Nâng cao khả năng quản lý rủi ro cho nông dân nghèo vùng đồng bằng sông Cửu Long

n thieát ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa luõ luït ñoái vôùi con ngöôøi laø khaù hieäu quaû,21 nhöõng hoaït ñoäng naøy vaãn coù theå ñöôïc hoaøn thieän. Ñeå taêng cöôøng vieäc trôï giuùp cho vieäc phuïc hoài sau thieân tai, moät Quyõ phuïc hoài sau thieân tai caàn ñöôïc thieát laäp. Caùc tænh bò thieân tai coù theå deã daøng tieáp caän moät quyõ nhö theá, vaø seõ cho pheùp ngöôøi daân xöû lyù toát hôn nhöõng ruûi ro lieân quan ñeán nhöõng cuù soác töø beân ngoaøi vaø coäng ñoàng. Ngoaøi ra, coù moät soá vaán ñeà caàn phaûi löu yù nhö: cöùu trôï khoâng ñöôïc phaân phoái coâng baèng do coù ít söï ñieàu phoái giöõa caùc hoaït ñoäng cöùu trôï; cöùu trôï chaäm vaø möùc hoã trôï quaù ít; taïo cho moät soá ngöôøi daân taâm lyù yû laïi vaø troâng chôø. 21 Nhaø nöôùc thöôøng cöùu trôï khaån caáp cho nhöõng gia ñình bò aûnh höôûng bôûi luõ luït bao goàm löông thöïc, nöôùc saïch, choã ôû taïm thôøi, chaên maøn, quaàn aùo vaø caùc loaïi thuoác y teá cô baûn. Nhöõng hoã trôï khaùc laø chi phí toå chöùc caùc ñieåm giöõ treû trong muøa luõ ñeå cha meï coù theå an taâm ñi kieám soáng; cung caáp phöông tieän vaø coâng cuï kieám soáng trong muøa luõ (ví duï: xuoàng vaø löôùi ñaùnh caù). Ngoaøi ra nhaø nöôùc coøn hoã trôï caùc hoaït ñoäng taùi thieát nhö söûa chöõa hay xaây döïng laïi nhaø cöûa, tröôøng hoïc, beänh vieän, caàu coáng vaø ñeâ keø; hoã trôï ñieàu kieän saûn xuaát nhö cung caáp caùc yeáu toá ñaàu vaøo noâng nghieäp (gioáng, phaân boùn…) CHÖÔNG 4 CAÙC GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO KHAÛ NAÊNG QUAÛN LYÙ RUÛI RO CHO NGÖÔØI NGHEØO ÔÛ ÑBSCL Caùc giaûi phaùp ñöa ra ôû chöông naøy caàn phaûi ñöôïc chia seû giöõa 3 nhoùm chuû choát: chính phuû, coäng ñoàng vaø baûn thaân nhöõng ngöôøi ngheøo. Ngöôøi ngheøo phaûi coù yù chí töï vöôn leân baèng naêng löïc cuûa mình vôùi söï hoã trôï cuûa nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng. 4.1 Thöïc hieän hieäu quaû Nghò ñònh Daân chuû ôû caáp cô sôû 22 Thieát laäp caùc cô cheá cho pheùp nhöõng ngöôøi daân ngheøo coù tieáng noùi lôùn hôn trong quyeát ñònh söû duïng nguoàn löïc cuûa ñòa phöông nhö theá naøo. Caùc cô cheá ñoù goàm coù: ƒ Nhieàu thoâng tin hôn nöõa ƒ Taêng khaû naêng tham gia ƒ Ñaûm baûo tính traùch nhieäm Truyeàn baù thoâng tin veà caùc quyeàn haïn cho ngöôøi ngheøo, trong ñoù neâu roõ ôû ñaâu vaø khi naøo ngöôøi daân phaûi ñeán vaø hoï phaûi laøm gì neáu caàn trôï giuùp. 22 theo caùc nghò ñònh 29/1998/NÑ-CP vaø 79/2003/NÑ-CP. 52 4.2 Taêng tieáp caän caùc dòch vuï xaõ hoäi cô baûn ƒ Caàn baûo ñaûm khaû naêng tieáp caän giaùo duïc cô baûn coù chaát löôïng cho ngöôøi ngheøo: − Giaûm hoaëc mieãn chi phí giaùo duïc cho hoä ngheøo, chaúng haïn caùc khoaûn phí lieân quan ñeán tröôøng hoïc (tieàn nöôùc, tieàn gôûi xe ñaïp…). − Quaù trình xaùc ñònh caùc treû em ñöôïc mieãn giaûm chi phí giaùo duïc phaûi roõ raøng, coâng khai. − Naâng cao chaát löôïng giaùo duïc cô baûn: naâng caáp cô sôû haï taàng cuûa tröôøng hoïc, coù theâm trang thieát bò cô baûn vaø caùc vaät duïng, xaây theâm tröôøng hoïc ôû aáp vaø xaõ, caûi tieán chöông trình hoïc phuø hôïp hôn (phuø hôïp vôùi ngöôøi daân ñòa phöông), naâng cao trình ñoä giaùo vieân. − Môû roäng chöông trình cho möôïn saùch giaùo khoa. − Naâng cao giaùo duïc maãu giaùo: giaùo duïc maãu giaùo coù chaát löôïng cao hôn seõ laøm neàn taûng ñeå treû hoïc taäp toát hôn ôû caáp tieåu hoïc. − Cho sinh vieân ngheøo vay voán ñeå trang traûi trong nhöõng naêm hoïc ñaïi hoïc. ƒ Nhaø nöôùc caàn chuù troïng ñuùng möùc ñeán vieäc taêng cöôøng naêng löïc töï chaêm soùc söùc khoûe cuûa ngöôøi ngheøo chaúng haïn nhö: − Cung caáp caùc hoaït ñoäng chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu phuø hôïp ñeå ngöôøi ngheøo coù ñuû naêng löïc töï baûo veä söùc khoûe chính hoï vaø gia ñình. − Ñaåy maïnh caùc chöông trình giaùo duïc söùc khoûe nhaèm giuùp ngöôøi ngheøo thay ñoåi nhöõng taäp quaùn, haønh vi coù haïi cho söùc khoûe nhaèm haïn cheá nhöõng beänh coù theå phoøng traùnh ñöôïc nhö tieâu chaûy, giun saùn, beänh phuï khoa ôû phuï nöõ… 53 − Thoâng tin ñaày ñuû veà caùc beänh thöôøng gaëp ôû ñòa phöông cho ngöôøi daân, nhaát laø caùc hoä ngheøo, caùch nhaän bieát beänh, caùch chaêm soùc khi lôõ bò beänh vaø khi naøo caàn ñeán cô quan y teá ñeå chöõa beänh… ƒ Traïm y teá moãi xaõ phaûi ñöôïc trang bò ñuû caùc loaïi thuoác thieát yeáu, caùc trang thieát bò toái thieåu vaø caùn boä caùc traïm y teá caàn coù naêng löïc chuyeân moân cuõng nhö kyõ naêng giao tieáp toát ñeå ngöôøi daân tin töôûng vaø khoâng ngaïi khi ñeán khaùm, chöõa beänh. ƒ Caûi caùch laïi vieäc caáp taøi chính ñeå coù theå thanh toaùn cho caùc traïm y teá xaõ, coù theå treân cô sôû tröïc tieáp theo ñaàu ngöôøi, coù theå hoã trôï caùc dòch vuï y teá ôû caáp naøy nôi phaàn lôùn ngöôøi ngheøo khaùm chöõa beänh. ƒ Ngöôøi coù theû baûo hieåm y teá coù theå khaùm chöõa beänh ôû moïi beänh vieän coâng hoaëc tö. Ñaûm baûo ngöôøi coù theû y teá mieãn phí cuõng ñöôïc cung caáp dòch vuï y teá coâng baèng nhö nhöõng ngöôøi traû baèng tieàn maët. 4.3 Môû roäng phaïm vi, noäi dung vaø chaát löôïng cuûa chöông trình khuyeán noâng Treân thöïc teá, coù theå thaáy caùc hoä ngheøo thöôøng khoâng ñaát hoaëc coù raát ít, thieáu kyõ thuaät, thieáu voán ñaàu tö, saûn xuaát vôùi qui moâ nhoû, soá löôïng saûn phaåm baùn ra ít. Do vaäy, nhöõng thay ñoåi neân laøm laø: ƒ Coù söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa taäp huaán kyõ thuaät vaø cung caáp tín duïng. ƒ Thay ñoåi caùch thöùc taäp huaán: xaùc ñònh nhu caàu, phöông phaùp taäp huaán phuø hôïp vôùi noâng daân, noäi dung taäp huaán coù lieân quan ñeán hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän saûn xuaát cuûa ñòa phöông. ƒ Xaây döïng vaø cuûng coá maïng löôùi khuyeán noâng cô sôû. 54 ƒ Naâng cao caùc dòch vuï thuù y vaø khaû naêng tieáp caän caùc dòch vuï tieâm chuûng cho gia suùc vöøa khaû naêng seõ laøm giaûm ñaùng keå ruûi ro gia suùc bò cheát. ƒ Cung caáp caây con gioáng coù chaát löôïng toát. ƒ Cung caáp thoâng tin veà thò tröôøng kòp thôøi vaø ñaùng tin caäy. ƒ Bao tieâu saûn phaåm vaø ñieàu tieát, quaûn lyù thò tröôøng saûn phaåm. 