Nghiên cứu đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố Hồ Chí Minh
MỞ ĐẦU 1.1 Tên đề tài NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG TÁI CHẾ CHẤT THẢI RẮN SINH HOẠT TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH. 1.2 Tính cấp bách và cần thiết của đề tài Trong quá trình sản xuất và tiêu dùng của cải vật chất, con người luôn đào thải ra các chất vào môi trường. Ngày nay, với dân số ngày càng đông, tốc độ phát triển kinh tế-xã hội đô thị hoá nhanh, lượng chất thải rắn phát sinh ngày một nhiều. Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những thành phố dẫn đầu cả nước về lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ. Với tốc độ phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhanh, thành phố Hồ Chí Minh là một trung tâm công nghiệp, giữ vai trò trọng điểm của vùng kinh tế phía Nam và của cả nước. Tp.HCM với hơn 7 triệu dân ( 4/2006) tập trung tại 24 quận huyện với diện tích 2.093,7 Km, là nơi tập trung hàng trăm nhà hàng, khách sạn, khu thương mại, văn phòng, công sở, trường học, chợ, siêu thị, bệnh viện, các trung tâm y tế, phòng khám đa khoa, và hơn 12.000 cơ sở công nghiệp ( lớn, vừa và nhỏ), hơn 800 công ty nằm trong và ngoài 12 khu công nghiệp, 03 khu chế xuất và 01 khu công nghệ cao, hàng ngàn công trình đang xây dựng và cải tạo Trong những năm gần đây, tốc độ đô thị hoá, công nghiệp hoá tại Tp.HCM đã gia tăng mạnh mẽ và đang có xu hướng tăng mạnh trong những năm tới, gây nhiều áp lực nặng nề đối với môi trường và cộng đồng. Nhiều vấn đề nan giải, những thách thức lớn được đặt ra trong công tác bảo vệ môi trường nhằm phát triển ổn định và bền vững thành phố. Bên cạnh nhiều khó khăn, tồn tại trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến nước thải và ô nhiễm không khí, vấn đề chất thải rắn đang thật sự là một thách thức lớn, một mối đe doạ khủng khiếp đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng. Giải quyết vấn đề chất thải rắn đô thị tại Tp.HCM là một bài toán phức tạp, từ khâu thu gom, phân loại rác tại nguồn, đến việc vận chuyển xử lý chất thải rắn. Mỗi ngày Tp.HCM đổ ra khoảng 6.000 tấn chất thải rắn đô thị, với thành phần chủ yếu là thực phẩm thừa chiếm khoảng 50-90% (khối lượng ướt), các chất thải rắn có khả năng tái chế chiếm khoảng 30% và một phần nhỏ các loại chất thải không có khả năng tái sử dụng, tái chế chiếm khoảng 5-10% ( khối lượng ướt). Bên cạnh đó, còn có khoảng 700-1.200 tấn chất thải rắn xây dựng ( xà bần) và 1.000-1.500 tấn chất thải rắn công nghiệp, trong đó có khoảng 150-200 tấn chất thải nguy hại, 7-9 tấn chất thải rắn y tế. Chất thải rắn và việc xử lý chúng hiện nay là vấn đề bức xúc của nước ta nói chung và của Tp. Hồ Chí Minh nói riêng. Lượng chất thải rắn thu gom tại các đô thị Việt Nam hiện chỉ đạt khoảng 70% yêu cầu so với thực tế và chủ yếu tập trung tại các khu vực nội thành. Bên cạnh đó, các loại chất thải rắn nguy hại không đuợc phân loại riêng mà trộn lẫn với chất thải rắn sinh hoạt, nếu không được xử lý triệt để sẽ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, dẫn đến suy thoái môi trường đất, nước, không khí Chất thải rắn đô thị hiện đang thực sự là một mối đe dọa lớn đối với môi trường và sức khoẻ cộng đồng Tại Tp.HCM hiện nay, phần lớn chất thải được vứt bỏ lẫn lộn, không phân loại tại nguồn và được đưa đến các bãi chôn lấp hợp vệ sinh của thành phố và thậm chí còn đổ xuống các kênh rạch, sông hồ, các khu đất trống gây ô nhiễm môi trường, mất vệ sinh và mất mỹ quan nghiêm trọng. Hiện nay, các bãi chôn lấp chất thải rắn tại Tp.HCM như bãi chôn lấp Gò Cát, Phước Hiệp, Đông Thạnh đang trong giai đoạn quá tải, và việc xử lý các khí thải cũng như một lượng lớn nước rỉ rác tại đây cũng là vấn đề cấp bách cần được giải quyết. Mặc dù các bãi chôn lấp này được đầu tư rất lớn với công nghệ hiện đại, chúng vẫn luôn tạo ra những áp lực lớn đối với môi trường với một lượng lớn nước rỉ rác ( 800-1.000 m3/ bãi/ngày đêm) và khí thải ( 500.000-700.000 m3/ngày đêm), đặc biệt là mùi hôi. Ngoài ra, việc xử lý chất thải rắn bằng phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh chiếm diện tích đất chôn lấp rất lớn chưa kể diện tích đất cho các công trình phụ trợ như đường giao thông, trạm cân, sàn trung chuyển, trạm xử lý nước rỉ rác và khí thải, hành làng cây xanh cách ly và diện tích này sẽ khó có thể sử dụng vào mục đích khác trong thời gian dài ( 30-50 năm), không những thế, kinh phí để bảo trì và giám sát các bãi chôn lấp này sau khi đóng cửa cũng rất lớn. Lượng chất thải rắn phát sinh trên địa bàn thành phố sẽ không ngừng tăng nhanh với tốc độ tăng trưởng kinh tế và dân số của thành phố. Theo dự báo của Sở Tài Nguyên và Môi trường Tp.HCM, lượng chất thải rắn bình quân ở thành phố có thể tăng từ 0,61 Kg/người/ngày năm 1996 lên hơn 1kg/người/ngày đến năm 2010, nghĩa là tăng thêm 40% trong vòng 15 năm. Chỉ có một phần nhỏ chất thải rắn được tái chế tại các cơ sở tái chế quy mô vừa và nhỏ ở Tp.Hồ Chí Minh ( thu mua phế liệu và tái chế). Thực tế Tp.HCM hiện nay có nhiều cơ sở tái chế chất thải rắn, hoạt động từ lâu với nhiều loại nguyên liệu được thu mua, tái chế như giấy, thủy tinh, nylon, kim loại Nhìn chung các cơ sở tái chế này chỉ phát triển một cách tự phát với quy mô sản xuất nhỏ, công nghệ tái chế vẫn không được đầu tư mới và một số công nghệ đã không còn phù hợp với điều kiện thực tế, do đó chưa tạo được nhiều sản phẩm có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của của thị trường tiêu thụ Hoạt động tái chế này đã phần nào đáp ứng việc tái chế chất thải ở Tp.HCM. Bên cạnh mặt tích cực mà hoạt động tái chế này mang lại, trong quá trình phát triển, hoạt động tái chế cũng đã gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng sức khỏe người dân và cộng đồng xung quanh, đồng thời do công nghệ tái chế lâu đời nên cũng chưa khai thác hết chất thải rắn có thể tái chế về chủng loại và khối lượng. Như đã biết, môi trường có chức năng là nơi chứa đựng các chất thải do con người tạo ra trong cuộc sống và hoạt động sản xuất. Để góp phần giảm thiểu khả năng chịu tải của môi trường, việc tái chế chất thải rắn là rất quan trọng và thiết thực, nhằm giảm thiểu lượng rác đem chôn lấp và xử lý, đồng thời cũng tiết kiệm các nguồn nguyên liệu để sản xuất ra vật chất mới. Mặc khác, tái chế còn là một giải pháp hữu hiệu làm giảm chi phí sản xuất, giảm chi phí xử lý chất thải và do đó hạ giá thành sản phẩm. Tái chế giúp khôi phục và duy trì một môi trường trong sạch và lành mạnh, nhờ vậy giảm các chi phí chữa bệnh và chi phí do nghỉ ốm. Môi trường trong lành cũng giúp phát triển ngành du lịch kéo theo các hoạt động kinh tế khác như nhà hàng, khách sạn, thương mại, cơ sở hạ tầng Về lâu dài, việc duy trì sự phát triển bền vững quan trọng hơn nhiều so với tăng trưởng nhanh trong một thời gian ngắn với chất lượng phát triển thấp, gây áp lực lớn lên hệ thống cơ sở hạ tầng và gây ra những vấn đề môi trường trầm trọng. Như đã biết, một xã hội bền vững là xã hội không những đảm bảo được nhu cầu hiện tại của thế hệ hiện tại mà phải đảm bảo nhu cầu phát triển cho các thế hệ tương lai. Điều này chỉ có thể thực hiện được khi các nguồn tài nguyên được sử dụng một cách hiệu quả và quan trọng hơn là chúng có thể được tái chế Xét trên tổng thể, thực hiện tốt việc tái chế chất thải rắn đem lại môi trường trong sạch hơn, cải thiện sức khỏe cộng đồng và là một trong những giải pháp quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững của xã hội. Vì vậy, đề tài “ Nghiên cứu và đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố Hồ Chí Minh” là một nhu cầu hết sức bức thiết, có ý nghĩa sâu sắc trong việc thúc đẩy các hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại đây. 1.3 Mục tiêu đề tài Đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại Tp.HCM. 1.4 Phạm vi nghiên cứu và nội dung đề tài a) Phạm vi nghiên cứu : Đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động tái chế cho đối tượng là chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, không bao gồm chất thải rắn công nghiệp và nguy hại. b) Nội dung đề tài Nội dung đề tài bao gồm : F Tổng quan về số lượng, thành phần chất thải rắn và tình hình thải bỏ, xử lý chất thải rắn hiện nay trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Qua đó, đánh giá hiện trạng xử lý chất thải rắn F Đánh giá hiện trạng tái chế chất thải rắn sinh hoạt hiện nay trên địa bàn Tp.HCM - Thống kê và phân nhóm các ngành nghề và số lượng cơ sở tái chế chất thải rắn - Đánh giá hiện trạng tái chế bao gồm công nghệ tái chế, quy mô sở sản xuất và hiện trạng ô nhiễm môi trường của các cơ sở tái chế. - Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong hoạt động tái chế F Đề xuất