Nghiên cứu bệnh héo vàng (Fusarium oxysporum) hại một số cây trồng cạn vụ hè thu năm 2007 tại vùng Gia Lâm - Hà Nội và thử nghiệm chế phẩm sinh học phòng trừ bệnh

(®Ó tr¸nh t¹p khuÈn, cho thªm thuèc kh¸ng sinh Penicillin hoÆc Steptomycin víi liÒu l­îng 10mg/100ml m«i tr­êng). Sau ®ã l¾c ®Òu råi ®æ ra c¸c ®Üa Petri (®· ®­îc khö trïng vµ sÊy kh« tõ tr­íc). L­îng m«i tr­êng tõ 10 – 15ml/®Üa Petri. Sau khi m«i tr­êng ®«ng cøng cã thÓ tiÕn hµnh ph©n lËp vµ nu«i cÊy nÊm. 2.3. M«i tr­êng PPA (Pepton PCNB Agar medium) §©y lµ m«i tr­êng ®­îc sö dông ®Ó ph©n lËp nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh tõ m« c©y. Trong thµnh phÇn m«i tr­êng cã 2 chÊt kh¸ng sinh lµ Steptomicin sulfate vµ Neomycin sulfate cã t¸c dông h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña vi khuÈn trªn m«i tr­êng. Thµnh phÇn m«i tr­êng : - Peptone : 15g - Agar : 20g - KH2PO4 : 1g - MgSO4.7H2O : 0,5g - Steptomycin sulfate : 1g - Tetrachlor : 1g - Neomycin sulfate : 0,12g - N­íc cÊt : 1lit (1000ml) Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chÕ: Dung dÞch agar, peptone, KH2PO4, MgSO4.7H2O, Tettrachlor trong 100ml n­íc ®un s«i, khuÊy cho tan ®Òu, sau ®ã hÊp v« trïng, t­¬ng tù m«i tr­êng PGA. Sau khi hÊp xong ®Ó ngu«i tíi 550C, cho tiÕp vµo m«i tr­êng Steptomicin sulfate vµ Neomycin sulfate theo l­îng ®· ®Þnh s½n, l¾c ®Òu råi ®æ vµo c¸c ®Üa Petri (®· ®­îc khö trïng vµ lµm kh«). §Ó ®«ng cøng kh« bÒ mÆt vµ sö dông cho viÖc ph©n lËp nÊm. 2.4. M«i tr­êng CLA (Carnation Leaf piece Agar medium) Thµnh phÇn m«i tr­êng: - Agar : 20g - Carnation Leaf piece (mÈu hay m¶ng l¸ cÈm ch­íng) : 4 – 5 mÈu - N­íc cÊt : 1lit (1000ml) Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chÕ: L¸ cÈm ch­íng ®­îc lÊy tõ c©y cÈm ch­íng s¹ch bÖnh, c¾t thµnh tõng mÈu 5 – 8mm vµ sÊy ë nhiÖt ®é 300C trong 3 – 9 giê (®Õn khi kh« gißn). Nh÷ng mÈu l¸ nµy sau khi cÊy ®­îc ®ùng trong hép nhùa, xö lý khö trïng b»ng tia gamma (2,5 megarads), sau ®ã ®­îc b¶o qu¶n trong ®iÒu kiÖn l¹nh 2 – 50C tr­íc khi sö dông. Dung dÞch th¹ch 2% sau ®ã ®­îc khö trïng trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é 1210C (1,5atm) thêi gian 45 phót. M«i tr­êng ®­îc khö trïng ®Ó nguéi dÇn ®Õn 60 – 700C råi ®æ ra c¸c ®Üa petri nhá (®­êng kÝnh 6cm) ®· cã chøa s½n 5 – 6 mÈu l¸ cÈm ch­íng, bè trÝ mçi ®Üa sao cho l¸ cÈm ch­íng dån vµo xung quanh ®Üa vµ næi lªn trªn bÒ mÆt th¹ch. Do trªn m«i tr­êng CLA, bµo tö lín cã h×nh d¹ng ®ång ®Òu h¬n trªn m«i tr­êng PGA vµ hÇu hÕt bµo tö ®­îc h×nh thµnh trªn l¸ cÈm ch­íng. KÝch th­íc, h×nh d¹ng bµo tö lín h×nh thµnh trªn l¸ cÈm ch­íng ®ång ®Òu h¬n trªn bÒ mÆt th¹ch. M«i tr­êng CLA cßn dïng ®Ó nu«i cÊy nÊm, s¶n xuÊt nguån bµo tö cho viÖc cÊy ®¬n bµo tö ®Ó tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm l©y bÖnh nh©n t¹o. 2.5. M«i tr­êng th« (trÊu c¸m) C«ng dông: Dïng nh©n nÊm ®Ó l©y bÖnh nh©n t¹o. Thµnh phÇn m«i tr­êng: - TrÊu c¸m :40g - N­íc cÊt v« trïng : 24ml Ph­¬ng ph¸p ®iÒu chÕ : TiÕn hµnh c©n trÊu, c¸m sau ®ã trén ®Òu vµo nhau, cho dñ l­îng n­íc cÊt, ®ùng vµo tói nilong sau ®ã ®em hÊp 2 lÇn ë ®iÒu kiÖn 1210C (1,5atm) trong thêi gian 45 phót. HÊp xong ®Ó nguéi cÊy nÊm vµo m«i tr­êng céng víi 6ml n­íc cÊt v« trïng cho 25g m«i tr­êng. §Ó m«i tr­êng ®· cÊy nÊm ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é 250C cho ®Õn khi h×nh thµnh nhiÒu bµo tö råi ®Õm l©y bÖnh nh©n t¹o. 3. C¸c thuèc trõ nÊm trong thÝ nghiÖm 1) Daconil 72 WP 2) Zineb 80 WP 3) Topsin M75 WP 4) Ricide 72 WP III. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU 1. C¸c thÝ nghiÖm ngoµi ®ång 1.1. ¶nh h­ëng cña gièng cµ chua kh¸c nhau tíi bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. 1) C«ng thøc 1: Gièng NhËt HP5 2) C«ng thøc 2: Gièng Ba Lan tr¾ng 3) C«ng thøc 3: Gièng Mü VL2200 1.2. ThÝ nghiÖm ¶nh h­ëng cña mËt ®é trång ®Õn bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 3 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: Trång dµy (mËt ®é 3.5 – 4.5 c©y/m2) 2) C«ng thøc 2: Trång trung b×nh (mËt ®é 3.5 c©y/m2) 3) C«ng thøc 3: Trång th­a (mËt ®é 1.5 – 2 c©y/m2) ThÝ nghiÖm ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trªn gièng cµ chua Balan tr¾ng, trång t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. DiÖn tÝch 1 « thÝ nghiÖm (1 lÇn nh¾c l¹i) b»ng 30 m2. 1.3. §iÒu tra ¶nh h­ëng cña ch©n ®Êt kh¸c nhau tíi bÖnh hÐo vµng ®Ëu t­¬ng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 2 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: Trªn ch©n ®Êt cao 2) C«ng thøc 2: Trªn ch©n ®Êt tròng ThÝ nghiÖm ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trªn gièng ®Ëu t­¬ng DT 84, trång t¹i x· Phó Thuþ - Gia L©m – Hµ Néi. DiÖn tÝch 1 « thÝ nghiÖm (1 lÇn nh¾c l¹i) b»ng 30 m2. 1.4. ThÝ nghiÖm ¶nh h­ëng cña viÖc lu©n canh ®Õn bÖnh hÐo vµng cµ chua do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 3 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: Lóa - cµ chua - lóa 2) C«ng thøc 2: Lóa - hµnh ta – cµ chua 3) C«ng thøc 3: Lóa – cµ tÝm – cµ chua ThÝ nghiÖm ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trªn c©y cµ chua, trång t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. DiÖn tÝch 1 « thÝ nghiÖm (1 lÇn nh¾c l¹i) b»ng 30 m2. 1.5. ThÝ nghiÖm thö hiÖu lùc cña thuèc ho¸ häc ®Õn bÖnh hÐo vµng cµ chua do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 4 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: Ridomil MZ 71WP nång ®é 0.1% 2) C«ng thøc 2: Rovral 50WP nång ®é 0.1% 3) C«ng thøc 3: Tilt super nång ®é 0.1% 4) C«ng thøc 4: §èi chøng ThÝ nghiÖm ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trªn gièng cµ chua NhËt HP5, trång t¹i x· D­¬ng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. DiÖn tÝch 1 « thÝ nghiÖm (1 lÇn nh¾c l¹i) b»ng 30 m2. Cµ chua trång ngµy 2/8/2007, thêi gian ®iÒu tra tõ ngµy 23/9/2007 (C¸c TN 1-5: Mçi c«ng thøc thÝ nghiÖm cã 3 lÇn nh¾c l¹i. DiÖn tÝch mçi lÇn nh¾c l¹i lµ 30m2. Bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ (RCBD)). 1.6. ThÝ nghiÖm thö hiÖu lùc cña nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride dèi víi bÖnh hÐo vµng cµ chua do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. 1.6.1. ThÝ nghiÖm so s¸nh hiÖu qu¶ phßng trõ cña chÕ phÈm nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride vµ thuèc hãa häc. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 4 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: (§èi chøng). ChØ xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y 2 l¸ mÇm. 2) C«ng thøc 2: Xö lý Trichoderma viride vµo ®Êt tr­íc khi trång 10 ngµy. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. . 3) C«ng thøc 3: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y cã 2 l¸ mÇm, khi c©y cã 3 l¸ thËt phun thuèc Rovral 50 WP nång ®é 0.1%. 