Nghiên cứu, phân tích thực trạng cung cấp dịch vụ Ngân Hàng tại hệ thống Sacombank

Chöông1 TOÅNG QUAN VEÀ HEÄ THOÁNG SACOMBANK VAØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ VEÀ LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG TAÏI VIEÄT NAM 1.1 Toång quan veà heä thoáng Sacombank 2 1.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån 2 1.1.2 Boä maùy toå chöùc 3 1.1.3 Caùc hoaït ñoäng chuû yeáu 5 1.1.4 Keát quaû hoaït ñoäng trong htôøi gian vöøa qua 5 1.2 Toång quan veà hoäi nhaäp quoác teá veà lónh vöïc Ngaân haøng 5 1.2.1 Hoäi nhaäp quoác teá laø xu höôùng taát yeáu cuûa neàn kinh teá Vieät Nam 5 1.2.2 Keát quaû böôùc ñaàu hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng 8 1.2.2.1 Nhöõng yeâu caàu cô baûn veà hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng 8 1.2.2.2 Cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam 9 1.2.2.3 Keát quaû böôùc ñaàu hoäi nhaäp quoác teá veà lónh vöïc Ngaân haøng 11 1.1 Toång quan veà heä thoáng Sacombank: 1.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín được thành lập vào năm 1991 trên cơ sở hợp nhất 4 toå chức tín dụng tại Thành Phố Hồ Chí Minh. Ngân hàng phát triển kinh tế Gò Vấp Hợp tác xã tín dụng Tân Bình Hợp tác xã Thành Công Hợp tác xã Lữ Gia Ngày 21 tháng 12 năm 1991 ngân hàng chính thức đi vào hoạt động với mức vốn điều lệ ban đầu là 3 tỷ đồng, đến cuối năm 2003, Ngân hàng đã tăng vốn điều lệ lên 740 tỷ đồng và trở thành Ngân hàng thương mại cổ phần có vốn điều lệ lớn nhất Việt Nam. Hiện nay, vốn điều lệ của Sacomank đã tăng lên 1.900 tỷ đồng. Sacombank luôn luôn dẫn đầu trong chieán dòch tăng vốn điều lệ và nâng cao năng lực tài chính. Sacombank là một Ngân hàng rất thành công trong lĩnh vực tài trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ và chú trọng đến dòng sản phaåmdịch vụ phục vụ khách hàng cá nhân. Mạng lưới hoạt động của Sacombank từ ba chi nhánh và một hội sở lúc thành lập đến nay đã có trên 110 điểm giao dịch trải đều khắp tỉnh, thành kinh tế trọng ñieåm trong cả nước: Miền Bắc, duyên hải miền Trung và miền Nam gồm: + 2 sở giao dịch + 23 chi nhánh cấp 1 + 30 chi nhánh cấp 2 + 39 phòng giao dịch + 6 tổ chức tín dụng + 1 văn phòng đại diện Bên cạnh đó, Sacombank còn thiết lập mối quan hệ với các Ngân hàng đại lý ở nước ngoài. Ñeán nay Sacombank ñaõ coù 7800 ñieåm keát noái vôùi 202 Ngaân Haøng taïi 81 quoác gia vaø laõnh thoå treân theá giôùi. Hieän nay Sacombank coù 3 coå ñoâng nöôùc ngoaøi: Coâng ty Taøi Chính quoác teá IFC thuoäc Ngaân Haøng theá giôùi (World Bank), Taäp Ñoaøn Taøi Chính quoác teá Dargon Finacial Holding, Ngaân Haøng Australia vaø New Zealand (ANZ). Ngoài 3 cổ đông nước ngoài trên và các cổ đông là các nhà kinh doanh trong nước, Sacombank là Ngân hàng thương mại cổ phần có số lượng cổ đông đại chúng lớn nhất Việt Nam với hơn 6.500 cổ đông. Sacombank không chỉ mở rộng mạng lưới mà còn thành lập công ty con trực thuộc và tham gia góp vốn vào nhiều công ty. Trong lĩnh vực tài chính Sacombank đã thành lập công ty quản lý nợ và khai thác tài sản Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín ( Sacombank-AMC ) và đã góp vốn thành lập các công ty: Công ty chứng khoán TPHCM (HSC) Công ty cổ phần bảo hiểm Viễn Đông (VASS) Công ty liên doanh quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Việt Nam (VIETFUND MANAGEMENT) Công ty địa ốc Sài Gòn Thương Tín (Sacomreal) 1.1.2 Boä maùy toå chöùc: - Cô quan quaûn trò cao nhaát laø hoäi ñoàng quaûn trò, ñöôïc baàu cöû töø ñaïi hoäi coå ñoâng goàm 9 thaønh vieân. Trong ñoù goàm 1 chuû tòch hoäi ñoàng quaûn trò, 4 phoù chuû tòch vaø 4 thaønh vieân. - Tröïc tieáp ñieàu haønh laø Ban toång giaùm ñoác do hoäi ñoàng quaûn trò boå nhieäm vaø thoâng qua Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc. Ban toång giaùm ñoác cuõng goàm 9 thaønh vieân trong ñoù coù 1 toång giaùm ñoác vaø 8 phoù giaùm ñoác. Hoaït ñoäng nghieäp vuï ôû moãi chi nhaùnh do Ban giaùm ñoác chi nhaùnh ñieàu haønh theo nguyeân taéc phaân caáp quaûn lyù cuûa Ngaân haøng. 