Nghiên cứu, đề xuất giải pháp kết cấu nâng cao hiệu quả phanh hệ thống phanh khí nén trên ô tô

Ch­¬ng 1. ph©n tÝch kÕt cÊu hÖ thèng phanh DÉn ®éng b»ng khÝ nÐn §Ó b¶o ®¶m cho «t« chuyÓn ®éng an toµn ë tèc ®é cao, cho phÐp l¸i xe ®iÒu chØnh ®­îc tèc ®é chuyÓn ®éng hoÆc dõng xe trong t×nh huèng nguy hiÓm nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vËn chuyÓn th× trªn «t« ®­îc trang bÞ hÖ thèng phanh. HÇu hÕt c¸c «t« hiÖn nay th­êng bè trÝ hÖ thèng phanh víi c¬ cÊu phanh guèc vµ dÉn ®éng phanh b»ng thuû lùc, khÝ nÐn hoÆc phèi hîp gi÷a thuû lùc vµ khÝ nÐn. Trªn c¸c «t« vËn t¶i lo¹i trung b×nh vµ lín, c¸c xe buýt néi thÞ vµ xe chë kh¸ch tõ 24 chç ngåi trë lªn th­êng sö dông hÖ thèng phanh dÉn ®éng khÝ nÐn. ë dÉn ®éng phanh khÝ nÐn ®Ó dÉn ®éng c¸c c¬ cÊu phanh ng­êi ta sö dông n¨ng l­îng cña khÝ nÐn, l¸i xe chØ cÇn sinh lùc ®Ó ®iÒu khiÓn van ph©n phèi khÝ nÐn. §iÒu nµy cho phÐp gi¶m nhÑ søc lao ®éng cña l¸i xe vµ cã thÓ t¹o ra lùc phanh lín mµ kh«ng cÇn lùc t¸c ®éng lªn bµn ®¹p phanh lín. 1.1 CÊu t¹o chung hÖ thèng phanh dÉn ®éng khÝ nÐn HÖ thèng phanh lµ mét tËp hîp c¸c c¬ cÊu ®­îc liªn kÕt víi nhau ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh xe. HiÖn nay, trªn c¸c «t« hiÖn ®¹i tån t¹i bèn hÖ thèng phanh kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng, cã kÕt cÊu phøc t¹p vµ th­êng dïng chung c¸c phÇn tö nh­ nguån n¨ng l­îng, van phanh, c¬ cÊu phanh... Bèn hÖ thèng phanh ®ã lµ: + HÖ thèng phanh c«ng t¸c (cßn gäi lµ hÖ thèng phanh chÝnh) dïng ®Ó ®iÒu chØnh tèc ®é chuyÓn ®éng cña «t« trong ®iÒu kiÖn chuyÓn ®éng bÊt kú. + HÖ thèng phanh dõng dïng ®Ó gi÷ cè ®Þnh xe trªn ®­êng khi dõng xe trong thêi gian tuú ý. + HÖ thèng phanh dù tr÷ dïng ®Ó dõng xe trong tr­êng hîp h­ háng hÖ thèng phanh c«ng t¸c. + HÖ thèng phanh phô dïng ®Ó gi÷ tèc ®é chuyÓn ®éng cña «t« kh«ng ®æi trong thêi gian dµi hoÆc ®Ó ®iÒu chØnh tèc ®é cña «t« ë giíi h¹n nµo ®Êy kh¸c kh«ng. Trªn c¸c «t« hiÖn nay th­êng ®ãng vai trß hÖ thèng phanh phô lµ ®éng c¬ ®èt trong lµm viÖc ë chÕ ®é phanh. Trªn c¸c «t« vËn t¶i cì lín hoÆc «t« buýt ng­êi ta sö dông thiÕt bÞ phanh chuyªn dïng - ®­îc gäi lµ phanh chËm dÇn. Ngoµi ra, c¸c