Nâng cao chất lượng tự học các môn khoa học xã hội - NV đối với học viên đào tạo cán bộ chính trị ở học viện Hải Quân

rong xã hội tự học người ta học vì: học để biết, học để làm người, học để làm việc, học để chung sống – những động cơ này luôn thôi thúc con người ta phải luôn học tập để đạt đến chân- thiện-mỹ. V.I Lênin nói : "Người ta chỉ có thể trở thành người cộng sản khi biết làm giầu trí óc của mình bằng sự hiểu biết tất cả kho tàng tri thức mà nhân loại đã tạo ra "4 muốn hiểu biết được tất cả kho tàng tri thức mà nhân loại đã tạo ra thì trước tiên con người phải biết tự mình động não, suy nghĩ, sử dụng các năng lực trí tuệ của mình để tìm tòi học hỏi, tức là phải có khả năng tự học. Tự học là nói đến nội lực của người học, chất lượng của học tuỳ thuộc chủ yếu vào nội lực, dù điều kiện tác động từ bên ngòai đối với họat động học tốt đến mấy, nhưng nếu con người không có đủ nỗ lực bản thân để tự học, tự biến đổi mình đến mức cần thiết thì không thể nào đạt được mục tiêu mong muốn. Theo chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi cán bộ, đảng viên có vị trí nhất định trong bộ máy nhà nước, do đó phải không ngừng học tập để nâng cao trình độ hiểu biết mọi mặt, có tư duy độc lập và sáng tạo, cải tiến phương pháp làm việc, nâng cao chất lượng công tác. Theo Người, vấn đề học tập là “suốt đời” chứ không phải chỉ là lớp học, khoá học hoặc mang tính “thời vụ”, rồi sau đó lại “đâu vào đấy”. Người chống thói qua loa đại khái, lười học, lười suy nghĩ dẫn đến tình trạng khi giải quyết công việc thì “được chăng hay chớ”, “gặp đâu làm đấy”, chất lượng công việc thấp, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Do đó, Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải “Ham học tập để nâng cao trình độ của mình”5 và coi đây là một tiêu chuẩn, một giá trị đạo đức của người cán bộ, đảng viên, từ đó, Người vạch rõ phương hướng, nhiệm vụ đối với cán bộ, đảng viên là không được sao nhãng việc học tập, phải tu dưỡng không ngừng, đối với người cán bộ “chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ”.6 Người đặt lên hàng đầu “lấy tự học làm cốt”7, cán bộ, đảng viên phải biết “tự động học tập”, phải xác định tư tưởng cho đúng, học tập phải trở thành nhu cầu, thói quen, hành vi hàng ngày của cán bộ, đảng viên. Cán bộ nào lười học, lười suy nghĩ, không thường xuyên tiếp nhận, cập nhật thông tin mới, những hiểu biết mới cũng là một biểu hiện suy thoái về đạo đức. Nghị quyết 14/2005 của Chính phủ về việc đổi mới giáo dục đại học – Cao đẳng đã đặt ra vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục đại học, trong đó việc đổi mới nội dung, chương trình, giáo trình đào tạo và phương pháp dạy học là một trong những yêu cầu cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Một trong những đòi hỏi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường đại học – cao đẳng là giúp cho sinh viên có khả năng tự học tự nghiên cứu. Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII khẳng định: “Đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp dạy học tiên tiến và phương tiện dạy dạy học hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho sinh viên; nhất là sinh viên đại học”. Trong khoản b điều 36, luật Giáo dục cũng ghi rõ “Phương pháp giáo dục đại học phải coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo điều kiện cho người học phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng thực hành, tham gia nghiên cứu, thực nghiệm ứng dụng”. Có thể nói, chất lượng tự học là nhân tố trực tiếp trong việc nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường đại học. Khi một học sinh trở thành một sinh viên đại học, họ bắt đầu phải làm quen với phương thức học tập hoàn toàn mới mẻ. Ở trung học, học sinh chỉ cần nắm vững những kiến thức được cô giáo truyền giảng ở trên lớp là đủ và giáo viên kiểm tra, đánh giá học sinh qua việc thuộc bài là được. Song ở đại học thì khác hẳn, tự học đóng vai trò hết sức quan trọng, quyết định đến chất lượng GD–ĐT ở đại học, tự học là phương pháp, cách thức cơ bản của mỗi sinh viên phải quán triệt. Bởi vì, phương hướng chủ yếu của trường đại học là biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo mà thực chất là làm cho sinh viên tự hoàn thiện và làm phong phú thêm vốn tri thức bằng sự nỗ lực tự học, tự nghiên cứu. Sinh viên đại học, học phương pháp là chủ yếu. Giờ đây, thầy cô giáo đóng vai trò là những người hướng dẫn học tập, và các giờ lên lớp chỉ cung cấp được những kiến thức cơ bản nhất, những tài liệu cơ bản, còn việc học tập của sinh viên là sắp xếp trình tự, thời gian để nghiên cứu nắm tài liệu cơ sở và cả tài liệu tham khảo mở rộng. Thêm vào đó, không còn sự kiểm tra sát sao của giáo viên, kết quả học tập được đánh giá bằng việc tiếp thu tài liệu, kiến thức, tìm ra tri thức mới... Kết quả này phụ thuộc vào bản thân sinh viên là chủ yếu. Công tác tự học của sinh viên ngày càng tăng lên, ngày càng đòi hỏi nhiều cố gắng nỗ lực vì chỉ có việc tự học mới trang bị cho mình kiến thức mới nhất, khoa học nhất và thu được nhiều kinh nghiệm cho thực tiễn hoạt động và đạt kết quả như mong muốn. Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng tự học còn giữ vai trò lớn lao trong việc nâng cao thành tích, hoạt động trí tuệ của sinh viên trong việc hiểu và tiếp thu tri thức mới, nhiều nhà giáo dục nổi tiếng đã nêu lên sự cấp thiết phải khéo léo tổ chức việc tự học cho sinh viên. Tự học với sự nỗ lực và tư duy sáng tạo đã tạo điều kiện cho việc tìm hiểu tri thức một cách sâu sắc, hiểu rõ bản chất của chân lý. Trong quá trình tự học, sinh viên sẽ gặp nhiều vấn đề mới và việc đi tìm giải đáp cho những vấn đề ấy là cách tốt nhất để kích thích hoạt động trí tụê cho sinh viên. Nếu thiếu đi sự nỗ lực tự học của bản thân sinh viên thì kết quả không thể cao cho dù có điều kiện ngoại cảnh thuận lợi đến mấy (thầy giỏi, tài liệu hay). Theo Aditxterrec: "Chỉ có truyền thụ tài liệu của giáo viên mà thôi thì dù có nghệ thuật đến đâu chăng nữa cũng không đảm bảo được việc lĩnh hội tri thức của học sinh. Nắm vững kiến thức thực sự lĩnh hội chân lý, cái đó học sinh phải tự mình làm lấy bằng trí tụê của bản thân", điều đó lại khẳng định thêm vai trò của việc nâng cao chất lượng tự học. Tự học được tổ chức tốt không những cung cấp cho sinh viên những kiến thức mới, bổ ích mà còn giúp họ rất nhiều trong công việc sau này khi họ trở thành những