Nghiên cứu tình hình chăn nuôi gia súc, gia cầm tại xã Đa Mai - TP Bắc Giang

¬ng ®èi æn ®Þnh ë 2 n¨m 2006, 2007. §Õn 2008 sè l­îng bß gi¶m h¬n do nhu cÇu cµy kÐo cña ng­êi d©n còng cã phÇn gi¶m, mét sè hé gia ®×nh lµm ruéng kh«ng dïng søc kÐo tõ tr©u bß n÷a mµ thay thÕ vµo ®ã lµ cµy bõa b»ng m¸y cµy. thªm n÷a lµ cuèi n¨m 2007 ®Çu n¨m 2008 cã nh÷ng trËn rÐt h¹i g©y ¶nh h­ëng ®Õn søc kháe cña ®µn tr©u bß, g©y khã kh¨n cho viÖc ch¨m sãc nªn mét sè hé d©n hä kh«ng ch¨n nu«i tr©u bß n÷a. N¨m 2006 sè l­îng gia cÇm rÊt Ýt chØ cã 4138 con gµ. Gia cÇm ®­îc ph¸t triÓn sang n¨m 2007, t¨ng vÒ sè l­îng gµ ch¨n nu«i còng nh­ c¬ cÊu ®µn gia cÇm. Nhu cÇu cña sinh ho¹t hµng ngµykh«ng ngõng nªn ch¨n nu«i gia cÇm ®­îc ph¸t triÓn h¬n. Nh­ng c¬ cÊu ®µn kh«ng æn ®Þnh lóc t¨ng lóc gi¶m, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ cÊu ®µn gia cÇm kh«ng æn ®Þnh lµ do ¶nh h­ëng cña bÖnh vµ tinh thÇn cña ng­êi ch¨n nu«i lu«n lo sî dÞch bÖnh bïng ph¸t thiÖt h¹i kinh tÕ sÏ cao mÆc dï ®­îc tiªm phßng, phßng bÖnh ®Þnh kú t­¬ng ®èi tèt. 2.2 T×nh h×nh thøc ¨n Thøc ¨n ®ãng vai trß quan träng trong ch¨n nu«i nã quyÕt ®Þnh sù t¨ng träng vµ n¨ng suÊt cña vËt nu«i. Cïng mét lo¹i vËt nu«i ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nu«i d­ìng, thøc ¨n kh¸c nhau th× cho n¨ng suÊt kh¸c nhau. Nªn ng­êi ch¨n nu«i ph¶i ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu dinh d­ìng cho vËt nu«i sinh tr­ëng, ph¸t triÓn. Cung cÊp ®Çy ®ñ chÊt dinh d­ìng ®ñ khÈu phÇn ®¸p øng nhu cÇu, h­íng s¶n xuÊt cña gia sóc, gia cÇm. C¸c lo¹i thøc ¨n rÊt phong phó vµ ®a d¹ng thøc ¨n cã s½n trong c¸c hé ch¨n nu«i, tËn dông tõ ngµnh n«ng nghiÖp nh­ c¸m tÊm, ng«, s¾n, b· r­îu, b· ®Ëu, bét phô phÈm tõ nghÒ tr¸ng b¸nh, lµm b¸nh, bón… C¸c lo¹i thøc ¨n nµy ®­îc phèi chén víi rau xanh vµ bæ sung thªm thøc ¨n bæ sung c«ng nghiÖp. Thøc ¨n tËn dông hoÆc phèi chén lÊy th­êng nh÷ng hé ch¨n nu«i nhá lÎ sö dông. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lín vµ ch¨n nu«i ®µn vµi chôc con hä sö dông thøc ¨n chÕ biÕn s½n ®­îc b¸n trªn thÞ tr­êng. Qua t×m hiÓu trªn ®Þa bµn x· §a Mai còng nh­ thµnh phè B¾c Giang cã rÊt nhiÒu lo¹i thøc ¨n chÕ biÕn s½n phï hîp víi nhiÒu lo¹i gia sóc, gia cÇm nhiÒu løa tuæi vËt nu«i kh¸c nhau nh­ thøc ¨n cña c«ng ty xÝ nghiÖp liªn doanh n­íc ngoµi, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm hay h÷u h¹n. Bao gåm thøc ¨n ch¨n nu«i hçn hîp thøc ¨n ®Ëm ®Æc. Cô thÓ: - Thøc ¨n ch¨n nu«i hçn hîp + H·ng pronconco s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn cã lo¹i: C14, F100. Thøc ¨n cho gµ: C28A, C225, C14, C29… + H·ng dabaco s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn: lo¹i 4400, 4520, 1351… Thøc ¨n cho gµ: lo¹i 5380, 56, 57… + H·ng cargill s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn cã lo¹i: 161,1022… Thøc ¨n cho gµ: 1012, 2101,… + H·ng growfeed s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn: Lo¹i G848, G8888… Thøc ¨n ch¨n nu«i ®Ëm ®Æc + H·ng proconco s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn: lo¹i C10, C99, C2000… Thøc ¨n cho gµ: lo¹i C20 + H·ng dabaco s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn lo¹i A4150 + H·ng con heo vµng s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn thÞt: 151 + H·ng gowfeed s¶n xuÊt Thøc ¨n cho lîn lo¹i 200 Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i thøc ¨n bæ sung nh­ Bcomplex cña c«ng ty Sãng Hång dïng cho c¶ gia sóc, gia cÇm. Thøc ¨n t¨ng tèc A.D.E cña c«ng ty cæ phÇn vµ vËt t­ thó y dïng cho gia sóc, gia cÇm. C¸c lo¹i thøc ¨n phong phó vµ ®a d¹ng dïng cho nhiÒu ®èi t­îng ch¨n nu«i. Ng­êi tiªu dïng chØ dïng theo thãi quen mµ kh«ng kh¼ng ®Þnh ®­îc lo¹i thøc ¨n nµo tèt nhÊt, thøc ¨n c«ng nghiÖp hÇu nh­ ®­îc vËn chuyÓn tõ n¬i kh¸c ®Õn th«ng qua dÞch vô tiÕp thÞ qua c¸c cöa hµng cÊp 2, cÊp 3 míi ®Õn ng­êi ch¨n nu«i. Thøc ¨n ®­îc cung cÊp tõ c¸c cöa hµng c¸m trong x· hoÆc cöa hµng c¸m tõ thµnh phè. 2.3 C«ng t¸c chän gièng Ch¨n nu«i ®¹t kÕt qu¶ kinh tÕ cao mét phÇn nhê vµo c«ng t¸c gièng, cã gièng tèt, ph¸t triÓn tèt th× ch¨n nu«i míi cã hiÖu qu¶. §a Mai ch¨n nu«i ®a sè lµ ch¨n nu«i c¸c gièng néi, hoÆc gièng lai F1 rÊt Ýt phï hîp víi ch¨n nu«i kiÓu c«ng nghiÖp. - Gièng lîn: lîn n¸i nu«i cung cÊp con gièng cho hé gia ®×nh, cho ®Þa bµn x·. Mét sè hé gia ®×nh nu«i lîn n¸i 1 – 2 con. Gièng lîn n¸i sinh s¶n ®­îc nu«i chñ yÕu lµ lîn Mãng c¸i, lîn Landrace, lîn lai F1 ( Mãng c¸i, Landrace). sè rÊt Ýt lîn, cã kh¶ n¨ng chÞu bÖnh tèt, träng l­îng s¬ sinh cña con con kho¶ng 0,5 – 0,6 kg, mét n¨m cã thÓ ®Î 2 løa vµ mçi løa ®Î trung b×nh 10 – 12 con, ®èi víi lîn Mãng c¸i nu«i 4 th¸ng tuæi co thÓ ®éng dôc. Lîn lai F1 (Mãng c¸i, Landrace) cã kh¶ n¨ng t¨ng träng, sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, cã nhiÒu ®Æc ®iÓm tèt h¬n gièng thuÇn, lîn lai F1 chän lîn con cã phÈm chÊt tèt lai víi gièng lîn ®ùc ngo¹i s¶n phÈm cao lai mang 3 m¸u (2 m¸u ngo¹i, 1 m¸u néi) dïng nu«i th­¬ng phÈm cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao l¹i dÔ nu«i. Lîn n¸i sinh s¶n hµng n¨m ®­îc chän läc vµ lo¹i th¶i. §Þa bµn x· nu«i lîn n¸i còng t­¬ng ®èi nh­ng con ®ùc gièng kh«ng ®­îc ch¨n nu«i ®Ó nh¶y trùc tiÕp, phèi gièng b»ng c«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o, tinh dÞch ®­îc mua t¹i c¬ së s¶n xuÊt tinh nh©n t¹o trªn ®Þa bµn, mua theo thãi quen nh­ng cã chÊt l­îng ®¶m b¶o. C¸c hé gia ®×nh ch¨n nu«i lîn n¸i sinh s¶n cã nhu cÇu th× tù t×m hiÓu trªn thÞ tr­êng vµ mua gièng ®ùc vÒ phèi gièng b»ng ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o. Thô tinh nh©n t¹o cã nhiÒu ­u ®iÓm nh­ tr¸nh ®­îc sù l©y lan bÖnh tËt, ®¬n gi¶n, dÔ lµm nhanh gän, kh«ng tèn thêi gian,… nªn ng­êi ch¨n nu«i rÊt chuéng. - Tr©u bß: gièng bß cña x· còng ®­îc sù quan t©m cña ban khuyÕn n«ng cña tØnh, cña x· nªn c«ng t¸c gièng ®­îc chó träng, x· cã mét bß ®ùc gièng laicine lµ gièng thuÇn chñng do trung t©m khuyÕn n«ng thµnh phè cung cÊp mua gièng tõ tr¹i gièng Ba V× ®Ó nu«i khai th¸c tinh phôc vô cho c«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o trªn ®Þa bµn x· vµ tØnh. - Gia cÇm: Tuy kh«ng cã tr¹i gièng nµo lín t¹i ®Þa bµn nh­ng ng­êi d©n ch¨n nu«i theo kiÓu nu«i hé mét sè) gia ®×nh nu«i kho¶ng 10 – 20 gµ m¸i ®Î Êp lÊy gia cÇm con nu«i thÞt hoÆc b¸n gµ con. Ngoµi ra kh«ng cã mét c¬ së nµo lín chuyªn Êp në gièng gia cÇm phôc vô nhu cÇu cña bµ con trong x·. Tuy kh«ng cã c¬ së s¶n xuÊt gièng gia cÇm nµo lín nh­ng con gièng còng ®­îc ng­êi d©n ch¨n nu«i quan t©m vµ chó träng, s¶n xuÊt nhá lÎ phôc vô gia ®×nh nh­ng còng gãp phÇn quan träng vµo c«ng t¸c gièng vËt nu«i cña ®Þa bµn x·. §a Mai kh«ng cã tr¹i hé nµo ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm sinh s¶n lín nh­ng ®­îc sù quan t©m cña tØnh thµnh phè còng nh­ x· gièng vËt nu«i ë x· còng ph¸t triÓn phôc vô cho nhu cÇu cña thÞ tr­êng cña gia ®×nh. Hµng n¨m gia sóc, gia cÇm sinh s¶n ®­îc ch¨m sãc, nu«i d­ìng tèt t¹o ra s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ch¨n nu«i. 2.4 Chuång tr¹i Chuång tr¹i ®­îc x©y dùng t­¬ng ®èi kiªn cè cã t­êng bao quanh, lîp m¸i bro lµm chuång h­íng Nam hoÆc §«ng Nam víi lîn, nÒn chuång cao h¬n mÆt ®Êt cã hÖ thèng cèng r·nh tho¸t n­íc tiÓu, hé gia ®×nh ch¨n nu«i nhiÒu tõ vµi chôc con ®Õn 100 con cã hÖ thèng cèng th«ng xuèng hÇm bioga, cã m¸ng ¨n, m¸ng uèng, chèng nãng, chèng rÐt ®¶m b¶o tho¸ng m¸t vÒ mïa hÌ Êm vÒ mïa ®«ng. Cã nhiÒu « chuång nu«i nÕu nu«i sè l­îng nhiÒu. Cã nhiÒu gai ®×nh ch¨n nu«i lîn bªn trªn bªn d­íi lµ ao th¶ c¸ nen còng rÊt thuËn tiÖn cho viÖc vÖ sinh. §èi víi gia cÇm nu«i th¶ v­ên nªn cã kho¶ng s©n v­ên cã bãng m¸t,… gµ ®Î cã æ ®Î, æ Êp. Chuång che m­a che n¾ng vµ n»m ngñ. Gµ ch¨n nu«i theo kiÓu gia ®×nh tËn dông mét sè s¶n phÈm d­ thõa nªn quy m« chuång nu«i, ®iÒu kiÖn chuång nu«i vÉn ch­a ®¶m b¶o ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn cña chuång nu«i. Tuy nhiªn vÉn cßn cã mét sè chuång nu«i gia sóc, gia cÇm ch­a ®¶m b¶o nh­ diÖn tÝch nÒn chuång trËt hÑp hÖ thèng cèng r·nh ch­a ®­îc kh¬i th«ng, ®é dèc nÒn chuång ch­a ®¶m b¶o, tiÓu khÝ hËu chuång nu«i,… ®· h¹n chÕ phÇn nµo n¨ng suÊt, chÊt l­îng chuång nu«i. 3. T×nh h×nh thó y 3.1 C«ng t¸c phßng bÖnh §a sè ch¨n nu«i theo kiÓu b¸n c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nªn viÖc phßng chèng dÞch bÖnh lu«n ®­îc ñy ban x·, c¸n bé thó y quan t©m cña ng­êi ch¨n nu«i ®Æt lªn hµng ®Çu. Víi nhËn ®Þnh “phßng bÖnh h¬n ch÷a bÖnh” nªn hµng n¨m th­êng xuyªn cã c¸c ®ît tiªm phßng ®¹i trµ ®µn gia sóc, gia cÇm cña x·. Hµng n¨m tiªm phßng ®¹i trµ triÓn khai thµnh hai ®ît: ®ît I vµo th¸ng 3 – 4, ®ît II vµo th¸ng 9 – 10. C¸c lo¹i vËt nu«i ®­îc tiªm lµ chã, mÌo víi vaccine d¹i, tr©u bß víi vaccine tô huyÕt trïng, LMLM, lîn víi vaccine dÞch t¶, tô huyÕt trïng, Ecoli, PTH, bÖnh tai xanh,… Ngoµi c¸c ®ît tiªm phßng ®¹i trµ ra th­êng xuyªn ®­îc tiªm phßng bæ sung cho lîn víi vaccine DT, PTH, Ecoli. 3.1.1 Phßng bÖnh b»ng vaccine B¶ng 2: KÕt qu¶ tiªm phßng vaccine cña x· §a Mai trong 3 n¨m gÇn ®©y. N¨m Lo¹i gia sóc Lo¹i Vaccine Tæng sè gia sóc, gia cÇm (con) Sè ®­îc tiªm (con) Tû lÖ (%) 2006 Tr©u, bß LMLM 1 72 132 76,7 Lîn DT+THT LMLM 3279 1170 550 35,7 16,8 Gµ Cóm H5N1 4138 4138 100 Chã D¹i 485 230 47,4 2007 Tr©u, bß THT 179 70 39,1 Lîn THT, DT, PTH 1620 570 35,2 Gµ Cóm H5N1 6713 5431 80,9 Chã D¹i 1106 347 31,4 2008 Tr©u, bß THT 104 102 98 Lîn THT+PTH+PRRS +DT 1234 855 69,3 Gµ Cóm H5N1 2862+371 1699+371 64 Chã D¹i 699 320 45,8 (Nguån sè liÖu phßng thèng kª UBND x· §a Mai) - NhËn xÐt Qua b¶ng trªn ta thÊy kÕt qu¶ tiªm phßng còng ®¹t t­¬ng ®èi, tÊt c¶ c¸c loµi vËt nu«i ®Òu ®­îc tiªm phßng. Tû lÖ tªm phßng lu«n biÕn ®éng trong 3 n¨m. Tr©u, bß n¨m 2006 ®¹t 76,7%, n¨m 2007 l¹i gi¶m xuèng 39,1% sang 2008 tû lÖ l¹i t¨ng lªn 98%. §µn chã mÌo tû lÖ sè con tiªm ®­îc trong c¸c n¨m ®Òu thÊp, thÊp nhÊt lµ n¨m 2007 chØ ®at 31,4%, së dÜ ®µn chã mÌo tiªm ®¹t tû lÖ thÊp nh­ vËylµ do trong qu¸ tr×nh tiªm phßng ®µn chã mÌo gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Mét sè ng­êi d©n nu«i chã ch­a hiÓu ®­îc t¸c h¹i cña bÖnh d¹i, vµ chã tiªm ph¶i cè ®Þnh ®­îc, gÆp khã kh¨n khi ®i tiªm phßng. §èi víi ®µn lîn tû lÖ tiªm ®­îc t¨ng trong n¨m 2008, nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y dÞch bÖnh ngµy cµng nhiÒu vµ ý thøc cña ng­êi d©n ®­îc n©ng cao nªn c«ng t¸c tiªm phßng dÔ dµng h¬n. Tiªm phßng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ, tr¸nh ®­îc thiÖt h¹i kh«ng ®¸ng cã cho ng­êi ch¨n nu«i lîn nªn nhu cÇu tiªm phßng cho ®µn lîn cña ng­êi d©n cao h¬n. §èi víi ®µn gia cÇm tû lÖ tiªm phßng l¹i gi¶m trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y. N¨m 2006 tiªm ®¹t 100%, n¨m 2007 ®¹t 80,9% tiªm ®ît I n¨m 2008 chØ ®¹t 64%, tû lÖ tiªm cã xu h­íng gi¶m dÇn. Nãi chung tû lÖ tiªm phßng cho ®µn gia sóc, gia cÇm kh«ng ®¹t ®­îc chØ tiª kÕ ho¹ch ®Ò ra ®èi víi tÊt c¶ vËt nu«i. 3.1.2 VÖ sinh phßng bÖnh Ngoµi phßng bÖnh b»ng tiªm phßng vaccine ng­êi ch¨n nu«i còng nh­ c¸n bé thó y x· th­êng xuyªn thùc hiÖn c«ng t¸c vÖ sinh tiªu trïng khö ®éc. Ng­êi ch¨n nu«i t¹o cho gia sóc, gia cÇm mét chÕ ®é ¨n hîp lý, chuång tr¹i vµ s©n ch¬i tho¶i m¸i thÝch hîp, s¹ch sÏ gióp cho vËt nu«i kháe m¹nh cã søc ®Ò kh¸ng cao. Dïng mäi biÖn ph¸p c¬ giíi, hãa häc vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c lµm s¹ch sÏ m«i tr­êng, tiªu diÖt c¸c lo¹i mÇm bÖnh cho ng­êi vµ gia sóc, gia cÇm ®Æc biÖt lµ virut cóm Cóm H5N1, lë måm long mãng vµ héi chøng rèi lo¹n h« hÊp sinh s¶n ë lîn l­u hµnh trong m«i tr­êng. VÖ sinh, khö trïng tiªu ®éc c¸c hé ch¨n nu«i, khu tËp chung ®«ng d©n c­, t¹i n¬i trao ®æi tËp chung mua b¸n gia sóc, gia cÇm vµ nh÷ng n¬i cã nguy c¬ tiÒm Èn mÇm bÖnh. C¸c khu ch¨n nu«i, chuång nu«i lu«n ®­îc vÖ sinh c¬ giíi quÐt dän kh¬i th«ng cèng r·nh, vÖ sinh quanh khu vùc ch¨n nu«i, phun thuèc s¸t trïng vµ cã thêi gian nghØ chuång tõ 5 – 7 ngµy. Ph¸t hiÖn dÞch bÖnh kÞp thêi ®iÒu trÞ vµ xö lý ®óng quy tr×nh vÖ sinh thó y tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng ®¸ng cã. TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh phßng bÖnh ®­îc tuyªn truyªn trªn hÖ thèng truyÒn thanh cña x· vµ ®­îc ng­êi d©n vµ c¸c bé phËn ban ngµnh thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm chØnh. 3.2 C«ng t¸c ®iÒu trÞ bÖnh 3.2.1 Nh÷ng bÖnh th­êng x¶y ra ë c¬ së MÆc dï ngµnh ch¨n nu«i ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo trong s¶n xuÊt song vÊn ®Ò vÖ sinh phßng bÖnh, ®iÒu trÞ bÖnh cÇn ®­îc quan t©m h¬n n÷a. ViÖc ®iÒu tra theo dâi t×nh h×nh dÞch bÖnh, c¸c bÖnh th­êng x¶y ra trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ vÊn dÒ rÊt quan träng. Tõ ®iÒu tra theo dâi t×nh h×nh bÖnh xÈy ra mµ cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa, h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a t¸c h¹i cña bÖnh g©y ra cho vËt nu«i. Tõ ®iÒu tra em thÊy ë x· §a Mai trong nh÷ng n¨m qua cã mét sè bÖnh th­êng x¶y ra lµ: BÖnh ë lîn: + BÖnh tô huyÕt trïng + BÖnh phã th­¬ng hµn + BÖnh lîn con Øa ph©n tr¾ng + BÖnh Øa ch¶y lîn + BÖnh viªm da + BÖnh s­ng phï ®Çu + BÖnh viªm tö cung, viªm ©m ®¹o + BÖnh kh㠮Π+ BÖnh hecni + BÖnh tö cung lîn bÝt tÊt + BÖnh ®ãng dÊu lîn. BÖnh ë tr©u bß: + BÖnh tô huyÕt trïng + BÖnh ký sinh trïgn ®­êng m¸u + BÖnh giun ®òa bª nghÐ BÖnh ë chã: + BÖnh ghÎ chã BÖnh ë gia cÇm: BÖnh tô huyÕt trïng, héi chøng tiªu ch¶y ë gµ.. 3.2.2 C«ng t¸c ®iÒu trÞ vµ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ ë c¬ së C¸n bé thó y x· th­êng xuyªn ®iÒu trÞ c¸c bÖnh xÈy ra trªn ®Þa bµn theo nhu cÇu cña ng­êi ch¨n nu«i vµ thu ®­îc kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. BÖnh ®­îc ph¸t hiÖn kÞp thêi, chÈn ®o¸n ®iÒu trÞ ®óng ®èi t­îng nªn h¹n chÕ ®­îc tèi ®a thiÖt h¹i bÖnh tËt. §a sè c¸c bÖnh ®iÒu trÞ ®Òu khái. Mét sè bÖnh sÈy ra vµ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ thÓ hiÖn qua b¶ng tæng hîp sau: B¶ng 3: T×nh h×nh dÞch bÖnh cña x· §a Mai trong 6 th¸ng gÇn ®©y Lo¹i gia sóc Tæng sè con Tªn bÖnh Sè gia sóc bÞ bÖnh th¸ng 1 th¸ng 2 th¸ng 3 th¸ng 4 th¸ng 5 th¸ng 6 Lîn 341 Viªm phæi 28 10 THT 19 40 18 4 14 £c«li 12 28 SuyÔn lîn 2 Héi chøng tiªu ch¶y 120 40 4 §ãng dÊu lîn 2 Gµ 150 THT 25 Héi chøng tiªu ch¶y 125 Bß 5 THT 1 2 1 giun ®óa bª 1 - NhËn xÐt - C¸c bÖnh x¶y ra nhiÒu nhÊt chñ yÕu ®èi víi lîn, lîn giai ®o¹n lîn con th­êng m¾c bÖnh nhiÒu h¬n. - BÖnh xÈy ra lÎ tÎ trong c¸c th¸ng kh¸c nhau vµ nhiÒu lo¹i bÖnh kh¸c nhau trong c¸c th¸ng. - BÖnh ë gia sóc, gia cÇm ®Òu ®­îc thèng kª vµ qu¶n lý theo dâi ®iÒu trÞ ®¹t kÕt qu¶ cao. - Kh«ng cã dÞch bÖnh nguy hiÓm, tÝnh chÊt l©y lan cao. II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n 1. Nh÷ng thuËn lîi Trong thêi gian thùc tËp qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra c¬ b¶n t¹i ®Þa bµn x· §a Mai em thÊy x· cã nh÷ng thuËn lîi sau ®©y: N»m c¸ch trung t©m thµnh phè B¾c Giang kho¶ng 2 km vÒ phÝa Nam nªn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, cã tØnh lé 284 ®i T©n yªn thuËn tiÖn cho viÖc giao l­u bu«n b¸n. §a Mai lµ mét x· n«ng nghiÖp nh­ng l¹i ë ven ®« thÞ nªn rÊt ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ, ngoµi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh nghÒ kh¸c nh­: s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp. §Æc biÖt cßn ph¸t triÓn m¹nh vÒ dÞch vô vËn t¶i, dÞch vô hµng hãa. D©n c­ tËp chung chñ yÕu ven ®­êng liªn x· vµ ®­êng tØnh lé 284 nªn rÊt thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý còng nh­ theo dâi t×nh h×nh ch¨n nu«i vµ dÞch bÖnh. 2. Khã kh¨n Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trªn th× x· §a Mai còng gÆp mét sè khã kh¨n nhÊt ®Þnh: X· §a Mai n»m ë vÞ trÝ chuyÓn tiÕp cña vïng ®ång b»ng trung du B¾c Bé chÞu ¶nh h­ëng cña khÝ hËu ®ång b»ng S«ng Hång vµ mét phÇn cña khÝ hËu trung du phÝa B¾c nªn mïa §«ng cã giã §«ng B¾c vµ l¹nh cã ngµy nhiÖt ®é thÊp xuèng ®Õn 50C nªn ¶nh h­ëng ®Õn søc kháe, søc ®Ò kh¸ng cña vËt nu«i g©y khã kh¨n cho viÖc ch¨m sãc vµ n¨ng suÊt ch¨n nu«i. §Þa h×nh xen kÏ gi÷a ruéng tròng vµ ®åi thÊp cã nhiÒu chç tròng. Mïa m­a cã nh÷ng n¨m m­a sím g©y ngËp óng toµn bé ch©n ruéng ngoµi ®ª cã nh÷ng n¨m mÊt tr¾ng, ngoµi ra cßn ¶nh h­ëng cña S«ng Th­¬ng th«ng qua ngßi §a Mai nh÷ng hé d©n ë chç thÊp bÞ lôt léi g©y khã kh¨n cho cuéc sèng sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt. Vµo mïa m­a lôt léi còng lµ ®iÒu kiÖn tèt cho mÇm bÖnh ph¸t triÓn, l©y lan khã kiÓm so¸t dÞch bÖnh xÈy ra ë ®Þa bµn. D©n c­ tËp chung ®«ng mét sè hé gia ®×nh ch¨n nu«i nhá lÎ kh«ng cã m« h×nh ch¨n nu«i nªn vÊn ®Ò vÖ sinh chuång tr¹i, tiÓu khÝ hËu chuång nu«i, dông cô ch¨n nu«i … ch­a thËt ®¶m b¶o do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l­îng ch¨n nu«i. VÒ c«ng t¸c thó y còng cã mét sè khã kh¨n nhÊt ®Þnh nh­: khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý, kiÓm so¸t gµ l«ng t¹i chî, khã kh¨n trong vÊn ®Ò thu phÝ tiªm phßng, c«ng t¸c tiªm phßng. PhÇn II: Phôc vô s¶n xuÊt I. Néi dung vµ kÕt qu¶ phôc vô s¶n xuÊt 1. C«ng t¸c ch¨n nu«i Trong thêi gian thùc tËp t¹i x· §a Mai – thµnh phè B¾c Giang víi sù gióp ®ì cña c¸n bé thó y c¬ së kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc Ýt ái em häc ®­îc ë nhµ tr­êng, thÇy c«, s¸ch vë, tµi liÖu vµ thùc tÕ. Em m¹nh d¹n vËn dông vèn kiÕn thøc Ýt ái em häc ®­îc vµo thùc tÕ cho mét sè hé gia ®×nh ch¨n nu«i. KiÕn thøc em cã h¹n nªn em chØ vËn dông ®­îc vµo c«ng t¸c gièng, thøc ¨n thô tinh nh©n t¹o vµ ch¨m sãc nu«i d­ìng. 1.1. C«ng t¸c gièng Gièng lµ tiÒn ®Ò trong ch¨n nu«i nã gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng, gièng kh«ng tèt c¸c yÕu tè kh¸c tèt th× kÕt qu¶ ch¨n nu«i mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao. Gièng quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña ng­êi ch¨n nu«i, ngoµi ra gièng cßn ¶nh h­ëng ®Õn tû lÖ sè con ®Î ra, chÊt l­îng ®µn con… Thêi gian thùc tËp cïng víi sù gióp ®ì cña c¸n bé thó y vµ gia ®×nh c« Nhan ë th«n §×nh em gióp gia ®×nh chän gièng vÞt h­íng trøng ë giai ®o¹n ngµy tuæi. Vµ gia ®×nh b¸c §øc th«n §ä chän lîn n¸i hËu bÞ. C¸ch chän vµ kÕt qu¶ chän nh­ sau: - Chän vÞt h­íng trøng giai ®o¹n 1 ngµy tuæi Chän gièng gia cÇm nãi chóng, gièng vÞt nãi riªng ë giai ®o¹n 1 ngµy tuæi th× chän ®¹t tû lÖ sèng cao vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ còng phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè nh­: søckháe con vËt, ch¨m sãc nu«i d­ìng vËt nu«i sau nµy, ®iÒu kiÖn khÝ h©u… Nªn tû lÖ chän gièng ban ®Çu còng chØ ®¹t t­¬ng ®èi. Theo em chän giai ®o¹n 1 ngµy tuæi ta chän: + Chän dùa vµo ®Æc ®iÓm ngo¹i h×nh: quan s¸t toµn bé ®µn vÞt con 1 ngµy tuæi vµ chän nh÷ng con nhanh nhÑn, kháe m¹nh, cã l«ng b«ng xèp kh«ng bÞ bÕt. Con cã m¾t s¸ng tinh nhanh, má vµ bãng vµ to, 2 má ®Òu vµ khÐp kÝn. Ch©n vµng mËp bãng kh«ng bÞ dÞ tËt. C¸nh l«ng Ýt nhá vµ «m s¸t vµo th©n, bông thon gän vµ phÇn sau h¬i ph¸t triÓn h¬n th©n tr­íc. Khi ta g©y tiÕng ®éng cã ph¶n x¹ tinh nhanh tuyÖt ®èi kh«ng chän nh÷ng con bÞ dÞ tËt nh­ ch©n quÌ, gÇy yÕu, l«ng bÕt, kÐm nhanh nhÑn, m¾t bÞ mï… + Chän vÞt trøng nªn ph¶i chän con c¸i: ®Ó ph©n biÖt con c¸i ta dùa vµo c¶m quan vµ vÞt th­êng míi në ®Ó ph©n biÖt con ®ùc vµ con c¸i b»ng c¸ch lÇm lËt ngöa bông vµ quan s¸t hËu m«n con vÞt. VÞt ®ùc khi míi në mét ngµy tuæi v¹ch hËu m«n con vÞt ta thÊy gai giao cÊu, vÞt míi në quan s¸t cµng dÔ thÊy, vÞt c¸i khi v¹ch hËu m«n ta quan s¸t kh«ng thÊy cã gai giao cÊu. + KÕt qu¶ chän: Sau qu¸ tr×nh chän em cïng c¸n bé thó y vµ gia ®×nh chän ®­îc 200 con vÞt nu«i siªu trøng giai ®o¹n 1 ngµy tuæi. - Chän lîn n¸i sinh s¶n giai ®o¹n hËu bÞ + C¸ch chän: Chän dùa vµo ®Æc ®iÓm ngo¹i h×nh. Chän con cã ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña gièng b»ng c¸ch quan s¸t. Nh÷ng con to kháe nhÊt trong ®µn, lîn cã da máng l«ng mÞn vµ hång hµo. §Çu lîn to võa ph¶i, cã tr¸n réng m¾t tinh nhanh, tai to, mâm ng¾n. M«ng vai në l­ng th¼ng dµi, 4 ch©n ch¾c ch¾n vµ ®i b»ng mãng. Quan träng h¬n c¶ ë lîn n¸i sinh s¶n ph¶i cã vó tèt. Vó ph¶i ®Òu vµ hµng vó c©n xøng, kh«ng cã vó kÑ. Lîn chän nh÷ng con kh«ng qu¸ gÇy kh«ng qu¸ bÐo, khi ®æ thøc ¨n ¨n ngay vµ cã tÝnh