xe ®êi míi cßn cã thÓ cã hÖ thèng phanh tù ®éng. Trªn h×nh 1.1 lµ s¬ ®å khèi cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn: Ph¶n håi DÉn ®éng phanh C¬ cÊu phanh M¸y nÐn khÝ Ng­êi l¸i H×nh 1.1. S¬ ®å khèi cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn. HÖ thèng phanh khÝ nÐn gåm cã nguån n¨ng l­îng khÝ nÐn, dÉn ®éng phanh vµ c¬ cÊu phanh. Nguån n¨ng l­îng cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn lµ m¸y nÐn khÝ ®¶m b¶o cung cÊp khÝ nÐn tíi tõng phÇn tö trong hÖ thèng ®Ó phanh xe. Còng cã thÓ coi nguån n¨ng l­îng nh­ lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña hÖ thèng. DÉn ®éng phanh bao gåm c¸c phÇn tö lµm nhiÖm vô truyÒn dÉn n¨ng l­îng tõ nguån ®Õn c¬ cÊu phanh vµ ®iÒu khiÓn n¨ng l­îng nµy trong qu¸ tr×nh truyÒn ®Ó cã thÓ phanh víi c¸c c­êng ®é phanh kh¸c nhau. DÉn ®éng phanh ®­îc chia thµnh bèn khèi c¬ b¶n: khèi tÝch n¨ng, khèi ®iÒu khiÓn, khèi truyÒn vµ khèi chÊp hµnh. Khèi tÝch n¨ng lµ c¸c b×nh chøa khÝ nÐn, c¸c b×nh tÝch n¨ng…cã nhiÖm vô tÝch tr÷ n¨ng l­îng d­íi d¹ng thÕ n¨ng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng phanh th­êng xuyªn, vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo. Khèi ®iÒu khiÓn cña dÉn ®éng phanh cã nhiÖm vô cung cÊp tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn vµ ®iÒu chØnh nguån n¨ng l­îng truyÒn ®Õn c¬ cÊu phanh. Khèi ®iÒu khiÓn cña dÉn ®éng phanh cã thÓ lµ tæng van phanh, van phanh r¬ moãc… Khèi truyÒn lµ tËp hîp c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn n¨ng l­îng còng nh­ truyÒn tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn phanh trong toµn hÖ thèng, vÝ dô: c¸c ®­êng èng dÉn, c¸c ®Çu nèi ghÐp, c¸c van t¨ng tèc… Khèi chÊp hµnh trong dÉn ®éng phanh chÝnh lµ c¸c bÇu phanh cã nhiÖm vô chuyÓn hãa n¨ng l­îng truyÒn tõ khèi tÝch n¨ng thµnh c¬ n¨ng t¸c dông trùc tiÕp lªn c¬ cÊu phanh. C¬ cÊu phanh lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó trùc tiÕp t¹o ra vµ thay ®æi lùc c¶n nh©n t¹o ®Ó phanh xe. HÖ thèng phanh c«ng t¸c, hÖ thèng phanh dõng, hÖ thèng phanh dù tr÷ sö dông c¬ cÊu phanh lo¹i ma s¸t. ë ®©y lùc c¶n nh©n t¹o ®­îc t¹o ra nhê ma s¸t thay ®æi gi÷a phÇn