4) C«ng thøc 4: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y cã 2 l¸ mÇm, khi c©y cã 3 l¸ thËt phun Trichoderma viride. ThÝ nghiÖm ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trªn gièng cµ chua Mü VL2200, trång t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. DiÖn tÝch 1 « thÝ nghiÖm (1 lÇn nh¾c l¹i) b»ng 30 m2. 1.6.2. ThÝ nghiÖm t×m hiÓu liÒu l­îng chÕ phÈm Trichoderma viride xö lý ®Êt tr­íc khi trång cµ chua. (ChÕ phÈm cã 108 – 109 bµo tö T.viride/1g chÕ phÈm). ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 4 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: (§èi chøng), chØ xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y cã 2 l¸ mÇm. 2) C«ng thøc 2: Xö lý Trichoderma viride (1g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. 3) C«ng thøc 3: Xö lý Trichoderma viride (3g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. 4) C«ng thøc 4: Xö lý Trichoderma viride (5g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. ThÝ nghiÖm ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trªn gièng cµ chua Ba Lan tr¾ng, trång t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. DiÖn tÝch 1 « thÝ nghiÖm (1 lÇn nh¾c l¹i) b»ng 30 m2 1.7. ThÝ nghiÖm trong chËu, v¹i. 1.7.1. ¶nh h­ëng cña thêi gian xö lý chÕ phÈm nÊm Trichodermavirride vµo ®Êt phßng chèng bÖnh hÐo vµng. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 5 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: (§èi chøng), xö lý nÊm bÖnh F usarium oxysporum. 2) C«ng thøc 2: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt råi gieo h¹t ngay. 3) C«ng thøc 3: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 3 ngµy gieo h¹t. 4) C«ng thøc 4: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 5 ngµy gieo h¹t. 5) C«ng thøc 5: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 10 ngµy gieo h¹t. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng ®Ëu t­¬ng DT84 1.7.2. HiÖu qu¶ phßng trõ cña nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride ®èi víi bÖnh hÐo vµng trong nhµ l­íi. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 6 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: (§èi chøng) kh«ng xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. 2) C«ng thøc 2: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. 3) C«ng thøc 3: Xö lý nÊm bÖnh Trichoderma viride. 4) C«ng thøc 4: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum tr­íc 24h, sau ®ã xö lý Trichoderma viride 5) C«ng thøc 5: Xö lý Trichoderma viride tr­íc 24h, sau ®ã xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. 6) C«ng thøc 6: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum vµ Trichoderma viride ®ång thêi. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng cµ chua Mü VL2200. 2. C¸c thÝ nghiÖm trong phßng 2.1. Thu thËp mÉu vµ ph­¬ng ph¸p ph©n lËp mÉu g©y bÖnh. Thu thËp: Chóng t«i thu thËp mÉu dùa trªn triÖu chøng cña bÖnh. Do c©y bÖnh th­êng bÞ h¹i ë vïng rÔ, gèc th©n vµ nguån nÊm tån t¹i trong ®Êt nªn ®èi víi c©y bÖnh do nÊm Fusarium g©y ra th× lÊy mÉu c¶ c©y. Sau ®ã ®Ó Èm, m¸t vµ ®­îc gi÷ trong tói giÊy, khi lÊy mÉu xong ph¶i gi÷ mÉu t­¬i vµ ®em ®i gi¸m ®Þnh. Quan s¸t mµu s¾c vµ c¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña nÊm d­íi kÝnh hiÓn vi. Ph©n lËp: Chän mÉu bÖnh cã triÖu chøng ®Æc tr­ng t­¬i míi cña ®èi t­îng nghiªn cøu. MÉu bÖnh ë c¸c bé phËn cña c©y bÞ bÖnh ®Òu ®­îc b¶o qu¶n ë n¬i tho¸ng m¸t. Lo¹i bá c¸c m« bÖnh ®· bÞ chÕt ho¹i hoÆc cò v× trªn ®ã cã nhiÒu lo¹i vi sinh vËt ho¹i sinh, lo¹i bá m« bÖnh ®· bÞ c«n trïng, chuét ¨n hoÆc bÞ vÕt th­¬ng c¬ giíi v× c¸c m« bÖnh nµy còng tån t¹i nhiÒu vi sinh vËt ho¹i sinh lÉn t¹p. MÉu lý t­ëng nhÊt lµ c¸c m« míi bÞ bÖnh. §èi víi mÉu bÖnh hÐo vµng: Do ®Æc tÝnh cña nÊm Fusarium oxysporum th­êng g©y h¹i ë bã m¹ch vµ vá rÔ nªn chóng t«i tiÕn hµnh lÊy mÉu t¹i th©n hoÆc cµnh, rÔ. §Ó tr¸nh sù nhiÔm t¹p khi ph©n lËp, tr­íc khi tiÕn hµnh ph©n lËp, c¸c mÉu bÖnh ®­îc röa s¹ch b»ng n­íc m¸y, sau ®ã dïng giÊy thÊm kh« bÒ mÆt, khö trïng bÒ mÆt b»ng cån 960, sau ®ã t¸ch bá líp vá ngoµi cïng hoÆc toµn bé vá rÔ. C¾t m« bÖnh thµnh tõng l¸t máng 1 – 2 mm ®Ó cÊy trªn m«i tr­êng nghÌo dinh d­ìng WA (Ýt bÞ lÉn t¹p) sau 3 – 4 ngµy, chän t¶n nÊm ph¸t triÓn tèt (®ã lµ nh÷ng t¶n nÊm Fusarium), cÊy truyÒn sang m«i tr­êng chän läc PPA. Sau 3 – 4 ngµy l¹i chän t¶n nÊm mäc tèt cÊy truyÒn sang m«i tr­êng PGA (cÊy truyÒn kho¶ng 4 – 5 lÇn cho ®Õn khi thuÇn khiÕt). Sau ®ã cÊy truyÒn sang m«i tr­êng CLA ®Ó theo dâi mét sè ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, chØ tiªu ph©n lo¹i nÊm vµ ®Ó gi÷ nguån phôc vô cho c¸c thÝ nghiÖm nghiªn cøu vÒ sau. 2.2. Kü thuËt cÊy truyÒn Kü thuËt cÊy truyÒn qua c¸c m«i tr­êng: khö trïng que cÊy b»ng cån 960 trªn ngän löa ®Ìn cån, chän hép lång petri cã t¶n nÊm Ýt bÞ lÉn t¹p, lÊy mét Ýt sîi nÊm b»ng c¸ch lÊy c¶ phÇn th¹ch vµ phÇn sîi nÊm ph¸t triÓn tèt gi¸p ranh r×a ngoµi víi mét Ýt phÇn th¹ch. §Æt nhÑ nhµng sang chÝnh gi÷a m«i tr­êng ®· chuÈn bÞ s½n. cÊy truyÒn nÊm ®Õn khi thuÇn (3 – 4 lÇn). Kü thuËt cÊy ®¬n bµo tö: Dïng ®Ó t¸ch riªng tõng nÊm trong m«i tr­êng ph©n lËp tõ m« c©y bÖnh hoÆc tõ ®Êt. T¶n nÊm tõ mét bµo tö hay ®Ønh cña sîi nÊm lµ ®ång nhÊt c¶ vÒ h×nh d¹ng vµ ®é thuÇn. §Ó tiÕn hµnh nu«i cÊy ®¬n bµo tö, bµo tö ®­îc nu«i cÊy n¶y mÇm trªn m«i tr­êng WA. Muèn thao t¸c cÊy dÔ dµng cÇn t¹o mËt ®é bµo tö trªn m«i tr­êng WA t­¬ng ®èi th­a. §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu ®ã khi pha dung dÞch dïng que cÊy khªu mét æ bµo tö trªn l¸ cÈm ch­íng, hoµ trong 10 ml n­íc cÊt v« trïng (trong èng nghiÖm) sÏ cho nång ®é dung dÞch bµo tö thÝch hîp. L¾c ®Òu dung dÞch bµo tö, sau ®ã dæ lªn ®Üa m«i tr­êng WA tr¸ng ®Òu, ®Ó 30 gi©y ®Õn 1 phót cho bµo tö l¾ng xuèng mÆt th¹ch råi g¹n s¹ch n­íc, ®Ó trong ®iÒu kiÖn kh«ng chiÕu s¸ng (®Æt ®Üa m«i tr­êng nghiªng kho¶ng 300 – 400 cho r¸o n­íc trong ®iÒu kiÖn tèi kho¶ng 18 – 20 giê). Sau ®ã c¸c ®Üa m«i tr­êng WA cÊy ®¬n bµo tö nÊm ®­îc kiÓm tra d­íi kÝnh lóp ®iÖn tö, khi thÊy bµo tö ®· n¶y mÇm th× tiÕn hµnh c¾t mét bµo tö: dïng mét que cÊy ®· v« trïng, soi d­íi kÝnh c¾t mét miÕng th¹ch rÊt nhá cã chøa chØ mét bµo tö ®· n¶y mÇm cÊy truyÒn sang m«i tr­êng PGA, hoÆc CLA ®· chuÈn bÞ s½n. Ph­¬ng ph¸p cÊy d¬n bµo tö thuÇn Ýt bÞ nhiÔm t¹p h¬n cÊy b»ng sîi nÊm vµ t¶n nÊm, nÊm ph¸t triÓn ®ång ®Òu h¬n. Sau khi cÊy, nÊm ®­îc ®Ó trong ®iÒu kiÖn thÝch hîp tuú theo yªu cÇu cña tõng thÝ nghiÖm vµ gi÷ nguån ®­îc tèt. 2.3. ThÝ nghiÖm thö hiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 4 c«ng thøc: 1) C«ng thøc 1: Tr.viride – Fusarium oxysporum cÊy ®ång thêi. 2) C«ng thøc 2: Fusarium oxysporum cÊy tr­íc Tr.viride 24 giê. 3) C«ng thøc 3: Fusarium oxysporum cÊy sau Tr.viride 24 giê. 4) C«ng thøc 4: Fusarium oxysporum cÊy ®éc lËp. C¸c thÝ nghiÖm chóng t«i tiÕn hµnh víi 