Nghiên cứu hiện trạng xử lý rác tại một số vùng nông thôn đô thị hoá ở miền bắc và xây dựng mô hình thu gom, xử lý rác thải khả thi, đảm bảo vệ sinh môi trường

r¸c vµo hè ®ã vµ tuíi dung dÞch chÕ phÈm vi sinh vµ lÊp ®Êt lªn, lÌn chÆt. Cã 8 b·i r¸c nhá ®· ®−îc xö lý nh− vËy t¹i hai th«n nµy. §Æc biÖt cã mét b·i r¸c ngay tr−íc cöa nhµ v¨n ho¸ th«n 3 ®· ®−îc phñ b»ng mét líp v÷a ®Ó ®¶m b¶o mü quan khu vùc nµy. 4.6.4.2. Ph©n lo¹i, thu gom: - T¹i c¸c hé gia ®×nh: Mçi hé gia ®×nh ®−îc ph¸t c¸c tói ni l«ng theo 3 mµu kh¸c nhau cho 3 lo¹i r¸c: tói mµu tr¾ng cho r¸c ni l«ng, tói mµu hång cho r¸c t¸i chÕ vµ tói mµu ®en cho c¸c lo¹i r¸c cßn l¹i. §ång thêi khuyÕn khÝch c¸c hé gia ®×nh sö dông c¸c dông cô chøa ®ùng r¸c nh− x«, chËu, sät,... ®Ó gi¶m l−îng ni l«ng th¶i ra tõ chÝnh c¸c tói ®ùng r¸c. Vµo c¸c chiÒu thø 3, 6 vµ Chñ nhËt, c¸c hé mang c¸c tói r¸c ra cæng ®Ó chê xe thu gom ®Õn chë ®i hoÆc khi xe tíi th× mang c¸c tói r¸c ra bá vµo xe. - §éi thu gom r¸c: Nhãm nghiªn cøu trang bÞ cho mçi ®éi 2 xe chë r¸c chuyªn dông do C«ng ty m«i tr−êng ®« thÞ cña ThÞ x· Hµ §«ng (nay lµ Thµnh phè Hµ §«ng) s¶n xuÊt. Mçi xe cã mét ®éi gåm 2 ng−êi phô tr¸ch, mçi tuÇn ®i thu gom 3 ngµy. Thïng xe ®−îc ng¨n thµnh 3 khoang ®Ó chøa 3 lo¹i r¸c kh¸c nhau. Trong tuÇn ®Çu nhãm nghiªn cøu cö mét ng−êi ®i cïng ®éi thu gom ®Ó x¸c nhËn viÖc ph©n lo¹i cña c¸c hé gia ®×nh. Sau ®ã nh÷ng ng−êi thu gom tiÕp tôc ®¸nh gi¸ trong 3 tuÇn tiÕp theo ®Ó xem møc ®é chÊp nhËn vµ thùc hiÖn viÖc ph©n lo¹i r¸c t¹i c¸c gia ®×nh. R¸c Ni l«ng vµ c¸c lo¹i r¸c cã thÓ t¸i chÕ ®−îc chuyÓn ®Õn mét khu tËp trung ë ven lµng ®Ó xö lý, cßn r¸c th¶i ®−îc chuyÓn ®Õn mét b·i tËp trung cña x·, n¬i tr−íc ®©y lµ mét c¸i ao ë ngoµi c¸nh ®ång. B·i r¸c nµy sÏ ®−îc lÊp dÇn tõng phÇn khi ®æ ®Çy r¸c. Thùc tÕ phÇn r¸c cã thÓ 48 t¸i chÕ ®−îc nh− kim lo¹i, thuû tinh,... th× nh÷ng ng−êi thu gom lÊy mang ®i b¸n, phÇn r¸c ni l«ng hä còng nhÆt lÊy mét phÇn s¹ch ®em b¸n, phÇn cßn l¹i míi ®−a ®Õn b·i tËp trung chê xö lý. - KÕt qu¶ thùc hiÖn ph©n lo¹i r¸c t¹i c¸c hé gia ®×nh: B¶n 26. TØ lÖ ph©n lo¹i r¸c t¹i c¸c hé gia ®×nh Xãm 8 (652 hé) Xãm 9 (754 hé) Chung (1406hé) Thêi gian Sè hé cã P/lo¹i TØ lÖ % Sè hé cã P/lo¹i TØ lÖ % Sè hé cã P/lo¹i TØ lÖ % R¸c th¶i nhùa, ni l«ng thu ®−îc (kg) TuÇn 1 56 8,6 55 7,3 111 7,9 7,8 TuÇn 2 135 20,7 190 25,2 225 16,0 15,8 TuÇn 3 344 52,8 433 57,4 777 55,3 53,0 TuÇn 4 389 59,7 420 55,7 809 57,3 53,8 TuÇn 8 362 55,5 423 56,1 785 55,8 50,2 TuÇn 12 342 52,5 378 50,1 720 51,2 46,5 Trong th¸ng ®Çu tiªn cña viÖc thùc hiÖn ph©n lo¹i vµ thu gom, hµng ngµy loa truyÒn thanh cña x· vµ ®éi ph¸t c¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ r¸c th¶i vµ vËn ®éng mäi ng−êi d©n trong ®éi tæ chøc ph©n lo¹i r¸c vµ cã c¸c xe cña ®éi thu gom ®Õn thu gom chë ®i vµo thø 3, thø 5 vµ chñ nhËt. B¶ng trªn cho thÊy r»ng trong tuÇn ®Çu sè hé gia ®×nh thùc hiÖn ph©n lo¹i cßn rÊt h¹n chÕ. Tuy nhiªn c¸c tuÇn tiÕp theo sù tham gia ®· tÝch cùc h¬n rÊt nhiÒu. §Õn tuÇn thø 4 th× ®· cã trªn 60% sè hé ®· tæ chøc ph©n lo¹i t¹i nhµ. §iÒu ®¸ng tiÕc lµ sau ®ã mét th¸ng, khi mµ viÖc tuyªn truyÒn vµ vËn ®éng gi¶m ®i th× sè hé thùc hiÖn ph©n lo¹i r¸c t¹i gia ®×nh còng gi¶m, vµ l−îng r¸c nhùa, ni l«ng còng gi¶m ®¸ng kÓ. Nh− vËy míi chØ cã mét nöa sè r¸c t¹i c¸c hé gia ®×nh ®−îc ph©n lo¹i. §Ó viÖc ph©n lo¹i ®−îc tèt h¬n, nhãm nghiªn cøu ®· thảo luận víi l·nh ®¹o UBND x· và hç trî cho nh÷ng ng−êi trong ®éi thu gom r¸c thªm mét kho¶n phô cÊp b»ng 2/3 sè tiÒn c«ng thu gom ®ang ®−îc h−ëng ®Ó hä thùc hiÖn viÖc t¸ch c¸c r¸c th¶i ni l«ng vµ nhùa khái c¸c tói r¸c mµ c¸c hé gia ®×nh chuyÓn tíi. 49 KÕt qu¶ lµ l−îng r¸c th¶i ni l«ng thu ®−îc gÇn gÊp ®«i l−îng ni l«ng thu ®−îc tr−íc ®©y. Nh÷ng ng−êi thu gom cßn cho biÕt hä ®· läc ra ®−îc gÇn mét nöa sè ni l«ng ®ã röa qua lµ b¸n ®−îc cho nh÷ng n¬i t¸i chÕ. Tõ kÕt qu¶ thö nghiÖm trªn, nhãm nghiªn cøu ®· ®Ò xuÊt m« h×nh thu gom vµ xö lý r¸c cho vïng n«ng th«n ®o thÞ ho¸ khu vùc miÒn B¾c nh− sau: S¬ ®å 4. M« h×nh thu gom vµ xö lý r¸c Gi¶i thÝch m« h×nh: R¸c cÇn ®−îc ph©n lo¹i t¹i c¸c hé gia ®×nh tr−íc khi ®−îc c¸c ®éi thu gom chë ®Õn n¬i tËp kÕt hoÆc xö lý. §Ó ng−êi d©n tÝch cùc tham gia vµo viÖc ph©n lo¹i r¸c, cÇn t¨ng c−êng viÖc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vµ cung cÊp th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó ng−êi d©n thÊy râ lîi Ých cña viÖc ph©n lo¹i r¸c. Do trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm, sù ph©n lo¹i r¸c kh«ng triÖt ®Ó t¹i c¸c hé gia ®×nh, cÇn cã sù tiÕp tôc ph©n lo¹i cña nh÷ng ng−êi ®i thu gom, chuyªn chë. ViÖc ph©n lo¹i nµy võa mang lîi Ých cho céng ®ång trong b¶o vÖ m«i tr−êng vµ søc kháe, võa mang l¹i lîi Ých cho chÝnh nh÷ng ng−êi thu gom v× hä cã thÓ thu ®−îc c¸c phÕ liÖu ®Ó b¸n. Tuy nhiªn hä còng ph¶i t¨ng thªm thêi gian lµm viÖc vµ c«ng viÖc kh¸ nÆng nhäc nªn cÇn cã sù hç trî cña chÝnh quyÒn b»ng c¸ch t¨ng thu nhËp th«ng qua t¨ng l−¬ng hoÆc cã nh÷ng qui ®Þnh t¨ng møc thu lÖ Hé gia ®×nh (th¶i r¸c) Ph©n lo¹i t¹i hé G§ §éi xe thu gom N¬i tËp kÕt r¸c t¸i chÕ N¬i tËp kÕt r¸c ni l«ng B·i r¸c cña th«n/x· B¸n cho c¸c c¬ së t¸i chÕ §èt Phân loại, tách ni lông Tuyªn truyÒn, chÕ tµi Hç trî tµi chÝnh, c¬ chÕ T¸i chÕ Xö lý b»ng giun ®Êt C«ng nghÖ phï hîp 50 phÝ,... R¸c sau khi ®· ®−îc ph©n lo¹i sÏ ®−îc chuyÓn tíi n¬i tËp kÕt råi tuú theo ph©n lo¹i mµ chuyÓn ®i t¸i chÕ hoÆc xö lý. CÇn cã nh÷ng c«ng nghÖ phï hîp vÒ gi¸ thµnh, vËn hµnh ®Ó ng−êi d©n cã thÓ thùc hiÖn ®−îc . - Ph−¬ng ¸n xö lý chÊt th¶i ni l«ng: R¸c th¶i ni l«ng tuy khèi l−îng kh«ng nhiÒu nh−ng l¹i lµ lo¹i r¸c kh«ng ph©n huû ®−îc vµ bay kh¾p n¬i do ®ã th−êng lµ lo¹i r¸c g©y nªn bøc xóc vÒ m«i tr−êng ®èi víi nh©n d©n. Ph−¬ng ¸n tèi −u lµ dïng c¸c thiÕt bÞ ®Ó Ðp nhiÖt thµnh c¸c “tÊm” hay “viªn” vµ dïng ®Ó l¸t ®−êng, chuång ch¨n nu«i,… Tuy nhiªn ph−¬ng ¸n nµy t−¬ng ®èi tèn kÐm, cÇn cã ®Çu t− lín v× gi¸ thµnh cho mét m¸y Ðp qui m« nhá, c«ng suÊt kho¶ng 100kg lµ kho¶ng 700 triÖu ®ång vµo thêi ®iÓm n¨m 2003. Mét ph−¬ng ¸n kh¸c cã thÓ kh¶ thi h¬n lµ ®èt b»ng thiÕt bÞ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng. ThiÕt bÞ nµy do mét gia ®×nh ë Ba V×, Hµ T©y s¶n xuÊt ®· cã ®¨ng ký b¶n quyÒn, hiÖn BÖnh viÖn §a khoa Hoµ B×nh ®ang sö dông vµ cho thÊy cã hiÖu qu¶, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng. Tuy nhiªn gi¸ thµnh còng kho¶ng 100 triÖu ®ång. ¦u ®iÓm cña ph−¬ng ¸n nµy lµ r¸c th¶i ni l«ng kh«ng cÇn ph¶i röa, cã thÓ cho th¼ng vµo lß ®èt. Ph−¬ng ¸n cuèi cïng lµ mang ra mét b·i ®Êt gi÷a c¸nh ®ång, xa khu d©n