Nghiên cứu đánh giá độ bền và độ bền mỏi của khung vỏ ô tô

Ch­¬ng 1 Tæng quan vÒ khung vá «t« §¹i c­¬ng vÒ khung vá «t« Khung vá chÞu t¶i dïng ®Ó ®ì vµ b¾t chÆt ®éng c¬, c¸c côm cña hÖ thèng truyÒn lùc, ®ång thêi nã lµ n¬i chÞu toµn bé t¶i träng cña xe, nh÷ng t¸c ®éng thay ®æi tõ mÆt ®­êng lªn xe khi xe chuyÓn ®éng, t¸c ®éng cña lùc c¶n khÝ ®éng, lùc qu¸n tÝnh, lùc phanh vµ c¸c lùc do va ch¹m. Do môc ®Ých sö dông, chÕ ®é khai th¸c vµ t¶i träng cña «t« rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p nªn khung vá «t« ph¶i cã kÕt cÊu hîp lý, h×nh d¹ng thÝch hîp ®Ó cã thÓ bè trÝ l¾p ®Æt c¸c côm, hÖ thèng, thiÕt bÞ kh¸c trªn xe, ®ång thêi ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu c¬ b¶n vÒ ®é cøng v÷ng, ®é bÒn vµ ®é bÒn l©u cao (®é bÒn mái). Ph©n lo¹i, yªu cÇu Trong thùc tÕ kÕt cÊu khung vá «t« rÊt ®a d¹ng. Theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu phÇn chÞu lùc trªn «t« chia ra ba lo¹i chÝnh (H×nh 1.1): H×nh 1.1: C¸c d¹ng khung vá ®iÓn h×nh cña «t« a. Khung chÞu lùc b. Vá chÞu lùc c. Khung vá chÞu lùc hçn hîp - Khung chÞu lùc (H×nh 1.1a) : khi vá ®Æt trªn khung qua c¸c mèi nèi ®µn håi, tr­êng hîp nµy khung cøng h¬n vá nhiÒu nªn chÞu ®­îc t¸c ®éng cña ngo¹i lùc vµ cã thÓ bÞ biÕn d¹ng nh­ng kh«ng truyÒn ®Õn vá. §©y lµ lo¹i ®­îc dïng phæ biÕn ë c¸c xe vËn t¶i. - Vá chÞu lùc(H×nh 1.1b): lo¹i vá nµy ®ång thêi lµ khung (kh«ng cã khung) nªn nhËn toµn bé ngo¹i lùc t¸c ®éng lªn xe. §©y lµ lo¹i ®­îc dïng phæ biÕn cho c¸c xe chë kh¸ch. - Khung vá chÞu lùc hçn hîp (H×nh 1.1c): khung nèi cøng víi vá b»ng c¸c mèi hµn hoÆc bul«ng hay ®inh t¸n nªn c¶ khung vµ vá cïng chÞu t¸c ®éng cña ngo¹i lùc. §a phÇn hiÖn nay trªn «t« t¶i sö dông d¹ng khung chÞu lùc. Khung chÞu lùc trªn «t« rÊt ®a d¹ng vÒ kÕt cÊu, kiÓu d¸ng vµ môc ®Ých sö dông. Theo kÕt cÊu cña khung chia ra: - Khung cã dÇm däc ë hai bªn (H×nh 1.2a) - Khung cã dÇm däc ë gi÷a (H×nh 1.2b) - Khung hçn hîp hay lo¹i khung h×nh ch÷ X (H×nh 1.2c) H×nh 1.2: C¸c d¹ng khung chÞu lùc trªn «t« Theo d¹ng dÇm däc vµ sù bè trÝ dÇm däc trong mÆt ph¼ng khung chia ra: - Khung cã tiÕt diÖn h×nh vu«ng vµ dÇm däc bè trÝ song song - Khung cã tiÕt diÖn h×nh thang vµ dÇm th¼ng - Khung cã phÇn ®Çu thu hÑp Khung vá «t« ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®èi bao gåm ®é cøng, ®é bÒn, ®é bÒn l©u vµ c¸c yªu cÇu kh¸c, ®ång thêi nã còng ph¶i cã c¸c ®Æc tÝnh riªng tuú thuéc vµo môc ®Ých sö dông «t«. §é cøng cña kÕt cÊu khung vá cã liªn quan ®Õn biÕn d¹ng cña khung vá khi cã t¸c dông cña lùc t¸c dông nh­ lùc qu¸n tÝnh, lùc va ch¹m ®iÒu nµy chØ ®óng khi kÕt cÊu khung vá lµm viÖc trong giai ®o¹n ®µn håi vµ biÓu ®å quan hÖ gi÷a lùc vµ biÕn d¹ng ®­îc biÓu diÔn nh­ trªn (H×nh 1.3).[4] Pmax D 0 P q H×nh 1.3 BiÓu ®å quan hÖ gi÷a lùc vµ biÕn d¹ng §é cøng cña kÕt cÊu khung vá cã ¶nh h­ëng lín ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc cña c¸c côm hÖ thèng cña «t« vµ dao ®éng cña khung vá. §é cøng khung vá «t« b¶o ®¶m biÕn d¹ng cña khung vá «t« do c¸c lùc va ch¹m lín nhÊt cho phÐp kh«ng lín ®Õn møc lµm suy yÕu hoÆc lµm mÊt kh¶ n¨ng lµm viÖc cña c¸c côm kÕt cÊu cña xe. VÝ dô nh­ cöa xe kh«ng thÓ ®ãng ®­îc hoÆc ®éng häc hÖ thèng treo bÞ thay ®æi. Cã hai kh¸i niÖm ®é cøng kh¸c nhau cña khung vá «t« t­¬ng øng víi hai chÕ ®é tÝnh to¸n th­êng ®­îc sö dông nh­ tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lµm viÖc cña kÕt cÊu khung vá «t« trong thùc tÕ. + §é cøng uèn liªn quan ®Õn biÕn d¹ng theo ph­¬ng th¼ng ®øng (cßn gäi lµ ®é