3 lÇn nh¾c l¹i trªn m«i tr­êng PGA, kho¶ng c¸ch cÊy gi÷a 2 ®iÓm 3cm trªn ®Üa Petri cã ®­êng kÝnh 90 mm tõ m«i tr­êng PGA chóng t«i tiÕn hµnh theo dâi vµ ®o kÝch th­íc t¶n nÊm sau 24 giê, 48 giê, 72 giê. 2.4. ThÝ nghiÖm ¶nh h­ëng cña pH m«i tr­êng tíi sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum. TiÕn hµnh thÝ nghiÖm trªn m«i tr­êng PGA. Tr­íc khi m«i tr­êng PGA ®­îc ®­a vµo hÊp dïng giÊy quú hoÆc m¸y ®o pH ®Ó ®o x¸c ®Þnh m«i tr­êng pH lµ bao nhiªu. Muèn ®iÒu chØnh pH thÊp chóng t«i dïng axit HCL (nhá vµi giät vµo m«i tr­êng l¾c ®Òu, sau ®ã ®o). Muèn t¨ng pH cao lªn chóng t«i dïng NaOH ®Ó ®iÒu chØnh. Sau khi cã c¸c ng­ìng pH ®¹t yªu cÇu thÝ nghiÖm chóng t«i ®em hÊp m«i tr­êng ë ®iÒu kiÖn 1210C (1,5atm) trong thêi gian 45 phót. M«i tr­êng hÊp xong ®Ó nguéi tiÕn hµnh ®æ ra ®Üa petri ®· ®­îc khö trïng vµ lµm kh«, ®Ó cho mÆt th¹ch ®«ng kh« råi dïng nÊm thuÇn khiÕt cÊy lªn m«i tr­êng. Gåm c¸c c«ng thøc: pH tõ 4, 5, 6, 7, 8, mçi c«ng thøc nh¾c l¹i 3 lÇn, ®o kÝch th­íc t¶n nÊm sau 12 giê, 48 giê, 72 giê, 96 giê, 120 giê. 2.5. ThÝ nghiÖm ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é tíi sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum. Sau khi ph©n lËp ®­îc nÊm thuÇn trªn m«i tr­êng PGA. TiÕn hµnh cÊy lªn m«i tr­êng PGA ®· chuÈn bÞ s½n. sau ®ã ®Ó m«i tr­êng ë c¸c ng­ìng nhiÖt ®é 150C, 200C, 250C, 300C, 350C. Mçi c«ng thøc nh¾c l¹i 3 lÇn, mçi lÇn nh¾c l¹i lµ 3 ®Üa petri. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trong cïng ®iÒu kiÖn, cïng thêi ®iÓm. Sau ®ã ®Ó m«i tr­êng trong c¸c ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é kh¸c nhau nhê tñ l¹nh, tñ ®Þnh «n, theo dâi sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña sîi nÊm sau 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ngµy cÊy vµ ®o kÝch th­íc ®­êng kÝnh t¶n nÊm (mm) t¹i c¸c vÞ trÝ réng nhÊt vµ hÑp nhÊt cña t¶n nÊm, lÊy gi¸ trÞ trung b×nh. 2.6. ThÝ nghiÖm kh¶o s¸t hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc trõ nÊm ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÊm Fusarium oxysporum. Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh»m môc ®Ých t×m vµ so s¸nh hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc trõ nÊm ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 4 lo¹i thuèc th«ng dông: 1) Daconil 72 WP (nång ®é 0.1; 0.2; 0.3%) 2) Zineb 80 WP (nång ®é 0.1; 0.2; 0.3%) 3) Topsin M75 WP (nång ®é 0.1; 0.2; 0.3%) 4) Ricide 72 WP (nång ®é 0.1; 0.2; 0.3%) 5) §èi chøng: kh«ng cã thuèc C¸c thuèc thö nghiÖm ®­îc pha theo ph­¬ng ph¸p dung dÞch mÑ (pha 1g thuèc vµo 10ml n­íc cÊt v« trïng) sÏ cã dung dÞch mÑ lµ 10% so víi nång ®é th­¬ng phÈm. Tuú tõng lo¹i thuèc mµ sau khi pha t¹o ®­îc dung dÞch mÑ cã nång ®é kh¸c nhau theo 3 ng­ìng nång ®é 0.1; 0.2; 0.3. T¨ng hay gi¶m nång ®é thuèc b»ng c¸ch t¨ng hay gi¶m dung dÞch mÑ. C¸ch t¹o m«i tr­êng thuèc: M«i tr­êng PGA sau khi ®­îc hÊp khö trïng, cho vµo c¸c b×nh tam gi¸c ®· ®­îc chia v¹ch s½n. §Ó nguéi dÇn ®Õn 600C, sau ®ã dïng xilanh b¬m thuèc theo nång ®é cÇn thÝ nghiÖm vµo c¸c b×nh tam gi¸c ®· cã s½n m«i tr­êng, l¾c ®Òu råi nhanh chãng ®æ m«i tr­êng vµo c¸c ®Üa petri (thao t¸c lµm nhanh, cÈn thËn). Sau khi m«i tr­êng ®«ng cøng, dïng nÊm thuÇn cÊy lªn (mçi c«ng thøc nh¾c l¹i 3 lÇn). Sau khi cÊy hµng ngµy theo dâi ®o ®­êng kÝnh t¶n nÊm, quan s¸t ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ mµu s¾c t¶n nÊm. C«ng thøc ®èi chøng kh«ng dïng thuèc ho¸ häc. 2.7. ThÝ nghiÖm l©y bÖnh nh©n t¹o trong nhµ l­íi ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum. Trång c©y s¹ch bÖnh: chän nh÷ng h¹t gièng khoÎ, s¹ch bÖnh cã tû lÖ n¶y mÇm tèt ®em gieo trong chËu, ®Ó trong ®iÒu kiÖn v« trïng c¸ch ly. Chän lo¹i ®Êt gieo cã møc x¸c suÊt tån t¹i nguån bÖnh thÊp nhÊt, lÊy ®Êt ë n¬i vô tr­íc trång lóa hoÆc chç ®Êt mµ tõ tr­íc ®Õn nay ch­a trång cÊy c¸c c©y hä cµ ®Ó gieo h¹t). Sau khi h¹t n¶y mÇm vµ ph¸t triÓn thµnh c©y con th­êng ë giai ®o¹n 2 – 3 l¸ th©n. Chän tiÕp c¸c c©y khoÎ ®em trång vµo c¸c chËu nhùa cã lç tho¸t n­íc. §Êt ph¶i ®­îc ®em hÊp khö trïng .C©y sau khi trång ®­îc ch¨m sãc trong ®iÒu kiÖn c¸ch ly. ChuÈn bÞ nguån nÊm ®Ó l©y bÖnh: nÊm thuÇn khiÕt ®­îc cÊy truyÒn vµo m«i tr­êng th« trÊu c¸m vµ ®Ó ë nhiÖt ®é 250C trong thêi gian tõ 7 – 15 ngµy sau ®ã míi tiÕn hµnh l©y bÖnh. Ph­¬ng ph¸p l©y bÖnh nh©n t¹o: L©y bÖnh trªn h¹t: chóng t«i tiÕn hµnh gieo h¹t trong ®Êt cã xö lý nÊm ®Ó t×m hiÓu ¶nh h­ëng cña nÊm ®Õn sù n¶y mÇm cña h¹t. Dïng chËu nhùa cã ®ôc lç ë ®¸y ®Ó tho¸t Èm, dån ®Êt vµo, gÇn miÖng chËu r¶i mét líp nÊm thuÇn Fusarium oxysporum sau khi nh©n nguån ë m«i tr­êng th« råi r¶i mét líp ®Êt máng cho kÝn hÕt líp nÊm ®ã vµ tiÕn hµnh gieo h¹t lªn trªn råi l¹i r¶i thªm mét líp ®Êt máng phñ kÝn h¹t sau ®ã t­ãi Èm ®Çy ®ñ vµ tiÕn hµnh theo dâi tû lÖ n¶y mÇm cña c¸c h¹t ë mçi c«ng thøc. L©y bÖnh trªn c©y con: khi bµo tö ®· h×nh thµnh rÊt nhiÒu trªn m«i tr­êng th« trÊu c¸m, dïng m«i tr­êng th« r¶i quanh gèc c©y ë phÇn tiÕp gi¸p gi÷a th©n vµ rÔ. Sau ®ã phñ mét líp ®Êt máng cho kÝn. Tr¸nh ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh xÊu t¸c ®éng vµo bµo tö nÊm. TiÕn hµnh theo dâi thêi kú tiÒm dôc cña bÖnh vµ t­íi Èm hµng ngµy. ë c«ng thøc ®èi chøng phñ trÊu c¸m kh«ng cã nguån bÖnh, (mçi c«ng thøc nh¾c l¹i 3 lÇn). 2.8. C¸c chØ tiªu theo dâi vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n xö lý sè liÖu 2.8.1. C¸c chØ tiªu theo dâi vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n C©y bÖnh ®­îc ph¸t hiÖn dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm triÖu chøng ë phÇn th©n s¸t mÆt ®Êt vµ trªn cµnh l¸. NÕu cÇn thiÕt chóng t«i tiÕn hµnh kiÓm tra bã m¹ch ®Ó gi¸m ®Þnh mÉu bÖnh. 1) Tû lÖ bÖnh (%) A TLB (%) = x 100 B Trong ®ã: A: Sè c©y bÞ bÖnh B: Sè c©y ®iÒu tra 2) §¸nh gi¸ hiÖu lùc cña thuèc hãa häc trong phßng thÝ nghiÖm ¸p dông c«ng thøc Abbott C – T HLT (%) = x 100 C Trong ®ã: HLT (%):HiÖu lùc cña thuèc(%) C: Møc ®é bÖnh(%) ë c¸c c«ng thøc ®èi chøng T: Møc ®é bÖnh(%) ë c¸c c«ng thøc xö lý thuèc 3) §¸nh gi¸ hiÖu lùc cña thuèc ngoµi ®ång ruéng ¸p dông c«ng thøc Henderson-Tilton Ta x Cb HLT(%) = ( 1 – ) x 100 Tb x Ca Trong ®ã: HLT(%) : HiÖu lùc cña thuèc(%) Ta: Møc ®é bÖnh(%) ë c«ng thøc thÝ nghiÖm sau xö lý Tb: Møc ®é bÖnh(%) ë c«ng thøc thÝ nghiÖm tr­íc xö lý Ca: Møc ®é bÖnh(%) ë c«ng thøc ®èi chøng sau xö lý Cb: Møc ®é bÖnh(%) ë c«ng thøc ®èi chøng tr­íc xö lý 2.8.2. Xö lý sè liÖu Xö lý sè liÖu thu ®­îc theo ch­¬ng tr×nh thèng kª cña ViÖn lóa quèc tÕ (IRRISTAT), EXCLE, so s¸nh DUNCAN. So s¸nh c¸c gi¸ trÞ chªnh lÖch thùc nghiÖm gi÷a tõng cÆp chØ sè trung b×nh. PhÇn 3 KÕt qu¶ nghiªn cøu I. KÕt qu¶ nghiªn cøu bÖnh hÐo vµng Fusarium oxysporum. 