c− vµ ®èt. Ph−¬ng ¸n ®èt ë ngoµi c¸nh ®ång phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ®Ò tµi nµy, do ®ã r¸c th¶i ni l«ng ®· ®−îc mang ®i ®èt. 4.6.4. Thö nghiÖm dïng giun ®Êt ®Ó xö lý r¸c t¹i hé gia ®×nh: B¶ng 27. Theo dâi qu¸ tr×nh ph©n huû r¸c t¹i c¸c bÓ xö lý BÓ Sau 1 tuÇn Sau 2 tuÇn Sau 4 tuÇn Sau 8 tuÇn Sau 12 tuÇn ¤ Dòng (X1) Gi¶m thÓ tÝch râ Ýt giun trong c¸c líp r¸c Giun x©m nhËp vµo r¸c míi Líp r¸c cò ph©n huû nhiÒu R¸c cò ph©n huû gÇn hÕt. R¸c míi ph©n huû nhiÒu A HiÕu (X2) Gi¶m thÓ tÝch râ nhiÒu giun trong líp r¸c Giun x©m nhËp vµo r¸c míi Líp r¸c cò ph©n huû nhiÒu R¸c cò ph©n huû gÇn hÕt. R¸c míi ph©n huû nhiÒu B. Cóc (T1) Gi¶m thÓ tÝch râ Ýt giun trong líp r¸c Giun x©m nhËp vµo r¸c míi Líp r¸c cò ph©n huû nhiÒu R¸c cò ph©n huû gÇn hÕt. R¸c míi ph©n huû nhiÒu B HËu (T3) Gi¶m thÓ tÝch râ Ýt giun trong líp r¸c Giun x©m nhËp vµo r¸c míi Líp r¸c cò ph©n huû nhiÒu R¸c cò ph©n huû gÇn hÕt. R¸c míi ph©n huû nhiÒu ¤ Toµn (K) Gi¶m thÓ tÝch râ Ýt giun trong líp r¸c Mét phÇn r¸c chuyÓn thµnh mïn Mïn phñ gÇn kÝn bÒ mÆt bÓ. R¸c ph©n huû gÇn hÕt Toµn bé bÓ r¸c lµ mïn X: bÓ x©y T:thïng nhùa K : kh«ng cho thªm r¸c 51 T¹i c¸c bÓ xö lý, giun ®· ph¸t triÓn tèt vµ viÖc ph©n huû r¸c diÔn ra kh¸ nhanh. ChØ sau 2 tuÇn giun ®· sinh s«i vµ ph©n huû r¸c. Sau 12 tuÇn lµ cã thÓ ph©n huû r¸c hoµn toµn. NÕu kh«ng cho thªm r¸c vµo th× sù ph©n huû nhanh h¬n. §Æc biÖt lµ c¸c bÓ xö lý r¸c kh«ng cã mïi hoai cña r¸c. VËt liÖu lµm bÓ xö lý r¸c kh«ng thÊy ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ xö lý r¸c cña giun. 52 Ch−¬ng V Bµn luËn 5.1. §Æc ®iÓm cña ®èi t−îng ®−îc pháng vÊn: Trong số những người được phỏng vấn thì phụ nữ nhiều hơn nam giới. Thực tế ở các gia đình, nhất là vùng nông thôn hoặc ven đô, người phụ nữ thường là những người chịu trách nhiệm chính cũng như quan tâm đến việc thu gom, xử lý rác của gia đình. Chính vì vậy mà khi thực hiện phỏng vấn thường là phụ nữ trả lời. Theo kết quả điều tra của tác giả Đàm Lan Hương (2002) nghiên cứu tại một xã của huyện Khoái Châu, Hưng Yên thì tỷ lệ THCS là 48,5% và PTTH là 14,0% thấp hơn kết quả điều tra của chúng tôi tại 5 xã về tỷ lệ người học PTTH. Tuy nhiên vẫn còn 2% số người được phỏng vấn không biết đọc biết viết và chỉ có 28,2% số người học trung học phæ thông trở lên, và điều này cũng ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức của người dân về các vấn đề xã hội cũng như môi trường và ảnh hưởng của rác thải tới sức khỏe. Về nghề nghiệp của đối tượng được phỏng vấn: ở 3 xã của Hà Tây tỉ lệ người làm nghề nông vẫn khá cao so với các xã ngoại thành Hà Nội. Điều này cho thấy sự đô thị hoá tại vùng ven đô của thành phố Hà Nội cao hơn nhiều so với sự đô thị hoá ở vùng ven đô của thị xã Hà Đông. Trong nghiên cứu này, nghề nghiệp của người được phỏng vấn hầu như có liên quan chặt chẽ với nguồn thu nhập chính của gia đình (bảng 4). Điều đáng quan tâm ở đây là có gần 20% gia đình có nguồn thu nhập chính từ dịch vụ buôn bán hàng hoá. Đây chính là một trong những đặc điểm của đô thị hoá. Tỉ lệ nghề nông cao cũng ảnh hưởng một phần đến nhận thức về rác và ảnh hưởng của rác, vì thường những người làm nghề nông vẫn ít quan tâm đến thu gom rác và có thói quen vứt rác ra vườn, ra đường hoặc xung quanh. Chính trong điều kiện mà các dịch vụ tăng cao, chất thải tạo ra nhiều thì những thói quen này sẽ là nguyên nhân chính để gây ra ô nhiễm môi trường do rác thải. 53 5.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội liên quan đến việc thải rác của các hộ gia đình: Về nhà ở, trên một nửa số nhà thuộc loại kiên cố và bán kiên cố, trên 43% nhà cấp 4. Tuy xếp vào loại nhà cấp 4 nhưng nhìn chung những nhà này cũng khá vững chãi, đều lợp ngói và xây tường chắc chắn. Sự đô thị hoá được thấy khá rõ ở đây là tại các xã điều tra, có trên 20% nhà m¸i bằng hoặc nhà cao tầng. Tại ba xã ngoại thành Hà Nội là Phú Diễn, Nam Hồng và Nghĩa Đô thì tỉ lệ này cao hơn hẳn so với 2 xã của Hà Tây. Điều này cũng hoàn toàn phù hợp vì các xã gần các trung tâm đô thị lớn có nhiều điều kiện thuận lợi hơn các xã gần các khu vực đô thị nhỏ. Đánh giá về mức sống của các hộ gia đình không phải là dễ khi thực tế những người được phỏng vấn không khi nào họ nói thực về mức sống của họ. Cách phân chia mức sống của các gia đình được áp dụng trong nghiên cứu này là qua quan sát của chính điều tra viên và theo đánh giá phân loại của địa phương. Mức sống của các hộ gia đình tại 5 xã nhìn chung tương đối khá với trên 98% số hộ có mức sống trung bình trở lên. Tuy nhiên tại xã Phú Diễn, một xã ở ngoại thành Hà Nội lại có tỉ lệ số hộ nghèo nhiều hơn các xã khác. Qua điều tra thực tế thấy rằng tại xã này có 7 hộ nghèo thì có tới 5 hộ trong số đó có người nghiện hút hoặc vi phạm pháp luật. Trong điều tra này chúng tôi cũng quan tâm đến các con vật nuôi trong gia đình bởi vì việc nuôi chúng có liên quan đến việc tái sử dụng các loại rau quả thừa. Chó, meo, lợn là những vật nuôi có thể ăn những chất thải hữu cơ như cơm, canh, rau, củ, quả,… Với tỉ lệ các hộ gia đình nuôi chó, mèo tới gần 70% thì các loại thức ăn thừa sẽ được tận dung một cách đáng kể và sẽ giảm loại thức ăn thừa này trong rác. Còn chỉ với chưa đến 30% các hộ gia đình nuôi lơn thì sẽ còn khá nhiều các loại rau, củ, quả thừa sẽ trở thành rác thải và làm tăng lượng hữu cơ trong rác. Trâu, bò, ngựa là những loại vật nuôi phục vụ cho nông nghiệp, tuy nhiên chỉ có 3,6% hộ gia đình nuôi các con vật này. Việc nuôi ít các con vật này là do hiện nay các địa phương đã sử dụng nhiều máy móc nông nghiệp để cày bừa và do đô thị hoá nên diện tích đất canh tác cũng giảm 54 đáng kể, diện tích nhà ở cũng giảm và chật chội không còn chỗ để nuôi các loại vật lớn như trâu, bò, ngựa. 5.3. Quan niệm của người dân về rác thải: Quan điểm của người dân về các loại rác không đồng đều giữa các xã. 91,2% người dân Nam Hồng cho rằng rác thải là thức ăn rau quả thừa; trong khi, chỉ có 69,1% người dân Phú Lãm cho rằng như vậy; Ba xã còn lại dao động từ 77,2% đến 88,5%. Còn quan điểm cho rác thải là chất thải trong sinh hoạt ở các xã tương đối đồng đều nhau duy chỉ có xã Phú Lương thấp hơn một ít (74,2%), các xã khác đạt trên 80%. Số quan niệm chất thải trong sản xuất cũng là rác ở Phú Diễn cao hơn các xã còn lại và thấp nhất là ở xã Xuân Đỉnh mặc dù xã Xuân Đỉnh có nghề làm bánh kẹo với một lượng chất thải làm ô nhiễm môi trường trầm trọng vào các tháng giáp tết âm lịch. Đối với chất thải do chăn nuôi thải ra, số người được phỏng vấn xã Nam Hồng