Một vài suy nghĩ về công tác vận động quần chúng nhân dân tham gia công tác đấu tranh chống buôn lậu và gian lận thương mại tại địa bàn tỉnh Hà Tĩnh

cã chung ®­êng biªn giíi ®Êt liÒn víi n­íc b¹n Lµo trªn 130 km, ®Æc biÖt Hµ TÜnh cã ®­êng 8A vµ cöa khÈu quèc tÕ CÇu Treo, ®©y lµ con ®­êng thuËn tiÖn nhÊt ®i qua c¸c n­íc Lµo, Th¸i Lan. Víi vÞ trÝ vµ ®Þa lý nµy viÖc giao l­u kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi vµ th­¬ng m¹i theo con ®­êng 8A qua cöa khÈu CÇu Treo hÕt søc ®a d¹ng vµ thuËn lîi. Trong nh÷ng n¨m qua t×nh h×nh kinh tÕ cña Hµ TÜnh cã b­íc ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng nhanh chãng sau nh÷ng n¨m t¸i lËp tØnh, kinh tÕ ®èi ngo¹i ®­îc më réng gi÷a hai tØnh (Hµ tÜnh- B«lykh¨mxay). T¹i c¸c cöa khÈu ®­êng bé vµ c¶ng biÓn tiÕp nhËn vµ lµm thñ tôc cho hµng chôc triÖu l­ît hµng ho¸ XNK mçi n¨m. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c lo¹i téi ph¹m vÒ kinh tÕ còng ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng phøc t¹p h¬n, c¸c tÖ n¹n bu«n b¸n, vËn chuyÓn tr¸i phÐp chÊt ma tuý, gian lËn th­¬ng m¹i còng gia t¨ng vµ diÔn biÕn phøc t¹p, ®· xuÊt hiÖn ®­êng d©y æ nhãm xuyªn quèc gia. 2/ Quan ®iÓm cña §¶ng, Nhµ n­íc ta vÒ vai trß vµ c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n trong ®Êu tranh chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i: C¸c M¸c, Ph.¡ng ghen – nh÷ng nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa Céng s¶n khoa häc vµ sau nµy, nh÷n nhµ c¸ch m¹ng kiÖt xuÊt cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi, V.I. Lª-Nin vµ Hå ChÝ Minh ®· cã quan ®iÓm rÊt ®óng ®¾n vÒ quÇn chóng vµ vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n. V.I Lª Nin cho r»ng “ kh«ng cã sù ®ång t×nh vµ ñng hé cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng ®èi víi ®éi ngò tiÒn phong cña m×nh, tøc lµ ®èi víi giai cÊp v« s¶n, th× c¸ch m¹ng v« s¶n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc”. Hå ChÝ Minh cho r»ng quÇn chóng nh©n d©n lµ ng­êi s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt vµ cña c¶i t×nh thÇn, do vËy kh¸i niÖm quÇn chóng nh©n d©n lµ: Ph¶i cã ®­êng lèi chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n kÞp thêi, ph¶i lµm cho ng­êi d©n hiÓu râ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch sÏ ®­a l¹i lîi Ých cho d©n vµ do nh©n d©n thùc hiÖn kh«ng ai lµm thay ®­îc. Ph¶i s©u s¸t ®Õn nh©n d©n, s©u s¸t ®Õn tõng c¬ së, bµn b¹c víi d©n, víi c¬ së vÒ kÕ ho¹ch thùc hiÖn chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cho phï hîp víi hoµn c¶nh cña tõng ®Þa ph­¬ng tõng c¬ së vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nh©n d©n. Trong vµ sau khi thùc hiÖn cÇn ph¶i theo dâi ®«n ®èc kiÓm tra rót kinh nghiÖm ®Ó kÞp thêi bæ sung uèn n¾n nh÷ng thiÕu sãt lÖch l¹c sai lÇm trong chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch. Râ rµng “ C¸ch m¹ng lµ viÖc chung cña d©n chóng chø kh«ng ph¶i viÖ cña mét, hai ng­êi”. TÊt c¶ v× lîi Ých cña quÇn chóng nh©n d©n, ®oµn kÕt lµ lùc l­îng lµ søc m¹nh, lµ d©n chñ ®Òu dùa vµo lùc l­îng quÇn chóng nh©n d©n. §ã lµ nh÷ng t­ t­ëng cèt lâi cña Hå ChÝ Minh vÒ c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng. Cã lý luËn c¸ch m¹ng míi cã phong trµo c¸ch m¹ng nh÷ng quan ®iÓm t­ t­ëng vÒ quÇn chóng vµ chØ ®¹o c«ng t¸c quÇn chóng cña chñ nghÜa M¸c Lª Nin vµ Hå ChÝ Minh cßn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ ®èi víi chóng ta ngµy nay. Qu¸n triÖt s©u s¾c vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng luËn ®iÓm, t­ t­ëng Êy sÏ gãp phÇn quan träng hµng ®Çu ®­a c«ng t¸c quÇn chóng cña toµn bé hÖ thèng chÝnh trÞ tiÕn lªn mét b­íc míi. Môc tiªu, nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò míi mÎ vµ phøc t¹p ®ßi hái ph¶i ®æi míi c¶ vÒ néi dung vµ ph­¬ng thøc c«ng t¸c quÇn chóng. Kh«ng chØ lµ gi¸o dôc gi¸c ngé chÝnh trÞ t­ t­ëng mµ cßn lµ tæ chøc x©y dùng kinh tÕ. Nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc vÒ ®êi sèng, viÖc lµm, d©n trÝ vµ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c cña cuéc sèng hµng ngµy cña nh©n d©n kh«ng chØ lµ chuyÖn ®êi th­êng mµ chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ – x· héi vµ chÝnh trÞ cña ®Êt n­íc. Cã thÓ nãi tõ sau §¹i héi VI ®Êt n­íc ta vµ toµn x· héi ta ®· ë trong mét t×nh h×nh míi c¬ chÕ thÞ tr­êng võa lµ yÕu tè m«i tr­êng kinh tÕ t¸c ®éng tíi cuéc sèng cña con ng­êi trong mäi tÇng líp d©n c­, l¹i võa lµ thùc thÓ ®­îc h×nh thµnh do chÝnh ho¹t ®éng cña con ng­êi. C¬ chÕ thÞ tr­êng ngay cµng ®Æt con ng­êi vµo thÕ tù lùc, tù c­êng, lËp th©n, lËp nghiÖp c¶i thiÖn ®êi sèng, nh­ng còng ®Æt con ng­êi vµo biÕt bao thö th¸ch míi cã khi rÊt khã kh¨n vµ gay g¾t. C¬ chÕ thÞ tr­¬ng vµ vÊn ®Ò b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ph¶i quan t©m nhiÒu ®Õn mäi vÊn ®Ò cña ng­êi lao ®éng vµ ®Õn chÝnh s¸ch x· héi. ThÞ tr­êng vµ sù biÕn ®éng c¬ cÊu x· héi - ®©n c­ sù thay ®æi trong ®êi sèng nh©n d©n vµ t©m lý x· héi. §ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta liªn quan ®Õn c«ng t¸c quÇn chøng. Trong t×nh h×nh míi tÇm quan träng chiÕn l­îc cña c«ng t¸c quÇn chóng kh«ng gi¶m ®i mµ cßn ®Æt ra hÕt søc cÊp b¸ch. Sù nghiÖp ®æi míi cña ®Êt n­íc ta diÔn ra trong t×nh h×nh trong n­íc vµ thÕ gi­ãi cã nhiÒu thuËn lîi nh­n còng gÆp nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p cÇn ph¸t huy søc m¹nh ®oµn kÕt toµn d©n, tËp hîp mäi lùc l­îng., huy ®éng mäi tiÒm n¨ng vËt chÊt vµ trÝ tuÖ cña d©n téc míi cã thÓ giµnh th¾ng lîi. NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 8(kho¸ VI) ®· nªu lªn 4 quan ®iÓm ®ã lµ mét hÖ thèng nhËn thøc liªn hoµn, quan ®iÓm nµy lµm tiÒn ®Ò cña quan ®iÓm kia. C¸ch m¹ng lµ sù nghiÖp cña nh©n d©n do nh©n d©n vµ v× nh©n d©n, ®éng lùc thóc ®Èy phong trµo quÇn chóng lµ ®¸p øng lîi Ých thiÕt thùc cña nh©n d©n, kÕt hîp hµi hoµ c¸c lîi Ých thèng nhÊt quyÒn lîi vµ nghÜa vô c«ng d©n. C¸c h×nh thøc tËp hîp nh©n d©n ph¶i ®a d¹ng thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶. C«ng t¸c quÇn chóng lµ tr¸ch nhiÖm cña §¶ng, chÝnh quyÒn vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n. Bèn quan ®iÓm chØ ®¹o ®æi míi c«ng t¸c quÇn chóng lµ sù tæng kÕt tõ thùc tiÔn cña c¸ch m¹ng n­íc ta võa cã tÝnh lý luËn võa cã tÝnh thùc tiÔn s©u s¾c. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc c¬ b¶n, lµm c¬ së nÒn t¶ng ®Ó chØ ®¹o toµn bé tiÕn tr×nh ®æi míi c«ng t¸c quÇn chóng trong thêi kú míi. 3/ Vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n trong c«ng t¸c ®Êu tranh CBL vµ gian lËn th­¬ng m¹i t¹i khu vùc biªn giíi tØnh Hµ TÜnh. Chèng bu«n lËu kh«ng ph¶i chØ lµ nhiÖm vô chøc n¨ng riªng biÖt cña c¸c lùc l­îng chøc n¨ng mµ cßn lµ nhiÖm vô chung cña toµn §¶ng, toµn d©n. Sù quan t©m chó ý th­êng xuyªn cña c¸c cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®iÒu tra chèng bu«n lËu. Mét nh©n tè then chèt kh¸c lµ sù tham gia cña quÇn chóng nh©n d©n trong cuéc ®Êu tranh nµy th× vai trß cña H¶i quan nãi chung vµ c«ng t¸c §iÒu tra chèng bu«n lËu nãi riªng lµ lµm thñ tôc hµng ho¸ XNK, kiÓm tra, gi¸m s¸t... th× ho¹t ®éng chèng bu«n lËu lµ lùc l­îng lßng cèt cña ngµnh H¶i quan, c¸c bé phËn chøc n¨ng thuéc h¶i quan c¸c tØnh, thµnh phè ®· lµm tèt vai trß tham m­u cho cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong viÖc chØ ®¹o ®iÒu hµnh ho¹t ®éng chèng bu«n lËu trªn ®Þa bµn m×nh qu¶n lý. CÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nhê cã sù tham m­u t­ vÊn chÝnh x¸c, kÞp thêi cña Côc H¶i quan tØnh, thµnh phè nãi chung vµ lùc l­îng ®iÒu tra chèng bu«n lËu nãi riªng, nªn ®· tæ chøc tèt viÖc tuyªn truyÒn vËn ®éng mäi tÇng líp nh©n d©n nhËn thøc râ t¸c h¹i cña tÖ n¹n bu«n lËu kh«ng chØ g©y thiÖt h¹i vÒ mÆt kinh tÕ, ph¸ ho¹i, k×m h·m s¶n xuÊt mµ cßn lµ nguy c¬ ®èi víi t×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi… ®Ó toµn d©n tÝch cùc tham gia chèng bu«n lËu. T¹i mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm, viÖc vËn ®éng nh©n d©n ®¨ng ký tõng hé gia ®×nh kh«ng tham gia bu«n lËu, kh«ng tiÕp tay cho bu«n lËu … ®· mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ cho c«ng t¸c chèng bu«n lËu. MÆt kh¸c, lùc l­îng ®iÒu tra chèng bu«n lËu cßn t¨ng c­êng viÖc phèi hîp víi ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó tuyªn truyÒn vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n tÝch cùc tham gia chèng bu«n lËu. HiÖn nay, ngµnh chuyªn tr¸ch ®· th­êng xuyªn cugn cÊp t­liÖu ®Ó x©y dùng ch­¬ng tr×nh “ Trªn mÆt trËn chèng bu«n l©u’ hµng th¸ng trªn §µi truyÒn h×nh Trung ­¬ng. ChÝnh c¸c ho¹t ®éng nµy ®· gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc tÝch cùc trong quÇn chóng nh©n d©n vµ qua hÖ thèng th«ng tin ®¹i chóng ®· kªu gäi mäi ng­êi d©n ph¸t huy tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, tÝch cùc tè gi¸c téi ph¹m bu«n lËu, trong ®ã cã th«ng tin rÊt chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ cao. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vÒ t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i t¹i khu vùc biªn giíi tØnh Hµ TÜnh trong nh÷ng n¨m qua 1/ Thùc tr¹ng t×nh h×nh bu«n lËu t¹i ®Þa bµn Hµ T×nh Trong thêi gian gÇn ®©y, bu«n lËu ë biªn giíi víi ph­¬ng thøc ®Æt gi¸ thu mua hµng nhËp lËu tõng cung ®o¹n thay cho ph­¬ng thøc tr­íc ®ã: thuª “ cöu v¹n”. Do ®ã ®· biÕn mét bé phËn mang v¸c thuª tr­íc ®©y thµnh mét lùc l­îng bu«n lËu nhá, cµng g¾n víi lîi Ých cña b¶n th©n hä, nªn cã sù chèng tr¶ quyÕt liÖt cña bé phËn ®«ng ®¶o nµy ®èi víi lùc l­îng chèng bu«n lËu. §iÒu ®ã ®· thÓ hiÖn tÝnh chÊt phøc t¹p vµ nguy hiÓm cña bu«n lËu trªn c¸c tuyÕn ®­êng bé, ®­êng biÓn ®Æc biÖt lµ khu vùc cöa khÈu CÇu Treo. Chóng gia c«ng thªm nh÷ng bé phËn ®Ó giÊu hµng lËu ngay trong c¸c ph­¬ng tiÖn nh­ lèp, ®Çu m¸y « t« vµ trong c¸c ph­¬ng tiÖn nh­ lèp , ®Çu m¸y « t« vµ trong c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c. Mét sè ng­êi chØ nghÜ ®Õn lîi Ých c¸ nh©n, coi nhÑ lîi Ých ®Êt n­íc, lµm tiÕt lé bÝ mËt quèc gia trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, ph¸ ho¹i tµi nguyªn ®Êt n­íc, s½n sµng du nhËp nh÷ng lo¹i hµng ho¸ cò kü lµm « nhiÔm m«i tr­êng, nhËp vÒ nh÷ng m¸y mãc l¹c hËu ®· t©n trang cña n­íc ngoµi chØ v× lîi Ých riªng t­, kh«ng nghÜ ®Õn t¸c h¹i l©u dµi ®èi víi ®Êt n­íc. Trªn tuyÕn biªn giíi ViÖt Nam-Lµo t¹i ®Þa bµn Hµ TÜnh, l­u l­îng hµng ho¸, ph­¬ng tiÖn vµ hµnh kh¸ch xuÊt c¶nh qua c¸c cöa khÈu biªn giíi ViÖt Nam – Lµo cã chiÒu h­íng ngµy cµng t¨ng cao. Bän bu«n lËu lîi dông ph­¬ng tiÖn (« t«) hµng ho¸ cång kÒnh kh¸c ®Ó dÊu diÕm hµng ho¸ vËn chuyÓn qua biªn giíi. MÆt kh¸c, ®­êng biªn giíi ViÖt Nam gi¸p víi Lµo dµi 137 km, trong khi ®ã lùc l­îng chèng bu«n lËu nãi chung vµ lùc l­îng H¶i quan nãi riªng cßn rÊt máng so víi chiÒu dµi biªn giíi. Do ®ã, khi kiÓm tra chÆt chÏ ë t¹i cöa khÈu th× hµng lËu nóng ra hai bªn c¸nh gµ, kiÓm tra, kiÓm so¸t tèt á ®o¹n nµy th× hµng lËu hiÖn ra ë ®o¹n kh¸c. Cã thÓ nãi chèng bu«n lËu trªn tuyÕn ®­êng bé vµ ë ®Þa bµn Hµ TÜnh mét c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n do ®Þa h×nh phøc t¹p, biªn giíi dµi, ph¶i ®éng ch¹m ®Õn lîi Ých cña nhiÒu ng­êi mµ trong ®ã ®«ng ®¶o lµ nh÷ng ng­êi d©n lao ®éng, nh÷ng ng­êi kh«ng cã viÖc lµm, lµ ®ång bµo d©n téc, nh÷ng ng­êi thuéc diÖn chÝnh s¸ch bÞ bän bu«n lËu l«i kÐo. HiÖn nay ®Þa bµn Hµ TÜnh lµ mét trong nh÷ng träng ®iÓm cña bän bu«n lËu ®­êng bé t¹i khu vùc MiÒn Trung lµ cöa khÈu CÇu Treo, hµng ho¸ th­êng ®­îc c¸c cöu v¹n vËn chuyÓn v­ît qua biªn giíi theo c¸c ®­êng mßn hai bªn c¸nh gµ cöa khÈu b»ng c¸c ph­¬ng thøc xÐ lÎ, thu gom nhiÒu lÇn, dïng ho¸ ®¬n bu«n chuyÕn, ho¸ ®¬n mua hµng ®Ó l­u th«ng hµng ho¸ nh»m trèn thuÕ nhËp khÈu nh­ V¶i, hµng may mÆc, xe ®¹p, hµng ®iÖn tö, ®å ch¬i trÎ em… vµ c¶ chÊt næ, tiÒn gi¶, ma tuý… T×nh h×nh bu«n lËu vµ vËn chuyÓn hµng cÊm , hµng cã nguån gèc nhËp khÈu tr¸i phÐp trªn ®Þa bµn tØnh Hµ TÜnh vÉn diÔn ra phøc t¹p ®èi t­îng tham gia bu«n b¸n vËn chuyÓn, gïi câng hµng qua c¸c ®­êng mon xuyªn rõng vµ lu«n t×m c¸ch ®èi phã víi lùc l­îng chèng bu«n lËu. T×nh tr¹ng xe kh¸ch tuyÕn CÇu treo – Hµ TÜnh vËn chuyÓn hµng cÊm hµng lËu diÔn ra th­êng xuyªn víi sè l­îng lín. Mét sè xe mang tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp c¶ trong thñ ®o¹n cÊt dÊu lÉn ph­¬ng thøc ®èi phã víi c¬ quan H¶i quan nãi chung vµ lùc l­îng chèng bu«n lËu nãi riªng khi bÞ ph¸t hiÖn. Nghiªm träng h¬n mét sè ®èi t­îng bu«n lËu cßn tæ chøc ®¸nh c­íp hµng chèng ng­êi thi hµnh c«ng vô g©y th­¬ng tÝch cho c¸n bé H¶i quan ®ang lµm nhiÖm vô. Ho¹t ®éng bu«n lËu trªn khu vùc tØnh Hµ TÜnh tËp trung chñ yÕu hai bªn c¸nh gµ cöa khÈu vµ däc tuyÕn ®­êng 8 . §èi t­îng tham gia ho¹t ®éng bu«n lËu chñ yÕu lµ c¸c c­ d©n biªn giíi, ng­êi kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¸c th­¬ng nh©n ë c¸c tØnh l©n cËn còng tham gia mua b¸n, vËn chuyÓn hµng lËu. Trªn tuyÕn biÓn , hµng ho¸ tõ Th¸i Lan qu¸ c¶nh sang Lµo ®­îc tËp kÕt däc theo bê biÓn Cöa sãt, Vòng ¸ng phÝa ®Êt Lµo chñ ®Çu nËu dïng c¸c thuyÒn m¸y ng­êi lµo vµ d©n cöu v¹n chê thêi c¬ chuyÓn hµng vµ cËp bÕn ViÖt Nam bèc hµng ph©n t¸n oa tr÷ nhiÒu n¬i däc theo c¸c x· biªn giíi. Däc theo tuyÕn ®­êng 8 hµng ho¸ ®­îc chia nhá, xÐ lÎ vËn chuyÓn qua trô së ®éi kiÓm so¸t H¶i quan, tËp kÕt t¹i mét sè nhµ d©n ë chî Trung T©m sau ®ã thuª cöu v¹n gïi câng b»ng ®­êng rõng qua hai bªn c¸nh gµ, ®Æc biÖt lµ mÆt hµng nh­ thuèc l¸ ngo¹i ®­îc buéc vµo ng­êi víi sè l­îng lín b¨ng ®­êng rõng v­ît qua cöa khÈu nh»m trèn tr¸nh sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña lùc l­îng H¶i quan. C¸c mÆt hµng chÝnh mµ bän bu«n lËu th­êng mang vµo tiªu thô t¹i ViÖt Nam chñ yÕu lµ thuèc l¸ ngo¹i, r­îu ngo¹i, nåi c¬m ®iÖn, hµng ®iÖn m¸y, hµng tiªu dïng do Th¸i Lan s¶n xuÊt, ®©y lµ mÆt hµng thuéc diÖn ph¶i d¸n tem khi nhËp khÈu, trong ®ã, quy m« vµ phøc t¹p nhÊt vÉn lµ ho¹t ®éng bu«n lËu thuèc l¸ ngo¹i, hµng ®iÖn tö vµ vËn chuyÓn c¸c chÊt ma tuý. C¸c hµng bu«n lín ë Lµo ®Òu tæ chøc ho¹t ®éng khuyÕn m·i vµ xo¸ nî vµo dÞp tÕt Nguyªn ®¸n, t¹o nhiÒu thuËn lîi cho c¸c ®Çu nËu dï bÞ thua lç vÉn cã thÓ tiÕp tôc bu«n b¸n. Mét sè ®Çu mèi tiªu thô lín ®­îc khuyÕn m·i hµng chôc kiÖn thuèc l¸ ngo¹i, r­îu ngo¹i vµ nh÷ng mÆt hµng kh¸c. Do ®ã ®· gãp phÇn kÝch thÝch mét sè bµ con ë biªn giíi bá s¶n xuÊt ®Ó tham gia bu«n b¸n, vËn chuyÓn hµng ho¸ nhËp lËu, g©y khã kh¨n rÊt lín cho viÖc tuyªn truyÒn vµ phßng ngõa