Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết

"N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt I. §Æt vÊn ®Ò: B¸c Hå vÞ l·nh tô kÝnh yªu cña d©n téc ta ®· nãi: "V× lîi Ých 10 n¨m trång c©y V× lîi Ých tr¨m n¨m trång ng­êi" Lêi d¹y ®ã thÊm nhuÇn s©u s¾c cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc nãi chung vµ gi¸o dôc MÇm non nãi riªng. Sù nghiÖp "Trång ng­êi" cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng vµ lín lao ®èi víi ®Êt n­íc v× ®Êt n­íc ta ®ang b­íc vµo thêi kú "C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸". §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã gi¸o dôc cã vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu bëi v× §¶ng ta ®· nhÊn m¹nh: "Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu" trong ®ã gi¸o dôc MÇm non cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng, v× bËc häc MÇm non lµ nÒn t¶ng ®Çu tiªn ®Ó ®µo t¹o con ng­êi míi trong thêi kú C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn tèt quan ®iÓm, ®­êng lèi cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc, trong nh÷ng n¨m qua ®· cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu c¬ b¶n vµ øng dông lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng néi dung, ph­¬ng ph¸p trong c«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ MÇm non. ViÖc n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc toµn diÖn lu«n lu«n lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña bËc häc MÇm non. Bëi vËy hµng n¨m cã nh÷ng chuyªn ®Ò bæ sung chØnh söa ®Ó phï hîp, víi c«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ trong thêi kú ®æi míi. Mét trong nh÷ng néi dung ®ã lµ thùc hiÖn chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt " cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín v× qua ®ã trÎ sÏ ®­îc tiÕp xóc víi lêi hay ý ®Ñp trong v¨n häc, tiÕp xóc víi ng«n tõ, víi h×nh ¶nh. H×nh ¶nh ë ®©y lµ h×nh ¶nh trÎ c¶m nhËn ®­îc qua th¬ qua, qua chuyÖn kÓ, ®ång dao ca dao, c¸c h×nh ¶nh ®ã rÊt gÇn gñi víi trÎ, nh­ lµ: Cá, c©y, hoa, l¸: Hoa cµ tim tÝm Hoa m­íp vµng vµng Hoa lùu chãi chang §á nh­ ®èm löa... HoÆc c¸c hiÖn t­îng thiªn nhiªn gÇn gòi nh­ mÆt trêi, tr¨ng, sao: ¤ng mÆt trêi ãng ¸nh To¶ n¾ng hai mÑ con HoÆc lµ: Nh÷ng ng«i sao trªn trêi Nh­ c¸nh ®ång mïa gÆt... TÊt c¶ ®Òu hiÖn lªn trong th¬, truyÖn b»ng nh÷ng h×nh ¶nh phong phó, tõ ng÷ biÓu c¶m, cÊu tróc hoµn chØnh, ng«n ng÷ giµu nh¹c ®iÖu ®· båi d­ìng cho t©m hån trÎ nh÷ng c¶m xóc ban ®Çu, trÎ sÏ ®­îc gi¸o dôc vÒ mÆt t×nh c¶m, trÝ tuÖ, ®¹o ®øc ®ång thêi còng k¬i dËy vÒ mÆt n¨ng khiÕu, thÈm mü. Nh­ ta ®· biÕt, ngay tõ lócc lät lßng mÑ, n»m trªn chiÕc n«i ®­a, trÎ ®· thÝch thó l¾ng nghe nh÷ng c©u ca dao trong lêi ru cña bµ, cña mÑ.... Nh÷ng bµi ca dao vÒ c¸i cß, c¸i v¹c, c¸i n«ng... ®· ®i vµo giÊc ngñ cña trÎ, cã nhµ th¬ ®· viÕt: Ngµy con ra ®êi lêi ru ®Èy tao n«i Nh÷ng c¸i v¹c, c¸i n«ng... trong lêi ru con ngñ C« TÊm gäi: bèng bèng bang bang nho nhá Qu¶ thÞ th¬m cho ®êi con ngoan . Lín lªn chót n÷a, nh÷ng chuyÖn kÓ d©n gian, cæ tÝch mµ trÎ ®­îc bµ, mÑ kÓ cho nghe ®· lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu trong cuéc sèng cña trÎ. Khi trÎ vµo tr­êng MÇm non, m«n häc mµ trÎ yªu thÝch nhÊt ®ã lµ v¨n häc. §èi víi trÎ MÇm non v¨n häc nh­ nh÷ng bµi häc ®Çu tiªn vÒ cuéc sèng. TrÎ rÊt thÝch thó khi nghe kÓ chuyÖn ®äc th¬ vµ thÝch xem biÓu diÔn rèi, diÔn kÞch. Kh«ng nh÷ng trÎ giµnh nhiÒu thêi gian cho së thÝch mµ ®ã chÝnh lµ néi dung nh÷ng c©u chuyÖn bµi th¬ ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®æi trong t©m lý trÎ, nã chi phèi c¸c ho¹t ®éng kh¸c, lµm cho nã mang mµu s¾c ®éc ®¸o cña løa tuæi MÇm non. ViÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" sÏ h×nh thµnh lßng yªu thÝch v¨n häc, yªu thÝch ch÷ viÕt tõ ®ã trÎ sÏ ®­îc ph¸t triÓn trÝ t­ëng t­îng, t©m hån trÎ giµu c¶m xóc, trÎ thªm yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, kÝnh yªu B¸c Hå yªu bè mÑ, «ng bµ, yªu nh÷ng viÖc lµm tèt, kh«ng ®ång t×nh víi viÖc lµm xÊu... ë løa tuæi MÇm non trÎ ®Æc biÖt nh¹y c¶m tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò buéc vÒ t×nh c¶m, bëi vËy néi dung t­ t­ëng cña nhiÒu bµi