cũng coi là rác thải cao gấp 2 lần xã Phú Lãm, gấp hơn 3 lần xã Phú Lương và cao gấp 5 lần xã Phú Diễn. Từ kết quả này có thể thấy nhận thức của người dân còn chưa được toàn diện về các loại rác thải ra hàng ngày. Họ chỉ nhận thức được các loại rác thải thường xuyên thải ra và họ trực tiếp nhìn thấy ở gia đình mình. Đối với loại rác thải ít phổ biến hơn thì họ cũng không quan t©m vµ kh«ng coi đó là rác thải. 5.4. NhËn thøc cña ng−êi d©n vÒ t¸c ®éng cña r¸c th¶i tíi cuéc sèng con ng−êi: KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 8 vµ b¶ng 9 cho thÊy hÇu nh− mäi ng−êi ®Òu cho r»ng r¸c th¶i cã ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng vµ søc khoÎ con ng−êi, tuy nhiªn cô thÓ lµ ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo th× kh«ng ph¶i ai còng cã thÓ nãi ®−îc. ChØ cã 1/3 sè ng−êi ®−îc hái cho r»ng r¸c th¶i lµ n¬i ph¸t sinh dÞch bÖnh vµ 40% sè ng−êi ®−îc hái cho r»ng b¸i r¸c th¶i lµ n¬i ph¸t sinh cña ruåi, muâi, chuét… §Æc biÖt lµ cã 3,3% sè ng−êi ®−îc hái kh«ng biÕt r¸c cã ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng vµ søc kháe nh− thÕ nµo. NhËn thøc vÒ t¸c ®éng cña r¸c th¶i tíi m«i tr−êng vµ søc kháe con ng−êi còng kh¸c nhau gi÷a c¸c x·. Nguyªn nh©n lµ 55 do møc ®é quan t©m cña chÝnh quyÒn ®Õn viÖc tuyªn truyÒn gi¸o dôc vµ cung cÊp th«ng tin trªn loa ®µi cña x· kh¸c nhau. 5.5. Sù quan t©m cña ng−êi d©n ®Õn r¸c th¶i: Sù quan t©m cña ng−êi d©n ®Õn vÊn ®Ò r¸c th¶i sÏ cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c t¸c ®éng cña r¸c tíi m«i tr−êng vµ søc kháe. Tëi 5 x· ®iÒu tra, cã trªn 70% sè hé ®−îc pháng vÊn cho r»ng r¸c ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc t¹i ®Þa ph−¬ng, chØ cã 10% sè hé cho r»ng hiÖn t¹i r¸c kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m. Thùc tÕ cho thÊy r»ng x· Phó L−¬ng cã nhiÒu ng−êi kh«ng quan t©m ®Õn r¸c th¶i nhÊt th× t×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng do r¸c th¶i ë ®©y còng nghiªm träng nhÊt. Tuy nhiªn ®iÒu ®¸ng mõng lµ cã tíi trªn 97% sè ng−êi ®−îc hái s½n sµng tr¶ phÝ dÞch vô ®Ó thu gom r¸c, nh−ng víi ®iÒu kiÖn viÖc thu gom ph¶i ®−îc tæ chøc th−êng xuyªn vµ triÖt ®Ó. VÒ møc thu phÝ, trªn 50% sè ng−êi ®−îc hái s½n sµng tr¶ trªn 2000®/ng−êi/th¸ng ®Ó cã dÞch vô tèt, tuy nhiªn còng cßn tíi gÇn 40% sè hé chØ chÊp nhËn møc phÝ 1000®/ng−êi/th¸ng. Víi møc phÝ nµy th× thùc tÕ khã cã thÓ duy tr× ®−îc dÞch vô tèt nÕu kh«ng cã sù hç trî cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Tuy nhiên nếu mọi viÖc ®−îc ®−a ra bµn b¹c th× cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc, nh− một đồng chí lãnh đạo UBND xã Phú Lãm nhận định “Ban đầu chúng tôi thu theo hộ nông nghiệp và thu theo vụ thu hoạch từ trước thu 12.000đồng/vụ. Lúc đó thì đủ trang trải cho việc thu gom rác, sau này thực tế chưa thể đáp ứng được vì có tăng lên, đưa ra các thôn cho bà con bàn bạc và nhất trí mức thu cao lên, bà con hiểu rõ và nhất trí một cách vui vẻ”. Mét c¸n bé l·nh ®¹o Héi Liªn hiÖp phô n÷ x· Phú Lương cho biết: “Hội phụ nữ được giao cho nhiệm vụ tổ chức thu gom rác. Hiện trong 7 thôn chỉ mới có 6 tổ thu gom rác nhưng do không thu ®−îc phÝ tõ c¸c hé nªn ®Õn nay c¸c tæ ho¹t ®éng kh«ng ®−îc th−êng xuyªn. Từ trước năm 1995, các thôn tự đổ rác bừa bãi, sau năm 1995 thì xã giao cho hội phụ nữ tham gia tổ chức thu gom rác và thu tiền của các hộ”. 56 5.6. NhËn thøc vµ sù quan t©m cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®Õn vÊn ®Ò r¸c th¶i: KÕt qu¶ ®iÇu tra cho thÊy ë ®©u chÝnh quyÒn quan t©m h¬n th× ë ®ã vÊn ®Ò r¸c th¶i Ýt bøc xóc h¬n. Qua pháng vÊn c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o UBND x·, cã thÓ thÊy r»ng l·nh ®¹o còng ®· phÇn nµo thÊy ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò r¸c th¶i cña ®Þa ph−¬ng, tuy nhiªn nhËn biÕt ®ã ®«i khi cßn ch−a cô thÓ, vÝ dô nh− mét ®ång chÝ l·nh ®¹o UBND x· Nam Hồng cho r»ng nguyªn nh©n cña r¸c th¶i lµ “Thø nhÊt lµ hiện nay bà con nhân dân trong khi mua bán thường dùng túi bóng (nylon), thứ hai nữa là đất trồng rau mầu, ba là việc chăn nuôi của bà con. Trong ba nội dung này đều có vấn đề về rác thải, môi trường”. Cßn mét ®ång chÝ phó chủ tịch xã Xuân Đỉnh đã thẳng thắn nhìn nhận vấn đề rác thải của xã như sau: “Xã Xuân Đỉnh hiện vẫn chủ yếu sống bằng nghề nông với cây lúa, trồng hoa và cây ăn quả. Cây ăn quả ở đây có cây Hồng xiêm khá nổi tiếng. Đặc biệt hơn cả là có một bộ phận lớn dân trong xã có nghề thủ công truyền thống là nghề làm bánh mứt kẹo (khoảng 100 hộ làm nghề bánh mứt kẹo. Một năm, có 2 vụ làm bánh mứt kẹo chính là vụ tết trung thu và tết nguyên đán. Trong những vụ làm mứt, có gia đình sản xuất đến 100 tấn mứt thành phẩm. Mỗi vụ, ở mỗi gia đình số rác là vỏ bí, vỏ đu đủ, cà rốt, vỏ gừng và một số vỏ hoa quả khác có thể lên tới 10m3 /ngày/gia đình. Trong quá trình làm mứt bà con phải ngâm bí và một số củ quả khác vào nước vôi. Do vậy, trong làng có những bể nước vôi lớn. Vỏ hoa quả và nước vôi là 2 loại rác và nước thải gây ô nhiễm nghiêm trọng ở khu vực sản xuất này. Nhiều gia đình thải thẳng nước vôi xuống mương tiêu nước của thành phố chảy qua làng. Vỏ bí và một số rác thải sản xuất khác cũng được thải ra ruộng hoặc vứt trộm ra bờ mương, đất trống. Trong những vụ sản xuất mứt thì loại rác đáng lo ngại nhất là ruột bí và vỏ bí. Vỏ bí có thành phần silíc khá cao nên khó phân huỷ. Ruột bí chóng thối gây mùi rất khó chịu. Loại rác thải này bị thối ngoài ruộng không có tác dụng làm phân bón mà còn làm hại hoa màu vì chúng có thành phần hoá học đặc biệt. Vôi thải bừa bãi cũng làm cho các kênh mương cống rãnh bị tắc”. 