người chủ thực sự góp phần xây dựng đất nước. Họ có năng lực hoạt động thực tiễn hay không? Chất lượng công tác như thế nào? phụ thuộc phần lớn vào chất lượng tự học. Xã hội ngày càng phát triển và ngày càng có nhiều phát kiến vĩ đại thì cần phải có những con người toàn diện. Bí quyết để chiến thắng là trang bị cho mình những tri thức toàn diện, đây cũng là nhiệm vụ đặt ra cho công tác tự học, không chỉ có vậy, tự học còn có vai trò to lớn trong việc giáo dục, hình thành nhân cách cho sinh viên. Việc tự học rèn luyện cho sinh viên thói quen độc lập suy nghĩ, độc lập giải quyết vấn đề khó khăn trong nghề nghiệp, trong cuộc sống, giúp cho họ tự tin hơn trong việc lựa chọn cuộc sống cho mình. Hơn thế, tự học thúc đẩy sinh viên lòng ham học, ham hiểu biết, khát khao vươn tới những đỉnh cao của khoa học, sống có hoài bão, ước mơ. Do vậy, mỗi sinh viên hãy xây dựng cho mình một thói quen, một phương thức để nâng cao chất lượng tự học một cách tốt nhất. Như vậy có thể khái quát rằng tự học là một hình thức học nhằm giúp cho người học lĩnh hội, củng cố kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, trong quá trình tự học, người học tự xử lý thông tin đã lĩnh hội, tìm tòi khám phá tri thức mới, vận dụng tri thức vào giải quyết các nhiệm vụ học tập, từng bước biến tri thức do người dạy truyền đạt kiến thức trong tài liệu thành kiến thức của bản thân, từ đó giúp cho người học phát triển tư duy độc lập, sáng tạo, hình thành niềm tin khoa học, sự hứng thú, say mê học tập. Trong các nhà trường quân đội, hoạt động tự học còn tạo điều kiện cho học viên nắm được cách thức tổ chức quản lý hoạt động tự học, đảm nhiệm được chức trách người cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý hoạt động tự học của bộ đội ở đơn vị được đảm nhiệm một cách có hiệu quả. Năng lực hoạt động thực tiễn của người cán bộ chính trị có được thông qua kết quả tác động tổng hợp của các hoạt động: GD – ĐT ở các nhà trường, tự học tập, tự tu dưỡng bản thân của người cán bộ…trong các hoạt động đó, hình thức tự học tập, tự tu dưỡng, đặc biệt là chất lượng tự học các môn KHXH&NV có vai trò vị trí rất quan trọng, nó luôn thâm nhập, đan quện và là một nhân tố trực tiếp góp phần tạo nên kết quả, chất lượng, uy tín của người cán bộ chính trị. Suy đến cùng, nguồn gốc sâu xa của mọi sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng đều thông qua quá trình tự thân vận động, là một trong những yếu tố trực tiếp quyết định đến chất lượng và hiệu quả trong học tập, tu dưỡng, rèn luyện của mình. Người cán bộ chính trị muốn có năng lực hoạt động thực tiễn tốt trước hết phải tận dụng được tối đa thời gian học tập, rèn luyện mà bản thân được đào tạo trong trường, phát huy hết khả năng trong việc tự học để không ngừng nâng cao trình độ về mọi mặt, trong đó trình độ nhận thức về các môn KHXH&NV là một trong những điều kiện cần thiết để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị của người cán bộ chính trị. Kết luận chương 1 Nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân hiện nay là một nội dung quan trọng, trực tiếp góp phần bồi dưỡng, rèn luyện trình độ kiến thức lý luận, khả năng tư duy sáng tạo, trình độ tổ chức hoạt động thực tiễn, phương pháp tác phong công tác của người chính trị viên được hình thành phát triển trong quá trình học tập rèn luyện tại Học viện Hải Quân. Xuất phát từ cơ sở lý luận việc nâng cao chất lượng tự học, sự cần thiết phải nâng cao chất lượng tự học và đặc điểm tự học các môn KHXH&NV; xuất phát từ thực trạng chất lượng tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân hiện nay, vì vậy yêu cầu phải nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân là vấn đề cấp thiết hiện nay. Chương 2 Những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng tự học các môn khoa học xã hội và nhân văn của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở học viện Hải Quân hiện nay. Để nâng cao chất lượng tự học nói chung và tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân hiện nay cần có những giải pháp mang tính đồng bộ, sự kết hợp của nhiều yếu tố chủ quan và khách quan đó là những yếu tố trực tiếp chi phối đến hoạt động và chất lượng tự học của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân hiện nay, vì vậy cần tập trung vào một số giải pháp cơ bản sau. 2.1. Nâng cao nhận thức về việc tự học các môn khoa học xã hội và nhân văn cho học viên đào tạo cán bộ chính trị ở học viện Hải Quân. Đây là giải pháp quan trọng cả trong lý luận và thực tiễn người học. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nói: Muốn học tập, rèn luyện có kết quả tốt thì phải có động cơ đúng, trách nhiệm cao, tự học, tự rèn luyện cũng giống như “mài ngọc luyện vàng”, ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong. Người chỉ ra rằng “Năng lực của con người không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có, mà một phần lớn do công tác luyện tập mà có”. Với Hồ Chí Minh, tự học được xem như một quy luật tồn tại, sự tự khẳng định và phát triển cá nhân; là điều kiện tiên quyết để hình thành và phát triển phẩm chất và năng lực toàn diện của mỗi người. Điều quan trọng hàng đầu, người học xác định rõ mục đích học tập và xây dựng động cơ học tập đúng đắn. Theo Người, mục đích của việc học tập là: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ, học để phụng sự đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”8 Trước hết mỗi học viên cần nhận thức đầy đủ và sâu sắc vị trí, vai trò của việc tự học, tự nghiên cứu; cần thấy tự học, tự nghiên cứu là hình thức đòi hỏi tính độc lập cao, qua đó giúp cho bản thân củng cố, mở rộng, đào sâu, hệ thống hóa kiến thức, đồng thời rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tư duy độc lập, sáng tạo, vận dụng và giải quyết được những vấn đề thực tiễn đặt ra một cách khoa học. Yêu cầu từng học viên xây dựng kế hoạch nghiên cứu của cá nhân đảm bảo tính khoa học, triển khai thực hiện nghiêm túc, chống thái độ đơn giản, xem nhẹ hoặc biểu hiện đối phó. Bên cạnh đó, với mỗi nội dung, môn học thì mỗi người cần biết lựa chọn phương pháp phù hợp. Thái độ và trách nhiệm học tập của học viên với các môn KHXH&NV được thể hiện rõ ở việc nhận thức đúng đắn về mục đích, yêu cầu, nội dung cần đạt được của từng môn học cũng như tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo trong quá trình học tập. Đó là quá trình mỗi học viên phát