các giải pháp để thúc đẩy các hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại đây. 1.5 Phương Pháp nghiên cứu F Khảo sát, thống kê các cơ sở doanh nghiệp đang hoạt động trong ngành tái chế hiện nay trên địa bàn thành phố bằng khảo sát thực tế và qua các tài liệu có liên quan. F Tham khảo hệ thống văn bản luật và chính sách liên quan đến việc bảo vệ môi trường. F Tham khảo các chính sách quản lý và khuyến khích hoạt động tái chế chất thải rắn của các nước tiên tiến ( Nhật, Đài Loan ) F Phương pháp phân tích hệ thống ( phương pháp SWOT- phân tích điểm mạnh , điểm yếu, cơ hội, thách thức) 1.6 Tính thực tiễn, tính mới của đề tài a) Tính thực tiễn của đề tài Như đã đề cập trong phần tính cấp bách và cần thiết của đề tài, việc tái chế chất thải rắn hiện nay rất thiết thực, không những tái chế giúp giảm thiểu khả năng chịu tải của môi trường mà vai trò của tái chế còn thể hiện như là nguồn cung cấp nguyên vật liệu giá rẻ, qua đó tiết kiệm tài nguyên, hướng tới phát triển bền vững. Thực tế hiện nay ở Tp. Hồ Chí Minh có rất nhiều cơ sở tái chế chất thải phát triển tự phát, quy mô hộ gia đình hoạt động lâu đời với nhiều loại nguyên liệu được thu mua và tái chế như giấy, thủy tinh, nylon, kim loại Phải nhận thấy rằng , các hoạt động của các cơ sở thu mua, tái chế này đã phần nào tái chế được một lượng chất thải rắn nhất định. Tuy nhiên, cũng phải nhận thấy rằng hoạt động của các cơ sở này hầu như nằm ngoài tầm kiểm soát của các cơ quan quản lý nhà nước, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và chất lượng sản phẩm tái chế còn thấp. Muốn phát huy thế mạnh của các hoạt động tái chế này, cần xây dựng các giải pháp quản lý và thúc đẩy, nhằm đưa hoạt động tái chế thành một ngành nghề, góp phần giải quyết vấn đề chất thải rắn tại nước ta nói chung và Tp.HCM nói riêng. Hoạt động tái chế hiện này cũng cần phải phát triển hơn nhằm đáp ứng chu cầu ngày càng cao của khách hàng về chất lượng sản phẩm và các quy định về an toàn, môi trường. b) Tính mới của đề tài : Mặc dù hoạt động tái chế tại Tp.HCM đã hình thành và phát triển hơn 30 năm qua nhưng nhìn chung chỉ phát triển một cách tự phát với quy mô sản xuất nhỏ, Trong những năm gần đây, đã có rất nhiều nghiên cứu trong nước về lĩnh vực tái chế. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu này chỉ tập trung vào một ngành nghề tái chế cụ thể hoặc chỉ đi sâu vào nghiên cứu hiện trạng tái chế chất thải mà chưa có cái nhìn chung cho việc quản lý cũng như các giải pháp thúc đẩy cho các hoạt động này. Qua đề tài này, sẽ đề xuất các giải pháp nhằm quản lý, thúc đẩy hoạt động tái chế tại Tp.HCM hiện nay.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Nghiên cứu đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố Hồ Chí Minh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÖÔNG 1
MÔÛ ÑAÀU
1.1 Teân ñeà taøi
NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY HOAÏT ÑOÄNG TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH.
Tính caáp baùch vaø caàn thieát cuûa ñeà taøi
Trong quaù trình saûn xuaát vaø tieâu duøng cuûa caûi vaät chaát, con ngöôøi luoân ñaøo thaûi ra caùc chaát vaøo moâi tröôøng. Ngaøy nay, vôùi daân soá ngaøy caøng ñoâng, toác ñoä phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi ñoâ thò hoaù nhanh, löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh ngaøy moät nhieàu.
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng thaønh phoá daãn ñaàu caû nöôùc veà lónh vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï. Vôùi toác ñoä phaùt trieån coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nhanh, thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trung taâm coâng nghieäp, giöõ vai troø troïng ñieåm cuûa vuøng kinh teá phía Nam vaø cuûa caû nöôùc. Tp.HCM vôùi hôn 7 trieäu daân ( 4/2006) taäp trung taïi 24 quaän huyeän vôùi dieän tích 2.093,7 Km, laø nôi taäp trung haøng traêm nhaø haøng, khaùch saïn, khu thöông maïi, vaên phoøng, coâng sôû, tröôøng hoïc, chôï, sieâu thò, beänh vieän, caùc trung taâm y teá, phoøng khaùm ña khoa, vaø hôn 12.000 cô sôû coâng nghieäp ( lôùn, vöøa vaø nhoû), hôn 800 coâng ty naèm trong vaø ngoaøi 12 khu coâng nghieäp, 03 khu cheá xuaát vaø 01 khu coâng ngheä cao, haøng ngaøn coâng trình ñang xaây döïng vaø caûi taïo…Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, toác ñoä ñoâ thò hoaù, coâng nghieäp hoaù taïi Tp.HCM ñaõ gia taêng maïnh meõ vaø ñang coù xu höôùng taêng maïnh trong nhöõng naêm tôùi, gaây nhieàu aùp löïc naëng neà ñoái vôùi moâi tröôøng vaø coäng ñoàng. Nhieàu vaán ñeà nan giaûi, nhöõng thaùch thöùc lôùn ñöôïc ñaët ra trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng nhaèm phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng thaønh phoá. Beân caïnh nhieàu khoù khaên, toàn taïi trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà lieân quan ñeán nöôùc thaûi vaø oâ nhieãm khoâng khí, vaán ñeà chaát thaûi raén ñang thaät söï laø moät thaùch thöùc lôùn, moät moái ñe doaï khuûng khieáp ñoái vôùi moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Giaûi quyeát vaán ñeà chaát thaûi raén ñoâ thò taïi Tp.HCM laø moät baøi toaùn phöùc taïp, töø khaâu thu gom, phaân loaïi raùc taïi nguoàn, ñeán vieäc vaän chuyeån xöû lyù chaát thaûi raén. Moãi ngaøy Tp.HCM ñoå ra khoaûng 6.000 taán chaát thaûi raén ñoâ thò, vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø thöïc phaåm thöøa chieám khoaûng 50-90% (khoái löôïng öôùt), caùc chaát thaûi raén coù khaû naêng taùi cheá chieám khoaûng 30% vaø moät phaàn nhoû caùc loaïi chaát thaûi khoâng coù khaû naêng taùi söû duïng, taùi cheá chieám khoaûng 5-10% ( khoái löôïng öôùt). Beân caïnh ñoù, coøn coù khoaûng 700-1.200 taán chaát thaûi raén xaây döïng ( xaø baàn) vaø 1.000-1.500 taán chaát thaûi raén coâng nghieäp, trong ñoù coù khoaûng 150-200 taán chaát thaûi nguy haïi, 7-9 taán chaát thaûi raén y teá.
Chaát thaûi raén vaø vieäc xöû lyù chuùng hieän nay laø vaán ñeà böùc xuùc cuûa nöôùc ta noùi chung vaø cuûa Tp. Hoà Chí Minh noùi rieâng. Löôïng chaát thaûi raén thu gom taïi caùc ñoâ thò Vieät Nam hieän chæ ñaït khoaûng 70% yeâu caàu so vôùi thöïc teá vaø chuû yeáu taäp trung taïi caùc khu vöïc noäi thaønh. Beân caïnh ñoù, caùc loaïi chaát thaûi raén nguy haïi khoâng ñuôïc phaân loaïi rieâng maø troän laãn vôùi chaát thaûi raén sinh hoaït, neáu khoâng ñöôïc xöû lyù trieät ñeå seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng, daãn ñeán suy thoaùi moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí… Chaát thaûi raén ñoâ thò hieän ñang thöïc söï laø moät moái ñe doïa lôùn ñoái vôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng
Taïi Tp.HCM hieän nay, phaàn lôùn chaát thaûi ñöôïc vöùt boû laãn loän, khoâng phaân loaïi taïi nguoàn vaø ñöôïc ñöa ñeán caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh cuûa thaønh phoá vaø thaäm chí coøn ñoå xuoáng caùc keânh raïch, soâng hoà, caùc khu ñaát troáng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, maát veä sinh vaø maát myõ quan nghieâm troïng. Hieän nay, caùc baõi choân laáp chaát thaûi raén taïi Tp.HCM nhö baõi choân laáp Goø Caùt, Phöôùc Hieäp, Ñoâng Thaïnh ñang trong giai ñoaïn quaù taûi, vaø vieäc xöû lyù caùc khí thaûi cuõng nhö moät löôïng lôùn nöôùc ræ raùc taïi ñaây cuõng laø vaán ñeà caáp baùch caàn ñöôïc giaûi quyeát. Maëc duø caùc baõi choân laáp naøy ñöôïc ñaàu tö raát lôùn vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, chuùng vaãn luoân taïo ra nhöõng aùp löïc lôùn ñoái vôùi moâi tröôøng vôùi moät löôïng lôùn nöôùc ræ raùc ( 800-1.000 m3/ baõi/ngaøy ñeâm) vaø khí thaûi ( 500.000-700.000 m3/ngaøy ñeâm), ñaëc bieät laø muøi hoâi. Ngoaøi ra, vieäc xöû lyù chaát thaûi raén baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh chieám dieän tích ñaát choân laáp raát lôùn chöa keå dieän tích ñaát cho caùc coâng trình phuï trôï nhö ñöôøng giao thoâng, traïm caân, saøn trung chuyeån, traïm xöû lyù nöôùc ræ raùc vaø khí thaûi, haønh laøng caây xanh caùch ly… vaø dieän tích naøy seõ khoù coù theå söû duïng vaøo muïc ñích khaùc trong thôøi gian daøi ( 30-50 naêm), khoâng nhöõng theá, kinh phí ñeå baûo trì vaø giaùm saùt caùc baõi choân laáp naøy sau khi ñoùng cöûa cuõng raát lôùn. Löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh treân ñòa baøn thaønh phoá seõ khoâng ngöøng taêng nhanh vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaø daân soá cuûa thaønh phoá. Theo döï baùo cuûa Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng Tp.HCM, löôïng chaát thaûi raén bình quaân ôû thaønh phoá coù theå taêng töø 0,61 Kg/ngöôøi/ngaøy naêm 1996 leân hôn 1kg/ngöôøi/ngaøy ñeán naêm 2010, nghóa laø taêng theâm 40% trong voøng 15 naêm.