57 Tuy nhiªn khi hái ®Õn c¸c biÖn ph¸p cña ®Þa ph−¬ng tr−íc t×nh h×nh ®ã th× hÇu hÕt c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng cßn ch−a nªu ®−îc biÖn ph¸p nµo mµ chñ yÕu vÉn lµ ®· “b¸o c¸o lªn trªn vµ ®Ò nghÞ hç trî ®Ó gi¶i quyÕt”. Ng−êi d©n ë c¸c x· nµy cho r»ng chÝnh quyÒn còng ®· cã quan t©m ®Õn vÊn ®Ò r¸c th¶i (75%) tuy møc ®é ë c¸c x· còng kh¸c nhau, nh−ng râ rµng ë Phó l−¬ng, chÝnh quyÒn ®ùoc cho lµ Ýt quan t©m h¬n th× r¸c trë thµnh vÊn ®Ò bøc xóc nhiÒu nhÊt. ChÝnh quyÒn x· Nam Hång quan t©m ®Õn r¸c th¶i nhiÒu nhÊt th× ng−êi d©n Ýt phµn nµn vÒ vÊn ®Ò nµy vµ nhiÖt t×nh h−ëng øng. Ý kiến của ông Chủ tịch xã Nam Hồng về vấn đề này như sau: “Nghị quyết của Đảng uỷ, Uỷ ban và Hội đồng nhân dân xã được nhân dân bàn, đã được thông qua chi uỷ, chi bộ thì dân thực hiện tốt. Đóng góp tiền thu gom cho tổ thu gom. Quyết định đưa rác ra cổng treo lên cao cho chó, mèo, gà khỏi bới mà nếu có để dưới đất thì cũng tránh được ô nhiễm, tránh được gà. chó. Thông qua nhà trường thu gom, thu mua giấy bóng từ đó đã nâng cao được trách nhiệm cộng đồng, giáo dục ý thức cho từng người dân, cho từng nhà. Tuy nhiên, đâu đó vẫn còn tồn tại một số hành vi thiếu ý thức của một số người. Một là, trong dân chưa phải tất cả 100% đều có ý thức giữ gìn môi trường xanh sạch đẹp, chăm sóc sức khoẻ ngay tại nhà mình. Khoảng đóng góp có 1500 – 2000đồng/tháng mà có hộ gia đình cũng lại không chịu đóng để từ đó cho đội thu gom có kinh phí để hoạt động, mới đảm bảo được vệ sinh môi trường và thu gom được lượng rác thải có trong xã vào đúng nơi quy định. Hai là, một số chưa có ý thức vì đã ra quy định như thế mà vẫn cố tình mang rác ra rìa đường vứt bừa bãi. Rác vứt ra đường, gây ra mất mỹ quan mà đã là làng văn hoá thì không thể để như thế được. Ba là, vận động dân xây bể BIOGA là tốt nhưng cá biệt còn có những hộ đưa phân, rác ra ngoài cống rãnh. Chúng tôi đã có cuộc vận động xây dựng hố xí hai ngăn nhưng mà phải hợp vệ sinh. Chuồng trâu, chuồng lợn có cửa nhìn ra phía đường thì họ khắc phục được, cơ bản là quay cửa vào trong, nhưng vấn đề lấy phân phía gia đình cũng còn một số hộ chưa thực hiện được để hợp vệ sinh không ảnh hưởng đến môi trường và các gia đình xung quanh”. 58 Có 2 vÊn ®Ò ít được đối tượng phỏng vấn đề cập đến là chính quyền địa phương quan tâm đến vấn đề thu gom, xử lý rác bằng cách đề ra các qui định xử phạt những cá nhân/tập thể gây ô nhiễm môi trường hay đưa vấn đề vệ sinh môi trường vào trong tiêu chuẩn xét duyệt cụm dân cư văn hóa. Điều đáng bàn là trong số những người nhận xét là chính quyền địa phương có quan tâm nhưng họ lại không biết cán bộ địa phương làm những công việc gì chiếm 4,8%, cao nhất xảy ra ở xã Phú Lương với 14,6%. 5.7. T×nh h×nh thu gom vµ xö lý r¸c th¶i t¹i c¸c hé gia ®×nh: §a sè c¸c hé ®Òu cã thu gom r¸c ®æ vµo mét chç sau ®ã mang vøt ra b·i r¸c gÇn nhµ hoÆc ®æ xuèng ao, cèng xung quanh. ChØ cã kho¶ng 15% sè hé cã ph©n lo¹i r¸c, tuy nhiªn møc ®é ph©n lo¹i ë ®©y lµ ®Î riªng c¸c thøc ¨n thõa ra ®Ó ch¨n nu«i cßn l¹i tÊt c¶ cho chung vµo tói ni l«ng. BiÓu ®å 2 cho thÊy ®a sè r¸c ®−îc thu gom vµo c¸c x«, sät hoÆc tói ni l«ng, chØ cã ch−a ®Õn 3% sè hé nÐm th¼ng r¸c ra ®−ßng, v−ên hoÆc cèng r·nh xung quanh (b¶ng 15). Nh×n chung ng−êi d©n còng ®· cã ý thøc vÒ thu gom r¸c, cÇn cã sù quan t©m cña chÝnh quyÒn vµ c¸c ®oµn thÓ ®Ó cã thÓ tæ chøc ®−îc viÖc thu gom r¸c tõ c¸c hé gia ®×nh ®Õn n¬i tËp trung. 5.8. L−îng r¸c th¶i tõ c¸c hé gia ®×nh: B¶ng 20 cho thÊy l−îng r¸c th¶i trung b×nh mçi gia ®×nh vµ mçi ng−êi th¶i ra hµng ngµy. Trung b×nh mçi ngµy mçi gia ®×nh th¶i ra 1,4 kg chÊt th¶i, mçi ng−êi trung b×nh th¶i ra 0,25 kg chÊt th¶i c¸c lo¹i, trong ®ã c¸c chÊt th¶i kh«ng thÓ t¸i chÕ ®−îc chiÕm trªn 53%, r¸c th¶i lµ c¸c chÊt h÷u c¬ cã thÓ ph©n huû ®−îc chiÕm trªn 37%. Ni l«ng vµ c¸c lo¹i nhùa chiÕm 5,4%. Nh− vËy so víi l−îng r¸c th¶i cña d©n c− thuéc quËn Hoµn KiÕm ®iÒu tra n¨m 2002 lµ 0,4kg/ng−êi/ngµy (…) th× l−îng r¸c th¶i ë c¸c x· nµy Ýt h¬n ®¸ng kÓ. Thµnh phÇn r¸c th¶i t¹i c¸c x· nµy rÊt kh¸c nhau. L−îng r¸c th¶i h÷u c¬ nhiÒu nhÊt ë Nam Hång (74%) trong khi ë Phó L−¬ng l¹i chØ cã 20,2%. Tuy nhiªn nÕu tÝnh trung b×nh th× thµnh phÇn r¸c th¶i ë c¸c x· nµy còng kh¸c víi thµnh phÇn r¸c th¶i ®« thÞ cña thµnh Hµ Néi vµ phè Hå ChÝ Minh. T¹i Hµ Néi, theo ®iÒu tra n¨m 2002 th× l−îng r¸c h÷u c¬ chiÕm 47,7%, cßn theo sè liÖu cña Côc M«i 59 tr−êng n¨m 1999 th× chÊt th¶i ®« thÞ cña thµnh phè Hå ChÝ Minh cã thµnh phÇn h÷u c¬ chiÕm tíi 60 - 65 %. §iÒu nµy cã thÓ do ë c¸c vïng n«ng th«n ®« thÞ ho¸ c¸c hé cßn nu«i nhiÒu gia sóc, gia cÇm nªn ®· tËn dông l−îng thøc ¨n thõa. §iÒu nµy còng gi¶i thÝch t¹i sao l−îng r¸c th¶i ë c¸c x· nµy l¹i Ýt h¬n l−îng r¸c th¶i cña khu vùc néi thÞ. 5.9. Møc ®é nhiÔm vi sinh vËt g©y bÖnh cña r¸c th¶i §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ c¸c kÕt qu¶ xÐt nghiÖm cho thÊy r¸c th¶i tõ c¸c hé gia ®×nh hÇu nh− bÞ nhiÔm Ýt c¸c lo¹i vi sinh vËt g©y bÖnh ®−êng ruét. ChØ cã 16 trong sè 144 mÉu r¸c cã nhiÔm mét lo¹i vi khuÈn g©y bÖnh lµ Pseudomonas aeruginosa. Tuy nhiªn 100% c¸c mÉu r¸c nµy cã chøa coliform vµ trªn 1/5 c¸c mÉu r¸c nµy cã chøa fecal coliorm chøng tá cã sù nhiÔm ph©n ®èi víi c¸c r¸c th¶i nµy. R¸c th¶i t¹i c¸c hé gia ®×nh s¹ch nh− vËy cã thÓ lµ do thµnh phÇn h÷u c¬ trong r¸c chñ yÕu lµ c¸c lo¹i l¸ c©y hoÆc c¼ng rau thõa ®· ®−îc röa t−¬ng ®èi s¹ch. C¸c lo¹i vi khuÈn ®−êng ruét nh− t¶, lþ th−¬ng hµn trªn thùc tÕ ë ng−êi còng Ýt tån t¹i do ®ã khi xÐt nghiÖm khã t×m thÊy trong r¸c. Tuy nhiªn còng cã mét sè mÉu r¸c cã chøa vi khuÈn Pseudomonas còng lµ lo¹i vi khuÈn dÔ g©y bÖnh ®−êng ruét. Do vËy nguy c¬ g©y bÖnh tõ nguån r¸c nµy kh«ng cao nh÷ng còng ®¸ng ®−îc quan t©m. T−¬ng tù nh− ®èi víi vi sinh vËt, c¸c mÉu r¸c t¹i c¸c hé gia ®×nh cã tØ lÖ nhiÓm ký sinh trïng rÊt thÊp. Trong sè 154 mÉu r¸c cña c¸c hé gia ®×nh, chØ cã mÉu r¸c cña 8 hé gia ®×nh cã trøng giun ®òa, 7 hé gia ®×nh cã trøng giun kim vµ 2 hé gia ®×nh cã trøng s¸n. Cßn l¹i trøng giun tãc vµ giun mãc th× tÊt c¶ c¸c mÉu r¸c ®Òu ©m tÝnh. Nh− vËy c¸c mÉu r¸c t¹i hé gia ®×nh lµ t−¬ng ®èi s¹ch vÒ ký sinh trïng ®−êng ruét. TØ lÖ c¸c mÉu nhiÔm trøng giun kh«ng cao vµ nh÷ng mÉu cã trøng giun th× còng chñ yÕu lµ c¸c läai trøng giun ®òa vµ giun kim, ®Æc biÖt cã 2 mÉu r¸c cã chøa trøng s¸n. §iÒu ®¸ng nãi lµ trøng cña 2 lo¹i giun cã thÓ g©y ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn søc kháe con ng−êi lµ giun tãc vµ giun mãc th× kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc ë mÉu r¸c nµo. Tr¸i víi r¸c th¶i hé gia ®×nh, r¸c th¶i tõ c¸c b·i r¸c tËp trung cña x· l¹i cã møc ®é nhiÔm khuÈn vµ nhiÔm ký sinh trïng cao h¬n nhiÒu. HÇu nh− tÊt c¶ (14/15) mÉu r¸c chøa fecal coliorm vµ 4/15 mÉu cã Pseudomonas aeruginosa, 60 vµ ®Æc biÖt lµ cã 12/15 mÉu cã chøa C.perfringens lµ lo¹i vi khuÈn kþ khÝ cã trong ph©n. Møc ®é nhiÔm trøng giun t¹i c¸c b·i r¸c còng cao h¬n so víi r¸c hé gia ®×nh vµ t¹i ®©y ngoµi giun ®òa vµ giun kim cßn cã c¶ trøng giun tãc, giun mãc còng nh− trøng s¸n. Cã thÓ do trong qua tr×nh tËp trung r¸c, t¹i c¸c b·i r¸c cã sù nh©n lªn cña vi khuÈn còng nh− nhiÔm thªm tõ c¸c nguån kh¸c nh− sóc vËt mang tíi hoÆc do mét sè gia ®×nh nÐm ph©n lÉn vµo trong r¸c. 5.10. M« h×nh thu gom vµ xö lý r¸c M« h×nh thu gom vµ xö lý r¸c ®−îc x©y dùng dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ t¹i c¸c x·. HÇu hÕt c¸c x· ®· cã Ýt nhiÒu tæ chøc m« h×nh thu gom r¸c th¶i