huy vai trò chủ thể trong hoạt động nhận thức, biến quá trình đào tạo thành tự đào tạo. Để có được động cơ thái độ trách nhiệm học tập đúng đắn, nhất thiết phải thông qua công tác giáo dục của nhà trường, giảng viên, cán bộ quản lý, các tổ chức trong đơn vị và đặc biệt là quá trình tự giáo dục, sự nỗ lực, tự giác vươn lên của người học. Ngay từ đầu mỗi học viên cần phải tự giác quán triệt một cách nghiêm túc về mục tiêu yêu cầu đào tạo của Nhà trường cũng như yêu cầu về phẩm chất năng lực của người cán bộ chính trị. Phải nhận thức đúng đắn việc học tập đó là ''Học để biết, học để làm người, học để làm cán bộ, để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân''. Muốn vậy, mỗi học viên phải chủ động tìm hiểu những đặc điểm, yêu cầu của môn học nắm được những thuận lợi, khó khăn trong quá trình học tập. Qua đó, rút ra những biện pháp khắc phục khó khăn, lập kế hoạch học tập và chuẩn bị đầy đủ về vật chất, tâm lí, thể lực cho quá trình học tập. Ngoài ra từng học viên phải luôn có ý thức tự rèn luyện bản thân, xây dựng ý chí và nghị lực để sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn trở ngại trong học tập, luôn đặt ra những yêu cầu cao trong học tập để tự mình phấn đấu vươn lên đạt cho được yêu cầu đó. Đồng thời, tích cực đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực, tư tưởng ngại khó, ngại khổ; tư tưởng ỉ lại, trông chờ vào các mối quan hệ để được điểm cao. Trên thực tế, những hạn chế này vẫn còn tồn tại không ít ở người học, cần phải được khắc phục triệt để trong thời gian tới. 2.2. Phát huy vai trò của các tổ chức, cán bộ quản lý, giảng viên khoa xã hội trong việc bồi dưỡng, nâng cao chất lượng tự học cho học viên đào tạo cán bộ chính trị ở học viện Hải Quân. Một là: Tiếp tục đổi mới nội dung chương trình, phương pháp dạy học. Chương trình nội dung dạy học phải được đổi mới theo hướng đảm bảo thực hiện mục đích giáo dục toàn diện của Đảng, đảm bảo được tính hiện đại, tính tư tưởng, tính giáo dục, không ngừng tăng cường tính thực tiễn, đồng thời phải làm cho các kiến thức ngày càng mang tính tổng hợp, khái quát, đáp ứng với sự phát triển tư duy của người học. Phương pháp dạy học phải tiếp tục đổi mới theo hướng “dạy cách học”, nhằm trang bị cho người học phương pháp tự học, tự nghiên cứu để họ có thể sử dụng suốt đời. Tăng cường các phương pháp dạy học thực hành, đẩy mạnh việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học nhằm nâng cao trình độ hiện đại của các phương pháp dạy học. Vì vậy phương pháp dạy học của giảng viên cũng ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tư duy, tích cực của học viên. Trong một bài học, giảng viên nên kết hợp nhiều phương pháp giảng dạy để học viên có thể nắm bài một cách tốt nhất. Để phát huy được tính tự giác, tích cực trong tự học, tự nghiên cứu của học viên đào tạo cán bộ chính trị, giảng viên cần định hướng đúng chủ đề, lĩnh vực nghiên cứu; xác định rõ giá trị thực tiễn của vấn đề, tức là hướng tới coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo điều kiện cho học viên phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng tự nghiên cứu trong hoạt động thực tiễn sau này. Bên cạnh đó giảng viên cần kịp thời phát hiện, uốn nắn những sai lệch trong nhận thức của học viên để họ ngày càng hoàn thiện. Trước mỗi bài giảng, giảng viên chỉ rõ những tài liệu mà người học cần tìm đọc là những tài liệu nào? ở đâu? trong tài liệu đó thì cần phải đọc chỗ nào và ghi chép ra sao? Đồng thời, giảng viên nêu ra vấn đề mà học viên cần chuẩn bị trước thông qua những câu hỏi gợi mở, hay những bài tập… để yêu cầu người học phải chuẩn bị trước khi buổi học diễn ra. Chính nhờ có quá trình chuẩn bị tài liệu trước cho nên người học hoàn toàn chủ động thực hiện nhiệm vụ của mình trong suốt buổi học. Sau mỗi bài giảng: giảng viên yêu cầu học viên về nhà tiếp tục đọc phần nào mà trên lớp chưa thực hiện xong, giảng viên giới thiệu thêm tài liệu tham khảo yêu cầu học viên nghiên cứu đọc thêm để mở rộng kiến thức đồng thời đưa ra những câu hỏi để kiểm tra khả năng tự đọc, tự nghiên cứu của sinh viên ở nhà như thế nào. Để nâng cao ý thức tự học, tự rèn luyện, người học không những phải có động cơ thái độ tự học đúng đắn mà còn phải có phương pháp tự học khoa học. Vì vậy cần bồi dưỡng cho học viên kỹ năng nghe, đọc sách ghi nhớ bài, làm bài tập, chuẩn bị thảo luận, thu thập thông tin, tự nghiên cứu, biết tập trung tư tưởng, tiết kiệm thời gian, xây dựng kế hoạch tự học… đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 86/NQ – ĐUQSTW của Đảng ủy quân sự Trung ương về công tác giáo dục – đào tạo trong tình hình mới “Đẩy mạnh việc vận dụng phương pháp dạy học hiện đại, sát thực tế, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và bồi dưỡng năng lực tư duy, rèn luyện năng lực hoạt động thực tiễn cho người học ”. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới cần có nhiều giải pháp đồng bộ và sự kết hợp của nhiều yếu tố, nhưng trong đó vấn đề đẩy mạnh, nâng cao quá trình tự học tập và tự nghiên cứu của người học lên ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ là vấn đề cấp bách và quan trọng. Khi hướng dẫn học viên tự nghiên cứu, giảng viên căn cứ vào những vấn đề đã lựa chọn khêu gợi cho học viên cách tiếp cận vấn đề nội dung nghiên cứu, yêu cầu đạt được, phương pháp nghiên cứu, hướng vận dụng liên hệ thực tiễn, các tài liệu nghiên cứu, tham khảo. Trong quá trình người học tự học tập, tự nghiên cứu, giảng viên cần giúp đỡ những vấn đề người học chưa giải quyết được, chưa thống nhất về nhận thức hoặc những vấn đề mới nảy sinh để đưa ra giải quyết tiếp trong quá trình thảo luận. Những nội dung hướng dẫn tự nghiên cứu là những nội dung trong chương trình huấn luyện, gắn với hoạt động thực tiễn, những tài liệu nghiên cứu và tổ chức kiểm tra, thi đánh giá kết quả nhằm khắc phục tình trạng học lệch, học tủ và thụ động trong quá trình học tập của người học Để tạo nhu cầu tự thân cho mỗi học viên trong quá trình tự học tập, nghiên cứu thì các khoa chuyên ngành KHXH&NV cần thường xuyên tổ chức sinh hoạt chuyên đề, sinh hoạt học thuật, hội thảo khoa học có sự tham gia của học viên. Trong đánh giá kết quả thu hoạch, tiểu luận… các khoa cũng cần phải đặt ra yêu cầu cao hơn cả về nội dung, phương pháp trình bày, kỹ năng lập luận, từ đó khắc phục thái độ tự thỏa mãn, dừng lại của học viên. Sau những lần viết thu hoạch, tiểu luận, tham luận khoa học của học viên nên tổ chức tiến hành rút kinh nghiệm để họ tự đánh giá đúng khả năng, trình độ, tự học, tự nghiên cứu của bản thân, qua đó điều chỉnh phương pháp, khắc phục những hạn chế nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng tự học, tự nghiên cứu. Hai là: Phát huy vai trò các tổ chức, cán bộ quản lý, trong nâng cao chất lượng tự học, tự nghiên cứu của học viên. Trong sự nghiệp giáo dục đào tạo tại nhà trường đội ngũ cán bộ quản lý không chỉ là người lãnh đạo, chỉ huy ở các đơn vị mà còn là người thầy trực tiếp, người tổ chức huấn luyện, giáo dục, rèn luyện cho mỗi học viên hình thành ở họ những phẩm chất cần thiết về chính trị, tư tưởng, đạo đức và tác phong công tác... chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho học viên. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy đơn vị của Học viện Hải Quân là những người cán bộ ưu tú được rèn luyện học tập tại các học viện, nhà trường trong quân đội, có kinh nghiệm lãnh đạo chỉ huy đơn vị. Họ là những người có lập trường tư tưởng vững vàng, có niềm tin tuyệt đối vào Đảng, vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội vào công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Họ là những người có bản lĩnh vững vàng, được đào tạo cơ bản nên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, có kinh nghiệm trong quản lý, mặt khác họ cũng là những giảng viên dày dặn kinh nghiệm được đưa về các tiểu đoàn, hệ để trải qua thực tiễn, vì vậy đây là yếu tố quan trọng giúp người chỉ huy đơn vị trở thành một tấm gương sáng, là người thầy trực tiếp để học viên noi theo. Mọi lời nói, cử chỉ, hành động, thái độ, phong cách ứng xử của họ đều là những bài học có tác động trực tiếp đến việc hình thành bản lĩnh phong cách cho người học. Người cán bộ đơn vị là những người có kinh nghiệm chỉ huy, quản lý học viên, là người thường xuyên sống gần gũi với học viên. Do đó, là người nắm bắt và hiểu sâu sắc nhất về tâm tư nguyện vọng, trình độ kiến thức năng lực của học viên, đây là điều kiện thuận lợi để đội ngũ cán bộ quản lý xây dựng cho người học có thái độ, động cơ học tập đúng đắn. Đội ngũ cán bộ quản lý phải thường xuyên tổ chức phương pháp tự học tập, rèn luyện cho học viên, hàng tháng tổ chức những buổi rút kinh nghiệm học tập, lấy ý kiến đóng góp của học viên từ đó đề ra những phương pháp học tập hiệu quả Ngoài ra, cán bộ đơn vị còn có trách nhiệm chăm lo đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho người học tạo điều kiện để họ yên tâm học tập, rèn luyện. Để nâng cao ý thức tự học, tự nghiên cứu của học viên trước hết cán bộ quản lý cần quán triệt kỹ nhiệm vụ huấn luyện, nhất là quán triệt sâu sắc mục đích, yêu cầu, nội dung học tập của từng đề mục để từ đó xây dựng cho người học động cơ, thái độ và ý thức trách nhiệm học tập đúng đắn; quán triệt cho đơn vị tự giác chấp hành nghiêm các quy định trên giảng đường, chấp hành nghiêm kỷ luật, duy trì hiệu quả giờ tự học của học viên, đồng thời động viên bộ đội khắc phục khó khăn quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ huấn luyện trong mọi điều kiện. Nắm chắc nội dung, tiến trình huấn luyện, hiệp đồng chặt chẽ với giảng viên, cơ quan và đơn vị bảo đảm vật chất huấn luyện đủ về số lượng, có chất lượng tốt, bảo đảm đúng thời gian địa điểm huấn luyện. Cán bộ quản lý luôn bám sát đơn vị, theo dõi nắm chắc chất lượng học tập đến từng học viên, qua từng ngày, từng đề mục, trao đổi cùng giảng viên lập kế hoạch học tập, kế hoạch hoạt động phương pháp, kế hoạch bồi dưỡng cho từng đối tượng (giỏi, khá, trung bình, yếu), đặc biệt là kế hoạch tổ chức ôn luyện ngoài giờ. Quá trình ôn luyện, cán bộ quản lý có thể tham gia cùng giảng viên để uốn nắn, sửa sai cho người học. Tránh tư tưởng khoán trắng cho giảng viên, coi chất lượng học tập là trách nhiệm của giảng viên, còn cán bộ quản lý chỉ có trách nhiệm bảo đảm thời gian, vật chất và duy trì kỷ luật... Lãnh đạo, chỉ huy cần tích cực truyền đạt kinh nghiệm hoạt động thực tiễn cho học viên, định hướng rõ những nội dung đã học, có chế độ kiểm tra thường xuyên việc tự học, tự rèn của học viên, có chính sách biểu dương, khen thưởng, nhân rộng điển hình người tốt, việc tốt, đơn vị tốt, kiên quyết xử lý nghiêm những học viên vi phạm kỷ luật. Đồng thời đưa vấn đề tự học, tự rèn luyện của học viên vào nghị quyết lãnh đạo của tổ chức đảng, vào kế hoạch công tác của đơn vị. Tinh thần, thái độ, trách nhiệm và kết quả tự học tập, tự rèn luyện của học viên phải là một tiêu chí để đánh giá khen thưởng cuối năm. Ba là: bảo đảm tốt cơ sở vật chất, tài liệu phục vụ tự học, tự nghiên cứu của học viên Đảm bảo đầy đủ cơ sở vật chất cho quá trình tự học, tự nghiên cứu của học viên là một yêu cầu cần thiết. Trên cơ sở chương trình đào tạo của nhà trường, cơ quan chức năng cần xây dựng và thiết kế chương trình phù hợp và cân đối giữa thời gian tự nghiên cứu với các chương trình dạy học khác; phối hợp với khoa chuyên ngành bổ sung đưa vào chương trình nghiên cứu những nội dung có giá trị lý luận và đáp ứng được sự đòi hỏi của thực tiễn. Công tác bảo đảm cơ sở, vật chất, tài liệu có ảnh hưởng quan trọng đến chất lượng học tập, nghiên cứu của học viên, nhất là trong thời đại tri thức mạng như hiện nay. Mặc dù Học viện Hải Quân đã có hệ thống thư viện điện tử, với các mạng nội bộ và mạng internet khai thác trong thư viện cũng như ở trung tâm tin học… Tuy nhiên, để công tác bảo đảm tài liệu đạt chất lượng tốt hơn, các cơ quan chức năng cần rà soát, tính toán số đầu sách, tài liệu tương ứng với số lượng học viên hàng năm để đảm bảo đầy đủ; bổ sung kịp thời tài liệu tham khảo có liên quan, tăng về số lượng và chủng loại các tài liệu như sách tham khảo, sách chuyên khảo, chuyên đề khoa học đã được nghiệm thu, công bố; báo, tạp chí chuyên ngành. Bên cạnh đó mở rộng giao lưu liên kết mạng với các học viện, nhà trường ngoài quân đội, các trung tâm nghiên cứu và ứng dụng khoa học trong và ngoài quân đội. Hàng năm tăng cường hội thảo khoa học ở cấp khoa và học viện, tạo điều kiện để học viên các chuyên ngành vừa tích cực nghiên cứu tham gia thông qua đó nắm các thông tin tri thức khoa học. Sử dụng tốt các hình thức, biện pháp, phương tiện dạy học vào trong quá trình đào tạo đội ngũ chính trị viên. Phương tiện giảng dạy là những công cụ hỗ trợ trong tiết học trên lớp nhằm làm sáng tỏ những điều cần trình bày của giảng