vâng) ë ®iÓm gÇn víi ®iÓm gi÷a cña chiÒu dµi c¬ së xe d­íi t¸c dông ®ång thêi cña c¸c t¶i träng tÜnh. + §é cøng xo¾n liªn quan ®Õn gãc xo¾n q cña kÕt cÊu d­íi t¸c dông cña m«men xo¾n xung quanh trôc däc cña xe. Trong tr­êng hîp nµy, «t« chØ thuÇn tuý chÞu m« men g©y xo¾n vµ gãc xo¾n q ®­îc x¸c ®Þnh theo ®é xoay t­¬ng ®èi gi÷a hai mÆt ph¼ng ®i qua t©m cÇu tr­íc vµ cÇu sau. Gãc xo¾n ë c¸c ®iÓm trung gian däc theo chiÒu dµi c¬ së xe ®«i khi còng ®­îc xem xÐt t¹i c¸c vïng ®Æc biÖt cña kÕt cÊu n¬i cÇn cã ®é cøng cao h¬n. Hai tr­êng hîp trªn x¶y ra víi c¸c lùc côc bé hoµn toµn kh¸c nhau trªn c¸c phÇn cña xe. Cã thÓ thÊy r»ng tr­êng hîp chÞu xo¾n lµ khã kh¨n nhÊt khi thiÕt kÕ khung, vá bëi vËy ®é cøng xo¾n th­êng ®­îc dïng lµm tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lµm viÖc cña kÕt cÊu khung vá xe. §é bÒn cña khung vá «t« b¶o ®¶m kh«ng cã phÇn nµo cña kÕt cÊu mÊt kh¶ n¨ng lµm viÖc khi chÞu t¸c ®éng cña c¸c lo¹i t¶i träng trong giíi h¹n cho phÐp. D­íi t¸c dông cña c¸c t¶i träng ngoµi, trªn khung vá xe xuÊt hiÖn c¸c biÕn d¹ng vµ øng suÊt, ®é bÒn cã thÓ ®­îc hiÓu mét c¸ch kh¸c, lµ lùc t¸c dông lín nhÊt mµ kÕt cÊu khung vá cã thÓ chÞu ®­îc mµ øng suÊt ph¸t sinh kh«ng lín h¬n gi¸ trÞ øng suÊt cho phÐp cña vËt liÖu. §é bÒn mái còng lµ mét trong c¸c tiªu chÝ quan träng ®èi víi khung vá «t«, do trong thùc tÕ viÖc mÊt kh¶ n¨ng lµm viÖc cña kÕt cÊu khung vá kh«ng chØ do qu¸ t¶i ®ét ngét v­ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp mµ cßn do hiÖn t­îng mái cña vËt liÖu khi chÞu c¸c t¶i träng g©y ra sù thay ®æi cã chu kú cña øng suÊt ph¸t sinh trªn kÕt cÊu. C¸c ®Æc tÝnh cña khung vá «t« th­êng ®­îc quan t©m khi thiÕt kÕ chÕ t¹o «t« lµ ®Æc tÝnh dao ®éng, ®Æc tÝnh ån rung vµ ®Æc tÝnh biÕn d¹ng. §Æc tÝnh dao ®éng cña xe liªn quan ®Õn ®é cøng vµ sù ph©n bè khèi l­îng cña khung vá xe. §é cøng uèn vµ xo¾n cã ¶nh h­ëng ®Õn dao ®éng cña kÕt cÊu khung vá, th­êng ®­îc sö dông nh­ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng lµm viÖc cña kÕt cÊu khung vá «t«. Sù ph©n bè khèi l­îng cña khung vá trong kh«ng gian sÏ t¹o ra v« sè c¸c tÇn sè dao ®éng riªng vµ t­¬ng øng víi chóng lµ c¸c d¹ng dao ®éng riªng cña khung vá. Do vËy khung vá «t« cã thÓ bÞ biÕn d¹ng côc bé, t­¬ng øng lµ c¸c øng suÊt tËp trung xuÊt hiÖn t¹i c¸c phÇn riªng biÖt trªn kÕt cÊu khi kÝch ®éng ngoµi cã tÇn sè trïng víi tÇn sè dao ®éng riªng nµo ®ã cña kÕt cÊu. §Æc tÝnh ån rung liªn quan ®Õn c¸c chØ tiªu vÒ ån rung trªn «t« do sù dao ®éng khung vá «t« khi chuyÓn ®éng trªn ®­êng còng lµ mét trong c¸c nguån g©y ån rung. Møc ®é ån rung do khung vá «t« phô thuéc vµo kÕt cÊu, vËt liÖu vµ c«ng nghÖ chÕ t¹o khung vá «t«. §Æc tÝnh biÕn d¹ng liªn quan ®Õn viÖc n©ng cao tÝnh an toµn cho hµnh kh¸ch. §Æc tÝnh nµy ®¶m b¶o cho khoang hµnh kh¸ch Ýt chÞu t¸c ®éng cña c¸c lùc va ch¹m th«ng th­êng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ kÕt cÊu cña khung vá «t« cÇn ph¶i cã ®Æc tÝnh biÕn d¹ng phï hîp cho c¸c phÇn kh¸c nhau cña «t«. Ngoµi c¸c yªu cÇu trªn khung vá «t« cßn ph¶i cã d¹ng khÝ ®éng häc lµm gi¶m lùc c¶n kh«ng khÝ, t¨ng tÝnh æn ®Þnh khi l¸i… D¹ng h×nh häc cña khung vá xe cßn ph¶i b¶o ®¶m h¹ thÊp träng t©m xe, t¨ng hµnh tr×nh hÖ thèng treo, t¨ng gãc quay vßng cña b¸nh xe dÉn h­íng. Vá xe cßn ph¶i b¶o ®¶m tÝnh thÈm mü vµ c«ng th¸i häc c¶i thiÖn m«i tr­êng lµm viÖc cña ng­êi l¸i. §èi víi khung chÞu lùc khi thiÕt kÕ nã ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu: TiÕt diÖn ngang cña dÇm däc ph¶i chän theo c¸c