1. §Æc ®iÓm triÖu chøng BÖnh hÐo vµng Fusarium oxysporum g©y ra lµm c©y con bÞ bÖnh cßi cäc, kÐm ph¸t triÓn, sau bÞ chÕt rò. C©y tr­ëng thµnh bÞ bÖnh th­êng lµ c¸c l¸ ë phÝa gèc biÕn vµng, sau ®ã lan dÇn lªn phÝa ngän, c©y hÐo dÇn vµ chÕt. BiÓu hiÖn triÖu chøng trªn th©n cã nh÷ng vÕt mµu n©u kh«ng ®Òu ch¹y däc th©n, ®Æc biÖt ë phÇn gi¸p rÔ vµ gèc th©n h¬i teo th¾t l¹i, khi gÆp trêi ©m u hoÆc Èm ­ít kÐo dµi trªn ®ã xuÊt hiÖn mét líp nÊm mµu phít hång, ®ã chÝnh lµ bµo tö ph©n sinh vµ cµnh bµo tö ph©n sinh cña nÊm g©y bÖnh. ¶nh 1: C©y cµ chua bÞ bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici 2. DiÔn biÕn bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra trong vô hÌ thu 2007 t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. §Ó tiÕn hµnh theo dâi diÔn biÕn bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra trªn ®ång ruéng chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra trªn c©y cµ chua víi 3 gièng cµ chua NhËt HP5, Ba Lan tr¾ng, Mü VL2200 vô hÌ thu n¨m 2007. KÕt qu¶ thu ®­îc ë b¶ng 1. B¶ng 1: ¶nh h­ëng cña c¸c gièng cµ chua kh¸c nhau ®Õn sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum) t¹i th«n Hoµng Long - §Æng x¸ - Gia L©m – Hµ Néi. Gièng NhËt HP5 Ba Lan tr¾ng Mü VL2200 ChØ tiªu Ngµy ®iÒu tra TLB (%) TLB (%) TLB (%) 9/9/07 1.32 3.32 1.32 16/9/07 3.32 4.66 3.99 23/9/07 7.32 8.66 9.32 30/9/07 12.67 13.33 13.00 7/10/07 17.33 15.33 16.66 14/10/07 20.65 18.66 20.65 21/10/07 26.00 24.00 28.00 28/10/07 32.66 30.33 37.33 Ghi chó: Ngµy trång: 2/8/2007 BiÓu ®å 1: Sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng trªn 3 gièng cµ chua kh¸c nhau t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi Qua b¶ng 1 chóng t«i thÊy c¸c gièng cµ chua kh¸c nhau cã møc ®é nhiÔm bÖnh hÐo vµng còng kh¸c nhau. Qua ®ît ®iÒu tra ngµy 28/10/2007 cho thÊy gièng cµ chua Mü VL2200 cã tû lÖ nhiÔm bÖnh cao nhÊt lµ 37.33%, råi ®Õn gièng cµ chua NhËt HP5 lµ 32.66%, cuèi cïng lµ gièng cµ chua Ba Lan tr¾ng lµ 30.33%. Nh­ vËy gièng Ba Lan tr¾ng cã tû lÖ bÖnh thÊp nhÊt trong 3 gièng. NhËn xÐt kÕt qu¶ b¶ng 1: ë x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi lµ vïng chuyªn canh rau nhiÒu n¨m, cµ chua l¹i ®­îc trång tõ n¨m nµy qua n¨m kh¸c nªn cã tû lÖ nhiÔm bÖnh kh¸ cao, cã thÓ do nguån nÊm bÖnh ®­îc tÝch luü nhiÒu trong ®Êt. NhÊt lµ trong vô hÌ thu n¨m nay thêi tiÕt rÊt thuËn lîi cho bÖnh ph¸t triÓn g©y h¹i. Qua b¶ng 1 chóng t«i thÊy cµng vÒ sau bÖnh cµng cã xu thÕ ph¸t triÓn m¹nh vµ t¨ng nhanh trªn c¸c gièng cµ chua. 3. ¶nh h­ëng cña mËt ®é trång ®Õn bÖnh hÐo vµng t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. Chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra theo dâi sù ph¸t triÓn cña bÖnh theo c¸c mËt ®é trång: trång dµy (3.5 – 4.5 c©y/m2), trång th­a (1.5 – 2 c©y/m2), trång trung b×nh (3.5 c©y/m2) trªn gièng cµ chua Ba Lan tr¾ng ®­îc trång tõ ngµy 28/7/2007 t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. KÕt qu¶ thu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 2. NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ b¶ng 2 cho thÊy ë mËt dé trång dÇy cã tû lÖ nhiÖm bÖnh cao nhÊt, sau ®ã ®Õn mËt ®é trång trung b×nh vµ trång th­a. Thùc tÕ qua ngµy ®iÒu tra 29/10/2007 thÊy tû lÖ bÖnh ë mËt ®é trång dµy lµ 42.66%, cßn ë mËt ®é trång trung b×nh cã 35.33%, cßn ë ruéng trång th­a chØ cã 32.67%. Do cã tû lÖ nhiÔm bÖnh cao nh­ vËy lµ do c©y trång qu¸ dÇy dÉn ®Õn c©y c¹nh tranh nhau vÒ ¸nh s¸ng, dinh d­ìng, c©y thiÕu ¸nh s¸ng, kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh gi¶m. MÆt kh¸c do mét phÇn bµo tö nÊm tån t¹i trong ®Êt tõ c¸c vô tr­íc ®· lµm cho møc dé nhiÔm bÖnh cao. B¶ng 2: ¶nh h­ëng cña mËt ®é trång ®Õn bÖnh hÐo vµng Fusarium oxysporum t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. C«ng thøc Trång dµy Trång trung b×nh Trång th­a ChØ tiªu Ngµy ®iÒu tra TLB (%) TLB (%) TLB (%) 10/9/07 2.65 1.99 1.32 17/9/07 6.00 3.99 5.33 24/9/07 10.00 7.33 6.67 1/10/07 14.66 10.67 10.00 8/10/07 19.34 16.00 15.33 15/10/07 26.67 20.01 19.34 22/10/07 31.34 28.00 24.67 29/10/07 42.66 35.33 32.67 Ghi chó: ngµy trång 2/8/2007 BiÓu ®å 2: ¶nh h­ëng cña bÖnh hÐo vµng ë c¸c mËt ®é trång kh¸c nhau 4. ¶nh h­ëng cña ®Þa thÕ ®Êt tíi bÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum) trªn gièng ®Ëu t­¬ng DT 84 hoa tÝm t¹i x· Phó Thuþ – Gia L©m – Hµ Néi. Do bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra nguån bÖnh tån t¹i chñ yÕu lµ trong ®Êt vµ liªn quan ®Õn ®é Èm ®Êt cho nªn ¶nh h­ëng cña ®Þa thÕ ®Êt ®Õn bÖnh hÐo vµng lµ rÊt lín. Chóng t«i tiÕn hµnh theo dâi sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng trªn hai ch©n ®Êt kh¸c nhau trªn gièng ®Ëu t­¬ng DT 84 hoa tÝm trång t¹i x· Phó Thuþ – Gia L©m – Hµ Néi. KÕt qu¶ thu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 3. B¶ng 3: ¶nh h­ëng cña ®Þa thÕ ®Êt ®Õn sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum) trªn gièng ®Ëu t­¬ng DT84 hoa tÝm t¹i x· Phó Thuþ – Gia L©m – Hµ Néi. C«ng thøc Ch©n ®Êt cao trong ®ª Ch©n ®Êt tròng trong ®ª ChØ tiªu Ngµy ®iÒu tra TLB (%) TLB (%) 18/7/07 0.66 1.32 25/7/07 2.65 3.99 1/8/07 3.32 4.66 8/8/07 5.33 6.67 16/8/07 7.34 8.00 23/8/07 9.00 12.66 30/8/07 14.67 23.34 Ghi chó: §Ëu t­¬ng DT 84 hoa tÝm trång ngµy 23/6/2007 KÕt qu¶ thu ®­îc ë b¶ng 3 cho thÊy ë 2 ch©n ®Êt kh¸c nhau cã tû lÖ bÖnh kh¸c nhau, ë ruéng cã ch©n ®Êt cao cã tû lÖ bÖnh thÊp h¬n ë ruéng cã ch©n ®Êt thÊp. Thùc tÕ qua ngµy ®iÒu tra 30/8/2007 cho thÊy tû lÖ nhiÔm bÖnh cña ruéng ë ch©n ®Êt cao trong ®ª lµ 14.67%, cßn ë ch©n ®Êt thÊp trong ®ª lµ 23.34%. BiÒu ®å 3: ¶nh h­ëng cña ®Þa thÕ ®Êt ®Õn sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum). Chóng t«i thÊy së dÜ cã sù kh¸c biÖt vÒ tû lÖ bÖnh lµ do ë ch©n ®Êt cao cã mét sè yÕu tè bÊt lîi cho nÊm Fusarium oxysporum ph¸t triÓn nh­ Èm ®é thÊp, ®Êt cã ®é th«ng tho¸ng h¬n vµ còng cã thÓ do l­îng m­a dÔ röa tr«i c¸c bµo tö xuèng xuèng chç ®Êt thÊp nªn h¹n chÕ ®­îc sù tån t¹i vµ l©y nhiÔm cña nguån bÖnh. Cßn ë ch©n ®Êt thÊp cã tû lÖ bÖnh cao h¬n lµ do ®Êt cã Èm ®é cao, khi cã m­a l¹i khã tho¸t n­íc nªn bµo tö nÊm cßn tÝch tô l¹i trong ®Êt nhiÒu t¹o ®iÒu kiÖn cho nÊm ph¸t triÓn g©y h¹i. 5. ¶nh h­ëng cña viÖc lu©n canh ®Õn bÖnh hÐo vµng trªn cµ chua do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. BiÖn ph¸p lu©n canh còng lµ mét yÕu tè quan träng nh»m h¹n chÕ nguån bÖnh trªn ®«ng ruéng. Chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra theo 3 c«ng thøc lu©n canh trªn c©y cµ chua t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. KÕt qu¶ thu d­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4. B¶ng 4: ¶nh h­ëng cña lu©n canh tíi bÖnh hÐo vµng Fusarium oxysporum trªn c©y cµ chua t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. C«ng thøc Lóa – cµ chua - lóa Lóa – hµnh ta – cµ chua Lóa – cµ tÝm – cµ chua ChØ tiªu Ngµy ®iÒu tra TLB (%) TLB (%) TLB (%) 9/9/07 0.66 1.32 2.66 16/9/07 2.00 4.33 3.66 23/9/07 3.32 5.33 6.67 