4.4 Phaùt trieån doanh nghieäp tö nhaân Nhaø nöôùc caàn khuyeán khích söï phaùt trieån doanh nghieäp tö nhaân (DNTN) vöøa vaø nhoû ñeå taïo vieäc laøm phi noâng nghieäp ôû caùc khu vöïc thaønh thò vaø noâng thoân. “ÔÛ caùc nöôùc khaùc, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû ñöôïc ñaùnh giaù cao khoâng chæ trong vieäc taïo ra coâng aên vieäc laøm maø coøn naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa thò tröôøng trong nöôùc vaø taêng tích luõy.”23 Lieân quan ñeán vaán ñeà naøy laø nhaø nöôùc caàn: ƒ daønh öu tieân cho phaùt trieån cô sôû haï taàng kyõ thuaät bao goàm haï taàng giao thoâng (ñöôøng boä, ñöôøng soâng, caûng bieån, saân bay), nöôùc saïch, ñieän, böu ñieän… ôû caùc thaønh phoá nhoû so vôùi ba trung taâm kinh teá lôùn TP. Hoà Chí Minh – Ñoàng Nai – Vuõng Taøu, Haø Noäi – Haûi Phoøng – Quaûng Ninh vaø Ñaø Naüng – Quaûng Nam – Quaûng Ngaõi. ƒ coù caùc chính saùch khuyeán khích, öu ñaõi (nhöng phaûi haïn cheá veà thôøi gian, khoâng gian) cho nhöõng doanh nghieäp ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc nhö tieåu thuû coâng nghieäp (bao goàm thuû coâng myõ ngheä, cheá bieán vaø baûo quaûn caùc saûn phaåm noâng laâm saûn, vaät lieäu xaây döïng, caùc saûn phaåm ñaëc tröng cuûa vuøng, ñoà goám söù, deät may) vaø dòch vuï (nhö du lòch, xaây döïng, vaän taûi vaø caùc dòch vuï khaùc hoã trôï saûn xuaát noâng thoân vaø ñôøi soáng ngöôøi daân). 23 NHTG (2000b, tr. 53-54). 55 Theo NHTG, ôû Vieät Nam, caûi caùch DNNN seõ mang laïi thaønh coâng lôùn cho ngaønh cheá bieán noâng saûn (xem Phuï luïc 7). Tuy nhieân, hieäu quaû cuûa vieäc phaùt trieån noâng nghieäp vaø noâng thoân noùi rieâng vaø kinh teá noùi chung ñoái vôùi taïo coâng aên vieäc laøm chæ coù theå taêng leân neáu ñaûm baûo ñöôïc raèng lao ñoäng coù khaû naêng saün saøng di dôøi tôùi nhöõng khu vöïc coù toác ñoä taêng tröôûng cao hôn vaø cô hoäi vieäc laøm toát hôn. Vieäc giaûm moái ngaên caùch giöõa nhöõng ngöôøi ôû khu vöïc taêng tröôûng cao hoã trôï ñöôïc cho muïc tieâu XÑGN ôû hai ñieåm: Thöù nhaát, ñieàu naøy cho pheùp nhöõng ngöôøi soáng trong khu vöïc ngheøo coù tyû leä taêng tröôûng thaáp ñöôïc lôïi töø söï taêng tröôûng ôû nhöõng khu vöïc khaùc thoâng qua cô hoäi vieäc laøm. Thöù hai laø caùc doanh nghieäp seõ coù vieãn caûnh saùng suûa hôn do söï taêng tröôûng beàn vöõng, coøn hôn laø neáu hoï bò boù heïp chæ trong moät soá cô hoäi lao ñoäng haïn cheá bôûi giôùi haïn ñòa lyù. Thöù ba, nhöõng khoaûn tieàn maø ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ ôû caùc vuøng thaønh thò göûi veà cho gia ñình hoï ôû caùc vuøng noâng thoân taïo thaønh moät cô caáu quan troïng cho vieäc giaûm ngheøo ôû noâng thoân. 4.5 Môû roäng khaû naêng tieáp caän dòch vuï taøi chính, tín duïng ôû noâng thoân (tieát kieäm vaø tín duïng) Ñeå naâng cao hieäu quaû taêng thu nhaäp vaø giaûm ngheøo cuûa caùc chöông trình tín duïng, ngöôøi daân ñöôïc phoûng vaán trong caùc PPA ôû ÑBSCL ñeà nghò: ƒ Môû roäng khaû naêng söû duïng tín chaáp cho ngöôøi ngheøo vaø nhöõng ngöôøi gaàn ngheøo thay vì ñoøi hoûi theá chaáp. ƒ Ngöôøi ngheøo ñöôïc vay vôùi quy moâ vaø thôøi haïn moùn vay theo nhu caàu vaø ñieàu kieän cuï theå cuûa hoï chöù khoâng boù heïp trong moät döï aùn. ƒ Caùc ñieàu kieän hoaøn traû voán toát hôn aùp duïng cho caùc hoä gia ñình gaëp ruûi ro. 56 Ñeå coù theå môû roäng khaû naêng tieáp caän tín duïng cho ngöôøi ngheøo, ñieàu heát söùc quan troïng laø phaûi baûo ñaûm tính beàn vöõng cuûa khu vöïc taøi chính nhoû. Chính phuû cuõng ñaõ nhaän thöùc ñöôïc ñieàu naøy (xem ñoaïn trích daãn ôû trang 48). Cho vay vôùi laõi suaát thaáp seõ laøm suy yeáu tính beàn vöõng cuûa khu vöïc taøi chính nhoû vaø mang laïi caùc khoaûn nôï taøi chính lôùn cho chính phuû bôûi leõ: Khi yeâu caàu cho vay vôùi laõi suaát thaáp vöôït quaù khaû naêng cung caáp, thì tín duïng laïi bò haïn cheá, vaø nhö vaäy seõ coù raát ít tieàn cho ngöôøi ngheøo vay vaø hoï seõ vaãn phaûi ñi vay vôùi laõi suaát cao trong khu vöïc phi chính thöùc. Caùc taùc ñoäng xaáu cuûa möùc laõi suaát ñöôïc trôï caáp do NHCSXH aùp duïng ñoái vôùi thò tröôøng, cuøng vôùi mong ñôïi thoâng thöôøng cuûa nhöõng khaùch haøng vay tieàm naêng vaø caùc quan chöùc ñòa phöông cho raèng caùc dòch vuï taøi chính cho ngöôøi ngheøo töùc laø phaùt trôï caáp nhaø nöôùc. NHÑCÑN (2002, tr. 23) vaø ADB (2004, tr 14). Caàn coù caùc hình thöùc tieát kieäm tieàn maët, keå caû khoâng chính thöùc thoâng qua caùc nhoùm tieát kieäm vaø tín duïng quay voøng vaø chính thöùc hôn thoâng qua caùc ñôn vò cung caáp dòch vuï taøi chính. Caùc chöông trình tieát kieäm caàn phaûi coù baûo ñaûm (cho söï an toaøn cuûa tieàn göûi), tieän lôïi (veà ñòa ñieåm vaø thuû tuïc sao cho deã daøng göûi vaø ruùt tieàn göûi), deã daøng ruùt tieàn (cung caáp cho ngöôøi göûi coâng cuï ruùt tieàn maët nhanh choùng) vaø hình thöùc voâ danh. Khoaûn tieàn göûi phaûi ñöôïc baûo ñaûm choáng laïi laïm phaùt vaø nhöõng suïp ñoå theå cheá (haøm yù caàn coù quaûn lyù toát, ñieàu tieát hieäu quaû vaø thoâng baùo roõ raøng coâng khai veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa ngöôøi göûi vaø moät soá heä thoáng baûo hieåm tieàn göûi). Moät chöông trình nhö vaäy seõ laø löïa choïn raát haáp daãn cho chieán löôïc tieát kieäm maø ngöôøi ngheøo söû duïng khi thieáu caùc löïa choïn, chaúng haïn nhö mua vaøng hoaëc gia suùc. 57 4.6 Caûi thieän ñieàu kieän tham gia thò tröôøng haøng hoùa Tieáp thò caùc saûn phaåm noâng nghieäp hieän nay ñang laø moái quan taâm lôùn cuûa nhieàu hoä noâng daân ngheøo. Chính phuû caàn öu tieân caùc bieäp phaùp sau nhaèm giaûi quyeát nhöõng khoù khaên veà tieáp thò: ƒ Cung caáp kòp thôøi caùc thoâng tin döï baùo veà giaù caû thò tröôøng. ƒ Ñöa vaøo aùp duïng caùc chính saùch hoã trôï hieäu quaû veà giaù. ƒ Cung caáp kòp thôøi caùc khoaûn tín duïng ñeå giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo trong tieáp thò. ƒ Thaønh laäp vaø quaûn lyù caùc thò tröôøng ñòa phöông moät caùch hieäu quaû. Kinh teá hôïp taùc xaõ (HTX) seõ laøm taêng söï tieáp caän thò tröôøng cuûa ngöôøi ngheøo. Tuy nhieân, kinh nghieäm tröôùc ñaây veà HTX vaãn haèng saâu trong trí oùc cuûa ngöôøi noâng daân vaø hoï toû ra raát hoaøi nghi veà vieäc caùc HTX seõ coù theå hoaït ñoäng toát treân thöïc teá. Moät soá caùc bieän phaùp ñeå coù theå giuùp cho vieäc phaùt trieån neàn kinh teá HTX vaø hoã trôï ngöôøi ngheøo bao goàm: ƒ Hình thaønh caùc moâ hình hôïp taùc xaõ phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän theå cheá cuûa ñòa phöông nhaèm mang laïi nhöõng lôïi ích tröïc tieáp cho ngöôøi daân, töø ñoù caûi thieän loøng tin cuûa hoï. ƒ Thoâng tin toát hôn veà caùch toå chöùc vaø vaän haønh caùc hôïp taùc xaõ kieåu môùi nhö theá naøo. ƒ Ñaøo taïo chuyeân saâu cho caùc caùn boä veà quaûn lyù kinh teá hôïp taùc xaõ. ƒ Cheá ñoä khuyeán khích ñoái vôùi quaûn lyù hôïp taùc xaõ ñeå thu huùt nhöõng ngöôøi coù naêng löïc vaø trình ñoä hoïc vaán cao. ƒ AÙp duïng caùc bieän phaùp thuaän lôïi ban ñaàu cho caùc xaõ vieân (ví duï nhö tín duïng, mieãn thueá …). 