phÐp tÝnh uèn vµ xo¾n khung. M«men thay ®æi theo suèt chiÒu dµi cña dÇm tõ gi¸ trÞ kh«ng ®Õn gi¸ trÞ cùc ®¹i nªn ®Ó tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu vµ ®¶m b¶o ®é cøng cña dÇm ®Òu nhau, dÇm däc ®­îc chÕ t¹o víi tiÕt diÖn thay ®æi. §Ó tho¶ m·n yªu cÇu nµy dÇm däc th­êng ®­îc chÕ t¹o theo ph­¬ng ph¸p dËp. §Ó h¹ thÊp träng t©m «t« vµ chiÒu cao sµn xe c¸c dÇm däc trong «t« du lÞch trªn cÇu tr­íc vµ cÇu sau th­êng ®­îc uèn cong, nh­ vËy phÇn gi÷a cña khung sÏ n»m thÊp h¬n. Khung ph¶i ®¶m b¶o ®ñ cøng ®Ó c¸c côm g¾n trªn khung hoÆc hoµn toµn cè ®Þnh hoÆc chØ thay ®æi vÞ trÝ rÊt Ýt. DÇm ngang ph¶i ®¶m b¶o gi÷ kh«ng cho dÇm däc dÞch chuyÓn däc khi «t« gÆp ch­íng ng¹i vËt va ®Ëp vµo ®Çu tr­íc cña dÇm däc. §Æc ®iÓm kÕt cÊu khung vá «t«. Trong phÇn nµy chØ ®Ò cËp ®Õn c¸c ®Æc ®iÓm kÕt cÊu cña lo¹i khung chÞu lùc trªn «t«. Khung «t« th­êng cã kÕt cÊu lµ c¸c dÇm däc vµ dÇm ngang liªn kÕt cøng víi nhau. C¸c dÇm nµy th­êng chÕ t¹o b»ng c¸c vËt liÖu cã tÝnh chÊt ®µn håi cao nh­: thÐp Ýt c¸cbon, thÐp hîp kim…C¸c dÇm däc vµ dÇm ngang cã tiÕt diÖn kh¸c nhau tuú theo kÕt cÊu vµ t¶i träng t¸c dông lªn khung. C¸c dÇm ngang liªn kÕt víi dÇm ngang nhê ®inh t¸n, hµn, chóng ®­îc t¨ng cøng nhê c¸c tÊm t¸p. Trªn dÇm däc cã nhiÒu vÞ trÝ ®­îc khoan lç ®Ó tr¸nh c¸c vÕt nøt g©y ph¸ huû do mái. DÇm däc cã tiÕt diÖn hë (ch÷ U) ®­îc dïng phæ biÕn h¬n dÇm däc cã tiÕt diÖn kÝn (h×nh hép), tiÕt diÖn kÝn th­êng ®­îc dïng trªn c¸c xe t¶i trªn 25 tÊn. C¸c dÇm ngang lµm nhiÖm vô t¨ng cøng cho dÇm däc t¹i c¸c vÞ trÝ chÞu lùc, ®ång thêi nã ®­îc sö dông ®Ó ®ì c¸c côm ®éng c¬, ly hîp, hép sè …nªn nã th­êng lµm theo d¹ng thÝch hîp ®Ó thuËn lîi cho viÖc bè trÝ vµ l¾p ®Æt c¸c côm ®ã. C¸c dÇm ngang th­êng ®­îc cÊu thµnh tõ c¸c dÇm cã tiÕt diÖn d¹ng ch÷ K vµ ch÷ X ®¶m b¶o ®é cøng v÷ng khung lín nhÊt theo chiÒu däc vµ ®­êng chÐo. DÇm ngang ®­îc g¾n ë ®¸y dÇm däc hoÆc ë thµnh cña dÇm däc, hoÆc mét ®Çu g¾n vµo ®¸y dÇm däc mét ®Çu vµo thµnh dÇm däc. DÇm ngang g¾n vµo dÇm däc b»ng ®inh t¸n vµ tÊm phô nghiªng hoÆc chØ b»ng ®inh t¸n vµ ®«i khi b»ng c¸c mèi hµn. Theo yªu cÇu chèng xo¾n cña khung mµ khung cã c¸c ®Æc ®iÓm kÕt cÊu kh¸c nhau. Khung xe « t« du lÞch cã vá kÝn cÇn ph¶i cã ®é cøng theo gãc cao ®Ó gi÷ vá vµ c¸c côm kh¸c g¾n trªn khung khái chÞu c¸c biÕn d¹ng lín qu¸ khi vá cÇu vµ dÇm cÇu « t« bÞ nghiªng. C¸c biÕn d¹ng cña vá lµm vá dÞch chuyÓn c¸c phÇn riªng, nªn cöa ra vµo bÞ kªu vµ bÞ kÑt. §èi víi c¸c « t« vËn t¶i ng­êi ta chØ lµm khung xe cã ®é cøng trung b×nh. Khung xe cã ®é cøng kh«ng cao l¾m ®Ó khi vá cÇu vµ dÇm cÇu bÞ nghiªng ®èi víi khung th× b¸nh xe vÉn cßn tiÕp xóc ®­îc víi ®­êng. §Ó gi÷ cho buång l¸i vµ c¸c côm kh¸c khái biÕn d¹ng khi khung xe bÞ nghiªng, ng­êi ta ®Æt buång l¸i vµ c¸c côm kh¸c trªn ®Öm ®µn håi. H×nh 1.4: KÕt cÊu khung chÞu lùc trªn «t« Lo¹i khung cã dÇm däc ë gi÷a cã ®é cøng gãc lín nhÊt. Nh­ng khung xe cã ®é cøng gãc lín qu¸ còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù tiÕp xóc cña b¸nh xe víi ®­êng. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy ng­êi ta lµm hÖ thèng treo ®éc lËp cho tÊt c¶ c¸c b¸nh xe. Trong kÕt cÊu mét sè « t« riªng ng­êi ta lµm c¸c hÖ thèng treo cã tÝnh chÊt th¨ng b»ng ®Ó gi÷ khung xe Ýt bÞ nghiªng khi « t« chuyÓn ®éng trªn ®­êng mÊp m« lín. KÝch th­íc khung « t« ®­îc x¸c ®Þnh bëi kÝch th­íc cña « t«. Muèn t¨ng ®é cøng cña khung xe cã dÇm däc khi ®é dµi ®· x¸c ®Þnh cÇn lµm chiÒu réng cña khung xe lín lªn nh­ng kÝch th­íc chiÒu réng cña « t« bÞ h¹n chÕ bëi bè trÝ chung cña « t«. Bè trÝ ®é cao cña dÇm däc (tÝnh tõ mÆt ®Êt lªn) phô thuéc chñ yÕu bíi kÝch th­íc lèp, bëi kÕt cÊu cña dÇm cÇu sau, bëi ®é vâng ®éng cña hÖ thèng treo cã kÓ c¶ sù ph©n bè cña c¸c vÊu cao su. §Ó h¹ thÊp sµn xe dÇm däc cã thÓ uèn trong mÆt ph¼ng däc. CÇn nhí r»ng uèn khung trong mÆt ph¼ng ngang vµ däc lµm t¨ng m« men uèn phô vµ dÔ sinh ra h­ háng ë chç uèn nªn ®é bÒn trong khung xe kÐm ®i. VËt liÖu chÕ t¹o khung vá «t« VËt liÖu lµm khung ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu: Giíi h¹n ch¶y dÎo cao, Ýt nh¹y c¶m víi hiÖn t­îng tËp trung øng suÊt, cã thÓ sö dông ®Ó gia c«ng b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p dËp nguéi, hµn. Do vËy khi chÕ t¹o khung xe th­êng sö dông thÐp hîp kim cã hµm l­îng cac-bon thÊp vµ trung b×nh. Khung xe du lÞch ®­îc chÕ t¹o b»ng thÐp kÕt cÊu 20 dÇy 3,0-4,0 mm. Khung xe t¶i sö dông thÐp 25, 30T cã chiÒu dµy 5,0-9,0 mm tuú theo träng t¶i xe. Do c¸c yªu cÇu cao khi dËp, vËt liÖu chÕ t¹o vá xe th­êng lµ thÐp chuyªn dông vÝ dô nh­ 08êï, 08 Ôêï, 08Þ cña Liªn x« (cò) vµ thÐp kÕt cÊu 08. C¸c chi tiÕt chÞu t¸c ®éng ¨n mßn cao nh­ sµn xe, nãc xe, hép ch¾n bïn dïng thÐp m¹ kÏm. C¸c tÊm lín nh­ n¾p khoang m¸y, cöa xe, sµn xe dïng thÐp l¸ dµy 0,6 -0,75 mm. C¸c chi tiÕt phÇn khung x­¬ng cã chiÒu dµy 1,0-1,3 mm. HiÖn nay, ®Ó gi¶m träng l­îng vá xe, ng­êi ta dïng hîp kim nh«m, träng l­îng riªng cña nã nhá h¬n cña thÐp tíi 2,8 lÇn. Nh«m dÔ uèn, cã thÓ dËp khu«n, chÞu ¨n mßn tèt ®­îc dïng nhiÒu ë Mü, Anh ®Ó lµm khung, sµn ®ì, vá xe. Ch©u ¢u sö dông phæ biÕn lµ lo¹i khung x­¬ng lµm b»ng thÐp máng, cßn nh«m lµm vá xe v× gi¸ cña nh«m cao h¬n thÐp, mÆt kh¸c hµn nh«m khã kh¨n h¬n hµn thÐp. CÊu tróc thÐp máng vµ c«ng nghÖ hµn ®iÖn, bu l«ng hay ®inh t¸n ®Ó kÕt nèi ®· hoµn thiÖn h¬n vµ cã thÓ c¹nh tranh víi nh«m. Nh­îc ®iÓm cña khung x­¬ng b»ng thÐp lµ ®é bÒn ¨n mßn kÐm, do ®ã ph¶i söa ch÷a ®Þnh kú vµ s¬n l¹i líp phñ chèng ¨n mßn. Cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng chèng ¨n mßn cña khung x­¬ng b»ng c¸ch sö dông thÐp m¹ kÏm hay thÐp kh«ng gØ, nh­ng gi¸ thµnh cao. Tuy nhiªn dïng thÐp m¹ kÏm sÏ t¹o ®­îc khung vá xe nhÑ h¬n. Ngoµi ra, sö dông chÊt dÎo thñy tinh, v¶i sîi thñy tinh hay sîi nh©n t¹o cho phÐp lµm vá, thËm chÝ mét sè phÇn tö ®ì cña khung x­¬ng. So víi kim lo¹i th× chÊt dÎo cã ­u ®iÓm h¬n vÒ c¸c mÆt ®é bÒn, c¸ch nhiÖt, c¸ch ©m, nh­ng nh­îc ®iÓm lµ khã chÕ t¹o, gi¸ thµnh cao. VËt liÖu lµm sµn xe ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ ®é cøng, ®é bÒn ¨n mßn, c¸ch nhiÖt, c¸ch ©m, gi¶m träng l­îng, ®é kÝn. VËt liÖu lµm sµn xe cã thÓ lµ gç th«ng dµy 20 ®Õn 25 mm, gç Ðp nh©n t¹o dµy 10 ®Õn 15 mm, l¸ thÐp dµy 1,2 ®Õn 1,5 mm, l¸ nh«m dµy 3 ®Õn 4 mm, hoÆc c¸c tÊm nh«m gîn sãng. Trong ®ã gç Ðp nh©n t¹o ®¸p øng mäi yªu cÇu, trõ träng l­îng. Tuy nhiªn do gi¸ cao nªn cã thÓ lµm b»ng thÐp. T¶i träng t¸c dông lªn khung vá «t«. C¸c t¶i träng t¸c dông lªn khung vá gåm nhiÒu lo¹i cã thÓ ph©n thµnh hai lo¹i chÝnh lµ t¶i träng tÜnh vµ t¶i träng ®éng. T¶i träng tÜnh T¶i träng tÜnh t¸c dông lªn khung xe bao gåm Träng l­îng phÇn ®­îc treo cña xe bao gåm ng­êi l¸i, hµnh kh¸ch, hµng ho¸, b¶n th©n vá xe vµ c¸c côm hÖ thèng kh¸c trªn xe. Träng l­îng b¶n th©n khung xe. C¸c ph¶n lùc tõ mÆt ®­êng. T¶i träng tÜnh t¸c dông lªn vá xe bao gåm Träng l­îng b¶n th©n vá xe. Ng­êi l¸i, hµnh kh¸ch, hµng ho¸. C¸c côm hÖ thèng l¾p ®Æt trùc tiÕp víi vá xe. T¶i träng ®éng Trong thùc tÕ khung vá « t« lµ lµm viÖc víi nhiÒu lo¹i t¶i träng kh¸c nhau, øng suÊt ph¸t sinh trªn khung còng nh­ trong c¸c chi tiÕt cña « t« phô thuéc vµo c¸c t¶i träng t¸c dông lªn chóng trong ®iÒu kiÖn sö dông. Trong khi vËn hµnh, khung vá « t« sÏ chÞu t¶i träng ®éng. T¶i träng ®éng cã thÓ gÊp nhiÒu lÇn t¶i träng tÜnh. T¶i träng ®éng bao gåm: C¸c kÝch thÝch ®éng häc, ph¶n lùc tõ mÆt ®­êng kh«ng b»ng ph¼ng. C¸c thµnh phÇn lùc qu¸n tÝnh, lùc qu¸n tÝnh ly t©m cña «t«, rung ®éng do ®éng c¬ vµ c¸c côm cña hÖ thèng truyÒn lùc trªn xe. C¸c t¶i träng do lùc va ch¹m nh­ va ch¹m trùc diÖn, va ch¹m bªn, va ch¹m ®»ng sau, va ch¹m trªn nãc gi÷a c¸c xe, gi÷a xe «t« víi c¸c vËt c¶n kh¸c. C¸c chÕ ®é t¶i träng tÝnh to¸n Trong viÖc hoµn thiÖn kÕt cÊu, n©ng cao chÊt l­îng khung vá «t«, c¸c nhµ thiÕt nghiªn cøu ®· kh¼ng ®Þnh chÕ ®é t¶i träng lµ th«ng sè ®Çu vµo hÕt søc quan träng. ViÖc x¸c ®Þnh chÕ ®é t¶i träng hîp lý cã ý nghÜa hÕt søc quan träng liªn quan ®Õn tuæi bÒn, tÝnh kinh tÕ. Bµi to¸n tÝnh khung vá xe phô thuéc nhiÒu vµo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu cña khung vá, chÕ ®é t¶i träng, vËt liÖu vµ ph­¬ng ph¸p chÕ t¹o ... Khi tÝnh to¸n ®é bÒn, ®é cøng cña khung vá «t« th­êng cã hai chÕ ®é t¶i träng lµ t¶i träng tÜnh vµ t¶i träng ®éng. TÝnh khung vá xe theo t¶i träng tÜnh T¶i träng tÜnh t¸c dông lªn b¸nh xe ®­îc tÝnh to¸n ®èi víi tr­êng hîp « t« dõng t¹i chç trªn mÆt n»m ngang. Khi tÝnh to¸n tÜnh ®é bÒn khung vá xe, phô thuéc vµo gi¸ trÞ vµ chiÒu t¸c dông cña c¸c ph¶n lùc th¼ng ®øng tõ mÆt ®­êng t¹i c¸c b¸nh xe cã hai chÕ ®é t¶i träng tÝnh to¸n lµ: ChÕ ®é tÝnh theo uèn vµ chÕ ®é tÝnh theo xo¾n (Xem h×nh 1.5) a1 L b1 b2 L Träng t©m « t« C P1 P2 a2 P2tr P1tr P1ph a. Khi tÝnh uèn b. Khi tÝnh xo¾n H×nh 1.5 S¬ ®å x¸c ®Þnh t¶i träng tÝnh to¸n tÜnh + T¶i träng khi tÝnh theo uèn : (1.1) (1.2) Trong ®ã: Pi- Ph¶n lùc t¹i cÇu i, N Gtr- Träng l­îng phÇn ®­îc treo cña xe, N ai- Kho¶ng c¸ch tõ träng t©m phÇn ®­îc treo cña xe ®Õn cÇu i, m L- ChiÒu dµi c¬ së xe, m + T¶i träng khi tÝnh theo xo¾n (xÐt tr­êng hîp xe cã t¶i träng ph©n lªn cÇu tr­íc nhá h¬n cÇu sau) (1.3) Trong ®ã: bi- VÕt b¸nh xe cÇu i, m M- M« men xo¾n, Nm Khi mét bªn b¸nh xe t¸ch khái nÒn ®­êng th× m« men xo¾n lín nhÊt x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (1.4) Trong ®ã: M'- M« men xo¾n khung lín nhÊt, Nm a'i- Kho¶ng c¸ch tõ träng t©m xe ®Õn cÇu i, m Ga- Träng l­îng toµn bé cña xe, N TÝnh khung vá xe theo t¶i träng ®éng th¼ng ®øng. Th«ng th­êng t¶i träng ®éng ®­îc ®Æc tr­ng b»ng hÖ sè t¶i träng ®éng. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hÖ sè t¶i träng ®éng t¸c dông lªn khung xe lµ mét vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p, v× t¶i träng ®éng cã thÓ sinh ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau. HÖ sè t¶i träng ®éng th­êng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc kinh nghiÖm nhËn ®­îc tõ hµng lo¹t c¸c thÝ nghiÖm. HÖ sè nµy b»ng tØ sè cña trÞ sè t¶i träng ®éng trªn t¶i träng tÜnh. T¶i träng ®éng t¸c ®éng lªn khung vµ c¸c côm chi tiÕt kh«ng ®­îc treo phô thuéc chñ yÕu vµo sù t­¬ng t¸c gi÷a b¸nh xe vµ mÆt ®­êng. HÖ sè t¶i träng ®éng trong tr­êng hîp nµy b»ng tû sè gi÷a ph¶n lùc th¼ng ®øng ®éng vµ ph¶n lùc th¼ng ®øng tÜnh t¸c dông th¼ng gãc lªn b¸nh xe. Ngoµi ra, khi tÝnh khung vá «t« cÇn chó ý ®Õn c¸c t¶i träng ®éng kh¸c nh­ lùc va ch¹m, lùc qu¸n tÝnh cña xe khi t¨ng tèc, phanh xe hoÆc khi quay vßng, c¸c rung ®éng do ®éng c¬, hÖ thèng truyÒn lùc, b¸nh xe vµ còng nh­ sù céng h­ëng c¸c dao ®éng riªng cña khung