Một số vấn đề lý luận về hợp đồng dân sự

Chuyên mục: Luật dân sựTrường: Đại học Kinh tế quốc dân Hà NộiLoại: Đề tài tốt nghiệpFile: .docTrình độ: Đại họcSố trang: 90 Lời nói đầu Ngày 15 tháng 4 năm 1992, Quốc hội nước cộng hoà xă hội chủ nghĩa Việt nam đã thông qua ban hành Hiến pháp nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Hiến pháp 1992), để thay thế Hiến pháp 1980. Hiến pháp 1992 thể hiện một sự thay đổi toàn diện về chế độ kinh tế – xã hội của nước ta, thể hiện sự đổi mới về đường lối phát triển của Đảng và Nhà nước. Trong đó chính sách kinh tế - được xác định là phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa,thừa nhận nhiều hình thức sở hữu mới như sỏ hữu tư nhân,tư bản đồng thời Hiến pháp 1992 cũng mở rộng hơn quyền của các cá nhân, công dân trong lĩnh vực kinh tế, dân sự , dưới sự quản lý của Nhà nước. Thể chế hoá các qui định của Hiến pháp 1992, Quốc hội Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá IX, ngày 28 tháng 10 năm 1995 đã thông qua Bộ luật dân sự và Bộ luật có hiệu lực từ ngày 01tháng 07 năm 1996. Đây là một bước tiến lớn của pháp luật nước ta, là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm thúc đẩy giao lưu dân sự , tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn phát triển mới. Một trong những quan hệ mà Pháp luật dân sự chú trọng điều chỉnh đó là hợp đồng dân sự , đây cũng là vấn đề trọng tâm của pháp luật dân sự các nước khác trên thế giới. Bởi vì hợp đồng dân sự thể hiện rõ nét nhất các đặc trưng cơ bản của pháp luật dân sự . Trong bộ luật dân sự Việt nam, các quy định về hợp đồng dân sự chiếm gần 1/2 tổng số điều (838 điều) của Bộ luật, bao gồm những quy định chung về hợp đồngvà những quy định riêng về từng loại hợp đồng cụ thể . Việc nghiên cứu về lý luận và thực tiễn về hợp đồng dân sự có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình đưa Bộ luật dân sự vào đời sống xã hội, thúc đẩy các giao lưu dân sự . từ đó góp phần hoàn thiện hơn các quy định của Bộ luật dân sự về hợp đồng . Chế định hợp đồng dân sự trong Bộ luật dân sự gồm hai phần : Phần chung bao gồm các qui định, các nguyên tắc chung trong quá trình xác lập, thực hiên, chấm dứt hợp đồng dân sự. Phần riêng bao gồm các quy định cụ thể cho từng loại hợp đồng tuỳ thuộc tính chất riêng của mỗi loại. Như vậy, hợp đồng dân sự là một vấn đề rất rộng và phức tạp. Do đó trong phạm vi khoá luận này chúng tôi chỉ giới hạn trong việc xem xét một số vấn đề lý luận thuộc phần chung chế định hợp đồng dân sự. Phương pháp tiếp cận của khoá luận là xuất phát từ lý luận và phương pháp luận của khoa học lý luận chung Nhà nước và Pháp luật , khoa học luật dân sự mà cơ sở là phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác –Lênin. Phương pháp nghiên cứu đề tài này là nêu ra vấn đề lý luận, phân tích và so sánh với pháp luật của một số nước khác và thực tiễn áp dụng, từ đó tổng hợp và rút ra những nhận xết, kết luận và nêu lên những đề xuất giải quyết nhằm góp phần làm hoàn thiện các quy định của Bộ luật dân sự về hợp đồng . Do giới hạn về khả năng, cũng như giới hạn của khoá luận, nên chúng tôi chỉ đề cập trong khoá luận này một số vấn đề sau : Chương I : Khái quát chung về hợp đồng dân sự 1.1. Lược sử quá trình hình thành và phát triển pháp luật dân sự về hợp đồng ở Việt Nam. 1. 2. Khái niệm và bản chất pháp lý của hơp đồng dân sự. 1. 3. Một số vấn đề khác biệt giữa hợp đồng dân sự và hợp đồng kinh tế. Chương II : Một số nội dung cơ bản của hợp đồng dân sự 2. 1. Giao kết hợp đồng dân sự 2. 2. Thực hiện hợp đồng dân sự 2. 3. Các biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng dân sự 2. 4. Hợp đồng dân sự vô hiệu và hậu quả pháp lý của nó Chương III : Một số kiến nghị và kết luận 3.1. Một số nhận xét và kiến nghị về các qui định của hợp đồng dân sự trong luật dân sự. 3. 2. Kết luận Trong quá trình thực hiện khoá luận tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự chỉ bảo và giúp đỡ của các thầy cô và một số bạn bè, đặc biệt là sự chỉ bảo giúp đỡ tận tình của thầy giáo Chu Đức Nhuận đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài. Vì thế tôi xin chân thành cám ơn sự chỉ bảo của thầy Chu Đức Nhuận và những góp ý chân thành của mọi ngưòi đã giúp tôi hoàn thành khoá luận này.

83 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2802 | Lượt tải: 4

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Một số vấn đề lý luận về hợp đồng dân sự, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

oÆc chÊp nhËn hîp ®ång. Khi ngêi thø ba tõ chèi th× hîp ®ång bÞ huû bá, nÕu bªn cã nghÜa vô cha thùc hiÖn nghÜa vô , hoÆc hîp ®ång ®îc xem lµ hoµn thµnh nÕu bªn cã nghÜa vô ®· thùc hiÖn xong nghÜa vô cña m×nh vµ nh vËy th× bªn cã quyÒn vÉn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt víi bªn cã nghÜa vô. Khi hîp ®ång ®îc giao kÕt th× chØ cã ý chÝ cña ngêi thø ba míi cã gi¸ trÞ thay ®æi hiÖu lùc cña hîp ®ång. Bëi gi÷a hä ®· cã sù r¨ng buéc ph¸p lý trong ®ã ngêi thø ba lµ bªn cã quyÒn, cßn c¸c bªn trong hîp ®ång l¹i lµ ngêi cã nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn. Nh×n chung viÖc thùc hiÖn hîp ®ång trong mäi trêng hîp ®Òu nh»m ®¶m b¶o lîi Ých mµ c¸c bªn giao kÕt hîp ®ång mong muèn. §Ó ®¸p øng ®îc môc ®Ých nµy th× theo nguyªn t¾c hîp ®ång ph¶i thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ nh÷ng néi dung mµ m×nh cam kÕt. VÒ mÆt ph¸p lý, nh÷ng néi dung tho¶ thuËn trong hîp ®ång khi ®· giao kÕt hîp ph¸p cã hiÖu lùc b¾t buéc ®èi víi c¸c bªn. Cho nªn viÖc vi ph¹m nh÷ng néi dung ®ã bÞ xem lµ hµnh vÞ tr¸i ph¸p luËt cña bªn vi ph¹m. Do ®ã bªn vi ph¹m ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù nÕu nh cã lçi. C¬ së x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi bªn vi ph¹m hîp ®ång xuÊt ph¸t tõ quy ®Þnh chung vÒ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña giao dÞch d©n sù (®iÒu 131 BLDS), Khi hîp ®ång cso ®ñ ®iÒu kiÖn ®ã th× hîp ®ång ®ã lµ hîp ph¸p ®îc ph¸p luËt thõa nhËn vµ b¶o ®¶m thùc hiÖn. Bëi vËy viÖc vi ph¹m trong tho¶ thuËn trong hîp ®ång lµ ®iÒu kiÖn ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm d©n sù víi ý nghÜa lµ chÕ tµi d©n sù. Môc ®Ých ¸p dông tr¸ch nhiÖm d©n sù ®Ó kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng vÒ tµi s¶n cho ngêi bÞ thiÖt h¹i vµ nã lµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi vi ph¹m ®èi víi ngêi cã l¬Þ Ých bÞ x©m h¹i. C¬ së quy tr¸ch nhiÖm d©n sù ph¶i c¨n cø vµo lçi cña ngêi vi ph¹m. Do ®ã nh÷ng trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng, trêng hîp thiÖt h¹i x¶y ra do lçi cña ngêi bÞ thiÖt h¹i sÏ lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm d©n sù (®iÒu 308,309 BLDS). Nh vËy trong quan hÖ d©n sù th× tr¸ch nhiÖm d©n sù ®îc x¸c ®Þnh theo quy t¾c: Ngêi cã nghÜa vô ®· kh«ng thùc hiÖn, thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô cña m×nh vµ cã lçi th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù. LuËt d©n sù níc ta ®a ra kh¸i niÖm vÒ hai lo¹i lçi: Lçi cè ý, lçi v« ý (®iÒu 309) mµ kh«ng ph©n biÖt c¸c h×nh thøc lçi nh trong tr¸ch nhiÖm h×nh sù (lçi cè ý trùc tiÕp, lçi cè ý gi¸n tiÕp; v« ý qu¸ tin, v« ý cÈu th¶). Trong c¸c h×nh thøc tr¸ch nhiÖm d©n sù cã h×nh thøc t¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i. ViÖc båi thêng thiÖt h¹i chØ ®îc ¸p dông khi cã 4 ®iÒu kiÖn ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm ®ã lµ hµnh vi kh«ng thùc hiÖn, thùc hiÖn kh«ng ®óng hîp ®ång, cã thiÖt h¹i x¶y ra, cã mèi liªn hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång víi hËu qu¶ thiÖt h¹i vµ ®iÒu kiÖn lµ cã lçi. Cã thÓ thÊy tr¸ch nhiÖm d©n sù do vi ph¹m hîp ®ång d©n sù ®îc ¸p dông khi cã vi ph¹m trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång. Nh