t¹i c¸c gia ®×nh, tuy nhiªn m« h×nh ®ã kh«ng duy tr× ®−îc l©u vµ ®Òu ®Æn. R¸c cã chøa nhiÒu ni l«ng kh«ng ph©n huû ®−îc theo giã bay r¶i r¸c kh¾p xãm lµng chÝnh cïng víi mïi h«i thèi tõ c¸c b·i r¸c lµ vÊn ®Ò g©y bøc xóc nhÊt. ChÝnh v× thÕ mµ môc tiªu cña m« h×nh lµ t¹o ®−îc mét h×nh thøc thu gom triÖt ®Ó, ®ång thêi t¸ch riªng ®−îc r¸c th¶i ni l«ng tr−íc khi ®æ ra b·i tËp trung. ViÖc tuyªn truyÒn, vËn ®éng ng−êi d©n t¸ch riªng tói ni l«ng t¹i nhµ thùc hiÖn rÊt khã, v× chñ yÕu ng−êi d©n dïng tói ni l«ng ®ùng r¸c. ChÝnh v× vËy mµ sau mét thêi gian thö nghiÖm viÖc ph©n lo¹i t¹i nhµ kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ nh− mong muèn, chóng t«i thÊy r»ng cÇn cã sù kÕt hîp gi÷a ph©n lo¹i t¹i nhµ víi ph©n lo¹i sau khi thu gom. ViÖc nµy hoµn toµn cã thÓ lµm ®−îc nÕu nh÷ng ng−êi thu gom ®−îc tr¶ thªm c«ng ®Ó lµm viÖc ®ã. Vµ m« h×nh kÕt hîp ®· tá ra cã hiÖu qu¶, gÇn 90% r¸c th¶i ni l«ng ®· ®−îc t¸ch riªng trong ®ã nh÷ng ng−êi thu gom cã thÓ t¸i sö dông (b¸n) ®−îc trªn 60%. ViÖc nµy lµm t¨ng thªm mét phÇn thu nhËp nªn hä dÔ chÊp nhËn. VÊn ®Ò xö lý r¸c thùc ra lµ khã kh¨n nhÊt ®èi víi c¸c khu vùc n«ng th«n ®« thÞ ho¸, ®Æc biÖt víi r¸c th¶i ni l«ng. Chóng t«i ®· t×m hiÓu c¸c m« h×nh xö lý r¸c ni l«ng vµ thÊy r»ng viÖc ¸p dông c«ng nghÖ t¸i chÕ r¸c th¶i ni l«ng ®Ó s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng d−íi d¹ng v¸n Ðp cña ViÖn VËt liÖu x©y dùng – Bé X©y dùng (34) rÊt khã ¸p dông cho vïng n«ng th«n ®« thÞ ho¸ v× c«ng nghÖ phøc t¹p, chi phÝ qu¸ cao. Chóng t«i còng ®· tham kh¶o m« h×nh sö dông lß ®èt ®ang ¸p dông t¹i BÖnh viÖn tØnh Hoµ B×nh thÊy r»ng cã thÓ ¸p dông kü thuËt nµy nh−ng nªn ¸p dông cho mét côm x· th× cã thÓ kh¶ thi v× chi phÝ sÏ gi¶m, 61 tuy nhiªn trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy chóng t«i ch−a ®−a vµo ¸p dông ®−îc do h¹n chÕ vÒ kinh phÝ. 5.11. Thö nghiÖm xö lý r¸c b»ng giun ViÖc sö dông giun quÕ, mét lo¹i giun ®Êt ®Ó xö lý r¸c h÷u c¬ ®· ®−îc thö nghiÖm tr−íc ®©y. Theo c¸c tµi liÖu trªn trang th«ng tin ®iÖn tö wormdigest.com th× hiÖn nay nhiÒu n−íc ¸p dông kü thuËt nµy. Mét sè hé gia ®×nh ë B¾c giang ®· ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó lÊy giun nu«i gia cÇm. N«ng tr−êng ChÌ H¹ Hoµ, §oan Hïng cña tØnh Phó thä còng ®· ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó xö lý ph©n gia sóc vµ r¸c h÷u c¬ ®Ó lµm ph©n bãn cho c©y chÌ ®Ó cã s¶n phÈm chÌ s¹ch vµ duy tr× ®é ph× nhiªu cña ®Êt. C¸c hé gia ®×nh thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p nµy ®· cho thÊy hoµn toµn cã thÓ xö dông giun quÕ ®Ó xö lý c¸c lo¹i r¸c h÷u c¬ nh− cuèng rau, vá tr¸i c©y hoÆc c¸c lo¹i thøc ¨n thõa. GÇn ®©y t¹i §øc còng ®· cã mét sè nghiªn cøu vÒ viÖc sö dông giun ®Êt ®Ó xö lý ph©n ng−êi vµ cho hiÖu qu¶ rÊt tèt. Nh− vËy cã thÓ thÊy r»ng viÖc sö dông giun ®Ó xö lý r¸c h÷u c¬ lµ hoµn toµn cã thÓ ¸p dông ®−îc ë c¸c khu vùc n«ng th«n ®« thÞ ho¸, n¬i mµ ®Êt ë ®· lÊn dÇn ®Êt trång trät. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy còng ch−a thö nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ ®−îc hiÖu qu¶ cña viÖc dïng s¶n phÈm ph©n huû r¸c b»ng giun nµy ®Ó bãn c©y. Do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ kinh phÝ nªn ch−a ph©n tÝch hµm l−îng c¸c chÊt N,P,K trong mïn r¸c. 62 KÕt luËn 1. ë khu vùc n«ng th«n ®« thÞ ho¸, hµng ngµy mçi gia ®×nh th¶i ra 1,4 kg r¸c, trong ®ã trªn 53% lµ c¸c lo¹i r¸c kh«ng t¸i sö dông hay t¸i chÕ ®−îc, 37,3% lµ r¸c h÷u c¬ dÔ ph©n huû. Ni l«ng vµ c¸c lo¹i nhùa kh¸c tuy chØ chiÕm 5,4% nh−ng l¹i lµ lo¹i r¸c g©y khã chÞu nhÊt cho ng−êi d©n. 2. Rác thải đang là vấn đề bức xúc và được đa số người dân ở các xã ven đô, nông thôn đô thị hoá của Hà Nội và Hà Tây quan tâm, tuy nhiên nhận thức và mức độ quan tâm cũng khác nhau ở các xã. Chính quyền và các ban ngành, đoàn thể cũng đã có những quan tâm nhất định đến tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải nhưng chưa có những giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề này. 3. 97,3% số hộ ven đo của Hà Nội và Hà Tây có thu gom rác nhưng chỉ có 15,4% hộ có tiến hành phân loại rác, và 87% hộ đổ rác vào nơi quy định còn lại là tự xử lý. Có 40% hộ gia đình tái sử dụng rác hữu cơ cho chăn nuôi. Rác thải tại các xã hiện tại chỉ được giải quyết bằng cách thu gom, vận chuyển và đổ vào một hố, ao, mương hoặc cánh đồng mà chưa có hình thức xử lý nào khác. Chính việc này dẫn đến ô nhiễm ở những nơi rác được đổ tập trung đó. 4. Nguy cơ trực tiếp từ rác tại các hộ gia đình với sức khoẻ không lớn nhưng tại các bãi tập trung rác thì nguy cơ đó tăng rõ rệt. Rác thải tại các hộ gia đình có chứa ít các mầm bệnh có thể gây hại cho người (24,7% mẫu rác có fecal coliform, 10,4% mẫu có Pseudomonas, 5,2% mẫu có trứng giun đũa). Tuy nhiên khi tập trung ra các bãi rác thì nguy cơ lớn hơn nhiều. Đa số các mẫu rác tại các bãi tập trung có chứa vi khuẩn kỵ khí và các loại trứng giun sán cũng như một số vi khuẩn có thể gây bệnh cho người (93,3% mẫu rác có fecal coliform, 26,7% có Pseudomonas, 85,7% có Cl. Perfringen, 60% có trứng giun đũa, 13,3% có trứng giun tóc, 6,7% có trứng giun móc, 33,3% có trứng giun kim và 13,3% có trứng sán). 63 5. Mô hình thu gom và xử lý rác ở khu vực nông thôn đô thị hoá bước đầu đã được thử nghiệm thành công. Việc phân loại rác tại các hộ gia đình chưa thể thực hiện hoàn toàn ngay được vì vậy càn có sự kết hợp giữa phân loại tại gia đình với phân loại từ những người làm công tác thu gom, vân chuyển. Việc phân loại và xử lý rác thải ni lông là cần thiết. Trong khi chưa tìm được một công nghệ phù hợp để giải quyết loại rác này thì giải pháp đốt ở cánh đồng xa khu dân cư là giải pháp tạm thời. 6. Giun ®Êt cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó ph©n huû r¸c h÷u c¬ t¹i c¸c hé gia ®×nh, kü thuËt ®¬n gi¶n, hiÖu qu¶ cao. 64 kiÕn nghÞ 1. Để có thể xử lý rác một cách có hiệu quả, chính quyền địa phương và các ban, ngành, đoàn thể trong xã cần tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân và phân loại và thu gom rác vào nơi tập trung. 