiÕng vç tay h×nh ¶nh vui nhén hiÖn ra, nÕu chän sai sÏ lµ mét tiÕng ®éng, mét h×nh ¶nh mÆt mÕu kh¸c cho trÎ biÕt lµ trÎ ®· sai. Bªn c¹nh ®ã t«i ®· nghiªn cøu tham kh¶o mét sè b¨ng ®Üa h×nh trß ch¬i cña bÐ cña Së gi¸o dôc H¶i Phßng vµ ®· t¹o ra mét sè trß ch¬i rÊt thó vÞ nh­ trß ch¬i “BÐ kh¸m ph¸ ®å dïng”, “Sù ph¸t triÓn cña c©y tõ h¹t”… Ngoµi ra víi mét sè néi dung cÇn trß chuyÖn, kh¸m ph¸ trong chñ ®Ò còng rÊt cÇn sö dông c«ng nghÖ th«ng tin. VÝ dô nh­ trß chuyÖn vÒ mét sè mãn ¨n, danh lam th¾ng c¶nh, lÔ héi cña quª h­¬ng ®Êt n­íc…trong chñ ®Ò “Quª h­¬ng ®Êt n­íc – B¸c Hå” c« kh«ng thÓ chØ trß chuyÖn b»ng lêi vµ viÖc dïng tranh còng rÊt khã. Néi dung c¸c t­ liÖu cña c¸c bµi gi¶ng t«i giíi thiÖu cho trÎ th­êng mang tÝnh ch©n thùc, phong phó, trÎ cã thÓ ®­îc lµm quen víi mét sè hiÖn t­îng tù nhiªn x· héi mµ trÎ khã cã thÓ b¾t gÆp trong thùc tÕ. Trong nh÷ng giê ho¹t ®éng chiÒu nÕu cã ®iÒu kiÖn t«i cho trÎ tham gia ch¬i nh÷ng trß ch¬i trªn m¸y hoÆc h­íng dÉn trÎ mét sè thao t¸c ®¬n gi¶n víi m¸y tÝnh lµm cho trÎ rÊt thÝch. 2. KÕt qu¶ Qua nh÷ng nç lùc cña b¶n th©n sau mét n¨m häc t«i ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp. Nhê øng dông c«ng nghÖ th«ng tin chÊt l­îng ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ cña trÎ líp t«i ngµy cµng ®­îc n©ng cao, trÎ lu«n thÝch ®­îc ®Õn líp. TrÎ lu«n høng thó tÝch cùc chñ ®éng vµ s¸ng t¹o tham gia vµo ho¹t ®éng häc, ph¸t huy ®­îc tÝnh ham hiÓu biÕt t×m tßi kh¸m ph¸, phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña trÎ. TrÎ tÝch luü ®­îc vèn kiÕn thøc phong phó, kÜ n¨ng nhËn xÐt, so s¸nh cña trÎ ph¸t triÓn h¬n . Th«ng qua c¸c bµi häc cã øng dông c«ng nghÖ th«ng tin th× nh÷ng hµnh vi ®Ñp, nh÷ng kÜ n¨ng sèng ®­îc truyÒn ®¹t ®Õn trÎ mét c¸ch nhÑ nhµng gãp phÇn h×nh thµnh cho trÎ nhËn thøc vÒ c¸i ®Ñp, mong muèn t¹o ra c¸i ®Ñp trong cuéc sèng vµ nh÷ng kÜ n¨ng sèng cÇn thiÕt cho trÎ. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn t«i thÊy say mª víi nghÒ h¬n, qu¸ ®ã còng häc hái ®­îc rÊt nhiÒu vÒ viÖc kiÕn thøc tin häc. III. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ kiÕn nghÞ. Qua viÖc thùc hiÖn øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i ®· rót ra cho m×nh mét sè kinh nghÖm sau: Tr­íc hÕt gi¸o viªn ph¶i cã mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ m¸y tÝnh, c¸ch sö dông, c¸ch sö lý t×nh huèng x¶y ra khi dïng m¸y tÝnh, m¸y chiÕu. Bëi v× lµ m¸y mãc lªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã thÓ g©y ra mét sè t×nh huèng bÊt lîi cho gi¸o viªn nh­ m¸y bÞ treo, bÞ virus, bÞ nh¶y tõ slide nµy sang slide kh¸c mµ kh«ng biÕt c¸ch quay l¹i…vµ mçi khi cã nh÷ng sù cè nh­ vËy nÕu kh«ng biÕt c¸ch sö lý ngay gi¸o viªn khã cã thÓ hoµn thµnh bµi d¹y cña m×nh nh­ ý muèn. Lu«n cã kÕ ho¹ch tr­íc ®Ó t×m kiÕm chuÈn bÞ h×nh ¶nh, tµi liÖu cho bµi d¹y cña m×nh. Cã thÓ chñ ®éng khai th¸c nh÷ng h×nh ¶nh phong phó trªn Internet. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c thao t¸c lµm video t¹o ra c¸c h×nh ®éng, tiÕng ®éng th× m¸y tÝnh cña b¹n cÇn cµi ®Æt thªm mét sè phÇn mÒm nh­: Flash, ProShow Producer, Qicktime… Tuy c«ng nghÖ th«ng tin mang l¹i nhiÒu tiÖn dông cho gi¸o viªn nh­ng kh«ng nªn l¹m dông m¸y tÝnh. cho tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc. Bëi v× m¸y tÝnh kh«ng thÓ thay thÕ hoµn toµn cho c¸c ph­¬ng ph¸p trùc quan kh¸c ®­îc. Lu«n cã ý thøc häc hái vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô vµ kÜ n¨ng sö dông c«ng nghÖ th«ng tin. Nhê viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin mµ ®· tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian cho gi¸o viªn: L­u l¹i c¸c bµi d¹y trong n¨m ®Õn c¸c n¨m häc sau nÕu cÇn gi¸o viªn chØ cÇn chØnh söa l¹i cã thÓ d¹y trÎ lu«n kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian t×m tµi liÖu. §Ò nghÞ c¸c cÊp l·nh ®¹o t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i còng nh­ c¸c chÞ em ®ång nghiÖp kh¸c ®­îc ®i häc c¸c líp tin häc nh»m n©ng cao kÜ n¨ng øng dông c«ng ghÖ th«ng tin cho b¶n th©n. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiªm t«i rót ra ®­îc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn néi dung “øng dông c«ng nghÖ th«ng tin”. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c cÊp l·nh ®¹o còng nh­ chÞ em ®ång nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Phñ Lý, ngµy th¸ng n¨m Ng­êi viÕt Lª ThÞ Thu Hµ