1.1.3 Caùc hoaït ñoäng chuû yeáu: Cho vay, huy ñoäng voán, chieát khaáu, baûo laõnh, kinh doanh ngoaïi teä, thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá vaø cung caáp caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc. 1.1.4 Keát quaû hoaït ñoäng trong thôøi gian vöøa qua: Baûng 1.1: Moät soá chæ tieâu taøi chính chuû yeáu cuûa Sacombank qua caùc naêm: (ÑV: tyû ñoàng) CHÆ TIEÂU 2001 2002 2003 2004 2005 THÔØI ÑIEÅM CUOÁI NAÊM Toång taøi saûn Voán ñieàu leä 3.134,3 190,0 4.298,3 271,7 7.304,4 505,0 10.395 740 14.456 1.250 CAÛ NAÊM Toång thu nhaäp Toång chi phí Laõi tröôùc thueá Laõi roøng 254,0 214,5 39,5 26,9 347,1 267,8 79,3 53,9 617,9 492,8 125,1 90,2 835,9 637,9 198 151,2 1.208,6 902,589 306,1 234,4 ( Nguoàn Sacombank) 1.2 Toång quan veà hoäi nhaäp quoác teá veà lónh vöïc ngaân haøng taïi Vieät Nam: 1.2.1 Hoäi nhaäp quoác teá laø xu höôùng taát yeáu cuûa neàn kinh teá Vieät Nam. Vieät Nam laø moät nöôùc noâng nghieäp laïc haäu, phuï thuoäc nhieàu vaøo ñieàu kieän töï nhieân, coâng ngheä vaø trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät tuït haäu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø theá giôùi. Tyû leä tieát kieäm thaáp, cô sôû haï taàng yeáu keùm, khu vöïc taøi chính coøn sô khai trong boái caûnh neàn kinh teá thò tröôøng môùi hình thaønh vaø phaùt trieån. Cho neân trong suoát giai ñoaïn 1990-1995, GDP bình quaân taêng khieâm toán ôû möùc 2%, ñieàu naøy coù nghóa Vieät Nam phaûi maát 35 naêm môùi taêng gaáp ñoâi thu nhaäp, trong khi ñoù Ñaøi Loan chæ maát 11 naêm vaø Thaùi Lan chæ maát 15 naêm. Vì vaäy hoäi nhaäp kinh teá laø yeâu caàu taát yeáu ñeå Vieät Nam môû cöûa, hoøa nhaäp vaø ruùt ngaén khoaûng caùch laïc haäu vôùi neàn kinh teá theá giôùi. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñöôïc Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta khaúng ñònh laø muïc tieâu quan troïng haøng ñaàu trong tieán trình ñoåi môùi kinh teá Vieät Nam vaø ñöôïc khôûi xöôùng töø cuoái thaäp nieân 80, cuï theå nhö sau: - Ñaïi hoäi VII cuûa Ñaûng (6/1991) ñaõ thoâng qua ñònh höôùng: “ñaåy maïnh ña daïng hoùa, ña phöông hoùa quan heä ñoái ngoaïi”. - Nghò quyeát Ñaïi hoäi VII cuûa Ñaûng (6/1996) khaúng ñònh chuû tröông “xaây döïng neàn kinh teá môû”, “ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi”. - Hoäi nghò Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng laàn VII (khoùa VIII) neâu nhieäm vuï “tích cöïc chuû ñoäng hoäi nhaäp vaø môû roäng thò tröôøng quoác teá”, “tieán haønh khaån tröông vöõng chaéc vieäc ñaøm phaùn Hieäp ñònh thöông maïi vôùi Myõ”. - Nghò quyeát Ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng tieáp tuïc khaúng ñònh “xaây döïng neàn kinh teá ñoäc laäp, töï chuû ñi ñoâi vôùi hoäi nhaäp quoác teá. Keát hôïp ngoaïi löïc vôùi noäi löïc thaønh nguoàn löïc toång hôïp ñeå phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc”. Thöïc hieän chuû tröông naøy, töø choã Vieät Nam bò bao vaây caám vaän, Vieät Nam ñaõ bình thöôøng hoùa quan heä quoác teá, chính thöùc môû cöûa vaø naâng cao ñöôïc vò theá cuûa mình treân thò tröôøng quoác teá. Hoäi nhaäp quoác teá ñang laø ñoäng löïc thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá caùc nöôùc treân theá giôùi vaø Vieät Nam khoâng theå ñöùng ngoaøi xu theá ñoù. Töø giöõa thaäp nieân 80, Ñaûng Coäng Saûn vaø Chính phuû Vieät Nam chuû tröông môû cöûa kinh teá, töøng böôùc chuyeån ñoåi neàn kinh teá taäp trung bao caáp sang kinh teá thò tröôøng, hoäi nhaäp nhanh vôùi neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi: - Naêm 1986 baét ñaàu thöïc hieän chính saùch ñoåi môùi kinh teá, chính thöùc chuyeån töø neàn kinh teá keá hoaïch taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng - Naêm 1987 Ban haønh Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi, chính thöùc môû cöûa goïi voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Cuoái naêm 1994 Vieät Nam bình thöôøng hoùa quan heä vôùi Myõ, leänh caám vaän cuûa Myõ ñöôïc baõi boû, taïo ñieàu kieän cho söï phaùt trieån thuaän lôïi cuûa Ngoaïi thöông. - Naêm 1995 Vieät Nam kyù hieäp ñònh khung veà Hôïp taùc thöông maïi dòch vuï (AFTA) cuûa hieäp ñònh ASEAN ngaøy 15/12/1995, trong khuoân khoå cuûa AFTA Vieät Nam thöïc hieän tieán trình caét giaûm thueá quan töø thaùng 01 naêm 1996 ñeán naêm 2006. - Thaùng 11/1998 Vieät Nam gia nhaëp APEC (Asian Pacific Economic cooperation – Toå chöùc dieãn ñaøn hôïp taùc kinh teá Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông). - Kyù hieäp ñònh song phöông thöông maïi Vieät – Myõ ngaøy 13/07/2000 vaø coù hieäu löïc thi haønh ngaøy 15/12/2001. - Vieät nam ñang chuaån bò gia nhaäp WTO döï kieán vaøo naêm 2006 naøy. Thöïc teá neâu treân chöùng toû Vieät Nam ñaõ vaø ñang giai ñoaïn ñaàu hoäi nhaäp quoác teá, ñoù laø moät chính saùch ñuùng ñaén ñeå ñöa ñaát nöôùc ta thoaùt khoûi ngheøo vaø tuït haäu, xaây döïng neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng XHCN phuø hôïp vôùi xu höôùng chung cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø theá giôùi. Xu höôùng ñuùng ñaén naøy ñaõ laøm cho kinh teá Vieät Nam, taêng khaù nhanh, kieåm soaùt ñöôïc laïm phaùt, oån ñònh tieàn teä, xuaát nhaäp khaåu taêng khaù nhanh, cô caáu kinh teá coù chuyeån bieán tích cöïc theo xu höôùng Coâng Nghieäp Hoùa – Hieän Ñaïi Hoùa. Baûng 1.2 : Toác ñoä taêng tröôûng GDP, laïm phaùt cuûa Vieät Nam 2000-2004 (ÑV: %) Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 GDP 6,7 6,8 7,04 7,24 7 Laïm phaùt -0,6 0,8 4 3 7,2 (Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ) 1.2.2 Keát quaû böôùc ñaàu hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng taïi Vieät Nam 1.2.2.1 Nhöõng yeâu caàu cô baûn veà hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng Tröôùc boái caûnh hoäi nhaäp taøi chính quoác teá, khuoân khoå phaùp lyù trong lónh vöïc Ngaân haøng chöa ñöôïc hoaøn thieän, coâng ngheä Ngaân haøng coøn tuït haäu so vôùi caùc nöôùc, nôï khoù ñoøi cao… Vì vaäy Ngaân haøng caàn nhanh choùng hoäi nhaäp cuøng vôùi heä thoáng Ngaân haøng khu vöïc vaø theá giôùi, xaây döïng heä thoáng Ngaân haøng coù naêng löïc caïnh tranh vöõng maïnh ñaùp ñaùp öùng ñuû yeâu caàu veà voán vaø cung öùng saûn phaåm dòch vuï cho neàn kinh teá trong quaù trình hoäi nhaäp. Ñeå thöïc hieän Hieäp Ñònh Thöông Maïi Vieät Nam – Hoa Kyø, gia nhaäp WTO, hoäi nhaäp quoác teá cuûa ngaønh Ngaân haøng, thöïc hieän chính saùch môû cöûa dòch vuï ngaân haøng song song vôùi vieäc taêng cöôøng caûi caùch heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi, taäp trung giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà sau: Heä thoáng Ngaân haøng thöïc hieän chính saùch môû cöûa dòch vuï ngaân haøng, töøng böôùc töï do hoùa taøi khoaûn vaõng lai, taøi khoaûn voán vaø chaáp nhaän moät saân chôi phaùp lyù chung cho caùc thaønh vieân. Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam tham gia hoäi nhaäp kinh teá trong boái caûnh trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø coâng ngheä thaáp, caàn phaûi chuaån bò moät loä trình hôïp lyù vôùi phöông chaâm hoäi nhaäp vaø môû cöûa thò tröôøng töøng böôùc. Loä trình ñoù caàn ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû caùc yeâu caàu vaø cam keát ñaõ vaø ñang ñöôïc thoûa thuaän trong ñaøm phaùn song phöông vaø ña phöông. Caàn caét giaûm baûo hoä veà kinh doanh dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi caùc Ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc , phaûi loaïi boû daàn nhöõng haïn cheá ñoái vôùi caùc Ngaân haøng Hoa Kyø, cho pheùp hoï ñöôïc tham gia vôùi möùc ñoä taêng daàn vaøo moïi hoaït ñoäng Ngaân haøng taïi Vieät Nam. Ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam caàn phaûi caûi toå cô caáu moät caùch maïnh meõ ñeå trôû thaønh heä thoáng Ngaân haøng ña daïng veà hình thöùc, coù khaû naêng caïnh tranh cao, hoaït ñoäng an toaøn vaø hieäu quûa, huy ñoäng toát hôn caùc nguoàn voán trong xaõ hoäi vaø môû roäng ñaàu tö ñaùp öùng nhu caàu cuûa söï Coâng Nghieäp Hoùa – Hieän Ñaïi Hoùa ñaát nöôùc. 1.2.2.2 Cô hoäi vaø thaùch thöùc ñoái vôùi heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp 1.2.2.2.1 Cô hoäi Hoäi nhaäp quoác môû ra cô hoäi ñeå trao ñoåi, hôïp taùc quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng, hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä, ñeà ra bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro, qua ñoù naâng cao uy tín vaø vò theá cuûa heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam trong caùc giao dòch taøi chính quoác teá. Caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coù ñieàu kieän tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù, ñaøo taïo ñoäi nguû nhaân vieân, coù khaû naêng theo kòp yeâu caàu phaùt trieån thò tröôøng taøi chính trong vaø ngoaøi nöôùc. Caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam coù khaû naêng tieáp caän saûn phaåm dòch vuï môùi, chuyeân moân hoùa saâu hôn caùc nghieäp vuï Ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán. Qua ñoù khai thaùc vaø aùp duïng hieäu quaû hôn öu theá cuûa caùc loaïi hình Ngaân haøng nhaèm môû roäng thò phaàn treân tröôøng taøi chính quoác teá vaø khu vöïc. Môû cöûa vaø hoäi nhaäp quoác teá veà Ngaân haøng coøn goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc oån ñònh kinh teá vó moâ nhö laïm phaùt, tyû giaù hoái ñoaùi, caùn caân thanh toaùn quoác teá… töøng böôùc phaùt trieån thò tröôøng taøi chính theo thoâng leä quoác teá. Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng seõ taïo ra ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi vaø naâng cao tính minh baïch cuûa heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam, ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp, thöïc hieän cam keát vôùi caùc ñònh cheá taøi chính vaø toå chöùc thöông maïi quoác teá 1.2.2.2.2 Thaùch thöùc Môû cöûa, hoäi nhaäp quoác teá veà lónh vöïc Ngaân haøng laø chaáp nhaän “ñöôïc maát” vaø “soáng coøn”: Caùc Ngaân haøng trong nöôùc ngay luùc ñoù coù theå maát ñi thò tröôøng vaø khaùch haøng. Trong quaù trình caïnh tranh khoâng caân söùc, caùc Ngaân haøng trong nöôùc coù theå bò thu heïp thò tröôøng, neáu khoâng töï khaúng ñònh ñöôïc mình vaø tieáp tuïc thua loã, coù theå rôi vaøo tình traïng phaù saûn. Caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam phaûi ñoái maët vôùi nhöõng söùc eùp caïnh tranh quaù lôùn töø phía caùc Ngaân haøng nöôùc ngoaøi veà coâng ngheä, voán, cô cheá quaûn lyù… Do nöôùc ta môùi chuyeån töø cô cheá kinh teá bao caáp sang cô cheá thò tröôøng neân söùc yø veà cô cheá haønh chaùnh, bao caáp vaãn coøn ñeø naëng leân heä thoáng Ngaân haøng thöông maïi. Möùc ñoä ruûi ro cao hôn do môû cöûa hoäi nhaäp quoác teá veà Ngaân haøng, söï gia taêng giao dòch vôùi quy moâ lôùn hôn vaø saâu hôn neân coù nhieàu ruûi ro hôn khi chuùng ta chöa am hieåu thoâng leä vaø taäp quaùn quoác teá. Heä thoáng Ngaân haøng coù theå deã bò toån thöông töø beân ngoaøi nhö khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä, neáu nhö noäi taïi neàn kinh teá khoâng ñuû maïnh vaø neáu heä