trong c«ng t¸c chèng bu«n lËu cña ngµnh H¶i quan vµ c¸c lùc l­îng chøc n¨ng 2/ Nh÷ng nguyªn nh©n t¸c ®éng ®Õn t×nh h×nh bu«n lËu vµ c«ng t¸c chèng bu«n lËu gian lËn th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn: T×nh h×nh bu«n lËu bïng ph¸t vµ diÔn ra phøc t¹p nh­ hiÖn nay ë n­íc ta lµ do nhiÒu nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan. Nh÷ng nh©n tè ®ã cã thÓ ®­îc ph©n tÝch dùa trªn c¬ së c¸c lÜnh vùc: Kinh tÕ, ph¸p luËt, x· héi, chÝnh trÞ, v¨n ho¸. Nh÷ng nh©n tè kinh tÕ: Bu«n lËu tr­íc hÕt lµ s¶n phÈm tù nhiªn cña quy luËt cung cÇu vµ lîi nhuËn lµ b¹n ®ång hµnh cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Bu«n lËu vÉn duy tr× vµ diÔn biÕn phøc t¹p lµ v× vÊn ®Ò lîi Ých vµ lîi nhuËn. Do cã sù ham mª lîi Ých tr­íc m¾t, lîi Ých kinh tÕ cña b¶n th©n mµ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng cã khi bÊt chÊp tÊt c¶. NhÊt lµ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, v× lîi Ých cña b¶n th©n m×nh mµ c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng dÔ lao vµo “ cuéc chiÕn tranh cña tÊt c¶”. Hay ë møc ®é cùc ®oan h¬n, chóng ta cã thÓ liªn t­ëng ®Õn mét nhËn xÐt hÕt søc s¾c s¶o, C¸c – M¸c dÉn l¹i trong “ T­ b¶n” khi «ng nãi vÒ lîi nhuËn vµ t­ b¶n “ Lîi nhuËn mµ thÝch ®¸ng th× t­ b¶n trë nªn can ®¶m: lîi nhuËn mµ ®¶m b¶o ®­îc 10% th× ng­êi ta cã thÓ dïng ®­îc t­ b¶n ë kh¾p n¬i, b¶o ®¶m ®­îc 20% th× nã h¨ng m¸y kªn, ®¶m b¶o ®­îc 50% th× nã t¸o b¹o kh«ng biÕt sî lµ g×, ®¶m b¶o ®­îc 100% th× nã chµ ®¹p lªn tÊt c¶ mäi luËt lÖ cña loµi ng­êi, ®¶m b¶o ®­îc 300% th× nã ch¼ng tõ mét téi ¸c nµo mµ kh«ng d¸m, thËm chÝ cã thÓ bÞ treo cæ nã còng kh«ng sî”. Trong khi ®ã, ë n­íc ta h¬n mét thËp kû qua, l·i suÊt bu«n lËu ®­îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt cao lµ do hµng ho¸ c¸c n­íc trong khu vùc rÎ h¬n vµ thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu cña n­íc ta nhiÒu mÆt hµng còng rÊt cao, cã nh÷ng mÆt hµng thuÕ suÊt tõ 50% dÕn 200%. Nh×n chung, tû suÊt lîi nhuËn ®ã cßn ®ang ë møc ®ñ cho bu«n lËu diÔn ra s«i ®éng. MÆt kh¸c, lîi nhuËn cña ho¹t ®éng bu«n lËu qua biªn giíi trong thêi gian gÇn ®©y ®­îc hç trî tÝch cùc b»ng nhiÒu biÖn ph¸p khuyÕn m·i cña bän trïm ®Çu nËu ë n­íc ngoµi. Xem bu«n lËu nh­ mét ngµnh kinh doanh, chóng ®· øng dông nhiÒu nghiÖp vô kinh tÕ, nghiÖp vô marketing… vµo ho¹t ®éng nµy nh­ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chiÕt khÊu theo doanh sè, theo tû lÖ phÇn tr¨m, theo mua hµng th­êng xuyªn, tæ chøc th­ëng cuèi n¨m, gi÷a n¨m, ®ét xuÊt ®Õn møc hµng tû ®ång cho mçi kh¸ch hµng hay m¹nh d¹n h¬n lµ chia sÎ hoÆc g¸nh chÞu hoµn toµn nh÷ng l« hµng lËu bÞ c¸c ngµnh chøc n¨ng ph¸t hiÖn b¾t gi÷. Lîi nhuËn cao vµ ®­îc hç trî tÝch cùc, rñi ro ®­îc chia sÎ ®Õn møc thÊp nhÊt, ®ã chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt quan träng t¹o cho ho¹t ®éng bu«n lËu tiÕp tôc ph¸t triÓn. N­íc ta trong thêi kú ®æi míi, chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­gn søc s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ, tr×nh ®é c«ng nghÖ ch­a cao, trong khi ®ã c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi nh­: Trung Quèc, Th¸i Lan, NhËt B¶n, hµn Quèc, §µi Loan, c¸c n­íc Ch©u ¢u vµ Mü lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®i tr­íc chóng ta trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng. S¶n phÈm hµng ho¸ cña n­íc nµy cã chÊt l­îng cao, mÉu m· ®Ñp, h¬n n÷a hÇu hÕt c«ng nghÖ cña hä ®· qua thêi khÊu hao nªn gi¸ thµnh rÎ. MÆt kh¸c, c¸c n­íc ASEAN, c¸c n­íc §«ng nam ¸ ®· tr¶i qua nh÷ng n¨m khñng ho¶ng tµi chÝnh, kinh tÕ, h¹ gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n s¶n phÈm, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu d­íi mäi h×nh thøc nªn t¹o ra mét ¸p lùc lín vÒ cung ngoµi n­íc vµ cÇu trong n­íc. §©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè lµm gia t¨ng t×nh h×nh bu«n lËu ë n­íc ta. Mét nh©n tè t¸c ®éng kh¸c n»m s©u trong b¶n th©n nÒn kinh tÕ n­íc ta. Qua h¬n 10 n­m ®æi míi, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch hÕt søc quan träng. NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ®· ph¸t huy søc m¹nh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu hµng ho¸ cho x· héi. C¬ chÕ thÞ tr­êng ®­îc vËn hµnh vµ qu¶n lý tèt, t¹o m«i tr­ëng c¹nh tranh réng r·i, kÝch thÝch giao l­u vµ hîp t¸c, më réng ph©n phèi ®Ó nªn kinh tÕ hµng ho¸ tiÕp tôc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, c«ng nghÖ ë n­íc ta cßn ®ang l¹c hËu. Thêi gian ®Çu nh÷ng n¨m 1990 trë vÒ tr­íc ta ®· mua nhiÒu c«ng nghÖ cò, ®Õn møc nhiÒu ng­êi khuyÕn c¸o nguy c¬ trë thµnh b·i th¶i c«ng nghÖ nh÷ng n¨m 1950-1960 cña n­íc ngoµi. Theo nguyªn t¾c c¹nh tranh toµn cÇu th× n­íc xuÊt khÈu c«ng nghÖ còng kh«ng cã khuynh h­íng b¸n cho ta nh÷ng c«ng nghÖ hµng ®Çu mµ th«ng th­êng còng chØ b¸n nh÷ng c«ng nghÖ “ Second-hand”. MÆt kh¸c, c«ng nghÖ l¹c hËu l¹i ®­îc mua hoÆc ®Çu t­ ghi vèn cho phÝa n­íc ngoµi víi gi¸ cao nh­ c«ng nghÖ míi. ChÝnh nh÷ng vÊn ®Ò nµy lµ mét nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm cho hµng ho¸ cña ta chÊt l­îng ch­a tèt, gi¸ thµnh cao, mÉu m· ®¬n ®iÖu, tÝnh c¹nh tranh thÊp. Nh÷ng nh©n tè x· héi Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n x· héi quan träng nhÊt lµ vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm. N­íc ta lµ n­íc ®«ng d©n thø hai §«ng Nam ¸ víi gÇn 80 triÖu ng­êi víi ®Æc ®iÓm næi bËt lµ d©n sè trÎ, lùc l­îng trong ®é tuæi lao ®éng ®· ®­îc kiÒm chÕ nh­ng vÉn ®ang ë møc kh¸ cao (phô lôc sè 5). Trong t×nh h×nh ®ã, yªu cÇu vÒ viÖc lµm lµ rÊt gay g¾t. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ cã b­íc ph¸t triÓn míi nh­ng vÉn ch­a t¹o ra nhiÒu viÖc lµm t­¬ng xøng víi lùc l­îng lao ®éng, tû lÖ lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm cßn cao. Thªm vµo ®ã ®Þa bµn n«ng th«n, vïng nói, biªn giíi, n¬i chiÕm gÇn 80 % lùc l­îng lao ®éng l¹i còng lµ n¬i Ýt viÖc lµm do nh÷ng h¹n chÕ vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn, h¹n chÕ trong më mang nghµnh nghÒ t¹i chç, g©y nªn t×nh tr¹ng d­ thõa lao ®éng, nhÊt lµ lóc n«ng nhan. T×nh h×nh ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa , vïng biªn giíi, vïng ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè cµng phøc t¹p h¬n do nh©n d©n cã tr×nh ®é v¨n ho¸, d©n trÝ thÊp nªn gÆp h¹n chÕ rÊt nhiÒu trong viÖ tiÕp thu kü thuËt míi, chuyÓn ®æi ngµnh nghÒ, ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt… Thùc tr¹ng thiÕu viÖc lµ ®ßi hái bøc b¸ch kiÕm kÕ sinh nhai ®· dÉn mét bé phËn lín lao ®éng vµo con ®­êng bu«n lËu. §êi sèng khã kh¨n, møc sèng thÊp còng lµ mét nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp cña n¹n bu«n lËu. N­íc ta thuéc nh÷ng n­íc cã thu nhËp d©n c­ thÊp, ®êi sèng mét bé ph¹n lín nh©n d©n cßn rÊt khã kh¨n, c¸ biÖt cã hé ®ãi nghÌo. Nguyªn nh©n chÝnh lµ viÖc thiÕu viÖc lµm, kinh tÕ chËm ph¸t triÓn. T¹i c¸c ®Þa bµn biªn giíi, vïng ®ång b¶o d©n téc thiÓu sè ®êi sèng ®Æc biÖt khã kh¨n. §©y chÝnh lµ chç ®Ó bän bu«n lËu t×m c¸ch l«i kÐo nhiÒu ng­êi tham gia, tiÕp tay hay lµm “ Cöu v¹n” gïi câng hµng cho bän bu«n lËu. Trong x· héi hiÖn nay, sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, ®ang