viên và trực quan hóa các nội dung giảng dạy, giúp học viên tiếp thu dễ dàng tham gia học tập một cách chủ động tích cực. Các phương tiện giảng dạy được đề cập ở đây có thể sử dụng cho giảng dạy nhiều nội dung, nhiều đối tượng khác nhau, khác với giáo cụ chỉ thích hợp cho một môn học, một đối tượng nhất định. Việc sử dụng phương tiện trong giảng dạy không những đòi hỏi phải thay đổi cách giảng dạy và học tập truyền thống, thụ động mà còn đáp ứng yêu cầu của phương pháp giảng dạy hiện đại, lôi cuốn học viên tham gia chủ động tích cực vào học tập, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Hiện nay, trong các nhà trường quân đội có điều kiện thuận lợi đảm bảo cho công tác giảng dạy như: sự trưởng thành nhanh chóng của đội ngũ giáo viên; bề dày kinh nghiệm truyền thống trong giảng dạy của các nhà trường; cơ sở vật chất phục vụ cho công tác đào tạo đang từng bước được cũng cố, tăng cường. Nếu sử dụng tốt các phương tiện dạy học hiện đại vào dạy học thì chất lượng dạy học sẽ nâng lên. 2.3. Phát huy vai trò tích cực của cá nhân học viên đào tạo cán bộ chính trị trong việc nâng cao chất lượng tự học các môn khoa học xã hội và nhân văn ở học viện Hải Quân. + Nhận thức về vai trò tích cực của cá nhân học viên đào tạo cán bộ chính trị trong việc nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV. Nhận thức là quá trình phản ánh thế giới khách quan vào đầu óc con người, trong hoạt động nhận thức người học có vai trò là chủ thể lĩnh hội kiến thức. Kết quả nhận thức phụ thuộc rất lớn vào tính tích cực chủ động của mỗi người. Bởi vậy, trong quá trình huấn luyện muốn có kết quả cao, cùng với việc phát huy vai trò của người dạy, người học phải phát huy vai trò chủ thể, tích cực, tự giác, sáng tạo trong học tập. Thực tế cho thấy, quá trình tự học chỉ mang lại kết quả, khi học viên có nhận thức đúng, tích cực chủ động, biết biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo. Với các môn KHXH&NV việc phát huy tính tích cực chủ động trong quá trình học tập của người học càng có ý nghĩa quan trọng. Để nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội, trong quá trình đào tạo tại Học viện Hải Quân, vấn đề phát huy tính tích cực, chủ động tự học tập, rèn luyện của học viên là biện pháp rất quan trọng. Bởi vì kết quả GD – ĐT phụ thuộc rất lớn vào sự nỗ lực chủ quan của chính đội ngũ học viên. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng chỉ rõ: “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục phát huy tính tích cực , sáng tạo của người học, khắc phục lối truyền thụ một chiều”9. Bàn về chủ trương đổi mới trong GD – ĐT Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng cũng xác định: “Đổi mới cơ cấu tổ chức, nội dung, phương pháp dạy và học theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa. Phát huy trí sáng tạo, khả năng vận dụng, thực hành của người học”10. Tự học tập trên cơ sở những kiến thức, kinh nghiệm được trang bị là phương pháp ưu việt để trau dồi, phát triển những phấm chất, nhân cách người cán bộ chính trị tương lai. Để được vậy người học phải có kế hoạch tự học tập, tự tu dưỡng thật tốt, người học phải biết tranh thủ thời gian và điều kiện thuận lợi, ra sức học tập và nghiên cứu khoa học để từng bước nâng cao trình độ của mình về mọi mặt. Nâng cao chất lượng tự học, tự nghiên cứu của học viên là yếu tố trực tiếp quyết định đến chất lượng đào tạo. Để đạt được kết quả tốt, người học phải phát huy phương pháp học tập chủ động của cá nhân, độc lập tiếp xúc tài liệu trước khi nghe giảng và xử lý thông tin sau khi nghe giảng viên giảng bài, đây là việc làm cần được tiến hành thường xuyên, liên tục của người học. Sau khi nghe giảng ở lớp, người học phải tái hiện lại nội dung bài giảng trên lớp; trên cơ sở hiểu bài để suy luận phát triển một số nội dung trong tài liệu, giáo trình; biết thực hiện các thao tác của tư duy một cách khoa học, có hiệu quả; biết trình bày, diễn đạt những kết quả nghiên cứu, tìm tòi một cách chặt chẽ, lôgic và có sức thuyết phục. Ngoài ra người học phải đọc thêm các tài liệu liên quan để hiểu sâu, mở rộng và đưa ra cách giải quyết vấn đề mà bản thân chưa hiểu sâu. Phương pháp tự học tốt phải dựa trên nền tảng gắn kết nội dung chặt chẽ giữa nội dung kiến thức lý luận với thực tiễn, không thể có phương pháp tự học đạt kết quả cao nếu không nắm chắc nội dung xa rời thực tiễn. Có thể nói, việc xây dựng phương pháp tự học một cách khoa học, kết hợp với nắm chắc nội dung kiến thức lý luận và thực tiễn là một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị ở Học viện Hải Quân hiện nay. Mỗi học viên cần phải tự giác, nỗ lực tự học, tự rèn, xây dựng động cơ học tập, rèn luyện đúng đắn nhằm trau dồi về mọi mặt đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của nhiệm vụ, chức trách của người cán bộ chính trị. Để hoạt động tự học, tự rèn đi vào nề nếp và tiến hành có chất lượng, hiệu quả, yêu cầu trước hết phải giáo dục cho học viên thấy rõ đây là yêu cầu khách quan và biện pháp mang tính bắt buộc, phải nhận thức và thực hiện tốt khẩu hiệu: Học, học nữa và học mãi, coi học tập là trách nhiệm đối với người học viên và phải được quy định thành chế độ, lười học tập, rèn luyện cũng là biểu hiện của sự thoái hoá… từ đó đặt ra yêu cầu cao về tinh thần trách nhiệm cho mỗi học viên trong tự học, tự rèn và phải được từng người gương mẫu thực hiện đầy đủ. Trong từng thời gian, người học viên phải có kế hoạch thường xuyên tự học tập nâng cao trình độ lý luận chính trị, tích luỹ kinh nghiệm, rèn luyện phương pháp công tác khoa học. + Nâng cao ý thức trách nhiệm của người học trong giáo dục – đào tạo. Trong quá trình học tập, người học phải nắm vững mục tiêu, yêu cầu và nhiệm vụ GD – ĐT, có động cơ học tập đúng đắn; trên cơ sở đó xây dựng cho mình ý thức trách nhiệm và thái độ học tập nhằm không ngừng nâng cao chất lượng, thực hiện tốt mục đích của GD – ĐT, điều đó chỉ trở thành hiện thực khi bản thân học viên tham gia một cách chủ động, tích cực vào mọi khâu của quá trình GD – ĐT. Tự học không phải là biện pháp đối phó của mỗi lần thi, kiểm tra, thảo luận hoặc tập bài ở lớp mà người học xác định tự học là nhu cầu cấp thiết, là một biện pháp tích cực trong học tập nhằm tiếp thu kiến thức, hiểu sâu, nắm vững bản chất vấn đề, liên hệ và giải quyết tốt những vấn đề thực tiễn đặt ra để có kỹ năng, kỹ xảo của bản thân người học. Ý thức trách nhiệm, động cơ học tập đúng đắn còn thể hiện việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ trách nhiệm của cá nhân với tập thể lớp; giữa học tập tại trường và công tác sau này, từ đó có sự nỗ lực vươn lên vượt mọi khó khăn tìm ra con đường, biện pháp tự học, tự nghiên cứu để nắm vững và làm chủ tri thức khoa học. Muốn tự học thành công phải có kế hoạch cụ thể, khoa học; đặc biệt là phải tự giác, tích cực, chủ động và kiên trì bền bỉ quyết tâm thực hiện kế hoạch đến cùng; không lùi bước trước khó khăn, trở ngại trong học tập. Phải tự học với thái độ nghiêm túc, không dấu dốt, không được tự cho mình là đã biết đủ rồi, biết hết rồi. Xuất phát từ bản chất của phương pháp dạy học tích cực là người học tự tìm ra kiến thức, tự tìm tòi nghiên cứu, phát huy tính năng động, độc lập tư duy sáng tạo, biến quá trình đào tạo trở thành quá trình tự đào tạo. Mặt khác hai quá trình dạy và học có liên quan biện chứng với nhau, nếu chỉ đổi mới phương pháp giảng dạy mà không đổi mới phương pháp tự học của học viên thì không mang lại hiệu quả đào tạo. Do vậy người học phải tích cực, chủ động, tìm tòi, lựa chọn cho mình một phương pháp học tập hợp lý. Theo lý luận giáo dục hiện đại thì dưới dạng này hay dạng khác, phương pháp học tập tích cực, chủ động là phương pháp tối ưu nhất đem lại hiệu quả thực sự cho người học. + Một số phương pháp và kinh nghiệm học tập hiệu quả Để góp phần nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị đạt hiệu quả cao hơn, bên cạnh những kinh nghiệm của mỗi cá nhân thì cần phải trao đổi, xây dựng một số phương pháp tự học khoa học từ đó mỗi cá nhân học viên vận dụng nâng cao chất lượng tự học nhằm đạt kết quả và chất lượng cao. Trước khi lên lớp nghe giảng, học viên cần ôn luyện củng cố kiến thức bài học cũ, đọc nội dung bài học mới. Điều này giúp học viên khái quát được nội dung bài học để định hướng cho quá trình lĩnh hội kiến thức trên lớp. Đọc xong nếu có những vấn đề khó, không hiểu cần đánh dấu, ghi chép lại để chú ý nghe giảng. Đọc tài liệu trước giúp cho học viên hình dung được trình tự, nội dung bài giảng, tạo tâm thế chủ động, thoải mái khi nghe và tiếp thu nội dung bài mới có hiệu quả. Cần tập trung nghe giảng, đây là khâu quan trọng. Qua tiết giảng, học viên sẽ nắm chắc nội dung và tranh thủ được những kiến thức sâu rộng của giảng viên, tạo sự tin tưởng, hứng thú trong học tập. Bài giảng trên lớp là nơi cung cấp kiến thức mới một cách hệ thống, chọn lọc và lôgic cho học viên. Do vậy, muốn học tốt, học viên cần phải nghe đủ các bài giảng để vừa tiếp thu nội dung môn học, vừa lĩnh hội phương pháp lập luận của giảng viên. Khi nghe giảng, học viên phải tập trung tư tưởng cao độ để theo dõi cách giải quyết từng vấn đề của giảng viên, không quá lạm dụng ghi chép. Nên ghi những vấn đề đòi hỏi sự chính xác cao như các khái niệm, trích dẫn các tác phẩm kinh điển, hoặc những nội dung không có trong giáo trình. Những vấn đề khác giảng viên phân tích mở rộng nên ghi theo ý hiểu của mình. Nghe là một quá trình thu lượng thông tin chiếm tới 45% thời gian thức của con người, phải biết cách nghe mới thu được nhiều kiến thức trong thời gian quy định. Yêu cầu ngừời nghe là phải nắm được tính lôgic, trình tự nội dung,vấn đề giảng viên đưa ra, nắm được nội dung chính của bài giảng, biết suy nghĩ về lập luận của người giảng và phát hiện những vấn đề mới trong khi nghe giảng. Muốn như vậy, phải biết tập trung chú ý vào bài giảng, có tập trung chú ý thì ta sẽ hiểu được mối quan hệ, bản chất nội dung vấn đề, nếu không tập trung một nội dung sẽ gián đoạn, không thấy được tính lôgic của vấn đề, tập chung chú ý sẽ làm bài học dễ hiểu, dễ nhớ hơn, tập trung chú ý còn giúp trí tưởng tượng phát triển và điều quan trọng đối với người học là giúp việc loại bỏ ấn tượng mệt mỏi, không hứng thú của một tư duy vô trật tự, và vì thế sẽ kích thích tinh thần ham học hỏi, ưa sưu tầm kiến thức của mỗi người. Tập trung chú ý, ta sẽ thấy bài giảng nào cũng đầy lý thú. Ghi chép Không ai có thể tự tin vào trí nhớ của mình mà không cần ghi chép. Khi một ý niệm được tay ta trực tiếp ghi trên giấy là hình ảnh của ý niệm này được đậm nét thêm ở trong óc. Có ghi chép bài, học bài càng chóng thuộc Hết sức ghi đầy đủ những kiến thức mới liên quan tới vấn đề mình đang quan tâm. Lưu ý đánh dấu ngoài lề những kiến thức trái với nhận thức của mình để sau có thể kiểm tra. Sau khi dự buổi thuyết trình, nên dành thì giờ để xem lại và nếu cần, thẩm tra lai các điều đã ghi chép. Phải tập ghi nhanh để không lọt quá nhiều tin. Khi đọc tài liệu ta có thì giờ hơn khi đi dự thuyết trình, vì vậy có thể ghi chép chu đáo hơn. Phải suy nghĩ, cân nhắc, sắp xếp có hệ thống những số liệu, đánh dấu những số liệu quan trọng để khi cần tới thì tìm hiểu dễ dàng. Sau này, từng thời ký, phải xem lại những điều đã ghi để biết điều nào đã được xác minh, điều nào cần thẩm tra tiếp. Chỉ bằng cách đó, ta mới có thể nhận kiến thức của mình một cách vững chắc. Người ta kể lại, Mác khi đọc sách, thường trích ghi vào sổ tay, đánh dấu những đoạn hay trong sách và thường đọc lại sổ ghi và đoạn đánh dấu tới khi thuộc lòng. Lênin cũng vậy. Ông đọc thật nhiều tài liệu. Đọc xong, đều ghi những điều cần thiết vào sổ tay, sau đó luôn luôn bổ sung các điều mới vào sổ, rồi đọc đi đọc lại những điều ghi chép nhiều lần. Hiện nay, học viên chưa thấy tầm quan trọng của ghi chép, quá tin vào trí nhớ của mình. Họ không rõ là các nhà bác học lớn tới đâu cũng phải ghi chép. Trái lại, cũng có học viên việc ghi chép nhiều nhưng không đúng cách. Họ ghi lịa đặc cả trang giấy, thậm chí tới mức sau này chính bản thân cũng không đọc nổi những điều đã ghi. Cách ghi như vậy chỉ làm nhọc cơ thể và trí não một cách vô ích. Ngày xưa, một văn hào nào đó đã có câu nổi tiếng: khoa học mà không có ý thức chỉ là sự huỷ hoại tâm hồn. Ngày nay, ta cũng có thể nói: Ý thức mà không có khoa học chỉ là sự huỷ hoại thể xác. Người ghi chép không thông minh như trên, sẽ lạc vào cái rừng số liệu do chính mình trồng lên và không thể thoát ra. Vì vậy việc ghi chép của người học là hết sức cần thiết và quan trọng, ghi chếp một cách thông minh và khoa học sẽ giúp người học nâng cao được chất lượng tự học của mình Tăng cường trao đổi, thảo luận về nội dung bài học và những vấn đề lý luận hoặc thực tiễn liên quan. Thông qua trao đổi, thảo luận học viên củng cố được kiến thức, tập trung cao độ tư duy đào sâu suy