quay (r« to) vµ phÇn kh«ng quay (stato). PhÇn r« to cña c¬ cÊu phanh ®­îc liªn kÕt cøng víi b¸nh xe «t«. Tuú theo kÕt cÊu cña c¬ cÊu phanh chia ra: phanh guèc, phanh d¶i vµ phanh ®Üa. Tuú theo c¸ch bè trÝ c¬ cÊu phanh ë b¸nh xe hoÆc ë trôc truyÒn cña hÖ thèng truyÒn lùc mµ chia ra thµnh c¬ cÊu phanh b¸nh xe vµ c¬ cÊu phanh trôc truyÒn. C¬ cÊu phanh cña hÖ thèng phanh phô th­êng lµ ®éng c¬ hoÆc thiÕt bÞ chuyªn dïng. Trªn c¬ së s¬ ®å khèi nh­ h×nh 1.1, s¬ ®å cÊu t¹o cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn ®iÓn h×nh ®­îc thÓ hiÖn nh­ trªn h×nh 1.2. H×nh 1.2. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng phanh khÝ nÐn ®iÓn h×nh 1. M¸y nÐn khÝ; 2. Tæng van phanh; 3. §­êng èng dÉn ra r¬ mooc;4. §Çu nèi; 5. Van ®iÒu khiÓn phanh r¬ mooc; 6. B×nh chøa khÝ phanh r¬ mooc; 7. C¬ cÊu phanh; 8. BÇu phanh; 9. B×nh chøa khÝ nÐn cña «t« kÐo CÊu t¹o chung cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn gåm cã: m¸y nÐn khÝ 1 ®ãng vai trß lµ nguån n¨ng l­îng, c¸c van phanh 2 vµ 5 thuéc khèi ®iÒu khiÓn; khèi truyÒn gåm c¸c ®­êng èng dÉn khÝ, èng mÒm, ®Çu nèi, khèi tÝch n¨ng lµ c¸c b×nh chøa khÝ nÐn 9 vµ 6, khèi chÊp hµnh lµ c¸c bÇu phanh 8. Theo s¬ ®å trªn h×nh 1.2, khi l¸i xe ®¹p ch©n lªn bµn ®¹p phanh, khÝ nÐn tõ b×nh chøa 9 qua van phanh 2 vµ ®i ®Õn bÇu phanh lµm xoay cam cña cña c¬ cÊu do·ng m¸ phanh, Ðp s¸t guèc phanh vµo tang phanh thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh «t« kÐo. §ång thêi, khÝ nÐn trªn ®­êng èng dÉn ra r¬moãc sÏ qua van phanh 2 x¶ ra ngoµi khÝ trêi. Sù gi¶m ¸p ®ã trªn ®­êng èng 3 sÏ lµ tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn van phanh r¬moãc lµm viÖc ®Ó thùc hiÖn phanh r¬moãc. Khi nh¶ bµn ®¹p phanh th× khÝ nÐn tõ bÇu phanh «t« kÐo theo ®­êng dÉn x¶ ra ngoµi khÝ trêi qua cöa x¶ ë van phanh 2, cßn khÝ nÐn ë bÇu phanh r¬moãc th× x¶ ra ngoµi khÝ trêi qua van x¶ n»m trong van phanh r¬moãc. 1.2 Ph©n tÝch kÕt cÊu hÖ thèng phanh dÉn ®éng khÝ nÐn 1.2.1 M¸y nÐn khÝ M¸y nÐn khÝ - víi vai trß lµ nguån n¨ng l­îng cña hÖ thèng cã nhiÖm vô t¹o ra khÝ nÐn n¹p ®Çy cho c¸c b×nh chøa, tõ ®ã khÝ nÐn ®­îc cung cÊp cho hÖ thèng phanh vµ c¸c bé phËn kh¸c nh­ côm g¹t n­íc, cßi, c¬ cÊu ®ãng më cöa lªn xuèng... Trªn c¸c «t« hiÖn nay th­êng sö dông m¸y nÐn khÝ mét cÊp - hai xilanh víi n¨ng suÊt ®Õn 250 lÝt/phót. H×nh 1.3 m« t¶ m¸y nÐn khÝ trªn xe ZIL-130, lµm m¸t b»ng n­íc c¶ ë th©n vµ n¾p m¸y. HÖ thèng lµm m¸t vµ b«i tr¬n ®­îc nèi víi c¸c hÖ thèng t­¬ng øng cña ®éng c¬. M¸y nÐn khÝ ®­îc dÉn ®éng b»ng truyÒn ®éng ®ai tõ trôc khuûu ®éng c¬. N¨ng suÊt cña nã ®¹t 250 lÝt/phót ë tèc ®é 2500 vßng/phót cña trôc khuûu ®éng c¬, t¹o ra ¸p suÊt 7 Kg/cm2. H×nh 1.3. CÊu t¹o m¸y nÐn khÝ trªn xe ZIL-130 1. Vá–gi¸ ®ì; 2. Moay¬; 3,48. Vá; 4. VÝt h·m; 5. §Öm ch¾n dÇu; 6,49. æ bi; 7. Th©n; 8. Puli; 9. Khèi xilanh; 10. Thanh truyÒn;11. XÐcm¨ng dÇu; 12. N¾p h·m; 13. Chèt pit«ng; 14. XÐcm¨ng khÝ; 15. B¹c lãt; 16. Piston; 17,27,32,39. §Õ van; 18. Van nÐn; 19. Lß xo van nÐn; 20,51. §ai èc; 21. N¾p m¸y; 22. N¾p ®Õ van; 23. §­êng khÝ n¹p; 24. §Õ chÆn van; 25. Lß xo van n¹p; 26. Van n¹p; 28. §òa ®Èy; 29. Lß xo ®ßn ngang; 30. Buång chia khÝ vµ gi¶m ¸p; 31. R·nh dÉn; 33. N¾p ®iÒu chØnh; 34. Lß xo; 35. Vá bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt; 36. Thanh ®Èy h×nh trô; 37. Van x¶ cña bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt; 38. Van n¹p cña bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt; 40. BÇu läc; 41. §ßn ngang; 42. Con tr­ît; 43. §Çu nèi víi èng tõ bÇu läc; 44. Bé ®iÒu ¸p; 45. §iÓm nèi èng dÉn dÇu b«i tr¬n; 46. B¹c lµm kÝn; 47. Lß xo b¹c lµm kÝn; 50. N¾p thanh truyÒn; 52. B¹c ®Çu to thanh truyÒn; 53 Trôc khuûu;54.§­êng ra cña dÇu b«i tr¬n;B.R·nh tho¸t khÝ. Th©n cña m¸y nÐn khÝ 7, khèi xilanh 9 vµ n¾p m¸y 21 ®­îc ®óc tõ gang x¸m. Mçi piston 16 cã 3 xec m¨ng: 2 xec m¨ng khÝ 14 vµ xec m¨ng dÇu 11. Piston 16 ®­îc nèi víi thanh truyÒn b»ng chèt 13. Chèt nµy ®­îc h¹n chÕ däc trôc b»ng n¾p h·m 12. Thanh truyÒn 10 l¾p ghÐp víi trôc khuûu 53 nhê b¹c 52 vµ c¸c n¾p rêi 50. Trªn n¾p m¸y, phÝa trªn hai xilanh cã hai van nÐn 18. Van nÐn tú vµo ®Õ 17 nhê lùc lß xo 19. PhÝa bªn mçi buång nÐn cã c¸c van n¹p 26 tú vµo ®Õ tùa 27 b»ng lß xo 25. C¬ cÊu gi¶m t¶i gåm ®òa ®Èy 28, ®ßn ngang 41 vµ c¸c con tr­ît 42. 