Nghiên cứu thiết kế, chế tạo các phụ tùng xe ôtô tải HD: cụm van liên hợp ben lái, giảm chấn (khớp nối giảm giật động cơ), bơm liên hợp ben lái B186A

0 BỘ CÔNG THƯƠNG TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN- KHOÁNG SẢN VIỆT NAM VIỆN CƠ KHÍ NĂNG LƯỢNG VÀ MỎ- TKV * * * * * BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI NCKH TÊN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ, CHẾ TẠO CÁC PHỤ TÙNG XE ÔTÔ TẢI HD Mà SỐ: 09NN-07 ThS. TrÞnh TiÕn KhoÎ 6782 12/4/2008 Hà Nội, 2007 2 BỘ CÔNG THƯƠNG TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM VIỆN CƠ KHÍ NĂNG LƯỢNG VÀ MỎ- TKV BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI NCKH TÊN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ, CHẾ TẠO CÁC PHỤ TÙNG XE ÔTÔ TẢI HD: CỤM VAN LIÊN HỢP BEN LÁI, GIẢM CHẤN (KHỚP NỐI GIẢM GIẬT ĐỘNG CƠ), BƠM LIÊN HỢP BEN LÁI B186A Mà SỐ: 09NN-07 THUYẾT MINH BÁO CÁO Cơ quản chủ quản: Bộ Công Thương Cơ quan chủ trì: Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ -TKV CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI Trịnh Tiến Khoẻ DUYỆT VIỆN 3 Hà Nội, 2007 DANH SÁCH NHỮNG NGƯỜI THỰC HIỆN TT Họ và tên Nghề nghiệp Cơ quan công tác 1 Trịnh Tiến khoẻ Thạc sỹ Máy và Dụng cụ Công nghiệp Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV 2 Đỗ Trung Hiếu Thạc sỹ Máy và Dụng cụ Công nghiệp Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV 3 Dương Đình Hùng Kỹ sư Luyện kim Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV 4 Đỗ Thế Ngần Kĩ sư Chế tạo máy mỏ Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV 5 Phạm Hà Trung Kĩ sư Công nghệ chế tạo máy Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV 6 Trần Ngọc Hưng Kĩ sư Cơ khí Công ty Cổ phần Than Cọc Sáu - TKV 4 Môc lôc Trang Ch−¬ng 1. TỔNG QUAN................................................................... 5 1.1. Khảo sát nhu cầu phụ tùng ôtô tải............................................. 5 1.2. Ph©n tÝch cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc c¸c s¶n phÈm ............ 8 Ch−¬ng 2. THIẾT KẾ SẢN PHẨM ................................................. 17 2.1. TÝnh to¸n thiÕt kÕ côm b¬m vµ van liªn hîp ben l¸i ............... 17 2.2. TÝnh to¸n thiÕt kÕ côm khíp nèi gi¶m chÊn............................ 29 2.3. LËp bé b¶n vÏ thiÕt kÕ s¶n phÈm............................................. 34 Ch−¬ng 3. CHẾ TẠO vµ thö nghiÖm s¶n phÈm................. 35 3.1. ChÕ t¹o s¶n phÈm .................................................................... 35 3.2. Thö nghiÖm s¶n phÈm ............................................................. 35 Ch−¬ng 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................... 42 4.1. Kết luận ................................................................................... 42 4.2. Kiến nghị ................................................................................. 42 5 Ch−¬ng 1. TỔNG QUAN 1.1. Khảo sát nhu cầu phụ tùng ôtô tải Là một nước đang phát triển với dân số trên 83 triệu người, có mạng lưới giao thông đường bộ trải dài trên khắp đất nước, vì vậy nhu cầu vận tải bằng ôtô của Việt Nam hiện nay là rất lớn. Số liệu về lượng xe vận tải đường bộ của Việt Nam tính đến hết tháng 6 năm 2006 thể hiện trong Bảng 1-1. Nhìn vào bảng 1-1 ta thấy chỉ riêng số lượng xe tải đã là 239.470 chiếc, chiếm 37,9% trong tổng số xe các loại. Trong đó xe tải trọng đến 2 tấn chiếm 42,9%; xe tải trọng 2 ÷ 7 tấn chiếm 34,8% còn lại là xe có tải trọng trên 7 tấn. Nếu tính theo thời gian đưa vào sử dụng thì lượng ôtô sử dụng dưới 10 năm chiếm 51,2%; lượng xe sử dụng trên 15 năm chiếm 28,9%. Như vậy đội xe tải của chúng ta đã được đưa vào sử dụng với thời gian khá dài, chính vì vậy hiện nay nhu cầu về phụ tùng phục vụ cho công tác thay thế sửa chữa là rất lớn. Trong Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam, xe tải được sử dụng nhiều để vận tải đất đá thải, vận tải than... Số lượng huy động xe tải của toàn ngành trong năm 2005 là 3491 xe các loại (xem Bảng 1 -2). Theo thống kê trong tài liệu khảo sát, đánh giá thực trạng và đề ra chiến lược sử dụng ôtô vận tải mỏ của Than Việt Nam do Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ thực hiện năm 2005 thì: Tổng số xe HD sử dụng trong TKV là 88 xe (trong đó Cọc Sáu có 66 xe; Cao Sơn có 8 xe; Hà Tu có 14 xe). Số lượng xe lớn và luôn phải hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt của môi trường mỏ nên yêu cầu sửa chữa, thay thế phụ tùng thiết bị rất lớn. Dự báo nhu cầu sửa chữa lớn và phụ tùng ôtô vận tải mỏ của Than Việt Nam được thể hiện trong Bảng 1 – 4. Bảng 1 - 1: Lượng xe ôtô vận tải của Việt Nam (tính đến hết 6/2006) TT Chỉ tiêu Tổng số xe các loại Xe con Xe khách Xe tải Xe chuyên dùng Xe khác 1 Số lượng (Chiếc) 631.580 220.712 82.728 239.470 58.458 30.212 2 Tỷ lệ (%) 100 34.9 13.1 37.9 9.3 4.8 Nguồn: Hiệp hội vận tải ôtô Việt Nam 6 Bảng 1 - 2: Kế hoạch huy động xe ôtô tải của Than Việt Nam năm 2005 Kế hoạch huy động D.Kiến thanh lý Nhu cầu bổ sung Tên thiết bị Xe có đến 31.12.04 SX P.Vụ Toàn Tập đoàn 3491 2604 927 248 417 Công ty Than Cao Sơn 228 208 34 10 24 Công tyThan Cọc Sáu 259 199 52 20 16 Công ty Than Đèo Nai 200 146 58 16 20 Công ty Than Hà Tu 205 144 64 12 15 Công tyThan Núi Béo 108 79 46 0 23 Công ty Than Dương Huy 105 81 26 8 12 Công ty Than Khe Chàm 31 19 12 - - Công ty Than Nội Địa 277 199 