58 4.7 Caân baèng giöõa xaây döïng quy moâ kinh teá vaø taêng cöôøng ña daïng hoùa Vieäc ña daïng hoùa caây troàng, vaät nuoâi seõ khoâng theå thöïc hieän ñöôïc neáu khoâng coù söï giuùp ñôõ cuûa chính phuû vôùi caùc dòch vuï khuyeán noâng, chuyeån giao coâng ngheä vaø tuyeân truyeàn thoâng tin. Moät vaán ñeà heát söùc quan troïng laø laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc moät söï caân baèng hôïp lyù giöõa vieäc xaây döïng quy moâ kinh teá (nhö ña daïng hoùa treân quy moâ vuøng ñeå thuùc ñaåy saûn xuaát haøng hoùa phuïc vuï cho thò tröôøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu) vaø taêng cöôøng ña daïng hoùa thu nhaäp ñòa phöông (nhö giaûm tình traïng deã bò toån thöông cuûa hoä noâng daân). Chieán löôïc cuûa chính phuû höôùng vaøo vieäc xaây döïng caùc khu vöïc taäp trung nhieàu hôn (ví duï nhö moät vaøi loaïi caây troàng sinh lôïi vaø haøng hoùa nhaát ñònh), maø ñieàu naøy coù theå laø maïo hieåm vaø nhieàu ruûi ro hôn cho caùc hoä gia ñình ngheøo trong tröôøng hôïp thò tröôøng baát oån. Hôn nöõa, chieán löôïc cuûa chính phuû laø xaùc ñònh moät soá gioáng caây troàng tieàm naêng, töø ñoù ñaët ra muïc tieâu saûn xuaát nhöõng gioáng caây troàng ñoù. Caùch xaùc ñònh kieåu töø treân xuoáng döôùi nhö vaäy daãn ñeán moät nguy cô laø ngöôøi noâng daân coù theå bò thuyeát phuïc ñaàu tö vaøo nhöõng gioáng caây troàng môùi do bò haáp daãn bôûi caùc cheá ñoä khuyeán khích nhö caáp theâm ñaát, tín duïng öu ñaõi. Do ñoù, ngöôøi noâng daân coøn cho laø chính phuû cuõng phaûi coù traùch nhieäm tìm thò tröôøng vaø ñaûm baûo thò tröôøng tieâu thuï cho ngöôøi daân. Ñieàu naøy daãn ñeán moät tình traïng caùc noâng daân ñoùng vai troø bò ñoäng ñoái vôùi thò tröôøng (xem Phuï luïc 8). Ñeå traùnh ñöôïc nhöõng vaán ñeà naøy, yeâu caàu ñoái vôùi moät moâi tröôøng chính saùch phaûi: ƒ Cung caáp cho ngöôøi noâng daân moät caùch toaøn dieän, caøng nhieàu thoâng tin (veà vaán ñeà kyõ thuaät vaø thò tröôøng) caøng toát. ƒ Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi noâng daân tieáp caän ñöôïc nguoàn voán vôùi laõi suaát hôïp lyù. 59 ƒ Xaây döïng cô sôû haï taàng hoã trôï cho ngöôøi noâng daân, nhaát laø giao thoâng vaø thuûy lôïi. ƒ Thuùc ñaåy söï taêng tröôûng coâng noâng nghieäp vaø taïo ñieàu kieän cho ngöôøi noâng daân tieáp caän ñöôïc vôùi thò tröôøng quoác teá. Treân ñaây laø nhöõng giaûi phaùp giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo naâng cao naêng löïc quaûn lyù ruûi ro cho hoï. Tuy nhieân, khoâng theå ñôn giaûn cho raèng thieáu voán thì cho vay voán vôùi laõi suaát thaáp, thieân tai thì xaây döïng cuïm tuyeán daân cö, beänh taät thì caáp theû baûo hieåm y teá laø coù theå giuùp ngöôøi ngheøo quaûn lyù ñöôïc ruûi ro. Cho vay voán ñeå phaùt trieån troàng troït, chaên nuoâi, xaây döïng cuïm tuyeán daân cö hoaëc caáp theû baûo hieåm y teá phaûi ñi ñoâi vôùi vieäc ñaøo taïo, taäp huaán naâng cao naêng löïc cho ngöôøi ngheøo vaø khuyeán khích hoï vöôn leân. Gaây döïng taøi saûn cho ngöôøi ngheøo laø nhaân toá quan troïng ñeå quaûn lyù ruûi ro, nhöng ñieàu quan troïng hôn laø ngöôøi ngheøo phaûi coù nhaän thöùc ñuùng ñeå noã löïc töï vöôn leân. Hoï phaûi bieát taän duïng caùc cô hoäi vaø söû duïng coù hieäu quaû söï hoã trôï cuûa nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng ñeå chuû ñoäng thoaùt ngheøo baèng khaû naêng cuûa chính mình. KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ Ñieåm ñaùng chuù yù veà caùc chieán löôïc maø caùc hoä ngheøo söû duïng ñeå ñoái phoù vôùi caùc cuù soác laø taàm quan troïng cuûa caùc haønh ñoäng do chính hoï thöïc hieän. Coäng ñoàng coù theå giuùp ñôõ moät phaàn naøo ñoù, nhaát laø trong tröôøng hôïp cuù soác xaûy ra chæ vôùi hoä gia ñình, nhöng do caùc hoä ngheøo thöôøng soáng trong coäng ñoàng ngheøo neân möùc ñoä giuùp ñôõ cuûa baïn beø, haøng xoùm, hoï haøng vaø maïng löôùi phi chính thöùc cuõng raát haïn cheá. Caùc cô cheá kieåm soaùt ruûi ro vaø ñoái phoù vôùi caùc cuù soác phaàn nhieàu coù tính chaát khoâng chính thöùc phaûn aùnh phaïm vi haïn cheá vaø ñònh höôùng muïc tieâu yeáu keùm cuûa caùc bieän phaùp baûo trôï xaõ hoäi chính thöùc. Moät khi gaëp khoù khaên thì caùc hoä gia ñình ngheøo chuû yeáu phaûi troâng caäy vaøo nguoàn löïc cuûa chính baûn thaân mình, trong ñoù hieám khi coù tieát kieäm tieàn maët. Ñoái vôùi caùc hoä ngheøo, caùc dòch vuï tieát kieäm coù vai troø voâ cuøng quan troïng trong vieäc gaây döïng moät quyõ döï phoøng taøi chính vaø vì vaäy trong vieäc giaûm ñöôïc nguy cô deã bò ruûi ro. Khi khaû naêng gaëp ruûi ro cao vaø haäu quaû cuûa caùc ruûi ro naøy laø heát söùc nghieâm troïng, ngöôøi ngheøo coù xu höôùng theo ñuoåi nhöõng chieán löôïc laáy an toaøn laøm öu tieân haøng ñaàu. Caùc chieán löôïc naøy cho pheùp ñaûm baûo thu nhaäp toái thieåu cho caùc nhu caàu toàn taïi chöù khoâng taïo döïng nguoàn löïc moät caùch deã daøng vaø laø chieán löôïc laøm giaûm caùc cô hoäi thoaùt ngheøo. Neáu toàn taïi maïng löôùi an sinh ñaùng tin caäy thì ngöôøi ngheøo coù theå saün saøng tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng ruûi ro hôn, ñem laïi lôïi ích cao hôn. Do vaäy, ñaàu tö coâng laøm haïn cheá xaùc suaát vaø giaûm nheï haäu quaû cuûa caùc ruûi ro thoâng thöôøng, laø söï boå sung caàn thieát vaøo caùc chính saùch khuyeán khích toång hôïp. 61 Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñaõ ñaët ra vaø ñeå ñaûm baûo caùc thaønh töïu giaûm ngheøo beàn vöõng, Vieät nam caàn