nghĩ, tìm hướng giải quyết đúng vấn đề. Có nhiều hình thức trao đổi, thảo luận nhưng thông thường các hình thức diễn ra sôi nổi và tự nhiên hơn, đó là trao đổi tổ hai người, đôi bạn học tập, trao đổi trong nhóm theo phòng ở tập thể. Trong xêmina, học viên nên tự giác trình bày nhận thức của mình về một vấn đề sâu sắc theo chủ đề thảo luận mà mình lựa chọn, lập luận khoa học. Qua xêmina giúp học viên hiểu đúng, đầy đủ kiến thức đã học, kịp thời bổ sung hoàn thiện nội dung bài học và kỹ năng trình bày quan điểm của mình. Hình thành thói quen chủ động nghiên cứu, tạo lập kỹ năng sưu tầm, tra cứu tài liệu, sử dụng các phương tiện học tập, tìm kiếm, phát hiện và giải quyết vấn đề để lĩnh hội tri thức. Khi học trên lớp, không cần phải ghi chép nhiều, chỉ cần ghi tóm lược những ý chính và phải cố gắng lắng nghe để hiểu đúng tinh thần, thực chất của vấn đề. Khi về nhà cần đọc nhiều tài liệu, sách báo, tạp chí...; trước hết là đọc lại giáo trình để hiểu rõ các thuật ngữ, khái niệm, phạm trù, nguyên lý, quy luật; tiếp đến là đọc các tài liệu tham khảo có liên quan; đối chiếu, liên hệ với thực tiễn để bổ sung kiến thức. Để có kiến thức sâu rộng và nhớ lâu, không những cần phải lắng nghe bài giảng của thầy, sử dụng các phương tiện học tập để tự học mà còn cần phải tích cực tham gia trao đổi, thảo luận, tranh luận cùng với bạn bè trong nhóm, trong lớp. Chú trọng đọc thêm sách và tài liệu tham khảo. Theo hướng dẫn của giảng viên, học viên đọc thêm sách nhằm bổ sung những nội dung mới cho bài học. Thời điểm đọc sách, tài liệu tham khảo phải được tiến hành sớm, tốt nhất là ngay sau mỗi bài giảng. Đọc sách, tài liệu phải có phương pháp, tư thế nghiêm túc; bao gồm việc đọc nhanh để nắm cấu trúc, đại ý của sách, tài liệu; đọc kỹ để rút ra những ý quan trọng, ý mới; ghi chép những kết luận hoặc những tình huống thực tiễn làm ví dụ minh họa cho bài học thêm sâu sắc. Ngoài việc kết hợp với phương pháp dạy của giáo viên, người học còn phải biết chủ động bằng cách: đọc sách trước khi đến lớp, khi đọc nên gạch dưới những ý chính, những vấn đề không hiểu, phải mạnh dạn hỏi giáo viên những vấn đề chưa rõ đó, cần đọc thêm tài liệu liên quan để hiểu rõ vấn đề hơn, sau khi học xong về nên xem lại bài vở, không nên để tới ngày thi rồi mới bắt đầu học. Bên canh đó cũng cần phải sắp xếp thời gian hợp lí trong việc học và chơi, phải có thời gian nghỉ ngơi thư giãn (chẳng hạn như chơi thể thao, nghe nhạc...) thêm vào đó là ăn uống hợp lí. Tất cả sẽ giúp bạn học tốt hơn và đạt hiệu quả cao trong học tập. Có lẽ đây không phải là phương pháp học điển hình nhất, hay tối ưu nhất nhưng mà đây lại là cách học mà ai cũng biết và đã từng nghĩ tới, cái khó là ít ai thực hiện tốt phương pháp này được và cũng cần có thời gian để thực hiện. Làm thế nào để học viên có thể đọc sách, tra cứu hiệu quả trong một khối lượng kiến thức khổng lồ trong các tài liệu trên mạng, cần nắm sự hướng dẫn của giảng viên về tài liệu nghiên cứu, tham khảo. Đối với các tài liệu KHXH&NV lại càng phải biết cách đọc. Nếu không, ta sẽ bị ngập vào trong một cái rừng ý niệm, quan niệm ngày càng nhiều và ngày càng đổi mới, không một bộ óc bách khoa nào có thể chứa nổi, ngoài ra khi đọc các tài liệu trên mạng cũng cần phải chú ý đến tài liệu chính thống và tài liệu không chính thống, khi nghiên cứu tài liệu trên mạng cần chú ý lựa chọn những trang wed có độ tin cậy cao Thường xuyên liên hệ lý luận với thực tiễn. Đây vừa là yêu cầu vừa là phương châm đào tạo của nhà trường. Học các môn KHXH&NV ở Học viện Hải Quân hiện nay không chỉ mang tính lý luận mà còn mang tính thực tiễn sâu sắc, nhất là trong lĩnh vực quân sự. Vì vậy học viên phải nắm chắc lý luận, liên hệ sát thực tiễn, vận dụng giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra để có thái độ tích cực, chủ động, tự lực làm các bài tập thực hành trong chương trình theo yêu cầu của giảng viên, tránh tự hạ thấp yêu cầu, xem nhẹ các bài tập thực hành. Với những bài tập giúp học viên nâng cao tay nghề chuyên môn, phải biết kết hợp lý thuyết với kinh nghiệm thực tế công tác giải quyết. Với bài tập tình huống, trên cơ sở phương pháp luận đã được trang bị, quy chúng về bản chất của sự việc, đối chiếu với nguyên tắc và quy trình tiến hành đã được trang bị ở các bài học để giải quyết cho thấu đáo. Với những tình huống trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, phải biết cách giải quyết thấu tình đạt lý, thể hiện sự trưởng thành qua quá trình đào tạo. Thường xuyên ôn tập bài học. Học viên thường có thói quen khi nào đến kỳ thi mới bắt đầu học nên việc học không hiệu quả. Cách học này là do học viên chưa có thói quen ôn tập thường xuyên, nhầm lẫn giữa ôn và học. Ôn bài ngay sau mỗi buổi nghe giảng, giúp cho học viên tổng hợp, nắm chắc, hiểu sâu kiến thức thức bài học, môn học. Trong các kỳ thi học kỳ, năm học hoặc thi tốt nghiệp, học viên phải ôn tập với tinh thần chủ động, không nên đợi giảng viên định hướng mới ôn tập. Để ôn tập có hiệu quả, cần khái quát, hệ thống toàn bộ kiến thức đã học trong một học phần hoặc giữa các học phần, tìm hiểu chúng trong mối liên hệ biện chứng với nhau. Phải ôn tập toàn diện, sau đó ôn tập các kiến thức trọng tâm, trọng điểm. Không nên ngay từ đầu đã chọn nội dung trọng tâm, trọng điểm để ôn, như vậy sẽ không hệ thống, kiến thức rời rạc, nhanh quên. Trong mỗi môn học có rất nhiều nội dung cơ bản được coi là trọng tâm, trọng điểm nằm gon trong một bài hoặc rải rác ở nhiều bài học. Vì thế, khi ôn tập học viên phải biết khái quát, tổng hợp thành những vấn đề hoặc cụm vấn đề, sau đó xây dựng đề cương chi tiết hoặc các sơ đồ biểu diễn nội dung. Không nên mượn đề của người khác để ôn tập, kết quả thi không cao, kiến thức không bền vững. Thi và kiểm tra là thước đo đánh giá trình độ của học viên, giúp người học rèn luyện phương pháp, bản lĩnh trước mỗi vấn đề phải giải quyết. Vì vậy, đòi hỏi học viên phải có tư duy lôgic, biện chứng, phản ứng nhanh nhạy, linh hoạt với các tình huống nội dung phức tạp, bất ngờ. Trong thi vấn đáp, thi viết học viên cần phân tích kỹ nội dung, yêu cầu đề thi, hình thành phương pháp trả lời tối ưu nhất, chuẩn bị đề cương trả lời. Chú ý điều chỉnh nội dung, thời gian trả lời phù hợp; bình tĩnh tự tin trả lời không bị chi phối bởi quan điểm của người xung quanh nhất là khi thi viết. Khi giảng viên nhận xét hoặc trả bài thi, cần chú ý lắng nghe, xem lai