Nêu và phân tích các quy định hiện hành về việc kí kết thỏa ước lao động tập thể

Trong hệ lao động của nền kinh tế thị trường thì NLĐ luôn ở vị trí thế hơn so với NSDLĐ. Chính sự bất bình đẳng và sự bóc lột sức lao động đến mức nào đó sẽ khiến cho những NLĐ liên kết lại với nhau và cùng nhau đình công chống lại NSDLĐ. Điều đó sẽ khiến cho quan hệ lao động có nguy cơ bị phá vỡ , sản xuất kinh doanh bị đình trệ, ảnh hưởng đến lợi nhuận cũng như cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp. Trước tình trạng đó NLĐ và NSDLĐ đều nhận thấy cần phải có thỏa thuận chung về những vấn đề phát sinh trong quan hệ lao động. Những thỏa thuận chung đó chính là thảo ước lao động tập thể. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này em đã phân tích đề 11 với nội dung: “ Nêu và phân tích các quy định hiện hành về việc kí kết thỏa ước lao động tập thể.” NỘI DUNG Khái niệm thỏa ước lao động tập thể. Khoản 1, Điều 44 BLLĐ đã định nghĩa: “Thoả ước lao động tập thể (sau đây gọi tắt là thoả ước tập thể) là văn bản thoả thuận giữa tập thể lao động và người sử dụng lao động về các điều kiện lao động và sử dụng lao động, quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên trong quan hệ lao động.” Quy định hiện hành về việc kí kết thỏa ước lao động tập thể. Phạm vi kí kết thỏa ước Khoản 1, Điều 1 Nghị định số 93/2002/NĐ-CP ngày 11-11-2002 của Chính phủ Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 196/CP ngày 31/12/1994 của Chính phủ quy định: “1. Đối tượng và phạm vi áp dụng thoả ước lao động tập thể là các doanh nghiệp, tổ chức có tổ chức công đoàn cơ sở hoặc Ban Chấp hành Công đoàn lâm thời, bao gồm: a) Doanh nghiệp thành lập, hoạt động theo Luật Doanh nghiệp nhà nước, Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. b) Các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của các đơn vị hành chính, sự nghiệp, tổ chức chính trị, chính trị - xã hội; c) Hợp tác xã thành lập theo Luật Hợp tác xã có sử dụng lao động theo hợp đồng lao động; d) Các cơ sở giáo dục, y tế, văn hoá, thể thao ngoài công lập thành lập theo Nghị định số 73/1999/NĐ-CP ngày 19 tháng 8 năm 1999 của Chính phủ về chính sách khuyến khích xã hội hóa; đ) Các cơ quan, tổ chức quốc tế hoặc nước ngoài đóng trên lãnh thổ Việt Nam có sử dụng lao động hợp đồng là người Việt Nam, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định khác”. Bên cạnh đó theo khoản 2, Điều 1 nghị định của Chính Phủ số 196-CP ngày 31-12-19942 còn quy định đối tượng và phạm vi không áp dụng thoả ước lao động tập thể: “ - Công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp Nhà nước; - Những người làm việc trong các đoàn thể nhân dân, các tổ chức chính trị, xã hội; - Những người làm việc trong các doanh nghiệp đặc thù của Lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ trong lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân.” Như vậy, pháp luật nước ta đã quy định rõ ràng về phạm vi áp dụng thỏa ước lao động cũng như những đối tượng và phạm vi không được áp dụng thỏa ước lao động tập thể. Theo đó thì thỏa ước lao động tập thể chủ yếu được kí kết ở những đơn vị mà hoạt động của nó theo cơ chế hạch toán, lấy thu bù chi, tự trang trải, quyền và nghĩa vụ lao động do các bên tự thương lượng, thỏa thuận. Còn đối với những đơn vị mà ở đó quyền và nghĩa vụ NLĐ được pháp luật quy định cụ thể, tiền lương NLĐ do nhà nước chi trả thì không được áp dụng thỏa ước lao động. Việc quy định như trên đã chứng tỏ pháp luật lao động đã hướng tới việc bảo vệ NLĐ tại các đơn vị sử dụng lao động mà ở đó quyền và nghĩa vụ phụ thuộc vào thỏa thuận của các bên. Chủ thể tham gia thương lượng và kí kết thỏa ước. Chủ thể tham gia thương lượng thỏa ước. Khoản 1, Điều 45 BLLĐ quy định về đại diện thương lượng thoả ước tập thể của hai bên gồm: “a) Bên tập thể lao động là Ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc tổ chức công đoàn lâm thời; b) Bên người sử dụng lao động là Giám đốc doanh nghiệp hoặc người được uỷ quyền theo điều lệ tổ chức doanh nghiệp hoặc có giấy uỷ quyền của Giám đốc doanh nghiệp.” Số lượng đại diện thương lượng thoả ước tập thể của các bên do hai bên thoả thuận nhưng phải ngang nhau.” Trong toàn bộ quá trình kí kết thỏa ước, giai đoạn thương lượng thỏa ước là giai đoạn rất quan trọng. Những thỏa thuận, cam kết thỏa ước trong thỏa ước có phù hợp với thực tế hay không, có lợi cho NLĐ hay không phụ thuộc vào giai đoạn này nên pháp luật đã quy định phải có nhiều người tham gia và ngang nhau