phaûi xöû lyù caùc ruûi ro maø caùc hoä gia ñình ngheøo gaëp phaûi baèng caû hai caùch: vöøa giuùp caùc hoä hieän ñang ngheøo thoaùt khoûi ngheøo vaø vöøa baûo veä caùc hoä gia ñình khoûi caùc ruûi ro coù theå ñaåy hoï xuoáng döôùi ñöôøng ngheøo (hoaëc ñang ôû döôùi ñöôøng ngheøo caøng trôû neân ngheøo hôn). Moät soá bieän phaùp chính saùch vaø can thieäp coâng coäng ñaõ ñöôïc ñeà xuaát ñeå coù theå giuùp caùc hoä ngheøo quaûn lyù ruûi ro toát hôn. Treân phöông dieän lyù thuyeát, vaãn coøn nhieàu vieäc phaûi laøm ñeå coù theå hoaøn thieän cô sôû lyù luaän, ñaït ñöôïc caùc tieán boä trong nghieân cöùu, ñaëc bieät laø vaán ñeà xaùc ñònh xem nhaø nöôùc coù theå vaø baèng caùch naøo thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc cô cheá quaûn lyù ruûi ro khoâng chính thöùc, ñöa ra caùc khuyeán nghò veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn cho pheùp thieát laäp söï caân baèng giöõa ba chieán löôïc phoøng ngöøa ruûi ro, giaûm nheï ruûi ro vaø khaéc phuïc ruûi ro, xaùc ñònh caùc tröôøng hôïp cuï theå maø ôû ñoù söï tham gia cuûa caùc taùc nhaân coù lieân quan vaøo coâng taùc quaûn lyù ruûi ro coù theå ñaït hieäu quaû toái öu, hay ngöôïc laïi coù theå trôû thaønh nguoàn laøm phaùt sinh ruûi ro. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1 AusAID (2003), Hieän traïng ñoùi ngheøo 12 tænh ÑBSCL, Chöông trình phaân tích hieän traïng ñoùi ngheøo taïi ÑBSCL, TP.HCM. 2 Boä Khoa hoïc vaø Coâng ngheä (2004), Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc: Xaây döïng luaän cöù khoa hoïc cho nhöõng giaûi phaùp toång theå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng theo höôùng chung soáng vôùi luõ ôû ÑBSCL, TP.HCM. 3 CARE (2004), Baùo caùo khaûo saùt veà cuïm daân cö taïi ba tænh An Giang, Ñoàng Thaùp vaø Long An vuøng ÑBSCL Vieät Nam 2003, TP.HCM. 4 Chöông trình phaân tích hieän traïng ñoùi ngheøo taïi ÑBSCL (2003), Chuyeân ñeà nghieân cöùu hieän traïng, nguyeân nhaân chaát löôïng nguoàn nhaân löïc vaø taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi ngheøo ñoùi, Tröôøng ÑH An Giang. 5 Chöông trình phaân tích hieän traïng ñoùi ngheøo taïi ÑBSCL (2003), Baùo caùo nghieân cöùu thò tröôøng noâng thoân lieân quan ñeán giaûm ngheøo ôû ÑBSCL, Tröôøng ÑH Caàn Thô. 6 Chöông trình nghieân cöùu Vieät Nam - Haø Lan (VNRP) (2003), Cô sôû lyù thuyeát vaø thöïc tieãn phaùt trieån noâng thoân beàn vöõng, Nxb Noâng nghieäp, Haø Noäi. 7 Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (2002), Chieán löôïc toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo, Haø Noäi. 8 Cuïc thoáng keâ tænh Caàn Thô (2003), Soá lieäu kinh teá - xaõ hoäi 12 tænh ÑBSCL 2000- 2003. 9 Döï aùn kieåm soaùt nöôùc Baéc - Vaøm Nao II (2003), Khaûo saùt hoaït ñoäng dòch vuï thuûy lôïi ôû caùc tieåu vuøng bao. 10 Ñaøo Coâng Tieán (2002), Kinh teá – Xaõ hoäi vaø moâi tröôøng vuøng ngaäp luõ Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi. 11 Ñinh Phi Hoå (2003), Kinh teá Noâng nghieäp: Lyù thuyeát vaø thöïc tieãn, Nxb Thoáng keâ, TP.HCM. 12 Ngaân haøng theá giôùi (1999), Baùo caùo tình hình phaùt trieån Vieät Nam 2000: Taán coâng ngheøo ñoùi, Ngaân haøng theá giôùi, Haø Noäi. 13 Ngaân haøng theá giôùi (2000a), Baùo caùo phaùt trieån theá giôùi 2000/2001: Taán coâng ñoùi ngheøo, Ngaân haøng theá giôùi, Haø Noäi. 14 Ngaân haøng theá giôùi (2000b), Baùo caùo phaùt trieån Vieät Nam 2000: Caùc truï coät cuûa söï phaùt trieån, Ngaân haøng theá giôùi, Haø Noäi. 15 Ngaân haøng theá giôùi (2000c), Vieät Nam: Quaûn lyù toát hôn nguoàn löïc nhaø nöôùc, Ñaùnh giaù chi tieâu coâng 2000, Baùo caùo cuûa Nhoùm coâng taùc chung giöõa Chính phuû 63 Vieät Nam vaø caùc nhaø Taøi trôï veà Ñaùnh giaù Chi tieâu coâng, 2000. 16 Ngaân haøng theá giôùi (2002), Baùo caùo phaùt trieån theá giôùi 2002: Xaây döïng theå cheá hoã trôï thò tröôøng, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi. 17 Ngaân haøng theá giôùi (2003), Baùo caùo phaùt trieån Vieät Nam 2004: Ngheøo, Ngaân haøng theá giôùi, Haø Noäi. 18 Nguyeãn Sinh Cuùc (2003), Noâng nghieäp noâng thoân Vieät Nam thôøi kyø ñoåi môùi (1986-2002), Haø Noäi. 19 Nhoùm haønh ñoäng choáng ñoùi ngheøo (2002), Giaûm nguy cô bò toån thöông vaø thöïc hieän coâng taùc baûo trôï xaõ hoäi. 20 Nhoùm haønh ñoäng choáng ñoùi ngheøo (2003), Ñaùnh giaù ngheøo coù söï tham gia cuûa coäng ñoàng taïi ÑBSCL. 21 Nhoùm haønh ñoäng choáng ñoùi ngheøo (2004), Ñaùnh giaù ngheøo theo vuøng, Vuøng ÑBSCL. 22 Oxfam Anh (1999), Ñaùnh giaù ngheøo ñoùi coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân huyeän Duyeân Haûi vaø Chaâu Thaønh tænh Traø Vinh Vieät Nam, Haø Noäi. 23 Bruno Palier vaø Louis – Charles Viossat (chuû bieân) (2003), Chính saùch xaõ hoäi vaø quaù trình toaøn caàu hoùa, Nxb Chính trò Quoác gia, Haø Noäi. 24 Phaïm Ñoã Chí, Ñaëng Kim Sôn, Traàn Nam Bình vaø Nguyeãn Tieán Trieån (chuû bieân) (2003), Laøm gì cho noâng thoân Vieät Nam?, Thôøi baùo Kinh teá Saøi Goøn, Nhaø Xuaát baûn TPHCM vaø Trung taâm Kinh teá chaáu AÙ – Thaùi Bình Döông (VAPEC), TP. HCM. 25 Quyõ cöùu trôï Nhi ñoàng Anh, Toå chöùc cöùu trôï vaø phaùt trieån (CRS), Plan taïi Vieät Nam vaø Oxfam Anh vaø NHTG (2002), YÙ kieán cuûa coäng ñoàng veà chieán löôïc giaûm ngheøo cuûa Vieät Nam (Taäp III: Baùo caùo töø saùu ñòa baøn tham vaán), Haø Noäi. 26 Shanks, E. vaø Turk, C. (2002), Cuøng ngöôøi ngheøo hoaøn thieän chính saùch, Tham vaán caáp coäng ñoàng veà Döï thaûo chieán löôïc Toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo cuûa Vieät Nam (Taäp I: Caùch tieáp caän, Phöông phaùp vaø AÛnh höôûng), NHTG cuøng Quyõ cöùu trôï Nhi ñoàng Anh, Toå chöùc cöùu trôï vaø phaùt trieån (CRS), Plan taïi Vieät Nam vaø Oxfam Anh, Haø Noäi. 27 Shanks, E. vaø Turk, C. (2002), Caùc ñeà xuaát cuûa ngöôøi ngheøo veà chính saùch, Tham vaán caáp coäng ñoàng veà Döï thaûo chieán löôïc Toaøn dieän veà taêng tröôûng vaø xoùa ñoùi giaûm ngheøo cuûa Vieät Nam (Taäp II: Toång hôïp caùc Keát quaû vaø Phaùt hieän), NHTG cuøng Quyõ cöùu trôï Nhi ñoàng Anh, Toå chöùc cöùu trôï vaø phaùt trieån (CRS), Plan taïi Vieät Nam vaø Oxfam Anh, Haø Noäi. 28 Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân (2002), Giaùo trình Kinh teá Noâng nghieäp, Nxb Thoáng keâ, Haø Noäi. 64 29 Toång cuïc Thoáng