diÔn ra hÕt søc gay g¨t. §©y lµ mét mÆt tr¸i mµ trog qu¸ tr×nh x©y dùng mét nÒn kÝnh tÕhµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng chóng ta ®ang ph¶i chÊp nhËn vµ ®ang tõng b­íc kh¾c phôc. C«ng b»ng x· héi, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò tinh tÕ, phøc t¹p vµ chóng ta ®ang ph¶i ®èi diÖn vµ ngay c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®· ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng tr­íc ra hµng tr¨m n¨m, hiÖn nay vÉn ®ang lóng tóng, gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy ch­a tèt. VÉn ®Ò cßn lë chç sù ph©n ho¸ giµu ngheo diÔn ra rÊt nhanh chãng , lµm réng thªm hè s©u ng¨n c¸ch gi÷a mét sè tÇng líp, g©y nªn nh÷ng r¹n nøt l¬n trong céng ®ång x· héi. ChÝnh sù ph©n ho¸ giµu nghÌo nµy lµm gãp phÇn n¶y sinh mét bé phËn nu«i ý chÝ lµm giµu b»ng mäi gia, th«ng qua nh­ng ph­¬ng ph¸p nhanh nhÊt, t¸o b¹o, liÒu lÜnh nhÊt. Mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p Êy lµ kinh doanh tr¸i ph¸p luËt, gian lËn th­¬ng m¹i vµ bu«n lËu. Nh÷ng mãn lîi kÕch xï mµ bän bu«n lËu cã ®­îc. ¶o t­ëng ®æi ®êi, lµm giµu nhanh chãng ®· x« ®¶y nh÷ng ®èi t­îng nµy vµo con ®­êng bu«n lËu, lóc ®Çu lµ hµng ho¸ tiªu dïng th«ng th­êng, trèng thuÕ kiÕm lêi, sau lµ nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín h¬n nh­ « t«, xe m¸y, hµng ®iÖn tö, ®iÖn l¹nh… vµ sau n÷a, kh«ng ngo¹i trõ lµ hµng quèc cÊm, c¸c chÊt ma tuý. Mét trong nh÷ng h¹n chÕ lín lµ t©m lý x· héi vÒ bu«n lËu nãi chung ch­a ®­îc ®Þnh h­íng ®óng ®¾n, ch­a x©y dùng ®­îc d­ luËn x· héi m¹nh mÏ ®Êu tranh chèng bu«n lËu. Nh©n d©n ®¹i bé phËn ch­a ®­îc tuyªn truyÒn gi¸o dôc ®Ó thÊy râ t¸c h¹i cña bu«n lËu, ch­a thÊy ®­îc lîi Ých cña b¶n th©n, cña gia ®×nh m×nh g¾n bã víi lîi Ých quèc gia. Khi lîi Ých ®ã bÞ bän bu«n lËu ®¸nh c¾p, lîi dông, nhiÒu ng­êi tá ra bµng quang víi bu«n lËu, coi ®ã còng nh­ mét kÕ sinh nhai, khi ®èi t­îng bÞ b¾t th× tá ra ¸i ng¹i, Ýt nhiÒu th­¬ng c¶m mµ kh«ng thÊy ®ã lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Mét vÊn ®Ò lín kh¸c lµ tr×nh ®é d©n trÝ cña mét bé phËn nh©n d©n ta, nhÊt lµ ë vïng xa, vïng biªn giíi, vïng ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè hiÖn nay cßn thÊp, nhËn thøc vµ ý thøc ph¸p luËt rÊt h¹n chÕ. Trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi d©n kh«ng biÕt b¶n chÊt cña bu«n lËu lµ nguy h¹i, chØ m¬ hå nghÜ r»ng bu«n lËu lµ sai tr¸i nh­ng kh«ng biÕt møc ®é nghiªm träng ®Õn ®©u, lµm “ cöu v¹n” cho bän bu«n lËu nh­ng ®«i khi l¹i xem nh­ bá søc lao ®éng ra vµ ®­îc tr¶ c«ng nh­ bÊt kú mét c«ng viÖc b×nh th­êng kh¸c. Còng chÝnh cho h¹n chÕ vÒ v¨n ho¸, vÒ d©n trÝ, vÒ hiÓu biÕt nªn ý thøc ®¸u tranh chèng bu«n lËu trong dan c­ nh÷ng khu vùc nµy cßn thÊp vµ còng trªn mét nÒn t¶ng d©n trÝ nh­ vËy nªn viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc vÒ bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu ®· cè g¾ng nh­ng kÕt qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ. C/ Nh÷ng nh©n tè tõ hÖ thèng lËp ph¸p vµ hµnh ph¸p: Nh÷ng n¨m 1990, n­íc ta ®· ®¹t nh÷ng tiÕn bé trong ho¹t ®éng cña hÖ thèng lËp ph¸p. NhiÒu bé luËt, luËt, ph¸p lÖnh cïng c¸c v¨n b¶n ph¸p lým c¸c bé luËt g¾n víi ho¹t ®éng kinh tÕ ra ®êi. §ång thêi luËt H¶i quan míi ®­îc Quèc héi th«ng qua ®· lµ nh÷ng c¬ së ph¸p luËt cho nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng ®a d¹ng cña thêi ®æi míi. MÆc dï vËy, nh­ng tæng quan mµ nãi hÖ thèng ph¸p luËt cña ta hiÖn nay ch­a ®ång bé, nhiÒu v¨n b¶n luËt, d­íi luËt cßn nhiÒu s¬ hë thiÕu sãt. HÖ thèng c¸c v¨n b¶n luËt vÒ thuÕ liªn quan ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, liªn doanh vµ ®Çu t­ cña ta t­¬ng ®èi phøc t¹p vµ c÷ng cßn nhiÒu thiÕu sãt. VÒ ®Þnh danh hµng ho¸, do ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu më ra víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nªn ®Ó ®¹t ®­îc sù thèng nhÊt chóng ta cÇn tham gia vµo mét sè c«ng ­íc quèc tÕ, nh­ c«ng ­íc HS, sö dông c¸ch ®Þnh danh vµ hÖ thèng m· ho¸ nãi chung nh»m x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hµng ho¸. Qu¸ tr×nh n­íc ra tham gia c«ng ­íc HS nãi chung cßn chËm. Phæ biÕn trong tËp qu¸n th­¬ng m¹i n­íc ta lµ ®Þnh danh b»ng lèi m« t¶ t­¬ng ®èi dµi dßng bµ th­êng x¶y ra sù hiÓu lÇm, lÉn lén gi÷a nh÷ng lo¹i hµng gÇn gièng nhau nh­ng thuÕ xuÊt cã thÓ rÊt kh¸c nhau. HÖ thèng gi¸ tÝnh thuÕ, c¬ chÕ vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña n­íc ta còng cßn mét sè h¹n chÕ. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh gi¸ vµ qua nhiÒu c¸chd ®Þnh gi¸ ®ã, gi¸ b¸n cña hµng ho¸ cã thÓ rÊt kh¸c nhau. HiÖn nay ra ®ang thùc hiÖn hçn hîp gi÷a tÝnh thuÕ theo gi¸ tèi thiÓu do Bé Tµi ChÝnh ban hµnh bµ gi¸ c¨n cø theo hîp ®ång th­¬ng m¹i. Mçi lo¹i gi¸ nh­ trªn ®Òu cã nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh. Gi¸ c¶ thÞ tr­êng kh«ng bao giê cè ®Þnh mµ lu«n lu«n biÕn ®æi nªn viÖc ®Þnh mét møc gi¸ tèi thiÓu chØ lµ mét biÖn ph¸p cøng, cã ý nghÜa t­¬ng ®èi, chø khèng ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng, gi¸ theo hîp ®ång th­¬ng m¹i tuy linh ®éng h¬n nh­ng trong ®iÒu kiÖn cña n­íc ta tá ra kÐm tin cËy v× c¸c doanh nghiÖp lu«n cã khuynh h­íng gian lËn vÒ gi¸ ®Ó trèn mét phÇn hßng gia t¨ng lîi nhuËn doanh nghiÖp. Tuy chóng ta ®· cã nhiÒu chÕ ®Þnh kÌm theo nh÷ng lÜnh vùc nµy vÉn tá ra nhiÒu thiÕu khuyÕt vµ s¬ hë cã thÓ bÞ lîi dông. Trong c«ng t¸c chèng bu«n lËu trùc tiÕp d­êng nh­ ch­a héi tô ®­îc quyÕt t©m chung. Mét sè ®Þa ph­¬ng cã khuynh h­íng “ chung sèng víi bu«n lËu “, kh«ng quyÕt t©m cao v× cßn lo nh÷ng hËu qu¶ vÒ ng©n s¸ch mµ ®Þa ph­¬ng ph¶i g¸nh chÞu, hay nh­ cho hµng lËu vµo néi ®Þa ®Óthu thuÕ hoÆc tæ chøc b¾t mét sè, sè kh¸c bá lät, khong triÖt ®Ó ®¸u tranh bãp chÕt bu«n lËu mµ xem ®ã nh­ lµ mét nguån thu bæ sung cho ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng.HiÖn nay, cã nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng tham gia chèng bu«n lËu nh­ng sù phèi hîp ®Êu tranh cßn kÐm hiÖu qu¶, cã níi láng, vai trß chØ ®¹o chung cãtor chøc §¶ng , chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ch­a cao. NhiÒu n¬i m¹nh ai nÊy lµm, lóc nÆng lóc nhÑ, cã lóc chång chÐo, giÉm ®¹p nhau, quan ®iÓm ®Êu tranh vµ xölý thiÕu thèng nhÊt lµm cho nh©n d©n hå nghi vÒ tÝnh nhÊt qu¸n cña luËt ph¸p. Lùc l­îng chèng bu«n lËu nh×n chung vÉn cßn máng, ph­¬ng tiÖn thiÕu, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn h¹n chÕ nhÊt lµ trong bèi c¶nh bu«n lËu diÔn ra rÇm ré trªn kh¾p c¸c tuyÕn biªn giíi vµ néi ®Þa v¬i sè l­îng ®«ng, thñ ®o¹n tinh vi, ©m m­u x¶o quyÖt, c¸chthøc t¸o b¹o liÒu lÜnh, viÖc tæ chøc b¶o kª, ®¸nh th¸o hµng, chèng ng­êi thi hµnh c«ng vô diÔn ra th­êng xuyªn. C«ng t¸c chèng bu«n lËu ë n­íc ta ®­îc thùc hiÖn ch­ua toµndiÖn, tËp trung chñ yÕu ë c¸c tuyÕn biªn giíi, trong khi l¬i láng thÞ tr­êng néi ®Þa n¬i hµng lËu cã thÓ bµy b¸n c«ng khai, vÉn chõa chèn n­¬ng th©n cho hµng lËu th× kh«ng thÓ ®¸nh chÕt bu«n lËu. D/ Nh÷ng nh©n tè v¨n ho¸ B¶n s¾c v¨n ho¸, tr×nh ®é v¨n ho¸ cã ¶nh h­ëng lín ®Õn t©m lý tiªu dïng. D©n c­ ViÖt Nam t­¬ng ®èi trÎ, n¨ng ®éng, dÔ thÝch nghi víi c¸i míi nh­ng cã mét h¹n chÕ lµ cã t©m lý dïng hµng ngo¹i, thiÕu coi träng hµng ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµ tr­íc ®©y nªn kinh tÕ cña ta l¹c hËu nªn hµng ho¸ lµm ra kh«ng ®Ñp, chÊt l­îng kh«ng cao, gi¸ c¶ kh«ng hîp lý ®· ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn thãi quen tiªu dïng. Ngoµi ra, mét bé phËn míi næi cã nhu cÇu dïng hµng ngo¹i ®Ó l¨ng xª b¶n th©n. Giíi trÎ n­íc ta chÞu ¶nh h­ëng cña qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn qua phim ¶nh, ca nh¹c, truyÒn h×nh… còng cã khuynh h­íng tiªu dïng kh«ng cã lîi cho hµng ho¸ néi ®Þa. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña bu«n lËu Viªc gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc trong nh÷ng n¨m qua cßn nhiÒu h¹n chÕ. NÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi ®em ®Õn nh÷ng c¸i nh×n míi cho phõ hép víi nh÷ng chuyÓn biÕn x· héi.Chóng ta ch­a n¨ng ®éng trong viÖc kÕt hîp gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, thiÕu s¸ng t¹o trong viÖc ®an xen nh÷ng ý niÖm v¨nho¸ vµo trong s¶n phÈm hµng ho¸ g©y dùng lßng tù hµo d©n téc trong viÖc “ ng­êi ViÖt Nam dïng hµng ViÖt Nam”. C¸c n­íc ¸ §«ng cã nhiÒu nÐt v¨n ho¸ t­¬ng ®ång víi ra ®Òu chó t©m x©y dùng h×nh ¶nh cña hµng ho¸ néi ®Þa trong m¾t ng­êi tiªu dïng b¶n xø Hµn Quèc, NhËt B¶n, Trung Quèc… ®· ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé kh¶ quan trong viÖc më réng thÞ tr­êng cho hµng néi, thu hÑp thÞ tr­êng cña hµng ho¸ n­íc ngoµi. E/ Nh÷ng nh©n tè chÝnh trÞ: Nghiªn cøu vÒ bu«n lËu kh«ng nªn bá qua nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh trÞ. Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ, ®Æc tr­ng kinh tÕ quyÕt ®Þnh c­o chÕ chÝnh trÞ ®ång thêi c¬ chÕ chÝnh trÞ ¶nh h­ëng thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. N­íc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nªn th­êng xuyªn cã nhiÒu lùcl­îng ph¶n ®éng vµ thï ®Þch ©m m­u ph¸ ho¹i vÒ mäi mÆt. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ vµ ®ang rÊt phæ biÕn lµ mÆt trËn kinh tÕ. Môc tiªu cña c¸c lùc l­îng thï ®Þch lµ dïng hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹, mÉu m· ®Ñp hµng ®¸nh b¹i hµng ViÖt nam ngay trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ kinh tÕnhõm t¹o ®µ cho nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt chÝnh trÞ. Víi nh÷ng ­u thÕ vµ ph¸t triÓn sím, c«ng nghÖ míi, hµng ho¸ n­íc ngoµi ®­îc s¶n xuÊt hµng lo¹t, thËm chÝ d­ thõa, trong nh÷ng thêi ®iÓm khñng ho¶ng hµng ho¸ l¹i ®­îc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu b»ng mäi gi¸ ®­îc trî gi¸, bï lç vµ b»ng con ®­êng tiÓu ng¹ch, con ®­êng bu«n lËu nh»m ®Èy hµng thõa vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam, ®Î võa khái ø ®äng vèn, võa gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÊt nghiÖp. Ngoµi ®éng c¬ kinh tÕ vµ th«ng qua lîi Ých kinh tÕ, cã nh÷ng kÎ t×m mäi c¸ch ®­a hµng ho¸ vµo n­íc ta b»ng con ®­êng nµy víi môc ®Ých ¸p ®¶o ta vÒ mÆt kinh tÕ, g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi vµ an ninh quèc phßng. Ch­¬ng III gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ mét sè kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n tham gia ®Êu tranh chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i t¹i khu vùc biªn giíi tØnh Hµ TÜnh 1/ Quan ®iÓm vÒ vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n tham gia ®Êu tranh chèng bu«n lËu : Ngµnh H¶i quan ph¶i qu¶n lý trªn ph¹m vi l·nh thæ réng lín nh­ng lùc l­îng máng, trang bÞ ph­¬ng tiÖn cßn thiÕu vµ l¹c hËu, trongkhi ®ã nhiÖm vô vµ yªu cÇu c«ng tac chèng bu«n lËu rÊt nÆng nÒ v× vËy ph¶o biÕt dùa vµo søc d©n vµ ®éng viªn søc m¹nh cña nh©n d©n, thùc hiÖn lêi d¹y cña B¸c Hå: “ DÓ tr¨m lÇn kh«ng d©n còng chÞu, khã v¹n lÇn d©n kiÔu còng xong” . §Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy cÇn ph¶i: Tuyªn truyÒn vËn ®éng, gi¸o dôc quÇn chóngnh©n d©n nãi chung vµ cho d©n c­ c¸c khu vùc biªn giíi nãi riªng hiÓu ®­îc chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, chøc n¨ng nhiÖm vô cña ngµnh H¶i quan, sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c chèng bu«n lËu trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Tõ ®ã nh©n d©n tÝch cùc cung cÊp tin tøc, t×nh h×nh vÒ ho¹t ®éng bu«n lËu vµ c¸c vô viÖc liªn quan cho c¸n bé, c¬ quan H¶i quan. Th«ng qua c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng quÇn chóng, ngµnh chøc n¨ng cÇn tranh thñ ph¸t hiÖn, båi d­ìng ®­îc nh÷ng ng­êi cã phÈm chÊt c¸ nh©n vµ kh¶ n¨ng nghiÖp vô vµo m¹ng l­íi c¬ së cña H¶i quan. T¨ng c­êng phèi hîp víi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó tuyªn truyÒn vËn ®éng quÇn chóng tham gia tÝch cùc vµo viÖc tè c¸o téi ph¹m. VËn ®éng c¸c nhµ doanh nghiÖp, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chÊp hµnh nghiªm nh÷ng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ xuÊt nhËp khÈu, xuÊt nhËp c¶nh hiÓu ®­îc chøc n¨ng, nhiÖm vô cña H¶i quan, céng t¸c, gióp ®ì H¶i quan hoµn thµnh nhiÖm vô, ®ång thêi cã ý thøc ph¸t hiÖn vµ cung cÊp cho H¶i quan tin tøc vÒ c¸c hµnh vi bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i còng nh­ c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt kh¸c. Ngoµi ra, th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh, lùc l­îng ®iÒu tra chèng bu«n lËu ph¶i tranh thñ ®­îc sù gióp ®ì, phèi hîp cñ c¸cngµnh nhÊt lÇngnhf c«ng an, qu©n ®éi, th­¬ng m¹i, c¸c ngµnh trong khèi néi chÝnh… vµ chÝnh quyÒn ®oµn thÓ c¸c cÊp n¬i cã ho¹t ®éng H¶i quan . 2/ Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó vËn ®éng quÇn chóng nh©n d©n tham gia c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu §Ó phßng chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶, cÇn qu¸n triÖt c¸c quan ®iÓm cã tÝnh chÊt chØ ®¹o d­íi ®©y: Mét lµ: Ch¨m lo ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c khu vùc, nhÊt lµ vïng biªn giíi vµ ven biÓn, ph¸t triÓn kinh tÕ lµ mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n cã ý nghÜa toµn diÖn trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò lín cña quèc gia vµ cña ®Þa ph­¬ng, trong ®ã cã chèng bu«n lËu. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ lµm t¨ng s¶n phÈm quèc néi, t¨ng khèi l­îng vµ chÊt l­îng hµng ho¸, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng néi víi hµng néi nhËp khÈu ngay ë thÞ tr­êng trong n­íc. Kinh tÕ trong n­íc ph¸t triÓn t¹o thÕ æn ®Þnh trªn c¸n c©n th­¬ng m¹i xÏ lµm h¹n chÕ xu thÕ “n­íc ch¶y tõ chç cao xuèng chç thÊp” cña hµng lËu. V× vËy, vÊn ®Ò träng t©m cña c¸c gi¶i ph¸p chèng bu«n lËu vÉ lµ bµi to¸n kinh tÕ mµ ®¸p sè cña nã lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, æn ®Þnh cho ng­êi lao ®éng, xo¸ ®èi gi¶m nghÌo, nhÊt lµ ®èi víi vïng biªn giíi vµ vïng ven biÓn mµ tr­íc hÕt cÇn tËp trung ë nh÷ng n¬i lµ cöa ngâ cña t×nh h×nh bu«n lËu ®ang nong báng nh­ khu vùc cöa khÈu CÇu Treo, ­u tiªn ®Çu t­ x©y dùng, ph¸t triÓn n¬i nµy thµnh nh÷ng khu vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i sÇm uÊt cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña c¸c l­îng chøc n¨ng. Hai lµ: chèng bu«n lËu ph¶i sö lý tõ gèc, tøc lµ b¾t ®Çu tõ c«ng t¸c phßng ngõa. Trªn thùc tÕ, chèng bu«n lËu