2. Các địa ph−¬ng đÈy mạnh phong trào xây dựng Làng văn hoá sức khỏe, đồng thời đưa các tiêu chí thu gom và xử lý rác thải, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng vào tiêu chí làng văn hoá sức khỏe. 3. Các cơ quan nghiên cứu khoa học cần đầu tư nghiên cứu xây dựng mô hình xử lý rác thải ni lông tập trung rẻ tiền, an toàn cho một cụm xã đối với vùng nông thôn đang đô thi hóa một cách có hiệu quả, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội hiện nay. 4. Cần có các văn bản quy định và hướng dẫn cũng như các chế tài xử lý vi phạm đối với việc thu gom, xử lý rác thải tại các khu vực nông thôn đô thị hoá. 5. Cã nghiªn cøu thªm vÒ hiÖu qu¶ ®èi víi c©y trång cña mïn ph©n do xö lý r¸c b»ng giun ®Êt. 65 Tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu trong n−íc: 1. Đặng Thị An, 2000. Xây dựng mô hình xử lý rác thải sinh hoạt b»ng một số biện pháp sinh học. Báo cáo kết quả thực hiện đề tài phụ nữ. Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật. Hà Nội. 2. Thái Trần Bái, Huỳnh Thị Kim Hối, Nguyễn Trí Tiến, 1981: Một số dẫn liệu về động vật đất của hệ sinh thái rừng nhiệt đới. Tóm tắt báo cáo HNKH lần thứ 12 kỷ niệm 25 năm Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. 3. Thái Trần Bái, Trần Thuý Mùi, 1982. Đặc điểm phân loại học, phân bố và địa động vật học của giun đất vùng đồng bằng sông Hồng. Tạp chí sinh học 4(3): 516 – 521. 4. Thái Trần Bái, 1983. Giun đất Việt Nam (Hệ thống học, khu hệ, phân bố và địa động vật học). Luận án tiến sĩ khoa học sinh học. Maxcơva 1983: 1 – 292. 5. Thái Trần Bái, 1984: Tạp chí Động vật học, 63 (2): 284 - 288. 6. Thái Trần Bái, 1985. Một vài kết luận chính khi nghiên cứu giun đất ở Việt Nam và những vấn đề cần được nghiên cứu trong những năm tới. Hội thảo khoa học về động vật đất lần thứ nhất: 17-18. 7. Thái Trần Bái, 1989. Giá trị thực tiễn của giun đất. Tạp chí Sinh học, 11(1): 39-43. 8. Lý Kim B¶ng, 1999. Nghiªn cøu xö lý r¸c th¶i t¹o nguån ph©n bãn thÝch hîp phôc vô n«ng nghiÖp, Héi nghÞ m«i tr−êng toµn quèc n¨m 1999. Hµ Néi. 25- 26. 9. Ph¹m Ngäc Ch©u, 2004. M«i tr−êng bÖnh viÖn nh×n tõ gãc ®é qu¶n lý an toµn chÊt th¶i, Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, NXB ThÕ giíi HN 2004. 10. Phan Tử Diên, Đinh Đăng Ninh, Nguyễn Lân Hùng, 1988. Kỹ thuật nuôi giun đất. Nhà xuất bản Giáo dục: 5-124. 11. Phạm Thị Hồng Hà, 1989. Khu hệ giun đất Quảng Nam - Đà Nẵng và việc chọn mẫu để giảng dạy động vật học trong các vùng cảnh quan khác nhau. Hội nghị giảng dạy và nghiên cứu sinh học, khoa Sinh – KTNN - ĐHSP Hà Nội I: 157. 12. NguyÔn M¹nh Hïng, 1999. ¸p dông c«ng nghÖ chiÕu x¹ xö lý chÊt th¶i r¾n ®· s¬ chÕ ®Ó tËn dông lµm ph©n vi sinh. Héi nghÞ m«i tr−êng toµn quèc n¨m 1999. Hµ Néi. 103 - 105 66 13. Huỳnh Thị Kim Hối, 1996. Khu hệ giun đất phÝa nam miền Trung Việt Nam. Luận ¸n TS Khoa học Sinh học, Hà Nội. 14. Phong Linh, 2001, C«ng nghÖ ch«n lÊp r¸c th¶i ë c¸c ®« thÞ, B¸o Nh©n d©n ngµy 4/4/2001. 15. NguyÔn Hïng Long, Huúnh ThÞ Kim Hèi, 2002. B−íc ®Çu nghiªn cøu thö nghiÖm nh©n nu«i giun ®Êt xö lý r¸c h÷u c¬. T¹p chÝ Y häc thùc hµnh, 2002. Sè 5 (423),63. 16. Lª §×nh Minh vµ céng sù, 1998. M«i tr−êng søc kháe cña lµng nghÒ truyÒn thèng thuéc ®ång b»ng B¾c Bé, Hµ Néi. 17. Lª §×nh Minh vµ céng sù, 1998, §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè nguy c¬ m«i tr−êng x©y dùng vµ chØ ®¹o thÝ ®iÓm mét sè biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó c¶i thiÖn chÊt l−îng vÖ sinh m«i tr−êng nh»m b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n vïng n«ng th«n ven ®«. Hµ Néi. 18. Trần Thúy Mùi, 1985. Khu hệ giun đất vùng đồng bằng sông Hồng. Luận án phó tiến sỹ khoa học sinh học, Hà Nội. 19. TrÇn HiÕu NhuÖ vµ cs, 2001. Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n. Nhµ xuÊt b¶n x©y dùng, . 20. Đỗ Văn Nhượng, 1992. Dẫn liệu bước đầu về giun đất khu vực Xuân Nha, Mộc Châu. Thông báo khoa học ĐHSP Hà Nội I số 1, tập 4. 21. Phïng ChÝ Sü, 2001. Lß ®èt chÊt th¶i r¾n y tÕ t¹i ViÖt Nam, hiÖn tr¹ng vµ triÓn väng. 22. NguyÔn Quèc T©n, 2001. Mét sè kinh nghiÖm x©y dùng m« h×nh thu gom, xö lý r¸c th¶i sau lò lôt vµ sù tham gia cña céng ®ång, b¶o vÖ m«i tr−êng. 23. NguyÔn ThÞ Kim Th¸i, 1999. Sinh thaÝ häc vµ B¶o vÖ m«i tr−êng, NXB X©y dùng. 24. Lê Văn Triển, 1995 : Khu hệ giun đất miền Đ«ng Bắc Việt Nam. Luận ¸n Tiến sỹ khoa học sinh học. Hà Nội. 25. B¸o nh©n d©n, 2002. Xö lý r¸c th¶i ë c¸c thµnh phè, ngµy 21/2/2002. 26. B¸o søc khoÎ vµ ®êi sèng, Dao s¾c kh«ng gät ®−îc chu«i, Hµ néi 2004. 27. Bé Khoa häc C«ng nghÖ & M«i tr−êng, 1998. Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n bÖnh viÖn. Kü yÕu héi th¶o 2003. 28. Bé Khoa häc C«ng nghÖ & M«i tr−êng, B¸o c¸o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng ViÖt Nam n¨m 1999. 67 29. C¬ quan ph¸t triÓn Quèc tÕ Newzealand, 2004. §ãi nghÌo vµ bÊt b×nh ®¼ng ë ViÖt Nam, c¸c yÕu tè khÝ hËu, n«ng nghiÖp vµ kh«ng gian. NXB Lao ®éng x· héi. 30. Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2005. B¸o c¸o HiÖn tr¹ng m«i tr−êng quèc gia 2005, PhÇn tæng quan. 31. Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2003. TuyÓn tËp c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng tËp 5. NXB Thanh Niªn 32. Côc B¶o vÖ m«i tr−êng, 2004. B¸o c¸o tæng hîp dù ¸n xö lý « nhiÔm khu vùc c«ng céng, Hµ Néi 2004. 33. Tr−êng C¸n bé qu¶n lý y tÕ, 1999. Søc kháe m«i tr−êng (Tµi liÖu gi¶ng d¹y sau ®¹i häc). Nhµ xuÊt b¶n y häc, 1999. 34. ViÖn VËt liÖu x©y dùng, 2003. B¸o c¸o tæng kÕt Thùc hiÖn nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng träng ®iÓm c¸p Nhµ n−íc: C«ng nghÖ thu gom, vËn chuyÓn, xö lý r¸c th¶i ni l«ng vµ chÊt th¶i h÷u c¬. Bé X©y dùng. 35. ViÖn VÖ sinh dÞch tÔ Trung −¬ng. Thèng kª bÖnh truyÒn nhiÔm n¨m 2001: 6 – 12. Tµi liÖu níc ngoµi 36. Francey R, Pickford J & Reed R (1992). A guide to the development of on site sanitation. WHO, Geneva. 37. Manfred Schreiner, 2000. Qu¶n lý m«i tr−êng, con ®−êng dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ sinh th¸i. 38. World Bank, Vietnam Environment Monitoring in 2004- Solid Waste, 2004. 39. WHO, Health and Environment in Sustainable Development, 1997. 40. WHO, Regional Office for Europe, Copenhagen, Solid Waste Management, Selected Topics, , 1985. 41. Promoting Sustainable Consumption in Asian Cities. Report of a Regional Conference, Fukuoka 29 June to 1Jule. HABITAT, 1998. 68 Phô lôc. C¸c mÉu phiÕu pháng vÊn PhiÕu pháng vÊn vÒ r¸c th¶i hé gia ®×nh 1. Hä vµ tªn ng−êi ®−îc pháng vÊn ........................................................................ 2. Tuæi: …………………… Giíi tÝnh : Nam .......... N÷ ..................... 3. Sè ng−êi hiÖn ®ang sèng trong gia ®×nh: ..............................................ng−êi 4. Sè trÎ d−íi 5 tuæi:....... DiÖn tÝch nhµ ë: ......... m2 DiÖn tÝch v−ên.......m2 5. §Þa chØ: TØnh: …………...........huyÖn…………................................. X· :……….....Xãm (th«n, ®éi s¶n xuÊt).............................................. 