Mục tiêu và những thách thức của cuộc Công nghiệp hoá hiện đại hoá ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Chóng ta ®ang tõng b­íc tiªn vµo thÕ kØ 21 – thÕ kØ v¨n minh cña c«ng nghÖ míi. V× vËy, n­íc ta ®ang chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. NhiÖm vô träng t©m cña thêi k× nµy lµ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ( CNH – HDH ), ®ßi hái ph¶I nhanh chãng tiÕp cËn lý luËn vµ thùc tiÔn cña c¸c n­íc ®I tr­íc trªn thÕ giíi. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng quan ®iÓm cña CNH – HDH sÏ lµ c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng, néi dung vµ b­íc ®I cña CNH – HDH N­íc ta xuÊt ph¸t tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu víi nÒn c«ng nghiÖp yÕu kÐm, tr× trÖ. ®Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh tÊt yÕu ph¶I tiÕn hµnh CNH – HDH. V× vËy hiÖn nay vÊn ®Ò CNH – HDH lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n­íc. ChØ b»ng con ®­êng CNH – HDH, ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ míi cã thÓ ®­a n­íc ta tõ nghÌo nµn , l¹c hËu trë thanhf mét n­íc giÇu m¹nh v¨n minh. Cã thÓ bµi viÕt nµy ch­a ph¶n ¸nh ®­îc hÕt vÊn ®Ò CNH – HDH cña ®Êt n­íc ta hiÖn nay bëi v× chóng em ch­a hiÓu biÕt nhiÒu vÒ x· héi nªn kh«ng tr¸nh khái cã nhiÒu sai xãt. Chóng em rÊt mong thÇy gi¸o xem xÐt vµ gãp ý x©y dùng thªm ®Ó ®Ò ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Néi dung I ) Vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ 1. Sù cÇn thiÕt cña CNH – HDH Trong thêi ®¹i ngµy nay nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña loµi ng­êi d· manhg l¹i kÕt qu¶ to lín cho nÒn kinh tÕ x· héi ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Nhê ¸p dông khoa häc kü thuËt cho nªn nhÞp ®ä t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña nhiÒu n­íc ngµy cµng cao. Bªn c¹nh ®ã cã nh÷ng n­íc cã nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ tµi nguyªn thiªn nhiªn, tµi nguyªn nh©n v¨n … nh­ng l¹i cã tèc ®é t¨ng tr­ëng chËm, ®êi sèng nh©n d©n thÊp kÐm mµ trong ®ã cã n­íc ta. Ph¶I ch¨ng n­íc ta thiÕu nguån nh©n lùc ? Thùc vËy trang bÞ khoa häc kÜ thuËt cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt ë n­íc ta cßn qu¸ th« s¬ vµ l¹c hËu nhiÒu so víi c¸c n­íc kh¸c, cho nªn c¸c s¶n phÈm cña chóng ta kh«ng ®¸p øng víi ®ßi hái cuéc sèng ngµy cµng cao cña nh©n d©n. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra cña chóng ta cã gi¸ thµnh cao chÊt l­îng kh«ng tèt nªn kh«ng thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng, bÞ hµng nhËp khÈu lÊn ¸t v× cã gi¸ thµnh h¹, mÉu m· ®Ñp, chÊt l­îng cao h¬n. mÆt kh¸c, nÕu xÐt lÞch sö ph¸t triÓn x· héi cña mét n­íc lµ mét vÊn ®Ò CNH-H§H ®Êt n­íc lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. 2.Vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. NhiÖm vô c¬ b¶n mµ CNH-H§H ph¶I gi¶I quyÕt lµ t¹o c¬ së vËt chÊt cho chñ nghÜa x· héi, ®ã lµ nÒn t¶ng cña s¶n xuÊt b»ng m¸y mãc thay thÕ cho s¶n xuÊt nhá thñ c«ng b»ng ch©n tay, c«ng nghiÖp ho¸ cho tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n dùa trªn ®iÖn khÝ ho¸ vµ Êp dông räng r·I nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi vµo ®Ó tæ chøc mét c¸ch cã kÕ ho¹ch trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Nh»m tho¶ m·n ngµy cµng ®Çy ®ñ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn cña ng­êi d©n trong x· héi.VÊn ®Ò chñ nghÜa x· héi t¹o ra mét hÖ thèng c«ng nghiÖp nÆng ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp ®iÖn tö chÕ t¹o m¸y mãc, c«ng nghiÖp nhÑ chÕ biÕn . II ) C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam §Æc ®iÓm cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ : §Æc ®iÓm vÒ m« h×nh kinh tÕ Thµnh tùu khoa häc hiÖn ®¹i ®­îc sö