phµm ¨n, cã tÝnh t×nh hiÒn lµnh kh«ng sî gi¸t. + Chän th«ng qua bè mÑ: Chän nh÷ng con tõ con mÑ ë løa thø 3 ®Õn løa thø 8, chän con cña con mÑ cã ngo¹i h×nh thÓ chÊt sinh tr­ëng ph¸t dôc vµ søc s¶n xuÊt tèt. §Æc biÖt kh«ng chän con ®ång huyÕt 3 ®êi. + Lîn n¸i hËu bÞ lµ lîn n¸i tõ khi cai s÷a ®Õn phèi gièng lÇn ®Ç lîn mãng c¸i th­êng chän giai ®o¹n 2 – 6 th¸ng tuæi. + KÕt qu¶ chän: Em gióp gia ®×nh b¸c §øc th«n §ä - §a Mai chän ®­îc mét con lîn n¸i sinh s¶n giai ®o¹n hËu bÞ. 1.2. Thøc ¨n Cã gièng vËt nu«i tèt mµ thøc ¨n kh«ng ®ñ ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d­ìng th× kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña vËt nu«i chËm vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao. V× vËy thøc ¨n còng lµ mät trong nh÷ng kh©u quan träng trong quy tr×nh ch¨n nu«i. X· §a Mai ®a sè ng­êi ch¨n nu«i theo hé gia ®×nh ch¨n nu«i theo kiÓu b¸n c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nh­ng bªn c¹nh ®ã cã mét sè ng­êi ch¨n nu«i vÉn phèi trén khÈu phÇn thøc ¨n cho lîn nh­ng ch­a thËt sù ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c chÊt dinh d­ìng trong khÈu phÇn. KiÕn thøc Ýt ái tõ thÇy c« truyÒn ®¹t vµ s¸ch vë em ®· ¸p dông h­íng dÉn cho mét hé ch¨n nu«i phèi trén, bæ sung thøc ¨n cho vËt nu«i. - Phèi trén khÈu phÇn bét ng«, c¸m g¹o, thøc ¨n ®¹m cho lîn n¸i cã chöa giai ®o¹n 2. Lîn chöa 3 th¸ng, 3 tuÇn, 3 ngµy vµ tæng céng lµ 114 ngµy nh­ng th­êng chia lµm 2 giai ®o¹n: giai ®o¹n chöa kú I tõ 1 – 85 ngµy sau khi thô thai, giai ®o¹n II tõ 86 – 114 ngµy. ë 2 giai ®o¹n nµy nhu cÇu dinh d­ìng kh¸c nhau. Giai ®o¹n I (chöa kú I) sinh tr­ëng kÐm nh­ng ph¸t dôc m¹nh ®Ó h×nh thµnh c¸c c¬ quan bé phÇn. Giai ®o¹n II (chöa kú II) th­ßi kú nµy sinh tr­ëng m¹nh h¬n ph¸t dôc rÊt nhiÒu, 3/4 träng l­îng bµo tahi t¨ng lªn ë thêi kú nµy, khi lîn chöa t¨ng tõ 20 – 30% so víi kh«ng cã chöa. Thai ph¸t triÓn nhanh nhÊt lµ 30 ngµy cuèi cho ®Õn khi ®Î thai t¨ng lªn tõ 600 – 1300 g so víi ban ®Çu do vËy nu«i d­ìng tèt lµm cho thai ph¸t triÓn tèt, sè con ®Î ra cã tû lÖ sèng cao, kháe m¹nh vµ träng l­îng s¬ sinh. Giai ®o¹n chöa kú II lîn cÇn nhu cÇu dinh d­ìng nh­ lµ protªin, kho¸ng, vitamin. + Nhu cÇu pr«tein: protein lµ thµnh phÇn chÝnh cÊu t¹o nªn thai, cÇn thiÕt cho mÑ vµ thai ph¸t triÓn. NÕu thiÕu protein lîn mÑ gÇy yÕu kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng mang thai, träng l­îng s¬ sinh lîn con nhá, trong l­îng cai s÷a thÊp vµ t¨ng träng vÒ sau thÊp, nÕu thõa th× lîn mÑ kháe träng l­îng s¬ sinh lîn con lín g©y khã ®Î, cã tr­êng hîp ph¶i mæ. Nhu cÇu protein phï hîp cho lîn chöa kú II lµ 110 – 120 g/®¬n vÞ thøc ¨n. Nªn ta ph¶i hçn hîp c¸c lo¹i thøc ¨n cã thõ 14 – 15% protein th« vµ cÇn ®èi ®Çy ®ñ c¸c axit amin. Tû lÖ ®¹m ®éng vËt/ ®¹m thùc vËt lµ /1. + Nhu cÇu kho¸ng: lîn n¸i cã chöa cÇn nhiÒu kho¸ng ®Ó thai ph¸t triÓn nÕu thiÕu kho¸ng lîn mÑ ph¶i huy ®éng kho¸ng trong c¬ thÓ ®Ó nu«i thai do vËy lîn mÑ dÔ bÞ mÒm x­¬ng, xèp x­¬ng, b¹i liÖt… tiªu chuÈn kho¸ng cho lîn n¸y néi lµ: Ca: 10 g/con/ngµy P: 7 g/con/ngµy FeSO4: 100 mg/1 kg thøc ¨n Mn: 40 mg/ 1 kg thøc ¨n Ièt: 0,2 mg/ 1kg thøc ¨n + Nhu cÇu vitamin: thiÕu vitamin lµm ¶nh h­ëng ®Õn thai cã thÓ lµm thai bÞ teo , bÞ xÈy thai, thai yÕu… vitamin kho¶ng 500/ 1 kg vËt chÊt th«, vitamin D lµ 350 ®¬n vÞ/1 kg vËt chÊt kh«, vitamin E: 100 – 150 mg/100 kg thÓ träng. Mét ngµy ®ªm lîn n¸i cã chöa kú II cÇn tû lÖ thøc ¨n trong khÈu phÇn ¨n gåm: Thøc ¨n tinh: Bét ng« chiÕm 30 – 40% Thãc nghiÒn chiÕm 20 – 22% C¸m g¹o chiÕm 25 – 35% Thøc ¨n ®¹m chiÕm 14 – 15% Thøc ¨n xanh chiÕm 10 – 15% KÕt qu¶ em ®· h­íng dÉn cho gia ®×nh L­¬ng ThÞ H¹nh th«n §ä x· §a Mai phèi trén khÈu phÇn gåm: Bét ng«: 35% C¸m g¹o: 35% Thøc ¨n ®¹m: 15% Thøc ¨n xanh: 15% - Trång rau xanh cho lîn. Rau xanh cã rÊt nhiÒu lo¹i nh­ lang, rau muèng… v× ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cho l¾m nªn em chØ tham gia cïng bµ QuÊt th«n §ä - §a Mai trång 0,5 xµo rau muèng n­íc t¹i c¸nh ®ång gi¸u ®Ó ch¨n nu«i lîn. Rau muèng n­íc ph¸t triÓn rÊt nhanh nÕu ®iÒu kiÖn tèt cã ®Çy ®ñ n­íc vµ ph©n. + §Êt ruéng cµy bõa vµ nhÆt s¹ch cá d¹i, cho 80 kg ph©n h÷u c¬. Sau khi lµm ®Êt xong cho ®Êt bïn l¾ng cÆn 1 ngµy vµ chuÈn bÞ rau cÊy. Rau nhÆt rau võa ph¶i kh«ng qu¸ non vµ còng kh«ng qu¸ giµ, kh«ng nhÆt c©y rau cßi, bÞ s©u bÖnh, trång cho lîn nªn chång rau muèng tÝm th× kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tèt h¬n cã nhiÒu l¸ vµ cäng rau dµi h¬n rau muèng tr¾ng. + CÊy rau: Møc n­íc ë ruéng chØ h¬i s©m sÊp, kh«ng ®Ó n­íc s©u qu¸ hoÆc c¹n qu¸, cÊy rau hµng 20 20 kh«ng cÊy qu¸ dµy th× sau ph¸t triÓn kh«ng tèt, th­a th× sÏ g©y l·ng phÝ ®Êt trång. - ChÕ biÕn thøc ¨n cho lîn thiÕu s÷a ChÕ biÕn thøc ¨n sÏ gióp thøc ¨n dÔ ¨n, dÔ nuèt, dÔ tiªu hãa vµ n©ng cao tû lÖ tiªu hãa, hÊp thô. Ngoµi ra chÕ biÕn thøc ¨n lµm cho thøc ¨n tõ phøc t¹p thµnh thøc ¨n ®¬n gi¶m lµm cho con vËt ¨n nhiÒu, kÝch thÝch tÝnh thÌm ¨n… §Æc biÖt chÕ biÕn thøc ¨n cßn gióp cho nh÷ng vËt nu«i ch­a tù ¨n ®­íc tiªu hãa thøc ¨n th« s¬, phøc t¹p. Lîn con cã nh÷ng con mÑ ®Î nhiÒu nªn lîn hay thiÕu s÷a, hoÆc mÑ bÞ bÖnh nªn mÊt mÑ… Lîn con míi ®Î ch­a tù ¨n ®­îc thøc ¨n th« s¬ nªn bÞ gÇy cßm, thiÕu chÊt… lîn con bÞ chÕt. Tr­íc t×nh tr¹ng ®ã em còng vËn dông kiÕn thøc Ýt ái cña m×nh h­íng dÉn cho gia ®×nh L­¬ng ThÞ Lan th«n §ä - §a Mai c«ng thøc lµm s÷a nh©n t¹o cho lîn con mÊt mÑ sau bÖnh tö cung lîn bÝt tÊt can thiÖp kh«ng ®­îc. ChuÈn bÞ: S÷a bß nguyªn t­¬i: 1 lÝt Lßng ®á trøng gµ: 2 qu¶ DÇu c¸: 5 gam M2SO4: 10 gam Muèi ¨n: 15 gam C¸ch lµm: M2SO4, muèi ¨n vµ s÷a ta quÊy ®Òu víi nhau, ®un c¸ch thñy s«i 30 phót ®Ó nguéi, lßng ®á trøng gµ vµ dÇu c¸ quÊy ®Òu víi nhau vµ cho 2 b¸n thµnh phÈm l¹i víi nhau quÊy tan ®Òu råi cho lîn con bó. C¸ch dïng: lîn con s¬ sinh thiÕu s÷a bó ngµy 5 – 10 lÇn lµ tèt nhÊt, trung b×nh tõ 6 – 8 lÇn chia ®Òu thêi gian. Buæi ®ªm cho bó 2 lÇn. Cho bó tù do ®Õn lóc lîn no, trong thµnh phÇn s÷a cã thÓ cho thªm mét chót tetraxelin ®Ó kh¸ng khuÈn. NÕu cho lîn s¬ sinh tõ 10 – 20 ngµy thiÕu s÷a ta cho 50% s÷a nh©n t¹o pha víi 50% n­íc ch¸o cho lîn bó 5 – 6 lÇn trong 1 ngµy. Cho lîn bó thËt no. + C¸ch bó: Ta cho th×a ®æ trùc tiÕp vµo miÖng, hoÆc ta dïng xylanh hót vµ b¬m trùc tiÕp vµo trong miÖng cho lîn. Lîn con bÐ th× tèt nhÊt lµ dïng xylanh. 1.3 Thô tinh nh©n t¹o Thô tinh nh©n t¹o lµ biÖn ph¸p khoa häc nh»m khai th¸c tinh dÞch ®ùc gièng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho ngµnh ch¨n nu«i. Ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o hay th­êng gäi lµ ph­¬ng ph¸p phèi gièng gi¸n tiÕp nh»m kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng thiÕu ®ùc gièng, gi¶m ®­îc chi phÝ thøc ¨n, chuång tr¹i nh©n c«ng nu«i d­ìng, gi¶m gi¸ thµnh n©ng cao ®­îc søc sèng cña ®êi con vµ kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng chªnh lÖch gi÷a con ®ùc vµ con c¸i, b¶o tån, vËn chuyÓn ®­îc tinh dÞch. V× vËy ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o rÊt ®­îc ­a chuéng ®èi víi ng­êi d©n ch¨n nu«i. Song c«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o víi c¸n bé thó y hÇu nh­ kh«ng cã. §èi víi em lµ häc sinh thùc tËp c«ng t¸c nµy l¹i cµng khã kh¨n h¬n. Nªn em kh«ng thùc hiÖn ®­îc c«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o. Lý do kh«ng thùc hiÖn c«ng t¸c thô tinh nh©n t¹o ®­îc lµ do ng­êi d©n hä tù lµm thô tinh nh©n t¹o, hä còng hiÓu ®­îc c¬ b¶n ph­¬ng ph¸p kü thuËt vµ mét phÇn n÷a ng­êi d©n hä ch¨n nu«i lîn n¸i nhiÒu n¨m tõ ®ã hä ®óc rót kinh nghiÖm l©u ®êi, cã kinh nghiÖm thùc tÕ, ch¨n nu«i nhá lÎ mçi gia ®×nh 1 – 2 con lîn n¸i sinh s¶n nªn hä kh«ng cã nhu cÇu kü thuËt vÒ thô tinh nh©n t¹o tõ c¸n bé thó y. 1.4 BiÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc nu«i d­ìng Lµ ng­êi ch¨n nu«i ch¨m sãc nu«i d­ìng vËt nu«i lµ ®iÒu ph¶i lµm víi bÊt kú ng­êi ch¨n nu«i nµo. Dï ch¨n nu«i nhá lÎ ch¨n nu«i trong tr¹i ®Òu ph¶i ch¨m sãc nu«i d­ìng tèt míi ®¹t kÕt qu¶ cao. VËt nu«i ®ßi hái ph¶i cung cÊp th­êng xuyªn chÊt dinh d­ìng nh­ chÊt ®¹m, chÊt bÐo, chÊt kho¸ng, vitamin… tõ thøc ¨n qua tiªu hãa ph©n gi¶i tæng hîp c¸c chÊt cho c¬ thÓ ®¸p øng nhu cÇu duy tr× vµ nhu cÇu sinh tr­ëng. Trong thêi gian thùc tËp 3 th¸ng t¹i x· §a Mai em gióp gia ®×nh b¸c §ç ThÞ Bé – th«n §ä - §a Mai ch¨m sãc ®ì ®Î cho lîn n¸i. §Î lµ mét sinh lý b×nh th­êng nh­ng ph¶i ®ì ®Î cho lîn. - ChuÈn bÞ dông cô: kh¨n s¹ch kh«, cån ièt, k×m bÊm r¨ng nanh, kim chØ, thóng ®ùng, dao mæ. Lîn s¾p ®Î tiÓu tiÖn kh«ng b×nh th­êng, ®i ®¸i nhiÒu lÇn, c¾n chuång, tha r¬m lµm tæ, ©m hé s­ng to cã dÞch nhÇy ch¶y ra vµ cã hiÖn t­îng sôt m«ng. BÇu vó c¨ng vµ chÝa sang 2 bªn nóm vó th©m bãp nhÑ cã s÷a ch¶y ra. S¾p ®Î nªn lîn cã nh­ng c¬n rÆn ®Î, lóc ®Çu rÆn yÕu sau ®ã t¨ng dÇn. Lîn rÆn c¬n m¹nh vµ cã mét Ýt n­íc èi mµu hång ch¶y ra sau ®ã con con ra. Con con ®Î ®­îc ra ngoµi dïng kh¨n s¹ch lau kh« nhít ë mòi, miÖng vµ ®Çu sau ®ã lau toµn th©n, 4 ch©n. Dïng chØ buéc d©y rèn c¸ch bông 3 cm, dïng dao c¾t d©y dèn vµ thÊm cån ièt vµo vÕt c¾t. K×m bÊm mãng bÊm r¨ng nanh cho vµo thóng ®ùng, trong thóng cã lãt mét Ýt r¬m kh« s¹ch. Khi lîn ®Î song hoµn toµn kho¶ng 2 tiÕng ta cho lîn con bó. Th¶ lîn con vµo trong chuång æ cho bó, cho con bÐ bó ë vó phÝa tr­íc ngùc, con nµo còng ph¶i ®­îc bó s÷a ®Çu v× s÷a ®Çu cña mÑ cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao, cã hµm l­îng γglobulin lµm t¨ng søc ®Ò kh¸ng cho con con, gióp con con phßng chèng ®­îc bÖnh tËt, lîn con kháe m¹nh kh«ng bÞ cßi cäc vµ cã kh¶ n¨ng t¨ng träng nhanh vÒ sau. + KÕt qu¶: ®ì ®Î ®­îc cho mét lîn n¸i mãng c¸i ®Î løa ®Çu cña gia ®×nh b¸c Bé – th«n §ä, lîn ®Î ®­îc 8 con 7 con kháe m¹nh, mét con h¬i cßi vµ yÕu so víi 7 con kia. 2. C«ng t¸c thó y Trong thêi gian 3 th¸ng thùc tËp t¹i x· §a Mai thµnh phè B¾c Giang ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸n bé thó y vÒ mÆt chuyªn m«n kü thuËt, kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc em ®· häc ë nhµ tr­êng, b¹n bÌ s¸ch vë cïng víi sù ham häc hái cña b¶n th©n. Em ®· tham gia vµo c«ng t¸c phßng vµ trÞ bÖnh cho ®µn vËt nu«i vµ thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau: 2.1 C«ng t¸c phßng bÖnh Ch¨n nu«i ai còng muèn vËt nu«i kh«ng bÖnh, mau lín vµ l·i nhiÒu. Nh­ng thùc tÕ trong ch¨n nu«i ai còng gÆp trôc trÆc vÒ dÞch bÖnh hay c¸c bÖnh cña vËt nu«i. §Ó kh¾c phôc trôc trÆc ®ã em cïng tham gia gióp ®ì mét sè ng­êi ch¨n nu«i vÒ c¸ch phßng bÖnh. Phßng bÖnh b»ng c¸ch tiªm phßng vaccine t¹o miÔn dÞch cho vËt nu«i. 2.1.1 Tham gia vÖ sinh chuång tr¹i, c¬ së ch¨n nu«i VÖ sinh chuång tr¹i ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc, thùc hiÖn ®óng quy tr×nh kü thuËt th× míi ®em l¹i kÕt qu¶ cao. VÖ sinh tõ trong chuång nu«i, vÖ sinh thøc ¨n m¸ng uèng, quanh khu vùc chuång tr¹i, s©n ch¬i, khu vùc ch¨n nu«i. §èi víi c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i kiÓu c«ng nghiÖp nu«i víi sè l­îng nhiÒu vµi chôc con ®Õn tr¨m con th× kh©u vÖ sinh thùc hiÖn t­¬ng ®èi tèt. Cßn ®èi víi mét sè hé gia ®×nh nu«i n¸i mét con hoÆc nu«i lîn thÞt vµi ba con th× kh©u vÖ sinh cña mét sè chuång nu«i vÉn ch­a ®¶m b¶o. Trong ®ît tiªm phßng ®¹i trµ vµ ®iÒu trÞ bÖnh cïng c¸n bé thó y x·, c¸n bé thó y. Em h­íng dÉn 2 hé gia ®×nh thùc hiÖn vÖ sinh chuång nu«i lîn. Trong ®ît tiªm phßng ®¹i trµ ®µn lîn n¸i sinh s¶n em gióp gia ®×nh NguyÔn Hµ th«n Thanh Mai – x· §a Mai vÖ sinh chuång lîn n¸i mét con. Chuång nu«i trËt hÑp kh«ng ®ñ ®é dèc l¹i cho r¬m vµo rÊt bÈn nªn ph¶i quÐt dän r¬m l¹i cho gän, dïng xÎng hãt hÐt r¬m cïng ph©n ra ngoµi, dïng n­íc s¹ch röa s¹ch nÒn chu«ng, kÕt hîp kh¬i th«ng cèng r·nh tho¸t ph©n, n­íc tiÓu ra hè ñ ph©n ®»ng sau chuång nu«i. Vµ gia ®×nh anh NguyÔn V¨n Hång th«n §×nh. Chuång lîn nu«i 3 con lîn thÞt t­êng x©y cao nh­ng hÑp, r·nh tho¸t ph©n ra ®»ng sau kh«ng ®­îc kh¬i th«ng. Dïng que kh¬i th«ng r·nh ph©n dïng chæi quÐt s¹ch ph©n ra cèng hè ñ ph©n, dïng n­íc s¹ch röa nÒn chuång. Khuyªn hä th­êng xuyªn vÖ sinh hµng ngµy cho s¹ch sÏ ®¶m b¶o vÖ sÞnh. M«i tr­êng Èm thÊp bÈn kh«ng ®¶m b¶o tiÓu khÝ hËu chuång nu«i lµ ®iÒu kiÖn tèt cho vi sinh vËt, vi khuÈn g©y bÖnh ph¸t triÓn. Trong ph©n n­íc tiªu lµ m«i tr­êng cã nhiÒu vi khuÈn mµ lîn th­êng xuyªn tiÕp xóc. Ngoµi ra trong ®ît tiªm phßng ®¹i trµ cho ®µn gia cÇm theo kÕ ho¹ch cña x·. Trong khi tiªm phßng ®µn gia cÇm mang ®Õn ®iÓm tiªm ®­îc phun thuèc s¸t trïng cô thÓ em phun thuèc s¸t trïng t¹i 2 ®Þa ®iÓm tiªm lµ t¹i nhµ v¨n hãa th«n §ä - §a Mai vµ nhµ v¨n hãa th«n §×nh - §a Mai. Trong 2 buæi tiªm phßng. Gia cÇm tiªm tËp chung vÒ ®Þa ®iÓm s©n nhµ v¨n hãa cña th«n. Tr­íc khi ng­êi d©n mang gia cÇm ®Õn phun toµn bé khu vùc tiªm phßng, ng­êi d©n mang gµ ®Õn tiªm th× bá gµ ra tiªm vµ phun thuèc s¸t trïng lªn thóng, dông cô ph­¬ng tiÖn ®­a gµ ®Õn. Khi mét l­ît ®­a ®Õn tiªm song lµ ph¶i phun thuèc s¸t trïng ®Ó ®¶m b¶o an toµn tr¸nh sù l©y lan bÖnh tËt nÕu cã, tr¸nh ®­îc thiÖt h¹i kh«ng ®¸ng cã cho ng­êi ch¨n nu«i gia cÇm. 2.1.2 C¸c lo¹i vaccine, liÒu l­îng, c¸ch b¶o qu¶n - Vaccine tô huyÕt trïng tr©u, bß: 2ml/con, tiªm b¾p lµ vaccine d¹ng nhò hãa. - Vaccine dïng cho lîn gåm: tô huyÕt trïng, dÞch t¶, phã th­¬ng hµn, PRRS (tai xanh) ngoµi ra cßn cã kh¸ng thÓ ecoli. + Vaccine tô huyÕt trïng: 2ml/con, tiªm b¾p, vaccine ë d¹ng keo phÌn. + Vaccine dÞch t¶ cã 2 lo¹i: lo¹i nh­îc ®éc chñng GPE – SWIVACE lo¹i nµy dïng cho lîn gièng, lîn n¸i sinh s¶n vµ hËu bÞ vµ lo¹i