Nghiên cứu, đánh giá quá trình công nghệ sửa chữa các cụm hệ thống truyền lực ôtô tại nhà máy Z551. Đề xuất các giải pháp nâng cao năng suất chất lượng của quá trình sửa chữa đó

Ch­¬ng 3 §¸nh gi¸ - ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p. 3.1. §¸nh gi¸ chung. Nhµ m¸y Z551 lµ nhµ m¸y söa ch÷a «t« cña qu©n ®éi, cã bÒ dµy truyÒn thèng, cã ®éi ngò c¸n bé, kü s­ vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ, cã kinh nghiÖm trong söa ch÷a xe qu©n sù. Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc «t« nãi chung, quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a phôc håi c¸c chi tiÕt nãi riªng t¹i nhµ m¸y Z551 ®­îc x©y dùng dùa trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c chung cña c«ng nghÖ söa ch÷a vµ sù ®óc kÕt c¸c bµi häc kinh nghiÖm do Liªn X« cò chuyÓn giao cã tÝnh ®Õn t×nh h×nh thùc tiÔn t¹i ViÖt Nam vµ ë nhµ m¸y. Cã thÓ nãi nhµ m¸y ®· x©y dùng vµ thiÕt lËp ®­îc quy tr×nh c«ng nghÖ c¬ b¶n trong d©y truyÒn söa ch÷a lín «t« t­¬ng ®èi hîp lý. Nhµ m¸y ®· tæ chøc qu¶n lý vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt chÆt chÏ, cã kÕ ho¹ch cô thÓ râ rµng võa mang tÝnh chiÕn l­îc æn ®Þnh ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña nhµ m¸y võa ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm vµ ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n. §èi víi nhiÖm vô söa ch÷a xe qu©n sù, nhµ m¸y ®· tËp trung khai th¸c cao nhÊt mäi kh¶ n¨ng kü thuËt øng dông c«ng nghÖ míi, tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n, ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý, n©ng cao chÊt l­îng söa ch÷a xe ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô cña qu©n ®éi. Lµ mét doanh nghiÖp söa ch÷a xe - m¸y cña qu©n ®éi, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè l­îng xe qu©n ®éi ®­a vµo söa ch÷a ngµy mét gi¶m dÉn tíi vÊn ®Ò khã kh¨n bøc xóc nhÊt lµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, v× vËy ngoµi nhiÖm vô söa ch÷a xe - m¸y qu©n ®éi, nhµ m¸y ®· thËn träng tØ mØ nghiªn cøu thÞ tr­êng, tæ chøc söa ch÷a vµ s¶n xuÊt ®¶m b¶o chÊt l­îng tèt, gi¸ thµnh s¶n phÈm hîp lý b­íc ®Çu ®· g©y ®­îc uy tÝn víi kh¸ch hµng. 3.1.1. Sù bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng söa ch÷a hÖ thèng truyÒn lùc. Nhµ m¸y ®­îc bè trÝ ë ®Þa bµn t­¬ng ®èi phï hîp víi yªu cÇu chung trong chiÕn tranh còng nh­ trong thêi b×nh. MÆt b»ng s¶n xuÊt ®­îc thiÕt kÕ, bè trÝ phï hîp víi ®­êng d©y c«ng nghÖ söa ch÷a. DiÖn tÝch triÓn khai ®ñ lín, cã kh¶ n¨ng n©ng cao ®­îc c«ng suÊt còng nh­ ph¸t triÓn vÒ c«ng nghÖ söa ch÷a. §èi víi ph©n x­ëng söa ch÷a hÖ thèng tr­yÒn lùc cña nhµ m¸y, xÐt vÒ tæng thÓ vµ viÖc bè trÝ mÆt b»ng ph©n x­ëng víi c¸c thiÕt bÞ hiÖn cã ®¶m b¶o ®­îc kü thuËt trong tæ chøc söa ch÷a. Cã hÖ thèng ®­êng d©y c«ng nghÖ vËn chuyÓn b»ng xe goßng, cÇu chuyÓn v× vËy gi¶m tèi ®a lao ®éng nÆng nhäc cho c«ng nh©n. C¸c vÞ trÝ ®Æt trang thiÕt bÞ theo c«ng dông cña nã trong gia c«ng chi tiÕt vµ phôc vô qu¸ tr×nh söa ch÷a phï hîp víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ trong söa ch÷a. Phßng ®iÒu hµnh chØ huy ®­îc bè trÝ trªn g¸c 2 gÇn cöa ra vµo, do vËy thuËn tiÖn theo dâi vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc. Trªn mÆt b»ng cã bè trÝ cÇu chuyÓn t¶i träng ®ñ lín t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho viÖc vËn chuyÓn trong qu¸ tr×nh söa ch÷a. Ngoµi ra cßn bè trÝ c¸c hÖ thèng th«ng giã, chiÕu s¸ng, hÖ thèng ®iÖn n­íc vµ hÖ thèng cung cÊp khÝ nÐn… ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèt cho c«ng nh©n lµm viÖc. 3.1.2. T×nh tr¹ng trang thiÕt bÞ. C¸c trang thiÕt bÞ chÝnh cña ph©n x­ëng ®Òu ®­îc trang bÞ ®· l©u, ch­a ®­îc thay thÕ bæ sung nªn t­¬ng ®èi cò vµ l¹c hËu. Mét sè m¸y mãc ®· bÞ h­ háng nÆng kh«ng cßn kh¶ n¨ng phôc håi söa ch÷a (vÝ dô nh­ m¸y Ðp thuû lùc 40 tÊn ë khu vùc söa ch÷a hép sè). §iÒu ®ã g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc ®¶m b¶o n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng söa ch÷a cña ph©n x­ëng. Xong bªn c¹nh ®ã, ph©n x­ëng ®· n©ng cÊp ®­îc mét sè thiÕt bÞ kiÓm thö nh­ b¨ng thö vµ ch¹y rµ hép sè, cÇu xe vµ b¨ng thö tæng hîp gÇn s¸t víi ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng thùc tÕ cña xe. 3.1.3. §¸nh gi¸ quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a. Dùa trªn quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc ®· ®­îc nhµ m¸y x©y dùng, néi dung thùc hiÖn ®­îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù nghiªm ngÆt. T¹i mçi vÞ trÝ lµm viÖc ®Òu cã phiÕu c«ng nghÖ vµ b¶ng yªu cÇu kü thuËt. Kh©u gi¸m ®Þnh kiÓm tra kü thuËt ®­îc tæ chøc chÆt chÏ tõ khi nhËn cho tíi khi bµn giao. Qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s÷a ch÷a cña nhµ m¸y nãi chung, cña ph©n x­ëng söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc nãi riªng hiÖn nay ¸p dông theo ph­¬ng ph¸p d©y chuyÒn, c¸c nguyªn c«ng ®­îc bè trÝ däc theo ®­êng d©y c«ng nghÖ söa ch÷a vµ ®­îc hoµn thiÖn khi ra khái vÞ trÝ cuèi cïng. Nhê ¸p dông ph­¬ng ph¸p trªn nªn ®· n©ng cao ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng kh¶ n¨ng chuyªn m«n ho¸, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho c«ng nh©n. Nhµ m¸y tæ chøc qu¸ tr×nh c«ng nghÖ b»ng viÖc thùc hiÖn c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a ë c¸c ph©n x­ëng xong hiÖn nay viÖc x©y dùng c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ ch­a hoµn thiÖn, míi x©y dùng vµ thiÕt lËp ®­îc quy tr×nh th¸o, l¾p vµ mét sè quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a phôc håi nh÷ng chi tiÕt c¬ b¶n, mét sè vÞ trÝ lµm viÖc cña c«ng nh©n ch­a cã quy tr×nh c«ng nghÖ cô thÓ, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi chÊt l­îng söa ch÷a. 3.1.4. §¸nh gi¸ c¸c nguyªn c«ng c¬ b¶n söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc. Sau khi c¸c côm ®­îc nhËn tõ khu vùc th¸o xe vÒ ph©n x­ëng sÏ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c nguyªn c«ng nh­ ®· chØ ra ë s¬ ®å tæng qu¸t qu¸ tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a lín côm. Qua nghiªn cøu qu¸ tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a lín c¸c côm rót ra mét sè nhËn xÐt ®¸nh gi¸ sau ®©y: * Röa ngoµi vµ lµm s¹ch côm. Lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn nh»m lµm s¹ch bªn ngoµi côm vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nguyªn c«ng tiÕp theo, ph¸t hiÖn s¬ bé nh÷ng h­ háng cña côm vµ b¶o ®¶m vÖ sinh c«ng nghiÖp. ViÖc röa vµ lµm s¹ch côm cña nhµ m¸y ch­a thËt sù ®¹t yªu cÇu, khu vùc röa côm ch­a ®¶m b¶o vÖ sinh c«ng nghiÖp theo yªu cÇu, hÖ thèng tho¸t n­íc ch­a ®¶m b¶o, v× vËy ¶nh h­ëng tíi m«i tr­êng vµ søc khoÎ cña c«ng nh©n. * Th¸o c¸c chi tiÕt ra khái côm. ë mçi vÞ trÝ ®Òu cã quy tr×nh c«ng nghÖ th¸o cô thÓ, viÖc th¸o c¸c chi tiÕt ra khái côm ®­îc thùc hiÖn theo ®óng quy tr×nh c«ng nghÖ, ®· tËn dông vµ ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng c¬ khÝ ho¸ qu¸ tr×nh th¸o ®ång thêi gi¶m thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt. Xong qu¸ tr×nh th¸o côm cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nh­: viÖc xö lý mèi ghÐp tr­íc khi th¸o th­êng kh«ng ®¶m b¶o v× vËy kh«ng tËn dông ®­îc nh÷ng chi tiÕt cã kh¶ n¨ng cßn n»m trong giíi h¹n cho phÐp sö dông, cßn cã sù ®Ó lÉn c¸c chi tiÕt kh«ng cã kh¶ n¨ng l¾p lÉn, c¸c gi¸ quay, gi¸ ®ì ch­a thËt sù ®¶m b¶o ch¾c ch¾n nh­ng ch­a ®­îc söa ch÷a vµ hoµn chØnh. * KiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt. KiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng t×nh tr¹ng kü thuËt cña tõng chi tiÕt, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng ph¸p söa ch÷a hîp lý nhÊt. ë ®©y ph©n x­ëng tæ chøc viÖc kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt ch­a thËt tØ mØ, v× thÕ viÖc x¸c ®Þnh ®óng t×nh tr¹ng kü thuËt vµ møc söa ch÷a ch­a thËt chuÈn x¸c, trang thiÕt bÞ ®o kiÓm vµ bè trÝ mÆt b»ng ch­a ®¶m b¶o theo yªu cÇu kü thuËt, thêi gian kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt cßn qu¸ dµi, sè chi tiÕt bÞ lo¹i nhiÒu, v× vËy lµm gi¶m kinh tÕ trong söa ch÷a. * TÈy röa vµ lµm s¹ch chi tݪt. ViÖc röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y tÈy röa, c¸c chi tiÕt ®­îc lµm s¹ch b»ng dung dÞch NaOH 5% ë nhiÖt ®é 75 - 85oC sau ®ã ®­îc röa b»ng n­íc s¹ch. Mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt ph¶i pha thªm vµo thµnh phÇn dung dÞch chÊt Na3PO4, mét sè chi tiÕt hîp kim mµu ®­îc röa b»ng dÇu Diezel mµ kh«ng röa b»ng dung dÞch kiÒm ®Ó tr¸nh ¨n mßn. Qu¸ tr×nh röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt cña ph©n x­ëng ®­îc thùc hiÖn t­¬ng ®èi tèt xong ch­a ¸p dông ®­îc mét sè ph­¬ng ph¸p tÈy röa mang tÝnh c«ng nghÖ cao h¬n, ch­a thùc sù tiÕt kiÖm trong viÖc sö dông ho¸ chÊt, x¨ng dÇu cho viÖc tÈy röa. * Söa ch÷a chi tiÕt. C¨n cø vµo viÖc kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt vµ x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p söa ch÷a c¸c chi tiÕt cÇn ®­îc söa ch÷a v× chi tiÕt bÞ mµi mßn, h­ háng qu¸ giíi h¹n cho phÐp nªn ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a ®Ó kh«i phôc l¹i kh¶ n¨ng lµm viÖc ®Õn lÇn söa ch÷a tiÕp theo. ViÖc söa ch÷a phôc håi chi tiÕt ë nhµ m¸y hiÖn nay ®èi víi söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc míi chØ tiÕn hµnh víi c¸c nguyªn c«ng söa ch÷a ®¬n gi¶n nh­ tar« l¹i ren, söa ba via b¸nh r¨ng… c¸c h­ háng lín cña chi tiÕt kh«ng ®­îc söa ch÷a v× bÞ h¹n chÕ bëi thiÕt bÞ dông cô vµ kh¶ n¨ng söa ch÷a cña ph©n x­ëng. HiÖn nay viÖc x©y dùng thiÕt lËp quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a phôc håi chi tiÕt cña nhµ m¸y lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt còng nh­ viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp trang thiÕt bÞ nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng söa ch÷a, gi¶m thêi gian, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong d©y chuyÒn söa ch÷a hÖ thèng truyÒn lùc cña nhµ m¸y hiÖn