thoáng Ngaân haøng yeáu keùm thì haäu quaû do khuûng hoaûng seõ nghieâm troïng hôn vaø phaûi maát nhieàu chi phí ñeå phuïc hoài vaø phaùt trieån. Tính heä thoáng vaø tính coäng ñoàng cuûa heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam chöa cao, chöa coù taäp quaùn hôïp taùc kinh doanh, thieáu ñònh höôùng chieán löôïc toång theå. Vieäc môû cöûa vaø tieán ñeán töï do haùo trong lónh vöïc dòch vuï Ngaân haøng trong ñieàu kieän thò tröôøng taøi chính vaãn coøn laïc haäu so vôùi caùc nöôùc, ñaët ra nhöõng thaùch thöùc veà ñoåi môùi, hoaøn thieän caùc vaên baûn phaùp lyù, kyõ thuaät quaûn lyù vaø giaùm saùt cuûa Ngaân Haøng Nhaø Nöôùc ñeå thích nghi vôùi yeâu caàu cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng. 1.2.2.3 Keát quaû böôùc ñaàu hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng. Vôùi vieäc tích cöïc caûi caùch kinh teá trong thôøi gian qua, Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå trong giai ñoaïn ñaàu hoäi nhaäp quoác teá, trong ñoù heä thoáng Ngaân haøng ñoùng moät vai troø raát quan troïng, vôùi tö caùch laø moät keânh daãn nhaäp cung öùng voán haøng ñaàu cho neàn kinh teá. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc: 1.2.2.3.1 Môû roäng quan heä coäng ñoàng taøi chính – tieàn teä khu vöïc vaø quoác teá nhaèm tieáp caän nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam chuû ñoäng, tích cöïc phaùt trieån caùc moái quan heä vôùi coäng ñoàng taøi chính – tieàn teä khu vöïc vaø theá giôùi. Treân cô sôû tieàn ñeà môû roäng quan heä vôùi caùc toå chöùc taøi chính quoác teá nhö: IMF, WB, AB… phaùt huy nhöõng lôïi theá coù ñöôïc trong quaù trình hoäi nhaäp cuûa heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam 1.2.2.3.2.Töøng böôùc töï do hoùa taøi chính nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi phaùt trieån heä thoáng Ngaân haøng thích nghi vôùi neàn kinh teá ñang trong tieán trình hoäi nhaäp quoác teá. Trong xu theá hoäi nhaäp tieán trình hoäi nhaäp quoác teá, töï do hoùa taøi chính ñöôïc coi laø muïc tieâu quan troïng phaûi ñaït ñöôïc, ñöôïc ñònh löôïng baèng caùch thaùo gôõ raøo caûn khoâng caàn thieát gaây caûn trôû cho quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, bieåu hieän nhö sau: a. Quaù trình töï do hoùa laõi suaát. Baét ñaàu töø naêm 1992 Vieät Nam nhanh choùng chuyeån sang cô cheá laõi suaát döông, laõi suaát tính ñeán yeáu toá laïm phaùt taïo cô sôû huy ñoäng voán cho neàn kinh teá, tieán ñeán xoùa boû bao caáp qua laõi suaát. Ñeán ngaøy 01/01/1996 Ngaân haøng Nhaø Nöôùc böôùc ñaàu thöïc hieän töï do hoùa laõi suaát, thaùo boû vieäc khoáng cheá laõi suaát tieàn göûi maø chuyeån sang khoáng cheá laõi suaát traàn cho vay taïo ñieàu kieän cho Ngaân haøng thöông maïi töï quyeát laõi suaát tieàn göûi vaø laõi suaát cho vay phuø hôïp vôùi yeâu caàu kinh doanh cuûa mình. Tieáp ñeán ngaøy 05/08/2000, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ñaõ chính thöùc xoùa boû cô cheá ñieàu haønh laõi suaát traàn cho vay baèng caùch chuyeån sang cô cheá ñieàu haønh laõi suaát cô baûn ñoái vôùi cho vay baèng ñoàng VN vaø cô cheá laõi suaát thò tröôøng coù quaûn lyù ñoái vôùi cho vay baèng ngoaïi teä. Ñeán thaùng 6/2001, cô cheá ñieàu haønh laõi suaát ngoaïi teä ñöôïc tieáp tuïc ñoåi môùi theo höôùng töï do hoùa, baõi boû bieân ñoä veà laõi suaát cho vay baèng ñoâ la Myõ. Töø ngaøy 01/06/2002 thöïc hieän cô cheá laõi suaát thoûa thuaän thay theá cô cheá ñieàu haønh baèng laõi suaát cô baûn, caùc toå chöùc tín duïng ñöôïc quyeàn xaùc ñònh laõi suaát huy ñoäng, laõi suaát cho vay treân cô sôû cung caàu veà voán treân thò tröôøng. Ngaân haøng Nhaø Nöôùc vaãn tieáp tuïc coâng boá veà laõi suaát cô baûn nhöng chæ laø cô sôû tham khaûo cho caùc toå chöùc tín duïng. b. Quaù trình töï