30/9/07 6.00 7.34 10.00 7/10/07 9.33 11.33 15.33 14/10/07 12.66 16.67 20.00 21/10/07 18.66 21.34 26.67 ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng cµ chua tr¾ng Mü. BiÓu ®å 4: BÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum) ë c¸c c«ng thøc lu©n canh kh¸c nhau. Ghi chó: CT 1: Lóa – cµ chua – lóa. CT 2: Lóa – hµnh ta – cµ chua. CT 3: Lóa – cµ tÝm – cµ chua. Tõ kÕt qu¶ b¶ng 4 cho thÊy ë c«ng thøc lu©n canh (lóa – cµ chua – lóa) cã tû lÖ bÖnh thÊp nhÊt so víi c«ng thøc lu©n canh (lóa – hµnh ta – cµ chua) vµ c«ng thøc ( lóa –cµ tÝm – cµ chua). Qua ®ît ®iÒu tra ngµy 21/10/2007 cho thÊy ë c«ng thøc lu©n canh 1 cã tû lÖ bÖnh thÊp nhÊt lµ 18.66% vµ c«ng thøc lu©n canh 3 cã tû lÖ bÖnh cao nhÊt lµ 26.67%. Nguyªn nh©n ë c«ng thøc 1 cã tû lÖ bÖnh thÊp lµ do trªn ®ång ruéng ®· cã sù thay ®æi ký chñ nÊm Fusarium oxysporum dÉn ®Õn lµm thay ®æi m«i tr­êng sèng vµ chÊt dinh d­ìng cña nÊm ®ång thêi ®· lµm gi¶m m¹nh nguån nÊm trong ®Êt. Do ë c«ng thøc 1 trång lóa n­íc nªn cã mét thêi gian dµi ng©m n­íc ®· lµm gi¶m nguån nÊm Fusarium oxysporum tån t¹i trong ®Êt, cßn ë c«ng thøc 3 cã tû lÖ bÖnh cao h¬n lµ do cµ tÝm còng lµ mét loµi ký chñ cña nÊm Fusarium oxysporum nªn nguån bÖnh trong ®Êt kh«ng gi¶m mµ cßn t¨ng lªn dÉn ®Õn nhiÔm bÖnh nÆng h¬n. Nh­ vËy qua ba c«ng thøc lu©n canh chóng t«i thÊy khi lu©n canh c©y trång c¹n víi c©y trång n­íc cã ý nghÜa lín trong viÖc phßng trõ bÖnh hÐo vµng Fusarium oxysporum g©y ra. 6. ¶nh h­ëng cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc ®Õn bÖnh hÐo vµng cµ chua do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra trªn ®ång ruéng t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. Chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc ngoµi ®ång ruéng trªn gièng cµ chua NhËt HP5 t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. KÕt qu¶ thu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 5. B¶ng 5: ¶nh h­ëng cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc tíi bÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum) cµ chua ngoµi ®ång ruéng t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. Lo¹i thuèc Nång ®é (%) TLB (%) tr­íc phun 1 ngµy TLB (%) sau phun HiÖu qu¶ phßng trõ (%) Sau 7 ngµy Sau 14 ngµy Sau 21 ngµy Sau 7 ngµy Sau 14 ngµy Sau 21 ngµy Daconil 72 WP 0.1 1.99 3.99 6.34 10.33 71.60 78.50 73.30 Zineb 80 WP 0.1 1.65 6.00 10.66 15.00 48.60 58.70 53.30 Tilt super 300ND 0.1 1.90 4.66 8.01 10.00 65.30 73.10 72.90 §èi chøng 1.32 9.33 20.67 25.67 HiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc ®­îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å 5: BiÓu ®å 5: HiÖu qu¶ phßng trõ cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc sau 7, 14, 21 ngµy sö lý trªn ®ång ruéng trªn gièng cµ chua NhËt HP5. Qua kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o nghiÖm hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc ë b¶ng 5 sau 7 ngµy, 14 ngµy, 21 ngµy thÊy trong 3 lo¹i thuèc tiÕn hµnh chØ cã thuèc Tilt super 300ND vµ thuèc Daconil 72WP lµ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ tèt h¬n ®èi víi bÖnh hÐo vµng cµ chua ngoµi ®ång ruéng, cßn thuèc Zineb 80WP cã hiÖu lùc thÊp ®èi víi sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng. §Æc biÖt sau 21 ngµy Tilt super 300ND ®¹t hiÖu qu¶ phßng trõ lµ 72.90%, Daconil 72WP ®¹t 73.30%, cßn Zineb 80WP chØ ®¹t ®­îc 53.30%. Nh­ vËy 2 lo¹i thuèc Tilt super 300ND vµ Daconil 72WP cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu trªn ®ång ruéng ®Ó cã thÓ ®­a vµo phßng trõ bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra trong s¶n xuÊt. 7. ThÝ nghiÖm thö hiÖu lùc cña nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride dèi víi bÖnh hÐo vµng cµ chua do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. 7.1. So s¸nh hiÖu qu¶ phßng trõ cña chÕ phÈm nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride vµ thuèc hãa häc trªn gièng cµ chua Mü VL2200 t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. Chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra kh¶o s¸t hiÖu qu¶ phßng trõ cña nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride vµ thuèc ho¸ häc ®Ó so s¸nh hiÖu lùc cña thuèc ho¸ häc vµ nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride ®èi víi sù ph¸t sinh ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. Chóng t«i tiÒn hµnh thÝ nghiÖm víi 4 c«ng thøc: CT 1: (§èi chøng). ChØ xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y 2 l¸ mÇm. CT 2: Xö lý Trichoderma viride vµo ®Êt tr­íc khi trång 10 ngµy. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. CT 3: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y cã 2 l¸ mÇm, ®Õn khi c©y cã 3 l¸ thËt phun thuèc Rovral 50 WP nång ®é 0.1%. CT 4: Xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y cã 2 l¸ mÇm, ®Õn khi c©y cã 3 l¸ thËt phun Trichoderma viride (90g chÕ phÈm/30m2). KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 6. B¶ng 6: So s¸nh hiÖu qu¶ phßng trõ cña chÕ phÈm ®èi kh¸ng Trichoderma viride vµ thuèc ho¸ häc Rovral 50WP 0.1% trªn gièng cµ chua Mü VL2200. C«ng thøc CT 1 CT 2 CT 3 CT 4 ChØ tiªu Ngµy ®iÒu tra TLB (%) TLB (%) TLB (%) TLB (%) 27/8/07 8.00 2.99 4.66 6.00 3/9/07 15.33 7.33 7.34 8.00 10/9/07 22.00 9.66 10.67 11.33 17/9/07 25.00 12.67 15.67 16.66 24/9/07 29.33 15.00 23.33 20.00 Ghi chó: Cµ chua ®­îc trång ngµy 2/8/2007. BiÓu ®å 6: so s¸nh hiÖu qu¶ phßng trõ cña chÕ phÈm ®èi kh¸ng Trichoderma viride vµ thuèc ho¸ häc Rovral 50WP 0.1% Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra ë b¶ng 6 chóng t«i thÊy qua ngµy ®iÒu tra 24/9/2007 ë c«ng thøc 1 chØ xö lý nÊm bÖnh nªn tû lÖ nhiÔm bÖnh rÊt cao ®¹t 29.33%, nh­ng ë c«ng thøc 2 sau khi xö lý Trichoderma viride tr­íc khi trång 10 ngµy míi xö lý nÊm bÖnh tû lÖ bÖnh gi¶m râ rÖt chØ cßn 15.00%, ®Õn c«ng thøc 3 sau khi xö lý thuèc Rovral 50WP 0.1% th× tû lÖ bÖnh gi¶m xuèng cßn 23.33%, vµ ë c«ng thøc 4 tû lÖ bÖnh lµ 20.00%. Nh­ vËy hiÖu qu¶ phßng trõ cña chÕ phÈm ®èi kh¸ng Trichoderma viride tèt h¬n vµ nhanh h¬n thuèc ho¸ häc Rovral 50WP. 7.2. ThÝ nghiÖm t×m hiÓu liÒu l­îng chÕ phÈm Trichoderma viride xö lý ®Êt tr­íc khi trång cµ chua. (ChÕ phÈm cã 108 – 109 bµo tö T.viride/1g chÕ phÈm). NÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride cã kh¶ n¨ng øc chÕ kh¸ tèt ®èi víi mét sè nÊm g©y bÖnh cã nguån gèc trong ®Êt ®iÓn h×nh nh­ Fusarium oxysporum. Nªn chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm t×m hiÓu liÒu l­îng chÕ phÈm Trichoderma viride xö lý vµo ®Êt tr­íc khi trång cµ chua ®Ó x¸c ®Þnh ë liÒu l­îng nµo cã t¸c dông tèt nhÊt lµm gi¶m tû lÖ bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra t¹i x· §Æng X¸ - Gia L©m – Hµ Néi. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh trªn gièng cµ chua Ba Lan tr¾ng víi 4 c«ng thøc : CT 1: (§èi chøng), chØ xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum khi c©y cã 2 l¸ mÇm. CT 2: Xö lý Trichoderma viride (1g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. CT 3: Xö lý Trichoderma viride (3g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. CT 4: Xö lý Trichoderma viride (5g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo. Khi c©y cã 2 l¸ mÇm xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 7. B¶ng 7: ThÝ nghiÖm t×m hiÓu liÒu l­îng chÕ phÈm Trichoderma viride xö lý ®Êt tr­íc khi trång cµ chua phßng trõ bÖnh hÐo vµng. C«ng thøc CT 1 CT 2 CT 3 CT 4 ChØ tiªu Ngµy ®iÒu tra TLB (%) TLB (%) TLB (%) TLB (%) 6/9/07 11.34 3.99 1.99 1.98 13/9/07 14.00 5.00 3.33 2.66 20/9/07 18.67 11.01 8.67 5.00 27/9/07 21.33 14.66 11.67 9.32 4/10/07 26.00 17.67 14.67 11.01 11/10/07 30.01 22.00 17.99 13.66 Ghi chó: Ngµy trång 2/8/07. ChÕ phÈm cã 108 – 109 bµo tö Trichoderma viride/1g chÕ phÈm ¶nh 2: Ruéng thö nghiÖm ¶nh 3: Ruéng ®èi chøng chÕ phÈm sinh häc (kh«ng xö lý) Qua kÕt qu¶ b¶ng 7 cho thÊy kh¶ n¨ng øc chÕ cao cña chÕ phÈm nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum. ë c«ng thøc 1 (®èi chøng) chØ xû lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum tû lÖ bÖnh lµ 30.01%, ë c«ng thøc 2 xö lý Trichoderma viride (1g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo cã tû lÖ bÖnh lµ 22.00%. Khi t¨ng liÒu l­îng Trichoderma viride lªn (5g/1000g ph©n chuång) tr­íc khi gieo ë c«ng thøc 4, tû lÖ bÖnh gi¶m chØ cßn 13.66%. Nh­ vËy liÒu l­îng cña chÕ phÈm Trichoderma viride cµng cao, kh¶ n¨ng lµm gi¶m sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng trªn ®ång ruéng cµng m¹nh. Tuy nhiªn cÇn ph¶i nghiªn cøu s©u h¬n n÷a vÒ chÕ phÈm nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride ®Ó ®­a vµo s¶n xuÊt phßng chèng bÖnh cã hiÖu qu¶ mµ kh«ng lµm « nhiÔm m«i tr­êng. 8. ThÝ nghiÖm trong nhµ l­íi 8.1. Thö hiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichodermavirride xö lý ®Êt phßng chèng bÖnh hÐo vµng. Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm trªn gièng ®Ëu t­¬ng DT 84 ®ang ®­îc trång ngoµi s¶n xuÊt. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 8. B¶ng 8: Tû lÖ n¶y mÇm (%) vµ tû lÖ bÖnh (%) sau khi xö lý ®Êt b»ng nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride. C«ng thøc Tæng sè h¹t gieo Tæng sè h¹t mäc Tû lÖ mäc mÇm (%) TLB (%) CT 1 30 18 60.00 88.90 CT 2 30 26 86.70 11.50 CT 3 30 22 73.30 4.60 CT 4 30 27 90.00 0.00 CT5 30 29 96.70 0.00 Ghi chó: Ngµy gieo h¹t : 10/8/2007 Ngµy mäc mÇm : 14/8/2007 Ngµy ®iÒu tra: 22/8/2007 CT1: §èi chøng xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum. CT2: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt råi gieo h¹t ngay. CT3: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 3 ngµy råi gieo h¹t. CT4: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 5 ngµy råi gieo h¹t. CT5: Xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 10 ngµy råi gieo h¹t. Mçi c«ng thøc víi 3 lÇn nh¾c l¹i, mçi chËu gieo 10 h¹t. NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ b¶ng 8 cho thÊy tû lÖ mäc mÇm ë c¸c c«ng thøc cã xö lý Trichoderma viride rÊt cao, vµ tû lÖ bÖnh gi¶m kh¸c nhau ë c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm. Khi xö lý nÊm Trichoderma viride vµo ®Êt sau 5 ngµy vµ 10 ngµy råi gieo h¹t cã tû lÖ mäc mÇm ®¹t 90.00% vµ 96.70%, vµ 100% h¹t kh«ng bÞ nhiÔm bÖnh. Trong khi ®ã ë c«ng thøc ®èi chøng chØ xö lý nÊm bÖnh Fusarium oxysporum tû lÖ mäc mÇm rÊt thÊp chØ cã 60.00% nh­ng tû lÖ bÖnh l¹i rÊt cao ®¹t 88.90%. Nh­ vËy hiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride ®¹t rÊt cao nÕu ®­îc xö lý vµo ®Êt sím 5 – 10 ngµy tr­íc khi gieo, tû lÖ n¶y mÇm cña h¹t còng rÊt cao. 8.2. HiÖu qu¶ phßng trõ bÖnh hÐo vµng cµ chua cña nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride trong ®iÒu kiÖn nhµ l­íi. §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é g©y h¹i cña nÊm Fusarium oxysporum chóng t«i tiÕn hµnh l©y bÖnh nh©n t¹o trªn gièng cµ chua Mü VL2200 theo ph­¬ng ph¸p trång trong chËu v¹i, khi cÊy cµ chua trång ®­îc 4 tuÇn tuæi. ThÝ nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh víi 6 c«ng thøc: CT 1: §èi chøng kh«ng xö lý nÊm bÖnh. CT 2: Xö lý Fusarium oxysporum. CT 3: Xö lý Trichoderma viride. CT 4: Xö lý Fusarium oxysporum tr­íc 24h, sau ®ã xö lý nÊm Trichoderma viride. CT 5: Xö lý Trichoderma viride tr­íc 24h, sau ®ã xö lý Fusarium oxysporum. CT 6: Xö lý Fusarium oxysporum vµ Trichoderma viride ®ång thêi KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 9. B¶ng 9: HiÖu qu¶ phßng trõ bÖnh hÐo vµng cµ chua cña nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride trong ®iÒu kiÖn nhµ l­íi. C«ng thøc Sè c©y l©y bÖnh Sè c©y nhiÔm bÖnh TLB (%) Ngµy l©y bÖnh Ngµy ph¸t bÖnh Thêi kú tiÒm dôc §HH (%) CT 1 9 0 0.00 24/9 0 0 - CT 2 9 8 88.89 24/9 4/10 10 - CT 3 9 0 0.00 24/9 0 0 - CT 4 9 3 33.33 24/9 5/10 11 62.50 CT 5 9 0 0.00 24/9 0 0 100 CT 6 9 0 0.00 24/9 0 0 100 Tõ kÕt qu¶ b¶ng 9 cho thÊy nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride cã hiÖu qu¶ phßng trõ kh¸ cao ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh hÐo vµng. §Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng nÊm cã chu kú ph¸t triÓn chËm, thêi kú tiÒm dôc dµi nh­ nÊm Fusarium oxysporum biÓu hiÖn ®èi víi c«ng thøc chØ xö lý nÊm Fusarium oxysporum kÐo dµi tíi 10 ngµy, cßn ®èi víi c«ng thøc xö lý Fusarium oxysporum tr­íc 24h th× thêi kú tiÒm dôc kÐo dµi tíi 11 ngµy, hiÖu lùc phßng trõ cã thÓ lªn tíi 100% ë c«ng thøc xö lý Trichoderma viride ®ång thêi vµ tr­íc 24 giê ®èi víi nÊm g©y bÖnh. Cßn khi xö lý Trichoderma viride sau 24 giê th× hiÖu qu¶ chØ ®¹t 62.50%. Nh­ vËy, khi sö dông nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride ë ngoµi thùc tÕ s¶n xuÊt, nªn ¸p dông xö lý chÕ phÈm nµy tr­íc khi gieo trång (khi lµm ®Êt) hoÆc xö lý h¹t gièng vµo thêi ®iÓm tr­íc khi nÊm bÖnh xuÊt hiÖn ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ phßng trõ . ii. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®èi víi nÊm g©y bÖnh hÐo vµng trong phßng thÝ nghiÖm. 1. ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é ®Õn sù sinh tr­ëng cña sîi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ë c¸c ng­ìng nhiÖt ®é kh¸c nhau trong phßng thÝ nghiÖm ®Ó nghiªn cøu sù ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é ®Õn sù ph¸t triÓn cña sîi nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh hÐo vµng. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 10. B¶ng 10: ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é ®Õn sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. Ng­ìng nhiÖt ®é (0C) §­êng kÝnh trung b×nh t¶n nÊm (mm) Sau 24h Sau 48h Sau 72h 150C 2.78 6.00 16.00 200C 4.35 29.25 41.00 250C 9.42 41.50 66.20 300C 4.70 43.03 68.20 350C 3.03 10.90 15.00 Ghi chó: §­êng kÝnh hép lång petri = 90 mm. Qua kÕt qu¶ b¶ng 10 cho thÊy nÊm Fusarium oxysporum sinh tr­ëng tèt nhÊt ë 250C vµ 300C, NÊm sinh tr­ëng kÐm nhÊt ë nhiÖt ®é 150C vµ 350C. Sau 72 giê nu«i cÊy ®­êng kÝnh trung b×nh t¶n nÊm ë ng­ìng nhiÖt ®é 300C lµ cao nhÊt ®¹t 68.20 mm, ë ng­ìng nhiÖt ®é 350C t¶n nÊm ph¸t triÓn kÐm nhÊt chØ ®¹t 15.00 mm, vµ ë ng­ìng nhiÖt ®é 150C ®¹t 16.00 mm. Nh­ vËy t¶n nÊm Fusarium oxysporum cã kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ë ph¹m vi nhiÖt ®é t­¬ng ®èi réng vµ thuËn lîi ë ng­ìng nhiÖt ®é Êm ¸p. BiÓu ®å 7: ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é ®Õn sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA sau 72 giê. ¶nh 4: T¶n nÊm Fusarium ë c¸c nhiÖt ®é 20;25;30;35oC 2. ¶nh h­ëng cña pH m«i tr­êng ®Õn sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. §Ó x¸c ®Þnh ¶nh h­ëng cña pH m«i tr­êng ®Õn sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum, chóng t«i ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm ë c¸c ng­ìng pH 4, 5, 6, 7, 8 trªn m«i tr­êng PGA. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 11. B¶ng 11: ¶nh h­ëng cña pH ®Õn sù sinh tr­ëng cña sîi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. Ng­ìng pH §­êng kÝnh trung b×nh t¶n nÊm (mm) Sau 24h Sau 48h Sau 72h Sau 96h Sau 120h 4 4.95 12.03 15.92 37.02 48.13 5 5.23 15.06 21.13 49.00 57.03 6 5.70 19.03 27.00 51.06 61.02 7 4.20 23.03 33.13 53.00 74.00 8 4.67 17.10 29.13 45.06 58.06 Ghi chó: §­êng kÝnh hép lång petri 90 mm BiÓu ®å 7: Sù sinh tr­ëng cña sîi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA ë c¸c ng­ìng pH kh¸c nhau. Qua kÕt qu¶ b¶ng 11 cho thÊy sau 5 ngµy nu«i cÊy ë c¸c ng­ìng pH kh¸c nhau cã ®­êng kÝnh t¶n nÊm kh¸c nhau. ë ng­ìng pH 7 sau 120 giê nu«i cÊy ®­êng kÝnh t¶n nÊm ®¹t 74.00 mm. ë ng­ìng pH 4 sau 120 giê nu«i cÊy ®­êng kÝnh t¶n nÊm ph¸t triÓn kÐm nhÊt chØ ®¹t 48.13 mm, ë ng­ìng pH 6 ®­êng kÝnh trung b×nh t¶n nÊm ®¹t 61.02 mm. Nh­ vËy ë pH 7 sîi nÊm Fusarium oxysporum sinh tr­ëng ph¸t triÓn lµ tèt nhÊt, tiÕp ®ã lµ pH 6 sîi nÊm còng ph¸t triÓn tèt. Cßn ë m«i tr­êng qu¸ chua nh­ pH 4, pH 5 kh«ng nh÷ng kh«ng thÝch hîp mµ cßn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÊm Fusarium oxysporum, chøng tá nÊm nµy cã ph¹m vi pH kh¸ réng vµ nÊm sinh tr­ëng thÝch hîp ë m«i tr­êng trung tÝnh. ¶nh 5. ¶nh h­ëng cña pH m«i tr­êng ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum 3. ¶nh h­ëng cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc ®Õn sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kh¶o s¸t mét lo¹i thuèc ho¸ häc nh»m t×m ra lo¹i thuèc cã nång ®é thÝch hîp ®Ó phßng chèng nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh hÐo vµng. KÕt qu¶ thu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 12. B¶ng 12: ¶nh h­ëng cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc ®Õn sù sinh tr­ëng cña nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. STT Lo¹i thuèc – nång ®é (%) §­êng kÝnh trung b×nh t¶n nÊm (mm) Sau 24h Sau 48h Sau 72h 1 Daconil 72WP 0,1 0,2 0,3 0 0 0 2.50 2.02 1.73 3.38 3.06 2.48 2 Zineb 80WP 0,1 0,2 0,3 3.70 3.06 2.00 14.06 10.60 4.43 24.10 15.70 6.20 3 Topsin M75WP 0,1 0,2 0,3 1.03 0 0 3.13 0 0 4.20 0 0 4 Ricide 72WP 0,1 0,2 0,3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 §èi chøng (kh«ng xö lý thuèc) 6.50 29.03 59.45 BiÒu ®å 8: So s¸nh hiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA sau 72 giê. Qua kÕt qu¶ thu ®­îc ë b¶ng 12 chóng t«i thÊy sau 72 giê nu«i cÊy trªn m«i tr­êng PGA cã xö lý thuèc Daconil 72WP, Zineb 80WP ë c¸c nång ®é 0.1%, 0.2%, 0.3% nÊm vÉn mäc ®­îc nh­ng t¶n nÊm ph¸t triÓn kÐm h¬n nhiÒu so víi c«ng thøc ®èi chøng, cßn m«i tr­êng xö lý thuèc Ricide 72WP nÊm hoµn toµn kh«ng mäc ®­îc, thuèc Topsin M75WP nu«i cÊy t¹i nång ®é 0.2% vµ 0.3% nÊm còng hoµn toµn kh«ng mäc ®­îc. Nh­ vËy thuèc Ricide 72WP cã kh¶ n¨ng øc chÕ hoµn toµn ®Õn sù ph¸t triÓn cña sîi nÊm Fusarium oxysporum, thuèc Topsin M75WP ë nång ®é 0.2% vµ 0.3% còng cã kh¶ n¨ng øc chÕ hoµn toµn sù ph¸t triÓn cña sîi nÊm Fusarium oxysporum. Hai lo¹i thuèc nµy cÇn ®­îc nghiªn cøu ®­a vµo s¶n xuÊt ®Ó phßng trõ bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra. ¶nh 6: HiÖu lùc cña thuèc Daconil 72WP ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. ¶nh 7: HiÖu lùc cña thuèc Ricide 72WP ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. ¶nh 8: HiÖu lùc cña thuèc Topsin M 75WP ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. 4. HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. Do nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride cã kh¶ n¨ng øc chÕ kh¸ tèt ®èi víi mét sè nÊm g©y bÖnh cã nguån gèc trong ®Êt nh­ nÊm Fusarium oxysporum nªn chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm kh¶o s¸t hiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. Chóng t«i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm víi 4 c«ng thøc. CT1: Trichoderma viride – Fusarium oxysporum cÊy ®ång thêi. CT2: Fusarium oxysporum cÊy tr­íc Trichoderma viride 24 h. CT3: Fusarium oxysporum cÊy sau Trichoderma viride 24 h. CT4: Fusarium oxysporum cÊy ®éc lËp. Mçi c«ng thøc víi 3 lÇn nh¾c l¹i, kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®iÓm cÊy 3 cm. KÕt qu¶ thu ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 13. B¶ng 13: HiÖu lùc ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA. C«ng thøc Tr.v – Fus §­êng kÝnh trung b×nh t¶n nÊm (mm) §HH (%) Sau 24h Sau 48h Sau 72h CT1 Trichoderma viride 28.83 65.10 80.03 57.70 Fusarium oxysporum 7.03 15.00 18.83 CT2 Trichoderma viride 0 20.67 49.42 42.30 Fusarium oxysporum 10.03 19.42 25.67 CT3 Trichoderma viride 27.00 70.00 86.20 81.30 Fusarium oxysporum 0 8.30 8.30 CT4 Fusarium oxysporum 10.50 25.10 44.50 Ghi chó: §­êng kÝnh hép lång petri = 90 mm. Tõ kÕt qu¶ b¶ng trªn cho thÊy ®èi víi nÊm cã chu kú ph¸t triÓn dµi nh­ nÊm Fusarium oxysporum th× kh¶ n¨ng ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride lµ rÊt m¹nh. Cô thÓ ë c«ng thøc 3 (xö lý Trichoderma viride tr­íc 24 giê) nÊm Trichoderma viride ®· øc chÕ nÊm Fusarium oxysporum víi §HH(%) lµ 81.30%, cßn ë c«ng thøc 2 khi Fusarium oxysporum cÊy tr­íc Trichoderma viride 24 giê cã §HH lµ 42.20%. NÕu cÊy ®ång thêi Trichoderma viride víi Fusarium oxysporum cã §HH lµ 57.70%. Nh­ vËy nÕu ®­îc chiÕm chç tr­íc 24 giê kh¶ n¨ng ®èi kh¸ng cña Trichoderma viride lµ rÊt m¹nh vµ cã hiÖu qu¶ cao øc chÕ nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh hÐo vµng. ¶nh 9: NÊm T.viride ®èi kh¸ng víi nÊm Fusarium oxysporum PhÇn 4 KÕt luËn – tån t¹i vµ ®Ò nghÞ i. kÕt luËn Qua thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi “Nghiªn cøu bÖnh hÐo vµng (Fusarium oxysporum) h¹i mét sè c©y trång c¹n vô hÌ thu n¨m 2007 t¹i vïng Gia L©m - Hµ Néi vµ thö nghiÖm chÕ phÈm sinh häc phßng trõ bÖnh”. Chóng t«i rót ra mét sè nhËn xÐt vµ kÕt luËn sau: 1. BÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra thiÖt h¹i ®¸ng kÓ trªn c¸c c¬ së trång cµ chua, ®Ëu t­¬ng vµ mét sè c©y trång c¹n kh¸c thuéc huyÖn Gia L©m – Hµ Néi. 2. BÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña c¸c gièng kh¸c nhau. Khi so s¸nh trªn 3 gièng cµ chua thÝ nghiÖm th× gièng cµ chua Mü VL2200 nhiÔm nÆng nhÊt, cßn gièng cµ chua Ba Lan tr¾ng bÞ nhiÔm bÖnh nhÑ nhÊt. 3. MËt ®é trång còng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn bÖnh hÐo vµng. ë mËt ®é trång dÇy bÖnh h¹i nÆng h¬n mËt ®é trång th­a. 4. Sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra trªn ch©n ®Êt cao nhÑ h¬n ë ch©n ®Êt thÊp. 5. BiÖn ph¸p lu©n canh c©y trång c¹n víi c©y trång n­íc cã t¸c dông h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra trªn ®ång ruéng. 