Chæ coù moät phaàn nhoû chaát thaûi raén ñöôïc taùi cheá taïi caùc cô sôû taùi cheá quy moâ vöøa vaø nhoû ôû Tp.Hoà Chí Minh ( thu mua pheá lieäu vaø taùi cheá). Thöïc teá Tp.HCM hieän nay coù nhieàu cô sôû taùi cheá chaát thaûi raén, hoaït ñoäng töø laâu vôùi nhieàu loaïi nguyeân lieäu ñöôïc thu mua, taùi cheá nhö giaáy, thuûy tinh, nylon, kim loaïi…Nhìn chung caùc cô sôû taùi cheá naøy chæ phaùt trieån moät caùch töï phaùt vôùi quy moâ saûn xuaát nhoû, coâng ngheä taùi cheá vaãn khoâng ñöôïc ñaàu tö môùi vaø moät soá coâng ngheä ñaõ khoâng coøn phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá, do ñoù chöa taïo ñöôïc nhieàu saûn phaåm coù chaát löôïng cao ñaùp öùng nhu caàu cuûa cuûa thò tröôøng tieâu thuï.. Hoaït ñoäng taùi cheá naøy ñaõ phaàn naøo ñaùp öùng vieäc taùi cheá chaát thaûi ôû Tp.HCM. Beân caïnh maët tích cöïc maø hoaït ñoäng taùi cheá naøy mang laïi, trong quaù trình phaùt trieån, hoaït ñoäng taùi cheá cuõng ñaõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng, aûnh höôûng söùc khoûe ngöôøi daân vaø coäng ñoàng xung quanh, ñoàng thôøi do coâng ngheä taùi cheá laâu ñôøi neân cuõng chöa khai thaùc heát chaát thaûi raén coù theå taùi cheá veà chuûng loaïi vaø khoái löôïng.
Nhö ñaõ bieát, moâi tröôøng coù chöùc naêng laø nôi chöùa ñöïng caùc chaát thaûi do con ngöôøi taïo ra trong cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng saûn xuaát. Ñeå goùp phaàn giaûm thieåu khaû naêng chòu taûi cuûa moâi tröôøng, vieäc taùi cheá chaát thaûi raén laø raát quan troïng vaø thieát thöïc, nhaèm giaûm thieåu löôïng raùc ñem choân laáp vaø xöû lyù, ñoàng thôøi cuõng tieát kieäm caùc nguoàn nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát ra vaät chaát môùi. Maëc khaùc, taùi cheá coøn laø moät giaûi phaùp höõu hieäu laøm giaûm chi phí saûn xuaát, giaûm chi phí xöû lyù chaát thaûi vaø do ñoù haï giaù thaønh saûn phaåm. Taùi cheá giuùp khoâi phuïc vaø duy trì moät moâi tröôøng trong saïch vaø laønh maïnh, nhôø vaäy giaûm caùc chi phí chöõa beänh vaø chi phí do nghæ oám. Moâi tröôøng trong laønh cuõng giuùp phaùt trieån ngaønh du lòch keùo theo caùc hoaït ñoäng kinh teá khaùc nhö nhaø haøng, khaùch saïn, thöông maïi, cô sôû haï taàng… Veà laâu daøi, vieäc duy trì söï phaùt trieån beàn vöõng quan troïng hôn nhieàu so vôùi taêng tröôûng nhanh trong moät thôøi gian ngaén vôùi chaát löôïng phaùt trieån thaáp, gaây aùp löïc lôùn leân heä thoáng cô sôû haï taàng vaø gaây ra nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng traàm troïng. Nhö ñaõ bieát, moät xaõ hoäi beàn vöõng laø xaõ hoäi khoâng nhöõng ñaûm baûo ñöôïc nhu caàu hieän taïi cuûa theá heä hieän taïi maø phaûi ñaûm baûo nhu caàu phaùt trieån cho caùc theá heä töông lai. Ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän ñöôïc khi caùc nguoàn taøi nguyeân ñöôïc söû duïng moät caùch hieäu quaû vaø quan troïng hôn laø chuùng coù theå ñöôïc taùi cheá. .Xeùt treân toång theå, thöïc hieän toát vieäc taùi cheá chaát thaûi raén ñem laïi moâi tröôøng trong saïch hôn, caûi thieän söùc khoûe coäng ñoàng vaø laø moät trong nhöõng giaûi phaùp quan troïng ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa xaõ hoäi. Vì vaäy, ñeà taøi “ Nghieân cöùu vaø ñeà xuaát giaûi phaùp thuùc ñaåy hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh” laø moät nhu caàu heát söùc böùc thieát, coù yù nghóa saâu saéc trong vieäc thuùc ñaåy caùc hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït taïi ñaây.
Muïc tieâu ñeà taøi
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm thuùc ñaåy hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït taïi Tp.HCM.
Phaïm vi nghieân cöùu vaø noäi dung ñeà taøi
Phaïm vi nghieân cöùu :
Ñeà xuaát giaûi phaùp thuùc ñaåy hoaït ñoäng taùi cheá cho ñoái töôïng laø chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh, khoâng bao goàm chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø nguy haïi.
Noäi dung ñeà taøi
Noäi dung ñeà taøi bao goàm :
Toång quan veà soá löôïng, thaønh phaàn chaát thaûi raén vaø tình hình thaûi boû, xöû lyù chaát thaûi raén hieän nay treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Qua ñoù, ñaùnh giaù hieän traïng xöû lyù chaát thaûi raén
Ñaùnh giaù hieän traïng taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït hieän nay treân ñòa baøn Tp.HCM
Thoáng keâ vaø phaân nhoùm caùc ngaønh ngheà vaø soá löôïng cô sôû taùi cheá chaát thaûi raén
Ñaùnh giaù hieän traïng taùi cheá bao goàm coâng ngheä taùi cheá, quy moâ sôû saûn xuaát vaø hieän traïng oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa caùc cô sôû taùi cheá.
Ñaùnh giaù nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong hoaït ñoäng taùi cheá
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå thuùc ñaåy caùc hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït taïi ñaây.
Phöông Phaùp nghieân cöùu
Khaûo saùt, thoáng keâ caùc cô sôû doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng trong ngaønh taùi cheá hieän nay treân ñòa baøn thaønh phoá baèng khaûo saùt thöïc teá vaø qua caùc taøi lieäu coù lieân quan.
Tham khaûo heä thoáng vaên baûn luaät vaø chính saùch lieân quan ñeán vieäc baûo veä moâi tröôøng.
Tham khaûo caùc chính saùch quaûn lyù vaø khuyeán khích hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi raén cuûa caùc nöôùc tieân tieán ( Nhaät, Ñaøi Loan…)
Phöông phaùp phaân tích heä thoáng ( phöông phaùp SWOT- phaân tích ñieåm maïnh , ñieåm yeáu, cô hoäi, thaùch thöùc)
Tính thöïc tieãn, tính môùi cuûa ñeà taøi
Tính thöïc tieãn cuûa ñeà taøi
Nhö ñaõ ñeà caäp trong phaàn tính caáp baùch vaø caàn thieát cuûa ñeà taøi, vieäc taùi cheá chaát thaûi raén hieän nay raát thieát thöïc, khoâng nhöõng taùi cheá giuùp giaûm thieåu khaû naêng chòu taûi cuûa moâi tröôøng maø vai troø cuûa taùi cheá coøn theå hieän nhö laø nguoàn cung caáp nguyeân vaät lieäu giaù reû, qua ñoù tieát kieäm taøi nguyeân, höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng. Thöïc teá hieän nay ôû Tp. Hoà Chí Minh coù raát nhieàu cô sôû taùi cheá chaát thaûi phaùt trieån töï phaùt, quy moâ hoä gia ñình hoaït ñoäng laâu ñôøi vôùi nhieàu loaïi nguyeân lieäu ñöôïc thu mua vaø taùi cheá nhö giaáy, thuûy tinh, nylon, kim loaïi… Phaûi nhaän thaáy raèng , caùc hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû thu mua, taùi cheá naøy ñaõ phaàn naøo taùi cheá ñöôïc moät löôïng chaát thaûi raén nhaát ñònh. Tuy nhieân, cuõng phaûi nhaän thaáy raèng hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû naøy haàu nhö naèm ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng vaø chaát löôïng saûn phaåm taùi cheá coøn thaáp. Muoán phaùt huy theá maïnh cuûa caùc hoaït ñoäng taùi cheá naøy, caàn xaây döïng caùc giaûi phaùp quaûn lyù vaø thuùc ñaåy, nhaèm ñöa hoaït ñoäng taùi cheá thaønh moät ngaønh ngheà, goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeà chaát thaûi raén taïi nöôùc ta noùi chung vaø Tp.HCM noùi rieâng. Hoaït ñoäng taùi cheá hieän naøy cuõng caàn phaûi phaùt trieån hôn nhaèm ñaùp öùng chu caàu ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng veà chaát löôïng saûn phaåm vaø caùc quy ñònh veà an toaøn, moâi tröôøng.
Tính môùi cuûa ñeà taøi :
Maëc duø hoaït ñoäng taùi cheá taïi Tp.HCM ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån hôn 30 naêm qua nhöng nhìn chung chæ phaùt trieån moät caùch töï phaùt vôùi quy moâ saûn xuaát nhoû, Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaõ coù raát nhieàu nghieân cöùu trong nöôùc veà lónh vöïc taùi cheá. Tuy nhieân caùc coâng trình nghieân cöùu naøy chæ taäp trung vaøo moät ngaønh ngheà taùi cheá cuï theå hoaëc chæ ñi saâu vaøo nghieân cöùu hieän traïng taùi cheá chaát thaûi maø chöa coù caùi nhìn chung cho vieäc quaûn lyù cuõng nhö caùc giaûi phaùp thuùc ñaåy cho caùc hoaït ñoäng naøy. Qua ñeà taøi naøy, seõ ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm quaûn lyù, thuùc ñaåy hoaït ñoäng taùi cheá taïi Tp.HCM hieän nay.
CHÖÔNG 2
TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT VAØ TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI RAÉN
2.1 Toång quan veà chaát thaûi raén sinh hoaït
2.1.1 Nguoàn phaùt sinh
2.1.2 Tính chaát
2.1.3 Taùc haïi ñoái vôùi moâi tröôøng
2.2 Toång quan veà taùi cheá chaát thaûi raén
Taùi cheá chaát thaûi raén laø quaù trình thu hoài vaø taùi saûn xuaát caùc pheá lieäu, chaát thaûi boû töø caùc hoä gia ñình, caùc cô sôû coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø kinh doanh ñeå taïo ra caùc saûn phaåm coù ích.