dông ngµy cµng nhiÒu trong c¸c doang nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trong c¸ doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tµng hiÖn ®¹i ®ang ph¸t triÓn … chØ trong mätt thêi gian ng¾n, khi ®Êt n­íc chuyÓn sang thêi k× ®Èy m¹nh CNH – HDH thùc thi chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ më cöa, lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta ®· cã b­íc ph¸t triÓn ®ét ph¸, víi mét c¬ cÊu nhiÒu tr×nh ®é : thñ c«ng ( cßn lµ phæ biÕn ) - c¬ khÝ - ®iÖn tö vµ c¬ khÝ ho¸, víi mét ®éi ngò “ nh­ng ng­êi lao ®éng Êo tr¾ng” ®¹i biÓu cho nÒn c«ng nghÖ míi, cho lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i t¨ng lªn nhanh chãng vµ sÏ chiÕm ­u thÕ vµo cuèi thêi k× CNH. §Æc ®iÓm vÒ mÆt x· héi : MÊy thËp kØ qua, tuy x· héi n«ng nghiÖp truyÒn thèng VN ®É cã nhiÒu biÕn ®æi vÒ mÆt x· héi, nh­ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nã th× vÉn cßn. §ã lµ giai cÊp n«ng d©n vÉn chiÕm gÇn 80% d©n sè c¶ n­íc, cïng tån t¹i víi nÒn s¶n xuÊt nhá cßn lµ phæ biÕn ë vïng trung du, miÒn nói vµ ë c¶ vïng ®ång b»ng. §Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸ CNH – HDH lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¸ch m¹ng mäi mÆt cña ®êi sèng con ng­êi, v× vËy chØ cã thÓ thµnh c«ng trong mét m«I tr­êng v¨n ho¸ phï hîp Quan ®iÓm c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë VN ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng quan ®iÓm CNH – HDH ë VN hiÖn nay cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh CNH – HDH . bëi v× x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ c¸c quan ®iÓm CNH – HDH sÏ lµm c¬ së ®óng ®¾n cho viÖc ®Þnh h­íng ( ®Þnh tÝnh ), ®Þnh l­îng, chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c néi dung vµ b­íc ®I cña CNH – HDH Ph¸t triÓn CNH – HDH lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu cña viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc nãi chung , kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN ë VN nãi riªng. Ph¸t triÓn CNH – HDH lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc khai th¸c ph¸t huy søc manh t«ng hîp cña c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c lÜnh vùc, thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ph­¬ng ph¸p c«ng nghiÖp, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i Ph¸t triÓn CNH – HDH ph¶I h­íng vµo viÖc ­u tiªn thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn m¹ng cña c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc, thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c vïng l·nh thæ cã kh¶ n¨ng ®em l¹i tÝch luü nhanh, tÝch luü lín vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao Ph¸t triÓn CNH – HDH lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ Ph¸t triÓn CNH – HDH lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp tèi ­u hãa c¸c thÕ m¹nh cña c¸c lo¹i quy m« lín, quy m« võa vµ nhá. Ph¸t triÓn CNH – HDH cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trªn c¬ së khai th¸c tèi ®a nguån vèn n­íc ngoµi vµ trong n­íc Ph¸t triÓn CNH – HDH ph¶I ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së ph¸t triÓn chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu vµ thay thÕ nhËp khÈu Ph¸t triÓn CNH – HDH chØ ®­îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ th«ng qua mét hÖ thèng c«ng cô ( nh­ luËt ph¸p, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ) thÝch hîp vµ ®ång bé cña nhµ n­íc ph¸p quyÒn Ph¸t triÓn CNH – HDH thµnh c«ng ph¶I lÊy yÕu tè con ng­êi mµ trong ®ã nguån nh©n lùc lµ quyÕt ®Þnh. III . Môc tiªu vµ nh÷ng th¸ch thøc cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ë viÖt nam Môc tiªu : VÒ kinh tÕ + GDP t¨ng gÊp kho¶ng 7-8 lÇn so víi n¨m 