1.2.2. Bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt Bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt ®Æt trªn khèi xilanh cña m¸y nÐn khÝ lµ mét phÇn tö thuéc khèi ®iÒu khiÓn trong dÉn ®éng phanh khÝ nÐn, cã t¸c dông tù ®éng gi÷ ¸p suÊt khÝ nÐn trong hÖ thèng n»m trong giíi h¹n 0,6 ¸ 0,77 MPa ®ång thêi gi¶m t¶i cho m¸y nÐn khÝ. ¸p suÊt nµy ®¶m b¶o cho dßng khÝ nÐn tõ c¸c b×nh chøa ®Õn c¸c bÇu phanh (®Õn ¸p suÊt 0,45 MPa) víi tèc ®é giíi h¹n kh«ng ®æi (b»ng tèc ®é ©m thanh) vµ víi l­u l­îng trong mét gi©y lín nhÊt, nhê vËy ®¶m b¶o ®­îc thêi gian chËm t¸c dông cña hÖ thèng phanh ng¾n nhÊt. H×nh 1.4. Bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt 1. Chôp b¶o vÖ; 2. Chôp ®iÒu chØnh; 3. Lß xo; 4. Bi tú; 5. CÇn cña van; 6. §ai èc h·m; 7. R·nh dÉn; 8. L­íi läc; 9. Th©n; 10. Nót; 11. Läc dïng kim lo¹i gèm; 12. Vßng ®µn håi; 13. Van n¹p; 14. Van x¶; 15. §Õ van n¹p; 16. §Õ van x¶;17. §Öm ®iÒu chØnh; 18. Vßng chÆn; I. KhÝ nÐn ¸p suÊt cao tõ b×nh chøa; II. Cöa tho¸t khÝ ra ngoµi khÝ trêi; III. KhÝ tõ khèi gi¶m ¸p cña m¸y nÐn. H×nh 1.4 m« t¶ cÊu t¹o cña bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt: khoang trong th©n 9 nèi víi khoang d­íi con tr­ît 42 trong h×nh 1.3 qua cöa III vµ nhê r·nh 7 cã hai van bi 13 vµ 14. L­íi läc 8 dïng ®Ó läc dÇu vµ n­íc lÉn vµo trong khÝ nÐn khi ®i qua cöa III. Hai van bi chÞu lùc Ðp cña lß xo 3 th«ng qua cÇn ®Èy 5. Van n¹p 13 cã ®Õ tùa 15 cã vßng ®Öm ®µn håi 12. KÕt cÊu nµy kh«ng cho van bi dÝnh vµo ®Õ tùa. §Õ tùa 16 cña van th¶i 14 lµ mÆt mót dÉn h­íng cña cÇn ®Èy 5. èng dÉn h­íng 16 cã r·nh nèi th«ng khoang cña c¸c viªn bi víi khÝ trêi. PhÇn d­íi cña bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt nèi th«ng víi b×nh chøa khÝ qua cöa I. 1.2.3. Tæng van phanh KhÝ nÐn sau khi ®­îc n¹p ®Çy trong c¸c b×nh chøa sÏ ®­îc ®iÒu khiÓn thêi ®iÓm vµ l­u l­îng cung cÊp vµo hÖ thèng th«ng qua mét thiÕt bÞ cã t¸c dông nh­ mét van khãa gäi lµ tæng van phanh. Tuú thuéc vµo dÉn ®éng mét dßng, hai dßng hoÆc cã phanh r¬moãc mµ kÕt cÊu cña tæng van phanh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. D­íi ®©y lµ cÊu t¹o cña tæng van phanh 2 tÇng dïng cho dÉn ®éng phanh 1 dßng. H×nh 1.5. CÊu t¹o tæng van phanh 