th¬, c©u chuyÖn ®em ®Õn cho trÎ lßng yªu th­¬ng con ng­êi, yªu thiªn nhiªn ®Êt n­íc. ViÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi trÎ MÇm non vµ nhÊt lµ trong viÖc chuÈn bÞ cho trÎ vµo líp 1 nh­ng trªn thùc tÕ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc khi ch­a thùc hiÖn chuyªn ®Ò cßn thÊp, ch­a thËt sù ®­îc chó träng. Mét phÇn do n¨ng lùc cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ. Mét phÇn do nghÖ thuËt lªn líp cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ mµ bé m«n nµy ®ßi hái ë ng­êi gi¸o viªn ph¶i cã nghÖ thuËt lªn líp cao ®Ó thÓ hiÖn tèt t¸c phÈm v¨n häc. Mét phÇn do ®iÒu kiÖn gi¸o viªn ®øng líp ngµy hai buæi nªn gÆp khã kh¨n trong viÖc häc tËp tù båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh­ nghÖ thuËt lªn líp. Do ®Æc thï tiÕng ®Þa ph­¬ng cßn nÆng nªn viÖc thÓ hiÖn t¸c phÈm v¨n häc ch­a ®­îc diÔn c¶m. Mét phÇn cßn do gi¸o viªn cßn lóng tóng, cøng nh¾c trong chuyÓn ®æi h×nh thøc d¹y trÎ, ch­a linh ho¹t, s¸ng t¹o, cßn nÆng nÒ h×nh thøc d¹y cò. Vµ cßn mét khã kh¨n kh«ng nhá ®ã nhËn thøc cña mét sè phô huynh ch­a coi träng c«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ còng nh­ ch­a thÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt". Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ c¬ së vËt chÊt (®å dïng d¹y häc). §· cã ®å dïng ®Ó d¹y häc nh­ng ®å dïng cña bé m«n nµy ®ßi hái tÝnh s¸ng t¹o, tÝnh nghÖ thuËt vµ thÈm mü cao, ®ßi vÒ sù phong phó, ®a d¹ng vÒ thÓ lo¹i ®å dïng míi thu hót vµ hÊp dÉn trÎ. X¸c ®Þnh ®­îc ý nghÜa to lín trong viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" vµ ®øng tr­íc nh÷ng thùc tr¹ng trªn nªn t«i ®· chän ®Ò tµi: Mét sè kinh nghiÖm ®Ó thùc hiÖn tèt chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt". II. biÖn ph¸p: Qua ba n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò t«i dù to¸n ¸p dông mét sè biÖn ph¸p sau: 1. T¹o m«i tr­êng cho trÎ "lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt": Ngay tõ ®Çu n¨m häc, c« gi¸o cÇn phèi hîp víi cha mÑ c¸c ch¸u ®ãng gãp s­u tÇm c¸c s¸ch v¨n häc c¸c ho¹ b¸o t¹p chÝ nguyªn liÖu cho trÎ tù lµm s¸ch ®Ó x©y dùng "gãc s¸ch" mang néi dung v¨n häc. T¹i "gãc s¸ch" trÎ ®­îc xem c¸c s¸ch tranh chuyÖn, t¹p chÝ, hoa b¸o... C« sÏ ®äc cho trÎ nghe vµ d¹y trÎ c¸ch tri gi¸c tranh chuyÖn. DÇn dÇn trÎ cã thÓ tù "®äc" lóc ®Çu trÎ sÏ ®äc theo trÝ nhí, trÎ nhí vÒ néi dung c©u chuyÖn c« ®· kÓ råi khíp víi néi dung truyÖn víi s¸ch tranh truyÖn. Trong líp bè trÝ gãc v¨n häc hoÆc "v­ên cæ tÝch" trang trÝ c¸c h×nh ¶nh trong c©u chuyÖn cæ tÝch, c¸c bµi th¬ theo chñ ®iÓm mµ trÎ ®· ®­îc nghe, ®­îc ®äc, v× ®Æc ®iÓm t­ duy cña trÎ lµ t­ duy trùc quan h×nh t­îng nªn trÎ rÊt thÝch ®­îc xem c¸c h×nh ¶nh. Ngoµi gãc v¨n häc c« cÇn tËn dông c¸c kho¶ng trèng trong líp treo c¸c bøc tranh cã néi dung minh ho¹, c¸c c©u chuyÖn bµi th¬, h×nh ¶nh nh©n vËt ngé nghÜnh, trong c¸c c©u chuyÖn bµi th¬ ®Ó trÎ ®­îc quan s¸t, tiÕp xóc vµ c¸c gãc, c¸c ®å dïng ®Òu viÕt ch÷ to ®Ó hµng ngµy khi ch¬i ë c¸c gãc, khi lÊy ®å dïng ®å ch¬i trÎ ®­îc tiÕp xóc, ®­îc quan s¸t, ®­îc "®äc" tõ ®ã trÎ biÕt ý nghÜa cña tõ, tªn cña ®å dïng, cña gãc... TrÎ ®­îc lµm quen víi ch÷ viÕt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho trÎ lªn loÐp 1 vµ häc phæ th«ng vµo dÞp ngµy lÔ héi, c« cã thÓ cho trÎ cïng c« lµm c¸c ®å dïng minh ho¹ hoÆc trang trÝ quÇn ¸o ®Ó ®ãng kÞch, lµm mò nh©n vËt. TrÎ rÊt yªu thÝch vµ høng thó khi ®­îc cïng tham gia thÓ hiÖn. 2. "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" qua c¸c ho¹t ®éng: a. Ho¹t ®éng chung: Thùc hiÖn ®æi míi ph­¬ng ph¸p ch¨m sãc gi¸o dôc t«i ®· ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝch hîp m«n häc vµo c¸c tiÕt d¹y nh­: To¸n, gi¸o dôc ©m nh¹c, lµm quen m«i tr­êng xung quanh... VÝ dô: Khi d¹y m«n "lµm quen m«i tr­êng xung quanh" ®Ò tµi "qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c©y tõ h¹t" t«i ®· vËn dông ®­a bµi th¬ "vßng quay lu©n chuyÓn" vµo ®Ó giíi thiÖu bµi. "Tõ nh÷ng h¹t quýt N¶y ra mÇm non MÇm thµnh c©y xanh Ra hoa ®Çy cµnh Hoa l¹i thµnh qu¶ Quýt vµng ngät lµnh Ng­êi ta ¨n qu¶ Nh¶ h¹t xinh xinh Tõ nh÷ng h¹t Êy N¶y ra mÇm non MÇm thµnh c©y xanh Ra hoa ®Çy cµnh Hoa l¹i