6. Tr×nh ®é häc vÊn cña ®èi t−îng 1. Mï ch÷ 2. BiÕt ®äc, viÕt 3. PTCS 4. PTTH 5. THCN, C§, §H, trªn §H 7. NghÒ nghiÖp chÝnh: 1. NghÒ n«ng 2. TiÓu thñ c«ng 3. C«ng chøc, viªn chøc 4. Bu«n b¸n 5. NghÒ kh¸c, ghi râ 8. Nhµ ë gia ®×nh (quan s¸t): 1. Nhµ t¹m 2. Nhµ cÊp IV 3. Nhµ b¸n kiªn cè 4. Nhµ kiªn cè 5. Lo¹i kh¸c (ghi râ)…………………………………… 9. NghÒ nghiÖp thu nhËp chÝnh (®a lùa chän): 1. N«ng nghiÖp 2. TiÓu thñ c«ng 3. DÞch vô bu«n b¸n hµng hãa 4. DÞch vô ¨n uèng 5. DÞch vô chÕ biÕn n«ng s¶n 6. Kh¸c (ghi râ) 10. NghÒ phô: ........................................................................................... 11. Møc sèng (theo ph©n lo¹i cña ®Þa ph−¬ng): 1. Giµu 2. Kh¸ 3. Trung b×nh 4. NghÌo 12. VËt nu«i trong gia ®×nh (®a lùa chän)? 1. Tr©u, bß, ngùa 2. Lîn 3. Gia cÇm 4. Ong 5. Chã 6. Lo¹i kh¸c 7. Kh«ng cã 13. Gia ®×nh cã sö dông thøc ¨n thõa ®Ó nu«i gia sóc, gia cÇm kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng MÉu sè 1 69 14. Hµng ngµy gia ®×nh ta cã thu gom r¸c kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng ChuyÓn ®Õn c©u 19 15. R¸c thu gom gia ®×nh ®ùng vµo ®©u? 1. Ræ, sät 2. Thïng, x« 3. Tói Nylon 4. Tói giÊy 5. Hè r¸c 6. Kh«ng 16. Gia ®×nh cã ph©n lo¹i r¸c kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng ChuyÓn ®Õn c©u 18 17. R¸c ®−îc ph©n thµnh c¸c lo¹i nµo? 1. R¸c bá ®i 2. R¸c cã thÓ t¸i sö dông (nylon, kim lo¹i, giÊy, thñy tinh,….) 18. C¸ch xö lý r¸c chñ yÕu (mét lùa chän)? 1. §æ vµo thïng/xe r¸c c«ng céng 2. Ch«n 3. §èt 4. Kh¸c (ghi râ)……………….. 19. NÕu kh«ng thu gom th× hµng ngµy gia ®×nh xö lý r¸c b»ng c¸ch nµo lµ chÝnh? (mét lùa chän) 1. §æ ra v−ên/ao/®−êng/ 2. §æ vµo chuång gia sóc 3. §èt 4. Kh¸c (ghi râ)…….. 20. HiÖn nay ë ®Þa ph−¬ng cã tæ chøc thu gom r¸c kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng 21. NÕu cã th× c¸ch thu gom nh− thÕ nµo? 1. Thïng/hè r¸c c«ng céng 2. Xe gom r¸c 3. Kh¸c 22. Gia ®×nh cã ph¶i ®ãng phÝ thu gom r¸c kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng 23. Møc ®ãng hiÖn nay lµ bao nhiªu: 1. ........®ång/ng−êi 2. ........®ång/hé 24. Møc phÝ hiÖn nay cã chÊp nhËn ®−îc kh«ng 1. Cã 2. Kh«ng 25. NÕu ph¶i ®ãng ë møc cao h¬n ®Ó cã ®−îc dÞchvô tèt h¬n th× cã chÊp nhËn kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng 26. HiÖn nay ë ®Þa ph−¬ng cã ®Þa ®iÓm ®æ r¸c kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng 3. Kh«ng biÕt 27. §Þa ®iÓm ®ã cã hîp lý kh«ng? 70 1. Cã 2. Kh«ng 28. Theo «ng/bµ r¸c th¶i ë ®Þa ph−¬ng cã ph¶i lµ vÊn ®Ò bøc xóc kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng 29. Theo «ng / bµ th× gi¶i quyÕt vÊn ®Ò r¸c chung cña toµn x· ta nªn lµm g× ? 1. Thµnh lËp ®éi thu gom r¸c 2. Tù ®æ vµo b·i r¸c c«ng céng 3. Tù xö lý t¹i gia ®×nh 4. Kh¸c (ghi râ)…………… 5. Kh«ng biÕt 30. Theo «ng/bµ x· cã thÓ tù gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò r¸c th¶i kh«ng? 1. Cã 2. Kh«ng Ngµy th¸ng n¨m 200 Ng−êi pháng vÊn (Ký, ghi râ hä, tªn) 71 Khung pháng vÊn s©u c¸n bé l∙nh ®¹o x∙ 1. Hä vµ tªn ng−êi ®−îc pháng vÊn:..................................................................... 2. Tuæi ..................................................................................................................... 3. Giíi: Nam .................................... N÷ .................................................... 4. Chøc vô hiÖn nay ................................... ........................................................... 5. §Þa chØ:…………………………………………………………. 6. Tæng sè d©n trong toµn x·: …………ng−êi, 7. Trong ®ã gåm ……..nam …………n÷ 8. Tæng sè hé gia ®×nh trong x· ............... ............................................... 9. Sè th«n, xãm trong x·: ................................ 10. C¬ cÊu ngµnh nghÒ trong x· (tû lÖ % c¸c lo¹i ngµnh nghÒ so víi tæng sè hé) 11. T×nh h×nh r¸c th¶i hiÖn nay ë x· nh− thÕ nµo? 12. X· cã tæ chøc thu gom r¸c kh«ng? 13. C¸c th«n cã tæ chøc thu gom r¸c kh«ng? 14. C¬ cÊu r¸c th¶i ra sao? 15. Theo «ng/bµ m«i tr−êng cña x· ta hiÖn nay cã bÞ « nhiÔm do r¸c g©y ra ? 16. T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i, xö lý r¸c th¶i ë ®Þa ph−¬ng: 17. X· cã b·i xö lý r¸c kh«ng? 18. T×nh tr¹ng c¸c b·i xö lý r¸c nh− thÕ nµo? 19. NÕu x· cã tæ chøc thu gom th× tæ chøc, qui m« nh− thÕ nµo? 20. Trang thiÕt bÞ, chÕ ®é ho¹t ®éng thu gom nh− thÕ nµo? 21. Ai chi tr¶ cho c¸c trang thiÕt bÞ kÓ trªn? 22. QuyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi thu gom r¸c nh− thÕ nµo? 23. Nguån tµi chÝnh ®Ó duy tr× ho¹t ®éng thu gom vµ xö lý r¸c tõ ®©u? 24. NÕu ch−a cã ®éi thu gom r¸c th× h−íng gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo? 25. X· cã kÕ ho¹ch cho giai ®o¹n tíi kh«ng? 26. Nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ cña x· ®èi víi cÊp trªn (huyÖn, tØnh, trung −¬ng) 27. Vai trß cña c¸n bé x· ®èi víi vÊn ®Ò qu¶n lý r¸c cña ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 28. Vai trß cña c¸c ban ngµnh, ®oµn thÓ ë ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 29. X· cã biÕt t×nh h×nh thu gom vµ xö lý r¸c cña c¸c ®Þa ph−¬ng xung quanh kh«ng? 30. §· tõng tham kh¶o m« h×nh thu gom xö lý r¸c cña c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c ch−a? 31. §Ò xuÊt ®èi víi nhãm nghiªn cøu? Ngµy th¸ng n¨m 200 Ng−êi pháng vÊn (Ký, ghi râ hä, tªn) MÉu sè 2 72 Khung pháng vÊn c¸n bé y tÕ x∙ 1. Hä vµ tªn : .......................................................................................................... 2. Tuæi ..................................................................................................................... 3. Nam ........................................................ N÷ .................................................... 4. Chøc vô hiÖn nay ................................... ........................................................... 5. Th©m niªn c«ng t¸c ............................... ............................................... ........... 6. §Þa chØ:………………………………………………………….. 7. T×nh tr¹ng r¸c th¶i hiÖn nay cã ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®èi víi vÖ sinh m«i tr−êng, søc kháe vµ c¬ cÊu bÖnh tËt cña nh©n d©n trong x· ? 8. Theo «ng/bµ vÊn ®Ò g× thuéc vÒ r¸c th¶i cã ¶nh h−ëng lín nhÊt ®èi víi vÖ sinh m«i tr−êng, søc kháe vµ c¬ cÊu bÖnh tËt cña nh©n d©n trong x·? 9. C¸ch xö lý r¸c th¶i hiÖn nay ë x· ta, theo «ng/bµ cã nh÷ng g× hîp lý vµ ch−a hîp lý? 10. Theo «ng /bµ vai trß cña ®éi ngò c¸n bé y tÕ x· trong viÖc xö lý r¸c th¶i ë x· ta (tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, kiÓm tra ®«n ®èc viÖc vÖ sinh…)? 