70 23 24 Công ty Than Uông Bí 196 113 72 17 4 Công ty Than Mạo Khê 65 48 22 4 9 Công ty Than Vàng Danh 106 - - - - Công ty Than Quang Hanh 68 51 27 7 18 Công ty Than Hạ Long 99 84 34 6 25 Công ty Than Hòn Gai 118 76 57 5 20 Công ty Than Hà Lầm 73 46 25 10 8 Công ty Than Thống Nhất 63 45 15 3 - Công ty Than Mông Dương 43 38 5 - - Công ty Xây dựng Mỏ 77 57 32 1 13 Công ty Địa chất Mỏ 53 16 37 9 8 Công ty CP ĐTTM & DV 52 28 23 5 4 Công ty Cảng và KD Than 14 - 14 - - Công ty Tuyển Than Cửa Ông 56 19 26 11 10 Công ty Tuyển Than Hòn Gai 19 7 10 2 3 Công ty VL nổ Công nghiệp 79 61 18 - - Công ty Đo lường TVN 13 - 15 1 - Công ty TBĐ Cẩm Phả 8 4 4 - - Công ty CTM Than Việt Nam 40 16 20 4 - Công ty CK Đóng tàu TVN 9 - 9 - - Công ty CN Ôtô TVN 10 - 11 - 1 Trung tâm Cấp cứu Mỏ 20 16 8 1 5 Công ty C phần TM Đá Mài 33 29 8 - 4 Công ty Đông Bắc 490 551 7 34 102 Công ty CP Vận tải & ĐTTM 116 110 8 18 20 Công ty Vật tư VT & XD 90 64 38 11 18 Trường đào tạo NM Hồng Cẩm 60 48 13 10 10 Trường đào tạo NM Hữu Nghị 8 2 7 - 1 Nguồn: Khảo sát, đánh giá thực trạng và đề ra chiến lược sử dụng ôtô vận tải mỏ của TVN 0 Bảng 1 – 4: Nhu cầu sửa chữa lớn và phụ tùng ôtô vận tải mỏ của Than Việt Nam giai đoạn 2005 ÷ 2020 (Tấn) TT Tên gọi 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2015 2020 A Sửa chữa lớn 12.517 12.661 12.852 12.985 13.104 13.167 12.883 12.482 1 Vùng Cẩm Phả 8.569 8.631 8.760 8.865 8.951 8.984 8.668 8.356 2 Vùng Hòn Gai 2.223 2.250 2.265 2.267 2.274 2.281 2.231 2.093 3 Vùng Uông Bí 851 874 901 922 944 964 1.002 0.017 4 Vùng Nội Địa 876 906 926 931 935 938 982 1.016 B Phụ Tùng 1.751 1.771 1.799 1.819 1.835 1.845 1.803 1.748 1 Vùng Cẩm Phả 1.199 1.208 1.226 1.241 1.253 1.258 1.213 1.170 2 Vùng Hòn Gai 311 314 317 318 319 320 312 293 3 Vùng Uông Bí 119 122 126 129 132 135 140 142 4 Vùng Nội Địa 122 127 130 131 131 132 138 143 Nguồn: Chiến lược và quy hoạch phát triển Cơ khí Ngành Than giai đoạn 2005 – 2010 có xét triển vọng đến 2020 8 Mặt khác, hiện nay Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam là đơn vị được Nhà nước cho phép tiến hành lắp ráp, sản xuất xe tải nặng. Để đáp ứng được yêu cầu nội địa hoá theo đúng lộ trình mà nhà nước đề ra thì đòi hỏi các nhà chế tạo trong và ngoài ngành cần phải đẩy mạnh nghiên cứu, thiết kế, chế tạo các phụ tùng phục vụ nội địa hoá. Tóm lại: Nhu cầu về thiết kế, chế tạo thiết bị, phụ tùng phục vụ thay thế, sửa chữa, nội địa hoá ôtô tải là rất lớn. Việc Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV, đề xuất đề tài: “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo phụ tùng xe ôtô tải HD”, và đã được Bộ Công Thương cho thực hiện là một bước đi đúng. Kết quả thành công của đề tài mang cả ý nghĩa thực tiễn và ý nghĩa khoa học. 1.2. Ph©n tÝch cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc c¸c s¶n phÈm 1.2.1. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña côm van vµ b¬m liªn hîp ben l¸i 1.2.1.1. CÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc B¬m B186A * CÊu t¹o b¬m liªn hîp ben l¸i B186A (H×nh 1-1) gåm c¸c chi tiÕt sau: 1 – Th©n b¬m 2 – N¾p sau 3 – B¹c ®Þnh t©m 4 – B¹c lÖch t©m 5 – Phít lÖch t©m 6 – Gio¨ng lµm kÝn 7 – Vßng bi SKF 69/28 8 – Trôc r¨ng chñ ®éng 9 – B¹c sau 10 – Trôc r¨ng bÞ ®éng 11 – B¹c tr−íc 12 – N¾p tr−íc 13 – Phít cæ trôc 14 – Vßng phanh 15 – Bu l«ng M12 * Nguyªn lý lµm viÖc cña B¬m B186A nh− sau: Trôc chñ ®éng nhËn c«ng suÊt tõ ®éng c¬. C¸c b¸nh r¨ng chñ ®éng g¾n trªn trôc chñ ®éng quay truyÒn chuyÓn ®éng cho c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp víi nã quay theo. Theo nguyªn t¸c cÆp b¸nh r¨ng ¨n khíp víi nhau, ë n¬i ra khíp, chÊt láng sÏ ®−îc hót vµ ®iÒn ®Çy c¸c vïng ch©n r¨ng råi ®−îc mang theo trong qu¸ tr×nh quay cña b¸nh r¨ng, ®Õn n¬i vµo khíp chÊt láng bÞ chÌn Ðp ®Èy ra khái vïng ch©n r¨ng do ®ã chÊt láng ®−îc t¨ng ¸p vµ ra èng ®Èy. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc dÇu ®−îc ®iÒn ®Çy vµo khoang hót qua cöa vµo cña b¬m, dÇu b«i tr¬n c¸c æ bi th«ng qua lç A ®i vµo hèc n¾p B1 vµ B2. 9 Khi b¬m lµm viÖc cã t¶i ¸p suÊt cña cöa ra cao h¬n cöa tr−íc, ¸p suÊt cña khoang ®Èy b¹c sau th«ng qua ®−êng P, ®Ó ®Èy cÆp b¹c sau tiÕn s¸t vµo b¸nh r¨ng lµm khe hë gi÷a mÆt bªn cña b¸nh r¨ng vµ cÆp b¹c tr−íc nhá ®i. 10 p H×nh 1 – 1: CÊu t¹o cña B¬m liªn hîp ben l¸i B186A C C 11 1.2.1.2. CÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc côm van liªn hîp ben l¸i * CÊu t¹o côm van liªn hîp ben l¸i (H×nh 1 -2) gåm c¸c chi tiÕt vµ côm chi tiÕt sau: H×nh 1 – 2: CÊu t¹o cña Van liªn hîp ben l¸i 1. Côm van tiÕt l−u 10. Gio¨ng lµm kÝn 19. §ai èc M8 x 10 28. Gio¨ng vÆn kÝn 2. Côm ®iÒu chØnh 11. Trôc lµm kÝn 20. BÝch lµm kÝn 29. Gio¨ng vÆn kÝn 3. Th©n van 12. Gio¨ng lµm kÝn 21. Vá lµm kÝn 30. Gio¨ng vÆn kÝn 4 . Trôc van 13. BÝch lµm kÝn 22. Then b»ng 31. §ai èc lµm kÝn 5. §ai èc M30 x 25 14. Bu l«ng M6x20 23. Bu l«ng M4x25 32. §ai èc lµm kÝn 6. Gi¨ng lµm kÝn 15. §Öm nghiªng 6 24. CÇn g¹t 33. Lß xo 7. Gi¨ng lµm kÝn 16. Gi¨ng lµm kÝn 25. MiÕng chÆn 34. Ty lµm kÝn 8. Trôc lµm kÝn 17. Gi¨ng lµm kÝn 26. Bu l«ng 9. Gio¨ng lµm kÝn 18. Gi¨ng lµm kÝn 27. Gio¨ng vÆn kÝn 12 * Nguyªn lý lµm viÖc cña côm Van liªn hîp ben l¸i nh− sau: B¬m liªn hîp ben l¸i B186A vµ côm van liªn hîp ben l¸i lµ 02 phÇn tö thuû lùc ®i liÒn trong hÖ thèng thuû lùc cña xe t¶i HD. Nã thùc hiÖn 02 chøc n¨ng chÝnh lµ: N©ng ben vµ ®iÒu khiÓn