vËy qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù víi ý nghÜa tho¶ m·n lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n, tæ chøc khi tham gia hîp ®ång, gãp phÇn æn ®Þnh vµ giao lu d©n sù, phôc vô lîi Ých sinh ho¹t vËt chÊt, tinh thÇn cho nh©n d©n. §iÒu nµy chØ ®îc thùc hiÖn H§DS tu©n thñ ®óng c¸c nguyªn t¾c cña nã vµ ®¶m baá thùc hiÖn ®Çy dñ néi dung hîp ®ång theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn. 2.3. C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn H§DS Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù vÒ b¶n chÊt lµ ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn H§ DS nªn ®îc ¸p dông chung cho H§ DS. VÊn ®Ò b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô d©n sù ®îc luËt d©n sù quan t©m vµ ®îc ghi nhËn trong BLDS, quy ®Þnh t¹i phÇn thø ba, ch¬ng I tiÓu môc 5: Thùc chÊt ®©y còng lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®îc h×nh thµnh tõ rÊt l©u trong tËp qu¸n giao lu d©n sù. Trong cæ luËt ViÖt Nam mµ ®iÓn h×nh lµ hai bé luËt: LuËt Hång §øc thÕ kû XV, luËt Gia Long thÕ kû XIX quy ®Þnh t¬ng ®èi chi tiÕt mét sè biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt b¶o ®¶m trong c¸c khÕ íc cæ nh: BiÖn ph¸p b¶o chøng (b¶o l·nh), biÖn ph¸p ®iÓn cè ®å vËt (dïng ®å vËt ®Ó b¶o ®¶m), biÖn ph¸p ®iÓn cè gi¶ ®Þnh (tµi s¶n ®îc cÇm thÕ cho chñ nî, nhng con nî vÉn ®îc sö dông tµi s¶n, chØ ph¶i tr¶ l·i)…Nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô ®îc x©y dùng kh«ng ngoµi môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn , b¶o ®¶m ®Ó hîp ®ång thùc hiÖn, æn ®Þnh giao lu d©n sù. Trong thùc tÕ kh«ng ph¶i bao giê ngêi cã nghÜa vô còng t«n träng thùc hiÖn ®óng nghÜa vô cña m×nh, do ®ã ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m buéc bªn cã nghÜa vô khi cßn kh¶ n¨ng ph¶i thùc hiÖn ®óng nghÜa vô cña m×nh, trêng hîp kh«ng cßn kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®óng nghÜa vô th× lîi Ých cu¶ bªn cã quyÒn ®îc b¶o vÖ b»ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o. Thùc chÊt quan hÖ hîp ®ång lµ quan hÖ tµi s¶n, lîi Ých cña c¸c bªn do ®ã lµ lîi Ých vËt chÊt, ®Æc ®iÓm nµy ®· quy ®Þnh tÝnh chÊt cña c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m còng ph¶i lµ biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt tµi s¶n. Thùc chÊt biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô nh»m buéc c¸c bªn trong hîp ®ång thùc hiÖn ®óng tho¶ thuËn cña m×nh. Nh vËy trong mçi liªn hÖ gi÷a quan hÖ hîp ®ång cÇn ®îc b¶o ®¶m thùc hiÖn víi biÖn ph¸p b¶o ®¶m lµ mçi liªn hÖ gi÷a hîp ®ång chÝnh vµ hîp ®ång phô. Trong ®ã sù ph¸t sinh, tån t¹i, chÊm døt c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång phô thuéc hoµn toµn vµo hiÖu lùc cña quan hÖ hîp ®ång ®îc b¶o ®¶m. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña quan hÖ hîp ®ång cô thÓ mét biÖn ph¸p ®îc ®¶m b¶o cã thÓ ®îc sö dông ®Ó ®¶m b¶o cho nhiÒu lo¹i hîp ®ång hoÆc nhiÒu biÖn ph¸p ®¶m b¶o còng cã thÓ ®îc sö dông b¶o ®¶m cho mét lo¹i quan hÖ hîp ®ång. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng trêng hîp mét biÖn ph¸p ®¶m b¶o chØ ¸p dông trong mét lo¹i hîp ®ång, ®ã lµ biÖn ph¸p ký cîc chØ ®Ó ¸p dông trong quan hÖ hîp ®ång thuª tµi s¶n lµ ®éng s¶n. LuËt d©n sù hiÖn t¹i quy ®Þnh 7 biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô kh¸c nhau vµ mçi biÖn ph¸p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸p lý riªng, song nh÷ng biÖn ph¸p ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ ph¹m vi ®¶m b¶o vµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®èi tîng dïng ®Ó ®¶m b¶o. VÒ nguyªn t¾c ph¹m vi b¶o ®¶m thùc hiÖn trong ph¹m vi cña nghÜa vô chÝnh ®îc ®¶m b¶o. §Ó phï hîp víi thùc tiÔn giao lu d©n sù, ph¹m vi ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô ®îc quy ®Þnh mét c¸ch mÒm dÎo, trong ®ã c¸c bªn tho¶ thuËn b¶o ®¶m mét phÇn hoÆc toµn bé nghÜa vô, nÕu kh«ng tho¶ thuËn hoÆc ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh th× nghÜa vô coi nh ®îc b¶o ®¶m toµn bé kÓ c¶ nghÜa vô tr¶ l·i vµ båi thêng thiÖt h¹i nÕu cã (®iÒu 325 BLDS). VÒ ®èi tîng b¶o ®¶m , luËt quy ®Þnh réng cã thÓ lµ vËt, tiÒn, c¸c lo¹i giÊy tê gi¸ trÞ ®îc b»ng tiÒn vµ quyÒn vÒ tµi s¶n. Tuú tõng lo¹i ®èi tîng ®îc dïng b¶o ®¶m ph¶i ®îc ®¸p øng dóng ®iÒu kiÖn do ph¸p luËt qui ®Þnh th× míi ®îc sö dông quan hÖ b¶o ®¶m (®iÒu 236, 237, 238 BLDS). VÒ biÖn ph¸p cÇm cè tµi s¶n, ®iÒu 329 BLDS qui ®Þnh kh¸i niÖm ph¸p lý cña biÖn ph¸p nµy. Trong ®ã bªn cã nghÜa vô ph¶i giao tµi s¶n cho bªn nhËn cÇm cè ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô. Tµi s¶n ®îc sö dông ®Ó cÇm cè ph¶o lµ ®éng s¶n hoÆc c¸c quyÒn vÒ tµi s¶n. Nh vËy theo tÝnh chÊt cña ®éng s¶n lµ vËt cã thÓ di dêi ®îc nªn luËt quy ®Þnh nguyªn t¾c tµi s¶n cÇm cè sÏ do bªn nhËn cÇm cè gi÷. Riªng ®èi víi lo¹i tµi s¶n ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u, th× theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn, bªn cÇm cè cã thÓ gi÷ tµi s¶n hoÆc tµi s¶n ®îc giao cho ngêi thø ba. Tõ ®Æc ®iÓm ph¸p lý nµy cña quan hÖ cÇm cè ®· quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt trong quan hÖ cÇm cè lµ sù chuyÓn dÞch quyÒn chiÕm h÷u thùc tÕ ®èi víi tµi s¶n cÇm cè tõ bªn cÇm cè sang bªn nhËn cÇm cè. TÝnh chÊt chuyÓn quyÒn nµy ®· chi phèi toµn bé c¸c quy ®Þnh vÒ néi dung quan hÖ cÇm cè. Víi sù ®a d¹ng n¨ng ®éng cña quan hÖ trao ®æi trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÕ ®Þnh ph¸p lý mÒm dÎo, ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®iÒu chØnh nh÷ng quan hÖ ®ã. Nªn, trong kho¶n 2 ®iÒu 129 BLDS cã quy ®Þnh cho phÐp mét sè tµi s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u theo quy ®Þnh ph¸p luËt cã thÓ ®îc cÇm cè ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nhiÒu nghÜa vô d©m sù, nÕu cã gi¸ trÞ lín h¬n tæng gi¸ trÞ cña c¸c nghÜa vô ®îc b¶o ®¶m. Quy ®Þnh nµy ®· më réng kh¶ n¨ng thiÕt lËp quan hÖ trao ®æi, khai th¸c triÖt ®Ó c¸c tiÒm lùc kinh tÕ trong nh©n d©n. Tuy nhiªn còng ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ chÕ hµnh chÝnh ph¸p lý, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng lîi dông mét tµi s¶n cÇm cè b¶o ®¶m cho nhiÒu nghÜa vô mang t×nh chÊt lõa ®¶o, ®Ó kh«ng lµm mÊt ®i ý nghÜa b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång. V× vËy c¸c quy ®Þnh vÒ h×nh thøc, thñ tôc cÇm cè t¹i ®iÒu 330 BLDS cÇn ®îc thùc hiÖn chÆt chÏ b»ng thiÕt chÕ hµnh chÝnh ph¸p lý ®ång bé. VÒ néi dung quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong cÇm cè ®îc luËt quy ®Þnh chi tiÕt, bëi nã cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ®é an toµn cña quan hÖ b¶o ®¶m nµy. §èi víi bªn cÇm cè, ngoµi nghÜa vô th«ng thêng (®iÒu 332 BLDS) luËt quy ®Þnh râ nghÜa vô ®¨ng ký viÖc cÇm cè trong trêng hîp tµi s¶n cÇm cè ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u theo qiu ®Þnh cña ph¸p luËt. Bªn cÇm cè cã quyÒn yªu cÇu tr¶ l¹i tµi s¶n cÇm cè, giÊy tê vÒ tµi s¶n sau khi nghÜa vô ®· hoµn thµnh vµ ®îc båi thêng thiÖt h¹i ®èi víi tµi s¶n cÇm cè nÕu cã thiÖt h¹i. §èi víi bªn nhËn cÇm cè tµi s¶n ngoµi c¸c nghÜa vô th«ng thêng (®iÒu 334), luËt quy ®Þnh kh«ng ®îc sö dông hëng hoa lîi, lîi tøc tõ tµi s¶n cÇm cè nÕu kh«ng ®îc bªn cÇm cè ®ång ý. Bªn nhËn cÇm cè cã quyÒn yªu cÇu xö lý tµi s¶n cÇm cè theo ph¬ng thøc ®· tho¶ thuËn hoÆc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, khi bªn cÇm cè kh«ng thùc hiÖn ®îc nghÜa vô. ViÖc xö lý tµi s¶n cÇm cè ®îc thùc hiÖn khi bªn cã nghÜa vô (bªn cÇm cè) ®· ®Õn h¹n mµ kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô cña m×nh. QuyÒn lîi cña bªn nhËn cÇm cè (ben cã quyÓn trong hîp ®ång) ®îc b¶o ®¶m tõ kho¶n tiÒn thu ®îc qua viÖc xö lý tµi s¶n cÇm cè (b¸n ®Çu gi¸). Nh vËy víi biÖn ph¸p cÇm cè tµi