2 tÇng cña «t« ZIL-130 1. Thanh dÉn ®éng van phanh; 2. Chôp b¶o vÖ; 3,29,33. Tay ®ßn; 4,31,34. Bul«ng ®iÒu chØnh hµnh tr×nh; 5,27. Lß xo c©n b»ng; 6. èng dÉn h­íng; 7. CÇn ®Èy van phanh r¬moãc; 8. Th©n van; 9. Mµng; 10,17. §Õ van x¶; 11. Vßng lµm kÝn; 12,18. Van x¶; 13. §Öm ®iÒu chØnh; 14,19. Van n¹p; 15. §Õ van n¹p; 16. Cöa khÝ quyÓn; 20. N¾p c«ng t¾c ®Ìn phanh; 21. §Çu nèi d©y; 22. Lß xo c«ng t¾c; 23. C¸c ®Çu d©y; 24. TiÕp ®iÓm c«ng t¾c ®Ìn phanh; 25. Th©n c«ng t¾c; 26. R·nh dÉn khÝ; 28. Th©n tÇng van phanh «t«; 30. §ai èc h·m; 32. LÉy liªn ®éng phanh tay; A. §­êng khÝ tíi phanh r¬moãc; B. §­êng khÝ tõ b×nh chøa khÝ nÐn; C. §­êng khÝ tíi phanh «t«. H×nh 1.5 m« t¶ cÊu t¹o tæng van phanh lo¹i hai tÇng bè trÝ trong cïng mét vá, cã c¬ cÊu tuú ®éng kiÓu mµng vµ c¸c van phanh h×nh c«n lµm b»ng cao su - thÐp. C¬ cÊu tuú ®éng cã t¸c dông thuËn (ë tÇng d­íi) dïng ®Ó ®iÒu khiÓn phanh «t« kÐo. C¬ cÊu tuú ®éng t¸c dông nghÞch (ë tÇng trªn) dïng ®Ó ®iÒu khiÓn phanh r¬moãc. 1.2.4. Van an toµn H×nh 1.6. Van an toµn 1. §Õ van; 2. Th©n van; 3. Van bi; 4. Lß xo; 5. §ai èc h·m; 6. VÝt ®iÒu chØnh; 7. Thanh ®Èy. H×nh 1.6 thÓ hiÖn cÊu t¹o cña van an toµn, gåm cã ®Õ van 1, th©n van 2, van bi 3, lß xo van 4, ®ai èc h·m 5, vÝt ®iÒu chØnh 6 ®iÒu chØnh lùc Ðp lß xo còng lµ ®iÒu chØnh ¸p suÊt vµ thanh ®Èy 7. Van an toµn ®­îc dïng ®Ó phßng ngõa cho hÖ thèng khÝ nÐn khái bÞ t¨ng ¸p suÊt qu¸ lín trong tr­êng hîp bé tù ®éng ®iÒu chØnh ¸p suÊt bÞ h­ háng. Van an toµn th­êng ®­îc bè trÝ ë mét trong c¸c b×nh chøa khÝ nÐn cña «t«, gÇn m¸y nÐn khÝ nhÊt vµ ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó ¸p suÊt më van trong kho¶ng 0,9 ¸0,95 MPa. Van ®­îc ®iÒu chØnh nhê vÝt 6 vµ ®­îc h·m nhê ®ai èc 5. Trong qu¸ tr×nh sö dông, tr¹ng th¸i lµm viÖc b×nh th­êng cña van ®­îc duy tr× b»ng c¸ch ®Òu ®Æn x¶ khÝ ®Ó lµm s¹ch bôi bÈn, sau ®ã kiÓm tra sù kÝn khÝt cña van khi hÖ thèng lµm viÖc b×nh th­êng. Khi ¸p suÊt trong b×nh chøa lín h¬n quy ®Þnh th× khÝ nÐn sÏ tõ ®­êng dÉn trong ®Õ van ®Èy viªn bi 3 th¾ng søc c¶n cña lß xo 4, ®Èy thanh ®Èy 7 dÞch sang ph¶i. KhÝ nÐn sÏ ®­îc x¶ bít ra ngoµi khÝ trêi qua lç trªn th©n van, cho ®Õn khi ¸p suÊt