6. Qua thö nghiÖm hiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh hÐo vµng trªn ®ång ruéng cho thÊy sau 7 ngµy, 14 ngµy , 21 ngµy trong 3 lo¹i thuèc tiÕn hµnh chØ cã thuèc Tilt super 300ND vµ thuèc Daconil 72WP lµ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ tèt h¬n ®èi víi bÖnh hÐo vµng cµ chua ngoµi ®ång ruéng, cßn thuèc Zineb 80WP cã hiÖu lùc thÊp ®èi víi bÖnh hÐo vµng. 7. HiÖu qu¶ phßng trõ cña chÕ phÈm ®èi nÊm kh¸ng Trichoderma viride tèt h¬n vµ nhanh h¬n so víi thuèc ho¸ häc Rovral 50WP 0.1%. 8. T×m hiÓu liÒu l­îng cña chÕ phÈm Trichoderma viride xö lý ®Êt tr­íc khi gieo trång cho thÊy ë liÒu l­îng Trichoderma viride (3 – 5 g/1000g ph©n chuång) cã hiÖu qu¶ cao phßng trõ bÖnh hÐo vµng. 9. NhiÖt ®é thÝch hîp nhÊt cho nÊm Fusarium oxysporum sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn lµ 250C – 300C vµ pH m«i tr­êng thÝch hîp nhÊt lµ tõ 6 - 7. 10. Th«ng qua thÝ nghiÖm thö hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc ho¸ häc trong phßng thÝ nghiÖm ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum g©y bÖnh hÐo vµng cho thÊy thuèc Topsin M75WP vµ Ricide 72WP cã hiÖu lùc cao øc chÕ nÊm g©y bÖnh. 11. Thö kh¶ n¨ng ®èi kh¸ng cña nÊm Trichoderma viride ®èi víi nÊm Fusarium oxysporum trªn m«i tr­êng PGA cho thÊy nÕu nÊm Trichoderma viride ®­îc chiÕm chç tr­íc 24 giê cho kh¶ n¨ng øc chÕ cao nÊm g©y bÖnh. ii. tån t¹i Do thêi gian thùc tËp cã h¹n, mÆt kh¸c ®iÒu kiÖn vËt t­ thÝ nghiÖm cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nªn nh÷ng kÕt qu¶ thu ®­îc cña chóng t«i cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ. Chóng t«i ch­a cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu trªn nhiÒu gièng ®Ó t×m hiÓu kh¶ n¨ng chèng chÞu víi bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra ngoµi s¶n xuÊt. iii. ®Ò nghÞ Trong thêi gian tíi chóng t«i ®Ò nghÞ tiÕp tôc ®i s©u nghiªn cøu bÖnh hÐo vµng do nÊm Fusarium oxysporum g©y ra ngoµi ®ång ruéng, trªn nhiÒu gièng c©y trång kh¸c nhau. §Æc biÖt ®i s©u nghiªn cøu ¸p dông biÖn ph¸p sinh häc ®Ó phßng trõ bÖnh trong s¶n suÊt. Chóng t«i hy väng nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu thu ®­îc ë trªn cã ®ãng gãp mét phÇn vµo c«ng t¸c nghiªn cøu c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh nÊm truyÒn qua ®Êt vµ mét sè biÖn ph¸p phßng trõ hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c t¸c nh©n nµy trªn c©y trång. PhÇn 5 Tµi liÖu tham kh¶o i. tµi liÖu tiÕng viÖt 1. §­êng Hång DËt (1979). T×m hiÓu vÒ khoa häc bÖnh c©y. NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi. 2. §­êng Hång DËt, Sæ tay bÖnh h¹i c©y trång. NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 3. TrÇn Quang Hïng (1995), Thuèc b¶o vÖ thùc vËt, NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 4. Ph¹m V¨n LÇm ( 1996), BiÖn ph¸p sinh häc phßng chèng dÞch h¹i n«ng nghiÖp, NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 5. Vò TriÖu M©n – Lª L­¬ng TÒ, 2001. Gi¸o tr×nh bÖnh c©y n«ng nghiÖp. NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi. 6. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu BVTV( tËp 1),1997. NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 7. Ph¹m ChÝ Thµnh (1992), Ph­¬ng ph¸p thÝ nghiÖm ®ång ruéng. Gi¸o tr×nh cao häc n«ng nghiÖp. NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 8. NguyÔn Kim V©n (2001), “Nghiªn cøu mét sè bÖnh hÐo rò thèi gèc do nÊm h¹i c©y trång c¹n vïng Hµ Néi n¨m 2000”, T¹p chÝ BVTV sè181 th¸ng 1/2002 trang 14 – 17. 9. NguyÔn Kim V©n (2002) “Nghiªn cøu mét sè bÖnh hÐo rò thèi gèc do nÊm h¹i c©y trång c¹n vïng Hà Néi n¨m 2000”. T¹p chÝ BVTV sè 181 th¸ng 1/2002 trang 14-17 10. NguyÔn Kim V©n, §ç TÊn Dòng (2006) Mét sè nghiªn cøu vÒ nguyªn nh©n g©y bÖnh h¹i c©y trång cã nguån gèc trong ®Êt vµ nÊm ®èi kh¸ng Trichoderma viride trong phßng chèng bÖnh”. B¸o c¸o khoa häc héi th¶o “khoa häc c«ng nghÖ qu¶n lý n«ng häc v× sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ë ViÖt Nam”. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp Hµ Néi 11. ViÖn b¶o vÖ thùc vËt. TuyÓn tËp c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc (1990 – 1995). NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi. 12. NguyÔn V¨n Viªn, 1999. Nghiªn Cøu vÒ bÖnh h¹i cµ chua t¹i vïng Hµ Néi vµ phô cËn. ii. Tµi liÖu n­íc ngoµi 1. Burgess L. W. Summerll. Bullock. Gott and Bakchouse, 1994. Laboratory Manual for fusarium bred. Edition University of Sydney, 1994. 2. Booth, C, 1997. The genas Fusarium. Common wealth. Mycological institute, keww, Surrey, England. 3. Burgess L. W. Backhouse and summerll,1995. Biology and contral of diseases caused by soiborne, Fungal pathogens. 4. Burgess, L. W and Summerll. B.A,1992. Mycogeography of fusarium: survey of Fusarium species from subtropical and – arid grassland soils from Queensland, Australia. Mycological research 96: 48 – 484. 5. Burgess L. W., Nelson. P.E & Summerll. B.A, 1989. Variability and stability of mophologial characters in Fusarium oxysporum. Mycologia 81: 818 – 811. 6. Burgess L.W., 1981. General Ecology. Fusarium. Diseases, biolology and Toxonomy. Thepensylvany stale university press, University park. 7. Goroton W.L, 1960. The Taxonomy and habitats of Fusarium species from tropical and temperate regions caralian Joumal Botany 38: 643 – 658. 8. Javis W.R & Shoemaket R. A,1978. Toxanomic status of Fusarium oxysporum causing foot and root rot of tomato. Phytopathology 68: 1979 – 1960. 9. Larkin. R. P., Hopkins, and F. N. Martin, 1993. Ecology of fusarium oxysporum F.sp, niveum in soil suppressive and conducive to fusarium wilt of watermelon. The American phytopthologycal society, 1993. 10. Paul E.Nelson. Tousson T.A., Burgess L.W, 1987. Characterzation of fusarium beomiforme sp. Now (by the New York Botanical Garden, Boronk, My 10484.