s¶n, lîi Ých cña c¸c bªn tham gia quan hÖ hîp ®ång ®îc b¶o ®¶m. XÐt vÒ thùc chÊt viÖc b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù b»ng cÇm cè tµi s¶n cã ®é an toµn cao, ngßi cã quyÒn cã thÓ yªn t©m khi ®· gi÷ tµi s¶n cÇm cè bëi v× lîi Ých ®îc b¶o ®¶m mét c¸ch ch¾c ch¾n. V× vËy biÖn ph¸p cÇm cè tµi s¶n thêng ®îc ¸p dông trong c¸c quan hÖ cho vay tµi s¶n, thuª tµi s¶n… BiÖn ph¸p thÕ chÊp tµi s¶n lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m ®îc ¸p dông nhiÒu trong hîp ®ång cho vay, hoÆc trong c¸c hîp ®ång cã ®èi tîng lµ c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn. §iÒu 346 BLDS nªu lªn kh¸i niÖm ph¸p lý cña biÖn ph¸p nµy “ThÕ chÊp tµi s¶n lµ viÖc bªn cã nghÜa vô nµy dïng tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n thuéc së h÷u cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi bªn cã quyÒn”. Qua kh¸i niÖm trªn vµ ®èi chiÕu víi kh¸i niÖm vÒ cÇm cè tµi s¶n, cho thÊy ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a hai biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång nµy. §ã lµ ®èi tîng dïng ®Ó b¶o ®¶m. Trong quan hÖ cÇm cè tµi s¶n, th× tµi s¶n cÇm cè ph¶i lµ ®éng s¶n, cßn trong quan hÖ thÕ chÊp, tµi s¶n thÕ chÊp ph¶i lµ bÊt ®éng s¶n. Víi tÝnh chÊt cña bÊt ®éng s¶n nªn luËt ®· quy ®Þnh nguyªn t¾c: bÊt ®éng s¶n thÕ chÊp sÏ do bªn thÕ chÊp gi÷, trõ trêng hîp c¸c bªn cã tho¶ thuËn giao cho bªn nhËn thÕ chÊp hoÆc ngêi thø ba gi÷. Tõ ®Æc ®iÓm ph¸p lý cña hai biÖn ph¸p nµy ®· dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt chuyÓn giao tµi s¶n. Trong quan hÖ thÕ chÊp tÝnh chÊt chuyÓn giao lµ chuyÓn quyÒn chiÕm h÷u ph¸p lý ®èi víi tµi s¶n tõ bªn thÕ chÊp sang bªn nhËn thÕ chÊp. §Æc ®iÓm chuyÓn quyÒn nµy ®· chi phèi néi dung quan hÖ thÕ chÊp. ChÝnh v× vËy trong quan hÖ thÕ chÊp khi quy ®Þnh quyÒn cña bªn thÕ chÊp ( ®iÒu 325) luËt cho phÐp ®îc dïng tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó cho thuª, cho muîn, hoÆc ®Ó ®¶m b¶o nghÜa vô kh¸c. Trong quan hÖ cÇm cè, bªn cÇm cè tµi s¶n kh«ng cã nh÷ng quyÒn nµy. Trong quan hÖ thÕ chÊp luËt còng cho phÐp ®èi víi mét bÊt ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, th× cã thÓ thÕ chÊp ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nhiÒu nghÜa vô d©n sù, nÕu cã gi¸ trÞ lín h¬n tæng gi¸ trÞ cña nh÷ng nghÜa vô ®îc b¶o ®¶m, trõ trêng hîp cã tho¶ thuËn kh¸c hoÆc cã quy ®Þnh kh¸c. LuËt còng dù liÖu t×nh huèng, khi cã nhiÒu nghÜa vô ®îc b¶o ®¶m mµ míi chØ cã mét nghÜa vô ®Õn h¹n, vµ thø tù u tiªn thanh to¸n ®îc x¸c ®Þnh kú theo thø tù ®¨ng ký thÕ chÊp (kho¶n 2 ®iÒu 342). ThÕ chÊp tµi s¶n vµ cÇm cè tµi s¶n ®Òu lµ nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô b¨ng viÖc bªn cã nghÜa vô dïng tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi bªn cã quyÒn. XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt tµi s¶n ®îc dïng ®Ó b¶o ®¶m, luËt ph¸p ®· quy ®Þnh thµnh hai biÖn ph¸p riªng. Víi môc ®Ých x©y dùng nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý phï hîp víi ®Æc thï cña hai lo¹i quan hÖ trong thù tÕ giao lu d©n sù , tõ ®ã hiÖu qu¶ ®iÒu chØnh, tÝnh kh¶ thi cña ph¸p luËt ®îc n©ng cao. Do cã ®Æc thï trªn nªn biÖn ph¸p thÕ chÊp tµi s¶n thêng ®îc ¸p dông trong c¸c quan hÖ vay tµi s¶n hoÆc trong mét sè trêng hîp thuª tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín. BiÖn ph¸p ®Æt cäc lµ biÖn ph¸p ®îc sö dông nhiÒu trong quan hÖ mua b¸n tµi s¶n vµ lµ quan hÖ phæ biÕn nhÊt trong giao lu d©n sù. Ngoµi ra biÖnph¸p nµy cßn cã thÓ ®îc ¸p dông trong c¸c quan hÖ gia c«ng….theo kh¸i niÖm ph¸p lý ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 363 BLDS th× “®Æt cäc lµ viÖc mét bªn giao cho bªn kia mét kho¶n tiÒn hoÆc kim khÝ quý, ®¸ quý, hoÆc c¸c vËt cã gi¸ trÞ kh¸c (gäi lµ tµi s¶n ®Æt cäc) trong mét thêi h¹n ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång). Qua kh¸i niÖm trªn th× môc ®Ých ®Æt cäc lµ nh»m b¶o ®¶m cho hîp ®ång ®îc giao kÕt, hoÆc ®îc thùc hiÖn. TÝnh chÊt b¶o ®¶m cña biÖn ph¸p ®Æt cäc ®îc thÓ hiÖn ë ph¬ng thøc xö lý tµi s¶n ®Æt cäc. Trong trêng hîp hîp ®ång ®îc giao kÕt hoÆc thùc hiÖn, th× tµi s¶n ®Æt cäc cã thÓ lµ kho¶n thanh to¸n tríc hoÆc ®îc tr¶ l¹i cho bªn ®Æt cäc. NÕu hîp ®ång kh«ng ®îc giao kÕt, kh«ng ®îc thùc hiÖn, th×o tµi s¶n ®Æt cäc trë thµnh kho¶n dù ph¹t, bªn nµo tõ chèi giao kÕt, thùc hiÖn hîp ®ång sÏ bÞ mÊt cho bªn kia mét sè tiÒn hoÆc tµi s¶n t¬ng ®¬ng gi¸ trÞ tµi s¶n ®Æt cäc. Møc ®Æt cäc kh«ng ®îc dù liÖu trong luËt, diÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c bªn hoµn toµn cã quyÒn tù do tho¶ thuËn trong hîp ®ång. ViÖc xö lý tµi s¶n ®Æt cäc theo nguªn t¾c do c¸c bªn tho¶ thuËn. BiÖn ph¸p thø t ®îc luËt quy ®Þnh lµ biÖn ph¸p ký cîc. Ph¹m vi ¸p dông biÖn ph¸p b¶o ®¶m nµy cóng h¹n chÕ, nã còng chØ ®îc ¸p dông trong quan hÖ hîp ®ång thuª tµi s¶n lµ ®éng s¶n, chø kh«ng ph¶i hîp ®ång thuª tµi s¶n nãi chung. Theo kh¸i niÖm luËt qui ®Þnh th×: “ Ký cîc lµ viÖc bªn thuª tµi s¶n lµ ®éng s¶n giao cho bªn thuª mét kho¶n tiÒn, hoÆc kim khÝ, ®¸ qói hoÆc c¸c vËt cã gi¸ trÞ kh¸c (gäi lµ tµi s¶n ký cîc) trong mét thêi h¹n ®Ó b¶o ®¶m viÖc tÝnh tµi s¶n thuª” (1) §iÒu 364 BLDS . TÝnh chÊt b¶o ®¶m cña biÖn ph¸p nµy thÓ hiÖn ë hËu qu¶ ph¸p lý cña quan hÖ. Khi bªn thuª kh«ng tr¶ ®îc tµi s¶n thuª, bªn cho thuª cã quyÒn ®ßi l¹i tµi s¶n, nÕu tµi s¶n kh«ng cßn ®Ó tr¶ th× tµi s¶n ký cîc sÏ thuéc vÒ bªn cho thuª. Trªn thùc tÕ cã thÓ cã nhiÒu trêng hîp quan hÖ ký cîc kh«ng ®¬n thuÇn nh quy ®Þnh trong BLDS. VÊn ®Ò gi¸ trÞ cña tµi s¶n thuª kh«ng ph¶i trong mäi trêng hîp ®Òu t¬ng ®¬ng ngang b»ng ®Ó cã thÓ xö lý nh qui ®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 364 BLDS. §Æc biÖt trong trêng hîp gi¸ trÞ tµi s¶n thuª lín, hoÆc tµi s¶n thuª cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× ®iÒu kiÖn ký cîc kh«ng thÓ gièng nh quy ®Þnh trong luËt. BiÖn ph¸p thø n¨m ®îc quy ®inh trong luËt lµ biÖn ph¸p ký quü. Theo kh¸i niÖm ph¸p lý quy ®Þnh trong BLDS th×: “Ký quü lµ viÖc bªn cã nghÜa vô göi mét kho¶n tiÒn hoÆc kim khi, ®¸ quý hoÆc c¸c giÊy tê kh¸c cã gi¸ trÞ ®îc b»ng tiÒn vµo tµi kho¶n phong to¶ t¹i mét ng©n hµng ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn nghÜa vô”(2) §iÒu 365 BLDS . TÝnh chÊt b¶o ®¶m cña biÖn ph¸p ký quü phô thuéc vµo ®Æc tÝnh cña lo¹i “tµi kho¶n phong to¶” vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña c¶u quan hÖ. Trong quan hÖ ký quü, lîi Ých cña bªn cã quyÒn ®îc b»ng viÖc bªn cã quyÒn ®îc rót tµi kho¶n ký quü ®Ó thanh to¸n hoÆc ®Ó bï ®¾p thiÖt hai do bªn cã nghÜa vô g©y ra. Thñ tôc göi vµ thanh to¸n lµ ho¹t ®éng chuyªn m«n nghiÖp vô cho nªn ph¸p luËt vÒ ng©n hµng qui ®Þnh. Ký quý lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m thêng ¸p dông cho c¸c quan hÖ: Mua b¸n, thuª tµi s¶n, thuª kho¸n tµi s¶n, vËn chuyÓn tµi s¶n gia c«ng… BiÖn ph¸p thø s¸u lµ biÖn ph¸p b¶o l·nh ®îc qui ®Þnh tµi ®iÒu 368 BLDS. §ay lµ lo¹i nghÜa vô ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång b¶o l·nh, nqua kh¸i niÖm ph¸p lý cho thÊy ®Æc ®iÓm cña quan hÖ b¶o l·nh lµ cã ngêi thø ba, gäi lµ ngêi b¶o l·nh tù nguyÖn thùc hiÖn nghÜa vô thay cho ngi¬× cã nghÜa vô (gäi lµ ngêi ®îc b¶o l·nh), nÕu khi ®Õn h¹n mµ ngêi ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn, hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng, kh«ng ®Çy ®ñ nghÜa vô cña m×nh. §Æc ®iÓm ph¸p lý nµy ®· chi phèi toµn bé c¸c quy ®Þnh trong néi dung quan hÖ b¶o l·nh. Ngêi b¶o l·nh ph¶i cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cam kÕt b»ng tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nhhoÆc b»ng thùc hiÖn c«ng viÖc. Ngêi b¶o l·nh kh«ng ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô thay cho ngêi ®îc b¶o l·nh khi cha ®Õn h¹n thùc hiÖn nghÜa vô, hoÆc khi ngêi