dÞch t¶ ®«ng kh«. Tiªm b¾p hoÆc tiªm d­íi da 1ml/con. + Vaccine phã th­¬ng hµn: d¹ng keo phÌn, tiªm b¾p liÒu 2ml/con + Vaccine PRRS (tai xanh) cña Singapore tiªm b¾p, tiªm d­íi gèc tai, liÒu 2ml/con + Kh¸ng thÓ Ecoli (hanvet. k.t.e) tiªm phóc xoang lîn ≤ 5kg dïng liÒu 1/2 1,5 – 2ml/kgTT Lîn > 5 kg dïng liÒu 1/2 1 – 1,5/ kg TT -Vaccine d¹i chã, mÌo: d¹ng v« ho¹t tiªm d­íi da 1ml/con. - Vaccine cóm gia cÇm H5N1 d¹ng nhò hãa, tiªm d­íi da cæ, c¸nh, tiªm øc. Gµ vÞt nhá h¬n 35 ngµy tuæi 0,3 ml/con. Gµ, vÞt lín h¬n 35 ngµy tuæi: 0,5 ml/con. C¸ch b¶o qu¶n, sö dông tÊt c¶ c¸c lo¹i vaccine ®Òu b¶o qu¶n trong nhiÖt ®é thÊp tõ 2 – 80C trong tñ l¹nh nh­ng kh«ng ®­îc ®Ó trong ng¨n ®«ng. Vaccine d¹ng nhò hãa, keo phÌn tr­íc khi tiªm ph¶i l¾c ®Òu kü lä vaccine. Riªng vaccine dÞch t¶ lîn vµ tai xanh pha víi n­íc sinh lý riªng cña tõng lo¹i vaccine, kh«ng dïng pha lÉn c¸c lo¹i vaccine víi nhau trong khi tiªm, dïng b¬m kim tiªm riªng cho tõng lo¹i vaccine. Tr­íc khi sö dông ®äc kü h­íng dÉn sö dông trªn nh·n m¸c, ë lä. §äc kü h¹n sö dông kh«ng dïng nh÷ng lä vaccine mÊt nh·n m¸c kh«ng râ ngµy s¶n xuÊt, vá lä nøt, mÊt nót hoÆc bÞ kÕt tña vãn cô l¾c kh«ng tan… vaccine pha ra dïng trong ngµy vµ thêi gia quy ®Þn trong h­íng dÉn sö dông. B¶o qu¶n trong hép tr¸nh ¸nh s¸ng trùc tiÕp n¾ng mÆt trêi. Sö dông ®óng liÒu l­îng quy ®Þnh. §èi víi kh¸ng thÓ Ecoli tr­íc khi tiªm ph¶i bá ra ngoµi m«i tr­êng b×nh th­êng tõ 20 – 30 phót, l¾c kü tr­íc khi sö dông. 2.1.3. KÕt qu¶ tiªm phßng trong thêi gian thùc tËp. B¶ng 4. kÕt qu¶ tiªm phßng gia sóc, gia cÇm trong thêi gian thùc tËp t¹i x· §a Mai – TP B¾c Giang – B¾c Giang cña b¶n th©n em. Lo¹i gia sóc, gia cÇm Lo¹i vaccin LiÒu l­îng (ml/con) Tæng sè con ®­îc tiªm ®ît I/2008 Sè con do b¶n th©n tiªm Ghi chó Lîn N¸i sinh s¶n, n¸i hËu bÞ PRRS (tai xanh) DÞch t¶ 2 ml 1 ml 320 144 Lîn thÞt Tô huyÕt trïng DÞch t¶ 2 ml 1 ml 395 125 105 Phã th­¬ng hµn E.coli 2 ml 1/2 1 – 2 ml/kgTT 140 43 36 Gia cÇm Gµ Cóm H5N1 0,3 ml 0,5 ml 1699 251 616 £ 35 N.Tæi >35 N.Tuæi VÞt Cóm H5N1 0,3 ml 0,5 ml 371 73 37 £ 35 N. Tuæi >35 N. Tuæi Gia sóc kh¸c Tr©u, bß Tô huyÕt trïng 2 ml 102 37 Chã, mÌo D¹i 1 ml 320 159 NhËn xÐt. Qua kÕt qu¶ tiªm phßng b¶n trªn ta thÊy tû lÖ tiªm phßng ®¹t kÕt qu¶ t­¬ng ®èi cao víi ®µn tr©u bß 98%, ®µn lîn n¸i sinh s¶n, n¸i hËu bÞ 97% so víi tæng ®µn. §¹t ®­îc kÕt qu¶ cao nh­ vËy lµ do ng­êi d©n ý thøc ®­îc tÝnh kinh tÕ cña ®µn bß vµ ®µn lîn n¸i sinh s¶n. Mét khi dÞch bÖnh sÈy ra th× g©y thiÖt h¹i lín vµ lµ ng­êi trùc tiÕp chÞu thiÖt. Ngoµi ra ®èi víi ®µn lîn n¸i sinh s¶n, n¸i hËu bÞ ®­îc hç trî cña tØnh vÒ tiªm phßng ®µn lîn gièng tØnh hç trî 100% c¶ thuèc vµ c«ng (kh«ng thu tiÒn cña hé ch¨n nu«i) ng­êi d©n tiªm kh«ng ph¶i mÊt tiÒn nªn tû lÖ tiªm ®¹t cao vµ mét phÇn n÷a c«ng t¸c gièng ®­îc chó träng nªn sè con ®­îc tiªm phßng gÇn nh­ triÖt ®Ó. ChØ 3% lîn n¸i sinh s¶n kh«ng ®­îc tiªm lµ do cã nh÷ng con cËn kÒ ngµy ®Î nªn kh«ng thuËn lîi cho viÖc tiªm. Bªn c¹nh ®ã ®µn chã ®­îc tiªm ®¹t tû lÖ thÊp h¬n ®µn tr©u, bß vµ lîn. Ng­êi d©n ch­a thËt sù quan t©m ®Õn søc kháe cña ®µn chã vµ søc kháe cña chÝnh m×nh, ý thøc tiªm phßng chã ch­a ®­îc cao nªn ®µn chã tiªn ®­îc chØ ®¹t 32,9% tæng ®µn. B¶n th©n em còng tham gia tiªm phßng ®¹i trµ cho gia sóc, gia cÇm trong thêi gian qua, ngoµi c¸c ®ît tiªm phßng ®¹i trµ ra cßn tham gia cïng c¸n bé thó y tiªm phßng bæ sung cho ®µn lîn theo nhu cÇu cña ng­êi ch¨n nu«i. §µn lîn n¸i sinh s¶n vµ n¸i hËu bÞ tiªm ®­îc 144 con gåm 2 lo¹i vaccin PRRS vµ dÞch t¶ ®¹t 62,6% sè con tiªm ®ît I n¨m 2008. Gµ tiªm ®­îc 867 con ®¹t 51% tæng sè con ®­îc tiªm. §µn tr©u, bß, ®µn chã tiªm trong ®ît tiªm phßng ®¹i trµ theo kÕ ho¹ch cña x· vµ em còng tiªm ®­îc 37 con tr©u bß, 159 con chã. Trong tÊt c¶ c¸c ®ît tiªm phßng cña n¨m 2008 còng nh­ nh÷ng n¨m vÒ tr­íc víi sù nç lùc cña c¸n bé thó y cïng sù gióp ®ì cña c¸c ban ngµnh ®oµn thÓ cña x·. §µn gia sóc, gia cÇm ®Òu ®­îc tiªm phßng theo kÕ ho¹ch vµ thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. GÆp khã kh¨n nhiÒu nhÊt lµ trong c«ng t¸c tiªm phßng cho ®µn chã. Nªn kÕt qu¶ tiªm kh«ng cao. 2.2. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh Trong thêi gian thùc tËp t¹i x· §a Mai em tham gia cïng c¸n bé thó y x· ®iÒu trÞ tÊt c¶ c¸c lo¹i bÖnh sÈy ra vµ thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau: BÖnh ë lîn. BÖnh tô huyÕt trïng lîn TriÖu chøng: Lîn bá ¨n ®ét ngét, sèt cao 41 – 41oC, mòi miÖng ch¶y n­íc, m¾t ®á, sê da nãng, thë nhiÒu. ChÈn ®o¸n: BÖnh tô huyÕt trïng. §iÒu trÞ: Dïng thuèc tiªm. Rp: 1, Kanamycin 10% 2 ml/50 kg TT tiªm b¾p 2,Genta – tylo: 1 ml/ 5 – 10 kg TT. Tiªm b¾p 3, Analgin: 5 ml/ con. Tiªm b¾p 4, B.complex: 5 ml/con. Tiªm b¾p. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: Ngµy tiªm 1 lÇn, ®iÒu trÞ 2 – ngµy liªn tôc. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: §iÒu trÞ 2 con, khái c¶ 2 ®¹t 100%. Héi chøng tiªu ch¶y lîn s÷a. TriÖu chøng: lîn Øa ph©n láng ph©n nhiÒu n­íc, thµnh b·i ph©n trªn chuång, cã con nÆng Øa vät cÇn c©u ph©n tanh vµ rÊt h«i, lîn ¨n Ýt, con nÆng bá ¨n hËu m«n bÈn dÝnh ph©n. ChÈn ®o¸n: lîn bÞ m¾c bªnh tiªu ch¶y. §iÒu trÞ: Rp: 1, NGH – gentatylo: 1 ml/5 – 10 kg TT, tiªm b¾p 2, B. Complex :5 ml/ con, tiªm b¾p. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: ngµy ®Çu tiªn 1 lÇn, liªn tôc 2 – 3 ngµy. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ ®¹t 4 con, khái 4 con ®¹t 100%. BÖnh s­ng phï ®Çu. TriÖu chøng: lîn s­ng m¾t, lîn kªu tiÕng khµn khµn thë khã, ph©n h¬i t¸o. bá ¨n ChÈn ®o¸n: bÖnh s­ng phï ®Çu. §iÒu trÞ: Rp: 1, HAN.T.E (Kh¸ng thÓ E.Coli). 1 ml/kg TT, tiªm phóc xoang. 2, Cafein: 3 ml/ con, tiªm b¾p 3, B.Complex: 5ml/ con, tiªm b¾p. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ ngµy 1 lÇn, liªn tôc 3 ngµy. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng m¹nh, ¸nh s¸ng m¹nh nªn ph¶i c¸c ly con èm vµo chuång tèi, che giã vµ ¸nh s¸ng trùc tiÕp tr¸nh t¸c ®éng thÇn kinh. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 1 con vµ khái. BÖnh ®ãng dÊu lîn. TriÖu chøng: Lîn bá ¨n ®ét ngét, sèt cao 41 – 42oC kÐm nhanh nhÑn, ph©n ®i t¸o. ChÈn ®o¸n: Nghi bÞ m¾c bÖnh ®ãng dÊu. §iÒu trÞ: Rp: 1, Penicillin: 20000 UI/ kg TT, tiªm b¾p. 2, Analgin :5ml / con, tiªm b¾p. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ ngµy 1 lÇn, liªn tôc 3 ngµy. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 1 con, khái 1 con. BÖnh viªm ®­êng h« hÊp. TriÖu chøng: lîn ¨n Ýt, bá ¨n, thë m¹nh vµ khß khÌ nhiÒu, sèt nhÑ. ChÈn ®o¸n: viªm ®­êng h« hÊp. §iÒu trÞ: Rp: 1, Kanamycin: 1 ml/ 10kg TT, tiªm b¾p. 2, Analgin :5ml / con, tiªm b¾p. 3, B.Complex: 5ml / con, tiªm b¾p. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ ngµy 1 lÇn, liªn tôc 3 ngµy. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 1 con vµ khái BÖnh viªm tö cung. TriÖu chøng: lîn n¸i sau khi lÊy tinh 7 ngµy lîn ¨n Ýt, sèt nhÑ. ¢m hé ch¶y n­íc mµu h«i ®ôc, nhÇy cã mïi h«i tanh, mÐp ©m hé mµu ®á t­¬i h¬i s­ng. ChÈn ®o¸n: viªm tö cung. §iÒu trÞ: 1, Hampiseptol: 1 ml/ 10kg TT, tiªm b¾p. 2, Oxytocin: 2ml / con, tiªm b¾p. 3, B.Complex: 5ml / con, tiªm b¾p. KÕt hîp thôt röa tö cung b»ng dung dÞch n­íc muèi. N­íc s«i ®Ó nguéi pha víi muèi ¨n, pha nång ®é 9o/oo. Dïng dông cô thôt rña tö cung ®­a vµo ®­êng sinh dôc. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 4 ngµy liªn tôc, ngµy 2 lÇn vµo buæi s¸ng vµ chiÒu. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 1 con, khái. Bªnh tö cung lén bÝt tÊt. TriÖu chøng: Toµn bé tö cung lén ra ngoµi, niªm m¹c tö cung sang huyÕt ch¶y m¸u, lîn cã nh÷ng c¬n rÆn ®Î nhÑ, ®i l¹i nhiÒu, kh«ng cho con bó. ChÈn ®o¸n: tö cung lén bÝt tÊt hoµn toµn. §iÒu trÞ: dïng ph­¬ng ph¸p phÉu thuËt ngo¹i khoa ®Ó ®iÒu trÞ. C¸ch tiÕn hµnh. Cè ®Þnh lîn: Dïng thang g¸c lªn t­êng cã ®é dèc 45o, dïng d©y thõng buéc ch©n vµ treo 2 ch©n sau lªn thang, treo n»m ngöa. G©y tª mµng cøng thÇn kinh tñy sèng b»ng Novocin 3%. Tiªm, trî søc, trî tim. Cafein: 2 – 4 ml/ 20 kg TT, tiªm b¾p. Röa niªm m¹c tö cung b»ng dung dÞch n­íc muèi ®un s«i ®Ó nguéi. Lo¹i bá chÊt bÈn b¸m trªn niªm m¹c tö cung. ThÊm kh« b»ng v¶i g¹c. Dïng tay ®­a tö cung vµo trong xoang chËu thÌo nguyªn t¾c ngoµi vµo trong, khi ®­a toµn bé tö cung vµo trong xoang chËu tiÕn hµnh khªu mÐp ©m hé b»ng ph­¬ng ph¸p kh©u kiÓu ch÷ u. KÕt qña ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 1 con nh­ng kh«ng khái, lîn bÞ chÕt. BÖn giun ë lîn TriÖu chøng: lîn ®ang ¨n ngñ nhiÒu ®øng im kªu Þt Þt bá kh«ng ¨n n÷a, l«ng g¸y dùng lªn, mét l¸t sau l¹i ¨n tiÕp l«ng toµn th©n th« vµ kh«. ChuÈn ®o¸n: bÖnh giun. §iÒu trÞ: Rp: 1, Levasol 7,5%: 1 ml/ 10 kg TT, tiªm b¾p. 2, B.Comlex: 5 ml/ con. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ mét lÇn duy nhÊt. KÕt qu¶: ®iÒu trÞ 1 con vµ khái. BÖnh hecni: TriÖu chøng: quan s¸t bao dÞch thÊy bao dÞch hoµn toµn to kh¸c th­êng, nhÊt lµ khi gia sóc ¨n no. LÊy tay sê vµo bao dÞch hoµn c¶m gi¸c thÊy ruét, sê cña bÑn thÊy lç hecni, con vËt cã ph¶n øng ®au. Cã thÓ ®Èy ®­îc ruét qua lç bÑn. ChÈn ®o¸n: lîn bÞ hecni dÞch hoµn toµn. §iÒu trÞ: ®iÒu trÞ b»ng ph­¬ng ph¸p phÉu thuËt ngo¹i khoa. Cè ®Þnh gia sóc: dïng thang g¸c lªn t­êng cao dïng d©y thõng, (ch¹c) buéc 2 ch©n sau treo lªn thang treo ngöa bông lªn vµ gi÷ hai ch©n tr­íc b»ng tay. VÖ sinh s¸t trïng èng bÑn: röa s¹ch b»ng xµ phßng n­íc s¹ch, lau kh« b»ng kh¨n s¹ch, dïng cån s¸t trïng vµo èng bÑn, sung quanh ë vÞ trÝ mæ. VÞ trÝ mæ: mæ däc theo èng bÑn, chiÒu dµi vÕt mæ kho¶ng 5 – 7 cm. C¸c mæ: mæ däc mét ®­êng däc theo èng bÑn s¹ch ®øt da, suèng tæ chøc d­íi da, bãc t¸ch mµng èng bÑn vÒ phÝa bao dÞch hoµn, bãc t¸c xuèng vïng bao dÞch hoµn vµ kiÓm tra sem ruét cã bÞ viªm chÝnh hay kh«ng, viªm chÝnh ph¶i t¸ch ruét. Sau ®ã ®­a ruét vµo trong khoang bông. Khi ruét vµo trong khoang bông tiÕn hµnh kh©u mµng èng bÑn t¹i vÞ trÝ gi¸p khoang bông b»ng ph­¬ng ph¸p sè 8. C¾t bá mµng èng bÑn vµ kh©u vïng bông b»ng ph­¬ng ph¸p kh©u gi¶m c¨ng. Röa tæ chøc vÕt mæ vµ thÊm kh« b»ng kh¨n s¹ch, cho bét kh¸ng sinh penicillin vµo phÝa trong vÕt mæ vµ tiÕn hµnh kh©u ®a theo ph­¬ng ph¸p tõng mòi tªn thuêng. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 3 con ®Òu khái ®¹t 100%. Ngoµi ra trong thêi gian thùc tËp cßn tham gia mét sè phÉu thuËt nh­ thiÕn lîn, ho¹n lîn c¸i… BÖnh ë bß, bª. BÖn uèn v¸n. TriÖu chøng: vïng sèt s­ng, nh­ng miÖng rèn ®· kh« vµ ®ãng vÈy. Quan s¸t m¾t bª trîn vµ ®ång tö m¾t gi·n hÕt, 4 ch©n l¹nh vµ cøng n»m mét chç kh«ng ®i ®­îc, h¬i sèt nhÑ, bá bó. ChÈn ®o¸n: nghi bª bÞ uèn v¸n §iÒu trÞ: Rp: 1, penicillin: 20.000 UI/ Kg TT 2, cafein: 5 ml/con 3,Analgin: 5 ml/con 4, B.Complex: 10 ml/con. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: tiªm b¾p ngµy mét lÇn liªn tôc 3 ngµy. KÕt qu¶: ®iÒu trÞ 1 con nh­ng kh«ng khái bª bÞ chÕt. Bªnh tô huyÕt trïng TriÖu chøng: bß sèt cao 40 – 42oC, bá ¨n, kÐm ¨n, khã thë, kh«ng nhai l¹i thØnh tho¶ng ho ë mòi cã dÞch nhÇy mÇu tr¾ng ch¶y ra, sèng mòi kh« vµ bß kÐm nhanh nhÑn. ChÈn ®o¸n: BÖnh tô huyÕt trïng. §iÒu trÞ: Rp: 1, Kanamycin:2,5 ml/100 kg, TT tiªm b¾p. 2, Analgin 30%: 10 - 20 ml/ con, tiªm b¾t. 3, cafein: 5 ml/ con, tiªm b¾p. 4, B.complex: 5 ml/con, tiªm b¾p. liÖu tr×nh ®iÒu trÞ: Ngµy tiªm 1 lÇn, ®iÒu trÞ 2 – 3 ngµy liªn tôc. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: §iÒu trÞ 2 con, khái c¶ 2. BÖnh giun ®òa ë bª: TriÖu chøng: bª gÇy cßm yÕu, d¸ng lï ®ï chËm ch¹p, l«ng kh« sï, bông áng hay ®Ëp ch©n vµo bông, bª Øa ph©n láng mòi h«i, ¨n kÐm. ChÈn ®o¸n: nghi m¾c bÖnh giun ®òa. §iÒu trÞ: Rp: 1, Hanmectin – 50: 4 ml/ 50 kg TT, tiªm b¾p 2, B.Complex: 10 ml/ con, tiªm b¾p. LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ: 1 liÒu duy nhÊt. KÕt qu¶: ®iÒu trÞ 1 con khái. BÖnh ë chã BÖnh ghÎ TriÖu chøng: rông l«ng ë l­ng, bông, m«ng rông tõng ®¸m lèm ®èm, da vïng l«ng rông ®á cã môn nhá nhá, lë loÐt, ngøa nªn chã th­êng hay dïng ch©n g·i lªn. ChÈn ®o¸n: chã bÞ bÖnh ghÎ. ®iÒu trÞ: Rp: 1, Hanmectin – 25: 0,2 ml/ kg TT, tiªm d­íi da 2, B.Complex: 3 ml/ con, tiªm d­íi da. LiÖu tr×nh: 1 lÇn duy nhÊt KÕt qu¶ ®iÒu trÞ: ®iÒu trÞ 1 con, khái. B¶ng 5: KÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh gia sóc trong thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp t¹i x· §a Mai – TP B¾c Giang – tØnh B¾c Giang. SèTT Tªn bÖnh Thuèc ®iÒu trÞ LiÒu l­îng (ml, mg) ®­êng ®­a thuèc LiÒu tr×nh (ngµy) Sè ®iÒu trÞ (con) Sè khái (con) Tû lÖ khái (%) Sè t¸i ph¸t (%) Tû lÖ t¸i ph¸t (%) 1 Tô huyÕt trïng lîn 1, Kanamycin 2, Genta-tylo 3, Analgin 4, B.Complex 2 ml/50 kg TT 1 ml/ 5 – 10 kg TT 5 ml/ con 5 ml/ con Tiªm b¾p 2 – 3 ngµy 2 2 100 0 0 2 Héi chøng tiªu ch¶y 1, NGH- Genta tylo 2, B.Complex 1 ml/ 5-10 kg TT 5 ml/con Tiªm b¾p 2 – 3 ngµy 4 4 100 0 0 3 BÖnh s­ng phï ®Çu ë lîn 1, HAN.T.E 2, Cafein 3, B.Complex 1 ml/ kgTT 3 ml/ con 5 ml/ con Tiªm phóc xoang Tiªm b¾p Tiªm b¾p 3 ngµy 1 1 100 0 0 4 §ãng dÊu lîn 1, Penicillin 2, Analgin 3, B.Complex 20.000 UI/Kg TT 5 ml/ con 5 ml/ con Tiªm b¾p 3 ngµy 1 1 100 0 0 5 BÖnh viªm ®­êng h« hÊp lîn 1, Kanamycin 2, Analgin 3, B.Complex 1ml/ 10 kg TT 5 ml/ con 5 ml/ con Tiªm b¾p 3 ngµy 1 1 100 0 0 6 BÖnh viªm tö cung lîn 1.Hampiseptol 2,Oxytocin 3,B.Comex 1m/10 kgTT 2ml/con 5ml/ con Tiªm b¾p 3 ngµy 1 1 100 0 0 7 BÖnh tö cung l«n bÝt tÊt §iÒu trÞ b»ng ph­¬ng ph¸p phÊu thuËt ngo¹i khoa 1 0 0 0 0 8 BÖnh giun ®òa lîn 1, Leva m y s o l 7,5% 2, B.Complex 1 