do hoùa tín duïng Trong giai ñoaïn neàn kinh teá hoaït ñoäng theo cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, cô cheá tín duïng chuû yeáu daønh cho thaønh phaàn kinh teá quoác doanh vôùi nhieàu öu ñaõi, bao caáp voán tín duïng, Ngaân haøng ñaõ trôû thaønh keânh caáp voán thöù hai cho neàn kinh teá sau ngaân saùch. Khi chuyeån sang kinh teá thò tröôøng, ngaân haøng Vieät Nam ñaõ khoâng ngöøng môû roäng ñoái töôïng phuïc vuï vaø caùc ngaân haøng thöông maïi ñaõ thöïc söï trôû thaønh ngaân haøng cuûa toaøn daân, khoâng phaân bieät thaønh phaàn kinh teá. Dö nôï tín duïng coù xu höôùng taêng leân, möùc taêng bình quaân 10 naêm gaàn nay ñaït 21%/ naêm, ñöa toång dö nôï cuûa ngaønh ngaân haøng Vieät Nam cho neàn kinh teá leân tôùi treân 500.000 tyû ñoàng, chieám treân 50% GDP c. Quaù trình töï do hoùa ngoaïi hoái vaø tyû giaù hoái ñoaùi. *Ñoái vôùi ngoaïi hoái. Giai ñoaïn tröôùc thaùng 03/1989: Vieät Nam thöïc hieän chính saùch ñoäc quyeàn quaûn lyù ngoaïi thöông vaø ngoaïi hoái. Moïi hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi phaûi thöïc hieän thoâng qua caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaàu moái xuaát nhaäp khaåu. Ngoaïi teä ñeàu thoáng nhaát taäp trung quaûn lyù qua heä thoáng Ngaân haøng Nhaø Nöôùc, toaøn boä hoaït ñoäng thanh toaùn ngoaïi teä do Ngaân haøng ngoaïi thöông thöïc hieän. Giai ñoaïn töø thaùng 03/1989 ñeán nay: Chính saùch ngoaïi hoái ñaõ ñöôïc caûi toå theo höôùng xoùa boû daàn theá ñoäc queàn veà ngoaïi thöông vaø ngoaïi hoái cuûa nhaø nöôùc. Khuyeán khích chuyeån ngoaïi teä vaøo Vieät Nam khoâng haïn cheá, caùc toå chöùc caù nhaân ñöôïc môû taøi khoaûn ngoaïi teä vaø ñöôïc mua, baùn, thanh toaùn baèng ngoaïi teä… Trong loä trình töï do hoùa caùc giao dòch vaõng lai, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc nôùi roäng vieäc cho pheùp caù nhaân ñöôïc quyeàn mua, chuyeån, mang ngoaïi teä ra nöôùc ngoaøi cho caùc muïc ñích hôïp phaùp. Töøng böôùc giaûm daàn tyû leä keát hoái ngoaïi teä töø 80% naêm 1998 coøn 0% vaøo thaùng 7/2003 nhaèm taêng tính chuû ñoäng trong vieäc söû duïng ngoaïi teä cuûa caùc doanh nghieäp. *Ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi. Giai ñoaïn tröôùc naêm 1989: Vieät Nam thöïc hieän cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh do nhaø nöôùc vôùi nhieàu loaïi tyû giaù nhö tyû giaù maäu dòch, tyû giaù phi maäu dòch, tyû giaù keá toaùn noäi boä, tyû giaù kieàu hoái. Caùc tyû giaù naøy khoâng phaûn aùnh ñuùng söùc mua thöïc teá cuûa USD treân thò tröôøng Vieät Nam, gaây caûn trôû cho söï phaùt trieån kinh teá trong thôøi gian daøi. Giai ñoaïn töø naêm 1989 ñeán nay: thöïc hieän cô cheá tyû giaù linh hoaït coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ñöôïc hình thaønh töøng böôùc gaén lieàn vôùi cô cheá thò tröôøng: Töø tyû giaù bao caáp chuyeån sang cô cheá tyû giaù linh hoaït theo tín hieäu thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Xoùa boû cheá ñoä ña tyû giaù, töø thaùng 3/1989 Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ñöa vaøo thöïc hieän cô cheá moät tyû giaù. Maïnh daïng naâng tyû giaù chính thöùc gaàn saùt vôùi tyû giaù thò tröôøng, coâng nhaän söùc mua thöïc teá cuûa USD ôû thò tröôøng Vieät Nam. Sau khuûng hoaûng taøi chính 1997, ñoàng tieàn caùc nöôùc trong khu vöïc lieân tieáp ñöôïc thaû noåi, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc lieân tuïc môû roäng bieân ñoä giao ñoäng cuûa tyû giaù chính thöùc so vôùi tyû giaù treân thò tröôøng lieân Ngaân haøng vaø tyû giaù chính thöùc cuõng ñöôïc naâng leân daàn. Ñeå traùnh söï ñoät bieán cuûa tyû giaù treân thò tröôøng, baét ñaàu thaùng 3/1999 thay cho vieäc coâng boá tyû giaù chính thöùc, haèng ngaøy Ngaân haøng Nhaø Nöôùc coâng boá tyû giaù giao dòch bình quaân treân thò tröôøng ngoaïi teä lieân Ngaân haøng cuûa USD so vôùi VND toái ña khoâng vöôït quaù bieân ñoä quy ñònh laø +/- 0,1% vaø töø thaùng 6/2002 laø +/- 0,5%. 