những lỗi sai và có biện pháp điều chỉnh nhận thức hoặc bổ sung kiến thức, rút kinh nghiệm các lần thi sau. Tích cực tham gia nghiên cứu khoa học. Nghiên cứu khoa học của học viên là dạng hoạt động tập sự với mục đích góp phần nâng cao chất lượng học tập và vận dụng giải quyết một số vấn đề khoa học thực tiễn ngay trong quá trình đào tạo tại trường. Nghiên cứu khoa học giúp học viên rèn luyện kỹ năng phát hiện vấn đề, giải quyết vấn đề, kỹ năng viết, khái quát, tổng hợp… là những kỹ năng cần thiết trong học tập, công tác sau này. Quá trình nghiên cứu khoa học là quá trình tự học, vận dụng tổng hợp những kiến thức đã học và phương pháp bộ môn vào giải quyết một vấn đề cụ thể. Học viên cần có thái độ nghiêm túc, tinh thần say mê trong nghiên cứu, thể hiện thực lực, thực chất của mình. Phát huy ý chí dũng cảm, xông xáo vào những vấn đề thiết thực, phê phán những mặt trái ngay trong thực tế học tập, rèn luyện, phát triển kỹ năng, rèn luyện tay nghề nâng cao chất lượng học tập. Học tập theo nhóm Trong xu thế dạy học hiện đại, hầu hết các trường đại học, cao đẳng trong và ngoài nước đặc biệt chú trọng hình thức thảo luận nhóm. Hoạt động thảo luận nhóm có tác dụng phát huy cao độ tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học trong quá trình lĩnh hội tri thức; tạo nên môi trường hợp tác, tương trợ giúp đỡ giữa các thành viên với nhau, hình thành tinh thần trách nhiệm của cá nhân đối với tập thể, tạo lập thói quen chủ động, tự giác học tập, làm việc; hình thành thói quen, kỹ năng tổ chức, giao tiếp, tự đánh giá kết quả hoạt động của cá nhân và của tập thể. Thông qua hoạt động thảo luận, tranh luận trong tập thể, vốn hiểu biết, kinh nghiệm, năng lực, trình độ của mỗi cá nhân sẽ bộc lộ, đồng thời quá trình nhận thức cá nhân sẽ được điều chỉnh, phát triển nâng lên trình độ cao hơn; nguồn tri thức của các cá nhân sẽ được tối đa hóa do nhờ kết hợp được trí tuệ, sức sáng tạo cá nhân với tập thể nhóm và lớp. Hình thức thảo luận nhóm đòi hỏi phải có sự phân công và hợp tác chặt chẽ giữa các thành viên, các nhóm tổ; nhờ đó sẽ làm cho học viên thích ứng dần với sự phân công và hợp tác trong đời sống lao động xã hội. Để việc thảo luận, học nhóm có kết quả, các học viên cần phải chủ động bàn bạc thành lập nhóm, xây dựng kế hoạch học tập, phân công giao nhận nhiệm vụ thảo luận, tổ chức phối hợp hoạt động trong nhóm; tự giác chuẩn bị tốt nội dung những vấn đề thảo luận, sưu tầm, nghiên cứu tài liệu, suy nghĩ chuẩn bị trước các ý kiến cá nhân; chủ động, tích cực trao đổi thông tin, nỗ lực cao độ trong quá trình phối hợp hoạt động thảo luận nhóm và tranh luận trước tập thể lớp, nhận xét đánh giá kết quả của các nhóm. Trên đây là những kinh nghiệm về phương pháp tự học các môn KHXH&NV ở Học viện Hải Quân hiện nay, cách học tập trên đã và đang có kết quả tốt. Những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo học được từ trong Học viện giúp cho học viên hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập tại Học viện, phải tích cực để nâng cao chất lượng tự học bằng chính ý thức tự giác và năng lực trí tuệ của bản thân, sẽ không thể có chất lượng tự học tốt cho những học viên không cố gắng trong học tập, lười trong rèn luyện. Kết luận Nâng cao chất lượng tự học môn KHXH&NV là giải pháp chủ yếu để góp phần đáp ứng yêu cầu đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị và chính trị viên hiện nay ở Học viện Hải Quân. Từ thực tế của Nhà trường và đơn vị, muốn nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV cho học viên đào tạo cán bộ chính trị phải đổi mới và từng bước hoàn thiện chương trình, nội dung, phải tập trung đổi mới mạnh mẽ phương pháp huấn luyện theo hướng lấy người học làm trung tâm. Quá trình huấn luyện phải gắn lý thuyết với thực hành, tăng cường rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp cho người học theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Đồng thời, phải biết phát huy mọi nỗ lực chủ quan của đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên. Đặc biệt là nâng cao nhận thức của học viên về việc tự học các môn KHXH&NV, phát huy tính tích cực chủ động trong học tập của từng cá nhân người học. Mặt khác, cần có sự đầu tư thích đáng bảo đảm đầy đủ tài liệu, vật chất và các trang, thiết bị dạy học hiện đại đảm bảo cho công tác huấn luyện được thực hiện một cách chính quy, sát thực tế Những giải pháp đó có tính đồng bộ, đặt trong tổng thể nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo hiện nay. Để những giải pháp nêu trên được thực hiện đòi hỏi phải có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng uỷ, Ban Giám Đốc Học Viện, sự cố gắng rất lớn của tất cả các đơn vị, các cơ quan, ban ngành các cấp trong quá trình thực hiện và từng bước cụ thể hoá phù hợp với tình hình đặc điểm, nhiệm vụ GD – ĐT Việc nâng cao chất lượng tự học của học viên là vấn đề cấp thiết hiện nay. Giải quyết vấn đề ®· đề cập này cần có sự “ chuyển động” đồng bộ của nhiều nhân tố. Trước hết, các nhà l·nh đạo, chỉ đạo, cán bộ quản lý, giảng viên và học viên cần có nhận thức đầy đủ, sâu sắc yêu cầu nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện của học viên. Theo đó phải từng bước đổi mới nội dung, phương pháp, h×nh thức trong dạy và học. Triển khai nhiều đề tài nghiên cứu viết sách giáo khoa, giáo tr×nh, phương pháp dạy và học có sự chuyển biến căn bản. Cuối cùng cần phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi cá nhân, tập thể, mọi tổ chức của lực lượng vật chất tinh thần, của lý luận và thực tiễn; phối hợp chặt chẽ giữa khoa học và công nghệ với KHXH&NV, kết hợp sức mạnh giáo dục của nhà trường với môi trường xã hội học tập, tự tu dưỡng, rèn luyện của từng học viên để từng bước nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo cán bộ chính trị trong t×nh h×nh mới. Để nâng cao chất lượng tự học các môn KHXH&NV của học viên đào tạo cán bộ chính trị phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố; mỗi yếu tố có vị trí, vai trò khác nhau song có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp nói trên, đặc biệt là nhóm giải pháp đối với người học sẽ góp phần to lớn vào phát huy vai trò tích cực, tự giác, sáng tạo trong tự học, nêu cao tính độc lập trong nghiên cứu của họ nhằm góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị ở các học viện, nhà trường trong quân đội nói chung, và trong Học viện Hải Quân nói riêng.