trùc tiÕp c«ng khai tuy rÊt cÇn thiÕt nh­ng còng chØ lµ biÖn ph¸p cã ý nghÜa t×nh thÕ. §Ó chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶ ph¶i coi träng c«ng t¸c phßng ngõa, tr­íc hÕt lµ x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt ngµy cµng hoµn thiÖn, th­êng xuyªn sña ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc tÕ. Chó träng c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t­ t­ëng vµ v¨n ho¸, gi¸o dôc ®Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu trong ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n nh»m ®Ò cao tinh thÇn yªu n­íc, lèi sèng cÇn kiÖm g¾n liÒn víi b¶n s¾c v¨n ho¸ vµ cèt c¸ch cña d©n téc. Ba lµ: Chèng bu«n lËu lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn ®¶ng, toµn qu©n toµn d©n: Bu«n lËu lµ mét tÖ n¹n x· héi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn do nhiÒu nguyªn nh©n vµ dÉn ®Õn haauj qu¶ rÊt nghiªm träng vÒ nhiÒu mÆt: chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ … ¶nh h­ëng s©u s¾c ®Õn tõng gia ®×nh vµ t¸c ®éng sÊu ®Õn toµn x· héi. H¬n n÷a, bu«n lËu ®· v­ît qua kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña mét nghµnh, mét ®Þa ph­¬ng vµ trë thµnh mèi ®e do¹ chung ®èi víi toµn c«ng ®ång. XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt vµ quy m« cña bu«n lËu nªn c«ng t¸c chèng bu«n lËu ph¶i lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n, ph¸t huy søc m¹nh cña §¶ng, héi tô søc m¹nh cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp, vËn ®éng sù ®ång t×nh h­ëng øng cña nh©n d©n míi cã thÓ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt. Bèn lµ : T¨ng c­êng søc m¹nh lùc l­îng chèng bu«n lËu th«ng qua viÖc t¨ng c­êng hiÖu lùc cña hµng rµo H¶i quan: trong bÊt kú bèi c¶nh nµo th× viÖc duy tr× vµ ph¸t huy n¨ng lùc cña hµng rµo H¶i quan nh»m b¶o ®¶m thùc thi quyÒn lùc cña Nhµ n­íc , thùc thi ph¸p luÊt vµ thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ®Êu tranh chèng bu«n lËu qua biªn giíi còng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. HÖ thèng ph¸p luËt, hÖ thèng chÝnh s¸ch , chñ tr­¬ng ®­êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn ®­îc x©y dùngchÆt chÏ, hîp lý, tr¸nh nh÷ng s¬ hë cã thÓ bÞ c¸c ®èi t­îng sÊu lîi dông ®Ó bu«n lËu vµ cÇn thÓ hiÖn râ quyÕt t©m chèng bu«n lËu cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c lùc l­îng chèng bu«n lËu cÇn ®­îc x©y dùng trong s¹ch v÷ng m¹nh, thèng nhÊt vÒ chØ ®¹o ®iÒu hµnh, cã tæ chøc tèt, lùc l­îng ®ñ m¹nh, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ ®­îc sù ®ång t©m hiÖp lùc cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c tæ chøc §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, sù hç trî cña nh©n d©n ®Ó chèng bu«n lËu ®¹t hiÖu qu¶. N¨m lµ : Cuéc ®Êu tranh chèng bu«n lËu c©n ®­îc tiÕn hµnh ®ång thêi vµ g¾n bã chÆt chÏ víi cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng : V× tham nhòng vµ bu«n lËu lµ b¹n ®ång hµnh lµ mét trong nh÷ng nguy c¬ lín, ®e do¹ sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héج n­íc ta. Bu«n lËu ph¸t triÓn dÉn ®Õn tham nhòng vµ tham nhòng t¹o ®iÒu kiÖn cho bu«n lËu ph¸t triÓn nhanh chãng. Bu«n lËu lµm suy tho¸i kinh tÕ, tham nhòng lµm suy tho¸i bé m¸y quyÒn lùc cña nhµ n­íc ë c¸c cÊp g©y lªn c¸c t¸c h¹i lín vµ nghiªm träng. Chèng bu«n lËu ®i ®«i víi chèng tham nhòng, kh«ng nh÷ng b¶o vÖ x©y dùng nhµ n­íc trong s¹ch v÷ng m¹nh mµ cßn triÖt tiªu nh­ng thÕ lùc bao che tiÕp tay cho bu«n lËu, tõ trong bé m¸y chÝnh quyÒn c¬ së. S¸u lµ : Chèng bu«n lËu lµ mÆt trËn kh«ng tiÕng sóng cña thêi b×nh; lµ cuéc ®Êu tranh khã kh¨n l©u dµi vµ gian khæ víi mét d¹ng téi ph¹m kinh tÕ vµ réng h¬n lµ mät hiÖn t­îng tiªu cùc cña x· héi cã tÝnh lÞch sö, phæ biÕn vµ quèc tÕ. Cuéc ®Êu tranh nµy ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn th­êng xuyªn, kiªn tr×, l©u dµi vµ bÒn bØ víi nh÷ng gi¶i ph¸p toµn diÖn, ®ång bé, khoa häc. Mu«n ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, th× bªn c¹nh ph¸t huy tèi da néi lùc, ®Çu t­ hîp lý, ®ãn ®Çu c«ng nghÖ th«ng tin th× cÇn ®Èy m¹nh ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng cho nh÷ng vïng träng ®iÓm vµ t¨ng c­êng sù chØ ®¹o chÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ tiÕp tôc khuyÕn khÝch thùc hiÖn c¸c dù ¸n quy m« lín víi tr×nh ®é kü thuÊt cao vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh»m t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. CÇn nghiªn cøu so s¸nh lîi thÕ ®èi víi c¸c mÆt hµng ®ang ®­îc bu«n lËu nhiÒu hiÖn nay ®Ó cã chiÕn l­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ho¹c liªn doanh liªn kÕt theo h­íng ®Èy nhanh chÊt l­îng vµ hîp víi thÞ hiÕu ng­ê tiªu dïng trong n­íc. HiÖn nay, ChÝnh phñ ®· cã chÝnh s¸ch ®Ó l¹i 100% thu tõ chèng bu«n lËu cho ®Þa ph­¬ng ®Ó ®Çu t­ cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o viÖc lµm ë c¸c ®Þa bµn biªn giíi, ven biÓn víi ý nghÜa x©y dùng tiÒn ®å vÒ kinh tÕ víi quan ®iÓm ®Çu t­ xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo gãp phÇn chèng bu«n lËu. V× vËy ChÝnh phñ cÇn qu¸n triÖt nghiªm tóc vÒ chñ tr­¬ng nãi trªn. Vµ cÇn thiÕt ph¶i chØ râ tû lÖ % cña nguån thu tõ chèng bu«n lËu cho c¸c tØnh, huyÖn, x·, trong ®ã ­u tiªn phÇn nhiÒu cho cÊp x·. ViÖc trÝch th­ëng trùc tiÕp cho ng­êi cã c«ng ph¸t hiÖn cña lùc l­îng chèng bu«n lËu cßn nhiÒu bÊt cËp, mÆc dï ChÝnh phñ ®· söa ®æi nh­ng chñ yÕu lµ cÊp ®Ó chi phÝ, song vÉn kh«ng ®ñ. XÐt vÒ l©u dµi ChÝnh phñ còng cÇn cã chÝnh s¸ch hoµn chØnh h¬n trong viÖc trÝch th­ëng nµy. Bªn c¹nh rµ so¸t l¹i chøc n¨ng nhiÖm vô cña Ngµnh, chøc n¨ng ®¶m nhiÖm c«ng viÖc chèng bu«n lËu phøc t¹p vµ nguy hiÓm nµy ®Ó cã chÕ ®é ®·i ngé vÒ l­¬ng bæng hîp lý h¬n. §Ó chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶ cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸o dôc nhËn thøc, t¹o chuyÓn biÕn thËt sù vÒ t­ t­ëng lµ: “Toµn d©n sèng lµm viÖc theo HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt” . Nhµ n­íc cÇn chó träng viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é d©n trÝ, kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cña nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ c¸c ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y N­íc ta ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng giµnh cho gi¸o dôc nh»m khuyªn khÝch sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o trong toµn c«ng ®ång. §©y lµ mét ®Þnh h­íng hÕt søc ®óng ®¾n thÓ hiÖn tÇm nh×n xa cña §¶ng vµ ChÝnh phñ, bªn c¹nh tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi tr­íc m¾t còng cÇn quan t©m ®óng møc viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn t­¬ng lai. Chèng bu«n lËu lµ sù nghiÖp cña quÇn chóng nh©n d©n, lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®oµn thÓ quÇn chóng, n¬i tËp hîp ®«ng ®¶o c¸c tæ chøc, c¸c tÇng líp nh©n d©n. CÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c phæ biÕn ph¸p luËt, th«ng tin thêi sù gióp nh©n d©n n©ng cao nhËn thøc vÒ t×nh h×nh bu«n lËu, hËu qu¶ t¸c h¹i cña bu«n lËu hiÖn nay ®èi víi ®¸t n­íc; båi d­¬ng ý thøc tr¸ch nhiÖn cho mçi c«ng d©n kh«ng tham gia bu«n lËu, kh«ng ñng hé bu«n lËu, tù gi¸c tÝch