l¸i. Khi ®éng c¬ chÝnh lµm viÖc, B¬m B186A lµm viÖc vµ cung cÊp dÇu cho côm van qua c¸c èng dÉn chÝnh. Khi ®iÒu khiÓn van, tuú theo vÞ trÝ tay g¹t mµ dÇu ®−îc ®−a vµo xilanh ben ®Ó n©ng h¹ hoÆc chuyÓn h−íng l¸i (steering). Muèn ®iÒu khiÓn van ta g¹t tay g¹t ®iÒu khiÓn ®Õn c¸c vÞ trÝ yªu cÇu. Khi tay g¹t ë vÞ trÝ thø nhÊt (vÞ trÝ n©ng ben) dÇu tõ b¬m B186A ®i qua hÖ thèng èng dÉn ®Õn van, nhê kÕt cÊu cña van mµ dÇu ®−îc dÉn qua hÖ thèng èng dÉn ®Õn cung cÊp vµo khoang n©ng cña lßng xilanh ben tõ ®ã ben ®−îc n©ng lªn. Khi g¹t tay g¹t ®iÒu khiÓn van sang vÞ trÝ thø hai, dÇu l¹i ®−îc b¬m ®−a qua hÖ thèng èng dÉn, qua van vµ còng nhê kÕt cÊu cña van mµ dÇu ®−îc dÉn ®Õn khoang h¹ cña lßng xilanh ben tõ ®ã ben ®−îc h¹ xuèng. Khi cÇn gi÷ t¶i cho ben ta g¹t cÇn g¹t ®iÒu khiÓn van sang vÞ trÝ thø 3 lµ vÞ trÝ gi÷ t¶i. Khi xe vËn hµnh th× ta g¹t cÇn g¹t ®iÒu khiÓn van sang vÞ trÝ thø 4 lµ vÞ trÝ mµ hÖ thèng n©ng ben ngõng ho¹t ®éng, lóc nµy dÇu tõ b¬m B186A, ®i qua van vµ ®Õn hÖ thèng l¸i, lóc nµy chøc n¨ng cña côm van lµ cung cÊp dÇu ®Õn xi lanh chuyÓn h−íng l¸i. TÊt c¶ l−îng dÇu tuÇn hoµn ®Òu ®−îc qua van vµ ®−a vÒ bÓ dÇu. H×nh 1 - 3 m« t¶ sù liªn hîp gi÷a 02 chøc n¨ng lµ chøc chuyÓn h−íng l¸i vµ chøc n¨ng ®iÒu khiÓn ben. 1.2.1.3. CÊu t¹o, nguyªn lý lµm viÖc cña côm khíp nèi gi¶m chÊn ®éng c¬ * CÊu t¹o cña côm khíp nèi gi¶m giËt ®éng c¬ (H×nh 1 – 4) bao gåm: 1. Ch÷ thËp: Cã h×nh d¹ng ch÷ thËp n»m ë trong thít gi÷a, ngoµi cã 02 mÆt bÝch, gi÷a thít gi÷a vµ ch÷ thËp cã 08 miÕng cao su ®−êng kÝnh φ80 dÇy s = 60mm. Ch÷ thËp ®−îc l¾p víi trôc 2 ë d¹ng then hoa, khi lµm viÖc bèn c¸nh sÏ Ðp lªn c¸c miÕng cao su. 2. Thít gi÷a: Cã h×nh d¹ng trßn bao quanh ch÷ thËp cã 04 c¸nh quay vµo trong ng−îc víi ch÷ thËp, trªn th©n cã khoan lç φ11 ®Ó l¾p 02 mÆt bÝch trong vµ ngoµi, gi÷a 4 c¸nh cã 08 miÕng cao su, c¸c gê cña thít gi÷a khoan 13 c¸c lç ®Ó b¾t chÆt víi ®u«i ®éng c¬. Khi lµm viÖc c¶ chi tiÕt sÏ quay víi ®u«i ®éng c¬ vµ trôc then hoa, bèn c¸nh quay vµo trong sÏ Ðp lªn c¸c miÕng cao su. 3. MÆt bÝch trong vµ ngoµi: C¸c chi tiÕt nµy ®−îc l¾p cè ®Þnh vµo thít gi÷a b»ng c¸c bu l«ng M10, khi lµm viÖc sÏ bÞ ch÷ thËp Ðp vµ nÐn vµo c¸c mÆt trong cña nh÷ng mÆt bÝch nµy. 4. Cao su: C¸c miÕng cao su cã kÝch th−íc φ80, s = 60 cã t¸c dông lµm gi¶m va ®Ëp gi÷a c¸c c¸nh cña thít gi÷a vµ ch÷ thËp. 5. Vung gi¶m chÊn: §−îc l¾p vµo ®u«i ®éng c¬ cã t¸c dông chèng bôi, b¶o vÖ c¸c chi tiÕt phÝa trong. PhÝa ®Çu cña vung gi¶m chÊn cã l¾p vßng bi 6213 víi trôc then hoa vµ trªn ®ã cã c¸c gê l¾p c¸c phít chèng bôi. 6. Vßng bi, bu l«ng vµ ªcu: Vßng bi bao gåm 02 vßng 6208 vµ 6213. Bu l«ng vµ ªcu gåm 02 lo¹i M10 vµ M12. * Nguyªn lý lµm viÖc: Theo ph©n tÝch ®éng häc vµ nguyªn lý m¸y ®èi víi côm gi¶m chÊn cã nguyªn lý nh− lùa chän tæng hîp cña khíp nèi trôc bï, khíp nèi trôc r¨ng vµ khíp nèi trôc ®µn håi. - Khíp nèi trôc bï: gi¶i quyÕt yªu cÇu ®é chÝnh x¸c vÞ trÝ t−¬ng ®èi gi÷a c¸c trôc. - Khíp nèi trôc r¨ng: §¶m nhiÖm viÖc truyÒn m«men xo¾n tõ ®éng c¬ ®Õn hÖ thèng truyÒn lùc - Khíp nèi trôc ®µn håi: Hai nöa nèi trôc ë gi÷a cã bé phËn ®µn håi Tõ ph©n tÝch trªn, khi côm gi¶m chÊn lµm viÖc do cÊu t¹o c¸c bé phËn ®µn håi vµ chøc n¨ng truyÒn t¶i m«men xo¾n cña ®éng c¬ ®Õn c¸c bé phËn kh¸c cña hÖ thèng truyÒn lùc. Nã cã t¸c dông: - Gi¶m va ®Ëp vµ chÊn ®éng v× bé phËn ®µn håi cã t¸c dông tÝch luü vµ tiªu thô c¬ n¨ng do va ®Ëp, chÊn ®éng sinh ra. - §Ò phßng céng h−ëng do dao ®éng, truyÒn ®éng xo¾n g©y nªn. - Bï l¹i ®é lÖch trôc. KÕt qu¶ m«men xo¾n tõ trôc ra ®éng c¬ ®−îc truyÒn ®Õn c¸c bé phËn tiÕp theo ªm dÞu, gi¶m chÊn ®éng. VÞ trÝ cña côm khíp nèi gi¶m chÊn ®éng c¬ ®−îc tr×nh bµy trªn H×nh 1 - 5. 17 Ch−¬ng 2. THIẾT KẾ SẢN PHẨM 2.1. TÝnh to¸n thiÕt kÕ côm b¬m vµ van liªn hîp ben l¸i §èi víi hÖ thèng b¬m + van liªn hîp ben l¸i th× c¸c yªu cÇu tÝnh to¸n vÒ ¸p lùc còng nh− l−u l−îng ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh lµm viÖc cña hÖ thèng liªn hîp phô thuéc chÝnh vµo viÖc tÝnh to¸n thiÕt kÕ b¬m liªn hîp ben l¸i B186A. Do vËy nhãm ®Ò tµi ®· ®i s©u t×m hiÓu vÒ lý thuyÕt b¬m b¸nh r¨ng vµ tõ ®ã tÝnh to¸n thiÕt kÕ b¬m ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu lµm viÖc. §èi víi van liªn hîp ben l¸i ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng c¬ khÝ, kh«ng cã yªu cÇu g× ®Æc biÖt ®èi víi viÖc tÝnh to¸n thiÕt kÕ, do vËy nhãm ®Ò tµi chØ ®i s©u vµo thiÕt chÕ t¹o theo mÉu ®· cã s½n. KÕt qu¶ ®Ò tµi ®· thiÕt kÕ hoµn chØnh c¸c bé b¶n vÏ c¸c s¶n phÈm. 2.1.1. L−u l−îng lý thuyÕt trung b×nh cña b¬m b¸nh r¨ng B186A. Còng nh− b¬m b¸nh r¨ng kh¸c ta cã c«ng thøc tÝnh l−u l−îng lý thuyÕt cña b¬m b¸nh r¨ng nh− sau: Qlt = 2.z.a.n (2-1) Trong ®ã: a: thÓ tÝch cña mçi r¨ng n: sè vßng quay cña b¬m. z: sè r¨ng cña b¸nh r¨ng Qlt: l−u l−îng lý thuyÕt. Víi a = 2 t .h.b, víi t = π d z . lµ b−íc r¨ng: D- ®−êng kÝnh vßng l¨n: b- chiÒu dµy b¸nh r¨ng; h- chiÒu cao ¨n khíp; m- m« ®un cña b¸nh r¨ng: m = D z Nh− vËy: NÕu sè r¨ng cña hai b¸nh r¨ng kh«ng nh− nhau, th× sÏ lÊy sè r¨ng cña b¸nh chñ ®éng ®Ó tÝnh. L−u ý c¸c c«ng thøc tÝnh t, h trªn ®èi víi b¸nh r¨ng kh«ng dÞch chØnh. Thùc tÕ th× khi tÝnh l−u l−îng ta cßn ph¶i tÝnh ®Õn tæn thÊt vµ do vËy cßn ph¶i nh©n víi ®¹i l−îng ηQ gäi lµ hiÖu suÊt cña b¬m 18 Q =ηQ.2π.D.m.b.n = Qtt ( Qtt :l−u l−îng thùc tÕ) Hay Q =ηQ.2π.m2.z.b.n (2-2) 2.1.2. TÝnh to¸n cÆp b¸nh r¨ng cña b¬m B186A Ta cã : A = 60 ( Kho¶ng c¸ch t©m hai trôc) m = 5,5 ; Z = Z1 = Z2 = 10 ; B = 39 (ChiÒu réng vµnh r¨ng) TÝnh to¸n b¸nh r¨ng: Ta tÝnh hÖ sè dÞch chØnh t©m [2] y = A/m - 0,5(Z1 + Z2) = 0,91 (2-3) Kho¶ng c¸ch trôc chia: a = 0,5.