ra qu¶ Quýt vµng ngät lµnh Vßn quay lu©n chuyÓn TiÕp m·i kh«ng ngõng" Vµ vËn dông c©y chuyÖn "chó ®ç con" ®Ó kÓ cho trÎ nghe ë phÇn cñng cè. KÕt thóc c©u chuyÖn t«i nhÊn m¹nh cho trÎ biÕt "chó ®ç con chÝnh lµ h¹t ®Ëu, ®­îc m­a xu©n t­íi n­íc, ®­îc b¸c mÆt tr­êi s­ëi Êm ®· n¶y mÇm thµnh c©y ®Ëu ®Êy". Khi vËn dông c©y chuyÖn, bµi th¬ vµo tiÕt häc th× tiÕt häc ®ì kh« khan vµ rÊt sinh ®éng, trÎ høng thó häc vµ kÕt qu¶ trÎ n¾m rÊt v÷ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c©y tõ h¹t mµ theo t«i nghÜ nÕu chØ ch¾c lêi gi¶i cña c« th× kÕt qu¶ ch­a thÓ ®¹t ®­îc cao nh­ mong muèn. Còng ë tiÕt nµy t«i ®· vËn dông cho trÎ lµm quen víi ch÷ viÕt. D­íi c¸c bøc tranh h¹t - mÇm c©y - c©y cã hoa - c©y cã qu¶, t«i viÕt tõ t­¬ng øng ë phÝa d­íi. Qu¸ tr×nh tõ quan s¸t tranh ®ång thêi cho trÎ ®äc tõ, trÎ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña tõ ®ã, ®­îc nhËn biÕt mÆt ch÷ nh»m ph¸t triÓn lêi nãi cung cÊp vèn tõ vµ trÎ ®­îc lµm quen víi ch÷ viÕt mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. VÝ dô: Khi d¹y m«n gi¸o dôc ©m nh¹c, bµi h¸t "«ng ch¸u" t«i ®· ®­a bµi th¬ "«ng em" ®Ó giíi thiÖu dÉn d¾t vµo bµi. ¤ng em tãc b¹c Tr¾ng muèt nh­ t¬ ¤ng em kÓ chuyÖn Ngµy xöa ngµy x­a Em ngåi nghe chuyÖn Mª m·i, say s­a... VÝ dô: Khi d¹y m«n To¸n, ®Ò tµi "sè 10" t«i ®· vËn dông ®­a c©u chuyÖn "ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n" ®Ó dÉn d¾t vµo bµi. C« kÓ: "Ngµy x­a trong khu rõng nä cã hai anh em thá x¸m sèng cïng mÑ, bè th× ®­a lµm xa nªn cËu nµo còng tá ra m×nh lµ ®øa con ngoan nhÊt, ®­îc mÑ khen nhiÒu nhÊt. BiÕt ®­îc chuyÖn ®ã mét h«m thá mÑ b¶o: C¸c em cña mÑ, bv÷a nay c¸c con ®­îc nghØ häc, thá anh lªn rõng h¸i cho mÑ 10 chiÕc nÊm h­¬ng, thá em ra ®ång cæ h¸i cho mÑ 10 b«ng hoa ®ång tiÒn thËt ®Ñp..." b¹n nµo giái xung phong lµm thá anh, thá em h¸i hoa vµ nÊm cho mÑ nµo ? t«i cho hai trÎ lµm thá anh thá em ®i h¸i hoa vµ nÊm sau ®ã cho c¶ líp ®Õm l¹i. B»ng c¸ch nµy tiÕt häc thªm sinh ®éng trÎ rÊt høng thó vµ thiÕt häc to¸n ®ì kh« khan khi ®­a chuyÖn kÓ vµo. * TÝch hîp c¸c m«n häc ®Ó "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt". TiÕt häc sÏ sinh ®éng, g©y høng thó cho trÎ vµ ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n khi c« gi¸o biÕt linh ho¹t, khÐo lÐo tÝch hîp c¸c m«n häc vµo giê d¹y "lµm quen víi v¨n häc" c« cã thÓ vËn dông m«n gi¸o dôc ©m nh¹c ®Ó giíi thiÖu dÉn d¾t vµo c©u chuyÖn kÓ, bµi th¬ hoÆc chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c phÇn, vËn dông m«n t¹o h×nh vµ tiÕt d¹y lµm quen víi v¨n häc ë phÇn luyÖn tËp hoÆc lµ vËn dông c¸c m«n häc kh¸c nh­ lµm quen víi ch÷ c¸i, to¸n vµo tiÕt d¹y mét c¸ch phï hîp. VÝ dô: Khi kÓ chuyÖn "TÝch chu" t«i ®· vËn dông bµi h¸t "ch¸u yªu bµ" cã t¸c dông hç trî cho viÖc gi¸o dôc, yªu th­¬ng, quan t©m ®Õn bµ mµ néi dung c©u chuyÖn muèn ®Ò cËp tíi. VÝ dô: Khi d¹y bµi th¬: Tr¨ng ¬i tõ ®©u ®Õn t«i ®· vËn dông cho trÎ «n luyÖn ch÷ c¸i cho trÎ ®äc bµi th¬ b»ng ch÷ to vµ cho trÎ lªn t×m ch÷ c¸i a, ¨, © trong bµi th¬ nh»m «n luyÖn ch÷ c¸i ®· häc, ®ång thêi trÎ ®Õm xem ®· t×m ®­îc bao nhiªu ch÷ a ? ch÷ ¨ ? ch÷ © ? vµ so s¸nh cñng cè thªm vÒ to¸n cho trÎ. VÝ dô: Khi d¹y bµi th¬: "Hoa kÕt tr¸i" t«i ®· vËn dông ®­a m«n t¹o h×nh ®Ó luyÖn tËp nh»m n©ng cao chÊt l­îng cña tiÕt häc. T«i cho trÎ vÏ c¸c loµi hoa trong bµi th¬ - hoa kÕt thµnh qu¶, nh­ néi dung bµi th¬ ®· ®Ò cËp. TrÎ rÊt thÝch thó vÏ, qua h×nh ¶nh ngé nghÜnh trÎ vÏ, trÎ còng ®­îc cñng cè thªm vÒ c¸c loµi hoa, c¸c mµu s¾c vµ c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp thiªn nhiªn qua néi dung bøc tranh, còng nh­ néi dung bµi th¬ ®Ò cËp tíi. b. Ho¹t ®éng gãc: Nh­ ta ®· biÕt vui ch¬i lµ ho¹t ®éng chñ ®¹o trong tr­êng MÇm non. TrÎ "häc b»ng ch¬i, ch¬i mµ häc" v× vËy, ®Ó thùc hiÖn tèt "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" qua trß ch¬i cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín. VÝ dô: Trong buæi ch¬i trong trß ch¬ cã ®ãng kÞch, c« gi¸o vËn dông c¸c c©u chuyÖn trong ch­¬ng tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ, c« cã thÓ kÓ chuyÖn sang ho¹t c¶nh hoÆc ®ãng kÞch trÎ rÊt høng thó khi tham gia. TrÎ ®­îc vµo vai mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o, trÎ t¸i t¹o l¹i ng«n ng÷, hµnh ®éng nh©n vËt mét c¸ch hån nhiªn th«ng qua vai diÔn cña m×nh (chuyÖn "c¸o thá gµ trèng", "cñ c¶i tr¾ng", "ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n", "ba c« g¸i", "tÝch chó"...). VÝ dô: Qua c¸c trß ch¬i kh¸c nh­ trß ch¬i d©n gian "Rång r¾n lªn m©y" khi tham gia ch¬i trÎ ph¶i ®äc th¬: Rång r¾n lªn m©y Cã c©y lóc l¾c Cã nhµ ®iÖn biªn Hái «ng thÇy thuèc Cã nhµ hay kh«ng ? Vµ cuéc ®èi tho¹i gi÷ "thÇy thuèc" vµ "rång r¾n" nh»m luyÖn c¬ quan ph¸t ©m vµ ph¸t triÓn vèn tõ cho trÎ. VÝ dô: Trß ch¬i "c¸o vµ thá" mét trÎ lµm c¸o, sè trÎ cßn l¹i lµm thá. C¸c chó thá võa ®i võa ®äc th¬: Trªn b·i cá Nh÷ng chó thá T×m rau ¨n RÊt vui vÎ Thá nhí nhÐ Cã c¸o gian §ang r×nh ®Êy Thá nhí nhÐ Ch¹y cho nhanh KÎo c¸o gian Tha ®i mÊt TrÎ võa ch¬i võa ®äc th¬, võa g©y høng thó võa luyÖn ®äc cho trÎ. c. Qua c¸c ho¹t ®éng kh¸c: ViÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" lµ nhiÖm vô chÝnh nh­ thêi gian cho tiÕt d¹y còng cã h¹n v× vËy t«i vËn dông vµo c¸c ho¹t ®éng kh¸c, ë mäi lóc mäi n¬i nh»m «n luyÖn c¸c kiÕn thøc ®· häc hoÆc lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc s¾p ®­îc häc. §Æc biÖt lµ lo¹i ®éng chiÒu cã thêi gian rÊt nhiÒu nªn t«i dµnh thêi gian ®Ó h­íng dÉn trÎ ®ãng kÞch, tËp ®äc kÓ diÔn c¶m, kÓ chuyÖn s¸ng t¹o, biÓu diÔn rèi, lµm quen víi c¸ch ®äc s¸ch, c¸ch chØ vµo tõ, lµm quen víi ch÷ viÕt... tõ ®ã viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" míi ®¹t kÕt qu¶ cao. 3. Kh©u chuÈn bÞ cña c« gi¸o ®Ó thùc hiÖn tèt chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt": Muèn thùc hiÖn tèt viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" th× c« gi¸o ph¶i cã mét sù chuÈn bÞ chu ®¸o, chuÈn bÞ tr­íc tiªn lµ ph¶i nghiªn cøu kü néi dung t¸c phÈm, viÖc th«ng hiÓu néi dung t¸c phÈm sÏ ®Þnh ra tÝnh c¸ch, hµnh ®éng, ng÷ ®iÖu cña nh©n vËt, n¾m ®­îc t­ t­ëng bao trïm cña chñ ®Ò, bµi th¬, c©u chuyÖn, tõ ®ã x¸c lËp th¸i ®é, cö chØ, ®iÖu bé, giäng ®äc, kÓ mét c¸ch phï hîp. Trong kh©u chuÈn bÞ, mäi viÖc rÊt cÇn thiÕt ®ã lµ chuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc. §èi víi m«n "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc" viÖc chuÈn bÞ ®å dïng cã tÇm quan träng ®Æc biÖt v× ®å dïng võa ®ßi hái tÝnh s¸ng t¹o l¹i võa cã tÝnh nghÖ thuËt vµ thÈm mü. NÕu nh­ néi dung c©u chuyÖn hay mµ bøc tranh c« vÏ xÊu th× khi kÓ còng gi¶m høng thó cña trÎ vµ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cho tiÕt d¹y th× giê ®©y kh«ng chØ kÓ vµ xem tranh mµ ®ßi hái ph¶i tiÕt häc cã sö dông rèi. V× vËy viÖc chuÈn bÞ cña c« ph¶i cã rèi c¸c nh©n vËt, s©n khÊu, c¶nh nÒn vµ ®ßi hái cã tinh quyÕt ®Þnh ®ã lµ sù ®iÒu khiÓn con rèi lµm sao cho cã hån. Muèn ®¹t ®­îc c« ph¶i tËp ®iÒu khiÓn, h­íng dÉn mét sè trÎ cïng ®iÒu khiÓn rèi vµ mét sè chuyÖn c« ph¶i tËp cho trÎ ®ãng kÞch cho c¸c b¹n xem, khi ®ãng kÞch th× ph¶i chuÈn bÞ trang phôc, mò nh©n vËt, mét sè c¶nh ®¬n gi¶n ®Ó bè trÝ theo néi dung vë kÞch... Muèn thùc hiÖn tèt, ®ßi hái ë c« gi¸o cã mét sù chuÈn bÞ kü l­îng. Sù chuÈn bÞ tèt gãp phÇn rÊt lín cho thµnh c«ng cña tiÕt d¹y. 4. Tuyªn truyÒn víi phô huynh vÒ chuyªn ®Ò: "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt". §Ó tæ chøc tèt chuyªn ®Ó, c«ng t¸c tuyªn truyÒn víi phô huynh hÕt søc quan träng. Ph¶i lµm sao cho phô huynh hiÓu tÇm quan träng cña chuyªn ®Ò tõ ®ã phèi kÕt hîp víi phô huynh trong viÖc d¹y trÎ. Khi phô huynh nhËn thøc ®­îc th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c« gi¸o. Cô thÓ nh­ khi ph¸t ®éng s­u tÇm tranh ¶nh, chuyÖn th¬ løa tuæi mÉu gi¸o phô huynh ®· hÕt lßng ñng hé, ®· ®ãng gãp c¸c lo¹i tranh truyÖn th¬ thay phï hîp víi løa tuæi, vµ phong phó thªm gãc s¸ch cña líp. HoÆc lµ khi Ban ph¸t ®éng cuéc thi s¸ng t¹o chuyªn ®Ò "lµm quen víi v¨n häc" t«i ®· trao ®ái víi phô huynh vÒ néi dung cuéc thi, phèi hîp ®· hÕt lßng ñng hé, phô huynh cã ch¸u dù thi th× còng lo l¾ng chuÈn bÞ cho ch¸u, phô huynh cïng tham gia ®ãng kÞch th× cïng c« vµ ch¸u tËp luyÖn ®Ó dù thi. ChØ khi phô huynh hiÓu th× míi quan t©m, ñng hé, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì cho c« gi¸o mét c¸ch nhiÖt t×nh nh­ vËy. Tuyªn truyÒn cho phô huynh tr­íc hÕt lµ cuéc häp phô huynh ®Çu n¨m, c« gi¸o ph¶i nªu ®­îc chuyªn ®Ò chÝnh trong n¨m, nãi cho phô huynh hiÓu ý nghÜa to lín cña viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" nh÷ng néi dung c¬ b¶n cÇn thiÕt chuyªn ®Ò, nh÷ng yªu cÇu mµ trÎ cÇn ®¹t ®­îc ®Ó phô huynh n¾m. Sau n÷a lµ tuyªn truyÒn hµng ngµy qua nh÷ng dÞp tiÕp xóc víi phô huynh khi ®­a ®ãn trÎ, c« gi¸o trao ®æi víi phô huynh, cã thÓ lµ trao ®æi vÒ c©u chuyÖn bµi th¬ ®ang häc hoÆc trao ®æi vÒ kh¶ n¨ng cña ch¸u. VÝ dô: "Em thÊy ch¸u kÓ chuyÖn c¸o thá vµ gµ trèng ë líp rÊt lµ hay, chÞ vÒ ®éng viªn ch¸u ®Ó ch¸u kÓ cho c¶ nhµ cïng nghe". HoÆc lµ: "c©u chuyÖn nµy ch¸u ®­îc thuéc, ®· kÓ ®­îc nh­ng ch¸u ch­a m¹nh d¹n l¾m chÞ vÒ ®éng viªn ch¸u kÓ thª"... nh­ vËy trÎ ®­îc lyÖn tËp ë mäi lóc mäi n¬i vµ phô huynh nh­ c« gi¸o thø 2 trong viÖc d¹y trÎ ë nhµ. Tuyªn truyÒn víi phô huynh qua gãc tËp trung "gãc v¨n häc" "V­ên cæ tÝch" gãc tuyªn truyÒn cã tÇm quan träng rÊt lín trong viÖc tuyªn truyÒn víi phô huynh, víi c¸c ®oµn thÓ, víi c¸c ch¸u, v× , líp t«i phô tr¸ch lµ líp lÎ ë khèi, líp häc vµ lµ n¬i c¸c ch¸u häc tËp, võa lµ n¬i héi häp vµ sinh ho¹t v¨n ho¸ cña khèi cho nªn viÖc x©y dùng gãc tuyªn truyÒn ®Ó tuyªn truyÒn víi phô huynh vµ mäi ng­êi biÕt rÊt phï hîp vµ rÊt cã hiÖu qu¶. ë gãc tuyªn truyÒn chuyªn ®Ò v¨n häc t«i ®· bè trÝ c¸c c©u chuyÖn bµi th¬ trÎ ®ang häc, ngoµi ra cßn cã c¸c h×nh ¶nh nh©n vËt, néi dung c©u chuyªn qua "v­ên cæ tÝch", c¸c c©u chuyÖn b»ng tranh vÏ ®Ó trÎ kÓ chuyÖn s¸ng t¹o, tr­ng bµy c¸c nh©n vËt rèi, c¸c s¶n phÈm c« vµ trÎ cïng lµm, c¸c c©u chuyÖn tranh ®· s­u tÇm, qua gãc tuyªn truyÒn chuyªn ®Ò v¨n häc vµ ch÷ viÕt phô huynh vµ mäi ng­êi biÕt ®­îc ch­¬ng tr×nh, néi dung häc cña c¸c ch¸u, tõ ®ã phô huynh cã c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ ®óng ®¾n h¬n vÒ c«ng t¸c ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ MÇm non. 5. "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" qua c¸c ph­¬ng tiÖn: §µi, ti vi, t¹p chÝ "gi¸o dôc MÇm non" gia ®×nh vµ bÐ": Ngµy nay c¸c ph­¬ng tiÖn nh­ b¸o, ®µi, ti vi vµ b¨ng ®Üa rÊt lµ s½n. T«i ®· s­u tÇm mua c¸c b¨ng kÓ chuyÖn mÉu gi¸o ®Ó më cho trÎ nh÷ng giê nh­ ho¹t ®éng chiÒu, ®ãn tr¶ trÎ... theo dâi lÞch ph¸t sãng ti vi ®Ó h­íng trÎ vÒ nhµ xem ch­¬ng tr×nh biÓu diÔn rèi cña c¸c tr­êng MÇm non, h­íng dÉn phô huynh mua b¨ng ®µi, ®Üa vÒ c¸c c©u chuyÖn th¬ løa tuæi mÉu gi¸o. Qua theo dâi t«i thÊy nhiÒu gia ®×nh ®· cã vµ ®Õn líp trÎ kÓ cho c« vµ c¸c b¹n nghe ë nhµ trÎ ®· xem vµ nghe kÓ c©u chuyÖn g×, trÎ kÓ cho c« vµ b¹n nghe c©u chuyÖn ®ã... HoÆc lµ trong t¹p chÝ chuyªn ngµnh MÇm non nh­ "gi¸o dôc MÇm non" "gia ®×nh vµ bÐ" cã nh÷ng c©u chuyÖn rÊt vui, rÊt ngé ngÜnh dµnh cho trÎ løa tuæi MÇm non. T«i cho trÎ xem vµ ®äc ë ho¹t ®éng gãc, ë mäi lóc mäi n¬i, lóc ®Çu c« ®äc cho trÎ nghe, võa ®äc võa chØ vµo tõ t­¬ng øng ë d­íi tranh, dÇn dÇn khi trÎ thuéc trÎ sÏ tù "®äc" b»ng biÖn ph¸p nµy trÎ ®­îc lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc, biÕt c¸ch ®äc vµ ®­îc lµm quen víi viÕt. III. kÕt qu¶: Qua ba n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" qua ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn t«i ®· thu ®­îc mét kÕt qu¶ sau: 1. KÕt qu¶ ë trÎ: - H×nh thµnh ë trÎ kh¶ n¨ng c¶m thô v¨n häc. TrÎ ®· bé léc c¶m xóc cña m×nh khi nghe kÓ chuyÖn, ®äc th¬. TrÎ thÝch ®­îc nghe kÓ chuyÖn, ®äc th¬, ®ång giao, ca dao, thÝch xem biÓu diÔn rèi ®ång thêi thÝch ®­îc kÓ l¹i chuyÖn, ®äc th¬, diÔn kÞch... cho mäi ng­êi cïng nghe. - H×nh thµnh ë trÎ lßng yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, yªu bè mÑ «ng bµ, yªu c¶nh vËt gÇn gòi xung quanh trÎ, yªu nh÷ng viÖc lµm tèt, phª ph¸n nh÷ng viÖc lµm xÊu... ë løa tuæi nµy trÎ ®Æc biÖt nh¹y c¶m tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò t×nh c¶m, bëi vËy t­ t­ëng bao trïm cña nhiÒu bµi th¬, c©u chuyÖn ®em ®Õn cho trÎ lßng yªu th­¬ng con ng­êi, yªu thiªn nhiªn ®Êt n­íc. VÝ dô: Qua bµi th¬ "tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn" trÎ c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn trong ®ªm tr¨ng s¸ng, c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp cña tr¨ng qua c¸c kh«ng gian kh¸c nhau: Tõ c¸nh ®ång xa, tõ biÓn xanh diÖu kú, tõ mét s©n ch¬i... tõ ®ã kh¬i gîi ë trÎ lßng yªu thiªn nhiªn vµ t×nh yªu thiªn nhiªn vèn lµ khëi ®iÓm cña t×nh yªu Tæ quèc. Nh÷ng c©u chuyÖn kÓ, nh÷ng bµi th¬ ®· gióp trÎ x¸c lËp mét th¸i ®é ®èi víi c¸c hiÖn t­îng cña ®êi sèng xung quanh trÎ. Khi nghe mét c©u chuyÖn, trÎ sèng hoµ m×nh vµo nh©n vËt ®ång t×nh víi c¸c thiÖn, lªn ¸n c¸c ¸c. TrÎ yªu c¸c nh©n vËt chÝnh diÖn trong c¸c c©u chuyÖn kÓ, c¸c nh©n vËt ®ã bao giê còng ch¨m chØ lao ®éng, sèng chÝnh trùc, giµu lßng nh©n ¸i, biÕt yªu th­¬ng mäi ng­êi, ®ã lµ c« TÊm trong truyÖn "TÊm C¸m" anh n«ng d©n trong truyÖn "C©y tre tr¨m ®èt", gµ trèng trong truyÖn "c¸o, thá, gµ trèng" chó dª ®en trong truyÖn "chó dª ®en"... - RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc kÓ diÔn c¶m, cung cÊp vèn tõ, vµ ph¸t triÓn lêi nãi cho trÎ: Khi tiÕp xóc víi t¸c phÈm v¨n häc trÎ sÏ ®­îc rÌn luyÖn kü n¨ng ®äc vµ kÓ diÔn c¶m, trÎ ®­îc lµm quen víi h×nh t­îng ng«n ng÷ trong s¸ng, tiÓu c¶m, häc ®­îc nhiÒu lêi hay ý ®Ñp cña tiÕng mÑ ®Î qua v¨n häc, v× ng«n ng÷ cña d©n téc nµo thÓ hiÖn c¸i tinh hoa cña d©n téc, cña Tæ quèc ®ã. - RÌn luyÖn kh¶ n¨ng nhËn biÕt ch÷ c¸i, nhËn biÕt tõ vµ ph¸t triÓn c¬ quan ph¸t ©m ph¸t triÓn lêi nãi cho trÎ. Qua ba n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò t«i nhËn thÊy viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" ®· gióp trÎ ph¸t ©m chuÈn h¬n qua ®äc th¬ kÓ chuyÖn gióp trÎ nãi n¨ng m¹nh l¹c h¬n, diÔn ®¹t râ rµng h¬n. VÝ dô: Söa lçi ph¸t ©m sai N, L cho trÎ. TrÎ bÐ rÊt hay ph¸t ©m sai N, L t«i ®· d¹y trÎ ph¸t ©m ®óng qua bµi th¬: Nu«i lîn n¸i Løa lîn nµy Nom lín l¾m Lîn lóc l¾c Lóc no nª Nã lÆc lÌ N»m l¨n lãc LuyÖn ®äc nhiÒu lÇn, trÎ ®· ph¸t ©m N, L chuÈn ph¸t h¬n. - Ph¸t triÓn lêi nãi vµ cung cÊp vèn tõ cho trÎ: ë líp t«i cã ch¸u Thu Th¶o míi ®Çu vµo häc cßn nãi ngäng, vèn tõ Ýt, diÔn ®¹t c©u ng¾n 2 - 3 tõ. Qua qu¸ tr×nh d¹y ch¸u ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p: TËp ph¸t ©m, söa lçi ph¸t ©m, kÓ chuyÖn cho ch¸u nghe ®Ó cung cÊp vèn tõ cho ch¸u... ®Õn nay ch¸u ph¸t ©m ®· chuÈn h¬n nãi râ rµng h¬n, vèn tõ nhiÒu h¬n nªn diÔn ®¹t lêi nãi tèt h¬n. Tr­íc ®©y ch¸u nãi c«ng ha - giê ch¸u nãi b«ng hoa. Tr­íc ®©y ch¸u nãi con me Ph­¬n - giê ch¸u nãi con mÑ Ph­¬ng. - Tr­íc ®©y chØ ®äc bµi th¬ cã 3 tiÕng nh­ "c©y d©y leo" giê ch¸u ®· ®äc ®­îc bµi th¬ dµi h¬n, cã nhiÒu tiÕng h¬n nh­ bµi "«ng mÆt trêi" "tr¨ng s¸ng". - KÕt qu¶ trªn trÎ cßn thÓ hiÖn ë c¸c tiªu chÝ sau: Nh÷ng kü n¨ng h×nh thµnh trªn trÎ Tr­íc khi cã biÖn ph¸p Sau khi thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p TrÎ høng thó nghe ®äc kÓ t¸c phÈm 65 - 70% 90 - 95% TrÎ m¹nh d¹n tham gia trªn tiÕt häc 60 - 65% 90 - 95% TrÎ ph¸t ©m râ rµng m¹ch l¹c 60 - 70% 90 - 95% Kh¶ n¨ng t­ duy, kh¶ n¨ng ng«n ng÷, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cã logÝc 50 - 55% 85 - 90% BiÕt c¸ch ®äc, chØ vµo tõ t­¬ng øng 30 - 40% 90 - 95% Kh¶ n¨ng ®äc, kÓ diÔn c¶m vµ tham gia nghÖ thuËt nh­: §ãng kÞch, rèi 50 - 60% 85 - 90% 2. VÒ kh¶ n¨ng cña c« gi¸o: Qua ba n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" t«i ®· trau dåi thªm cho m×nh nhiÒu kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y Bé m«n v¨n häc, lu«n suy nghÜ t×m tßi ®Ó cã ph­¬ng ph¸p nghÖ thuËt lªn líp phï hîp vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. TÝch luü ®­îc c¸c kinh nghiÖm trong kh©u chuÈn bÞ cho tiÕt d¹y nh­ n¾m ®­îc nghÖ ®äc, kÓ diÔn c¶m. Ph­¬ng tiÖn chñ yÕu trong viÖc ®em v¨n häc ®Õn víi trÎ vµ giäng ®äc, kÓ cña c«. ViÖc n¾m ®­îc thñ thuËt ®äc vµ kÓ c¬ b¶n sÏ gióp c« gi¸o sö dông s¾c th¸i cña giäng m×nh ®Ó truyÒn ®¹t t¸c phÈm ®Õn víi trÎ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Qua thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p t«i ®· n¾m ®­îc mét sè yÕu tè dÉn ®Õn thµnh c«ng cña tiÕt d¹y nh­ n¾m v÷ng thanh ®iÖu c¬ b¶n cña t¸c phÈm, n¾m ®­îc ng÷ ®iÖu, biÕt ng¾t giäng ®óng chç, thÓ hiÖn nhÞp ®iÖu, c­êng ®é giäng ®äc vµ t­ thÕ, cö chØ nÐt mÆt... Lóc ®äc kÓ t¸c phÈm v¨n häc. - Kh¶ n¨ng cña c« gi¸o trong ciÖc lµm ®å dïng s¸ng t¹o ®Ó d¹y häc: Tr­íc ®©y khi ch­a thùc hiÖn chuyªn ®Ò gi¸o viªn chñ yÕu lµ sö dông ®å dïng tranh minh ho¹ cã s½n, trong khi d¹y ch­a