cùc tham gia chèng bu«n lËu, ph¸t huy tinh thÇn yªu n­íc vµ gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ cña d©n téc trong s¶n xuÊt vµ tiªu dïng “ Sèng lµm viÖc theo HiÕn ph¸p vµ Ph¸p luËt”, “Ng­êi ViÖt Nam dïng hµng ViÖt Nam”, “Dïng hµng néi ®Þa lµ yªu n­íc”…th­êng xuyªn b¶o vÖ vµ båi d­ìng nh÷ng chuÈn mùc vÒ ®¹o ®øc, lèi sèng truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam, ph¸t huy søc m¹nh cña c«ng luËn trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò Ých n­íc, lîi d©n, t«n vinh doanh nghiÖp cã tµi ch©n chÝnh; ®Ò cao lèi sèng tÝn nghÜa, cao th­îng: tÈy chay bän c¬ héi, ch¹y theo tiÒn tµi, hÌn h¹, thiÕu nh©n c¸ch… §Ó chèng bu«n lËu ®¹t hiÖu qu¶ c¸c c«ng t¸c tuyªn truyÒn, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cÇn ®i s¸t h¬n n÷a t×nh h×nh bu«n lËu vµ c«ng t¸c chèng bu«n lËu®Ó th­êng xuyªn ®­a tin, bµi, h×nh ¶nh, cung cÊp th«ng tin t­ liÖu vÒ bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu; x©y dùng chuyªn môc cã chÊt l­îng nh­ ch­¬ng tr×nh “ Trªn mÆt trËn chèng bu«n lËu” cña §µi truyÒn h×nh ViÖt Nam, §µi truyÒn h×nh tØnh Hµ TÜnh. Ngoµi ra cÇn tæ chøc nh÷ng ch­¬ng tr×nh bµi trõ hµng ngo¹i nhËp lËu, vËn ®éng “Ng­êi ViÖt nam dïng hµng ViÖt Nam” th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶ng c¸o, pa-n«, ¸p phÝch, miÕt tinh tuÇn hµnh, c¸c cuéc thi t×m hiÓu trong thanh thiÕu niªn vµ c¸c tÇng líp d©n c­…víi môc tiªu lµ x©y dùng mét quan ®iÓm ®óng, mét nhËn thøc ®uóng, n©ng cao tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, t¹o nªn d­ luËn ®Êu tranh chèng hµng lËu vµ h¹n chÕ sö dông hµng ngo¹i. Ph¶i nãi ®èi t­îng bu«n lËu hiÖn nay rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, bao gåm nhiÒu tÇng líp, nhiÒu thµnh phÇn cña x· héi, víi nh÷ng quy m« kh¸c nhau. ChØ xÐt ë c¸c khÝa c¹nh b¶o vÖ ph¸p luËt th× chèng bu«n lËu kh«ng lo¹i trõ bÊt kú mét ®èi t­îng nµo. Song c¸c vô bu«n lËu ®· ®­îc c¬ quan chøc n¨ng kh¸m ph¸, bän bu«n lËu th­êng cã quy m« lín, møc ®é nghiªm träng vµ lµm mÊt uy tÝn cña §¶ng vµ nhµ n­íc tr­íc nh©n d©n lµ nh÷ng doanh nghiÖp dïng tiÒn Nhµ n­íc, hèi lé c¸n bé, c«ng chøc, thiÕu hiÓu biÕt, s¬ hë trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹c suy tho¸i vÒ phÈm chÊt, tiÕp tay cho bän bu«n lËu, trôc lîi riªng tõ nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch, kÏ hë cña hÖ thèng ph¸p luËt khi ch­a ®­îc hoµn thiÖn, g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ lín vÒ nhiÒu mÆt trong x· héi. Víi ph­¬ng ch©m chèng bu«n lËu mét c¸ch toµn diÖn vµ cã träng t©m, träng ®iÓm th× kh«ng thÓ kh«ng nh»m vµo c¸c ®èi t­îng nµy. Tãm l¹i: Bu«n lËu vµ chèng bu«n lËu cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®èi víi thµnh qu¶ c¸ch m¹ng, cña c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta. Bëi bu«n lËu g©y lªn nh÷ng nguy c¬ nghiªm träng vµ t¸c h¹i l©u dµi nªn viÖc tuyªn truyÒn nhËn thøc vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn trong §¶ng, trong c¸c Nghµnh chøc n¨ng vµ trong nh©n d©n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Chèng bu«n lËu muèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ tèi ­u ph¶i héi tô ®­îc lùc l­îng quèc gia víi quèc tÕ, ph¶i cã g¶i ph¸p toµn d©n - toµn diÖn – tæng lùc vµ cÇn ®­îc tiÕn hµnh nh­ mét cuéc c¸ch m¹ng kiªn quyÕt, bÒn bØ, khoa häc. D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, Nghµnh H¶i quan víi c«ng t¸c chèng bu«n lËu trùc tiÕp lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu, cÇn ph¶i ®­îc t¨ng c­êng vÒ qu¶n lý, lùc l­îng, trang bÞ vµ cÇn chñ ®éng tæ chøc, triÓn khai tèt c«ng t¸c chèng bu«n lËu víi môc ®Ých b¶o vÖ ®éc lËp chñ quyÒn quèc gia, hç trî s¶n xuÊt vµ kinh doanh trong n­íc, gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¸t triÓn ®Êt n­íc giµu m¹nh phån vinh s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. III. Mét sè kiÕn nghÞ 1/ KiÕn nghÞ trong lÜnh vùc v¨n b¶n ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch vÜ m«: Chèng bu«n lËu muèn cã kÕt qu¶ ph¶i xö lý tõ gèc, tøc lµ b¾t ®Çu tõ c«ng t¸c phßng ngõa. Chèng bu«n lËu, mét mÆt ph¶i cã lùc l­îng ®ñ m¹nh vµ cã biÖn ph¸p thÝch hîp. MÆt kh¸c ph¶i cã tÝnh quyÕt ®Þnh vÒ l©u dµi b»ng chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng luËt ph¸p. Cã mét lùc l­îng ®ñ m¹nh ®Ó chèng bu«n lËu lµ rÊt cÇn thiÕt, ®Ó lùc l­îng nµy thay mÆt nhµ n­íc, ®¹i diÖn ph¸p luËt buéc mäi ng­êi ph¶i tu©n thñ, thùc hiÖn ®óng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña nhµ n­íc. Nh­ng lùc l­îng nµy víi nh÷ng kÕt qu¶ thùc thi chØ lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó ®Êu tranh chèng bu«n lËu cã kÕt qu¶. Muèn cã kÕt qu¶ tËn gèc th× ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa réng lín vµ s©u xa. §ã chÝnh lµ quan ®iÓm “ V× nh©n d©n, do nh©n d©n”. Tr­íc tiªn lµ vÊn ®Ò lËp ph¸p, hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cÇn ®­îc x©y dùng hoµn thiÖn, ®­îc söa ®æi bæ sung ®Ó lu«n b¶o ®¶m tÝnh hiÖu qu¶ vµ phï hîp thùc tÕ. LuËt H¶i quan ®· ®­îc th«ng qua, song c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn còng nh­ chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cÇn cã tÝnh hÖ thèng, nhÊt qu¸n ®Ó thÓ hiÖn ®óng ®­êng lèi, chñ tr­¬ng, ph¸t huy n¨ng lùc qu¶n lý Nhµ n­íc vµ hiÖu qu¶ thùc thi cña c¸c ngµnh chøc n¨ng, nh»m môc ®Ých b¶o vÖ chñ quyÒn an ninh quèc gia, thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ò ra, ®Ó thùc hiÖn môc tiªu: d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trªn thùc tÕ, hÖ thèng v¨n b¶n d­íi luËt cña ta l¹i th­êng xuyªn thay ®æi, thiÕu tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi vÒ mÆt néi dung, nªn viÖc qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn ®èi víi ngµnh chøc n¨ng gÆp khã kh¨n, ch­a nãi ®Õn quÇn chóng nh©n d©n cßn h¹n chÕ vÒ nhËn thøc ph¸p luËt. §Ó cã ®iÒu kiÖn sèng vµ lµm viÖc theo HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, nh©n d©n ta cÇn ®­îc gi¸o dôc, tuyªn truyÒn tèt h¬n. Chóng ta ®· cã C«ng b¸o ®¨ng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cña Nhµ n­íc vµ cã hÖ thèng ph¸t hµnh xuèng c¬ së, vÊn ®Ò lµ c¬ së ph¶i tæ chøc, gi¶i thÝch, h­íng dÉn cho mäi tÇng líp nh©n d©n hiÓu thÊu ®¸o, ®Ó thùc hiÖn tèt trong ®êi sèng. Trªn §µi truyÒn h×nh Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng,trong thêi gian gÇn ®©y ®· cã chuyªn ®Ò chèng bu«n lËu nhung cÇn ph¸t tin th­êng xuyªn h¬n n÷a. VÊn ®Ò phßng, chèng bu«n lËu trªn c¸c ch­¬ng tr×nh truyÒn thanh, truyÒn h×nh, b¸o chÝ cÇn ®­îc quy ®Þnh chÆt chÏ, cã kÕ ho¹ch, cã ®«n ®èc, cã tæng kÕt vµ g¾n víi thùc tiÔn. 2/ KiÕn nghÞ vÒ sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ ®Þa ph­¬ng: Nh­ ®· ®Ò cËp vµ thùc tiÔn ®Êu tranh, nh÷ng n¬i nµo cã sù chØ ®¹o chÆt chÏ, s¸t sao cña c¸c tæ chøc §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, sù phèi hîp chÆt chÏ, nhÞp nhµng cña c¸c lùc l­îng chèng bu«n lËu chøc n¨ng céng víi sù tham gia ñng hé nhiÖt t×nh cña c¸c tæ chøc quÇn chóng vµ toµn thÓ nh©n d©n th× c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu , gian lËn th­¬ng m¹i ®¹t hiÖu qu¶ tèt, ho¹t ®éng bu«n lËu, gian lËn th­¬ng m¹i gi¶m. §iÒu nµy cho thÊy c«ng t¸c phèi