(d2+d1) = 0,5m(z2+z1)/cosβ (2-4) = 0,5.5,5.(10+10)/cos00 = 55 mm TÝnh l¹i kho¶ng c¸ch hai trôc: [2] aw= a + ym = 55 + 0,91x5,5 = 60 mm Gãc pr«fin r¨ng: αt = arctg(tgα/cosβ) = arctg(tg200/cos00) = 200. (2-5) Gãc ¨n khíp: αtw= arccos(acosαt/aw)= arccos(55.cos200/60)=30032’. (2-6) Tæng hÖ sè dÞch chØnh [2]: xt= [(z1+z2)(invαtw- invαt)]/(2.tgα) (2-7) = [(10+10).(inv30032’- inv200)]/(2.tg200) xt = 20.(0,056720-0,014904)/0,728 = 1,15 mm §−êng kÝnh chia d: d1 = mz1cosβ = 5,5.10.cos00 = 55 mm d2 = mz2cosβ=5,5.10.cos00 = 55 mm §−êng kÝnh l¨n dw: 19 H×nh 2-1: S¬ ®å nguyªn lý ¨n khíp cÆp b¸nh r¨ng th©n khai dw1= d1+[2y/(z2 + z1)]d1 = 55 + [ 2.0,91/20].55 = 60 mm dw2= d2+[2y/(z2 + z1)d2 = 60 mm §−êng kÝnh ®Ønh r¨ng da: da1 = d1+2(1+x1- ∆y)m = 55 + 2(1 + 0,575 - 0,0295).5,5 = 72 mm Víi hÖ sè gi¶m ®Ønh r¨ng[2] ∆y = 0,0295 V× nh÷ng b¸nh r¨ng cña b¬m dÇu b»ng nhau nªn hÖ sè dÞch chØnh còng b»ng nhau: x2 = x1 nªn ta cã: xt = x2 + x1 ta cã x1 = 1,15/2 = 0,575 da2 =d2+2(1+x2-∆y)m = 72 víi[2] ∆y = 0,0295 §−êng kÝnh ®¸y r¨ng df: df1 =df2 = d1- (2,5 - 2x1)m = 55 - (2,5 - 2.1,15).5,5 = 47,5 ψbd=bw/dw1 = 39/60=0,65 §−êng kÝnh vßng chia d∂ = Zm = 5.5x10 =55 20 ChiÒu cao ®Çu r¨ng h® = 5.5 ChiÒu cao ch©n r¨ng h = 11.92 Tõ nh÷ng tÝnh to¸n trªn ta cã b¶ng th«ng sè cÇn thiÕt cña b¸nh r¨ng b¬m B186A. B¶ng 2-1 Th«ng sè b¸nh r¨ng b¬m B186A C Ê p c h Ýn h x ¸ c K h o ¶ n g d Þc h d a o C h iÒ u c a o ® Ç u r¨ n g C h iÒ u c a o r¨ n g C h iÒ u d µ i p h ¸ p tu y Õ n c h u n g G ã c ¨ n k h í p P ro fin g è c M « ® u n S è r¨ n g G ã c ¸ p lù c 5 ,5 1 1 ,9 2 2 7 ,2 1 l o c t 3 0 1 8 - 5 4 h L ξm h ® α 5 ,5 2 0 ° m α ο Z 1 0 6 3 ,1 6 3 3 0 °3 2 ' 2.1.3. L−u l−îng vµ ¸p suÊt lý thuyÕt cña b¬m b¸nh r¨ng B186A L−u l−îng tÝnh to¸n t¹i buång cña b¬m Tõ c«ng thøc (3.2) ta cã: L−u l−îng cña b¬m b¸nh r¨ng cã b = 39 mm vµ vËn tèc tèi thiÓu ®Ó vËn hµnh lµ n = 1300 ®Õn 1500 v/ph: Q =ηQ.2π.m2.z.b.n (2-8) Q = 2.π.0,89.(5,5)2.10.39.1300 = 86(l/ph) VËy l−u l−îng tÝnh to¸n cña b¬m lµ Q = 86 lÝt/ phót hay Q = 0,066 l/v 2.1.4. C«ng suÊt trªn trôc b¬m Ta cã c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt trªn trôc b¬m: N = M.ω = p.Q (2-9) Trong ®ã: N: c«ng suÊt trªn trôc; P: ¸p suÊt cña b¬m; Q: l−u l−îng cña b¬m; ω : vËn tèc gãc trªn trôc. 21 Víi ¸p suÊt ®Çu ra cña b¬m lµ P = 20 MPa. P = 20000kPa = 20.106 Pa (N/m2). C«ng suÊt b¬m cÇn cã: N=p.Q = 20.106.86.10-3/60 = 28,7.103 (W) =28,7 kW. 2.1.5. Lùc ®Èy h−íng kÝnh vµ m« men quay cña b¬m b¸nh r¨ng Theo chiÒu quay cña b¬m b¸nh r¨ng, ¸p suÊt trong c¸c r·nh r¨ng cña b¸nh r¨ng t¨ng dÇn tõ khoang hót ®Õn khoang ®Èy. ¸p suÊt ®−îc ph©n bè tuyÕn tÝnh tõ khoang hót A ®Õn khoang ®Èy B, t−¬ng ®−¬ng víi hîp lùc F t¸c dông lªn c¸c æ ®ì theo ph−¬ng h−íng kÝnh. Chóng ta sÏ xÐt c¸c biÖn ph¸p gi¶m lùc h−íng kÝnh nµy trong môc sau. Còng ¸p suÊt chªnh lÖch nµy t¸c dông theo ph−¬ng vßng sÏ g©y nªn m« men c¶n ( hay m« men quay), mµ tÝch sè M.ω chÝnh lµ c«ng suÊt trªn trôc b¬m (ω lµ vËn tèc gãc cña trôc b¬m). M« men c¶n t¸c dông lªn trôc cña b¸nh r¨ng 1 lµ: M1 = p.b(R2-x). 2 22 2 1 . . .( ) 2 2 R x p b R x+ = − (2-10) Trong ®ã: p-®é chªnh ¸p suÊt gi÷a khoang hót vµ khoang ®Èy: b- chiÒu réng vµnh r¨ng: R2- b¸n kÝnh vßng ®Ønh r¨ng. M« men t¸c dông lªn b¸nh r¨ng 2 lµ: M2= 2 2 2 1 . . .( ) 2 p b R y− (2-11) NÕu kh«ng kÓ tíi ¶nh h−ëng cña lùc ma s¸t gi÷a hai mÆt r¨ng, th× m« men (hay m« men quay) t¸c ®éng lªn trôc cña b¸nh r¨ng chñ ®éng sÏ lµ: M = M1+M2 = ( )2 2 221 . . 22 p b R x y⎡ ⎤− +⎣ ⎦ (2-12) To¹ ®é cña ®iÓm ¨n khíp A(x,y) ®−îc x¸c ®Þnh x2= c2 + (R-k)2 y2= c2 + (R+k)2 hay x2 + y2 = 2R2 + 2(k2+c2) ë ®©y, k2+c2 = l2 22 H×nh 2-2: S¬ ®å tÝnh m« men tøc thêi cña b¸nh r¨ng l - kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ¨n khíp A ®Õn t©m ¨n khíp p, H×nh 2-2 R- b¸n kÝnh vßng l¨n; Ro- b¸n kÝnh vßng c¬ së. Do ®ã: x2 + y2 = 2(R 2+l2) (2-13) thay (2.13 vµo (2.12) ta cã: M = p.b( 2 2 2 2R R l− − ) (2-14) §èi víi b¸nh r¨ng kh«ng dÞch chØnh,R2= R +m, v× vËy: M = p.b(2R.m + m2-l2). (2-15) C«ng thøc (2-15) cho thÊy m« men phô thuéc vµo ¸p suÊt p, kÕt cÊu cña b¸nh r¨ng (b,R,m) vµ phô thuéc tøc thêi vµo to¹ ®é ®iÓm ¨n khíp, nh−: Khi l = lmax th× M = Mmin= p.b(2R.m +m 2-l2max). Khi l = 0 th× M =Mmax= M = p.b(2R.m +m 2). ë ®©y ta xÐt m« men quay lín nhÊt: M3 = 20.10 6.39.10-3.(2.36.5,5 + 5,52)10-6 = 332,5 (Nm) . 2.1.6. L−u l−îng tøc thêi vµ dao ®éng l−u l−îng cña b¬m b¸nh r¨ng C«ng suÊt trªn trôc b¬m d−îc tÝnh nh− sau: N = M. ω = p.Q (2-16) 23 Hay: Q = .M p ω = (2R.m +m2-l2) ω.b (2-17) Trong c«ng thøc (2-17), c¸c ®¹i l−îng R, m, b, ω lµ kh«ng ®æi. Cßn th«ng sè l phôc thuéc vµo tÝnh chÊt ¨n khíp cña b¸nh r¨ng. Trong qu¸ tr×nh ¨n khíp, l lu«n lu«n biÕn ®æi vµ dao ®éng, v× vËy l−u l−îng tøc thêi cña b¬m b¸nh r¨ng còng lu«n lu«n biÕn ®æi vµ dao ®éng. Qmax=(2Rm+m 2).