chó trong cho trÎ lµm quen víi ch÷ viÕt, víi tõ, ch­a t¹o m«i tr­êng cho trÎ lµm quen víi ch÷ viÕt. Sau khi thùc hiÖn chuyªn ®Ò t«i ®· suy nghÜ t×m tßi nghiªn cøu ®Ó lµm ®å dïng d¹y häc cã tÝnh nghÖ thuËt vµ thÈm mü cao: Nghiªn cøu lµm vµ ®­a vµo sö dông rèi tay, rèi dÑt lµm mò nh©n vËt ®Ó trÎ ®ãng kÞch, diÔn rèi, lµm m« h×nh ®Ó kÓ chuyÖn, nghiªn cøu vÏ tranh ®Ó trÎ kÓ chuyÖn s¸ng t¹o... 3. VÒ nhËn thøc cña phô huynh: Tr­íc ®©y mét sè phô huynh ch­a quan t©m ®óng møc ®Õn viÖc ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ. §Æc biÖt lµ ch­a hiÓu, ch­a ®¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng cña viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt". Nay phô huynh ®· hiÓu ý nghÜa to lín cña chuyªn ®Ò ®èi víi sù h×nh thµnh kh¶ n¨ng c¶m thô v¨n häc, gi¸o dôc vÒ mÆt t×nh c¶m ®¹o ®øc, rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷, lêi nãi, lµm quen víi ch÷ viÕt ®Ó chuÈn bÞ ho trÎ vµo líp 1. Tõ ®ã trong nhËn thøc, trong viÖc lµm phô huynh ®· thÓ hiÖn sù quan t©m ®Õn viÖc häc tËp cña ch¸u ë líp còng nh­ ë nhµ. Phô huynh ®· kÕt hîp víi c« gi¸o trong viÖc d¹y trÎ, cã nh÷ng phô huynh rÊt cã n¨ng khiÕu vÒ kÓ chuyÖn, ®äc th¬, ë nhµ ®· kÓ chuyÖn, ®äc th¬ cho trÎ nghe nh»m më réng tÇm hiÓu biÕt cho trÎ. Cã phô huynh quan t©m b»ng c¸ch mua s¸ch truyÖn th¬, b¨ng ®Üa kÓ chuyÖn v¨n häc cho trÎ xem ë nhµ. Cã phô huynh mua tÆng líp c¸c tËp tranh truyÖn rÊt ®Ñp, hay, phï hîp víi løa tuæi MÇm non. Qua cuéc thi "Cïng lµm quen víi v¨n häc trÎ th¬" vµ cuéc thi "S¸ng t¸c chuyªn ®Ò v¨n häc" phô huynh ®· rÊt quan t©m vµ ñng hé, ®· cïng tham gia dù thi mét c¸ch nhiÖt t×nh. 4. §· tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña trÎ: Tr­íc ®©y mÆc dï m«n "Lµm quen víi v¨n häc" trÎ rÊt thÝch nh÷ng kÕt qu¶ cña tiÕt häc ch­a cao trÎ tiÕp thu mét c¸ch thô ®éng. Nh­ng nay qua 3 n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò, qua ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kÕt qu¶ cho thÊy trÎ rÊt høng thó say mª trong giê häc vµ trÎ ®­îc ho¹t ®éng nhiÒu, trÎ võa chó ý l¾ng nghe c« kÓ võa theo dâi biÓu diÔn rèi hoÆc xem tranh võa ph¶i suy nghÜ "®Ó tr¶ lêi" c¸c c©u hái n©ng cao cña c«. TrÎ ®­îc tham gia kÓ chuyÖn ®äc th¬, kÓ chuyÖn s¸ng t¹o, diÔn kÞch, biÓu diÔn rèi... trÎ ®­îc tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng, chñ ®éng s¸ng t¹o trong viÖc häc tËp nªn ph¸t triÓn ë trÎ mét c¸ch toµn diÖn vÒ t­ duy, ng«n ng÷, t­ t­ëng, trÝ nhí... ®Æc biÖt lµ trong viÖc ph¸t triÓn lêi nãi, cung cÊp vèn tõ ®Ó më réng tÇm hiÓu biÕt cña trÎ vµ lµ b­íc chuÈn bÞ v÷ng ch¾c cho trÎ vµo líp 1. 5. VÒ ph­¬ng tiÖn ®å dïng d¹y häc: NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña ®å dïng d¹y häc trong viÖc "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, víi ch÷ viÕt" t«i ®· suy nghÜ t×m tßi ®Ó t¹o ra c¸c lo¹i ®«d dïng míi mµ khi ®­a vµo sö dông g©y høng thó cho trÎ ®ång thêi cã t¸c dông khëi gîi sù t×m tßi s¸ng t¹o ë trÎ. Qua nghiªn cøu ®Ó lµm rèi tay, rèi dÑt còng nh­ ®Æt vÏ mµ giê ®©y líp t«i ®å dïng d¹y m«n lµm quen v¨n häc ®· phong phó, ®a d¹ng h¬n c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. VI. Bµi häc kinh nghiÖm: Qua ¸p dông c¸c biÖn ph¸p, t«i ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ kh¶ quan, tõ ®ã t«i rót ra ®­îc bµi häc kinh nghiÖm sau: 1.Tr­íc khi d¹y trÎ lµm quen víi v¨n häc, c« gi¸o ph¶i cã sù chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o. ChuÈn bÞ ë ®©y bao gåm nhiÒu mÆt: - Thø nhÊt: Ph¶i nghiªn cøu kü néi dung t¸c phÈm ®Ó t×m ®¹i ý, tãm t¾t cèt chuyÖn t×m chñ ®Ò, t­ t­ëng cña chñ ®Ò, ph©n tÝch c¸c khÝa c¹nh cña chñ ®Ò, n¾m ®­îc h×nh thøc diÔn ®¹t t¸c phÈm. X¸c ®Þnh ®­îc giäng ®äc lêi kÓ diÔn c¶m phï hîp víi c©u chuyÖn bµi th¬ ®ã. - Thø hai: Ph¶i chuÈn bÞ ®å dïng phï hîp cã tÝnh thÈm mü vµ s¸ng t¹o, cã thÓ lµ tranh minh ho¹, cã thÓ lµ rèi tay, rèi dÑt, m« h×nh, cã thÓ lµ mò nh©n vËt ®Ó trÎ ®ãng kÞch cã thÓ lµ c¸c bøc tranh, rèi ®Ó trÎ kÓ chuyÖn s¸ng t¹o. - Thø ba: ChuÈn bÞ t©m thÕ cho trÎ g©y niÒm say mª høng thó, h¸o høc ®­îc nghe c« kÓ chuyÖn, ®äc th¬. - Thø t­: ChuÈn bÞ bè trÝ chç ngåi cña trÎ phï hîp, gÇn gòi víi c« gi¸o ®Ó trÎ ®­îc nghe vµ giao l­u víi c« gi¸o, trÎ thÊy râ ®­îc ¸nh m¾t, cö chØ, ®iÖu bé lêi nãi cña c« gi¸o gióp trÎ c¶m nhËn ®­îc néi dung, t¸c phÈm, c¶m nhËn ®­îc hµnh ®éng, tÝnh c¸ch cña nh©n vËt qua cö chØ th¸i ®é cña c«. 