Taùi cheá chaát thaûi raén sinh hoaït laø quaù trình thu hoài vaø taùi saûn xuaát caùc pheá lieäu, chaát thaûi boû töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït haøng ngaøy cuûa caùc gia ñình, caùc cô quan, vaên phoøng,… ñeå taïo ra caùc saûn phaåm coù ích.
Taùi cheá chaát thaûi raén bao goàm :
Ñoát chaát thaûi raén taïo nguoàn naêng löôïng
Cheá bieán phaân höu cô töø chaát thaûi raén thöïc phaåm
Taùi cheá chaát thaûi raén thaønh caùc vaät lieäu, saûn phaåm vaø cheá phaåm xaây döïng
2.2.1 Toång quan veà tình hình taùi cheá chaát thaûi raén trong nöôùc
Taïi Vieät Nam, thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng, chieán löôïc quaûn lyù moâi tröôøng ñeán naêm 2010, chieán löôïc Baûo veä moâi tröôøng quoác gia giai ñoaïn 2015, taàm nhìn 2020 ñaõ xaùc ñònh caùc ñoâ thò, trong ñoù coù thaønh phoá Hoà Chí Minh, phaûi taêng cöôøng coâng taùc taùi söû duïng, taùi cheá vaø aùp duïng coâng ngheä môùi nhaèm muïc tieâu ñeán naêm 2010 giaûm töø 30-50% löôïng chaát thaûi raén ñoâ thò ñöa veà caùc baõi choân laáp. Thöïc hieän noäi dung chieán löôïc, trong nhöõng naêm qua ñaõ coù raát nhieàu nghieân cöùu veà lónh vöïc taùi cheá nhaèm haïn cheá löôïng chaát thaûi raén ñi ñeán caùc baõi choân laáp cuõng nhö taïo nguoàn nguyeân lieäu cho saûn xuaát nhaèm tieát kieäm taøi nguyeân, baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng vaø höôùng tôùi phaùt trieån beàn vöõng.
Caùc nghieân cöùu ñieån hình nhö : Nghieân cöùu coâng ngheä xöû lyù vaø taùi cheá pheá thaûi cuûa quaù trình luyeän coác laøm phuï gia sieâu deûo cho beâ toâng vôùi muïc ñích nghieân cöùu cheá taïo vaø thieát laäp quy trình cho coâng ngheä saûn xuaát phuï gia sieâu deûo cho beâ toâng treân cô sôû thu gom, xöû lyù pheá thaûi coâng nghieäp luyeän coác ôû nhaø maùy Coác hoa-Coâng ty Gang theùp Thaùi Nguyeân nhaèm goùp phaàn giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng; caùc nghieân cöùu veà taùi cheá nhöïa pheá thaûi, taùi cheá giaáy treân ñòa baøn Tp.Haø Noäi; nghieân cöùu saûn xuaát compost töø chaát thaûi raén höõu cô vaø xaây döïng quy trình coâng ngheä phuø hôïp cho Tp.HCM; nghieân cöùu naâng cao hieäu quaû heä thoáng taùi sinh, taùi cheá taïi Tp.HCM; nghieân cöùu caùc quy ñònh veà taùi cheá raùc aùp duïng taïi Tp.HCM; nghieân cöùu taùi sinh naêng löôïng töø thaønh phaàn höõu cô cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò Tp.HCM; nghieân cöùu ñieàu cheá nhieân lieäu biodiesel töø daàu thöïc vaät pheá thaûi ñöôïc thöïc hieän taïi Haø Noäi ( Trung taâm Khoa hoïc Töï nhieân vaø Coâng ngheä Quoác gia) vaø Tp.HCM ( Ñaïi hoïc Quoác gia Tp.HCM); nghieân cöùu taän duïng caën töø quaù trình suùc röûa taøu daàu; nghieân cöùu taän duïng chaát thaûi raén coâng nghieäp toân maï keõm; nghieân cöùu saûn xuaát moät soá saûn phaåm chaát löôïng cao töø pheá thaûi keõm nhoâm; nghieân cöùu xöû lyù- taän duïng chaát thaûi höõu cô nguy haïi; nghieân cöùu coâng ngheä xöû lyù chaát thaûi raén (raùc xaây döïng) cheá taïo thaønh vaät lieäu xaây döïng ñaõ ñöa ra ñöôïc quy trình coâng ngheä xöû lyù xaø baàn vaø cheá taïo vaät lieäu xaây döïng saûn xuaát loaïi gaïch xaây töôøng vaø laùt væa heø coù chaát löôïng cao vaø giaù thaønh phuø hôïp…. Ñeà taøi “ Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp phaùt trieån hieäu quaû ñeå tuaàn hoaøn vaø taùi söû duïng chaát thaûi raén coâng nghieäp vaø chaát thaûi raén coâng nghieäp nguy haïi-ñeà xuaát moät thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi raén coâng nghieäp-chaát thaûi raén coâng nghieäp nguy haïi cho khu vöïc Tp.HCM ñeán naêm 2010 do vieän moâi tröôøng vaø taøi nguyeân chuû trì, TS Leâ Thanh Haûi laøm chuû nhieäm ñeà taøi, naêm 2003. Gaàn ñaây nhaát laø ñeà taøi “ Nghieân cöùu xaây döïng moâ hình toå chöùc vaø hoaït ñoäng quyõ taùi cheá chaát thaûi raén taïi Tp.HCM, thaùng 9/2006 do CN. Huyønh Thu Haø vaø ThS. Phaïm Hoàng Nhaät laøm chuû nhieäm ñeà taøi. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi laø xaây döïng cô sôû phaùp lyù, kyõ thuaät vaø ñeà xuaát moâ hình Quyõ taùi cheá Chaát thaûi raén ôû Tp. Hoà Chí Minh nhaèm ñaûm baûo hieäu quaû cuûa coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi theo chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng. Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân cuõng ñaõ coù baùo caùo toång hôïp veà ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc “ Nghieân cöùu cô sôû khoa hoïc xaây döïng phöông phaùp tính phí xöû lyù chaát thaûi nguy haïi theo cô cheá thò tröôøng” do ThS Nguyeãn Thanh Huøng laøm chuû nhieäm ñeà taøi ( thaùng 9/2006) vôùi muïc tieâu laø xaây döïng phöông phaùp tính phí xöû lyù chaát thaûi nguy haïi theo cô cheá thò tröôøng coù cô sôû khoa hoïc vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Tp. Hoà Chí Minh, ñoái töôïng nghieân cöùu chính cuûa ñeà taøi laø chaát thaûi nguy haïi daïng raén vaø baùn raén töø caùc khu coâng nghieäp, caùc cô sôû coâng nghieäp treân ñòa baøn Tp.Hoà Chí Minh.
Tp.HCM hieän nay co raát nhieàu cô sôû thu mua pheá lieäu vaø taùi cheá chaát thaûi ñaõ hoaït ñoäng töø laâu vôùi nhieàu loaïi nguyeân lieâu ñöôïc mua vaø taùi cheá nhö : giaáy, thuûy tinh, nylon, kim loaïi….Thaønh phoá hieän ñang ñaàu tö xaây döïng 7 nhaø maùy taùi cheá vaø xöû lyù chaát thaûi lôùn. Caùc loaïi chaát thaûi raén ñang ñöôïc thaønh phoá quan taâm taùi cheá nhö : nhöïa, da, giaáy, cao su, thuûy tinh, kim loaïi…
2.2.2 Toång quan veà tình hình taùi cheá ngoøai nöôùc
Taùi cheá laø moät hoaït ñoäng phoå bieán trong lòch söû nhaân loaïi. Tröôùc thôøi kyø coâng nghieäp taïi Chaâu AÂu, ngöôøi ta ñaõ thu nhaët caùc maûnh vuïn laøm töø ñoàng vaø caùc kim loaïi coù giaù trò khaùc, nung chaûy ñeå taùi söû duïng. ÔÛ Anh, tro buïi töø vieäc ñoát goã vaø than ñöôïc duøng ñeå laøm nguyeân lieäu gaïch. Taùi cheá giaáy xuaát hieän ôû nöôùc Anh vaøo naêm 1921, khi toå chöùc Raùc thaûi Giaáy Anh quoác ( British Waste Paper Association) ñöôïc thaønh laäp ñeå khuyeán khích kinh doanh trong lónh vöïc taùi cheá giaáy.
Chieán löôïc quaûn lyù raùc thaûi ñoâ thò ôû Tp Luaân Ñoân (nöôùc Anh) ñöôïc ban haønh vaøo naêm 2002 höôùng tôùi Tp beàn vöõng vaøo naêm 2020. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu daøi haïn naøy, caùc thoùi quen sinh hoaït phaûi thay ñoåi sao cho moãi ngöôøi thaûi ra löôïng raùc thaûi toái thieåu. Ngaønh coâng nghieäp taùi cheá cuõng ñöôïc thuùc ñaåy hình thaønh. Chính quyeàn Tp. Luaân Ñoân ñaõ ñaët ra muïc tieâu taùi cheá vaø laøm phaân compost töø raùc thaûi ñoâ thò laø 17%, 25% vaø 33% töông öùng vôùi caùc naêm 2003, 2005 vaø 2015. Trong naêm 2003-2004, Tp.Luaân Ñoân ñaõ thaûi ra 4,34 trieäu taán raùc, trong ñoù 70% ñöôïc xöû lyù baèng caùch choân laáp hôïp veä sinh, 19% xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát vaø 11% löôïng raùc thaûi coøn laïi ñöôïc taùi cheá.