ml/ 10 kg TT 5 ml/ con Tiªm b¾p 1 lÇn duy nhÊt 1 1 100 0 0 9 BÖnh Hecni dÞch hoµn §iÒu trÞ b»ng ph­¬ng ph¸p phÉu thuËt ngo¹i khoa 3 3 100 0 0 10 BÖnh uèn v¸n bª 1, Penicillin 2, Cafein 3, Analgin 4, B.Complex 20.000 UI/kgTT 5 ml/ con 5 ml/ con 10 ml/ con Tiªm b¾p 3 ngµy 3 1 0 0 0 11 BÖnh tô huyÕt trïng bß 1, kanamycin 2, Analgin 3, B.Complex 2,5 ml/ 100kg TT 10 - 20 ml/ con 5 ml/ con Tiªm b¾p 2 - 3 ngµy 2 2 100 0 0 12 BÖnh giun ®òa bª 1, Hanmectin – 50 2, B.Complex 4 ml/ 50 kg TT 10 ml/ con Tiªm b¾p 1 lÇn duy nhÊt 1 1 100 0 13 BÖnh ghÎ chã 1, Hanmectin – 25 2, B.Complex 0,2 ml/ kgTT 3 ml/ con Tiªm d­íi da 1 lÇn duy nhÊt 1 1 100 0 0 NhËn xÐt Qua b¶ng tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh gia sóc trong thêi gian thùc tËp em cã mét sè nhËn xÐt sau: Lîn lµ loµi vËt nu«i m¾c bÖnh nhiÒu nhÊt, cã nhiÒu lo¹i bÖnh kh¸c nhau vµ løa tuæi m¾c bÖnh lµ lîn con nhiÒu h¬n. kÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh ®èi víi lîn ®¹t t­¬ng ®èi cao, tÊt c¶ c¸c bÖnh hÇu nh­ khái duy nhÊt chØ cã mét sè bÖnh s¶n khoa ®iÒu trÞ kh«ng ®¹t yªu kÕt qu¶. Lîn con cã kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng kÐm h¬n lîn tr­ëng thµnh nªn cã tû lÖ m¾c bÖnh cao h¬n. BÖnh xÈy ra víi gia sóc chñ yÕu lµ ë lîn vµ bß, bÖnh ®iÒu trÞ kh«ng cã tû lÖ t¸i ph¸t nh­ng cã tr­êng hîp chÕt. §èi víi bß kh¶ n¨ng m¾c bÖnh ch÷a khã h¬n lîn vµ gia sóc kh¸c nªn kÕt qu¶ ®iÒu trÞ thÊp h¬n. Thêi gian thùc tËp 3 th¸ng tuy kh«ng dµi nh­ng em ®· häc hái vµ tham gia ®iÒu trÞ mét sè bÖnh sÈy ra ë gia sóc t¹i c¬ së. Em còng rót ra ®­îc mét sè kinh nghiÖm, bµi häc quý b¸u cho b¶n th©n. c«ng viÖc tuy ®¹t kÕt qu¶ kh«ng cao nh­ng ®ã lµ thµnh qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp vµ rÌn luyÖn cña b¶n th©n em. III. KÕt luËn - tån tai - ®Ò nghÞ 1. KÕt luËn. Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i x· §a Mai – TP B¾c Giang em cã mét sè kÕt luËn sau: §a Mai lµ mét trong nh÷ng x· ngo¹i thµnh thµnh phè B¾c Giang cã sù ph¸t triÓn ®Çy ®ñ ngµnh nghÒ, kinh tÕ v¨n hãa x· héi ®Òu ph¸t triÓn, ®ang dÇn ®« thÞ hãa ngµnh nghÒ vµ sù ph¸t triÓn cña x· ngµy cµng ®i lªn vÒ tÊt c¶ mäi mÆt. Ngµnh ch¨n nu«i cña x· vÉn lu«n lu«n ®­îc tró träng vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, c¸c m« h×nh ch¨n nu«i ao – chuång ngµy cµng nhiÒu h¬n bá ®i lèi ch¨n nu«i vµi ba con. C«ng t¸c thó y cña x· còng lu«n ®­îc quan t©m, c¸n bé thó y nhiÖt t×nh vµ phôc vô ®Çy ®ñ nhu cÇu cña ng­êi ch¨n nu«i, do vËy søc kháe cña vËt nu«i cña con ng­êi còng ®­îc n©ng cao râ rÖt. C«ng t¸c thèng kª gia sóc, gia cÇm vÉn th­êng xuyªn ®­îc duy tr× nªn tiÖn cho qu¸ tr×nh theo dâi qu¶n lý tiªm phßng vµ ®iÒu trÞ. DÞch bÖnh xÈy ra ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ vµ b¸o c¸o lªn c¸n bé cÊp trªn sö lý kÞp thêi tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÖt h¹i kh«ng ®¸ng cã. Th­êng xuyªn kiÓm tra, kiÓm so¸t c«ng t¸c vÖ sinh thó y vÖ sinh phßng bÖnh cho gia sóc, gia cÇm. Víi sù ph¸t triÓn cña x· §a Mai hiÖn nay th× nh÷ng n¨m tiÕp theo sù ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi d©n, nhµ nhµ sÏ cµng Êm no vµ h¹nh phóc, gãp phÇn ngµy cµng hoµn thiÖn x· héi, tiÕn nh÷ng b­íc tiÕn xa h¬n n÷a, ngµy cµng tiÕn kÞp b­íc tiÕn cña c¸c n­íc x· héi ®ang ph¸t triÓn. §èi víi b¶n th©n em cã cã héi tiÕp xóc, häc hái kinh nghiÖm tõ thùc tÕ, vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tÕ vµ thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã em còng em còng cã nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm riªng cho b¶n th©n ®óc rót tõ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña b¶n th©n. Ngoµi ra trong c«ng t¸c x· héi em còng cã mét sè kinh nghiÖm giao tiÕp, häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm bæ Ých. §­îc giao l­u, giao tiÕp, tiÕp xóc víi x· héi nhiÒu h¬n cã niÒm tin vµo b¶n th©n h¬n. 2. tån t¹i. B¶n th©n: víi kiÕn thøc ®· häc vµ thêi gian thùc tËp 3 th¸ng em còng cã tån t¹i mét sè khuyÕt ®iÓm nh­ ch­a thùc sù nhuÇn nhuyÔn trong c«ng t¸c chÈn ®o¸n, ®iÒu trÞ bÖnh. Ch­a t¹o ®­îc sù tin t­ëng cao cña ng­êi ch¨n nu«i. §Þa ph­¬ng: víi sù quan t©m cña c¸c ban ngµnh trong x· héi nh­ng sù quan t©m vÉn ch­a thËt sù ®Çy ®ñ cña vÒ c¸c m¶ng nh­ trong c¸c ®ît tiªm phßng. V× vËy em mong c¸c ban ngµnh, cÊp cÇn quan t©m vµ trong c¸c ®ît tiªm phßng cho ®µn chã, cÇn n©ng cao ý thøc cho ng­êi d©n tuyªn truyÒn t¸c h¹i cña dÞch bÖnh vµ tiªm phßng triÖt ®Ó ®µn chã mÌo. Nhµ tr­êng: nhµ tr­êng ch­a t¹o ®­îc ®iÒu kiÖn ®i l¹i quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn häc sinh, sinh viªn thùc tËp. 3. §Ò nghÞ. Qua ®©y em còng cã vµi ®Ò nghÞ nho nhá sau vµ mong ®­îc gióp ®ì. §Þa ph­¬ng cÇn quan t©m h¬n n÷a vÒ c«ng t¸c tiªm phßng cho ®µn chã mÌo, cÇn tuyªn truyÒn h¬n n÷a ®Ó cho ng­êi ch¨n nu«i hiÓu réng vµ hiÓu s©u h¬n n÷a vÒ t¸c h¹i cña bÖnh tËt. Ng­êi ch¨n nu«i cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Õn søc kháe cña vËt nu«i, tù chñ ®éng trong c«ng t¸c tiªm phßng khi cã kÕ ho¹ch. Nhµ tr­êng ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì chóng em häc t©p. Em mong nhµ tr­êng sÏ gióp ®ì h¬n n÷a trong qu¸ tr×nh häc tËp rÌn luyÖn trong thêi gian häc vµ thi tèt nghiÖp gióp ®ì em hoµn thµnh b¸o c¸o vµ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. §ã lµ nh÷ng suy nghÜ, ®Ó suÊt cña em víi c¬ së, nhµ tr­êng em mong ®­îc sù gióp ®ì h¬n n÷a cña ®Þa ph­¬ng vµ nhµ tr­êng cña khoa ch¨n nu«i thó y tr­êng cao §¼ng N«ng L©m ®Ó em hoµn thµnh b¸o c¸o, hoµn thµnh khãa häc ®¹t kÕt qu¶ tèt. §Õn ®©y em xin kÕt thóc b¸o c¸o cña m×nh TT Néi Dung Trang 1 Më ®Çu 1 2 1. ®Æt vÊn ®Ò 3 2. Môc ®Ých ®iÒu tra c¬ b¶n vµ phôc vô s¶n xuÊt 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 Môc lôc 3.1 C«ng t¸c phßng bÖnh 17 3.1.1 Phßng bÖnh b»ng vaccine 17 3.1.2 VÖ sinh phßng bÖnh 19 3.2 C«ng t¸c ®iÒu trÞ bÖnh 19 3.2.1 Nh÷ng bÖnh th­êng x¶y ra ë c¬ së 19 3.2.2 C«ng t¸c ®iÒu trÞ vµ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ ë c¬ së 20 II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n 22 1. Nh÷ng thuËn lîi 22 2. Khã kh¨n 22 PhÇn II: Phôc vô s¶n xuÊt 24 I. Néi dung vµ kÕt qu¶ phôc vô s¶n xuÊt 24 1. C«ng t¸c ch¨n nu«i 24 1.1. C«ng t¸c gièng 24 1.2. Thøc ¨n 25 1.3 Thô tinh nh©n t¹o 29 1.4 BiÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc nu«i d­ìng 29 2. C«ng t¸c thó y 30 2.1 C«ng t¸c phßng bÖnh 30 2.1.1 Tham gia vÖ sinh chuång tr¹i, c¬ së ch¨n nu«i 31 2.1.2 C¸c lo¹i vaccine, liÒu l­îng, c¸ch b¶o qu¶n 32 2.1.3. KÕt qu¶ tiªm phßng trong thêi gian thùc tËp. 33 2.2. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ bÖnh 34 III. KÕt luËn - tån tai - ®Ò nghÞ 43 1. KÕt luËn. 43 2. tån t¹i. 44 3. §Ò nghÞ. 44