2. X©y dùng gãc v¨n häc, v­ên cæ tÝch: §Ó tuyªn truyÒn cho phô huynh vµ mäi ng­êi, cho trÎ, n¾m b¾t ®­îc c¸c néi dung c¬ b¶n cña m«n häc. Ngoµi ra c« gi¸o ph¶i s­u tÇm truyÖn tranh, th¬ ®Ó lµm phong phó gãc ®äc s¸ch cña trÎ. ë gãc tuyªn truyÒn cÇn bè trÝ néi dung c¸c c©u chuyÖn bµi th¬ b»ng h×nh ¶nh ngé nghÜnh, x©y dùng v­ên cæ tÝch cã h×nh ¶nh nh©n vËt trong c¸c c©u chuyÖn trÎ ®· vµ ®ang häc. C¸c tranh, h×nh ¶nh c« cÇn viÕt tõ ®Ó t¹o m«i tr­êng cho trÎ lµm quen víi ch÷ viÕt. Qua gãc tuyªn truyÒn, tuyªn truyÒn cho phô huynh, c¸c ®oµn thÓ trong khèi, Ban c¸n sù khèi hiÓu râ tÇm quan träng cña chuyªn ®Ò ®Ó tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c« gi¸o thùc hiÖn môc ®Ých cña m×nh. 3. C« gi¸o ph¶i tæ chøc chñ t¹o ®iÒu kiÖn: "N©ng cao chÊt l­îng co trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" qua ho¹t ®éng chung, ho¹t ®éng gãc, ë mäi ho¹t ®éng, trÎ ®­îc lµm quen víi néi dung t¸c phÈm v¨n häc mét c¸ch nhÑ nhµng. TrÎ ®­îc «n luyÖn vµ thùc hµnh nhiÒu h¬n nh»m kh¬i gîi vµ ph¸t triÓn ë trÎ lßng yªu v¨n häc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ mµ trÎ kh«ng bÞ gß bã, ¸p ®Æt nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña trÎ. §èi víi lµm quen víi ch÷ viÕt, trÎ ®­îc tiÕp xóc víi c¸c ch÷ viÕt ë c¸c ®å dïng, c¸c gãc, c¸c tõ ë d­íi tranh. Gióp cho trÎ mét sè kü n¨ng cÇn thiÕt cho häc ®äc viÕt ë líp 1. 4. C« gi¸o ph¶i tÝch hîp c¸c m«n häc: Vµo giê häc "lµm quen víi v¨n häc" vµ d¹y trÎ "lµm quen víi v¨n häc" th«ng qua c¸c tiÕt häc mét sè linh ho¹t s¸ng t¹o, phï hîp vµ cã hiÖu qu¶. Ph­¬ng ph¸p tÝch hîp kh«ng nh÷ng g©y høng thó cho trÎ mµ cßn kh¾c s©u cho trÎ nh÷ng kiÕn thøc ®· vµ ®ang häc. §Æc ®iÓm t­ duy cña trÎ lµ dÔ nhí chãng quªn ph­¬ng ph¸p tÝch hîp nh»m cñng cè nh÷ng kiÕn thøc ®· häc cña c¸c bé m«n, ngoµi giê häc chÝnh khi häc c¸c m«n kh¸c mµ cã ®iÒu kiÖn c« gi¸o còng nªn lång vµo nh»m cñng cè cho trÎ. 5. C« gi¸o ph¶i t¹o m«i tr­êng cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc vµ lµm quen víi ch÷ viÕt: §Æc ®iÓm t­ duy cña trÎ lµ trùc quan h×nh t­îng nªn ë trong líp ngoµi gãc tuyªn truyÒn ra c« tËn dông c¸c kho¶ng trèng ®Ó treo tranh c¸c bµi th¬ trÎ ®ang häc hoÆc h×nh ¶nh c¸c nh©n vËt trong c¸c c©u chuyÖn ®Ó trÎ lµm quen. C¸c ®å dïng ®å ch¬i ®Òu viÕt tªn ®Ó trÎ ®­îc lµm quen ch÷ viÕt, c¸c bøc tranh phÝa d­íi ®Òu cã tõ ®Ó giíi thiÖu cho c¸c ch¸u biÕt, h­íng dÉn trÎ c¸ch ®äc nãi cho trÎ biÕt cÊu tróc, ý nghÜa cña tõ ®ã. DÇn dÇn trÎ hiÓu ®­îc c¸ch viÕt tõ t­¬ng øng, ý nghÜa cña tõ vµ cÊu tróc cña tõ gåm bao nhiªu tiÕng, mèi tiÕng cã mÊy ch÷ c¸i ghÐp l¹i, ®ã lµ ch÷ c¸i nµo. * Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trªn cÇn ¸p dông mét c¸ch ®ång bé ®Ó kÕt qu¶ ®¹t cao h¬n. V. §Ò xuÊt: Qua thùc tÕ trùc tiÕp gi¶ng d¹y vµ qua 3 n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng cho trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" t«i cã mét sè ®Ò xuÊt sau: 1. §Çu t­ h¬n n÷a vÒ c¬ së vËt chÊt, mua s¾m thªm trang thiÕt bÞ ®å dïng ®Ó d¹y vµ häc m«n lµm quen víi v¨n häc. ë c¸c líp khèi ch­a cã s©n khÊu ®Ó biÓu diÔn rèi nªn viÖc ®­a néi dung kÓ b»ng rèi gÆp khã kh¨n. 2. T¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho gi¸o viªn ®­îc häc tËp kinh nghiÖm c¸c tiÕt d¹y mÉu vÒ chuyªn ®Ò "N©ng cao chÊt l­îng co trÎ lµm quen víi v¨n häc, lµm quen víi ch÷ viÕt" ë c¸c tr­êng ®iÓm. 3. Cã tµi liÖu thÓ hiÖn sang kÞch b¶n s©n khÊu ®Ó c« gi¸o thuËn tiÖn cho trÎ ®ãng kÞch vµ biÓu diÔn rèi. Tæ chøc líp d¹y vÒ nghÖ thuËt biÓu diÔn rèi vµ ®ãng kÞch ®Ó c¸c c« gi¸o ®­îc häc tËp trau dåi thªm kiÕn thøc vÒ bé m«n ®ßi hái tÝnh nghÖ thuËt nµy. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p, kÕt qu¶, bµi häc kinh nghiÖm vµ nh÷ng ®Ò xuÊt cña b¶n th©n qua 3 n¨m thùc hiÖn chuyªn ®Ò. Tuy ch­a ®­îc ®Çy ®ñ nh­ng t«i mong ®ãng gãp mét sè ý kiÕn nhá cña b¶n th©n, xin nªu ra vµ ®Ò cËp ®Õn vµ ®ång nghiÖp cïng tham kh¶o, gãp ý kiÕn cho b¶n s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy ®­îc ®Çy ®ñ h¬n. Ngµy 15 th¸ng 4 n¨m 2005