là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên để việc đàm phán tiến hành thuận lợi và nhanh chóng thì pháp luật đã quy định cụ thể các đại diện của NLĐ và NSDLĐ. Pháp luật quy định như vậy bởi lẽ các chủ thể khi tham gia đàm phán cần hiểu biết pháp luật, hiểu biết các hoạt động sản xuất kinh doanh và có thiện chí với nhau thì việc đám phán sẽ đạt kết quả tốt. Những chủ thể này sẽ có trách nhiệm đàm phán để làm sao đạt được những thỉa thuận có lợi cho phía mình đại diện đồng thời cũng phù hợp với lợi ích của bên kia. Ngược lại thì chẳng những việc thương lượng không thành mà còn dẫn đến bất đồng và tranh chấp trong quan hệ lao động. Chủ thể kí kết thỏa ước Theo khoản 2, Điều 44 BLLĐ quy định: “ Đại diện ký kết của bên tập thể lao động là Chủ tịch Ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc người có giấy uỷ quyền của Ban chấp hành công đoàn. Đại diện ký kết của bên người sử dụng lao động là Giám đốc doanh nghiệp hoặc người có giấy uỷ quyền của Giám đốc doanh nghiệp.” Việc kí kết thỏa ước là kết quả của quá trình thương lượng, nó mang ý nghĩa là sự cam kết về những nội dung mà các bên đã thỏa thuận do vậy thủ tục này chỉ cần 1 người đại diện cho mỗi bên. Mà theo bên đại diện của NLĐ là Chủ tịch Ban chấp hành công đoàn cơ sở vì đó là người chịu trách nhiệm chính về hoạt động của công đoàn trong việc đại diện cho ý chí của tậ thể lao động. Mặt khác Giám đốc doanh nghiệplà đại diện bên NSDLĐ vì đó là người chịu trách nhiệm trực tiếp về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nguyên tắc kí kết thỏa ước lao động tập thể Nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng và công khai Khoản 1, Điều 44 LLĐ đã quy định: “ Thoả ước tập thể do đại diện của tập thể lao động và người sử dụng lao động thương lượng và ký kết theo nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng và công khai.” Nguyên tắc đầu tiên mà pháp luật quy định là nguyên tắc tự nguyện. Bởi lẽ thỏa ước lao động là văn bản thỏa thuận giữa tập thể lao động với NSDLĐ về các vấn đề phát sinh trong quan hệ lao động nên việc kí kết thỏa ước lao động phải dựa trên cơ sở tự nguyện là đương nhiên. Mà sự tự nguyện ở đây được biểu hiện ở việc các bên hoàn toàn có ý thức tự giác, tự nguyện trong việc kí kết thỏa ước, có quyền quyết định có hay không. Cùng với yếu tố tự nguyện, việc kí kết thỏa ước còn phải dựa trên cơ sở bình đẳng. Bởi lẽ trong việc kí kết thỏa ước cần sự bình đẳng về địa vị pháp lí và tư cách chủ thể của 2 bên khi tham gia quan hệ. Các bên đều được đưa ra ý kiến và ý kiến của hai bên đều được coi trọng ngang nhau, không được lấy thế mạnh về kinh tế hay số đông để gây áp lực được. Ngoài ra, việc kí kết thỏa ước còn phải đảm bảo yếu tố công khai. Bởi lẽ những cam kết đều ảnh hưởng quyết định đến quyền, nghĩa vụ và lợi ích của NLĐ. Hơn thế nữa họ phải được biết cũng như phải được thể hiện ý kiến, quan điểm của mình về những nội dung của thỏa ước. Nội dung thỏa ước lao động Khoản 2, Điều 44 LLĐ đã quy định “ Nội dung thoả ước tập thể không được trái với các quy định của pháp luật lao động và pháp luật khác.” Pháp luật quy định hai bên phải tuân thủ các quy định của pháp luật bởi nếu thỏa thuận trong thỏa ước trái với quy định của pháp luật thì thỏa ước sẽ coi bị vô hiệu và gây ra nhiều tranh chấp. Pháp luật quy định như trên để bảo vệ quyền lợi của NLĐ khi sự thỏa thuận theo hướng bất lợi cho họ. Quá trình thương lượng kí kết thỏa ước Điều 3 Nghị định của Chính Phủ số 196-CP NGÀY 31-12-1994 quy định theo Điều 45 và Khoản 1 Điều 46 của Bộ Luật Lao động được tiến hành theo thủ tục sau: “ 1. Bên đề xuất yêu cầu thương lượng để ký kết thoả ước tập thể phải thông báo bằng văn bản các nội dung thương lượng cho bên kia. Nội dung thương lượng của bên tập thể lao động do Ban Chấp hành Công đoàn cơ sở hoặc tổ chức Công đoàn lâm thời đưa ra. 2. Bên nhận được yêu cầu phải chấp nhận việc thương lượng và chủ động gặp bên đề xuất yêu cầu để thoả thuận về thời gian, địa điểm và số lượng đại diện tham gia thương lượng. 3. Người sử dụng lao động chịu trách nhiệm tổ chức để hai bên tiến hành thương lượng. Kết quả thương lượng là căn cứ để xây dựng thoả ước lao động tập thể của doanh nghiệp, đơn vị. 4. Công đoàn cơ sở hoặc tổ chức Công đoàn lâm thời tổ chức lấy ý kiến tập thể lao động về nội dung của thoả ước lao động tập thể. Nếu có trên 50% số lao động trong tập thể lao động tán thành thì hai bên tiến hành ký kết thoả ước lao động tập thể." 5. Thoả ước lao động tập thể phải lập theo mẫu thống nhất.”