1995. + GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t kho¶ng 5000 USD ( n¨m 2020). + C¬ cÊu GDP: c«ng nghiÖp kho¶ng 40%, dÞch vô kho¶ng 50%, n«ng nghiÖp kho¶ng 10% VÒ lao ®éng : 2/3 sè ng­êi lµm viÖc trong khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, 1/3 lµm viÖc trong khu vuc n«ng nghiÖp. T­¬ng øng, møc ®é ®« thÞ hãa ®¹t kho¶ng 60-70%(tÝnh theo d©n sè) VÒ ®êi sèng x· héi : + H×nh thµnh hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng hiÖn ®¹i trªn phÇn lín c¸c vïng ®Êt n­íc, víi nhiÒu ®Çu mèi giao l­u vµ hµnh lang liªn kÕt víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. Thùc hiÖn ®iÖn khÝ hãa trong c¶ n­íc víi m¹ng ®iÖn quèc gia phñ kh¾p l·nh thæ. Trinnhf ®é ¸p dông tin häc hãa chiÕm phÇn lín c¸c c«ng viÖc s¶n xuÊt, kinh doanh, qu¶n lÝ. + Cuéc sèng vËt chÊt cña trªn 90% d©n sè ®¹t møc sung tóc, kh«ng cßn ng­êi nghÌo khæ nh­ hiÖn nay. Møc ¨n b×nh qu©n 3000 kalo/ng­êi/ngµy. Tuæi thä trªn 70. Kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ( so 20% sè ng­êi giµu nhÊt vµ 20% sè ng­êi nghÌo nhÊt) chªnh lÖch nhau kho¶ng 5-6 lÇn . VÒ gi¸o dôc: Thanh niªn ®­îc ®I häc phæ cËp cÊp II trung häc vµ cã ®ñ kiÕn thøc nghÒ nghiÖp ®Ó lµm mét viÖc nhÊt ®Þnh. Mét phÇn lín, chñ yÕu lµ ë ®« thÞ ®¹t møc phæ cËp cÊp III trung häc. VÒ m«I tr­êng : M«I tr­êng sinh th¸I ®­îc gi÷ g×n vµ c¶I thiÖn (xanh vµ s¹ch ). TØ lÖ che phñ cña rõng ®¹t trªn 50% diÖn tÝch l·nh thæ. * VÒ c¬ b¶n ®¹t ®­îc môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. §©y còng lµ lý t­ëng vÒ CNXH ë ViÖt Nam giai ®o¹n ®Çu. 2. Th¸ch thøc: a. §iÓm xuÊt ph¸t rÊt thÊp : - N­íc ta vÉn cßn lµ mét n­íc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn, GDP/ng­êi n¨m 1997 la 321 USD. 20% sè d©n vÉn sèng trong t×nh tr¹ng nghÌo khæ (theo tiªu chuÈn cña ViÖt Nam, thÊp h¬n tiªu chuÈn cña LHQ). - D©n sè t¨ng nhanh (1,9%/n¨m) - TrÝnh ®é c«ng nghiÖ trong c¸c ngµnh kinh tÕ nãi chung cßn thÊp. §iÓm xuÊt ph¸t thÊp cã nghÜa lµ tôt hËu nhiÒu vµ nguy c¬ tôt hËu ngµy Cµng xa h¬n víi thÕ giíi lµ rÊt râ. Cã thÓ nãi kh¾c phôc nguy c¬ nµy lµ th¸ch thøc lín nhÊt. b. NÒn kinh tÕ cßn ®ang trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi : - ViÖc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng tõ mét nÒn s¶n xuÊt nhá vµ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp trong nhiÒu thËp kØ lµ mét qu¸ tr×nh rÊt kh«ng ®¬n gi¶n, ph¶i cã nhiÒu thêi gian vµ tõng b­íc. c. C¹nh tranh quèc tÕ rÊt gay g¾t: Víi chÝnh s¸ch më cöa gia nhËp ASEAN vµ cam kÕt tham gia AFTA, chuÈn bÞ gia nhËp APEC, WTO, n­íc ta võa nhËn ®­îc sù hîp t¸c giao l­u ch­a tõng cã, võa ph¶I chÊp nhËn sù c¹nh tranh dan xen víi c¸c t¸c ®éng cña khñng ho¶ng, bÊt æn ®Þnh còng gay g¾t ch­a tõng cã. d. Nguån nh©n lùc : Chóng ta kh¼ng ®Þnh coi nguån nh©n lùc lµ yÕu tè c¬ b¶n vµ quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn CNH-H§H. N­íc ta cã tiÒm n¨ng lín vÒ nguån nh©n lùc, chñ yÕu lµ vÒ mÆt tinh thÇn vµ v¨n hãa. Môc Lôc A.Lêi nãi ®Çu B.phÇn néi dung I ) Vai trß vµ nhiÖm vô cña C«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i ho¸ 1. Sù cÇn thiÕt cña CNH – HDH 2. Vai trß vµ nhiÖm vô cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ II ) C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë viÖt nam 1. §Æc ®iÓm cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®aih ho¸ a. §Æc ®iÓm vÒ m« h×nh kinh tÕ b. §Æc ®iÓm vÒ mÆt x· héi c. §Æc ®iÓm vÒ mÆt v¨n ho¸ 2. Quan ®iÓm c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam III ) Môc tiªu vµ nh÷ng th¸ch thøc cña cuéc C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam Môc tiªu Th¸ch thøc §iÓm xuÊt ph¸t rÊt thÊp NÒn kinh tÕ cßn ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi C¹nh tranh quèc tÕ rÊt gay g¾t Nguån nh©n lùc KÕt LuËn Tµi liÖu tham kh¶o