keâ (1999), Keát quaû ñieàu tra kinh teá – xaõ hoäi hoä gia ñình 1994 – 1997, Haø Noäi. 30 Toång cuïc thoáng keâ (2004), Keát quaû ñieàu tra möùc soáng hoä gia ñình naêm 2002, Haø Noäi. 31 Toång cuïc Thoáng keâ (2001), Möùc soáng trong thôøi kyø buøng noå kinh teá: Vieät Nam, Nxb Thoáng keâ, Haø Noäi. 32 Toång cuïc Thoáng keâ (2002), Nieân giaùm thoáng keâ 2001, Haø Noäi. 33 Toång cuïc Thoáng keâ (2003), Kinh teá - xaõ hoäi Vieät Nam 3 naêm 2001-2003, Haø Noäi. 34 Toång cuïc Thoáng keâ (2003), Keát quaû toång ñieàu tra noâng thoân, noâng nghieäp vaø thuûy saûn 2001, Haø Noäi. 35 Vieän nghieân cöùu vaø phaùt trieån heä thoáng canh taùc (2003), Baùo caùo nghieân cöùu ngöôøi Khmer ôû ÑBSCL: Nhöõng ñieàu kieän ñeå thoaùt ngheøo, Tröôøng ÑH Caàn Thô. 36 Chambers, R., vaø Conway, G., (1992), Sustainable rural livelihoods: Practical concepts for the 21st century, IDS Discussion Paper 296, Brighton: IDS. 37 Carney, D. (ed.) (1998), Sustainable Rural Livelihoods: What Contribution Can We Make? (Department for International Development). 38 Ellis, F. (2000), Rural Livelihoods and Diversity in Developing Countries (Oxford University Press). 39 Heitzmann, K., R.S. Canagarajah, and P.B. Siegel (2001). Guideline for Assessing the Sources of Risks and Vulnerability. The World Bank: Washington, D.C. (mimeo). 40 Scoones, I. (1998), ‘Sustainable Rural Livelihoods: A Framework for Analysis’, Working Paper 72, IDS, University of Sussex. 65 Phuï luïc 1 Chieán löôïc vaø cô cheá quaûn lyù ruûi ro Phi chính thöùc Chính thöùc Cô cheá Chieán löôïc Caù nhaân vaø hoä gia ñình Döïa vaøo nhoùm Döïa vaøo thò tröôøng Nhaø nöôùc cung caáp Phoøng ngöøa ruûi ro • Saûn xuaát ít ruûi ro hôn • Di cö • Tham gia vaøo hoaït ñoäng veä sinh vaø caùc hoaït ñoäng phoøng beänh khaùc • Haønh ñoäng taäp theå veà cô sôû haï taàng, ñeâ ñieàu, nhaø cöûa • Quaûn lyù caùc nguoàn taøi saûn chung • Chính saùch kinh teá vó moâ ñuùng ñaén • Chính saùch moâi tröôøng • Chính saùch giaùo duïc vaø ñaøo taïo • Chính saùch y teá coâng coäng • Cô sôû haï taàng • Chính saùch thò tröôøng lao ñoäng naêng ñoäng Giaûm thieåu ruûi ro Ña daïng hoùa • Ña daïng hoùa caây troàng vaø ñaát troàng • Ña daïng hoùa nguoàn thu nhaäp • Ñaàu tö vaøo voán vaät chaát vaø voán con ngöôøi • Caùc hieäp hoäi ngaønh ngheà • Tieát kieäm luaân phieân vaø hieäp hoäi tín duïng • Taøi khoaûn tieát kieäm trong caùc toå chöùc taøi chính • Taøi chính nhoû • Khuyeán noâng • Thöông maïi töï do • Baûo veä quyeàn sôû höõu taøi saûn Baûo hieåm • Keát hoân vaø hoï haøng • Thueâ ruoäng chia saûn phaåm • Kho döï tröõ • Ñaàu tö vaøo voán xaõ hoäi (maïng löôùi quan heä, hieäp hoäi, toân giaùo, taëng quaø laãn nhau) • Trôï caáp thöôøng nieân cho ngöôøi giaø • Baûo hieåm tai naïn, taøn taät, vaø caùc loaïi baûo hieåm khaùc • Heä thoáng tieàn löông höu • Baûo hieåm baét buoäc ñoái vôùi thaát nghieäp, oám ñau, taøn taät vaø caùc ruûi ro khaùc 66 Phuï luïc 1 Chieán löôïc vaø cô cheá quaûn lyù ruûi ro (tieáp) Töï baûo hieåm • Gia ñình môû roäng • Hôïp ñoàng lao ñoäng Khaéc phuïc haäu quaû cuûa caùc cuù soác • Baùn taøi saûn vaät chaát • Vay töø ngöôøi cho vay laáy laõi • Söû duïng lao ñoäng treû em • Giaûm tieâu duøng löông thöïc • Di cö thôøi vuï hoaëc di cö taïm thôøi • Trôï giuùp töø caùc maïng löôùi töông trôï laãn nhau • Baùn taøi saûn taøi chính • Vay töø caùc toå chöùc taøi chính • Trôï caáp xaõ hoäi • Caùc quyõ xaõ hoäi • Hoã trôï baèng tieàn maët Nguoàn: NHTG (2000, Baûng 8.3) 67 Phuï luïc 2 Khaùi quaùt caùc chieán löôïc quaûn lyù ruûi ro vaø ruûi ro tieàm naêng ôû ÑBSCL Nguoàn ruûi ro Daïng ruûi ro Caùc bieän phaùp phoøng choáng Caùc bieän phaùp giaûm nheï Caùc bieän phaùp ñoái phoù Töï nhieân Thôøi tieát (luõ luït, haïn haùn, lôû ñaát) Kieåm soaùt luõ/ cô sôû haï taàng thuûy lôïi Qui hoaïch vaø quaûn lyù vuøng ñoàng baèng cöûa soâng do nöôùc luõ taïo neân (khoanh vuøng, cô sôû haï taàng giao thoâng) Troàng röøng/ troàng caây ôû hoä gia ñình/ quaûn lyù röøng Caùc dòch vuï khuyeán noâng chaát löôïng Troàng tre doïc hai beân bôø soâng Söû duïng phaân boùn vaø thuoác tröø saâu Xaây döïng cuïm tuyeán daân cö, toân neàn vöôït luõ Xaây döïng cô sôû coäng ñoàng vöõng maïnh hôn (tröôøng hoïc, phoøng khaùm) Giaùo duïc phoøng choáng tai hoïa ôû caùc tröôøng hoïc Naâng caáp caùc heä thoáng döï baùo tai hoïa sôùm Caùc chöông trình baûo hieåm tai hoïa Ña daïng hoùa: noâng nghieäp vaø phi noâng nghieäp Söû duïng nhieàu loaïi gioáng taêng tröôûng nhanh Nhaø nöôùc hoã trôï veà löông thöïc vaø caùc vaät duïng caàn thieát Caùc khoaûn vay (tieâu duøng, cô caáu laïi saûn xuaát) Khoâng cho treû em ñi hoïc, chuyeån sang lao ñoäng ñeå coù thu nhaäp Caùc hoã trôï tö nhaân Söùc khoûe Söùc khoûe yeáu (do bò beänh taät, tai naïn) Caùc dòch vuï phoøng beänh vaø giaùo duïc y teá Veä sinh vaø cung caáp nöôùc saïch Caùc chieán dòch y teá coâng coäng vaø an toaøn (an toaøn giao thoâng, khoâng huùt thuoác, …) Duy trì luaät phaùp vaø traät töï trò an Caùc dòch vuï cöùu chöõa beänh chaát löôïng cao Baûo hieåm y teá Mieãn phí khaùm chöõa beänh cho ngöôøi ngheøo Vay möôïn tieàn vaø löông thöïc cuûa hoï haøng, ngöôøi cho vay laáy laõi hoaëc ngaân haøng Khoâng cho treû em ñi hoïc, chuyeån sang lao ñoäng ñeå coù thu nhaäp Giaûm tieâu duøng Caùc hoã trôï tö nhaân Kinh teá Ñaàu tö thaát baïi Tieáp caän thoâng tin thò tröôøng Coá vaán veà quaûn lyù kinh doanh Tieát kieäm Baûo hieåm Ña daïng hoùa caùc nguoàn thu nhaäp Vay möôïn tieàn vaø löông thöïc cuûa hoï haøng, ngöôøi cho vay laáy laõi hoaëc ngaân haøng Khoâng cho treû em ñi hoïc, chuyeån sang lao ñoäng ñeå coù thu nhaäp 68 Phuï luïc 2 Khaùi quaùt caùc chieán löôïc quaûn lyù ruûi ro vaø ruûi ro tieàm naêng ôû ÑBSCL (tieáp) Giaûm tieâu duøng Caùc hoã trôï tö nhaân Vaät nuoâi bò beänh vaø bò cheát Caùc dòch vuï khuyeán noâng chaát löôïng (theå chaát vaät nuoâi) Caùc dòch vuï thuù y chaát löôïng Caùc dòch vuï thuù y chaát löôïng (caùch ñieàu trò) Caùc khoaûn vay Giaûm tieâu duøng Caùc hoã trôï tö nhaân Thieáu vieäc laøm Duy trì söï oån ñònh cuûa kinh teá vó moâ Quaûn lyù hieäu quaû vieäc coå phaàn hoùa DNNN Thò tröôøng lao ñoäng linh hoaït (nhö yeâu caàu giaûm bôùt caùc haïn cheá veà vieäc cö truù) Tieát kieäm Giaùo duïc vaø daïy ngheà Caùc khoaûn vay daønh cho caùc DN nhoû môùi/ taêng cöôøng Vay möôïn tieàn vaø löông thöïc cuûa hoï haøng, ngöôøi cho vay laáy laõi hoaëc ngaân haøng Khoâng cho treû em ñi hoïc, chuyeån sang lao ñoäng ñeå coù thu nhaäp Giaûm tieâu duøng Caùc hoã trôï tö nhaân Giaù caû ñaàu vaøo vaø ñaàu ra thay ñoåi Phoå bieán thoâng tin thò tröôøng chính xaùc vaø ñích thöïc (hieän taïi vaø duï baùo) Ña daïng hoùa caùch kieám soáng Tieát kieäm Baûo hieåm Caùc chính saùch oån ñònh giaù caû? Vay möôïn tieàn vaø löông thöïc cuûa hoï haøng, ngöôøi cho vay laáy laõi hoaëc ngaân haøng Khoâng cho treû em ñi hoïc, chuyeån sang lao ñoäng ñeå coù thu nhaäp Giaûm tieâu duøng Caùc hoã trôï tö nhaân Nguoàn: NHÑCÑN (2002, Baûng 6). 