ω.b (2-18) Qmin= (2R.m +m 2-l2max)ω.b (2-19) Biªn ®é dao ®éng l−u l−îng cña b¬m b¸nh r¨ng thay ®æi theo chu kú tõ Qmin ®Õn Qmax.Mét chu kú dao ®éng cña c¸c th«ng sè dßng ch¶y lµ β=2π/z. §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é dao ®éng l−u l−îng cña b¬m b¸nh r¨ng, ng−êi ta ®Þnh nghÜa hÖ sè dao ®éng l−u l−îng δ cña b¬m nh− sau: max min TB Q Q Q δ −= (2-20) §èi víi b¸nh r¨ng trô, hÖ sè dao ®éng ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: 2cos1,25. Z αδ = (2-21) ë ®©y α lµ gãc ¨n khíp, th−êng α=200. Ng−êi ta x¸c ®Þnh r»ng biªn ®é dao ®éng l−u l−îng cña b¬m b¸nh r¨ng, A = Qmax-Qmin, phô thuéc vµo hÖ sè trïng khíp ε, sè r¨ng Z, chiÒu réng vµnh r¨ng b, vËn tèc gãc cña b¸nh r¨ng chñ ®éng ω vµ b¸n kÝnh vßng c¬ së R0. A = Qmax-Qmin = 2 2 2 02 . . . .R bZ π ε ω (2-22) Dao ®éng l−u l−îng vµ dao ®éng ¸p suÊt lµ nh÷ng hiÖn t−îng kh«ng mong muèn ®èi víi hÖ thèng truyÒn ®éng thuû lùc. 2.1.7. C¸c b−íc thiÕt kÕ truyÒn ®éng b¸nh r¨ng b¬m - Chän vËt liÖu. - X¸c ®Þnh øng suÊt cho phÐp. 24 - TÝnh s¬ bé mét kÝch th−íc c¬ b¶n cu¶ truyÒn ®éng b¸nh r¨ng, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc cña bé truyÓn råi tiÕn hµnh kiÓm nghiÖm r¨ng vÒ ®é bÒn tiÕp xóc, ®é bÒn uèn vÒ qu¸ t¶i. 2.1.7.1. Chän vËt liÖu chÕ t¹o b¸nh r¨ng B¬m B186A lµ thiÕt bÞ vËn hµnh víi t¶i träng lín vµ phøc t¹p nªn vËt liÖu ®−îc chän lµm ph¶i cã c¬ tÝnh tèt vÒ ®é bÒn uèn, ®é bÒn xo¾n, ®é cøng v÷ng, do ®ã ta chän vËt liÖu lµm b¸nh r¨ng lµ thÐp hîp kim 20XM, thÊm than s©u 1,5 mm vµ nhiÖt luyÖn ®¹t ®é cøng bÒ mÆt r¨ng 58 - 62 HRC 2.1.7.2. øng suÊt cho phÐp. øng suÊt tiÕp xóc cho phÐp [ ]Hσ vµ øng suÊt uèn cho phÐp [ ]Fσ ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau: [ ] ( )0 lim / . . .H H H R V xH HLS Z Z K Kσ σ= (2-23) [ ] ( )0 lim / . . . . .F F F R S xF FC FLS Y Y K K Kσ σ= (2-24) Trong ®ã: ZR- HÖ sè xÕt ®Õn ®é nh¸m cña mÆt r¨ng lµm viÖc. Víi Ra ≤1,25 … 0,63 nªn ta chän ZR = 1; ZV- hÖ sè xÐt ®Õn ¶nh h−ëng cña vËn tèc vßng, v× ®é r¾n HB > 350 nªn: ZV = 0,925.v 0,05; Víi v = .ω .R Mµ R = 30 mm vµ . 3 0 nπω = nªn thay vµo c«ng thøc tÝnh vËn tèc : v = 3.4000 .30.10 12,5 / 30 m sπ − = = 5,65 m/s Víi v = 5,65 m/s > 5 m/s ta cã: ZV = 0,925.12,5 0,05 = 1,05. KxH : hÖ sè xÐt ®Õn ¶nh h−ëng cña kÝch th−íc b¸nh r¨ng. V× da=72 nªn chän KxH = 1. YR: HÖ sè xÐt ®Õn ¶nh h−ëng cña ®é nh¸m mÆt l−în ch©n r¨ng. YR = 1. 25 YS = 1,08 - 0,695.ln(m): HÖ sè ®é nhËy cña vËt liÖu ®èi víi tËp trung øng suÊt, trong ®ã m m«®un tÝnh b»ng mm . YS = 1,08 - ln(5,5) = 0,96. KxF: HÖ sè xÐt ®Õn kÝch th−íc b¸nh r¨ng ¶nh h−ëng ®é bÒn uèn: KxF= 0,95. 0 limHσ vµ limoFσ lÇn l−ît lµ øng suÊt tiÕp xóc cho phÐp vµ øng suÊt uèn cho phÐp víi chu kú c¬ së: 0 limHσ = 23.HRC = 23.58 =1334 MPa 0 limFσ =750 MPa. SH, SF: HÖ sè an toµn khi tÝnh vÒ tiÕp xóc vµ uèn. SH=1,2; SF=1,55. KFC: HÖ sè xÐt ®Õn ¶nh h−ëng ®Æt t¶i. KFC =1 (t¶i mét phÝa) KHL,KFL: HÖ sè tuæi thä, xÐt ®Õn ¶nh h−ëng cña thêi h¹n phôc vô vµ chÕ ®é t¶i träng cña bé truyÒn ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: /HmHL HO HEK N N= (2-25) /FmFL FO FEK N N= (2-26) ë ®©y: mH, mF bËc cña ®−êng cong mái khi thö vÒ tiÕp xóc vµ uèn. MH=6, mF=9 (tra b¶ng khi HB>350) NHO: sè chu kú thay ®æi øng suÊt c¬ së khi thö vÒ øng suÊt tiÕp xóc : 2,430.HO HBN H= víi HHB=605 (tra b¶ng) ta cã: 2,4 730.605 14, 23.10HON = = - NFO: sè chu kú thay ®æi øng suÊt c¬ së khi thö vÒ uèn. NFO = 4.10 6 NHE, NFE sè chu kú thay ®æi øng suÊt t−¬ng ®−¬ng. V× t¶i träng thay ®æi liªn tôc nªn: .HE HEN K NΣ= .FE FEN K NΣ= 26 Trong ®ã: KHE, KFE lµ hÖ sè qui ®æi theo chÕ ®é chÞu t¶i, ta chän chÕ ®é t¶i nÆng vµ cã: KHE= 0,50. KFE=0,30. 60. . .i iN c n tΣ = ∑ Trong ®ã: ni sè vßng quay ë chÕ ®é i. Ta chän mét chÕ ®é lµ nÆng ni = 1800 v/phót. C = 10 sè lÇn ¨n khíp trong mét vßng quay. Ti:tæng giê lµm viÖc. Ti = 4000 h. 7400060.10. .4000 16.10 60 NΣ = = NHE=0,5.16.10 7= 8.107 NFE=0,3.16.10 7=4,8.107 Tõ ®ã thay vµo 2-25 vµ 2-26 ta ®−îc: 7 6 7 14, 23.10 1,1 8.10HL K = = V× NFE> NFO do ®ã KFL=1. Thay vµo (2.1), (2.2) ta ®−îc: [σH]=(1334/1,2).1.1,05.1.1,1 = 1284 MPa [σF] = (750/1,55).1.0,96.0,95.1.1 = 361,85 MPa Tõ c«ng thøc tÝnh (2-18), (2-19) ta x¸c ®Þnh ®−îc øng suÊt tiÕp xóc cho phÐp vµ øng suÊt uèn cho phÐp cña b¸nh r¨ng chñ ®éng vµ b¸nh r¨ng bÞ ®éng lµ: [σH1]=[σH2]=[σH]=990 MPa. [σF1]=[σF2]=[σF]=361,85 MPa. øng suÊt tiÕp xóc cho phÐp khi qu¸ t¶i: [σH]max=40HRCm=40.58=2320 MPa; øng suÊt uèn cho phÐp khi qu¸ t¶i: 27 [σF]max=0,6σch=0,6.800=540 MPa. 2.1.8. KiÓm nghiÖm bÒn cho b¸nh r¨ng PhÐp tÝnh kiÓm nghiÖm nãi chung ®−îc tiÕn hµnh khi ®· biÕt c¸c th«ng sè cña bé truyÒn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña nã. ë ®©y yªu cÇu x¸c ®Þnh víi ®é chÝnh x¸c cao nhÊt cã thÓ c¸c hÖ sè ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng lµm viÖc cña bé truyÒn, nhê ®ã ng−êi thiÕt kÕ cã thÓ thay ®æi mét vµi kÝch th−íc nÕu cÇn thiÕt. øng suÊt tiÕp xóc xuÊt hiÖn trªn mÆt r¨ng cña bé truyÒn ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn sau: [ ]3 2 1 2. . .( 1). . . . . H H M H H w w T K uZ Z Z b u dε σ σ±= ≤ Trong ®ã: ZM-hÖ sè kÓ ®Õn c¬ tÝnh vËt liÖu cña b¸nh r¨ng ¨n khíp, tra b¶ng ta cã: ZM= 274 (MPa) 1/3. ZH - hÖ sè kÓ ®Õn h×nh d¹ng bÒ mÆt tiÕp xóc 2cos / sin 2H b twZ β α= (2-27) βb-gãc nghiªng cña r¨ng trªn h×nh trô c¬ së tgβb = cosαt .tgβ víi: β=00 ,α = 200 βb=β = 00 thay vµo ta cã: 0 02cos 0 / sin 2.30 30 ' 1,51HZ = = εβ -hÖ sè trïng khíp däc, tÝnh theo c«ng thøc: Zε - hÖ sè kÓ ®Õn sù trïng khíp cña r¨ng, x¸c ®Þnh nh− sau: εβ= bw.sinβ/(mπ) víi bw= 39 mm thay vµo ta cã: εβ = 39.sin00/(m.