kÕt hîp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ ®Þa ph­¬ng trong ®Êu tranh chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th­¬ng m¹i cã tÝnh quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c nµy. Cã quan hÖ tèt míi nh»m ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña c¸c lùc l­îng, ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn yªu cÇu ®Êu tranh ®­îc nhanh chãng, ®óng ph¸p luËt vµ mang tÝnh toµn diÖn h¬n, tr¸nh ®­îc chång chÐo, dÉm ®¹p lªn nhau dÔ bá sãt ®Þa bµn, ®èi t­îng ®Êu tranh. Tõ lý do trªn, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc, ChÝnh phñ cã v¨n b¶n quy ®Þnh ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ mèi quan hÖ phèi hîp cho c¸c ngµnh, c¸c cÊp trong c«ng cuéc ®Êu tranh chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th­¬ng m¹i qua biªn giíi. Quy ®Þnh nµy x¸c ®Þnh râ H¶i quan cã nhiÖm vô, quyÒn h¹n ®Õn ®©u vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc chñ tr× phèi hîp chèng bu«n lËu ë khu vùc nµo, ®Þa bµn nµo… còng nh­ tr¸ch nhiÖm cña c¸clùc l­îng, c¸c cÊp kh¸c ®Õn ®©u. Tr¸ch nhiÖm phèi hîp nµy ®­îc coi nh­ nhiÖm vô chÝnh trÞ quan träng cña c¸c lùc l­îng chøc n¨ng trong tæ chøc ®Êu tranh chèng bu«n lËu, chèng gian lËn th­¬ng m¹i. 3/ KiÕn nghÞ vÒ t¨ng c­êng søc m¹nh hµng rµo H¶i quan : HÖ thèng tæ chøc theo m« h×nh hiÖn nay: Tæng côc – Côc H¶i quan c¸c tØnh – H¶i quan cöa khÈu, nay kh«ng cßn phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ tÝnh chÊt cña ho¹t ®éng H¶i quan. ViÖc phèi hîp cña H¶i quan ®Þa ph­¬ng trong c«ng t¸c ®iÒu tra chèng bu«n lËu còng gÆp khã kh¨n do sù chia lÎ theo ®Þa bµn hµnh chÝnh. Mét ®Þa ph­¬ng t¸ch rêi kh«ng thÓ qu¶n lý mét khèi l­îng lín phwong tiÖn, vËt chÊt, kü thuËt chuyªn dïng nh­: m¸y bay, tÇu tuÇn tra… vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn tæ chøc mét m« h×nh H¶i quan vïng, liªn tØnh/ ë nhiÒu n­íc, H¶i quan lµ lùc l­îng vò trang. NghÞ ®Þnh 139 ngµy 10/10/1984, H¶i quan ViÖt Nam còng ®­îc x¸c ®Þnh lµ c«ng cô chuyªn chÝnh nöa vò trang cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc t¨ng c­êng hiÖu lùc vµ søc m¹nh cña hµng rµo H¶i quan v× H¶i quan ViÖt Nam cã c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô truyÒn thèng nh­ H¶i quan c¸c n­íc kh¸c nh­ng ngoµi ra cßn cã nh÷ng ®Æc thï cña lùc l­îng H¶i quan x· héi chñ nghÜa, chèng “ DiÔn biÕn hoµ b×nh”, b¶o vÖ an ninh chÝnh trÞ. MÆt kh¸c, c«ng t¸c ®iÒu tra chèng bu«n lËu cña H¶i quan diÔn ra trªn nhiÒu ®Þa bµn phóc t¹p, chñ yÕu lµ biªn giíi, vïng biÓn , n¬i bän bu«n lËu th­êng cã tæ chøc chÆt chÏ, trang bÞ vò khÝ vµ chèng tr¶ quyÕt liÖt. Trong khi ®ã luËt H¶i quan kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nµy. VÒ ph¹m vi, ®Þa bµn ho¹t ®éng ®iÒu tra cña c¬ quan H¶i quan, theo quy ®Þnh cña luËt H¶i quan vÒ ph¹m vi, ®Þa bµn ho¹t ®éng ®iÒu tra chèng bu«n lËu cña c¬ quan H¶i quan chØ bã hÑp ë khu vùc cöa khÈu, c¸c kho b·i chøa hµng xuÊt nhËp khÈu nh­ hiÖn nay kh«ng cßn phï hîp víi thùc tiÔn ®Êu tranh chèng bu«n lËu, h¹n chÕ hiÖu qu¶ cña mÆt c«ng t¸c nµy. §Ó t¨ng c­êng hiÖu lùc vµ søc m¹nh hµng rµo H¶i quan. LuËt H¶i quan cÇn quy ®Þnh cô thÓ h¬n, më réng h¬n vÒ ®Þa bµn ®Êu tranh chèng bu«n lËu cña lùc l­îng H¶i quan. QuyÒn cña c¬ quan H¶i quan trong viÖc kh¸m nhµ, kh¸m n¬i cÊt giÊu hµng lËu. LuËt H¶i quan khi quy ®Þnh quyÒn h¹n cña c¬ quan H¶i quan ®· kh«ng quy ®Þnh quyÒn nµy ®· g©y nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng chèng bu«n lËu, lµm gi¶m hiÖu lùc vµ søc m¹nh cña hµng rµo H¶i quan. VÒ tr¸ch nhiÖm chÝnh cho c«ng t¸c ®Êu tranh chèng bu«n lËu trong néi ®Þa lµ lùc l­îng nµo ë khu vùc cöa khÈu lµ lùcl­îng nµo. Cã nh­ vËy míi g¾n ®­îc tr¸ch nhiÖm cña c¸c lùc l­îng tham gia. PhÇn kÕt luËn 1.Bu«n lËu, gian lËn th­¬ng m¹i lµ hiÖn t­îng kinh tÕ – x· héi mang tÝnh lÞch sö, xuÊt hiÖn trong ho¹t ®éng l­u th«ng hµng ho¸, th­¬ng m¹i cïng víi sù ra ®êi cña hµng rµo H¶i quan. Trªn thùc tÕ, hµnh vi bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i rÊt ®a d¹ng, phóc t¹p. Sù ho¹t ®éng cñ nh÷ng “ ng­êi bu«n lËu” còng rÊt tÝnh vi, kh«n khÐo, nhiÒu m­u mÑo. Bu«n lËu g©y ra nhiÒu hËu qu¶ tiªu cùc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, v¨n ho¸ - x· héi, an ninh chÝnh trÞ vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý kinh tÕ – x· héi. Víi nh÷ng hËu qu¶ nãi trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: bu«n lËu lµ giÆc “ néi x©m”, ph¹m vµo téi bu«n lËu lµ mét trong nh÷ng téi ph¶n quèc. V× thÕ bu«n lËu cÇn ®­îc nghiªm trÞ vµ chÆn ®øng. 2. Chèng bu«n lËu lµ tr¸ch nhiÖm chung cña H¶i quan vµ c¸c ngµnh chøc n¨ng liªn quan ë mäi quèc gia, ngµy nay, ho¹t ®éng bu«n lËu , gian lËn th­¬ng m¹i kh«ng chØ giíi h¹n riªng ë tõng quèc gia mµ cßn mang tÝnh quèc tÕ, do ®ã ®Ó chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶ cÇn cã sù phèi hîp, sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc vµ cÇn cã nh÷ng m« h×nh tæ lchøc chèng bu«n lËu ®a d¹ng vµ hiÖu lùc cao. 3. ë n­íc ta, tõ n¨m 1986 ®Õn nay, do chóng ta thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®æi míi nÒn kinh tÕ, më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó tiÕp cËn thÕ giíi bªn ngoµi… nªn bu«n lËu, gian lËn th­¬ng m¹i vµ c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c cïng ®· cã c¬ héi ph¸t triÓn, nhiÒu n¨m nay, ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó ®Êu tranh chèng bu«n lËu, c¸c ngµnh, c¸c cÊp còng ®· tËp trung chØ ®¹o mÆt c«ng t¸c nµy vµ thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, nh­ng t×nh h×nh bu«n lËu trªn c¸c tuyÕn vÉn ch­a gi¶m, mµ tr¸i l¹i tõ cuèi nh÷ng n¨m 1990 ho¹t ®éng bu«n lËu l¹i cã xu h­íng gia t¨ng.T×nh h×nh bu«n lËu bïng ph¸t vµ diÔn biÕn phøc t¹p ë n­íc ta lµ do nhiÒu nh©n tè t¸c déng, nh­ : nh©n tè kinh tÕ, ph¸p luËt, x· héi, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸. 4. §Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ cñng cè vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp d©n téc, an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi, th× mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng lµ ph¶i t¨ng c­êng chèng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i cïng c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c. §Ó phßng, chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶ cÇn qu¸n triÖt s¸u quan ®iÓm cã tÝnh chØ ®¹o, trong ®ã nhÊn m¹nh ®Õn quan ®iÓm: chèng bu«n lËu lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn §¶ng, toµn d©n, ph¶i xö lý tõ gèc, b¾t ®Çu tõ c«ng t¸c phßng ngõa, ph¸t triÓn kinh tÕ nhÊt lµ ë vïng biªn giíi, vïng ven biÓn nh÷ng ®Þa bµn cã bu«n lËu lµ quan ®iÓm xö lý toµn diÖn vµ triÖt ®Ó nhÊt. §ång thêi, ®Ó chèng bu«n lËu cã hiÖu qu¶ cÇn ¸p dông mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p bao gåm: gi¸o dôc chÝnh trÞ- t­ t­ëng, vËn ®éng quÇn chóng, ®Ò cao vai trß tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc §¶ng vµ c¸c cÊp, ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng lùc l­îng chèng bu«n lËu trong s¹ch, v÷ng m¹nh. Trong ®ã nhÊn m¹nh gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ vÉn lµ c¬ b¶n, l©u dµi vµ triÖt ®Ó nhÊt.