69 Phuï luïc 3 Quyeát ñònh 139 veà Quyõ Khaùm chöõa beänh cho ngöôøi ngheøo Quyeát ñònh 139/2002/QÑ-TTg ñöôïc ban haønh naêm 2002 vôùi muïc tieâu ñaûm baûo cho ngöôøi ngheøo tieáp caän dòch vuï y teá, ñaëc bieät laø ñieàu trò noäi truù. Quyeát ñònh naøy ñaõ taïo caùc Quyõ Khaùm chöõa beänh cho ngöôøi ngheøo ñeå chi traû nhöõng chi phí caù nhaân cuûa nhöõng ngöôøi thuoäc dieän höôûng lôïi maø söû duïng dòch vuï y teá cuûa nhaø nöôùc. Vôùi vai troø chính hy voïng seõ thuoäc chính quyeàn caáp tænh, Quyeát ñònh 139 chæ thò caùc Quyõ Khaùm chöõa beänh cho ngöôøi ngheøo phaûi mua baûo hieåm y teá cho ngöôøi ngheøo hoaëc chi traû tröïc tieáp caùc khoaûn chi phí caù nhaân cho caùc dòch vuï maø caùc beänh vieän hoaëc coù theå laø caùc cô sôû y teá cuûa nhaø nöôùc ñaõ cung caáp cho ngöôøi höôûng lôïi. Quyeát ñònh 139 ñöôïc thieát keá ñeå mang laïi lôïi ích cho ngöôøi ngheøo trong hai maët: taêng vieäc söû duïng dòch vuï y teá vaø giaûm möùc ñoä ngheøo veà “thu nhaäp”. Quyeát ñònh 139 cuõng taêng tính hieäu quaû ñaëc bieät ôû nhöõng tænh maø traùch nhieäm seõ ngaøy caøng ñöôïc phaân taùch giöõa beân cung caáp taøi chính vaø dòch vuï. Vieäc phaân chi hai chöùc naêng chính naøy seõ cung caáp cô hoäi ñeå taïo aùp löïc xuoáng döôùi veà maët chi phí vaø leân treân veà maët chaát löôïng dòch vuï. Ñaëc ñieåm cuûa saùng kieán naøy laø: ƒ saùng kieán naøy ñem laïi nguoàn löïc cho ngöôøi ngheøo vaø caùc nhoùm deã bò toån thöông khaùc treân cô sôû caùc ñònh nghóa roõ raøng ai laø ngöôøi ngheøo; ƒ saùng kieán naøy seõ trang traûi chi phí treân cô sôû ñuû lôùn ñeå ñem laïi taùc ñoäng ; chi tieâu coâng trong lónh vöïc y teá döï kieán seõ taêng 8% treân toaøn quoác vaø hôn 20% ôû moät soá tænh ; ƒ saùng kieán naøy can thieäp töø phía caàu, nôi mua dòch vuï neân noù ñem laïi cô hoäi ñeå gaây aûnh höôûng ñeán nhöõng nhaø cung caáp dòch vuï thoâng qua caùc bieän phaùp khuyeán khích chöù khoâng phaûi laø kieåm soaùt tröïc tieáp; ƒ saùng kieán naøy taêng cöôøng vai troø quan troïng cho caáp tænh trong vieäc thieát keá chính saùch vaø hoaït ñoäng linh hoaït vaø thích hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa ñòa phöông; vaø ƒ saùng kieán naøy coù gaén vôùi Baûo hieåm xaõ hoäi Vieät Nam vaø caùc chöông trình baûo hieåm y teá chính thöùc. Nguoàn: NHTG (2003, tr. 68) 70 Phuï luïc 4 Chính saùch cuûa chính phuû veà xaây döïng cuïm, tuyeán daân cö Taïi Ñieàu 2, Khoaûn 6 cuûa Quyeát ñònh 173/2001/QÑ-TTg ngaøy 6/11/2001 cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vuøng ÑBSCL giai ñoaïn 2001 – 2005 ñaõ xaùc ñònh muïc tieâu thöù 6 laø: “Ñaàu tö xaây döïng xong caùc cuïm, tuyeán daân cö phuø hôïp vôùi quy hoaïch chung, baûo ñaûm ngöôøi daân vuøng ngaäp luõ khoâng phaûi di dôøi, caùc xaõ ñeàu coù traïm y teá, nhaân daân ñöôïc khaùm chöõa beänh kòp thôøi; hoïc sinh vuøng ngaäp luõ khoâng phaûi nghæ hoïc, töøng böôùc coù cuoäc soáng an toaøn vaø oån ñònh, xaõ hoäi ngaøy caøng vaên minh trong ñieàu kieän haøng naêm thöôøng xuyeân coù luõ.” Caùc noäi dung chuû yeáu cuûa keá hoaïch xaây döïng cuïm, tuyeán daân cö vaø nhaø ôû cuûa nhaân daân vuøng thöôøng xuyeân bò ngaäp luõ ñöôïc xaùc ñònh ôû Khoaûn 3, Ñieàu 4 cuûa quyeát ñònh noùi treân. Keøm theo Quyeát ñònh 173/2001/QÑ-TTg ngaøy 6/11/2001, Chính phuû ñaõ coâng boá keá hoaïch toân neàn vöôït luõ caùc cuïm, tuyeán daân cö vuøng ngaäp luõ ÑBSCL giai ñoaïn 2001 – 2005. Keá hoaïch toân neàn vöôït luõ vuøng ÑBSCL giai ñoaïn 2001 – 2005 Vuøng ngaäp >3m Vuøng ngaäp 2-3m Vuøng ngaäp 1-2m Vuøng ven bieån, cöûa soâng Naêm Toång soá cuïm tuyeán Soá ñieåm K/phí (tyû ñoàng) Soá ñieåm K/phí (tyû ñoàng) Soá ñieåm K/phí (tyû ñoàng) Soá ñieåm K/phí (tyû ñoàng) Döï kieán kinh phí ñaàu tö (tyû ñoàng) 2002 164 77 256 51 150 36 94 500 2003 425 90 333 150 495 150 405 25 68 1.300 2004 388 19 72 128 435 176 520 65 176 1.200 2005 76 50 135 26 70 200 Coäng 1.043 186 661 329 1.081 412 1.144 116 3.200 Baûng treân cho thaáy keá hoaïch cuûa Chính phuû töø naêm 2002 ñeán naêm 2005 seõ trieån khai xaây döïng 1.043 cuïm, tuyeán daân cö vôùi kinh phí ñaàu tö laø 3.200 tyû ñoàng. Thôøi gian taäp trung xaây döïng laø trong ba naêm: 2002, 2003 vaø 2004. Quyeát ñònh 1548/2001/QÑ-TTg ñöôïc ban haønh ngaøy 5/12/2001, nhaèm cuï theå hoùa Quyeát ñònh 173/2001/QÑ-thò tröôøng, veà vieäc ñaàu tö toân neàn vöôït luõ ñeå xaây döïng caùc cuïm, tuyeán daân cö vuøng ngaäp saâu ÑBSCL naêm 2002. Quyeát ñònh 105/2002/QÑ-TTg ñöôïc ban haønh ngaøy 2/8/2002, nhaèm cuï theå hoùa hôn nöõa Quyeát ñònh 1548/QÑ-TTg, veà caùc chính saùch cho caùc hoä daân mua traû chaäm neàn nhaø vaø nhaø ôû trong caùc cuïm, tuyeán daân cö. Quyeát ñònh naøy xaùc ñònh roõ ñoái töôïng ñöôïc mua nhaø, soá tieàn ñöôïc vay, phöông thöùc thanh toaùn, nguoàn voán ñaàu tö cho vay, … 71 Phuï luïc 5 Toå chöùc vaø hoaït ñoäng khuyeán noâng ôû Vieät Nam Caùc dòch vuï khuyeán noâng, nhaèm taïo ñieàu kieän cho noâng daân tieáp caän vôùi thoâng tin vaø kyõ thuaät saûn xuaát, phaùt trieån thò tröôøng, coù tieàm naêng caûi thieän ñöôïc phuùc lôïi cho caùc hoä noâng thoân.Heä thoáng khuyeán noâng cuûa Vieät Nam ñaõ coù töø caùch ñaây moät thaäp kyû vaø vaãn chöa hoaït ñoäng treân caû nöôùc. Tyû leä 3000 ngöôøi noâng daân coù moät trung taâm khuyeán noâng laø cao vaø nhöõng moái lieân heä giöõa nghieân cöùu vaø khuyeán noâng raát keùm. Chi tieâu coâng veà khuyeán noâng laø khoaûng 0,4% toång GDP cuûa noâng nghieäp, moät möùc khaù thaáp so vôùi caùc nöôùc laân caän nhö Trung quoác, Thaùi Lan vaø Ma-lai-xia. Phaàn lôùn ngaân saùch giaønh cho khuyeán noâng ñöôïc cung