cã nghÜa vô cßn cã kh¶t n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô (®©y lµ trêng hîp c¸c bªn cam kÕt ngêi b¶o l·nh chØ ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô khi ngêi ®îc b¶o l·nh kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô), hoÆc trong trêng hîp ngêi nhËn b¶o l·nh cã quyªn yªu cÇu ngêi ®îc b¶o l·nh ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi m×nh trong ph¹m vi ®· b¶o l·nh, sau khi ®· thùc hiÖn nghÜa vô thay cho ngêi ®îc b¶o l·nh. Mét ®iÓm míi cã sù ®Æc thï trong quan hÖ b¶o l·nh ®ã lµ viÖc qu dinh b¶o l·nh b»ng uy tÝn cña c¸c tæ chøc chuÝnh trÞ x· héi (®iÒu 376 BLDS). §©y lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m kh«ng ®óng nghÜa, thùc chÊt mét quan hÖ tµi s¶n chØ cã thÓ ®îc b¶o ®¶m b»ng mét biÖn ph¸p tµi s¶n, chø kh«ng ph¶i b»ng uy tÝn (lµ biÖn ph¸p thuéc vÒ th©n nh©n). Tuy nhiªn biÖn ph¸p nµy ®îc quy ®Þnh trong luËt víi ý nghÜa lµ chÝnh s¸ch x· héi cña Nhµ níc ta ®Ó “Xãa ®ãi gi¶m nghÌo”, v× vËy nã kh«ng thuÇn tuý lµ biÖn ph¸p ph¸p lý kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa x· héi ®îc ®Ò cao trong BLDS: Con ngêi lµ trung t©m trong mäi lÜnh vùc cua ®êi sèng x· héi trong ®ã cã ph¸p luËt. BiÖn ph¸p thø b¶y ®îc quy ®Þnh trong BLDS lµ biÖn ph¸p ph¹t vi ph¹m (®iÒu 377). §©y lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô ®îc ¸p dông theo tho¶ thuËn hoÆc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, mµ theo ®ã bªn vi ph¹m nghÜa vô ph¶i nép mét kho¶n tiÒn cho bªn cã quyÒn bÞ vi ph¹m. BiÖn ph¸p nµy ®îc ¸p dông phæ biÕn trong quan hÖ hîp ®ång nhÇt lµ hîp ®ång kinh tÕ. Thùc chÊt biÖn ph¸p nµy rÊt thuËn lîi dÔ ¸p dông trong c¸c quan hÖ cÇn ®îc b¶o ®¶m. Trong trêng hîp bªn cã nghÜa vô vi ph¹m ®ã th× lËp tøc ph¶i chÞu ph¹t vi ph¹m mµ kh«ng cÇn ®Õn yÕu tè cã thiÑt h¹i x¶y ra hay kh«ng. Thùc chÊt biÖn ph¸p nµy cã ý nghÜa trong viÖc n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña bªn cã nghÜa vô, cñng cè kû luËt hîp ®ång. ë biÖn ph¸p nµy cã sù kh¸c biÖt so víi nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô kh¸c nh cÇm cè, thÕ chÊp tµi s¶n, b¶o l·nh, ký quü, ký cîc…ë ®Æc ®iÓm lµ kh«ng ph¶n ¸nh sù ngang gi¸ tong quan hÖ trao ®æi, cho nªn ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c bªn trong quan hÖ, ®iÒu 378 BLDS quy ®Þnh møc ph¹t vi ph¹m ®îc tÝnh theo tØ lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ trÞ phÇn nghÜa vô bÞ vi ph¹m, th«ng thêng giêi h¹n møc cao nhÊt kh«ng ®îc qu¸ 5%, Trong thùc tÕ biÖn ph¸p ph¹t vi ph¹m cã thÓ ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hîp ®ång th«ng dông nÕu c¸c bªn cã tho¶ thô©n. §iÒu ®¸ng chó ý cña biÖn ph¸p ph¹t vi ph¹m so víi tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i lµ: ViÖc ¸p dông tr¸ch nhiÖm båi thêngb thiÖt h¹i ph¶i tu©n thØu c¸c ®iÒu kiÖn do ph¸p luËt quy ®Þnh, cßn trong ph¹t vi ph¹m th× theo sù th¶o thuËn cña c¸c bªn . Tr¸ch nhiÖm BTTH(1) BTTH: Båi thêng thiÖt h¹i ®îc x©y dùng theo nguyªn t¾c ph¶i cã thiÖt h¹i thùc tÕ x¶y ra. Ph¹m vi vµ møc ®é cña tr¸ch nhiÖm BTTH phô thuéc vµo sù thiÖt h¹i ®· x¶u ra trong thùc tÕ cßn ph¹t vi ph¹m víi tÝnh c¸ch lµ mét biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô th× kh«ng phô thuéc vµo yÕu tè thiÖt h¹i. ViÖc vi ph¹m c¸c nghi· vô ®· tù nguyÖn cam kÕt ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p ph¹t vi ph¹m. VÒ ph¹m vi vµ møc ®é tuú thuéc vµo sù tho¶ thuËn tríc ®ã cña c¸c bªn. Nh×n chung c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång ®îc x©y dùng nh»m môc ®Ých n©ng cao tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c bªn tham gia quan hÖ, thóc ®Èy c¸c bªn thùc hiÖn hîp ®ång theo tho¶ thuËn, t¹o ra sù an toµn ph¸p lý cho c¸c bªn, t¹o c¬ së vËt chÊt b¶o ®¶m lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn, ®ång thêi n©ng cao ý thøc ph¸p luËt cña chñ thÓ tham gia H§DS nãi riªng, trong nh©n d©n nãi chung. 2.4. Hîp ®ång d©n sù v« hiÖu vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã. Hîp ®ång d©n sù v« hiÖu lµ hîp ®ång kh«ng cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Nh ®· ®îc ph©n tÝch ë ph©n trªn, mét H§DS cã hiÖu lùc ph¶i héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè ph¸p lý vÒ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cu¶ chñ thÓ, sù tù nguyÖn cña hä khi giao kÕt hîp ®ång, néi dung giao kÕt kh«ng tr¸i ph¸p luËt, ®¹o ®øc x· héi vµ tu©n thñ c¸c h×nh thøc ph¸p lý b¾t buéc (®iÒu 131 BLDS). Khi nhng ®iÒu kiÖn trªn bÞ vi ph¹m hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ th× hîp ®ång bÞ v« hiÖu, tøc lµ hîp ®ång ®ã kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô d©n sù cña c¸c bªn. Nãi c¸ch kh¸c H§DS v« hiÖu lµ mÆt tr¸i cña H§DS cã hiÖu lùc. V× vËy nh÷ng lý do lµm cho hîp ®ång bÞ v« hiÖu lu«n xoay quanh vµ kh«ng ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. Khi giao kÕt hîp ®ång cã sù vi ph¹m ph¸p luËt, nãi chung lµ hîp ®ång bÞ v« hiÖu, viÖc tuyªn bè mét hîp ®ång v« hiÖu ph¶i do toµ ¸n quyÕt ®Þnh b»ng mét b¶n ¸n d©n sù huû bá hîp ®ång ®· giao kÕt. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i mäi trêng hîp hîp ®ång giao kÕt cã vi ph¹m ph¸p luËt th× Toµ ¸n còng huû bá hîp ®ång ®ã. Tuú thuéc vµo møc ®é vi ph¹m nghiªm träng hay kh«ng nghiªm träng vµ theo yªu cÇu cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ Toµ ¸n sÏ quyÕt ®Þnh huû bá hîp ®ång. Trong khoa häc ph¸p lý cã sù ph©n biÖt hîp ®ång v« hiÖu thµnh hai lo¹i: V« hiÖu tuyÖt ®èi vµ v« hiÖu t¬ng ®èi. C¬ së cho sù ph©n ®Þnh nµy xuÊt ph¸t tõ gãc ®é lîi Ých cÇn ®îc b¶o vÖ trªn mét mÆt b»ng c«ng lý vµ tõ nguyªn t¾c ph¸p lý c¬ b¶n cña c¶ mét hÖ thèng ph¸p luËt. §ã lµ sù t¬ng quan gi÷a lîi Ých chung cña x· héi víi lîi Ých riªng cña c¸ nh©n. V× vËy hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi lµ hîp ®ång ®· :" Vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã môc ®Ých b¶o vÖ lîi Ých chung cña Nhµ níc cña x· héi "(1) NguyÔn M¹nh B¸ch- " ph¸p luËt vÒ hîp ®ång": NXB chÝnh trÞ Quèc gia 1995, trang 191-192. . Ch¼ng h¹n hîp ®ång giao kÕt ®· vi ph¹m vµo ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt nh ®èi tîng cña hîp ®ång bÞ cÊm giao dÞch, ®èi tîng bÞ cÊm giao dÞch cã thÓ lµ thuèc phiÖn, lµ vò khÝ, lµ cæ vËt, lµ s¶n phÈm v¨n ho¸ ®å truþ, lµ tµi s¶n thuéc së h÷u toµn d©n, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Giao dÞch d©n sù cã nh÷ng ®èi tîng trªn lµm ¶nh hëng nghiªm träng tíi an ninh, trËt tù lîi Ých chung cña mçi quèc gia mµ nã lµ nh÷ng lÜnh vùc ®îc xem lµ nÒn t¶ng cña quèc gia cÇn ph¶i ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ triÖt ®Ó. §ã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh giao dÞch ®ã lµ v« hiÖu tuyÖt ®èi. Nh÷ng hîp ®ång ®îc giao kÕt tr¸i víi ®¹o ®øc x· héi, nh lîi dông hoµn c¶nh khã kh¨n, sù hiÓu biÕt non kÐm cña mét bªn ®Ó giao kÕt hîp ®ång cã lîi cho m×nh mét c¸ch qu¸ ®¸ng. HoÆc hîp ®ång kh«ng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ h×nh thøc nhng kh«ng thµnh lËp v¨n b¶n, kh«ng cã chøng nhËn cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn, còng thuéc lo¹i hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi. Thùc chÊt quy ®Þnh b¾t buéc vÒ h×nh thøc nh»m thiÕt lËp mét trËt tù giao kÕt hîp ®ång, qua ®ã t¨ng cêng vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc b»ng ph¸p luËt. Mét trêng hîp n÷a còng ®îc x¸c ®Þnh lµ hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi khi hîp ®ång ®îc thiÕt lËp mét c¸ch gi¶ t¹o (®iÒu 138 BLDS). Sù gi¶ t¹o trong giao kÕt hîp ®ång kh«ng ph¶n ¸nh ý trÝ thùc sù tù nguyÖn cña c¸c bªn trong hîp ®ång. Môc ®Ých cña c¸c bªn trong trêng hîp nµy ®Òu kh«ng nh»m ph¸t sinh, nghÜa vô ph¸p lý trong hîp ®ång. Sù thiÕt lËp hîp ®ång chØ ®Ó t¹o ra mét h×nh thøc, mét c¸i vá che ®Ëy mét hîp ®ång cã thùc bªn trong. Trêng hîp nµy ®îc gäi lµ "Hîp ®ång gi¶ c¸ch" (1) §iÒu 131 BLDS .Vµ nã bÞ xem lµ hîp ®ång v« hiÖu, cßn hîp ®ång bÞ che dÊu cã hiÖu lùc hay kh«ng cßn phô thuéc vµo viÖc cã b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i ®iÒu 131 BLDS. Lo¹i hîp ®ång gi¶ t¹o cßn cã mét trêng hîp kh¸c, ®ã lµ hîp ®ång ®îc giao kÕt còng kh«ng nh»m ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô theo hîp ®ång vµ còng kh«ng nh»m che dÊu mét hîp ®ång kh¸c, vµ sù thiÕt lËp hîp ®ång còng hoµn toµn gi¶ t¹o. Nh×n chung lo¹i hîp ®ång gi¶ t¹o nµy ®îc h×nh thµnh chØ ®Ó t¹o mét sù nhËn thøc sai lÇm a bªn ngoµi vÒ môc ®Ých thùc sù cña c¸c bªn trong hîp ®ång v× nhiÒu lý do kh¸c nhau cã thÓ hîp ph¸p cã thÓ lµ bÊt hîp ph¸p. Hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi vÒ nguyªn t¾c ®¬ng nhiªn bÞ v« hiÖu ho¸ vµ kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý ngay tõ thêi ®iÓm giao kÕt. C¸c bªn tham gia, nh÷ng ngêi cã quyÒn liªn quan, ViÖn kiÓm s¸t nh©n ®¹i diÖn cho quyÒn lîi chung ®Òu cã quyÒn yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu vµ huû hîp ®ång ®· giao kÕt. Trêng hîp hîp ®ång v« hiÖu t¬ng ®èi lµ nh÷ng hîp ®ång khi giao kÕt ®· vi ph¹m c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi c¸ nh©n. §ã lµ nh÷ng trêng hîp mét hoÆc c¸c bªn giao kÕt hîp ®ång do bÞ nhÇm lÉm, hay bÞ ®e do¹, Ðp buéc, bÞ lõa dèi lµm cho viÖc tho¶ thuËn kh«ng tù nguyÖn, vi ph¹m nguyªn t¾c giao kÕt hîp ®ång. Nguyªn t¾c tù nguyÖn giao kÕt hîp ®ång nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña nguêi giao kÕt, cho nªn chØ ngêi nµo ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ míi cã quyÒn huû bá hîp ®ång , nh bªn bÞ lõa dèi nhÇm lÉn, bÞ ®e do¹ khi giao kÕt hîp ®ång. NÕu ngêi nµy kh«ng yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè hîp ®ång v« hiÖu th× hîp ®ång vÉn ®îc coi lµ cã gi¸ trÞ ph¸p lý. Thùc chÊt hîp ®ång vèn lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh sù tho¶ thuËn ý chÝ ®Ých thùc cña chñ thÓ vµ sù béc lé bªn ngoµi cña ý chÝ qua hîp ®ång cã ph¶i lµ sù ph¶n ¸nh trung thùc, tù nguyÖn hay kh«ng th× chÝnh b¶n th©n chñ thÓ míi kh¼ng ®Þnh ®îc ®iÒu ®ã. V× vËy chØ cã hä míi ®¹i diÖn cho chÝnh ý chÝ vµ quyÒn lîi cña m×nh ®Ó yªu cÇu Toµ ¸n huû hîp ®ång. BLDS ®a ra nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ c¸c trêng hîp hîp ®ång vo hiÖu do vi ph¹m sù tù nguyÖn t¹i c¸c ®iÒu 141, 142 BLDS vµ cã gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm lõa dèi , ®e do¹ trong giao dÞch d©n sù. Bé luËt cßn quy ®Þnh hîp ®ång v« hiÖu t¬ng ®èi do ngêi cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù nhng l¹i giao kÕt hîp ®ång vµo ®óng thêi ®iÓm kh«ng nhËn thøc, lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh (®iÒu 143 BLDS) vµ truêng hîp ngêi díi 18 tuæi giao kÕt mµ kh«ng cã sù ®ång ý cña ngêi ®¹i diÖn (®iÒu 140) C¬ së x¸c ®Þnh v« hiÖu trong nh÷ng trêng hîp nµy ®Òu dùa trªn nh÷ng lý luËn vÒ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù víi quy luËt tù nhiªn vÒ ho¹t ®éng t©m sinh lý cña con ngêi. Cã thÓ nhËn thÊy quy ®Þnh vÒ c¸c trêng hîp hîp ®ång v« hiÖu trong BLDS ®· kÕ thõa ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c quty ®Þnh tríc ®©y trong bé luËt d©n sù. Nh vËy hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi hay t¬ng ®èi ®Òu lµ nh÷ng hîp ®ång vi ph¹m ph¸p luËt khi giao kÕt. §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a hai lo¹i hîp ®ång v« hiÖu nµy: §èi víi hîp ®ång v« hiÖu tuyÖt ®èi th× hîp ®ång ®¬ng nhiªn v« hiÖu tõ thêi ®iÓm giao kÕt, cßn ®èi víi hîp ®ång v« hiÖu t¬ng ®èi th× hîp ®ång cã thÓ v« hiÖu. Tiªu chÝ ®Ó ph©n biÖt hai d¹ng v« hiÖu nµy lµ ®iÒu luËt mµ c¸c bªn giao kÕt vi ph¹m nh»m b¶o vÖ lîi Ých c¸ nh©n cña c¸c bªn giao kÕt. Còng cã mét c¸ch ph©n biÖt kh¸c lµ c¨n cø vµo møc ®ä vi ph¹m nghiªm träng hay kh«ng nghiªn trängddÓ x¸c ®Þnh v« hiÖu tuyÖt ®èi hay t¬ng ®èi. Nhng thùc ra b¶n chÊt còng kh«ng kh¸c nhau v× møc ®é vi ph¹m ph¸p luËt nh thÕ nµo còng ph¶i c¨n cø vµo lo¹i quyÒn lîi mµ ph¸p luËt b¶o vÖ ®Ó ph©n biÖt vµ cã c¬ së v÷ng ch¾c. Ngoµi ra ph¸p luËt cßn cã quy ®Þnh trêng hîp hîp ®ång v« hiÖu tõng phÇn khi néi dung cña phÇn ®ã v« hiÖu nhng kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn näi dung phÇn cßn l¹i cña hîp ®ång. Quy ®Þnh nµy xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých æn ®Þnh giao lu d©n sù trong trêng hîp chØ cã mét ®iÒu kho¶n kh«ng thiÕt yÕu trong hîp ®ång vµ kh«ng hîp ph¸p mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn c¸c néi dung cßn l¹i. VÒ nguyªn t¾c hîp ®ång v« hiÖu ph¶o bÞ huû bá nhng kh«ng ph¶i lóc nµo c¸c bªn tham gia hîp ®ång còng ph¸t hiÖn ra c¸c vi ph¹m lµ ®iÒu kiÖn dÉn ®Õn hîp ®ång v« hiÖu. Th«ng thêng lµ chØ mét bªn cã lîi trong viÖc huû bá hîp ®ång, v× vËy vÊn ®Ì hîp ®ång v« hiÖu chñ yÕu ®îc gi¶i quyÕt th«ng qua con ®êng tè tông t¹i Toµ ¸n. Do ®ã vÊn ®Ò thêi hiÖu ®Ó c¸c bªn yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn mét hîp ®ång v« hiÖu cã ý nghÜa to lín c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. C¬ së lý luËn cho viÖc x¸c ®Þnh thêi hiÖu yªu cÇu Toµ ¸n huû hîp ®ång v« hiÖu dùa trªn 3 vÊn ®Ò ®ã lµ: Thêi gian cã thÓ lµm cho hîp ®ång vi ph¹m ph¸p luËt trë thµnh hîp ®ång cã hiÖu lùc ph¸p luËt kh«ng ? Thø hai lµ quyÒn tù ®Þnh ®o¹t cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh; vµ thø ba lµ nhu cÇu b¶o vÖ sù æn ®Þnh trong giao dÞch d©n sù tõ phÝa Nhµ níc, x· héi. Trªn c¬ së ®ã, cã quan ®iÓm cho r»ng v× lîi Ých chung cña x· héi nÕu hîp ®ång bÞ v« hiÖu tuyÖt ®èi, nhÊt thiÕt ph¶i huû bá mµ kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi mét thêi hiÖu nµo. Nhng quan ®iÓm kh¸c l¹i lËp luËn r»ng hîp ®ång v« hiÖu dï sao còng t¹o ra mét t×nh tr¹ng thùc t¹i, vµ ®Ó b¶o vÖ sù æn ®Þnh cña c¸c giao dÞch d©n sù trong x· héi, sau mét thêi gian c¶i biÕn t×nh tr¹ng ®ã thµnh mét t×nh tr¹ng hîp ph¸p, tøc lµ c«ng nhËn hîp ®ång (®¬ng nhiªn lµ ph¶i cã mét thêi hiÖu t¬ng ®èi dµi). Cßn ®èi víi lo¹i hîp ®ång v« hiÖu t¬ng ®èi cßn cã thÓ c¨n cø vµo quyÒn tù ®Þnh cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång, nÕu hä kh«ng khëi kiÖn trong mét thêi h¹n th× cã thÓ suy ®o¸n hä ®· khíc tõ quyÒn yªu cÇu ph¸p luËt b¶o vÖ. Thêi hiÖu nµy cÇn x¸c ®Þnh ng¾n ®Ó b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña c¸c giao lu d©n sù. ViÖc x¸c ®Þnh thêi hiÖu khëi kiÖn hîp ®ång v« hiÖu cã ý nghÜa nto lín vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn,v× tuú theo quan ®iÓm ®îc chÊp nhËn sÏ dÉn ®Õn viÖc h¹n chÕ hay më réng sè viÖc kiÖn tông ®Õn Toµ ¸n vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù giao lu d©n sù. BLDS ®· ghi nhËn thêi h¹n khëi kiÖn lµ mét n¨m kÓ tõ ngµy x¸c lËp giao dÞch cho quiyÒn yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè mét giao dÞch v« hiÖu do ngêi cha thµnh niªn, ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù x¸c lËp, thùc hiÖn do bÞ nhÇm lÉn, do bÞ lõa dèi, bÞ ®eo do¹, do ngêi x¸c lËp kh«ng nhËn thøc ®¬ch hµnh vi cña m×nh (1). Theo quan ®iÓm chung thêi hiÖu mét n¨m lµ phï hîp, nhng thêi ®iÓm ®Ó tÝnh thêi hiÖu cã thÓ lµ cha phï hîp ®èi víi tõng lo¹i hîp ®ång v« hiÖu mµ ®iÒu kho¶n ®É bao qu¸t. Cã thÓ thÊy thêi hiÖu mét n¨m t¹i ®iÒu 145 BLDS sÏ hîp lý nÕu tÝnh thêi ®iÓm tõ ngµy ngêi ®¹i diÖn biÕt vÒ giao dÞch ®ã (®iÒu 140 BLDS) hoÆc tõ ngµy ngêi cha thµnh niªn trë thµnh ngêi thµnh niªn. T¬ng tù nh vËy, thêi ®iÓm ®îc tÝnh trong trêng hîp bÞ nhÇm lÉn, bÞ lõa dèi vµ tõ khi biÕt bÞ nhÇm lÉn, bÞ lõa dèi. Trong trêng hîp kh«ng nhËn thøc ®îc hµnh vi cña m×nh th× giao kÕt hîp ®ång tÝnh tõ khi ngêi ®ã nhËn thøc b×nh thêng. C¬ së lý luËn khi xem xÐt vÒ thêi ®iÓm tÝnh thêi hiÖu khëi kiÖn xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù v« hiÖu cña nh÷ng giao dÞch d©n sù vi ph¹m ®iÒu kiÖn tù nguyÖn khi giao kÕt hîp ®ång. VËy th× thêi hiÖu ®Ó bªn bÞ thiÖt h¹i yªu cÇu ph¸p luËt b¶o vÖ ph¶i tÝnh tõ thêi ®iÓm hä ý thøc ®îc sù kh«ng phï hîp gi÷a hµnh vi víi ý chÝ ®Ých thùc cña m×nh. MÆt kh¸c cÇn thiÕt ph¶i cã mét thêi hiÖu n÷a ®Ó æn ®Þnh giao lu d©n sù nh "Kh«ng qu¸ ba n¨m kÓ tõ ngµy giao dÞch d©n sù ®îc x¸c lËp" trong trêng hîp ®ã theo nguyªn t¾c tù ®Þnh ®o¹t c¸c bªn cã thÓ x¸c nhËn hîp ®ång cã hiÖu lùc b»ng hµnh vi cña m×nh, vÒ m¾t lý thuyÕt th× nh÷ng giao dÞch nµy chØ v« hiÖu mét c¸ch t¬ng ®èi. NÕu chØ cã mét quy ®Þnh nh kho¶n 1 ®iÒu 145 th× thêi hiÖu mét n¨m nªu trªn chØ mang tÝnh chÊt h×nh thøc, kh«ng cã tÝnh kh¶ thi. T¹i kho¶n 2 ®iÒu 145 quy ®Þnh: "§èi víi giao dÞch d©n sù quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 137, 138, 139 cña bé luËt nµy th× thêi gian yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè giao dÞch v« hiÖu kh«ng bÞ h¹n chÕ". Theo thêi hiÖu nµy ¸p dông cho víi giao dÞch v« hiÖu do gi¶ t¹o nh×n chung lµ ®óng ®¾n. nhhng ®èi víi giao dÞch d©n sù do vi ph¹m ®iÒu cÊm cña ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi th× cßn cã khÝa c¹nh cha tho¶ ®¸ng.Cô thÓ nh÷ng trêng hîp mµ ®èi tîng cña hîp ®ång lµ vËt kh«ng ®îc phÐp giao dÞch nh thuèc phiÖn, vò khhÝ, cæ vËt, tµi s¶n thuéc së h÷u toµn d©n th× viÖc kh«ng h¹n chÕ thêi gian yªu cÇu Toµ ¸n tuyªn bè v« hiÖu tuyÖt ®èi, ®ång thêi nhÊt qu¸n nvíi quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 225 BLDS kh«ng x¸c lËp quyÒn së h÷u theo thêi hiÖu ®èi víi tµi s¶n thuéc së h÷u toµn d©n. Nh÷ng trêng hîp kh¸c nh hîp ®ång v« hiÖu do ®Þnh ®o¹t tµi s¶n thuéc së h÷u chung, ®ång thõa kÕa mµ cha cã sù ®ång ý cña c¸c ®ång nsë h÷u th× ph¸p luËt cã thÓ quy ®Þnh mét thêi h¹n (cã thêi h¹n). Bëi v× víi lý luËn vÒ quyÒn së h÷u trong viÖc x¸c lËp quyÒn së h÷u theo thêi hiÖu th× giao dÞch v« hiªô ë d¹ng nµy sÏ m©u thuÉn víi quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 ®iÒu 255 "ChiÕn h÷u tµi s¶n kh«ng cã c¨n cø ph¸p luËt ngay t×nh, liªn tôc, c«ng khai trong thêi h¹n 10 n¨m ®èi víi ®éng s¶n, 30 n¨m ®èi víi bÊt ®éng s¶n th× trë thµnh chñ së h÷u tµi s¶n ®ã, kÓ tõ thêi ®iÓm chiÕn h÷u" chø kh«ng ph¶i lµ v« thêi h¹n nh quy ®Þnh trªn. ViÖc quy ®Þnh thêi hiÖu hîp ®ång kh«ng chØ cã ý nghÜa æn ®Þnh giao lu d©n sù mµ cßn b¶o hé thùc sù quyÒn së h÷u cña c«ng d©n, bëi trong mét chõng mùc nµo ®ã, chñ së h÷u ph¶i quan t©m tíi sè phËn cña tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh mµ kh«ng thÓ phã mÆc cho ngêi kh¸c ®Ó bÊt cö lóc nµo còng cã thÓ khëi kiÖn yªu cÇu ph¸p luËt b¶o vÖ (v« thêi h¹n). §ång thêi cã ý nghÜa thóc ®Èy tÝnh tÝch cùc cña chñ thÓ trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. §èi víi hîp ®ång v« hiÖu, vÊn ®Ò cã ý nghÜa x¸c thùc nhÊt ®èi víi c¸c bªn lµ vÊn ®Ò hiÖu qu¶ ph¸p lý cña hîp ®ång v« hiÖu vµ nã còng nh¾c nhë ý thøc t«n träng ph¸p luËt khi giao kÕt hîp ®ång d©n sù. H§DS dï v« hiÖu tuyÖt ®èi hay t¬ng ®èi khi ®· bÞ Toµ ¸n tuyªn bè ®Òu cã mét hËu qu¶ ph¸p lý chung ®ã lµ: Ph¶i huû bá hîp ®ång vµ c¸c bªn quay trë l¹i tr¹ng th¸i ban ®Çu tríc khi giao kÕt hîp ®ång. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× hîp ®ång v« hiÖu kh«ng ph¸t sinh hiÖu lùc, kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn, nghÜa vô cña c¸c bªn tõ thêi ®iÓm x¸c lËp (®iÒu 146 BLDS). Tuy nhiªn kh«ng ph¶i lóc nµo hîp ®ång v« hiÖu còng ®îc ph¸t hiÖn ngay tõ ®Çu, vµ kh«ng Ýt hîp ®ång chØ ®îc ph¸t hiÖn vµ tuyªn bè huû bá khi c¸c bªn thùc hiÖn mét phÇn hoÆc toµn bé hîp ®ång. V× vËy nguyªn t¾c chung nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt hËu qu¶ ph¸p lý cña hîp ®ång v« hiÖu lµ: - NÕu c¸c bªn giao kÕt hîp ®ång cha thùc hiÖn nghÜa vô th× kh«ng ®îc thùc hiÖn n÷a. - NÕu c¸c bªn ®· thùc hiÖn mét phÇn hîp ®ång th× kh«ng ®îc tiÕp tôc thùc hiÖn n÷a vµ ph¶i tr¶ l¹i cho nhau nh÷ng g× ®· nhËn. - NÕu ®· thùc hiÖn xong hîp ®ång th× ph¶i tr¶ l¹i cho nhau nh÷ng g× ®· nhËn theo t×nh tr¹ng ban ®Çu, nÕu kh«ng hoµn tr¶ b»ng hiÖn vËt th× ph¶i hoµn toµn tr¶ b»ng tiÒn ®Ó kh«i phôc l¹i t×nh tr¹ng ban ®Çu nh khi cha giao kÕt hîp ®ång. - Bªn cã lçi g©y ra thiÖt h¹i th× ph¶i båi thêng thiÖt h¹i. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh nghÜa vô cña c¸c bªn trong hîp ®ång v« hiÖu ph¶i ®îc thùc hiÖn cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶o ®Ò cËp ®Õn c¬ së lý luËn cña nghÜa vô ®ã. §©y tÊt yÕu kh«ng thÓ lµ nghÜa vô theo hîp ®ång bëi hîp ®ång bÞ v« hiÖu, bÞ coi lµ cha tõng ®îc giao kÕt. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn së h÷u, quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn sö dông cña c¸c bªn trong hîp ®ång v« hiÖu bÞ xem lµ bÊt hîp ph¸p, nh vËy viÖc c¸c bªn trong hîp ®ång v« hiÖu bÞ xem lµ bÊt hîp ph¸p, nh vËy viÖc c¸c bªn trong trêng hîp ®ång v« hiÖu ®îc hëng lîi trë thµnh viÖc hëng lîi kh«ng cã c¨n cø ph¸p luËt. ChÝnh v× lý do ®ã mµ nghi· vô cña c¸c bªn trong hîp ®ång v« hiÖu lµ nghÜa vô hoµn tr¶ tµi s¶n do ®îc hëng lîi mµ kh«ng cã c¨n cø hîp ph¸p. Theo nguyªn t¾c hoµn tr¶ do ®îc hëng lîi kh«ng cã c¨n cø ph¸p luËt, th× nghÜa vô hoµn tr¶ cña c¸c bªn trong hîp ®ång v« hiÖu x¸c ®Þnh theo nguyªn t¾c ®ã. Trong vÊn ®Ò hËu qu¶ ph¸p lý cña hîp ®ång v« hiÖu th× tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i cã ý nghÜa quan träng vÒ thùc tiÔn. Nã b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cho c¸c bªn trong hîp ®ång. X¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi ngêi vi ph¹m, trong thùc tiÔn thiÖt h¹i x¶y ra cã thÓ do lçi cña mét bªn hoÆc c¸c bªn trong hîp ®ång. C¬ së ph¸p lý ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i ph¶i dùa vµo yÕu tè lçi cña chñ thÓ. Bªn nµo cã lçi lµm cho hîp ®ång bÞ v« hiÖu th× ph¶i båi dìng thiÖt h¹i cho bªn bÞ thiÖt h¹i, trêng hîp c¶ hai bªn ®Òu cã lçi g©y ra thiÖy h¹i ®ã th× mçi bªn tù chÞu phÇn thiÖt h¹i cña m×nh (kho¶n 2 ®iÒu 137). Nh vËy ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é lçi cña mçi bªn trong viÖc dÉn ®Õn hîp ®ång bÞ huû bá qua ®ã x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm d©n sù cña mçi bªn. Møc ®é lçi cã ý nghÜa x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n cña c¸c bªn khi hîp ®ång bÞ v« hiÖu. ViÖc x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i do hîp ®ång v« hiÖu còng ph¶i c¨n cø trªn nguyªn lý vÒ tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i ngoµi hîp ®ång víi c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm theo quy ®Þnh taÞ ch¬ng V phÇn thø ba cña BLDS. Nh×n chung vÊn ®Ò hîp ®ång v« hiÖu vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña hîp ®ång v« hiÖu trong ph¸p luËt d©n sù cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn khi vËn dông chÕ ®Þnh nµy ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ hîp ®ång v« hiÖu, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hîp ®ång v« hiÖu vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã ¶nh hëng trùc tiÕp viÖc æn ®Þnh giao lu d©n sù, b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cho c«ng d©n. Ch¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ vµ kÕt luËn 3.1. Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c¸c qui ®Þnh cña hîp ®ång d©n sù trong luËt d©n sù. Hîp ®ång d©n sù lµ mét chÕ ®Þnh quan träng cña ph¸p luËt d©n sù, ®iÒu chØnh mét sè lîng rÊt lín quan hÖ ph¸p luËt trong ®êi sèng x· héi. Hîp ®ång d©n sù ®· gãp phÇn t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c quan hÖ x¸c lËp vµ thùc hiÖn tho¶ thuËn cña c¸c chñ thÓ. Gãp phÇn tho¶ m·n ®îc nhu cµu cña c¸c chñ thÓ ph¸p luËt. Tuy nhiªn trong viÖc ¸p dông c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ hîp ®ång d©n sù vµo thùc tÕ ®· cã nhng vÊn ®Ò phøc t¹p n¶y sinh (ngay tõ quy ®Þnh cña ph¸p luËt hoÆc do thùc tÕ kh¸ch quan). Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cÇn gi¶i quyÕt tèt ®Ó thùc sù t¹o thuËn lîi cho c¸c chñ thÓ cña ph¸p luËt d©n sù . 3.1.1 VÊn ®Ò n¶y sinh tõ kh¸i niÖm hîp ®ång d©n sù vµ mèi quan hÖ gi÷a hîp ®ång d©n sù vµ hîp ®ång kinh tÕ, th¬ng m¹i.... MÆc dï vÒ mÆt lý luËn th× ®· cã sù ph©n biÖt gi÷a hîp ®ång kinh tÕ víi hîp ®ång d©n sù. Nhng vÊn ®Ò nµy ®· g©y nhiÒu tranh c·i ,bëi v× kh¸i niÖm hîp ®ång d©n sù qui ®Þnh t¹i ®iÒu 394- BLDS: “Hîp ®ång d©n sù lµ sù tho¶ thuËn gi÷ac¸c bªn vÒ viÖc x¸c lËp, thay ®æi hîc chÊm døt quyÒn vµ nghÜavô d©n sù” lµ mét kh¸i niÖm rÊt réng. VÒ mÆt lý luËn th× ngay c¶ hîp ®ång th¬ng m¹i còng chØ lµ nh÷ng lîi Ých hîp ph¸p mµ c¸c bªn mong muèn ®¹t ®îc khi tham gia hîp ®ång (®iÒu 132 - BLDS). Nh vËy, môc ®Ých nµy ®· bao hµm c¶ môc ®Ých kinh doanh cña hîp ®ång kinh tÕ vµ môc ®Ých thu lîi nhuËn cña hîp ®ång th¬ng m¹i. NÕu lÊy c¨n cø lµ chñ thÓ lµ tiªu chÝ ph©n biÖt th× râ rµng c¸c chñ thÓ cña häp ®ång kinh tÕ vµ th¬ng m¹i ®Òu lµ chñ thÓ cña hîp ®ång d©n sù. V× thÕ cã thÓ kh¼ng ®Þnh hîp ®ång kinh tÕ vµ th¬ng m¹i ®Òu chØ lµ mét bé phËn cña hîp ®ång d©n sù. Tuy nhiªn ë ViÖt Nam ngay trong c¸c ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ vµ luËt th¬ng m¹i ®Òu kh«ng ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò quan hÖ víi ph¸p luËt d©n sù. Vµ ®Æc biÖt cã ý kiÕn cßn kh¼ng ®Þnh luËt d©n sù kh«ng thÓ ¸p dông cho hîp ®ång kinh tÕ. Râ rµng viÖc song song tån t¹i nh÷ng v¨n b¶n luËt mang tÝnh chÊt m©u thuÉn vµ chång chÐo nh bé luËt d©n sù, Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ, luËt th¬ng m¹i nh hiÖn nay, l¹i phñ nhËn (hoÆc nÐ tranh viªc thõa nhËn ) mèi quan hÖ riªng chung gi÷a c¸c v¨n b¶n luËt ®ã ®· g©y khã kh¨n trong viÖc ¸p dông ph¸p luËt vµo cuéc sèng. Thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu vô viÖc tån ®äng cha gi¶i quyÕt ®îc do cha cã híng dÉn cô thÓ cña Toµ ¸n tèi cao vÒ viÖc x¸c ®Þnh hîp ®ång tranh chÊp ®ã lµ hîp ®èng kinh tÕ hay d©n sù vµ sÏ thuéc thÈm quyÒn cña Toµ d©n sù hay kinh tÕ. Thùc tr¹ng trªn cßn dÉn ®Õn mét lo¹i hîp ®ång ®îc x¸c lËp hîp ph¸p theo Bé luËt d©n sù nhng laÞ trë thµnh v« hiÖu theo ®iÒu 8 Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ. §ã lµ c¸c trêng hîp khi hîp ®ång d©n sù cã mét bªn lµ c¸ nh©n kh«ng ®îc phÐp kinh doanh, hoÆc c¶ hai bªn ®Òu cã giÊy phÐp kinh doanh vµ môc ®Ých cña hîp ®ång lµ nh»m môc ®Ých kinh doanh..... MÆt kh¸c, sù chång chÐo, m©u thuÉn gi÷a ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ vµ Bé luËt d©n sù ®· lµm cho viÖc ph©n biÖt gi÷a hîp ®ång d©n sù vµ hîp ®ång kinh tÕ trë nªn rÊt khã kh¨n trong thùc tiÔn. Kh«ng chØ c¸c chñ thÓ hîp ®ång bÞ nhÇm lÉn trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp. 3.1.2 VÒ c¸c qui ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång d©n sù còng nh c¸c trêng hîp v« hiÖu cña hîp ®ång d©n sù t¹i ch¬ng V – PhÇn thø nhÊt cña BLDS - ®· ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu cña Nhµ níc vµ c¸c chñ thÓ cña Ph¸p luËt d©n sù. Nã ®· thÓ hiÖn ®îc ®îc vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi c¸c quan hÖ hîp ®ång d©n sù. C¸c qui ®Þnh ®ã ®· gãp phÇn b¶o vÖ tèt quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn khi tham gia quan hÖ hîp ®ång d©n sù. Còng qua ®ã t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó Nhµ níc cã biÖn ph¸p trõng ph¹t ®èi víi c¸c chñ thÓ vi ph¹m ph¸p luËt. Tuy nhiªn ngay trong néi dung c¸c ®iÒu kho¶n vÒ hîp ®ång d©n sù v« hiÖu còng nh viÖc ¸p dông chóng vµo thùc tÕ ®· lµm n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt kh¾c phôc. - VÒ ®iÒu kiÖn h×nh thøc cña hîp ®ång vµ trêng hîp hîp ®ång d©n sù v« hiÖu do vi ph¹m vÒ h×nh thøc (®iÒu 139 BLDS). Trong thùc tÕ c¸c qui ®Þnh vÒ h×nh thøc b¾t buéc cña hîp ®ång d©n sù bÞ vÞ ph¹m rÊt nhiÒu, dÆc biÖt lµ trong hîp ®ång mua b¸n nhµ ë... mµ nguyªn nh©n phÇn lín lµ do c¸c chñ thÓ thiÕu sù hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt. Do ®ã nÕu tuyªn nh÷ng hîp ®ång d©n sù ®ã lµ v« hiÖu th× sÏ g©y thiÕt h¹i cho c¸c bªn, tuy nhiªn viÖc qui ®Þnh vÒ viÖc gia h¹n ®èi víi viÖc thùc hiÖn ®óng yªu cÇu h×nh thøc lµ rÊt hîp lý. MÆt kh¸c ®iÒu 400 BLDS cho phÐp c¸c bªn cã thÓ sö dông qu¸ nhiÒu h×nh thøc thÓ hiÖn hîp ®ång d©n sù nh hiÖn nay mµ kh«ng cã sù h¹n chÕ lµ rÊt khã hiÓu. NhiÒu giao dÞch d©n sù vµ hîp ®ång d©n sù cã gi¸ trÞ rÊt lín nhng l¹i chØ thÓ hiÖn díi h×nh thøc miÖng hoÆc hµnh vi cô thÓ sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp x¶y ra. Do ®ã liÖu cã nªn söa ®æi ®iÒu 400 BLDS theo híng nh qui ®Þnh cña Bé luËt d©n sù níc Céng hoµ Ph¸p lµ mäi hîp ®ång cã gi¸ trÞ 50 Fr¨ng trë lªn ®Òu ph¶i thÓ hiÖn b»ng h×nh thøc v¨n b¶n hay kh«ng? NÕu qui ®Þnh chÆt chÏ nh vËy theo t«i nghÜ míi thËt sù b¶o ®¶m ®îc quyÒn vµ lîi Ých cña c¸c bªn còng nh ®¶m b¶o tèt vai trß cña nhµ níc vµ ph¸p luËt. - VÒ trêng hîp qui ®Þnh hîp ®ång d©n sù v« hiÖu t¹i ®iÒu 140 vµ142 BLDS dêng nh ®· qui ®Þnh qu¸ nhiÌu bÊt lîi ®èi víi bªn giao kÕt víi ngêi kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ. Thùc tÕ khi giao kÕt hîp ®ång d©n sù th× ph¸p luËt l¹i kh«ng b¾t buéc c¸c bªn ph¶i th«ng b¸o cho nhau vÒ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña m×nh còng nh cña bªn kia. Do ®ã khi giao kÕt hîp ®ång d©n sù víi ngêi cha thµnh niªn, ngßi kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi... th× bÊt lîi hoµn toµn thuéc vÒ bªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù trong quan hÖ. MÆt kh¸c theo quy ®Þnh cñac¸c ®iÒu 22,24 còng ®· ®Ó mét kÏ hë ph¸p luËt ®ã lµ kh«ng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña giao dÞch d©n sù mµ ngêi cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù kh«ng ®Çy ®ñ ®îc x¸c lËp vµ thùc hiÖn ®éc lËp . Mét vÊn ®Ò n÷a ®îc ®Æt ra, ®ã lµ ®iÒu 140 BLDS bá ngá kh¶ n¨ng bªn giao kÕt hîp ®ång d©n sù víi ngêi cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù kh«ng ®Çy ®ñ liÖu cã thÓ yªu cÇu huû bá hîp ®ång d©n sù (tuyªn hîp ®ång d©n sù v« hiÖu) v× lý do bªn kia kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hay kh«ng.VÊn ®Ò nµy ®iÒu 1125 Bé luËt d©n sù Céng hoµ Ph¸p qui ®Þnh: “ Nh÷ng ngêi cã n¨ng lùc giao kÕt hîp ®ång kh«ng thÓ nªu ra sù v« n¨g cña nh÷ng ngêi m×nh ®· giao kÕt ®Ó chèng l¹i hä”. Ngîc l¹i, liÖu c¸c chñ thÓ bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc c¸c chñ thÓ t¹i ®iÒu 22 Bé luËt d©n sù cã thÓ tù m×nh yªu cÇu toµ ¸n tuyªn hîp ®ång d©n sù v« hiÖu bëi chÝnh h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cña m×nh kh«ng (th«ng qua ngêi ®¹i diÖn hoÆc do kh«ng cã ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt). - VÒ hîp ®ång d©n sù v« hiÖu do nhÇm lÉn, th× theo qui ®Þnh t¹i ®iÒu 141 míi chØ qui ®Þnh mét trêng hîp lµ nhÇm lÉn vÒ néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång d©n sù tøc lµ nhÇm lÉn vÒ c¸c ®iÒu kho¶n b¾t buéc cña hîp ®ång d©n sù. Qui ®Þnh nµy qu¸ chung, do ®ã sÏ khã ¸p dông trong thùc tÕ, nªn ch¨ng chØ nªn qui ®Þnh cô thÓ vÒ c¸c trêng hîp nhÇm lÉn cô thÓ nh nhÇm lÉn vÒ ®èi tîng (b¶n chÊt) cña hîp ®ång d©n sù, nhÇm lÉn vÒ chñ thÓ cña hîp ®ång d©n sù... Ngoµi ra, kh¸i niÖm nhÇm lÉn còng kh«ng ®îc lµm râ nh kh¸i niÖm “lõa ®¶o” hay “®e do¹”. Do ®ã còng g©y khã kh¨n trong viÖc ¸p dông qui ®Þnh nµy vµo thùc tÕ. Râ rµng míi chØ cã vÊn ®Ò hîp ®ång d©n sù v« hiÖu ®· n¶y sinh ra nhiÒu thùc tÕ cÇn gi¶i quyÕt. Do ®ã cÇn cã sù söa ®æi, bæ sung hoÆc cã híng dÉn cô thÓ ®Ó lµm hoµn thiÖn h¬n c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hîp ®ång d©n sù nãi chung vµ hîp ®ång d©n sù v« hiÖu nãi riªng, ®¶m b¶o tèt nhÊt quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ ph¸p luËt d©n sù. 3.1.3 ViÖc thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù cña c¸c bªn dùa trªn c¬ së sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång (hoÆc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt). Do vËy trong Bé luËt d©n sù, chÕ ®Þnh thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù chØ qui ®Þnh t¹i ®iÒu 149 . Cã thÓ nãi , ®©y lµ mét nguyªn t¾c thÓ hiÖn râ nhÊt quyÒn tù do tho¶ thuËn cña c¸c bªn còng nh tr¸ch nhiÖm cña c¸c chñ thÓ quan hÖ hîp ®ång d©n sù . Trong thùc tÕ nhiÒu khi hîp ®ång d©n sù ®îc thùc hiÖn kh«ng thËt ®óng nh ®· tho¶ thuËn. Cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng hîp ®ång d©n sù kh«ng ®îc thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng do ®ã d· x¶y ra thiÖt h¹i cho c¸c bªn, v× thÕ tr¸ch nhiÖm d©n sù theo hîp ®ång ®îc qui ®Þnh trong Bé luËt d©n sù nh»m ®¶m b¶o quyÒn vµ líi Ých cña c¸c bªn còng nh ®Ó trõng ph¹t c¸c bªn vi ph¹m hîp ®ång d©n sù. Cã thÓ nãi tr¸ch nhiÖm d©n sù theo hîp ®ång ®· trë thµnh mét biÖn ph¸p gióp cho c¸c bªn b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh vµ lµ biÖn ph¸p ®¶m b¶o hîp ®ång d©n sù ®îc thùc hiÖn ®óng theo tho¶ thuËn vµ qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Tuy nhiªn trong qóa tr×nh ¸p dông tr¸ch nhiÖm d©n sù theo hîp ®ång cã mét sè vÊn ®Ò ®îc ®Ær ra. Cô thÓ lµ trong viÖc x¸c ®Þnh thiÖt h¹i x¶y ra do hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång d©n sù vµ mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vµ thiÖt h¹i. MÆc dï trong Bé luËt d©n sù t¹i kho¶n 2, 3 ®iÒu 310 ®· nãi ®Õn c¸c lo¹i tæn thÊt (c¸c h×nh thøc thÓ hiÖn, c¸c c¨n cø x¸c ®Þnh thiÖt h¹i), tuy nhiªn ph¬ng thøc vµ c¨n cø x¸c ®Þnh tÝnh to¸n thiÖt h¹i x¶y ra còng cha ®îc ®Çy ®ñ cô thÓ. Do ®ã ®· g©y ra khã kh¨n cho ngêi gi¶i quyÕt tr¸ch nhiÖm d©n sù theo hîp ®ång mµ cô thÓ lµ tr¸ch nhiÖm båi thêng thiÖt h¹i. VÒ vÊn ®Ò mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi vi ph¹m vµ thiÖt h¹i x¶y ra cha cã c¬ së ph¸p lý râ rµng mµ hoµn toµn dùa trªn ph¬ng diÖn lý luËn ®Ó xem xÐt, v× thÕ trong thùc tÕ cha thËt thuyÕt phôc. Trë l¹i vÊn ®Ò tÝnh to¸n thiÖt h¹i x¶y ra còng cÇn qui ®Þnh thªm c¸c vÊn ®Ò nh c¨n cø nµo ®Ó x¸c ®Þnh thiÖt h¹i (gi¸ c¶, chÊt lîng...) hoÆc thêi ®iÓm tÝnh to¸n thiÖt h¹i trong c¸c v¨n b¶n híng dÉn cô thÓ. NÕu x¶y ra hiÖn tîng trît gi¸ th× gi¸ trÞ thiÖt h¹i cã thÓ ®iÒu chØnh theo hay kh«ng... MÆt kh¸c ®èi víi kho¶n 2 ®iÒu 311 cÇn ®îc söa ®æi theo híng lµ nÕu “ Ngêi cã nghÜa vô kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô giao vËt cïng lo¹i th× ngêi cã quyÒn cã thÓ yªu cÇu ngêi kh¸c giao vËt cïng lo¹i, ngêi cã nghÜa vô ph¶i thanh to¸n chi phÝ...”. VÊn ®Ò nµy ®îc ph¸p luËt d©n sù nhiÒu níc ghi nhËn nhng trong bé luËt d©n sù ViÖt nam l¹i kh«ng cã. 3.1.4 Trong viÖc ¸p dông c¸c qui ph¹m ph¸p luËt vÒ hîp ®ång d©n sù vµo thùc tÕ ®· lµm n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p mµ nguyªn nh©n cña hiÖn tîng ®ã cã kh¸ nhiÒu. Tríc tiªn, ph¶i kÓ ®Õn nguyªn nh©n vÒ sù chång chÐo, m©u thuÉn kh«ng râ rµng cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ hîp ®ång còng nh thiÕu c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh cña c¸c c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÓn. Nguyªn nh©n thø hai lµ do t×nh tr¹ng thiÕu hiÓu biÕt cña ngêi d©n vÒ ph¸p luËt nãi chung vµ ph¸p luËt d©n sù nãi riªng. Nguyªn nh©n nµy xuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng hiÓu biÕt cña ngêi d©n ,nhng cßn xuÊt ph¸t tõ sù yÕu kÐm trong viÖc tuyªn truyÒn ,gi¸o dôc ,phæ biÕn ph¸p luËt tõ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn . Nguyªn nh©n thø ba lµ t×nh tr¹ng xÐt xö vµ thi hµnh c¸c b¶n ¸n quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cßn tån ®äng kh«ng cã hiÖu qu¶ cao dÉn ®Õn ngêi d©n mÊt lßng tin vµo ph¸p luËt hoÆc l¹i coi thêng ph¸p luËt . ChÝnh tõ nh÷ng nguyªn nh©n trªn ®· dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ t×nh h×nh vi ph¹m vi ph¹m c¸c qui ®Þnh cña Nhµ níc vÒ x¸c vµ thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù trë nªn phæ biÕn. Theo b¸o c¸o cña Toµ ¸n Nh©n d©n Tèi cao th¸ng 3 n¨m 2000 cho thÊy: “Hµng n¨m ngµnh Toµ ¸n ph¶i tËp trung lc lîng vµ dµnh nhiÒu thêi gian ®Ó ®iÒu tra, hoµ gi¶i xÐt xö mét khèi lîng rÊt lín c¸c vô tranh chÊp d©n sù , h«n nh©n vµ gia ®×nh. Nh÷ng tranh chÊp nµy b×nh qu©n hµng n¨m nhiÒu gÊp hai lÇn sè vô ¸n h×nh sù mµ c¸c toµ ¸n ph¶i xÐt xö s¬ thÈm”. Nh vËy thùc tr¹ng nµy ®· trë nªn b¸o ®éng ®èi víi níc ta, trong khi chóng ta ®ang ph¶i ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ – x· héi. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy chóng ta ph¶i ¸p dông mét sè biÖn ph¸p sau: - Ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc, phæ biÕn hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt vµ ph¸p luËt hîp d©n sù cho mäi ngêi. N©ng cao ý thøc vÒ t«n träng vµ tu©n thñ nghiªm chØnh c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt, cña ngêi d©n . - N©ng cao chÊt lîng c¸cv¨n b¶n ph¸p luËt, cÇn x©y dùng ph¸p luËt vÒ hîp ®ång d©n sù mét c¸ch thèng nhÊt vµ chÆt chÏ, tr¸nh nh÷ng qui ®Þnh qu¸ chung hoÆc nh÷ng kÏ hë mµ c¸c chñ thÓ cã thÓ lîi dông ®Ó vi ph¹m. - N©ng cao hiªô qu¶ xÐt xö cña toµ ¸n còng nh hiÖu qu¶ cña viÖc thi hµnh c¸c b¶n ¸n , quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n . - T¨ng cêng sù qu¶n lý cña Nhµ níc ë tÇm vÜ m« ®èi víi c¸c quan hÖ x¸c lËp vµ thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù . Hoµn thiÖn c¸c kü thuËt ¸p dông vµ c¸ch thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh cña Toµ ¸n còng nh cña c¸c chñ thÓ. 3.2 KÕt luËn: Tãm l¹i, viÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ hîp ®ång d©n sù rÊt phøc t¹p nhng rÊt cÇn thiÕt, bëi th«ng qua ®ã cã thÓ viÖc x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®îc chÝnh x¸c vµ hîp lý h¬n. Tõ ®ã viÖc ¸p dông vÒ hîp ®ång ®îc vµo cuéc sèng sÏ ®îc thuËn lîi h¬n. Ngîc l¹i tõ viÖc ¸p dông ph¸p luËt trong cuéc sèng sÏ cã t¸c ®éng trë l¹i ®èi viÖc nghiªn cøu vÒ lý luËn cña khoa häc ph¸p lý. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ hîp ®ång d©n sù” do giíi h¹n cña kho¸ luËn vµ h¹n chÕ cña kh¶ n¨ng nªn kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng s¬ suÊt vµ sai sãt, do ®ã rÊt mong sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n trong viÖc gióp t«i hoµn thµnh kho¸ luËn nµy . Tµi liÖu tham kh¶o 1. HiÕn ph¸p níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam -1992 2. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ 3. Bé luËt d©n sù - 1995 4. Ph¸p luËt vÒ hîp ®ång - NXB chÝnh trÞ Quèc gia -1995 5. Gi¸o tr×nh lý luËn chung Nhµ níc vµ ph¸p luËt – Trêng §H Tæng hîp 6. Gi¸o tr×nh LuËt d©n sù - Trêng §¹i häc LuËt Hµ néi Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 Ch¬ng I : Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång d©n sù 4 1.1. Lîc sö qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ph¸p luËt d©n sù vÒ hîp ®ång ë ViÖt Nam. 4 1.2. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt ph¸p lý cña hîp ®ång d©n sù. 19 1.3. Mét sè vÊn ®Ò kh¸c biÖt gi÷a hîp ®ång d©n sù vµ hîp ®ång kinh tÕ. 21 Ch¬ng II: Mét sè néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång d©n sù 32 2.1. Giao kÕt hîp ®ång d©n sù 32 2.2. Thùc hiÖn hîp ®ång d©n sù 47 2.3. C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn H§DS 58 2.4. Hîp ®ång d©n sù v« hiÖu vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña nã 67 Ch¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ vµ kÕt luËn 75 3.1. Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c¸c qui ®Þnh cña hîp ®ång d©n sù trong luËt d©n sù 75 3.2. KÕt luËn 81

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Một số vấn đề lý luận về hợp đồng dân sự.doc