vá «t«. Trong chÕ ®é t¶i träng tÝnh to¸n ®éng, kÝch thÝch tõ mÆt ®­êng lªn « t« lµ nguån ph¸t sinh t¶i träng ®éng chñ yÕu. KÝch ®éng nµy phô thuéc vµo vËn tèc chuyÓn ®éng, chÊt l­îng hÖ thèng treo « t« vµ ®Æc tr­ng cña mÊp m« biªn d¹ng ®­êng g©y nªn sù dao ®éng cña « t«. C¸c ®Æc tr­ng nµy cña mÊp m« biªn d¹ng ®­êng ®­îc x¸c ®Þnh phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p m« t¶ to¸n häc c¸c mÊp m« biªn d¹ng ®­êng. Khi tÝnh to¸n t¶i träng ®éng lªn c¸c côm, hÖ thèng trªn «t« nãi chung vµ khung vá xe nãi riªng, mÊp m« biªn d¹ng ®­êng cã thÓ ®­îc m« t¶ nh­ lµ hµm ngÉu nhiªn liªn tôc cña chiÒu cao nhÊp nh« theo chiÒu dµi ®­êng. Theo c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· cã th× c¸c hµm ngÉu nhiªn cña mÊp m« biªn d¹ng ®­êng cã tÝnh dõng, ergodic vµ ph©n bè chuÈn. Do vËy trong c¸c bµi to¸n ®éng lùc häc « t«, kÝch thÝch ®éng häc tõ mÆt ®­êng ®­îc xem nh­ lµ mét thÓ hiÖn ngÉu nhiªn cña hµm ngÉu nhiªn m« t¶ nhÊp nh« biªn d¹ng ®­êng ®o ®­îc tõ thùc nghiÖm. C¸c kÝch thÝch nµy th«ng qua hÖ dao ®éng « t« sÏ t¸c ®éng lªn khung vá xe còng cã ®Æc tÝnh ngÉu nhiªn. C¸c t¶i träng ®éng nµy ®­îc x¸c ®Þnh tõ viÖc gi¶i hÖ dao ®éng « t« hoÆc b»ng thùc nghiÖm. Ngoµi ra, khi xe chuyÓn ®éng, dao ®éng « t« lµm ph¸t sinh c¸c lùc qu¸n tÝnh do c¸c khèi l­îng b¶n th©n khung, vá xe, khèi l­îng phÇn kh«ng treo cña xe, c¸c ph¶n lùc t¹i c¸c ô nhÝp...Thùc nghiÖm ®· chØ ra gia tèc th¼ng ®øng phÇn ®­îc treo kh«ng v­ît qu¸ 2g (g lµ gia tèc träng tr­êng 9.81 m/s2), vµ m« men xo¾n khung lín nhÊt kh«ng v­ît qu¸ 0,5Gibi Nm, ë ®©y Gi vµ bi lµ träng l­îng ph©n bè vµ vÕt b¸nh xe cña cÇu i. (i=1 nÕu m1 < m2). VÊn ®Ò ®¸nh gi¸ chÊt l­îng khung vá «t«. 1.3.1. C¸c bµi to¸n ®¸nh gi¸ khung vá xe. Nh×n chung khung vá xe cÇn b¶o ®¶m ®é cøng v÷ng cao, ®é biÕn d¹ng nhá, ®é bÒn vµ ®é bÒn l©u. Muèn vËy, khi thiÕt kÕ cÇn x¸c ®Þnh c¸c øng suÊt, néi lùc trong khung vá xe d­íi t¸c dông cña c¸c t¶i träng. C¸c gi¸ trÞ nµy ph¶i n»m trong giíi h¹n cho phÐp vµ kh«ng g©y ra sù ph¸ huû kÕt cÊu do mái trong toµn bé thêi gian sö dông xe. C¸c bµi to¸n tÝnh to¸n khung vá xe th«ng th­êng lµ: Bµi to¸n tÝnh biÕn d¹ng, tÝnh bÒn, bÒn mái khung vá xe. Bµi to¸n tÝnh biÕn d¹ng khung vá xe Bµi to¸n tÝnh biÕn d¹ng vµ øng suÊt cña c¸c phÇn tö khung vá xe lµ bµi to¸n chñ yÕu khi tÝnh to¸n thiÕt kÕ vµ hoµn thiÖn khung vá xe. §©y lµ bµi to¸n kh¸ phøc t¹p do vá xe cã kÕt cÊu vµ tr¹ng th¸i øng suÊt phøc t¹p ®­îc kÕt cÊu thµnh tõ nhiÒu phÇn tö. BiÕn d¹ng vµ øng suÊt cña vá xe cã thÓ tÝnh theo hai ph­¬ng ph¸p : Ph­¬ng ph¸p tÝnh s¬ bé vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh chÝnh x¸c. Ph­¬ng ph¸p tÝnh s¬ bé hiÖn nay dùa trªn c¬ së cña søc bÒn vËt liÖu, lý thuyÕt ®µn håi hoÆc lý thuyÕt tÊm cã cÊu tróc ®¬n nguyªn. Ph­¬ng ph¸p tÝnh chÝnh x¸c dùa trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p phÇn tö h÷u h¹n víi sù hç trî cña m¸y tÝnh cho phÐp x¸c ®Þnh kh¸ chÝnh x¸c øng suÊt vµ biÕn d¹ng cña mét ®iÓm bÊt kú trªn kÕt cÊu khi chÞu c¸c lo¹i t¶i träng kh¸c nhau. §Ó ®¸nh gi¸ ®é biÕn d¹ng cña khung, vá xe, cã thÓ sö dông c¸c th«ng sè nh­ ®é cøng uèn, ®é cøng xo¾n vµ c¸c chØ tiªu dÉn xuÊt tõ chóng nh­ ®é cøng uèn riªng, ®é cøng xo¾n riªng. §é cøng uèn C,U (N/mm) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (1.5) §é cøng xo¾n C'x (Nm/®é) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (1.6) §é cøng uèn riªng C''u (Nm3/®é) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (1.7) §é cøng xo¾n riªng C''x (Nm2/®é) ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: (1.8) Trong ®ã : P- Lùc vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng khung,N. f- ChuyÓn vÞ do P g©y nªn, mm. M- M« men g©y xo¾n, Nm. j- Gãc xo¾n theo toµn bé chiÒu dµi khung, ®é. L- ChiÒu dµi c¬ së cña xe, mm. MÆt kh¸c ®é cøng v÷ng cña khung xe cã thÓ ®­îc ®¸nh gi¸ qua c¸c chuyÓn vÞ, biÕn d¹ng t¹i c¸c nót phÇn tö. §é cøng v÷ng cña khung xe ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng ®é biÕn d¹ng kÕt cÊu khung t¹i c¸c vÞ trÝ ®Æc biÖt nh­: c¸c ®iÓm ®Æt ®éng c¬, hÖ thèng truyÒn lùc,... Trong kÕt cÊu thùc, c¸c vÞ trÝ nµy ®Òu cã ®Öm ®µn håi vµ dung sai t­¬ng ®èi lín, nªn trong thùc tÕ ®èi víi kÕt cÊu khung xe, ng­êi ta quan t©m tíi ®é bÒn nhiÒu h¬n. Bµi to¸n tÝnh bÒn khung vá xe §èi víi kÕt cÊu khung xe, viÖc tÝnh to¸n kiÓm nghiÖm ®é bÒn cã ý nghÜa quan träng. §é bÒn khung xe ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng sù ph©n bè øng suÊt trªn toµn bé khung vµ gi¸ trÞ øng suÊt lín nhÊt t¹i c¸c mÆt c¾t nguy hiÓm so víi gi¸ trÞ cho phÐp cña vËt liÖu. §èi víi vËt liÖu thÐp chÕ t¹o khung xe, gÝa trÞ nµy lµ [s] = 25000N/cm2. * TÝnh bÒn khung « t« theo t¶i träng tÜnh Theo ph­¬ng ph¸p nµy, ng­êi ta th­êng tÝnh uèn khung theo m« h×nh ph¼ng víi t¶i träng tÜnh vµ cã tÝnh ®Õn ¶nh h­ëng cña t¶i träng ®éng. T¶i träng ®éng ®­îc ®­a vµo d­íi d¹ng hÖ sè t¶i träng ®éng Kd khi tÝnh chän øng suÊt cho phÐp vµ hÖ sè nµy ®­îc lùa chän theo c¸c b¶ng kinh nghiÖm trong tµi liÖu. Khi tÝnh to¸n ng­êi ta gi¶ thiÕt: - T¶i träng t¸c dông lªn khung gåm t¶i träng tËp trung vµ t¶i träng ph©n bè. - Coi träng l­îng cña mét sè bé phËn l¾p trªn khung nh­ thïng hµng, buång l¸i.v.v... ph©n bè ®Òu trªn chiÒu dµi khung xe. - Coi t¶i träng ph©n bè ®èi xøng qua mÆt ph¼ng däc cña « t«. - Coi c¸c dÇm ngang chØ cã t¸c dông gia cêng vµ dÇm däc chØ chÞu uèn trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng. TiÕn hµnh x©y dùng s¬ ®å t¶i träng t¸c dông lªn khung, chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc c¸c vÞ trÝ cã m« men uèn lín . Dùa vµo c¸c gi¸ trÞ m« men uèn ë c¸c vÞ trÝ nµy cã thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra bÒn khung theo c«ng thøc (1.9) Trong ®ã : - Giíi h¹n ch¶y. Kd - HÖ sè t¶i träng ®éng. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ chóng ta cã thÓ chän tiÕt diÖn cña khung xe hîp lý dùa vµo c«ng thøc sau: Mumax : M« men uèn cùc ®¹i. Wu : M« men chèng uèn cña khung « t«. Khung « t« th­êng lµm b»ng thÐp cã tiÕt diÖn ch÷ [ nªn Trong ®ã : b - ChiÒu réng khung. h - ChiÒu cao khung. - ChiÒu dµy khung. Ngoµi tÝnh khung theo ®é bÒn uèn, khung xe cßn ®­îc tÝnh to¸n theo xo¾n. §é cøng xo¾n khung xe x¸c ®Þnh tõ c¸c gãc xo¾n ë c¸c mÆt c¾t ®i qua t©m c¸c cÇu xe. §é cøng xo¾n ®­îc x¸c ®Þnh tõ s¬ ®å h×nh 1.6 vµ b»ng c«ng thøc sau : uZi’ uZi” uZj’ uZj” BK L ji jj §Çu xe H×nh 1.6 S¬ ®å tÝnh to¸n xo¾n kÕt cÊu khung xe (1.10) Trong ®ã Cij - §é cøng xo¾n tõ to¹ ®é i ®Õn to¹ ®é j uZ’i , uZ”i – BiÕn d¹ng theo chiÒu Z cña vÞ trÝ i bªn tr¸i, ph¶i uZ’j , uZ”j – BiÕn d¹ng theo chiÒu Z cña vÞ trÝ j bªn tr¸i, ph¶i Bk lµ chiÒu réng khung, mm Lij lµ chiÒu dµi c¸c ®o¹n khung, mm C¨n cø vµo biÕn d¹ng theo chiÒu dµi khung ®Ó ®¸nh gi¸ ®é bÒn xo¾n cña khung xe. * TÝnh bÒn khung « t« theo t¶i träng ®éng Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, gi¸ trÞ cña t¶i träng ®éng phô thuéc vµo tèc ®é chuyÓn ®éng cña «t«, chÊt l­îng bÒ mÆt ®­êng vµ t¶i träng cña xe. Do ®ã, ®Ó tÝnh to¸n khung « t« chóng ta