1.2.2.3.3 Xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng Ngaân haøng hai caáp ngaøy caøng phuø hôïp vôùi neàn kinh teá thò tröôøng Vieät Nam ñang trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá. Töø sau khi phaùp leänh Ngaân haøng ra ñôøi ñeán nay, Vieät Nam chính thöùc chuyeån sang moâ hình Ngaân haøng hai caáp. Vò theá cuûa Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ngaøy caøng ñoäc laäp vôùi Chính phuû, khaúng ñònh vai troø ñieàu tieát vó moâ trong neàn kinh teá môû cöûa vaø töøng böôùc hoäi nhaäp vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Thöïc hieän chính saùch tieàn teä linh hoaït, ñieàu haønh söû duïng caùc coâng cuï tieàn teä theo höôùng thò tröôøng, heä thoáng Ngaân haøng ñaõ goùp phaàn laøm taêng tröôûng kinh teá vaø kieåm soaùt ñöôïc laïm phaùt. Thò phaàn tieàn göûi vaø tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc. Maëc duø thò phaàn cuûa Ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc khaù cao chieám lónh haàu heát thò tröôøng caû nöôùc. Boä maùy toå chöùc: Ngaân haøng Vieät Nam ñaõ thieát laäp thaønh moät maïng löôùi cung caáp dòch vuï ngaân haøng phong phuù, phuïc vuï moïi thaønh phaàn kinh teá. Tính ñeán naêm 2005, ngoaøi heä thoáng ngaân haøng nhaø nöôùc ngaønh ngaân haøng Vieät Nam coøn bao goàm heä thoáng caùc Ñònh cheá Ngaân haøng trung gian goàm coù: 5 ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc, 1 ngaân haøng chính saùch xaõ hoäi, 25 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn ñoâ thò, 11 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn noâng thoân, 27 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù 8 ngaân haøng coù chi nhaùnh phuï, 4 ngaân haøng lieân doanh, 44 vaên phoøng ñaïi dieän toå chöùc tín duïng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, 5 coâng ty taøi chính, 9 coâng ty cho thueâ taøi chính, 905 quyõ tín duïng nhaân daân. 1.2.2.3.4 Ñaåy maïnh cô caáu heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh tröôùc xu theá hoäi nhaäp. Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc: Saép xeáp laïi caùc Ngaân haøng Thöông maïi, taêng voán ñieàu leä cho Ngaân haøng quoác doanh, caûi tieán coâng taùc toå chöùc vaø quan lyù, taêng cöôøng coâng taùc thanh tra, giaùm saùt Ngaân haøng…Tieán haønh cô caáu laïi nôï toàn ñoïng. Thaønh laäp “Ban chæ ñaïo cô caáu laïi taøi chính Ngaân haøng Thöông Maïi” vaøo thaùng 1/2005. Tieán haønh phaân loaïi nôï vaø coù cô cheá xöû lyù thích hôïp theo töøng nhoùm nôï toàn ñoïng. Thöïc hieän caùc giaûi phaùp xoùa nôï ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï ñaõ xöû lyù nhöng khoâng theå thu hoài ñöôïc nhö caùc khoaûn nôï thôøi bao caáp do cô cheá chính saùch, nôï cho vay theo chæ ñònh cuûa Chính phuû. Boä Taøi Chính ñoàng yù nhaän laïi caùc khoaûn nôï ñoù vaø traû daàn trong vaøi naêm ñeå giuùp Ngaân haøng Thöông maïi hoaït ñoäng bình thöôøng, thöïc chaát chính laø chuyeån töø nôï Ngaân haøng Thöông maïi sang nôï ngaân saùch. Tieán haønh trieån khai coå phaàn caùc Ngaân haøng Thöông maïi Nhaø nöôùc laø giaûi phaùp höõu hieäu ñeå taêng voán töï coù cuûa Ngaân haøng thöông maïi theo loä trình Vieät – Myõ. Ngaøy 30/03/2004 Chính Phuû tieáp tuïc ban haønh chæ thò 11/2004/CT-TTg nhaèm ñaåy maïnh tieán ñoä saép xeáp, ñoåi môùi vaø coå phaàn hoùa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø saép xeáp caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñeán naêm 2005. Taïi Chæ thò naøy Chính Phuû ñaõ ñoàng yù cho Ngaân haøng Nhaø Nöôùc cuøng vôùi Boä Taøi chính phoái hôïp vôùi caùc cô quan coù lieân quan xaây döïng, coå phaàn