trong b×nh gi¶m xuèng d­íi 0,9 MPa th× viªn bi l¹i tú chÆt vµo ®Õ van, ®ãng cöa th«ng víi khÝ trêi. 1.2.5. BÇu phanh H×nh 1.7. BÇu phanh vµ ®ßn ®iÒu chØnh c¬ cÊu phanh 1. Th©n bÇu phanh; 2. Mµng; 3. CÇn ®Èy; 4. N¾p bÇu phanh; 5. èng mÒm; 6,7. Lß xo; 8. §Öm kÝn; 9. Bu l«ng; 10. N¹ng; 11. §ßn ®iÒu chØnh; 12. Trôc vÝt; 13. Bi ®Þnh vÞ; 14. Trôc cña trôc vÝt; 15. B¸nh r¨ng; 16. Trôc cña cam quay; 17. N¾p. BÇu phanh chÝnh lµ khèi chÊp hµnh cña dÉn ®éng phanh khÝ nÐn. NhiÖm vô cña bÇu phanh lµ t¹o lùc Ðp lªn cÇn ®Èy ®Ó quay ®­îc cam quay cña c¬ cÊu phanh. H×nh 1.7 thÓ hiÖn cÊu t¹o chi tiÕt cña bÇu phanh lo¹i mµng: cÇn ®Èy 3 cña bÇu phanh ®­îc ghÐp nèi víi ®ßn ®iÒu chØnh 11 nhê n¹ng 10 vµ chèt. KhÝ nÐn ®i vµo èng mÒm 5 Ðp mµng 2 dÞch chuyÓn cïng cÇn ®Èy sang ph¶i, th«ng qua ®ßn 11 lµm quay cam cña c¬ cÊu phanh thùc hiÖn phanh xe. Sau khi nh¶ bµn ®¹p phanh, nhê c¸c lß xo håi vÞ 7 vµ 8 céng víi sù gi¶m ¸p tõ phÝa ®­êng èng mµ mµng 2 trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu. BÇu phanh lo¹i piston còng cã cÊu t¹o vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng t­¬ng tù nh­ trªn. Khi ®ã mµng 2 sÏ ®­îc thay b»ng piston cã c¸c vßng lµm kÝn khÝ ®­îc Ðp ngay vµo c¸c r·nh trªn th©n piston. Piston còng trë vÒ vÞ trÝ ban ®Çu sau khi nh¶ phanh nhê c¸c lß xo håi vÞ. 1.2.6. C¬ cÊu phanh C¬ cÊu phanh lµ thiÕt bÞ trùc tiÕp t¹o ra vµ thay ®æi lùc c¶n ®Ó phanh xe b»ng c¸ch t¹o ra m«men phanh cÇn thiÕt vµ gi÷ æn ®Þnh vÒ chÊt l­îng phanh trong qu¸ tr×nh sö dông. HÖ thèng phanh khÝ nÐn sö dông c¬ cÊu phanh lo¹i ma s¸t. Lùc c¶n ®­îc t¹o ra nhê ma s¸t thay ®æi gi÷a phÇn quay (tang phanh) vµ phÇn kh«ng quay (guèc phanh). PhÇn quay ®­îc liªn kÕt cøng víi b¸nh xe «t«. C¬ cÊu phanh trong hÖ thèng phanh khÝ nÐn lµ lo¹i phanh guèc, chèt tùa mét phÝa vµ chuyÓn dÞch cña c¸c guèc nh­ nhau. Khi bè trÝ c¬ cÊu phanh kiÓu nµy, c¬ cÊu do·ng m¸ phanh sö dông cam phanh ®èi xøng. Th­êng ë cÇu tr­íc sö dông cam phanh biªn d¹ng th©n khai, cßn ë cÇu sau l¹i sö dông cam phanh biªn d¹ng ¸csimÐt. Bëi v× nÕu cïng mét gi¸ trÞ m«men ®Æt lªn trôc cam phanh th× ë cam phanh ¸csimÐt sÏ nhËn ®­îc tæng lùc t¸c dông lªn guèc lín h¬n so víi cam