caáp ôû caáp ñòa phöông. Toå chöùc boä maùy khuyeán noâng, laâm, ngö, baûo veä thöïc vaät vaø thuù y Phoøng noâng nghieäp huyeän coù 3 cô quan tröïc thuoäc laø Traïm Khuyeán noâng (phuï traùch kyõ thuaät troàng troït, thuûy saûn vaø chaên nuoâi), Traïm Baûo veä Thöïc vaät vaø Traïm Thuù y. Ngaønh doïc cuûa caùc Traïm naøy laø Trung taâm Khuyeán noâng tænh, Chi cuïc Thuù y vaø Chi cuïc Baûo veä thöïc vaät. Caùc traïm ôû 2 ñòa baøn nghieân cöùu ñeàu chæ coù khoaûng töø 4-6 nhaân vieân, phaàn lôùn coù trình ñoä ñaïi hoïc hoaëc trung caáp. Tình hình chung cuûa caùc boä maùy naøy laø • Thieáu nhaân söï veà soá löôïng vaø chaát löôïng. Nhaân söï tuyeán huyeän ñang thieáu, ñaëc bieät laø nhaân söï cuûa Traïm khuyeán noâng. Moät caùn boä Traïm khuyeán noâng cho bieát phaûi coù 6 - 8 nhaân vieân môùi ñuû bao phuû caùc xaõ trong huyeän. Vieäc xaõ khoâng coù caùn boä chaân reát caøng laøm taêng theâm khoù khaên cho tuyeán huyeän, chæ coøn bieát toå chöùc hoaït ñoäng khuyeán noâng thoâng qua Hoäi Noâng daân. ÔÛ huyeän Thaùp Möôøi, coù 4 caùn boä Ñaùnh giaù ngheøo theo vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long khuyeán noâng taïi 4 xaõ ñieåm trong toång soá 13 xaõ vaø thò traán cuûa toaøn huyeän. Moãi xaõ thöôøng coù 1 thuù y vieân ñöôïc ñaøo taïo caáp toác phuï traùch vieäc phoái hôïp vôùi tuyeán huyeän ñeå tieâm ngöøa cho gia suùc. ôû Beán Tre cuõng chöa coù khuyeán noâng vieân vaø thuù y vieân ôû tuyeán xaõ. Theo VHLSS 2002 thì coù raát ít xaõ coù caùn boä khuyeán noâng thöôøng xuyeân ñeán laøm vieäc. Thöïc teá laø khoaûng 1/3 soá xaõ ôû ÑBSCL chæ ñöôïc caùn boä khuyeán noâng ñeán laøm vieäc 5 baän hay thöa hôn trong voøng 12 thaùng qua. Vaø khoaûng 28% coù caùn boä khuyeán noâng ñeán laøm vieäc töø 6 ñeán 10 laàn trong 12 thaùng qua. Kinh phí haøng naêm cho hoaït ñoäng cuûa caùc Traïm khoâng ñuû. ÔÛ moät huyeän, kinh phí haøng naêm cho Traïm Khuyeán noâng chæ trong khoaûng 70 - 80 trieäu ñoàng töùc khoaûng 6 – 8 trieäu ñoàng cho 1 xaõ. Kinh phí hoaït ñoäng cho Ban Noâng nghieäp ôû moät xaõ nghieân cöùu laø 4 trieäu ñoàng naêm, töùc laø khoaûng 340.000 ñoàng thaùng. Caùc kinh phí noùi treân bao goàm caû kinh phí daønh cho phuïc vuï ngöôøi ngheøo. Thieáu söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa caùc boä maùy. Boä maùy toå chöùc caùc hoaït ñoäng khuyeán noâng, khuyeán ngö, baûo veä thöïc vaät vaø thuù y hieän nay chöa hôïp lyù, chöa phoái hôïp vôùi nhau ñöôïc. Ngoaøi ra tình traïng truøng laép coâng vieäc cuõng thöôøng xaûy ra. Hoaït ñoäng khuyeán noâng, laâm, ngö, baûo veä thöïc vaät vaø thuù y vaø söï tham gia cuûa ngöôøi daân. 72 Coù khaù nhieàu chöông trình khuyeán noâng ñang ñöôïc thöïc hieän ôû Ñoàng Thaùp nhö chöông trình hoã trôï con gioáng, giaûm giaù thaønh saûn xuaát luùa, nhaân gioáng luùa xuaát khaåu, chuyeån dòch caây maøu v..v... ôû huyeän Thaïnh Phuù vaø Moû Caøy cuûa Beán Tre coù nhöõng döï aùn nuoâi boø gioáng, nuoâi deâ, toâm caøng xanh... Tuy nhieân, taùc ñoäng cuûa caùc chöông trình naøy vaãn coøn haïn cheá do möùc ñoä bao phuû thaáp vaø soá löôïng caùc ñoái töôïng höôûng lôïi chöa cao. Ngöôøi daân khoâng bieát nhieàu veà nhöõng hoaït ñoäng khuyeán noâng, ngö, baûo veä thöïc vaät naøo ñang thöïc hieän trong xaõ cuûa hoï. Khoâng phaûi taát caû caùc xaõ trong huyeän ñeàu thöïc hieän ñaày caû chöông trình. Neáu moät chöông trình ñöôïc thöïc hieän taïi xaõ thì quy moâ thöïc hieän vaø soá löôïng ngöôøi höôûng lôïi cuõng ôû möùc raát thaáp. Ví duï, taïi huyeän Tam Noâng, theo baùo caùo 7 thaùng ñaàu naêm, chöông trình giaûm giaù thaønh saûn xuaát luùa ñaõ ñöôïc trieån khai ôû 5 xaõ trong toång soá 13 xaõ thò traán, vôùi toång dieän tích chæ laø 13 ha. Hieäu quaû cuûa caùc dòch vuï coøn thaáp. Lyù do ñaàu tieân laø kyõ naêng cuûa caùc caùn boä thöïc hieän. Haàu heát ngöôøi daân ñeàu cho raèng hoaït ñoäng thuù y khoâng hieäu quaû: “oång chích tôùi ñaâu cheát tôùi ñoù, hoång con naøo soáng”. Thöù hai laø caùc kyõ thuaät cung caáp khoâng phuø hôïp vôùi thöïc teátheo ñaùnh giaù cuûa ngöôøi daân. Haàu heát caùc hoä hoïc IPM veà ñeàu khoâng aùp duïng vì khoâng tin töôûng, “sôï laøm theo IPM thì luùa thaát”. Hôn nöõa, vieäc aùp duïng IPM ñoøi hoûi phaûi laøm ñoàng loaït “phaûi leä thuoäc vaøo caû caùnh ñoàng, neáu saâu aên luùa maø xaû nöôùc cho khoâ thì khoâng ñöôïc, coøn neáu khoâng xòt thuoác thì saâu aên heát luùa.” Taïi xaõ Myõ Höng cuûa Beán Tre ñang töï phaùt phong traøo nuoâi toâm suù, ngöôøi daân chöa ñöôïc taäp huaán veà caùc kyõ naêng caàn thieát hoaëc coù ngöôøi nuoâi toâm theo phöông phaùp quaûn canh nhöng caùn boä laïi taäp huaán phöông phaùp nuoâi toâm coâng nghieäp Caùc CLB khuyeán noâng vaø noâng daân ñaõ ñöôïc thaønh laäp ôû caùc ñieåm nghieân cöùu ñeå hoã trôï cho vieäc chuyeån gia kyõ thuaät. Tuy nhieân, ngöôøi ngheøo vaãn chöa ñöôïc höôûng lôïi tröïc tieáp töø caùc hoaït ñoäng naøy vì: Soá löôïng caùc CLB coøn quaù ít. Chæ coù khoaûng 1-2 CLB ôû moãi xaõ vôùi khoaûng 30 thaønh vieân Ngöôøi ngheøo chöa tham gia vaøo caùc CLB. Nhoùm vieân cuûa CLB phaàn lôùn laø nhöõng hoä coù ñaát, coù voán, muoán ñaàu tö kyõ thuaät ñeå coù lôïi nhieàu hôn. Haàu heát ngöôøi ngheøo khoâng ñaát neân khoùa coù ñieàu kieän chaên nuoâi hay troàng troït vaø phaûi lo kieám soáng neân khoâng coù thôøi gian ñeå tham gia. Hôn nöõa, caùc khoùa huaán luyeän thöôøng taäp trung vaøo nhöõng hoä coù ñaát, coù voán vaø coù ñuû ñIeàu kieän ñeå aùp duïng kyõ thuaät vôùi quy moâ lôùn Nguoàn: NHTG (2003) 73 Phuï luïc 6 Chính saùch cho vay cuûa NHCSXH vaø NHNN & PTNT NHCSXH ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá 131/2002/QÑ-TTg ngaøy 4-10-2002 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. Toå chöùc naøy ñaûm nhieäm caùc hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Phuïc vuï Ngöôøi ngheøo (ñöôïc thaønh laäp naêm 1995) vaø baét ñaàu hoaït ñoäng töø thaùng Ba naêm 2003. NHCSXH taäp trung caùc hoaït ñoäng cho vay vaøo caùc hoä ngheøo nhö ñöôïc UÛy ban Nhaân daân ñòa phöông xaùc nhaän. Cho caùc hoä ngheøo vay coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua cho vay theo nhoùm. Nhoùm naøy coù traùch nhieäm chung ñoái vôùi khoaûn vay vaø caùc hoä ngheøo khoâng phaûi theá chaáp. Hoï coù theå vay tôùi 7 trieäu ñoàng trong thôøi