π) = 0. Nªn ta dïng c«ng thøc: (4 ) / 3Zε αε= − Trong ®ã εα x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: 2 2 2 2 1 1 2 2 2 sin 2 cos / cos a b a b w tw t d d d d a mα αε π α β − + − −= 28 2 2 0 0 2 72 55 2.60sin 30 30 ' 2 .5,5cos 20α ε π − −= hoÆc: εα=[1,88-3,2(1/z1+1/z2)]cosβ =[1,88-3,2(1/10+1/10)]cos00 =1,24. Thay vµo (2-23) ta cã: (4 1, 24) / 3 0,96Zε = − = . KH- hÖ sè t¶i trong khi tÝnh vÒ tiÕp xóc KH=KHβ.KHα.KHv Víi KHβ lµ hÖ sè kÓ ®Õn sù ph©n bè kh«ng ®Òu t¶i träng trªn chiÒu réng vµnh r¨ng , KHβ=1,12. KHα lµ hÖ sè kÓ ®Õn sù ph©n bè kh«ng ®Òu t¶i träng cho c¸c ®«i r¨ng ®ång thêi ¨n khíp, KHα=1. KHv lµ hÖ sè kÓ ®Õn t¶i träng ®éng xuÊt hiÖn trong vïng ¨n khíp, trÞ sè KHv=1+νH.bw.dw1/(2T3.KHβ.KH 0. . . /H H wg v a uν δ= Trong ®ã: δH=0,01 g0= 42 v=12,5 m/s Thay vµo (2-26) ®−îc: 0,01.42.12,5. 60 /1 40Hν = = Thay vµo (2-25) ta ®−îc: KHv=1+40.39.60/(2.40380.1,12.1) = 1,60 KH = 1,12.1.1,60 = 1,792 Tõ c¸c sè liÖu ®· tÝnh ®−îc thay vµo ta ®−îc: 2 2.40380.1,792.(1 1)274.1,51.0,96. 750,8 22,5.1.60H MPaσ += = < [σH]max 2.1.9. KiÓm nghiÖm r¨ng vÒ ®é bÒn uèn §Ó ®¶m b¶o ®é bÒn uèn cho phÐp cña r¨ng, øng suÊt uèn sinh ra t¹i ch©n r¨ng kh«ng d−îc v−ît qu¸ mét gi¸ trÞ cho phÐp: 29 σF1=2T1KFYεYβYF1/(bwdwm)≤ [σF1] Trong ®ã: - T1: M«men xo¾n trªn b¸nh chñ ®éng, Nmm. - m: M«®un ph¸p tuyÕn, mm. - bw: ChiÒu réng vµnh r¨ng, mm. - dw1: §−êng kÝnh vßng l¨n b¸nh chñ ®éng, mm. - Yε= 1/εα HÖ sè kÓ ®Õn sù trïng khíp cña r¨ng. Yε=1/1,24=0,806 Yβ=1-β/140: HÖ sè kÓ ®Õn ®é nghiªng cña r¨ng, Yβ=1 YF1: HÖ sè d¹ng r¨ng cña b¸nh 1 hoÆc hÖ sè dÞch chØnh cña b¸nh r¨ng. KF = KFβ KFαKFν. Víi KFβ hÖ sè kÓ ®Õn sù ph©n bè kh«ng ®Òu t¶i träng, KFβ =1,45 KFα =1: hÖ sè kÓ ®Õn sù ph©n bè kh«ng ®Òu t¶i träng cña cÆp r¨ng. 1 1 1 2 F w w Fv F F b dK T K Kβ α ν= + Víi bW = 39 mm; dW1 = 60 mm; v =πdW1n/6000 =3,14.60.1800/6000 =56,55 m/s 0 / 0,010.0,011.56,55 60 0,048F F wv g v a uδ= = = 0,048.22,5.601 1,13 2.40380.1,45.1Fv K = + = KF = 1,13.1,45 = 1,64 σF1 =2.40380.1,7.0,806.1.1,75(22,5.60.5,5) = 45 MPa. σF1 < [σF1] =361 MPa 2.2. TÝnh to¸n thiÕt kÕ côm khíp nèi gi¶m chÊn 2.2.1. C¸c d¹ng h− háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc 2.2.1.1. C¸c d¹ng h− háng 1. Ch÷ thËp: VËt liÖu thÐp 45 (theo mÉu), th−êng gÆp c¸c d¹ng h− háng sau: - PhÇn r¨ng trong lç ch÷ thËp – lµ d¹ng then hoa h×nh ch÷ nhËt bÞ mßn - PhÇn c¸nh (4 c¸nh) bÞ biÕn d¹ng trong thít gi÷a 30 2. Thít gi÷a: VËt liÖu GX15-32 (theo mÉu) th−êng gÆp c¸c d¹ng h− háng sau: - C¸c c¸nh phÝa trong bÞ vì do ch÷ thËp Ðp, nÐn - C¸c vµnh bÞ nøt, vì do bÞ rung ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc 3. MÆt bÝch trong, ngoµi: VËt liÖu CT3 (theo mÉu) th−êng gÆp c¸c d¹ng h− háng sau: - BiÕn d¹ng do ch÷ thËp Ðp vµo, bÒ mÆt bÞ lâm s©u - C¸c lç ®Þnh vÞ bÞ nøt, vì víi ®u«i ®éng c¬ (b¸nh ®µ) 4. Vung gi¶m chÊn: VËt liÖu GX15-32 (theo mÉu), th−êng gÆp c c¸ d¹ng h− háng sau: - Lç l¾p vßng bi bÞ mßn réng kÝch th−íc - C¸c lç b¾t bu l«ng bÞ nøt vì do rung ®éng trong qu ¸tr×nh lµm viÖc - BÞ ®Êt ® ¸b¾n lªn g©y nøt vì 5. Trôc then hoa - Cæ trôc φ40 vµ φ65 bÞ mßn - Then hoa d¹ng ch÷ nhËt bÞ nøt g©y vì - Lç ren l¾p bu l«ng bÞ mßn trong qu ¸tr×nh lµm viÖc 6. Vßng bi, bu l«ng vµ ªcu: th−êng gÆp c¸c d¹ng h− háng sau: - Mßn ®−êng kÝnh trong vµ ngoµi trong qu ¸tr×nh lµm viÖc - KÑt do bôi - R¬i ra do c¸c lç ®Þnh vÞ bÞ nøt vì 2.2.1.2. Nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc 1. Nguyªn nh©n: Qua thêi gian lµm viÖc trong m«i tr−êng má kh¾c nghiÖt, c¸c chi tiÕt cña côm khíp nèi gi¶m chÊn bÞ mßn, nøt, vì. Do ph¶i truyÒn m« mªn xo¾n tõ ®éng c¬ ®Õn c¸c bé phËn tiÕp theo cña hÖ thèng truyÒn lùc. ChØ cÇn mét trong c¸c chi tiÕt bÞ háng, ph¸ vì c©n b»ng ®éng cña côm gi¶m chÊn, dÉn ®Õn mÊt tÝnh n¨ng vµ t¸c dông cña c¶ côm chi tiÕt trªn 2. BiÖn ph¸p kh¾c phôc: C¸c chi tiÕt cña côm khíp nèi gi¶m chÊn xe HD do NhËt chÕ t¹o rÊt chÝnh x¸c, ®é bÒn cao, l¾p r¸p cÈn thËn. Do hÕt thêi gian b¶o hµnh, ®Ò nghÞ nhËp chi tiÕt th−êng chËm kh«ng ®¸p øng tiÕn ®é söa ch÷a vµ gi¸ thµnh c¸c chi tiÕt rÊt ®¾t, ph¶i mua b»ng ngo¹i tÖ. Khi c¸c C«ng ty Than Cäc Sau, Hµ Tu... ®Æt vÊn ®Ò chÕ t¹o míi trong n−íc, nhãm ®Ò tµi cña ViÖn C¬ khÝ N¨ng l−îng vµ Má – TKV ®· tiÕn hµnh: 31 - LÊy mÉu s¶n phÈm - Lùa chän vËt liÖu theo h−íng t¨ng c−êng ®é bÒn - LËp quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o - L¾p côm - C©n b»ng ®éng - Thö nghiÖm 2.2.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu 2.2.2.1. Lùa chän vËt liÖu cho c¸c chi tiÕt côm khíp nèi gi¶m chÊn 1. Ch÷ thËp: - VËt liÖu chän thÐp 40XM c¬ tÝnh tèt h¬n thÐp 45 cña mÉu chuÈn - NhiÖt luyÖn: T«i cao tÇn then hoa, lµm nguéi trong dÇu vµ ram thÊp, chi tiÕt sÏ æn ®Þnh kÝch th−íc, ®¶m b¶o ®¹t ®é cøng trung b×nh 55 – 58HRC 2. MÆt bÝch trong vµ ngoµi: - VËt liËu: chän thÐp 20Γ lµ vËt liÖu cã c¬ tÝnh tèt h¬n thÐp CT3 cña mÉu chuÈn. VËt liÖu nµy cßn cã tÝnh chÞu mµi mßn, chÞu nhiÖt ®é trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. 