hoùa Ngaân haøng Ngoaïi Thöông, Ngaân haøng phaùt trieån nhaø Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long. Ñoàng thôøi cho pheùp Ngaân haøng Thöông maïi coå phaàn ñöôïc nieâm yeát coå phieáu neáu ñuû ñieàu kieän nieâm yeát. 1.2.2.3.5 Töøng böôùc nôùi loûng vaø môû roäng ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa caùc Naâng haøng coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Thöïc hieän chuû tröông cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta laø khuyeán khích vaø thu huùt caùc ñònh cheá taøi chính nöôùc ngoaøi. Ñeán nay, Vieät Nam coù: 04 Ngaân haøng lieân doanh, 27 chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi, 04 coâng ty cho thueâ taøi chính, 48 vaên phoøng ñaïi dieän. Caùc toå chöùc tín duïng nöôùc ngoaøi ñeàu laø caùc Ngaân haøng lôùn, coù uy tín, ñoä an toaøn cao, khaû naêng caïnh tranh cao. Söï coù maët cuûa Ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ taïo söùc eùp naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa Ngaân haøng trong nöôùc, ñöa vaøo aùp duïng nhöõng dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, ñaøo taïo ñoäi nguû nhaân vieân, thöïc hieän chuyeån giao coâng ngheä vaø tri thöùc. Ñeå töøng böôùc taïo laäp moâi tröôøng caïnh tranh bình ñaúng giöõa caùc toå chöùc tín duïng, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ñaõ ban haønh moät soá qui ñònh cô baûn, aùp duïng chung ñoái vôùi caùc loaïi hình Ngaân haøng nhö qui ñònh veà cô cheá laõi suaát, tín duïng, baûo ñaûm tieàn vay, tyû leä baûo ñaûm an toaøn voán, veà baûo hieåm tieàn göûi… Ngaân haøng Nhaø Nöôùc ñaõ töøng böôùc nôùi loûng daàn caùc haïn cheá ñoái vôùi caùc Ngaân haøng lieân doanh, chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù maët taïi Vieät Nam. Nghieäp vuï nhaän tieàn göûi baèng VND ñoái vôùi khaùch haøng khoâng coù quan heä tín duïng töø 10% voán ñieàu leä vaøo naêm 1992 taêng leân 20% naêm 1994, 25% naêm 1996. Ñaëc bieät baét ñaàu ngaøy 01/10/2003 Ngaân haøng Nhaø Nöôùc cho pheùp caùc Ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñöôïc huy ñoäng tieàn göûi khoâng kyø haïn, coù kyø haïn vaø tieàn göûi tieát kieäm baèng VND cuûa caù nhaân vaø phaùp nhaân Vieät Nam khoâng coù quan heä tín duïng vôùi Ngaân haøng, toái ña khoâng quaù 50% voán phaùp ñònh chuyeån vaøo Vieät Nam. Thaùng 8/2003 caùc Ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp phaùt haønh traùi phieáu ñeå huy ñoäng voán, ñieån hình laø Standard Haø Noäi ñöôïc pheùp phaùt haønh chöùng chæ tieàn göûi baèng VND ñeå huy ñoäng treân thò tröôøng toái ña 24 thaùng vôùi toång giaù trò laø 100 tyû ñoàng, meänh giaù toái thieåu laø 100 trieäu ñoàng cho moãi chöùng chæ. Theo söï ñaùnh giaù cuûa chuyeân gia Ngaân haøng laø ñoäng thaùi khaù quan troïng theå hieän quyeát taâm cuûa Vieät Nam thöïc hieän loä trình nôùi loûng vieäc thu huùt tieàn göûi cuûa chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi theo ñuùng cam keát trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá. Thaùng 4/2005, haïn möùc tieàn göûi toái ña ra nöôùc ngoaøi cuûa chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø 30% toång voán vaø Ngaân haøng lieân doanh laø 10% ñaõ ñöôïc thaùo dôû hoaøn toaøn. Ñoàng thôøi baõi boû qui ñònh buoäc caùc chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø Ngaân haøng lieân doanh phaûi gôûi 15% voán vaøo Ngaân haøng nhaø nöôùc khi baét ñaàu hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Nhö vaäy nhöõng quy ñònh mang tính chaát giôùi haïn haønh chính ñang daàn ñöôïc nôùi loûng hoaëc baõi boû trong quaù trình môû cöûa, töøng böôùc taïo saân chôi bình ñaúng cho caùc loaïi Ngaân haøng Thöông Maïi hoaït ñoäng taïi Vieät Nam ngaøy caøng phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá hôn.