haïn töø 1 ñeán 5 naêm vôùi möùc laõi suaát laø 0,5% moät thaùng. Thôøi haïn hoaøn traû raát linh hoaït vaø thöôøng laø traû laõi theo thaùng hoaëc theo quyù. Caùc khoaûn vay coù theå söû duïng cho caùc muïc ñích khaùc nhau goàm mua nguyeân lieäu saûn xuaát, xaây vaø caûi taïo nhaø, baét ñöôøng daây ñieän, caùc thieát bò nöôùc saïch vaø trang traûi moät phaàn chi phí giaùo duïc. NHNN &ø PTNT ñöôïc yeâu caàu cho caùc hoä gia ñình noâng thoân vay ñeán 10 trieäu ñoàng khoâng phaûi theá chaáp, neáu ngöôøi vay ñöôïc Hoäi Phuï nöõ hoaëc Hoäi Noâng daân baûo laõnh.24 Toå chöùc ñoaøn theå ñöùng ra baûo laõnh cuõng seõ coù traùch nhieäm lieân ñôùi trong vieäc traû nôï. Nhöõng hoä thuoäc dieän ngheøo ôû ñòa phöông seõ maát “giaáy chöùng nhaän ngöôøi ngheøo” neáu hoï vay töø NHNN &ø PTNT. Theá chaáp laø baét buoäc ñoái vôùi moïi khoaûn vay treân 10 trieäu ñoàng. Thöôøng hoï vay trong 6 thaùng, sau ñoù laïi vay 6 thaùng tieáp. Laõi suaát trong khoaûng 0,8 ñeán 1,2% moät thaùng, vaø dao ñoäng theo thò tröôøng. NHNN &ø PTNT ñöa ra nhöõng phöông thöùc traû nôï khaùc nhau, töø traû troïn goùi ñeán traû daàn. Vieäc giaõn nôï cuõng khoâng phaûi laø hieám, nhöng ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï ñoïng seõ bò aùp duïng laõi suaát cao hôn. Nguoàn: NHTG (2003) 24 Theo Quyeát ñònh soá 67/1999/QÑ-TTg ngaøy 30/03/1999 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. 74 Phuï luïc 7 Öu ñieåm cuûa doanh nghieäp tö nhaân vöøa vaø nhoû ôû Vieät Nam ÔÛ Vieät Nam, doanh nghieäp cheá bieán noâng saûn chieám 2/3 soá doanh nghieäp coâng nghieäp noâng thoân. Söï thoáng trò cuûa caùc DNNN trong ngaønh cheá bieán noâng saûn ñang ñaùnh baät söï phaùt trieån cuûa caùc DNTN nhoû vaø vöøa, bôûi vì caùc DNNN ñang huùt haàu heát caùc voán saün coù. Khoaûn 85% caùc khoaûn vay hôïp taùc ngaén haïn vaø trung haïn lôùn nhaát cuûa NHNN & PTNT hieän do caùc DNNN naém giöõ. Raát coù theå laø phaàn lôùn nhöõng khoaûn tieàn naøy ñang ñöôïc söû duïng ñeå trang traûi cho nhöõng thua loã hieän nay cuûa caùc DNNN chöù khoâng phaûi chi phí cho ñaàu tö hieäu quaû. Caùc DNTN nhoû vaø vöøa thöôøng thaønh coâng hôn caùc DNNN trong vieäc thu huùt lao ñoäng ôû noâng thoân vaø giaûm vieäc di cö töø noâng thoân ra thaønh thò. Theo NHTG, tyû soá lao ñoäng treân voán cuûa DNTN cao gaáp 10 laàn so vôùi DNNN. Hôn nöõa, ñeå taïo moät vieäc laøm trong doanh nghieäp nhoû vaø vöøa caàn ñaàu tö voán khoaûng 800 USD so vôùi 18.000 USD ôû DNNN. Do ñoù, khuyeán khích maïnh caùc doanh nghieäp nhoû vaø vöøa seõ laø caùch chính ñeå taêng vieäc laøm phi noâng nghieäp ôû noâng thoân. Thöïc tieãn ôû nöôùc ta hieän nay cho thaáy moâ hình doanh nghieäp cheá bieán noâng saûn nhoû vaø vöøa ôû caùc ñòa phöông vaãn toû ra coù öu theá hôn khu coâng nghieäp taäp trung ñaàu tö lôùn bôûi moâ hình doanh nghieäp nhoû vaø vöøa phuø hôïp vôùi trình ñoä quaûn lyù kinh teá vaø trình ñoä coâng ngheä cuûa ngöôøi saûn xuaát; tính cô ñoäng cao, deã thích öùng vôùi bieán ñoåi veà thò tröôøng, nhaát laø khi coù nhu caàu thay ñoåi maãu maõ saûn phaåm; naêng ñoäng trong tieáp thò, voán ñaàu tö thaáp vôùi phaàn lôùn thieát bò cheá taïo trong nöôùc. Thöïc hieän moâ hình naøy, coù theå baùm saùt vuøng nguyeân lieäu vôùi cô cheá thu mua meàm deûo; coù theå keát hôïp haøi hoaø giöõa troàng troït vaø cheá bieán taïi choã baèng caùch chuû ñoäng ñieàu tieát nguyeân lieäu ñaàu vaøo vaø saûn phaåm ñaàu ra. Nguoàn: NHTG (2000b, tr. 55; 2000c, Phaàn 2, tr. 76-78), Nguyeãn Vaên Chung, “Phaùt trieån coâng nghieäp cheá bieán noâng saûn quy moâ vöøa vaø nhoû”, Saøi Goøn Giaûi Phoùng, 18-10-2004. 75 Phuï luïc 8 Taâm lyù yû laïi cuûa nhaø noâng vuøng ÑBSCL ÔÛ ñoàng baèng soâng Cöûu Long hieän nay coù raát ít vuøng chuyeân canh noâng saûn ñöôïc qui hoaïch baøi baûn, caên cô maø ña soá chæ hình thaønh töï phaùt, manh muùn trong khi ñaây laïi laø moät trong nhöõng vuøng chuyeân cung caáp noâng saûn lôùn nhaát nöôùc. Chính vì vaäy, ñieäp khuùc “truùng muøa rôùt giaù” ñaõ vaø ñang laøm lao ñao nhöõng ngöôøi soáng baèng ngheà noâng ôû ñaây. Coøn nhôù nhöõng naêm tröôùc khi maän hoàng ñaøo ñaù (coøn goïi laø maän ñaù ñöôøng vì coù vò ngoït nhö ñöôøng) ñöôïc thöông laùi vaøo taän vöôøn thu mua vôùi giaù 3.000 - 4.500 ñoàng/kg, nhieàu baø con ñaõ ñoán haï caùc loaïi caây aên quaû khaùc ñeå laáy ñaát troàng ñaëc saûn naøy. Chaêm baüm haøng maáy naêm trôøi toán khoâng bieát bao nhieâu tieàn cuûa, coâng söùc ñeán khi thu hoaïch ñöôïc thì loaïi maän naøy boãng rôùt giaù thaûm haïi, chæ coøn 150 ñoàng - döôùi 500 ñoàng/kg. Tieàn baùn maän khoâng ñuû buø coâng thu hoaïch, baø con boû maëc cho maän chín ruïng xuoáng möông vöôøn, theo thuûy trieàu troâi ra soâng. Vaøo thôøi ñieåm naøy thì nhaõn “leân ngoâi”, khoâng leõ boû hoang ñaát baø con laïi tieáp tuïc ñoán maän troàng nhaõn nhö moät canh baïc vôùi soá phaän ñeå roài... traéng tay khi nhaõn bò vaûi thieàu haï beä. Khoâng rieâng caây aên quaû, baø con noâng daân ôû ÑBSCL cuõng ñaõ neám nhieàu vò ñaéng töø caùc phong traøo nuoâi traên, toâm caøng xanh, ba ba... Coù nhieàu hoä ngheøo phaûi vay voán ngaân haøng ñeå ñaàu tö vaøo caùc loaïi caây troàng, vaät nuoâi môùi vôùi hi voïng ñoåi ñôøi, ñeán khi thaát baïi thì ngaån ngô vì ñaõ ngheøo coøn mang theâm nôï. OÂng Voõ Vaên Thaø, laõo noâng ôû huyeän Chaâu Thaønh A, tænh Haäu Giang, böùc xuùc: “Nhaø nöôùc keâu goïi noâng daân tuïi toâi ña daïng hoaù caây troàng, vaät nuoâi nhöng laïi khoâng baûo ñaûm ñöôïc giaù caû ñaàu ra thì keït quaù. Phaûi maát hôn naêm naêm kinh teá moät noâng hoä môùi hoài phuïc, neáu lôõ thaát baïi vì moät loaïi vaät nuoâi, caây troàng môùi, vôùi ñieàu kieän khoâng phaûi traû laõi ngaân haøng”. Ngheà noâng laø ngheà “nhaát noâng chi keá”, noâng daân thaáy loaïi vaät nuoâi, caây troàng naøo sinh laõi cao thì ñoå xoâ vaøo neân vai troø ñieàu tieát cuûa Nhaø nöôùc raát quan troïng. Vieäc ñaàu tö qui hoaïch vuøng chuyeân canh, xaây döïng vaø baûo veä thöông hieäu noâng saûn seõ khoâng chæ goùp phaàn ñaåy nhanh tieán ñoä hoøa nhaäp neàn noâng nghieäp nöôùc nhaø vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, maø coøn laø caùch xoùa ñoùi giaûm ngheøo beàn vöõng. Nguoàn: Huyønh Kim Hoa, “Xoùa ñoùi giaûm ngheøo beàn vöõng”, Tuoåi treû Chuû Nhaät, 08/08/2004,