11. Theo «ng/bµ, r¸c th¶i trong x· ta nªn ®−îc xö lý theo h−íng nµo (Nhµ n−íc, tËp thÓ, hé gia ®×nh…)? 12. §Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò r¸c th¶i, theo «ng / bµ cÇn tËp trung vµo kh©u nµo lµ chñ yÕu (tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, tæ chøc thùc hiÖn, ®Çu t−…)? 13. Theo «ng/bµ m«i tr−êng cña x· ta hiÖn nay cã bÞ « nhiÔm do r¸c g©y ra ? 14. T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i, xö lý r¸c th¶i ë ®Þa ph−¬ng: 15. X· cã b·i xö lý r¸c kh«ng? 16. T×nh tr¹ng c¸c b·i xö lý r¸c nh− thÕ nµo? 17. NÕu x· cã tæ chøc thu gom th× tæ chøc, qui m« nh− thÕ nµo? 18. Trang thiÕt bÞ, chÕ ®é ho¹t ®éng thu gom nh− thÕ nµo? 19. Ai chi tr¶ cho c¸c trang thiÕt bÞ kÓ trªn? 20. QuyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi thu gom r¸c nh− thÕ nµo? 21. Nguån tµi chÝnh ®Ó duy tr× ho¹t ®éng thu gom vµ xö lý r¸c tõ ®©u? 22. NÕu ch−a cã ®éi thu gom r¸c th× h−íng gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo? 23. X· cã kÕ ho¹ch cho giai ®o¹n tíi kh«ng? 24. Nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ cña x· ®èi víi cÊp trªn (huyÖn, tØnh, trung −¬ng) 25. Vai trß cña c¸n bé x· ®èi víi vÊn ®Ò qu¶n lý r¸c cña ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 26. Vai trß cña c¸c ban ngµnh, ®oµn thÓ ë ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 27. 27.§· tõng tham kh¶o m« h×nh thu gom xö lý r¸c cña c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c ch−a? 28. §Ò xuÊt ®èi víi nhãm nghiªn cøu? Ngµy th¸ng n¨m 200 Ng−êi pháng vÊn (Ký, ghi râ hä, tªn) MÉu sè 3 73 Khung pháng vÊn c¸n bé c¸c ®oµn thÓ 1.Hä vµ tªn : ............................................................................................................. 1. Tuæi ..................................................................................................................... 2. Nam ........................................................ N÷ .................................................... 3. Chøc vô hiÖn nay ................................... ........................................................... 4. §Þa chØ:…………………………………………………………. 5. T×nh h×nh r¸c th¶i hiÖn nay ë x· nh− thÕ nµo? C¬ cÊu r¸c th¶i ra sao? 6. Theo «ng/bµ t×nh tr¹ng vÖ sinh m«i tr−êng cña x· ta hiÖn nay cã bÞ « nhiÔm do r¸c g©y ra ? 7. T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i, xö lý r¸c th¶i ë ®Þa ph−¬ng: 8. X· cã ®éi thu gom r¸c kh«ng? 9. NÕu cã th× tæ chøc, qui m«, trang thiÕt bÞ, chÕ ®é ho¹t ®éng, quyÒn lîi, nguån tµi chÝnh,… cña nã thÕ nµo? 10. NÕu ch−a cã ®éi thu gom r¸c th× h−íng gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo? 11. Theo «ng/bµ vai trß cña c¸c ®oµn thÓ trong viÖc gi¶i quyÕt r¸c th¶i ë x· ta nh− thÕ nµo? 12. Theo «ng /bµ nªn lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy tèt nhÊt vai trß cña c¸c ®oµn thÓ trong viÖc gi¶i quyÕt r¸c th¶i ë x· ta? 13. T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i, xö lý r¸c th¶i ë ®Þa ph−¬ng: 14. X· cã b·i xö lý r¸c kh«ng? 15. T×nh tr¹ng c¸c b·i xö lý r¸c nh− thÕ nµo? 16. NÕu x· cã tæ chøc thu gom th× tæ chøc, qui m« nh− thÕ nµo? 17. Trang thiÕt bÞ, chÕ ®é ho¹t ®éng thu gom nh− thÕ nµo? 18. Ai chi tr¶ cho c¸c trang thiÕt bÞ kÓ trªn? 19. QuyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi thu gom r¸c nh− thÕ nµo? 20. Nguån tµi chÝnh ®Ó duy tr× ho¹t ®éng thu gom vµ xö lý r¸c tõ ®©u? 21. NÕu ch−a cã ®éi thu gom r¸c th× h−íng gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo? 22. X· cã kÕ ho¹ch cho giai ®o¹n tíi kh«ng? 23. Nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ cña x· ®èi víi cÊp trªn (huyÖn, tØnh, trung −¬ng) 24. Vai trß cña c¸n bé x· ®èi víi vÊn ®Ò qu¶n lý r¸c cña ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 25. Vai trß cña c¸c ban ngµnh, ®oµn thÓ ë ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 26. 27.§· tõng tham kh¶o m« h×nh thu gom xö lý r¸c cña c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c ch−a? 27. §Ò xuÊt ®èi víi nhãm nghiªn cøu? Ngµy th¸ng n¨m 200 Ng−êi pháng vÊn (Ký, ghi râ hä, tªn) MÉu sè 4 74 MÉu sè 5 Khung pháng vÊn Ng−êi thu gom r¸c 1. Hä vµ tªn : .......................................................................................................... 2. Tuæi ..................................................................................................................... 3. Nam ........................................................ N÷ .................................................... 4. §Þa chØ ..................................................... ........................................................... 5. Anh/chÞ ®· lµm c«ng t¸c thu gom r¸c ®−îc bao l©u? 6. §éi thu gom r¸c cã bao nhiªu ng−êi ? . 7. Sè l−îng r¸c trung b×nh ph¶i thu gom mçi ngµy lµ bao nhiªu? 8. Thêi gian thu gom r¸c trung b×nh trong mét ngµy? 9. Thµnh phÇn r¸c thu gom chñ yÕu ë ®©y lµ g×? 10. Trang bÞ b¶o hé lao ®éng nh− thÕ nµo? 11. ChÕ ®é ®·i ngé (tiÒn c«ng, kh¸m ch÷a bÖnh,..)? 12. Trang thiÕt bÞ phôc vô cho viÖc thu gom r¸c? 13. Th¸i ®é hîp t¸c cña ng−êi d©n ®èi víi c«ng viÖc cña anh/chÞ? 14. Tai n¹n, bÖnh cã liªn quan ®Õn nghÒ nghiÖp (Trît, vÕt th−¬ng tay, ch©n, nhiÔm trïng, viªm häng, viªm phÕ qu¶n, viªm kÕt m¹c,…) 15. ý kiÕn ®Ò nghÞ cña c¸ nh©n vÒ vÊn ®Ò r¸c cña x· 16. T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i, xö lý r¸c th¶i ë ®Þa ph−¬ng: 17. X· cã b·i xö lý r¸c kh«ng? 18. T×nh tr¹ng c¸c b·i xö lý r¸c nh− thÕ nµo? 19. NÕu x· cã tæ chøc thu gom th× tæ chøc, qui m« nh− thÕ nµo? 20. Trang thiÕt bÞ, chÕ ®é ho¹t ®éng thu gom nh− thÕ nµo? 21. Ai chi tr¶ cho c¸c trang thiÕt bÞ kÓ trªn? 22. QuyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi thu gom r¸c nh− thÕ nµo? 23. Nguån tµi chÝnh ®Ó duy tr× ho¹t ®éng thu gom vµ xö lý r¸c tõ ®©u? 24. NÕu ch−a cã ®éi thu gom r¸c th× h−íng gi¶i quyÕt nh− thÕ nµo? 25. X· cã kÕ ho¹ch cho giai ®o¹n tíi kh«ng? 26. Nh÷ng ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ cña x· ®èi víi cÊp trªn (huyÖn, tØnh, trung −¬ng) 27. Vai trß cña c¸n bé x· ®èi víi vÊn ®Ò qu¶n lý r¸c cña ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 28. Vai trß cña c¸c ban ngµnh, ®oµn thÓ ë ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo? 29. 27.§· tõng tham kh¶o m« h×nh thu gom xö lý r¸c cña c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c ch−a? 30. §Ò xuÊt ®èi víi nhãm nghiªn cøu? Ngµy th¸ng n¨m 200 Ng−êi pháng vÊn (Ký, ghi râ hä, tªn)