ph¶i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh sù thay ®æi cña t¶i träng t¸c dông lªn khung theo vËn tèc chuyÓn ®éng trªn tõng lo¹i ®­êng. Muèn x¸c ®Þnh ®îc mèi quan hÖ gi÷a t¶i träng ®éng víi vËn tèc, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a sù dÞch chuyÓn cña th©n xe víi vËn tèc chuyÓn ®éng. Tøc lµ x©y dùng hµm ZV = f(v) trªn tõng lo¹i ®­êng cô thÓ. Sau khi x©y dùng ®îc hµm ZV = f(v), ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng mèi quan hÖ gi÷a m« men uèn khung xe theo chiÒu dµi khung xe. Tøc lµ x©y dùng hµm MV = f(Lo). ViÖc x©y dùng c¸c hµm trªn lµ rÊt phøc t¹p vµ còng ch­a thËt chÝnh x¸c bëi t¶i träng ®éng t¸c dông lªn khung kh«ng tu©n theo mét quy luËt cô thÓ nµo mµ lµ c¸c hµm ngÉu nhiªn phô thuéc vµo biªn d¹ng mÆt ®­êng vµ c¸c yÕu tè ®éng kh¸c. Do nh÷ng nguyªn nh©n trªn cho nªn hiÖn nay khung « t« ®­îc tÝnh chñ yÕu theo t¶i träng tÜnh. §Ó c¸c chi tiÕt lµm viÖc ®¶m b¶o bÒn, khi chän øng suÊt cho phÐp ph¶i chó ý ®Õn t¶i träng ®éng c¬ cã thÓ sinh ra trong lóc sö dông, nghÜa lµ ph¶i chän hÖ sè an toµn cho thÝch hîp. Ngoµi ra ë mét sè c«ng thøc tÝnh to¸n cã tÝnh ®Õn hÖ sè t¶i träng ®éng t×m ra b»ng thùc nghiÖm. KÕt qu¶ tÝnh cña bµi to¸n nµy th­êng ë d¹ng biÓu ®å uèn, biÓu ®å gãc xo¾n vµ biÓu ®å biÕn d¹ng vµ øng suÊt theo chiÒu dµi khung. Nã cho phÐp ®¸nh gi¸ tÝnh dÔ biÕn d¹ng cña khung, chØ ra c¸c vÞ trÝ biÕn d¹ng vµ øng suÊt thay ®æi ®ét ngét, nhÞp ®é thay ®æi biÕn d¹ng vµ øng suÊt theo chiÒu dµi khung. BiÓu ®å ph©n bè øng suÊt cho phÐp chØ ra c¸c khu vùc tËp trung øng suÊt trªn khung xe, lµm c¬ së hoµn thiÖn kÕt cÊu khung xe khi thiÕt kÕ. 1.3.2.Bµi to¸n tÝnh to¸n bÒn mái khung vá xe C¸c t¶i träng sinh uèn vµ xo¾n bao gåm c¶ t¶i träng tÜnh vµ ®éng sÏ g©y mái cho c¸c phÇn tö cña xe. §é bÒn mái cña khung vá xe sÏ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo øng suÊt lín nhÊt cña chu tr×nh ho¹t ®éng d­íi t¸c ®éng cña t¶i träng thay ®æi, gi¸ trÞ øng suÊt tÝnh to¸n (giíi h¹n mái cña vËt liÖu) ®èi víi vËt liÖu chÕ t¹o khung vá, c¸c yÕu tè kÕt cÊu, yÕu tè c«ng nghÖ vµ ®iÒu kiÖn, m«i tr­êng lµm viÖc. KÕt qu¶ tÝnh cña bµi to¸n tÝnh bÒn khung vá xe víi biÓu ®å øng suÊt theo chiÒu dµi khung lµ c¬ së sè liÖu cho tÝnh to¸n bÒn mái cña khung vá xe. KÕt luËn ¤t« lµ mét lo¹i ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¬ ®éng, ho¹t ®éng trªn nhiÒu lo¹i ®Þa h×nh ®­êng x¸, víi nhiÒu c«ng dông kh¸c nhau trong vËn chuyÓn hµng ho¸, con ng­êi phôc vô c¸c lÜnh vùc kinh tÕ còng nh­ quèc phßng. ¤t« rÊt ®a d¹ng vµ phong phó vÒ chñng lo¹i kÐo theo sù ®a d¹ng vÒ kÕt cÊu cña khung vá xe. Trong qu¸ tr×nh sö dông, khung vá chÞu t¸c dông kh¸c nhau cña ngo¹i lùc vµ lµm ¶nh h­ëng ®Õn tuæi thä cña «t« nãi chung vµ khung vá xe nãi riªng. Cã nhiÒu yÕu tè ®¸nh gi¸ vÒ khung vá «t«, trong ®ã yÕu tè ®é bÒn vµ ®é bÒn mái lµ quan träng nhÊt. VÊn ®Ò tÝnh to¸n ®é bÒn cña khung vá xe ë ViÖt nam ®· ®­îc nhiÒu t¸c gi¶ quan t©m d­íi nhiÒu khÝa c¹nh. Trong lÜnh vùc øng dông c¸c phÇn mÒm ph©n tÝch kÕt cÊu hiÖn ®¹i ®Ó tÝnh to¸n bÒn cho khung vá xe còng ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu, luËn ¸n tiÕn sÜ vµ th¹c sÜ ®Ò cËp ®Õn. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c c«ng tr×nh nµy ®· t¹o c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n bÒn phÇn khung,vá xe. Do vËy, trong ph¹m vi cña luËn v¨n nµy, sÏ chØ tËp trung nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ vÒ ®é bÒn mái cho khung vá xe, gãp phÇn cho viÖc tÝnh to¸n, thiÕt kÕ, chÕ t¹o khung vá xe ë ViÖt Nam.