nay, ph­¬ng ph¸p söa ch÷a thay thÕ lµ chñ yÕu lµm cho gi¸ thµnh söa ch÷a t¨ng lªn, kh«ng ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng söa ch÷a cña nhµ m¸y. * Chän bé chi tiÕt. Ph©n x­ëng ®· ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p chän bé chi tiÕt kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt ®Æt ra, tuú theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, ®Æc tÝnh t¶i träng vµ ®Æc tÝnh l¾p ghÐp cña c¸c c¬ cÊu bé phËn tõng lo¹i xe. B­íc nguyªn c«ng nµy ®­îc nhµ m¸y tæ chøc thùc hiÖn ®¶m b¶o yªu cÇu vµ tiÕn ®é nhanh h¬n do c«ng nh©n cã kinh nghiÖm thùc hiÖn. * L¾p r¸p côm. Nguyªn c«ng nµy ®­îc thùc hiÖn theo quy tr×nh c«ng nghÖ l¾p r¸p côm ë tõng vÞ trÝ, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn l¾p côm ®· kÕt hîp kiÓm tra vµ kh¾c phôc nh÷ng h­ háng ph¸t hiÖn ®­îc, qu¸ tr×nh l¾p côm ë c¸c vÞ trÝ ®­îc thùc hiÖn tèt theo ®óng quy tr×nh c«ng nghÖ l¾p sau mçi cung ®o¹n l¾p ®Òu ®­îc kiÓm tra thËn träng c¸c th«ng sè tiªu chuÈn kü thuËt vµ chÕ ®é l¾p ghÐp c¸c côm. MÆt h¹n chÕ lµ thiÕt bÞ dông cô ch­a ®¶m b¶o yªu cÇu cÇn thiÕt cho viÖc l¾p côm. * Ch¹y rµ - thö côm. C«ng viÖc nµy ®­îc nhµ m¸y quan t©m ®Çu t­ n©ng cÊp mét sè thiÕt bÞ hiªn ®¹i cho c¸c ph©n x­ëng. ë ph©n x­ëng söa ch÷a hÖ thèng truyÒn lùc ®· cã c¸c thiÕt bÞ ch¹y rµ thö lùc cho c¸c côm nh­ gi¸ thö ly hîp, b¨ng thö vµ ch¹y rµ hép sè, cÇu xe, b¨ng thö tæng hîp vµ m¸y c©n b»ng trôc truyÒn. Nhê cã c¸c thiÕt bÞ nãi trªn ®· n©ng cao ®­îc ®é tin cËy cña c¸c côm vµ toµn xe sau söa ch÷a. Trong qu¸ tr×nh ch¹y rµ vµ thö côm ®· kiÓm tra ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc kÞp thêi c¸c sù cè do l¾p r¸p, ®iÒu chØnh sai lÖch g©y ra. * S¬n côm. ViÖc s¬n c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc trong ph©n x­ëng kh«ng cã phßng s¬n chuyªn dïng, ¸p dông c«ng nghÖ s¬n tiªn tiÕn h¹n chÕ nªn chÊt l­îng s¬n bÞ gi¶m. MÆt kh¸c, do tiÕn hµnh s¬n ngay t¹i vÞ trÝ söa ch÷a g©y « nhiÔm m«i tr­êng ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cña c«ng nh©n. Tãm l¹i: Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn nhµ m¸y cÇn ph¶i quan t©m ®Çu t­ chiÒu s©u kü thuËt, n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé, kü s­ vµ c«ng nh©n nhµ m¸y, c¶i tiÕn n©ng cÊp trang thiÕt bÞ kü thuËt cò, mua s¾m trang thiÕt bÞ míi, ¸p dông c«ng nghÖ míi vµ x©y dùng ®Çy ®ñ c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ thiÕt lËp quy tr×nh c«ng nghÖ söa ch÷a phôc håi chi tiÕt cho c¸c lo¹i xe míi ®ang ®­îc sö dông trong qu©n ®éi ®ång thêi më réng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp t¹o viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng, bæ sung vµo ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n nh÷ng ng­êi cã hiÓu biÕt vÒ hÖ xe míi lµm nßng cèt x©y dùng lùc l­îng söa ch÷a cña nhµ m¸y, kh¼ng ®Þnh ®­îc chÝnh m×nh, ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô qu©n ®éi giao cho trong giai ®o¹n míi. 3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng qu¸ tr×nh söa ch÷a c¸c côm hÖ thèng truyÒn lùc. 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p chung. Trong nh÷ng n¨m qua, kÓ tõ khi hÖ thèng c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u vµ Liªn X« cò sôp ®æ, nguån viÖn trî trang bÞ kü thuËt qu©n sù kh«ng cßn, nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®ang cßn khã kh¨n nªn §¶ng, Nhµ n­íc, Qu©n ®éi chñ tr­¬ng ®­a trang bÞ qu©n sù vµo niªm cÊt, b¶o qu¶n l©u dµi nªn hµng n¨m sè l­îng xe «t« ®­a vµo söa ch÷a rÊt Ýt so víi c«ng suÊt cña nhµ m¸y nãi chung, cña ph©n x­ëng nãi riªng. V× vËy viÖc bè trÝ theo h­íng chuyªn m«n ho¸ theo d©y truyÒn c«ng nghÖ cña nhµ m¸y lµ thõa c«ng suÊt, l·ng phÝ vÒ mÆt b»ng vµ c«ng suÊt trang thiÕt bÞ. Do khèi l­îng c«ng viÖc phô thuéc vµo tõng th¸ng, tõng tuÇn nªn ph©n x­ëng kh«ng dù kiÕn tr­íc ®­îc sè l­îng c¸c côm ®­a vµo söa ch÷a, kÕ ho¹ch kh«ng æn ®Þnh vµ thiÕu chñ ®éng. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng söa ch÷a, mÆt kh¸c ®Ó phï hîp víi ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña ph©n x­ëng hiÖn nay cã thÓ ®­a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng söa ch÷a nh­ sau: + Tæ chøc giao kho¸n c«ng viÖc ®Õn tõng tæ, tõng ng­êi, tõng nguyªn c«ng, cã ®Þnh møc râ rµng. G¾n tr¸ch nhiÖm cña tõng ng­êi, tõng tæ, tõng bé phËn víi chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh vµ kÕt qu¶ hoµn thµnh nhiÖm vô chung. + Th­êng xuyªn ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt trong ph©n x­ëng còng nh­ trong toµn nhµ m¸y. + Tæ chøc huÊn luyÖn n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau trong tæ. + TiÕp tôc trang bÞ, bæ sung c¸c trang thiÕt bÞ míi ®Ó thay thÕ sè thiÕt bÞ cò, l¹c hËu. + TÝch cùc nghiªn cøu, chÕ t¹o vµ ®i vµo s¶n xuÊt c¸c lo¹i phô tïng thay thÕ tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p nh»m h¹n chÕ phô thuéc nguån phô tïng khai th¸c tõ n­íc ngoµi. + Kh«ng ngõng c¶i tiÕn c«ng nghÖ söa ch÷a. ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p söa ch÷a míi nh»m n©ng cao chÊt l­îng ë tõng nguyªn c«ng còng nh­ trong c¶ qu¸ tr×nh. 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt. 3.2.2.1. TÝnh to¸n thiÕt kÕ xe ®Èy chë cÇu. Qua thùc tÕ nghiªn cøu, t×m hiÓu t¹i nhµ m¸y cho thÊy, ë nhµ m¸y, nhu cÇu thiÕt bÞ vËn chuyÓn phôc vô cho söa ch÷a lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vËn chuyÓn trong ph©n x­ëng söa ch÷a, ë ®©y ®Ò cËp mét lo¹i xe ®Èy chë cÇu nh»m gi¶m nhÑ søc lao ®éng cña c«ng nh©n vµ thuËn tiÖn cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn cÇu tõ vÞ trÝ röa ngoµi ®Õn khu vùc söa ch÷a vµ tõ khu vùc söa ch÷a ®Õn khu vùc thö nghiÖm vµ ®Õn khu vùc tæng l¾p xe. a. Yªu cÇu thiÕt kÕ. - §¶m b¶o vËn chuyÓn an toµn cho c¶ côm vµ ng­êi. - VËn hµnh dÔ dµng vµ an toµn. - KÕt cÊu ®¬n gi¶n, cã thÓ chÕ t¹o b»ng thiÕt bÞ cña ph©n x­ëng (nhµ m¸y). - VËt liÖu chÕ t¹o th«ng dông, rÎ tiÒn. b. M« t¶ xe ®Èy thiÕt kÕ. Xe ®Èy gåm mét khung, hµn b»ng thÐp gãc ch÷ U, cã c¸c thanh ngang ®Ó t¨ng cøng. ë mÆt trªn cña khung cã hµn hai gi¸ kiÓu ch÷ V b»ng thÐp ch÷ U lµm bÖ ®Æt cÇu. MÆt d­íi cña khung bè trÝ bèn b¸nh xe b»ng thÐp ®Æc bäc cao su. * C¸c th«ng sè thiÕt kÕ: - Träng l­îng cña cÇu: 400 [kG] - KÝch th­íc bÒ ngang: 1000 [mm] - KÝch th­íc dµi cña xe: 1700 [mm] S¬ ®å nguyªn lý cÊu t¹o cña xe ®Èy ®­îc chØ ra trªn h×nh 3.1 H×nh 3.1: Xe ®Èy chë cÇu c. KiÓm bÒn cho xe chë cÇu. * TÝnh to¸n kiÓm bÒn cho hai gi¸ däc. Gi¸ cã tiÕt diÖn ngang kiÓu ch÷ C, ®­îc chÕ t¹o tõ thÐp 45. ChiÒu dµi cña gi¸ lµ: a = 1000 [mm], chiÒu cao cña gi¸ lµ b = 200 [mm]. T¶i träng t¸c dông vµo ®iÓm gi÷a cña gi¸ cho nªn gi¸ chÞu øng suÊt uèn. T¶i träng t¸c dông lªn hai gi¸ lµ nh­ nhau, ë ®©y ta xÐt cho mét gi¸. Khèi l­îng cña cÇu lµ: 400 [kg] T¶i träng t¸c dông lªn mét gi¸ lµ P: A X2 X3 X1 P C D B a b P TÝnh to¸n gi¶i hÖ siªu tÜnh b»ng ph­¬ng ph¸p lùc cho gi¸. - TÝnh bËc siªu tÜnh. n = Ln + Lng - 3K = 0 + 3 - 0 = 3 Trong ®ã: n lµ bËc siªu tÜnh; Ln lµ sè liªn kÕt néi (Ln= 0); Lng lµ sè liªn kÕt ngo¹i (Lng=3); K lµ sè c¸c thanh trong hÖ (K = 0). VËy hÖ cã ba bËc siªu tÜnh. - HÖ c¬ b¶n cã thÓ chän nh­ h×nh trªn. C¸c ph¶n lùc liªn kÕt X1, X2, X3 - Theo tµi liÖu [8], hÖ ph­¬ng tr×nh chÝnh t¾c sÏ cã d¹ng: (3.1) Trong ®ã: lµ c¸c chuyÓn vÞ theo ph­¬ng cña X1 do c¸c lùc X1 = 1, X2 = 1, X3 = 1 g©y ra. lµ c¸c chuyÓn vÞ theo ph­¬ng cña X2 do c¸c lùc X1 = 1, X2 = 1, X3 = 1 g©y ra. lµ c¸c chuyÓn vÞ theo ph­¬ng cña X1 do c¸c lùc X1 = 1, X2 = 1, X3 = 1 g©y ra. lµ c¸c chuyÓn vÞ theo ph­¬ng cña X1, X2, X3 do t¶i träng g©y ra. §Ó t×m c¸c hÖ sè vµ sè h¹ng tù do cña hÖ ph­¬ng tr×nh (3.1) ta dïng ph­¬ng ph¸p nh©n biÓu ®å Vªrªsaghin. Ta lÇn l­ît vÏ c¸c biÓu ®å MP, , , §Æt = 1 theo ph­¬ng ngang t¹i D vÏ §Æt = 1 theo ph­¬ng th¼ng ®øng t¹i D vÏ §Æt = 1 t¹i D vÏ Ta cã: Trong ®ã: E lµ m« ®un ®µn håi cña vËt liÖu J lµ m« men qu¸n tÝnh. Thay c¸c gi¸ trÞ t×m ®­îc vµo hÖ (3.1) ta ®­îc (3.2) Rót gän hÖ (3.2) ta ®­îc (3.3) Gi¶i hÖ (3.3) vµ thay c¸c gi¸ trÞ P = 2000 [N]; a = 1 [m]; b = 0,2 [m] ta ®­îc: X1 = 1705 X2 = 1000 X3 = -113,6 V× X3 ©m nªn ta ph¶i chän chiÒu ng­îc víi chiÒu ®· chän. VËy X1 = 1705 [N]; X2 = 1000 [N]; A X2 X3 X1 P C D B X3 = 113,6 [Nm]. Thay kÕt qu¶ t×m ®­îc vµo hÖ c¬ b¶n, ta cã hÖ tÜnh ®Þnh t­¬ng ®­¬ng + XÐt ®o¹n DC (0 £ z1 £ b) [N] [N] T¹i C: [Nm] T¹i D: [Nm] X3 C1 Qy1 Mx1 z1 X2 D X1 Nz1 + XÐt ®o¹n AB t­¬ng tù nh­ ®o¹n CD. D X1 X2 X3 P C B2 Qy2 Mx2 Nz2 z2 + XÐt ®o¹n BCD (0 £ z2 £ a/2) [N] [N] T¹i ®iÓm ®Æt lùc P: [Nm]; T¹i B: [Nm] VÏ biÓu ®å tÜnh ®Þnh cña hÖ tÜnh ®Þnh Víi Mmax = 272,6 [Nm] t¹i ®iÓm ®Æt lùc P, ta cã: [mm3] Trong ®ã: [N/mm2] Wx lµ m« men chèng uèn Ta chän dÇm thÐp ch÷ C sè 5 cã gi¸ trÞ m« men chèng uèn lín h¬n vµ gÇn nhÊt, WX = 9,1.103 [mm3] * TÝnh to¸n kiÓm bÒn cho trôc b¸nh xe. Trôc lµ d¹ng ®Æc, trôc tr¬n mét bËc, ®­îc chÕ t¹o tõ thÐp 45, cã ®é dµi lµ L2 = 60 mm. Trôc ®­îc cè ®Þnh víi hai thanh b¾t 2 ®Çu, t¶i träng t¸c dông vµo 2 ®Çu trôc t­¬ng t¸c víi ph¶n lùc tõ mÆt ®­êng qua b¸nh xe nªn g©y ra øng suÊt uèn cho trôc, kh«ng cã øng suÊt xo¾n. TÝnh lùc ë æ, vÏ biÓu ®å m« men uèn. Khèi l­îng xe chë cÇu lµ: 92 [kg]. T¶i träng cña cÇu xe ®­îc ph©n bè ®Òu cho bèn b¸nh xe. Gäi F' lµ lùc t¸c dông lªn mét b¸nh xe. [N]. Ta cã: R1 + R2 = F' (3.4) a = b = XÐt t¹i ®iÓm ®Æt lùc R2 ®Ó trôc cè ®Þnh th×: [N] VÏ biÓu ®å m« men uèn trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng t¹i ®iÓm ®Æt lùc F' [Nm] - TÝnh gÇn ®óng ®­êng kÝnh trôc. T¹i ®iÓm ®Æt lùc F', m« men uèn lµ lín nhÊt M = 19,5 [Nm]. Theo tµi liÖu [8], ta cã: Trong ®ã: Wx lµ m« men chèng uèn, ®èi víi mÆt c¾t h×nh trßn Wx = 0,1d3 [N/mm2] §­êng kÝnh trôc t¹i tiÕt diÖn ®iÓm ®Æt lùc: [mm] LÊy ®­êng kÝnh trôc d = 16 [mm] - TÝnh kiÓm nghiÖm hÖ sè an toµn mái cña trôc. T¹i tiÕt diÖn gi÷a trôc. øng suÊt uèn: [N/mm2] Giíi h¹n mái: Giíi h¹n bÒn [N/mm2] (theo b¶ng 1.1 tµi liÖu [2]) [N/mm2] T¹i thiÕt diÖn nµy cã l¾p æ l¨n theo kiÓu l¾p cã ®é d«i. - KiÓm tra qu¸ t¶i: Khi qu¸ t¶i, do va ®Ëp dÉn ®Õn lùc t¸c dông t¨ng tíi 50%. T¹i tiÕt diÖn nguy hiÓm: [N/mm2] Theo b¶ng 1.1- Tµi liÖu [2], ta cã: [N/mm2], [N/mm2] [N/mm2] < [N/mm2] VËy kÕt cÊu chÞu ®­îc qu¸ t¶i. - KiÓm tra ®é cøng v÷ng cña trôc. §é vâng cña trôc ¶nh h­ëng xÊu ®Õn sù lµm viÖc cña xe chë cÇu. Bëi vËy cÇn kiÓm tra ®é cøng cña trôc. §Ó x¸c ®Þnh ®é vâng, sö dông b¶ng (16.10) - Chi tiÕt m¸y (TËp 2). §­êng kÝnh cña ®o¹n trôc L2 lÊy b»ng d2 = 16 [mm] ë ®©y m« men qu¸n tÝnh: [mm4]. §é vâng trong mÆt ph¼ng th¼ng ®øng do lùc F ' g©y ra, ë ®©y a = b. §é cøng cña trôc ®­îc ®¶m b¶o. Gãc xoay t­¬ng ®èi cña trôc t¹i vÞ trÝ l¾p b¹c do lùc F' g©y ra. Sö dông b¶ng (16.10) - Chi tiÕt m¸y (TËp 2). v× a = b. VËy kÕt cÊu ®¶m b¶o ®ñ bÒn. §Ó tr¸nh trôc di chuyÓn theo chiÒu trôc ta sö dông trôc d¹ng bu l«ng, ®ai èc cã ®­êng kÝnh vµ b­íc ren M16x2. 3.2.2.2. ThiÕt kÕ vam th¸o æ bi. a. Môc ®Ých, yªu cÇu thiÕt kÕ. * Môc ®Ých. + Th¸o æ bi ra khái trôc khi th¸o rêi hép sè. + TiÕt kiÖm thêi gian thao t¸c. + B¶o vÖ an toµn cho mèi ghÐp. + T¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng söa ch÷a. * Yªu cÇu. + KÕt cÊu vam ph¶i ®¬n gi¶n, gän nhÑ. + DÔ chÕ t¹o, vËt liÖu dÔ kiÕm. + §ñ bÒn trong sö dông. + Gi¸ thµnh thÊp. * Chän ph­¬ng ¸n thiÕt kÕ: Do kÕt cÊu æ bi l¾p trªn trôc nªn cã thÓ sö dông vßng bi vµ ®Çu trôc hép sè lµm bÒ mÆt tú, ®Ó ®¶m b¶o sù ®ång t©m trôc sö dông lo¹i vam cã ba chÊu cÆp. b. CÊu t¹o vµ c¸c th«ng sè thiÕt kÕ. * CÊu t¹o. Vam gåm cã trôc vam, chÊu cÆp, ®ai èc, ®Çu tú, tay quay, vßng Ðp. Trôc vam cã h×nh trô tr¬n, th©n trôc cã tiÖn ren ®Ó liªn kÕt víi ®ai èc lµm nhiÖm vô t¹o lùc kÐo ®Ó th¸o vßng bi ra khái trôc, mét ®Çu ®­îc khoan lç ®Ó l¾p tay quay, ®Çu cßn l¹i cã d¹ng trô bËc vµ ®­îc gia c«ng lç ren b¾t ®ai èc gi÷ ®Çu tú. ChÊu cÆp lµ mét thanh ch÷ L cã vai trß truyÒn lùc kÐo cña vam lªn vßng bi. CÊu t¹o vam ®­îc m« t¶ trªn h×nh 3.2 H×nh 3.2: Vam th¸o æ bi hép sè 1. Bu l«ng, 2. §Çu tú, 3. Vßng Ðp, 4 . ChÊu cÆp, 5. Vßng ®Öm, 6. §ai èc, 7. Trôc vam, 8. Tay quay * C¸c th«ng sè thiÕt kÕ. ChiÒu dµi ®o¹n ren cña trôc vam: 250 [mm] ChiÒu dµi chÊu cÆp: 250 [mm] §­êng kÝnh ngoµi cña vßng bi: 150 [mm] c. ThiÕt kÕ vµ kiÓm bÒn cho vam th¸o æ bi. * ThiÕt kÕ trôc vam. + Tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh lùc Ðp cÇn thiÕt lín nhÊt ®Ó th¸o vßng bi ra khái trôc. Theo c«ng thøc (8.7) - Tµi liÖu [2] (3.4) Trong ®ã: F lµ lùc kÐo cÇn thiÕt [N]; p lµ ¸p suÊt trªn bÒ mÆt tiÕp xóc [N/mm2]; f = 0,1 lµ hÖ sè ma s¸t gi÷a vßng trong æ bi vµ trôc hép sè; d lµ ®­êng kÝnh danh nghÜa cña mèi ghÐp [mm]; l = 35 [mm] lµ chiÒu dµi cña mèi ghÐp. Trong ®ã p ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc (8.10) - Tµi liÖu [2]. (3.5) N lµ ®é d«i cña mèi ghÐp [mm] C1, C2 lµ hÖ sè kÝch th­íc tÝnh to¸n. E1, E2 lµ m« ®un ®µn håi. E1 = E2 = 21.104 [N/mm2] ; d1 lµ ®­êng kÝnh trong cña chi tiÕt bÞ bao, [mm]; d lµ ®­êng kÝnh danh nghÜa cña mèi ghÐp, [mm]; d2 lµ ®­êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt bao, [mm]; m1, m1 lµ hÖ sè Po¸t x«ng, ®èi víi thÐp m = 0,3. Ta cã: C1= 1 - 0,3 = 0,7; §Ó thiÕt kÕ vam an toµn ta chän ®é d«i lín nhÊt mµ mèi ghÐp cã thÓ x¶y ra. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña mèi ghÐp vßng bi vµo cæ trôc cã kiÓu l¾p, ta cã: Nmax= dmax - Dmin = 60,01 - 60 = 0,01 [mm] Thay c¸c gi¸ trÞ vµo c«ng thøc (3.5) ta cã: [N/mm2] Thay p vµ c¸c gi¸ trÞ vµo c«ng thøc (3.4) ta cã: [N] §Ó ®¶m b¶o an toµn cho vam, khi thiÕt kÕ ph¶i cã hÖ sè an toµn K = 1,5 ¸ 2 ta chän K = 2. VËy lùc Ðp ph¶i ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt lµ: F = 4147,626.2 = 8295,25 [N] Th©n trôc vam ®­îc gia c«ng ren. Do trôc ren lµm viÖc d­íi d¹ng vÝt, khi lµm viÖc cÇn tù h·m nªn ta chän ren h×nh thang. Trôc vam ®­îc chÕ t¹o b»ng thÐp 45. + X¸c ®Þnh ®­êng kÝnh trôc vam theo ®iÒu kiÖn bÒn mßn. TrÞ sè ¸p suÊt cho phÐp cña ren thang lµ [p] = 6 [N/mm2] Theo tµi liÖu [2], ta cã c«ng thøc: Trong ®ã: F lµ lùc t¸c dông däc trôc d2 lµ ®­êng kÝnh trung b×nh cña trôc vam. h lµ chiÒu cao lµm viÖc cña ren, . §èi víi ren h×nh thang z lµ sè vßng ren cña ®ai èc, z = H/P H lµ chiÒu cao cña ®ai èc, , lÊy §­êng kÝnh trung b×nh cña trôc vam: [mm] Tra sæ tay dung sai, chän theo TCVN 2248 - 77 cã d2= 18,367 [mm] §­êng kÝnh ngoµi cña ren d = 20 [mm], b­íc ren P = 2 [mm] ChiÒu cao lµm viÖc cña ren [mm] §­êng kÝnh trong cña ren d1 = 17,294 [mm] KÝ hiÖu cña ren: Tr 20x2. + KiÓm tra ®iÒu kiÖn tù h·m cña trôc vam. Trôc th­êng xuyªn ®­îc b«i tr¬n, lÊy hÖ sè ma s¸t f = 0,1. Gãc ma s¸t cña ren j = arctg f = arctg 0,1 = 5o42’ Theo ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o gãc tù h·m, gãc n©ng cña ren y < j. Ta cã VËy Tr 20x2,5 tho¶ m·n ®iÒu kiÖn tù h·m. + KiÓm bÒn cho ren trôc vam khi th¸o víi lùc Ðp lín nhÊt. Khi lµm viÖc trôc ren bÞ nÐn ®ång thêi chÞu xo¾n, do ®ã ph¶i tÝnh theo øng suÊt t­¬ng ®­¬ng. Tr­íc hÕt ta ph¶i x¸c ®Þnh m« men ma s¸t khi quay tay quay. Theo tµi liÖu [2], ta cã: Trong ®ã Fv = F = 8295,25 [N] lµ lùc quay tay quay. [Nmm] M« men cÇn thiÕt lín nhÊt ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc Tr=0,65T [Nmm]. øng suÊt t­¬ng ®­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc (15.7) Tµi liÖu [2]. [N/mm2] [N/mm2] Trong ®ã lµ giíi h¹n ch¶y cña vËt liÖu, tra b¶ng ®èi víi thÐp 45 ta cã =360 [N/mm2] Nh­ vËy , ren ®¶m b¶o bÒn khi lùc Ðp lín nhÊt. * ThiÕt kÕ chÊu cÆp. C¸c chÊu cÆp cã t¸c dông truyÒn lùc kÐo cña vam lªn c¸c æ bi. C¸c chÊu cÆp cã h×nh ch÷ L, ®­îc chÕ t¹o tõ thÐp 45 cã [N/mm2] (Søc bÒn vËt liÖu) XÐt m« h×nh tÝnh to¸n nh­ trªn h×nh. l1 = 240 [mm]; l2 = 30 [mm]; l3=2/3l1; P = F/3 = 2765,1 [N]. AB = 3AD = l1, a = 10o `P l2 l1 C B D A a YD YA XA P a a + X¸c ®Þnh c¸c ph¶n lùc t¸c dông. VÏ biÓu ®å néi lùc. Trªn ®o¹n BD cã mÆt c¾t nguy hiÓm t¹i B, ®Ó thanh ®ñ bÒn th×: Trong ®ã lµ m« men chèng uèn. [mm] Chän a = 10 [mm] Trªn ®o¹n AB cã mÆt c¾t nguy hiÓm t¹i B, ®Ó thanh ®ñ bÒn th×: Trong ®ã F = a2 lµ diÖn tÝch mÆt c¾t cña thanh [mm] Chän a = 10 [mm] VËy chÊu cÆp ®­îc chÕ t¹o tõ thÐp 45 cã tiÕt diÖn h×nh vu«ng c¹nh 10 [mm] * TÝnh chän tay quay. Tay quay ®­îc chÕ t¹o tõ thÐp 45 d¹ng thanh trßn. Khi t¸c ®éng vµo tay quay lùc Fq sÏ sinh ra m« men uèn Tq, ®Ó quay ®­îc tay quay th× m« men nµy ph¶i th¾ng ®­îc m« men cÇn thiÕt lín nhÊt ®· tÝnh to¸n, nghÜa lµ: LÊy chiÒu dµi tay quay lµ l = 100 [mm] mçi bªn, ta cã: [N] VËy lùc tèi thiÓu ®Ó cã thÓ quay ®­îc tay quay lµ Fq = 84,27 [N] + X¸c ®Þnh ®­êng kÝnh tay quay. Khi dïng lùc Fq ®Ó quay tay th× t¹i mèi ghÐp víi trôc vam tay quay sÏ chÞu øng suÊt uèn lín nhÊt. §Ó tay quay ®¶m b¶o ®ñ bÒn th×: Tay quay cã tiÕt diÖn trßn: Wx = 0,1d3 do vËy [mm] Chän d = 8 [mm]