Taïi Myõ, söï ñaàu tö lôùn cho taùi cheá laø vaøo nhöõng naêm 1970, do chi phí nhieân lieäu taêng. Naêm 1973, thaønh phoá Berkeley, California ( Myõ) baét ñaàu moät trong nhöõng chöông trình thu gom taïi leà ñöôøng ñaàu tieân baèng nhöõng laàn thu löôïm giaáy baùo töø caùc khu vöïc daân cö haøng thaùng. Töø ñoù nhieàu nöôùc ñaõ baét ñaàu vaø môû roäng caùc chieán dòch thu gom taïi nhaø. Moät söï kieän nöõa ñaùnh daáu cho noã löïc taùi cheá xaûy ra vaøo naêm 1989 cuõng taïi thaønh phoá Berkeley, ñoù laø leänh caám söû duïng bao goùi baèng chaát lieäu polystyrene ñeå giöõ aåm baùnh Hamburger McDonald’s. Moät taùc ñoäng cuûa leänh caám naøy ñaõ taêng cöôøng söï quaûn lyù taïi nhaø saûn xuaát polystyrene lôùn nhaát theá giôùi (Dow Chemical), daãn ñeán noã löïc lôùn ñaàu tieân ñeå chöùng minh raèng nhöïa cuõng coù theå taùi cheá. Ñeán naêm 1999, rieâng taïi Myõ ñaõ coù 1677 coâng ty tham gia vaøo ngaønh coâng nghieäp taùi cheá nhöïa töø raùc thaûi tieâu duøng. Naêm 2003, löôïng chaát thaûi raén taùi cheá ôû Myõ ( bao goàm saûn xuaát phaân Compost) laø 30,6 %; löôïng chaát thaûi raén mang ñi choân laáp laø 56,4%; coøn laïi ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát ( theo www.epa.gov). Maët khaùc, ñeå giaûm thieåu löôïng raùc thaûi phaùt sinh, nöôùc Myõ ñaõ coù nhöõng chính saùch hoã trôï hoaït ñoäng taùi cheá vaø hieän ñang coù nhöõng coá gaéng thieát laäp xaõ hoäi kinh teá tuaàn hoaøn, caùc nhaø saûn xuaát phaûi xeùt xem saûn phaåm cuûa mình coù sinh ra ít chaát thaûi hôn khoâng vaø caùc chaát lieäu coù khaû naêng taùi cheá hay khoâng.
Taïi Ñöùc, naêm 1990 Volkwagens ñaõ khaùnh thaønh moät nhaø maùy taùi sinh xe oâ toâ vaø ñöôïc chính phuû Ñöùc khuyeán khích veà vieäc thöïc hieän caùc bieän phaùp thu hoài pheá phaåm.
Taïi Nhaät, nhöõng coâng trình nghieân cöùu bieän phaùp taùi söû duïng, taùi cheá raùc thaûi baét ñaàu töø thaäp kyû 80. Töø naêm 1980, coâng ngheä taùi cheá chaát thaûi raén ôû Nhaät ñaõ baét ñaàu coù bieán chuyeån cuøng vôùi vieäc Chính phuû Nhaät thoâng qua moät soá ñaïo luaät, nhö Luaät xuùc tieán vieäc söû duïng nhöõng nguoàn taøi nguyeân coù theå taùi cheá naêm 1991 hay Luaät cô baûn veà moâi sinh naêm 1993, Luaät xuùc tieán vieäc thu gom, phaân loaïi vaø taùi cheá bao bì naêm 1995….ÔÛ Nhaät hieän nay, coâng vieäc taùi cheá, haàu nhö ai cuõng tham gia. Ñoà nhöïa ñöôïc laøm töø nguyeân lieäu sôïi polyeste taùi cheá; raùc thaûi thöïc phaåm trôû thaønh phaân boùn toång hôïp cho caây troàng; vuïn thuûy tinh trôû thaønh gaïch laùt neàn… Theo con soá thoáng keá taïi Nhaät Baûn, naêm 1995 coù khoaûng 50% giaáy pheá lieäu ñöôïc thu hoài vaø taùi cheá, 100% caùc chai mieång thuûy tinh vaø 75% toång löôïng voû kim loaïi ñoà hoäp ñöôïc thu hoài vaø taùi cheá.
Naêm 2004, löôïng giaáy taùi cheá ñöôïc tieâu thuï taïi Trung Quoác laø 28,8 trieäu taán. Tyû leä taùi cheá giaáy laø 33,4% vaø söû duïng giaáy taùi cheá laø 58,2%. Naêm 2005, coù nhieàu döï aùn veà taùi cheá giaáy ñöôïc thaønh laäp cuõng nhö môû roäng taïi Trung Quoác . Hieän nay, Trung Quoác ñang ñaåy maïnh vieäc hình thaønh caùc heä thoáng thò tröôøng taùi cheá giaáy, ñaùp öùng nhu caàu thu gom, phaân loaïi, kyõ thuaät vaø caùc heä thoáng maùy moùc taùi cheá giaáy hieän ñaïi. Trung Quoác coù thò tröôøng tieàm taøng veà taùi cheá giaáy. (Theo
Trong chính saùch quaûn lyù raùc thaûi vaøo naêm 1992, chính phuû Haøn Quoác ñaõ ñöa vaøo quy ñònh haïn cheá phaùt sinh raùc thaûi nhaèm muïc ñích söû duïng taøi nguyeân moät caùch hieäu quaû vaø ñaåy maïnh vieäc taùi cheá taøi nguyeân. Hieän nay, Chính phuû Haøn Quoác cuõng ñöa ra muïc tieâu naâng cao tyû leä taùi cheá raùc thaûi coâng nghieäp ñeán naêm 2010 laø 80%. Theo muïc tieâu taùi cheá cuûa Haøn Quoác, nöôùc naøy ñaõ ñaàu tö vaøo vieäc môû roäng caùc thieát bò taùi cheá cô baûn, môû roäng taøi trôï vaø khuyeán khích cho coâng nghieäp taùi cheá trong nöôùc, nhaèm naâng cao tæ leä taùi cheá leân 53% löôïng raùc thaûi phaùt sinh
Chính Phuû Ñaøi Loan vôùi chöông trình taùi cheá toaøn boä raùc vaø khoâng choân raùc vaøo naêm 2010 vôùi muïc tieâu veà tyû leä taùi cheá laø 33% vaøo naêm 2007, 67% vaøo naêm 2008 vaø 100% vaøo naêm 2010. Khaùi nieäm khoâng choân raùc ( Zero Landfill) coù nghóa taát caû raùc thaûi ñoâ thò seõ ñöôïc taùi cheá hoaëc taùi söû duïng, vaø bao goàm saûn xuaát raùc thaûi höõu ôc laøm phaân compost, taùi cheá vaø taùi söû duïng taát caû nhöïa, giaáy. kim loaïi, thuûy tinh.. .söû duïng toát nhaát naêng löôïng taïo ra töø ñoát raùc vaø raùc phaân huûy.
Caùc nöôùc phaùt trieån hieän nay ñang thay ñoái loái soáng laø tieâu duøng caùc saûn phaåm coù nguoàn goác taùi cheá vaø phaùt trieån ngaønh kinh doanh taùi cheá. Ñaëc ñieåm cuûa hoaït ñoäng thu hoài vaø taùi cheá chaát thaûi raén ôû nöôùc naøy laø toå chöùc caùc dòch vuï coâng coäng coù traùch nhieäm ñaåy maïnh taùi cheá raùc thaûi baèng ngaân saùch. Hình 3.1 sau ñaây theå hieän tyû leä taùi cheá chaát thaûi raén ôû Hoàng Koâng, Haøn Quoác, Thoå Nhó Kyø vaø Nhaät Baûn.
% T¸i chÕ
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Hång K«ng
Hµn Quèc
Thæ NhÜ Kú
NhËt B¶n
GiÊy vµ b¶ng giÊy
ChÊt h÷u c¬
Thuû tinh
Kim lo¹i (vá ®å hép)
ChÊt dÎo
Hình 3.1 : Tyû leä taùi cheá cuûa moät soá nöôùc (naêm 2004)
Chieán löôïc phaùt quaûn lyù moâi tröôøng cuûa caùc nöôùc ( Myõ, Anh, Thuïy Ñieån, Haø Lan, Nhaät, Ñaøi Loan, Singapore, Thaùi Lan… ) ñeàu höôùng veà muïc tieâu 3R (Reduce, Reuse, Recycle) laø giaûm thaûi, taùi söû duïng vaø taùi cheá, trong ñoù muïc tieâu haøng ñaàu laø giaûm löôïng chaát thaûi. Ñoàng thôøi vôùi vieäc xöû lyù chaát thaûi raén cuõng ñöôïc thöïc hieän theo höôùng giaûm thieåu löôïng raùc choân laáp do quyõ ñaát ngaøy caøng thu heïp, thay daàn baèng coâng ngheä ñoái ñoái vôùi caùc chaát thaûi raén khoâng theå taùi cheá ñöôïc. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu 3R, caùc nöôùc ñaõ ban haønh moät heä thoáng caùc chính saùch ñoàng boä, caùc quy ñònh cuï theå, chi tieát ñeå thöïc thi, bao goàm caû vieäc phaân coâng traùch nhieäm trong töøng coâng ñoaïn quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi raén. Caùc coâng cuï kinh teá trong quaûn lyù raùc thaûi nhö thueá, phí taùi cheá ñöôïc vaän duïng khaùc nhau ôû moãi nöôùc nhaèm huy ñoäng vaø söû duïng hieäu quaû hôïp lyù nguoàn löïc cuûa chính nhöõng ngöôøi söû duïng taøi nguyeân vaø ngöôøi gaây oâ nhieãm ñeå caûi thieän moâi tröôøng hoaëc giaûm nhöõng haäu quaû baát lôïi cho moâi tröôøng. Beân caïnh vieäc giaûm thieåu löôïng chaát thaûi raén, ngaønh taùi cheá chaát thaûi hieän ñang ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån nhö moät trong nhöõng giaûi phaùp söû duïng tieát kieäm vaø hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân trong chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Chính Phuû caùc nöôùc ñaõ ñöa ra caùc chính saùch taøi chính nhö giaûm thueá lôïi töùc khi ñaàu tö coâng ngheä taùi cheá ( Ñan Maïc, Myõ..), thaønh laäp Quyõ taùi cheá chaát thaûi ( Ñaøi Loan, Nhaät…) ñeå phaùt trieån hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi. Ñoàng thôøi, caùc chöông trình taùi cheá chaát thaûi ñaõ huy ñoäng söï tham gia cuûa tö nhaân, coäng ñoàng daân cö cuøng vôùi chính quyeàn trong hoaït ñoäng taùi cheá vaø söû duïng saûn phaåm taùi cheá.
Nhö vaäy, hoaït ñoäng taùi cheá chaát thaûi raén treân theá giôùi ñaõ ñöôïc quan taâm vaø thöïc hieän töø laâu ñôøi. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät cuõng nhö caùc chính saùch quaûn lyù phuø hôïp, hoaït ñoäng taùi cheá ngaøy caøng taïo ñöôïc nhieàu saûn phaåm coù giaù trò vaø chaát löôïng cao, giuùp giaûm bôùt aùp löïc cho moâi tröôøng vaø baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân.
2.2.3 Quaûn lyù chaát thaûi raén taïi moät soá nöôùc phaùt trieån (Haøn Quoác, Nhaät Baûn, Singapore…. )
a. Quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Haøn Quoác
Luaät quaûn lyù raùc thaûi ôû Haøn Quoác ñöa ra caùc tieâu chuaån xöû lyù, baûo quaûn, vaän chuyeån vaø thu gom raùc thaûi vaø traùch nhieäm cuûa caùc ñoái töôïng xaû thaûi nhaèm xöû lyù chaát thaûi raén hôïp ly ùnhaát. Ñoái vôùi chaát thaûi raén sinh hoaït, chính quyeàn ñòa phöông coù traùch nhieäm xöû lyù hôïp lyù ; ñoáivôùi raùc thaûi nôi kinh doanh, caùc cô sôû kinh doanh saûn xuaát coù traùch nhieäm xöû lyù hôïp lyù…
Trong chieán löôïc quaûn lyù chaát thaûi raén vaøo naêm 2002, Chính phuû Haøn Quoác ñaõ ñöa vaøo quy ñònh haïn cheá phaùt sinh chaát thaûi raén nhaèm söû duïng hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân vaø ñaåy maïnh vieäc taùi cheá chaát thaûi.
Nhöõng quy ñònh chuû yeáu trong luaät taùi cheá vaø xöû lyù raùc thaûi trong nöôùc:
Quy ñònh haïn cheá söû duïng saûn phaåm duøng moät laàn : quy ñònh ñoái vôùi caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh haïn cheá söû duïng caùc saûn phaåm duøng moät laàn vaø khoâng ñöôïc cung caáp saûn phaåm duøng moät laàn mieãn phí taïi caùc cöûa haøng sieâu thò, quaùn aên…
Quy ñònh veà traû phí raùc thaûi : quy ñònh veà phí maø ngöôøi saûn xuaát hoaëc nhaäp khaåu caùc nguyeân lieäu, thuøng chöùa… bao haøm caùc chaát ñoäc haïi, khoù taùi cheá .
Quy ñònh traùch nhieäm taùi cheá ñoái vôùi ngöôøi saûn xuaát : Ñöa ra caùc danh muïc baét buoäc taùi cheá ñoái vôùi moät soá saûn phaåm, chaát lieäu bao bì… sinh ra nhieàu raùc thaûi sau khi söû duïng. Quy ñònh traùch nhieäm ñoái vôùi ngöôøi saûn xuaát hay nhaäp khaåu saûn phaåm trong vieäc thu gom, taùi cheá caùc saûn phaåm naøy. Hoaëc nhöõng ngöôøi naøy phaûi coù traùch nhieäm chi traû phí thu gom, taùi cheá, xöû lyù raùc thaûi cho caùc cô sôû taùi cheá.
Tình hình xöû lyù chaát thaûi raén hieän nay taïi Haøn Quoác :
Ñoái vôùi chaát thaûi raén coâng nghieäp : Caùc cô sôû saûn xuaát coù traùch nhieäm xöû lyù toaøn boä ( choân laáp, tieâu huûy, taùi cheá) hoaëc uûy thaùc cho coâng ty chuyeân xöû lyù aê1n thöïc hieän.
Ñoái vôùi chaát thaûi raén noâng nghieäp : Chaát thaûi raén noâng nghieäp ñöôïc noâng daân thu gom roài taäp trung veà töøng khu vöïc thu gom taïi laøng, xaõ. Sau ñoù, Coâng ty moâi tröôøng seõ thu gom vaø xöû lyù toaøn boä.
Ñoái vôùi chaát thaûi raén sinh hoaït :
Chaát thaûi raén sinh hoaït thuoäc caùc loaïi ñem choân laáp khoâng theå taùi cheá ñöôïc ñöïng trong caùc tuùi nhöïa thieát keá theo tieâu chuaån. Caùc loaïi chaát thaûi coù theå taùi cheá ñöôïc phaân loaïi vaøo caùc thuøng thu gom. Chính quyeàn ñòa phöông coù traùch nhieäm thu gom vaø xöû lyù
Ñoái vôùi caùc loaïi chaát thaûi raén naèm trong danh muïc baét buoäc taùi cheá thuoäc traùch nhieäm cuûa caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh hay nhaäp khaåu nguyeân lieäu (hoäp giaáy, chai thuûy tinh, hoäp kim loaïi, caùc loaïi chai loï toång hôïp, caùc loaïi pin, daàu boài trôn, voû xe…) saûn phaåm ñoù, caùc cô sôû naøy seõ coù traùch nhieäm xöû lyù, taùi cheá toaøn boä
Hình 2.6 : Quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït taïi Haøn Quoác
b. Quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Nhaät Baûn
Xaõ hoäi Nhaät Baûn laø Xaõ hoäi tuaàn hoaøn nguyeân lieäu, xaõhoäi tuaàn hoaøn nguyeân lieäu bao goàm 5 noäi dung : Giaûm löôïng raùc thaûi, taùi söû duïng, taùi cheá nguyeân lieäu, taùi cheá nhieân lieäu vaø choân laáp chaát thaûi raèn phuø hôïp.
Muïc tieâu cuûa Nhaät baûn cho ñeán naêm 2010 laø :
Giaûm 20% löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït bình quaân ñaàu ngöôøi so vôùi naêm 2000
Taêng gaáp ñoâi quy moâ thò tröôøng taùi cheá, saûn phaåm taùi cheá so vôùi naêm 1997
Taêng tyû leä tuaàn hoaøn nguyeân lieäu töø 10% naêm 2000 leân 14% vaøo naêm 2010
Giaûm 50% löôïng chaát thaûi raén ñem ñi choân laáp vaøo naêm 2010 so vôùi naêm 2000
Ngoaøi ra, Nhaät Baûn ñaõ hình thaønh moät heä thoáng caùc luaät vaø vaên baûn phaùp lyù ñeå hoaøn thaønh caùc muïc tieâu treân nhö : Luaät taùi cheá tuùi bao bì vaø ñoà ñöïng (1995), Luaät taùi cheá caùc ñoà ñieän gia duïng ( thaùng 4/2001), Luaät taùi cheá thöïc phaåm ( thaùng 5/2001), luaät taùi cheá vaät lieäu xaây döïng (thaùng 5/2002), luaät taùi cheá xe heát haïn söû duïng ( 1/2005) vaø Luaät thu mua xanh ( thaùng 4/2001), Luaät taùi cheá raùc beáp (thaùng 5/2001), Luaät quaûn lyù chaát thaûi (söûa ñoåi thaùng 12/2003, Luaät Quaûn lyù chaát thaûi söûa ñoåi (thaùng 12/2003) vaø luaät khuyeán khích söû duïng hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân ( thaùng 4/2001)….Theo nhö caùc luaät ñònh naøy cuøng caùc chính saùch vaø nguyeân taéc traùch nhieäm cuûa chuû nguoàn thaûi, Nhaät Baûn ñaõ thaønh coâng trong chieán dòch taùi cheá, taùi söû duïng vaø giaûm thieåu löôïng chaát thaûi phaùt thaûi.
c. Quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Singapo
Naêm 2002, Boä Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân Singapore xaây döïng keá hoaïch xanh cuûa cua Singapo vaø ñaët muïc tieâu taêng tyû leä taùi cheá chaát thaûi töø 44% naêm 2002 leân 60% naêm 2012. Naêm 2004, Singapo ñaït ñöôïc tyû leä taùi cheá chaát thaûi laø 48% vaø phaán ñaáu tieán tôùi “löôïng chaát thaûi phaûi choân laáp baèng zero”
Ñeå khuyeán khích phaùt trieån vaø aùp duïng caùc coâng ngheä caûi tieán veà moâi tröôøng, cô quan moâi tröôøng quoác gia ñaõ xaây döïng quyõ 20 trieäu ñoâ ñeå hoã trôï taøi chính cho caùc coâng ty tieán haønh thöû nghieäm caùc coâng ngheä moâi tröôøng. Naêm 2001, cô quan naøy ñaõ phaùt ñoäng chöông trình taùi cheá quoác gia ñeå khuyeán khích caùc hoä gia ñình tham gia taùi cheá chaát thaûi baèng caùch cung caáp cho caùc hoä gia ñình caùc tuùi hoaëc thuøng ñöïneâ1taùi cheá ñeå chia choïn caùc vaät lieäu taùi cheá taïi nguoàn phaùt sinh. Soá hoä gia ñình tham gia chöông trình taùi cheá chaát thaûi gia ñình taêng töø 22% naêm 2001 leân 54% vaøo cuoái naêm 2004.
Ngoaøi ra, Cô quan moâi tröôøng quoác gia coøn phaùt ñoäng caùc chöông trình taùi cheá trong caùc khu coâng nghieäp vaø thöông maïi nhaèm khuyeán khích taùi cheá goã, hoäp giaáy, nhöïa toång hôïp vaø kim loaïi taïi caùc nhaø maùy quy moâ vöøa vaø nhoû ôû aùc khu coâng nghieäp. Cô quan moâi tröôøng coøn phoái hôïp vôùi hieäp hoäi khaùch saïn, hieäp hoäi baùn leû vaø caùc trung taâm thöông maïi tieán haønh caùc döï aùn vaø chöông trình taùi cheá vaø giaûm thieåu chaát thaûi.
CHÖÔNG 3
TÌNH HÌNH TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT HIEÄN NAY TAÏI TP HCM
2.1 Hieän traïng chaát thaûi raén taïi Tp.HCM
2.1.1 Nguoàn phaùt sinh
Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø moät trong nhöõng ñòa phöông daãn ñaàu caû nöôùc veà lónh vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï. Cuøng vôùi caû nöôùc, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, thaønh phoá ñaõ vaø ñang ñaåy maïnh quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nhaèm sôùm ñöa thaønh phoá trôû thaønh Thaønh phoá coâng nghieäp vaøo naêm 2015-2017, laø trung taâm coâng nghieäp, giöõ vai troø ñaàu taøu cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam vaø cuûa caû nöôùc theo quan ñieåm phaùt trieån ñaõ ñöôïc theå hieän trong Quy hoaïch phaùt trieån coâng nghieäp Tp.HCM ñeán naêm 2010 coù tính ñeán naêm 2020 do Thuû Töôùng Chính Phuû pheâ duyeät taïi quyeát ñònh soá 188/2004/QÑ-Ttg. Tp.HCM vôùi hôn 7 trieäu daân ( thaùng 4/2006) laø nôi taäp trung haøng traêm nhaø haøng, khaùch saïn, khu thöông maïi, chôï, sieâu thò, coâng sôû, vaên phoøng, tröôøng hoïc, beänh vieän, trung taâm y teá, phoøng khaùm ña khoa, caùc cô sôû coâng nghieäp, caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, haøng traêm coâng tröôøng xaây döïng caûi taïo… Moãi ngaøy Tp.HCM ñoå ra khoaûng 6.000 taán chaát thaûi raén ñoâ thò, vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø thöïc phaåm thöøa chieám khoaûng 50-90% (khoái löôïng öôùt), caùc chaát thaûi raén coù khaû naêng taùi cheá chieám khoaûng 30% vaø moät phaàn nhoû caùc loaïi chaát thaûi khoâng coù khaû naêng taùi söû duïng, taùi cheá chieám khoaûng 5-10% ( khoái löôïng öôùt). Beân caïnh ñoù, coøn coù khoaûng 700-1.200 taán chaát thaûi raén xaây döïng ( xaø baàn) vaø 1.000-1.500 taán chaát thaûi raén coâng nghieäp, trong ñoù coù khoaûng 150-200 taán chaát thaûi nguy haïi, 7-9 taán chaát thaûi raén y teá.