3. Vung gi¶m chÊn: - VËt liÖu: chän gang x¸m GX18-36 cã c¬ tÝnh cao h¬n GX15-32 cña mÉu 4. Thít gi÷a: - VËt liÖu: chän thÐp ®óc 45Λ cã c¬ tÝnh cao h¬n thÐp 40Λ cña mÉu - NhiÖt luyÖn: th−êng ho¸ vµ ram 5. Trôc then hoa: - VËt liÖu: chän thÐp chÕ t¹o lµ 20XM cã c¬ tÝnh tèt h¬n so víi thÐp 20X tõ mÉu chuÈn v× cã thªm thµnh phÇn m«lÝp®en, t¨ng tÝnh chÞu nhÞªt, bÒn nãng - NhiÖt luyÖn: ThÊm C cã chiÒu s©u 1,2-1,5mm sau ®ã t«i cao tÇn vµ ram thÊp ®¶m b¶o ®é cøng trung b×nh 58 – 60HRC. 2.2.2.2. Lùa chän kÕt cÊu, nguyªn lý ®èi víi s¶n phÈm chÕ t¹o míi 1. Ch÷ thËp Chän d¹ng then hoa th©n khai cã m = 2,5; gãc ¨n khíp α = 300; d¹ng r¨ng th¼ng; sè l−îng r¨ng kh«ng ®æi; ®é ®ång t©m cho phÐp ≤ 0,03 – 0,05; cÊp 32 chÝnh x¸c 7. Dïng trôc then hoa l¾p ghÐp vµ kiÓm tra ch÷ thËp sau khi gia c«ng c¬ khÝ 2. Trôc then hoa Chän then hoa th©n khai gièng nh− then hoa cña ch÷ thËp. 3. Thít gi÷a Sau khi ®óc chi tiÕt ®−îc th−êng ho¸ vµ ram, sau ®ã gia c«ng theo mÉu, ®¶m b¶o ®é ®ång t©m δ ≤ 0,05 vµ c¸c lç ®Þnh vÞ trªn chi tiÕt, lµm cïn c¹nh s¾c. 4. Vung gi¶m chÊn Sau khi ®óc ®−îc ñ vµ gia c«ng theo mÉu ®¶m b¶o ®é ®ång t©m δ ≤ 0,05 vµ c¸c lç ®Þnh vÞ trªn chi tiÕt. §Æc biÖt khi gia c«ng lç φ120 ®Ó l¾p vßng bi 6213. Trªn vung cÇn ®Ó l−îng d− gia c«ng, ®¸nh bãng tr−íc khi l¾p vßng bi trªn. 5. MÆt bÝch trong vµ ngoµi Gia c«ng theo mÉu, ®¶m b¶o ®é ®ång t©m vµ c¸c lç ®Þnh vÞ trªn chi tiÕt 6. Gi¶i quyÕt c©n b»ng ®éng gi÷a chi tiÕt vµ côm chi tiÕt - Trôc then hoa vµ ch÷ thËp - C¶ côm chi tiÕt: Ch÷ thËp, trôc then hoa, thít gi÷a, vµ mÆt bÝch trong ngoµi cã ®Æt c¸c miÕng cao su ë trong + Tèc ®é vËn hµnh: 50 – 3500 vßng/phót + ThiÕt bÞ kiÓm tra c©n b»ng ®éng: VIBRO BALANCER41-VB41 kiÓm tra ®é rung cña gèi trôc. 2.2.2.3. TÝnh to¸n kiÓm tra mèi ghÐp then hoa th©n khai Khi lùa chän mèi ghÐp then hoa th©n khai cña trôc then hoa vµ ch÷ thËp cã thÓ bÞ háng do dËp bÒ mÆt lµm viÖc. Ngoµi ra do biÕn d¹ng vµ khe hë g©y nªn nh÷ng dÞch chuyÓn t−¬ng ®èi gi÷a c¸c bÒ mÆt lµm viÖc, mèi ghÐp nµy cã thÓ bÞ háng do mßn. TÝnh to¸n quy −íc theo ®iÒu kiÖn trung b×nh σd (øng suÊt dËp) trªn bÒ mÆt then hoa kh«ng v−ît qu¸ trÞ sè cho phÐp. [ ] )( .... 2 MPa Zhld T d m d σψσ ≤= Trong ®ã: T – M« men xo¾n truyÒn qua mèi ghÐp 33 l – ChiÒu dµi mèi ghÐp dm - §−êng kÝnh trung b×nh cña then hoa Z – Sè r¨ng then hoa ψ - HÖ sè xÐt ®Õn sù ph©n bè kh«ng ®Òu trªn c¸c r¨ng, th−êng lµ: ψ = 0,7 ÷ 0,8 {σd} – øng suÊt dËp cho phÐp (Mpa) h – ChiÒu cao bÒ mÆt tiÕp xóc cña r¨ng, ®èi víi r¨ng th©n khai h = 0,8m (m: m« ®un r¨ng) Thay c¸c sè liÖu cña c¸c chi tiÕt côm khíp nèi gi¶m chÊn vµo c«ng thøc trªn ®Ó x¸c ®Þnh øng suÊt dËp trªn bÒ mÆt then hoa. T = 140.000N.mm l = 68mm Z = 24 r¨ng m = 2,5mm dm = Z.m = 24x2,5 = 60mm ψ = 0,8 H = 0,8 x m = 0,8 x 2,5 = 2 Ta ®−¬c: )(79,1 8,02426860 1400002 MPa xxxx x d ≈=σ σd = 1,79Mpa ≤ {σd} = 3 ÷ 10MPa (Xem b¶ng 2 – 2) Nh− vËy qua tÝnh to¸n ta thÊy mèi ghÐp then hoa th©n khai ®· ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt trong qu¸ tr×nh lµm viÖc. B¶ng 2 – 2: TrÞ sè øng suÊt dËp cho phÐp cña mèi ghÐp then hoa KiÓu ghÐp §iÒu kiÖn sö dông øng suÊt cho phÐp, MPa BÒ mÆt then Kh«ng nhiÖt luyÖn Cã nhiÖt luyÖn GhÐp cè ®Þnh NÆng (cã va ®Ëp) Trung b×nh NhÑ 35 – 50 60 – 100 80 – 120 40 – 70 100 – 140 120 – 200 GhÐp di ®éng NÆng (cã va ®Ëp) 3 – 10 34 Trung b×nh NhÑ 5 – 15 10 – 20 2.3. LËp bé b¶n vÏ thiÕt kÕ s¶n phÈm Sau khi tiÕn hµnh tÝnh to¸n thiÕt kÕ theo lý thuyÕt, ®ång thêi víi viÖc thiÕt kÕ theo mÉu nhãm ®Ò tµi ®· thiÕt kÕ ®−îc c¸c bé b¶n vÏ s¶n phÈm mét c¸ch hoµn chØnh, ®¶m b¶o cã thÓ tiÕn hµnh chÕ t¹o s¶n phÈm. C¸c b¶n vÏ thiÕt kÕ, chÕ t¹o s¶n phÈm ®−îc ®ãng kÌm trong phÇn phô lôc 2 cña b¸o c¸o nµy. 35 Ch−¬ng 3. CHẾ TẠO vµ thö nghiÖm s¶n phÈm 3.1. ChÕ t¹o s¶n phÈm 3.1.1. LËp quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o Sau khi ®· thiÕt kÕ hoµn chØnh c¸c b¶n vÏ thiÕt kÕ s¶n phÈm, nhãm ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh lËp quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o c¸c s¶n phÈm. Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm ®−îc lËp ®¶m b¶o cã thÓ hoµn toµn chÕ t¹o ®−îc s¶n phÈm víi c¸c trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¬ khÝ cã quy m« võa vµ nhá. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, nhãm thùc hiÖn ®· lËp quy tr×nh c«ng nghÖ doa th©n b¬m B186A trªn m¸y tiÖn. Quy tr×nh c«ng nghÖ cña nguyªn c«ng doa nµy ®· ®¶m b¶o gia c«ng tinh ®−îc bÒ mÆt trô trong cña th©n b¬m trªn m¸y tiÖn – lµ thiÕt bÞ ®−îc trang bÞ phæ biÕn t¹i c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt thay v× ph¶i dïng m¸y doa. Quy tr×nh nµy ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho ViÖn vµ ®· ®−îc héi ®ång s¸ng kiÕn ViÖn C¬ khÝ N¨ng l−îng vµ Má – TKV c«ng nhËn “S¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt” n¨m 2007. Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o mét sè s¶n phÈm chÝnh cña ®Ò tµi ®−îc tr×nh bµy trong phô lôc 3 cña b¸o c¸o nµy. 3.1.2. ChÕ t¹o s¶n phÈm Trªn c¬ së c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ ®· ®−îc lËp, nhãm ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh tæ chøc chÕ t¹o c¸c s¶n phÈm theo ®óng nhiÖm vô ®¨ng ký víi Bé C«ng nghiÖp (nay lµ Bé C«ng Th−¬ng). H×nh ¶nh c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o ®−îc tr×nh bµy trong c¸c h×nh tõ H×nh 3 – 1 ®Õn H×nh 3 - 12. 