phanh th©n khai do cam phanh ¸csimÐt cã ®­êng kÝnh vßng trßn c¬ së nhá h¬n.. Tuy nhiªn, ë cam ¸csimÐt ®iÓm ®Æt lùc ®Èy kh«ng æn ®Þnh nªn trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cam nhanh mßn h¬n. Khi cam quay th× chuyÓn dÞch cña guèc vÒ hai phÝa lµ nh­ nhau, do vËy mµ ®¶m b¶o gi¸ trÞ ph¶n lùc ph¸p tuyÕn vµ lùc ma s¸t nh­ nhau ®èi víi c¶ guèc tr­íc vµ guèc sau v× thÕ nªn c¸c tÊm ma s¸t sÏ mßn nh­ nhau, kh«ng ph¸t sinh c¸c lùc phô t¸c dông lªn æ trôc b¸nh xe, c¬ cÊu phanh ®­îc c©n b»ng. HiÖu qu¶ phanh theo hai chiÒu lµ nh­ nhau. Sù c©n b»ng cña c¬ cÊu phanh vµ m« men phanh do guèc tr­íc vµ guèc sau t¹o ra b»ng nhau sÏ t¹o ra c¬ së gi÷ æn ®Þnh chÊt l­îng phanh v× vËy nã ®­îc ¸p dông réng r·i trªn c¸c « t« lo¹i lín. C¸c h×nh 1.8 vµ 1.9 thÓ hiÖn kÕt cÊu cña c¬ cÊu phanh b¸nh xe cÇu tr­íc vµ cÇu sau ZIL-130. H×nh 1.8. C¬ cÊu phanh b¸nh tr­íc 1. DÇm cÇu tr­íc; 2. Thanh ngang h×nh thang l¸i; 3. Bul«ng; 4. §Çu nèi; 5. æ bi ®ì; 6. §ai èc; 7. Chèt tùa; 8. Tang phanh; 9,10. æ bi ®ì moay¬; 11. Vßng h·m; 12. Vßng ®Öm chÆn; 13. §ai èc h·m; 14. §Öm ®ai èc; 15-25. Vá; 16. Moay¬; 17. Ngâng trôc; 18. Cam; 19. §Öm ®iÒu chØnh; 20. Trôc ®øng; 21. §ßn ®iÒu chØnh; 22. Trôc vÝt; 23. B¸nh vÝt; 24. Vµnh r¨ng; 26. Chèt bi; 27. Guèc phanh; 28. N¹ng; 29. §ai èc h·m; 30. Thanh nèi; 31. BÇu phanh; 32. Lß xo håi vÞ. H×nh 1.9. C¬ cÊu phanh b¸nh sau 1. Tang phanh; 2. Guèc phanh; 3. M©m phanh; 4,20. §ai èc; 5. Chèt tùa guèc phanh; 6. Gi¸ ®ì; 7,28. Vá c¬ cÊu cam; 8. Cam; 9. Con l¨n; 10,14. Phít ch¾n; 11,13. æ bi; 12. §ai èc ngoµi; 15. §ai èc ®iÒu chØnh; 16. Vßng h·m; 17. §ai èc h·m; 18. B¸n trôc; 19. Vá cÇu; 21. Moay¬; 22. §ai èc trong; 23. Lß xo håi vÞ; 24. Gi¸ ®ì con l¨n; 25. Trôc con l¨n;26. BÇu phanh; 27. Thanh nèi; 29. §ßn ®iÒu chØnh. Trªn ®©y lµ kÕt cÊu mét sè phÇn tö ®iÓn h×nh mµ bÊt cø mét hÖ thèng phanh dÉn ®éng khÝ nÐn còng ®Òu ph¶i cã. Tuy nhiªn tuú thuéc vµo cÊu t¹o cña tõng ®ßng xe riªng mµ trong hÖ thèng phanh cßn cã thªm mét sè phÇn tö kh¸c nh­ bé phËn läc n­íc, van b¶o vÖ, van h¹n chÕ ¸p suÊt, van t¨ng tèc… Do thêi gian nghiªn cøu kh«ng nhiÒu nªn trong ®å ¸n sÏ kh«ng giíi thiÖu vÒ kÕt cÊu cña c¸c phÇn tö nµy.