Haøng ngaøy, chaát thaûi raén ôû Tp.HCM ñöôïc sinh ra töø caùc nguoàn sau : Baûng 2.1
STT
Nguoàn phaùt sinh
Thaønh phaàn chuû yeáu
1
Nhaø ôû, hoä gia ñình
Rau quaû, thöïc phaåm dö thöøa, giaáy, da, vaûi, nhöïa, thuûy tinh, saønh söù, kim loaïi…
2
Tröôøng hoïc
Giaáy, duïng cuï hoïc taäp, bao bì, voû hoäp, hoaù chaát phoøng thí nghieäm..
3
Cô quan, coâng sôû
Giaáy, ñoà duøng vaên phoøng, nhöïa thuûy tinh, bao bì…
4
Nhaø haøng, khaùch saïn, quaùn aên
Raùc thöïc phaåm caùc loaïi, giaáy, nhöïa, thuûy tinh, bao bì, voû hoäp…
5
Khu di tích lòch söû vaên hoaù, khu vui chôi giaûi trí
Raùc thöïc phaåm vaø bao bì caùc loaïi, giaáy nhöïa….
6
Beänh vieän, cô sôû y teá…
Raùc sinh hoaït ñoâng thöôøng, raùc y teá ( beänh phaåm, boâng baêng, kim tieâm, duïng cuï y teá…),caùc chaát ñoäc haïi khaùc
7
Ñöôøng phoá
Caønh laù caây khoâ, xaùc cheát ñoäng vaät, phaân suùc vaät vaø caùc loaïi raùc sinh hoaït thoâng thöôøng
8
Caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp
Raùc sinh hoaït thoâng thöôøng, chaát thaûi raén coâng nghieäp, chaát thaûi raén nguy haïi
9
Chôï vaø caùc trung taâm thöông maïi
Rau quaû, ñaàu toâm ruoät caù, thöùc an dö thöøa vaø caùc loaïi raùc sinh hoaït thoâng thöôøng khaùc
10
Caùc cô sôû dòch vuï
Raùc sinh hoaït thoâng thöôøng, nhöõng chaát thaûi ñaëc thuø khaùc tuyø theo loaïi hình dòch vuï saûn xuaát kinh doanh
11
Coâng trình xaây döïng
Xaø baàn
12
Caùc coâng trình coâng coäng (coâng vieân, nhaø ga…)
Raùc sinh hoaït thoâng thöôøng, giaáy, nhöïa, bao bì, voû hoäp, thöïc phaåm, caønh laù caây khoâ, xaùc cheát ñoäng vaät, phaân suùc vaät…
13
Haàm caàu
Phaân haàm caàu
Tyû leä taêng daân soá töï nhieân ôû Tp.HCM vaøo khoaûng 2%/naêm, trong khi tyû leä taêng raùc laïi ñeán gaàn 40 %/naêm. Töùc cöù taêng 1% daân soá ( chöa tính yeáu toá taêng daân soá cô hoïc) thì löôïng raùc taêng töông öùng khoaûng 20%.
2.1.2 Tình hình quaûn lyù chaát thaûi raén
a) Tình hình löu tröõ, thu gom, vaän chuyeån
Löu tröõ :
Caùc hoä gia ñình söû duïng thuøng chöùa chaát thaûi raén baèng nhöïa, moät soá gia ñình söû duïng thuøng chöùa baèng kim loaïi hoaëc voû tre nöùa. Phoå bieán nhaát, ngöôøi daân thöôøng söû duïng caùc loaïi tuùi xoáp, nilon chöùa chaát thaûi raén. ÔÛ nhieàu nôi, caùc hoä gia ñình söû duïng chung moät thuøng chöùa hoaëc chöùa trong caùc loaïi tuùi roài ñoå thaønh ñoáng taïi moät ñieåm nhaát ñònh. Khi ñeán thôøi gian giao raùc, thoâng thöôøng caùc hoä ñem thuøng chöùa hoaëc tuùi nilon ñeå tröôùc cöûa ñeå ngöôøi thu gom raùc deã daøng thu gom. Ñoái vôùi nhöõng hoä khoâng ôû nhaø vaøo thôøi gian thu gom raùc, thöôøng boû raùc vaøo caùc boïc nilon buoäc chaët, ñeå tröôùc cöûa. Ñoái vôùi caùc loaïi chaát thaûi raén coù giaù trò, thoâng thöôøng ñöôïc ngöôøi daân löu giöõ trong nhaø vaø baùn cho nhöõng ngöôøi thu mua pheá lieäu daïo.
Taïi caùc chôï, haàu heát chaát thaûi raén phaùt sinh ñeàu ñöôïc thaûi boû ngay taïi caùc loái ñi trong chôï. Sau khi tan chôï, coâng nhaân veä sinh seõ thu gom raùc trong chôï. Ñoái vôùi caùc sieâu thò, haàu heát chaát thaûi raén ñöôïc löu giöõ trong caùc thuøng chöùa 240l.
Ñoái vôùi tröôøng hoïc, coâng sôû, nhaø haøng, khaùch saïn, chaát thaûi raén ñöôïc löu giöõ trong caùc thuøng chöùa nhoû ñöôïc trang bò trong ñôn vò. Sau ñoù, chaát thaûi raén ñöôïc chuyeån ra ñoå vaøo thuøng 240l
Chaát thaûi raén beänh vieän vaø caùc cô sôû y teá ñöôïc löu giöõ trong caùc thuøng nhöïa maøu vaøng ( chaát thaûi raén y teá) vaø maøu xanh ( chaát thaûi raén sinh hoaït) vôùi caùc thuøng coù dung tích khaùc nhau.
Thu gom, vaän chuyeån:
Coâng taùc thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén do Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò thaønh phoá cuøng vôùi Coâng ty dòch vuï coâng ích caùc Quaän huyeän vaø löïc löôïng tö nhaân thöïc hieän.
Haèng ngaøy, chaát thaûi raén ñöôïc thu gom baèng xe ñaåy tay vaø taäp trung taïi caùc ñieåm heïn. Treân ñòa baøn thaønh phoá hieän naøy coù 300 ñieåm heïn treân ñöôøng, chuyeån chaát thaûi raén töø xe ñaåy tay sang xe cô giôùi; 39 traïm vaø boâ trungchuyeån raùc. Phöông tieän thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén treân ñòa baøn thaønh phoá hieän coù 4.128 xe thoâ sô, 1.037 xe cô giôùi caùc loaïi taûi troïng töø 4 ñeán 13 taán, ngoaøi ra coøn coù 10 taøu goã, 30 chieác ghe laø phöông tieän thöïc hieän coâng taùc vôùt chaát thaûi raén vaø ven keânh raïch vôùi khoái löôïng chaát thaûi raén trung bình laø 30 taán/ngaøy.
b) Tình hình xöû lyù
Xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi
Hieän nay vaán ñeà chaát thaûi coâng nghieäp noùi chung vaø chaát thaûi nguy haïi noùi rieâng laø moät trong nhöõng vaán ñeà heát söùc böùc xuùc cuûa thaønh phoá. Chæ coù moät phaàn raát nhoû chaát thaûi raén nguy haïi ( daàu caën, dung moâi, bao bì ) ñöôïc thu hoài, taùi cheá vaø taùi söû duïng ngay trong caùc cô sôû coâng nghieäp hoaëc ñöa ra beân ngoaøi ñeå taùi cheá taïi caùc cô sôû tö nhaân. Phaàn lôùn chaát thaûi nguy haïi ñöôïc vöùt boû laãn loän vôùi chaát thaûi raén ñoâ thò vaø ñöa ñeán caùc baõi choân laáp, thaäm chí coøn ñoå xuoáng caùc keânh raïch, ra caùc khu ñaát troáng, gaây neân tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng vaø maát veä sinh nghieâm troïng, ñe doaï tröïc tieáp ñeán nguy cô suy thoaùi taøi nguyeân nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm thaønh phoá. Qui cheá Quaûn lyù chaát thaûi raén nguy haïi ñaõ coù hieäu löïc thi haønh hôn 6 naêm qua nhöng hieän nay vieäc taùch rieâng chaát thaûi raén nguy haïi ra khoûi chaát thaûi raén coâng nghieäp khoâng nguy haïi vaãn chöa ñöôïc thöïc hieän toát ôû caùc cô sôû coâng nghieäp vaø coù raát ít cô sôû ñaêng kyù quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi.
Veà maët nguyeân taéc, chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi phaûi ñöôïc thu gom taùch rôøi khoûi chaát thaûi coâng nghieäp khoâng nguy haïi. Ngöôøi phaùt thaûi chòu traùch nhieäm xöû lyù bao goàm vaän chuyeån ñeán caùc doanh nghieäp ñöôïc Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng thaønh phoá caáp pheùp. Neáu ñôn vò phaùt sinh naèm trong khu coâng nghieäp, hoï seõ kyù hôïp ñoàng thoâng qua khu coâng nghieäp. Nhöõng doanh nghieäp xöû lyù chaát thaûi thöïc hieän choân laáp chaát thaûi cuoái cuøng taïi baõi choân laáp cuøng vôùi chaát thaûi sinh hoaït sau khi ñaõ qua caùc böôùc xöû lyù, vì khoâng coù baõi choân laáp daønh rieâng cho chaát thaûi coâng nghieäp taïi Tp.HCM.