3.2. Thö nghiÖm s¶n phÈm Sau khi hoµn thµnh viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm, ®−îc sù gióp ®ì cña C«ng ty Cæ phÇn Than Cäc S¸u – TKV. C¸c s¶n phÈm cña ®Ò tµi ®· ®−îc l¾p r¸p vµ ch¹y thö nghiÖm trªn xe t¶i nÆng HD. Qua qu¸ tr×nh theo dâi thö nghiÖm c«ng nghiÖp, c¸c c¸n bé kü thuËt cña C«ng ty Cæ phÇn Than Cäc S¸u – TKV ®¸nh gi¸ tèt vÒ s¶n phÈm cña ®Ò tµi. Biªn b¶n ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thö nghiÖm c¸c s¶n phÈm cña ®Ò tµi ®−îc nªu trong phô lôc 4 cña b¸o c¸o nµy. 42 Ch−¬ng 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 4.1. Kết luận Đề tài “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo các phụ tùng ôtô tải HD” đã được nhóm đề tài triển khai đạt kết quả trong năm 2007. Đề tài đã thực hiện các nội dung nghiên cứu đã đăng ký cơ bản theo các bước từ phân tích điều kiện, yêu cầu làm việc của các sản phẩm, đến tính toán thiết kế, chế tạo thử nghiệm sản phẩm với những kết quả đã đạt được như nêu trong báo cáo. Qua quá trình nghiên cứu, đề tài đưa ra một số kết luận sau: - Việc nghiên cứu thiết kế, chế tạo các phụ tùng xe ôtô tải nặng phục vụ nhu cầu thay thế, sửa chữa và tiến tới chế tạo các phụ tùng thiết bị phục vụ nội địa hoá ôtô tải là điều cần thiết và đúng hướng. - Đề tài đã thiết kế, chế tạo thành công 03 cụm sản phẩm của xe tải HD là: Cụm van liên hợp ben lái; Cụm giảm chấn (khớp nối giảm giật động cơ); Cụm bơm liên hợp ben lái B186A.Sản phẩm đề tài chế tạo, đã được thử nghiệm công nghiệp trên xe tải HD của Công ty Than Cọc Sáu. Kết quả thử nghiệm được đánh giá tốt (có biên bản thử nghiệm kèm theo). Kết quả này khảng định sự thành công của đề tài, là cơ sở để đề tài tiếp tục hoàn thiện thiết kế và chế tạo sản phẩm phục vụ nhu cầu thị trường. - Kết quả thành công của đề tài cho thấy có sự gắn bó hợp tác giữa đơn vị nghiên cứu và đơn vị sử dụng thử nghiệm (ở đây là Viện Cơ khí Năng lượng và Mỏ - TKV với Công ty Than Cọc Sáu – TKV) 4.2. Kiến nghị Sản phẩm của đề tài có ý nghĩa thực tiễn cao, đáp ứng nhu cầu cấp thiết về phụ tùng, thiết bị cho thay thế sửa chữa ôtô tải. Vì vậy nhóm đề tài kiến nghị: - Cho phép đề tài được nghiệm thu các cấp; - Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam cho phép nhóm đề tài được chế tạo sản phẩm phục vụ cho nhu cầu thay thế, sửa chữa xe tải nặng HD trong toàn Tập đoàn.. 43 Lêi c¸m ¬n Thùc hiÖn hîp ®ång nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ sè: 46.07.RD/H§-KHCN víi tiªu ®Ò “Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o c¸c phô tïng xe «t« t¶i HD: Côm van liªn hîp ben l¸i, gi¶m chÊn (khíp nèi gi¶m giËt ®éng c¬), b¬m liªn hîp ben l¸i B186A” ký ngµy 25 th¸ng 01 n¨m 2006 gi÷a Bé C«ng nghiÖp (nay lµ Bé C«ng Th−¬ng) víi ViÖn C¬ khÝ N¨ng l−îng vµ Má – TKV, nhãm ®Ò tµi ®· hoµn thµnh vÒ c¬ b¶n c¸c néi dung nghiªn cøu theo ®Ò c−¬ng ®· ®−îc duyÖt. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai ®Ò tµi, nhãm ®Ò tµi ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì cÇn thiÕt vÒ mäi mÆt cña Vô KHCN Bé C«ng Th−¬ng, l·nh ®¹o ViÖn C¬ khÝ N¨ng l−îng vµ Má – TKV còng t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn nhãm ®Ò tµi vµ c¸c c¬ quan phèi hîp chÝnh trong c«ng t¸c triÓn khai c¸c b−íc nghiªn cøu vµ ®−a ra nh÷ng ®Þnh h−íng x¸c ®¸ng gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é vµ n©ng cao chÊt l−îng ®Ò tµi. §Ò tµi còng nhËn ®−îc sù phèi hîp chÆt chÏ vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c c¬ quan phèi hîp trong viÖc kh¶o s¸t nhu cÇu thÞ tr−êng, chÕ t¹o, thö nghiÖm s¶n phÈm nh− C«ng ty Cæ phÇn Than Cäc S¸u – TKV, ViÖn Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn C¬ khÝ X©y Dùng (Tæng C«ng ty C¬ khÝ X©y Dùng). C¸c ®ång nghiÖp trong ViÖn, c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ s¶n xuÊt trong vµ ngoµi ngµnh má còng cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thiÖn b¸o c¸o tæng kÕt. Thay mÆt nhãm ®Ò tµi, t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c Vô, Ban, Ngµnh, §¬n vÞ chñ qu¶n vµ c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c ®ång nghiÖp v× nh÷ng sù hîp t¸c gióp ®ì nªu trªn vµ mong muèn tiÕp tôc nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn x©y dùng nh»m ph¸t triÓn vµ øng dông c¸c kÕt qu¶ ®· nghiªn cøu vµo thùc tÕ s¶n xuÊt. 44 Tµi LiÖu Tham Kh¶o TiÕng ViÖt 1. NguyÔn §¾c Léc vµ nnk. C«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y TËp 1, TËp 2. Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü thuËt, 1998 2. NguyÔn Träng HiÖp, NguyÔn V¨n LÉm. ThiÕt kÕ chi tiÕt m¸y TËp 1, TËp 2. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt, 1998 3. §inh Gia T−êng vµ nnk. Nguyªn lý m¸y. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp, 1970. 4. Thñy lùc vµ m¸y thñy lùc nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 1996 5. Hoµng ThÞ BÝch Ngäc. VÒ mét sè thuËt ng÷ khoa häc trong c¸c gi¸o tr×nh M¸y thuû lùc thÓ tÝch ë ViÖt Nam hiÖn nay, TuyÓn tËp C«ng tr×nh Khoa häc 40 n¨m thµnh lËp Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa, Hµ néi, 1996 6. NguyÔn V¨n Trµng, M¸y thuû lùc thÓ tÝch, Gi¸o tr×nh - §¹i häc B¸ch khoa, Hµ néi, 1975 7. NhiÒu t¸c gi¶, Thuû lùc vµ m¸y thuû lùc, TËp 2, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp, 1972 8. NhiÒu t¸c gi¶, C¸c phÇn tö thuû lùc vµ hÖ thèng truyÒn ®éng thuû lùc, §¹i häc B¸ch Khoa, Hµ Néi, 1990 TiÕng Anh 9. Christopher E. B. , Hydraudynamics of pumps, Oxford, 1994 10. Catalogue, Pumps ENSIVAL, Pepinster-wegnez (Belgium), 1998 11. Catalogue, Pumps DEPLECHIN, Turnai (Belgium), 1998 12. Douglas J.F. & Gasiorek J.M. & Swaffield J.A. , Fluid Mechanics, Singapore – England, 1995 13. Diex J. , L’hydraulique industrielle appliquÐe, Paris, 1984 14. Kent, Mechanical Engineers’ Handbook, La Habana, 1968 15. Hoogcarspel P.A.H. Pumping station, The newtherlands, 1996 16. Huy M., Mðcanique des fluides appliqueÐ, Eyrolles – EDF, 1975 17. Marcelja J., Transmission hydraulique, Cours – INP Grenoble, 1989 18. Robert W. Fox & Alan T. McDonald, Introdution to fluid mechanics, Fourth edition, Wiley J, & Sons, Singapore & New York, 1996 Phô lôc