Theo ñaùnh giaù cuûa Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng, khaû naêng tieáp nhaän, xöû lyù, tieâu huûy chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi cuûa caùc ñôn vò coù chöùc naêng xöû lyù, tieâu huûy chaát thaûi coâng nghieäp ñöôïc caáp pheùp hoaït ñoäng taïi Tp.HCM öôùc tính khoaûng 20 taán/ngaøy, nhö vaäy chæ giaûi quyeát ñöôïc khoaûng 10% ( löôïng chaát thaûi nguy haïi haèng naøy phaùt sinh taïi Tp.HCM khoaûng 150-200 taán) löôïng chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi phaùt sinh taïi Tp.HCM moãi ngaøy. Soá löôïng coøn laïi seõ ñöôïc ñöa ñeán caùc baõi choân laáp chaát thaùi raén sinh hoaït hoaëc ñoå tröïc tieáp ra soâng rach, caùc khu ñaát troáng… Ñieàu naøy heát söùc nguy hieåm ñoái vôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng.
Xöû lyù chaát thaûi y teá
Chaát thaûi raén y teá taïi Tp.HCM hieän nay ñöôïc Coâng ty Moâi tröôøng Ñoâ thò Thaønh phoá xöû lyù gioáng chaát thaûi nguy haïi. Coâng ty Moâi tröôøng Ñoâ thò co moät loø ñoát vôùi coâng suaát 7 taán/ngaøy xöû lyù chaát thaûi y teá ñöôïc thu gom töø 60 beän vieän vaø phoøng khaùm trong thaønh phoá.
Xöû lyù chaát thaûi xaây döïng
Coâng ty Moâi tröôøng ñoâ thò thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi töø caùc coâng tröôøng xaây döïng ( xaø baàn ) ñeán baõi choân laáp Ñoâng Thaïnh hieän ñaõ khoâng coøn tieáp nhaän chaát thaûi raùc sinh hoaït nöõa.
Baõi choân laáp Ñoâng Thaïnh coù lòch söû hình thaønh khaù laâu. Baõi choân laáp ôû Hocmon, tröôùc naêm 1990, laø khu vöïc khai thaùc ñaát vaø baõi choân laáp töï phaùt do nhu caàu böùc baùch veà baõi ñoå raùc sinh hoaït cuûa thaønh phoá. Töø naêm 1990, ñöôïc quy hoaïch thaønh baûi choân laáp cuûa thaønh phoá. Do licuï söû ñeå laïi, baõi choân laáp khoâng coù lôùp choáng thaám ñeå ngaên nöôùc ræ raùc, khoâng coù nhaø maùy xöû lyù nöôùc ræ raùc vaø heä thoáng thu khí baõi raùc. Baõi choân laáp coù dieän tích 43,5 ha, coù töôøng raøo bao quanh,hieän ñang tieáp nhaän xaø baän vôùi coâng suaát 1600 taán/ngaøy.
Xöû lyù chaát thaûi thöông maïi, sinh hoaït
Bieän phaùp aùp duïng ñeå xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò taïi Tp.HCM hieän nay chuû yeáu laø choân laáp taïi caùc baõi choân laáp ñöôïc thieát keá hôïp veä sinh. Chaát thaûi raén khaùc töø caùc hoä gia ñình, coâng sôû vaø nhaø maùy… chöa ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn, trong tình traïng troän laãn, sau khi ñöôïc thu gom ñöôïc chaát leân xe taûi lôùn taïi caùc traïm trung chuyeån cuûa thaønh phoá vaø chôû tôùi caùc baõi choán laáp ñang trong giai ñoaïn cuoái cuøng laø Baõi choân laáp Goø Caùt ( Bình Taân) vaø Baõi choân laáp Phöôùc Hieäp (Cuû Chi).
Baõi choân laáp Goø Caùt ( Bình Taân)
Dieän tích : 25 ha
Coâng suaát tieáp nhaän : 2000 taán/ngaøy
Nhaän raùc töø thaùng 1/2002, khoái löôïng chaát thaûi raén xöû lyù ñeán nay laø hôn 4,5 trieäu taán, hieän ñang taêng coâng suaát tieáp nhaän töø 2000 taán/ngaøy leân 3000-3500 taán/ngaøy do baõi choân laáp Phöôùc Hieäp phaûi giaûm coâng suaát tieáp nhaän töø 3000 taán/ngaøy xuoáng coøn 1.200-1.500 taán/ngaøy do baõi choân laáp naøy ñang bò söï coá
Xöû lyù nöôùc ræ raùc : Do söï coá kyõ thuaät heä thoáng xöû lyù nöôùc ræ raùc ñaõ ngöng hoaït ñoäng töø ñaàu naêm 2006.
Baõi choân laáp Phöôùc Hieäp (Cuû Chi)
Dieän tích : 43 ha
Coâng suaát tieáp nhaän : 3000 taán/ngaøy
Nhaân raùc töø 01/2003, khoái löôïng chaát thaûi raén xöû lyù ñeán nay laø hôn 3 trieäu taán , giaûm coâng suaát tieáp nhaän hieän nay töø 3000-3500 taán/ngaøy xuoáng 1.000-1.500 taán/ngaøy do söï coá suït luùn
Xöû lyù nöôùc ræ raùc : ñeán 5/2006 toång khoái löôïng nöôùc ræ raùc sau xöû lyù laø 477.307 m3.
c) Nhöõng toàn taïi vaø khoù khaên trong coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén taïi Tp.HCM
Vieäc xaây döïng caùc baõi choân laáp chöa ñöôïc quy hoaïch töø tröôùc neân hieän nay phaùt sinh moät soá vaán ñeà nhö : Baõi choân laáp Goø Caùt khoâng coù khu vöïc caùch ly do ngöôøi daân laán ñaát laøm nhaø saùt haøng raøo baõi choân laáp; baõi choân laáp Phöôùc Hieäp löïa choïn vuï trì khoâng hôïp lyù nhö treân neàn ñaát yeáu, naèm trong vuøng ngaäp luõ… ngoaøi ra vieäc löïa choïn coâng ngheä thích hôïp ñeå xöû lyù nöôùc ræ raùc cuõng laø moät toàn taïi, trôû ngaïi lôùn hieän nay.
Vieäc giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn chöa ñöôïc quan taâm. Vaø haàu heát chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn Tp.HCM hieän nay chöa ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn vaø ñeàu ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh. Phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh ñoøi hoûi dieän tích ñaát raát lôùn ñeå choân laáp chöa keå dieän tích ñaát cho caùc coâng trình phuï trôï nhö ñöôøng giao thoâng, traïm caân, saøn trung chuyeån, traïm xöû lyù nöôùc ræ raùc, khí choân laáp, haøng caây xanh caùch ly… Ngoaøi ra caùc baõi choân laáp naøy caàn ñöôïc baûo trì vaø giaùm saùt vôùi kinh phí haøng naêm sau khi ñoùng baõi laø khaù lôùn. Beân caïnh ñoù, phöông tieän thu gom vaø vaän chuyeån raùc vaãn chöa ñaùp öùng cho löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh.
Moãi naêm ngaân saùch thaønh phoá phaûi chi traû khoaûng 500-600 tæ ñoàng, caùc hoä daân phaûi traû phí thu gom tröïc tieáp cho caùc heä thoáng thu gom raùc daân laäp khoaûng 120 tæ ñoàng, chöa keå ñeán chi phí maø caùc cô sôû kinh doanh (nhaø haøng, khaùch saïn, chôï…) phaûi traû cho caùc coâng ty dòch vuï coâng ích caùc quaän huyeän. Haøng naêm, thaønh phoá phaûi ñaàu tö haøng traêm tæ ñoàng ñeå xaây döïng, baûo trì caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh, nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi raén, ñaàu tö vaø trang bò cho caùc phöông tieän vaän chuyeån vaø thu gom chaát thaûi raén. Maëc duø, haøng naêm phaûi chi traû moät soá tieàn lôùn ñeå queùt doïn, thu gom, trung chuyeån vaø vaän chuyeån, xöû lyù chaát thaûi raén, nhöng thaønh phoá vaãn phaûi ñoái phoù vôùi vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng nhö raùc thaûi böøa baõi treân ñöôøng phoá, ñoå raùc xuoáng keânh raïch…. Do yù thöùc coäng ñoàng veà giöõ gìn veä sinh ñoâ thò keùm, oâ nhieãm moâi tröôøng taïi nôi löu tröõ, trong quaù trình vaän chuyeån, taïi baõi choân laáp…
Vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaø daân soá cuûa thaønh phoá nhö hieän nay, löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh ngaøy caøng nhieàu vaø thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoâ thò ngaøy caøng phöùc taïp, chöùa nhieàu thaønh phaàn nguy haïi. Chaát thaûi raén chöa ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn. Phí thu gom chaát thaûi raén sinh hoaït chöa ñöôïc tính toaùn vaø thu gom ñaày ñuû. Thaønh phoá ñang phaûi chi traû kinh phí raát lôùn cho vaán ñeà naøy.
Hieän traïng hoaït ñoäng taùi cheá taïi Tp.HCM
2.2.1 Söï phaân boá caùc cô sôû taùi cheá treân ñòa baøn Tp.HCM
Hoaït ñoäng taùi cheá taïi Tp.HCM ñaõ coù töø laâu ñôøi, raát ña daïng vaø phong phuù. Keát quaû khaûo saùt taïi 202 cô sôû thu mua pheá lieäu vaø 100 cô sôû taùi cheá taïi Tp.HCM ñaõ cung caáp moät hình aûnh khaù toång quan veà tình hình taùi cheá chaát thaûi raén hieän nay taïi Tp.HCM. Caùc loaïi hình taùi cheá chaát thaûi raén phoå bieán goàm 06 loaïi hình cô baûn sau ñaây :
Thu mua pheá lieäu
Taùi cheá giaáy
Taùi cheá thuûy tinh
Taùi cheá kim loaïi ( saét, nhoâm, ñoàng)
Taùi cheá nhöïa
Taùi cheá cao su
Baûng 2.2 : Soá löôïng cô sôû taùi cheá ñaõ khaûo saùt phaân boá treân ñòa baøn 22 quaän/huyeän Tp.HCM
Loaïi hình taùi cheá
Thu mua pheá lieäu
Taùi cheá cao su
Taùi cheá nhöïa
Taùi cheá kim loaïi
Taùi cheá giaáy
Taùi cheá thuûy tinh
Toång soá caùc cô sôû taùi cheá
Quaän 1
6
Quaän 2
11
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Nghiên cứu đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố hồ chí minh.doc
