Nghiên cứu ứng dụng các giải pháp công nghệ mới để hạn chế ô nhiễm trong các khu mổ bệnh viện Việt Nam - Cu Ba

liªn hiÖp c¸c héi KHKT ViÖt Nam trung t©m nghiªn cøu vμ triÓn khai c«ng nghÖ m«i tr‡êng _______________________________________________ Nghiªn cøu øng dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm trong c¸c khu mæ bÖnh viÖn CN§T: BS, CKI Tr‡¬ng Ngäc S¬n Hμ Néi - 2004 DANH S¸CH NH÷NG NG¦êI THùC HIÖN CHÝNH 1. Tr¬ng Ngäc S¬n – C¸n bé kü thuËt, Trung t©m nghiªn cøu vμ triÓn khai c«ng nghÖ m«i trêng (REDCET), B¸c sÜ chuyªn khoa I, Chñ nhiÖm ®Ò tμi. 2. Nh÷ng ngêi thùc hiÖn chÝnh: 2.1. Vò V¨n TiÔu-Chi nh¸nh phÝa Nam,Trung T©m NhiÖt ®íi ViÖt-Nga,TiÕn sÜ 2.2. NguyÔn Minh C¶o - Trung t©m REDCET, TiÕn sÜ 2.3. TrÇn ThÞ Tóc - Trung t©m REDCET, Kü s 2.4. TrÞnh Xu©n D¬ng - Trung t©m REDCET, Kü s 2.5. Vò Têng V©n - Trung t©m REDCET, Cö nh©n DANH S¸CH C¸C C¥ QUAN PHèI HîP CHÝNH 1. Chi nh¸nh phÝa Nam, Trung t©m NhiÖt ®íi ViÖt – Nga. 2. BÖnh viÖn h÷u nghÞ ViÖt Nam – Cu ba Hμ Néi. 1 Më ®Çu BÖnh viÖn lμ n¬i héi tô nhiÒu lo¹i vi khuÈn vμ lμ n¬i cã nhiÒu c¬ héi cho sù l©y lan c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm. NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ®ang lμ vÊn ®Ò rÊt nãng báng ë c¸c n†íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lμ c¸c n†íc nghÌo, c¸c n†íc ®ang ph¸t triÓn. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín lμm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoμi ra cßn lμm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ngμy nay ®· trë thμnh mét th¸ch thøc mang tÝnh thêi ®¹i. Trong bÖnh viÖn, c¸c khu vùc cã nguy c¬ nhiÔm khuÈn cao lμ c¸c khoa, phßng cã bÖnh nh©n ph¬i nhiÔm cao víi vi khuÈn g©y bÖnh, ®ã lμ c¸c khoa (phßng) mæ, hËu phÉu. Theo thèng kª cu¶ HÖ thèng tÇm so¸t NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn quèc gia, Trung t©m kiÓm so¸t bÖnh tËt Hoa kú, nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn x¶y ra ë nh÷ng bÖnh nh©n phÉu thuËt còng nh† nh÷ng bÖnh nh©n t¹i khoa håi søc cÊp cøu dao ®éng tõ 10 ®Õn 15%. V× vËy vÞÖc tæ chøc mét Ch†¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lμ mét nhiÖm vô cÇn thiÕt trong sù ph¸t triÓn cña ngμnh y tÕ. Bé y tÕ ViÖt nam tõ n¨m 1997 ®· ra quyÕt ®Þnh thμnh lËp Khoa chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. B¾t ®Çu Ch†¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn còng cã nghÜa lμ b¾t ®Çu mét chuyÓn biÕn míi trong lÜnh vùc ch¨m sãc y tÕ toμn diÖn cña mçi quèc gia. ViÖc chèng nhiÔm khuÈn ë ViÖt nam vÉn cßn lμ lÜnh vùc míi mÎ vμ ®ang ë trong giai ®o¹n khëi ®Çu. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c¸c bÖnh viÖn vμ tæ chøc y tÕ céng ®ång n†íc ta lμ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ kh¶ n¨ng ch¨m sãc søc khoÎ tr†íc tiªn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. §iÒu nμy phô thuéc rÊt nhiÒu vμo viÖc ®μo t¹o vμ huÊn luyÖn ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn. NghÜa lμ yÕu tè con ng†êi vÉn lμ yÕu tè quyÕt ®Þnh. VÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lμ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng†êi tõ ng†êi ®Çu bÕp chuÈn bÞ thøc ¨n cho bÖnh nh©n ®Õn nh÷ng phÉu thuËt viªn thùc hiÖn c¸c cuéc mæ, ®Õn c¸c 2 ®iÒu d†ìng viªn thùc hiÖn thay b¨ng, ®Õn nh©n viªn vÖ sinh s¹ch khoa phßng... Tõ t×nh h×nh thùc tÕ vμ tÝnh nghiªm träng cña nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn nh† ®· nªu ë trªn chóng t«i ®· tiÕn hμnh thùc hiÖn ®Ò tμi: Nghiªn cøu øng dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm trong c¸c khu mæ bÖnh viÖn. Víi môc tiªu: Thö nghiÖm kü thuËt xö lý v« khuÈn kh«ng khÝ b»ng mμng läc cho phßng mæ BÖnh viÖn gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr†êng BÖnh viÖn vμ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. 3 Tæng quan C«ng nghÖ läc khÝ v« trïng ë n‡íc ngoμi Nghiªn cøu chèng nhiÔm khuÈn ë n†íc ngoμi chñ yÕu lμ nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ läc khÝ. ViÖc nghiªn cøu c¸c c«ng nghÖ xö lý m«i tr†êng nãi chung vμ xö lý bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt, n†íc nãi riªng ®· ®†îc triÓn khai tõ l©u vμ ng†êi ta ®· s¶n xuÊt trong ph¹m vi c«ng nghiÖp. Tõ c¸c lo¹i giÊy läc ®ã, ng†êi ta chÕ t¹o ra c¸c lo¹i phin läc ®Ó ®†a vμo c¸c thiÕt bÞ läc kh«ng khÝ. Tiªu chuÈn kü thuËt c¬ b¶n cña phin läc khÝ lμ ph¶i cã trë lùc khÝ ®éng häc nhá, c«ng suÊt läc lín (hμng ngμn m3/giê). Muèn vËy diÖn tÝch hiÖu dông cña phin läc ph¶i lín h¬n hμng chôc lÇn (tõ 10 ®Õn 20 lÇn) thiÕt diÖn ngang cña phin läc. ë ViÖt nam Nh÷ng nghiªn cøu trong lÜnh vùc chÕ t¹o vËt liÖu läc bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt ®†îc tiÕn hμnh nhiÒu thËp niªn t¹i ViÖn Hãa häc qu©n sù-Bé t† lÖnh Hãa häc tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû 20. Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, ®Õn nay cã thÓ nãi trong lÜnh vùc chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn vÉn chØ dõng l¹i trong ph¹m vi phßng thÝ nghiÖm, cha cã thÓ ®a ra s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, nh†ng chñ yÕu vÉn lμ ch†a ®¹t c¸c chØ tiªu kü thuËt c¬ b¶n vÒ hÖ sè lät vμ trë lùc giÊy läc. §iÒu ®ã chøng tá tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt vËt liÖu läc son khÝ vi trïng. Cßn c¸c c¬ quan nghiªn cøu vÒ giÊy vμ c¸c nhμ m¸y giÊy cña ViÖt nam chØ s¶n xuÊt ®†îc c¸c lo¹i giÊy v¨n phßng th«ng dông, c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng yªu cÇu chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn. §iÒu nμy ®· ®†îc thö nghiÖm qua nh÷ng ®ît chÕ t¹o c«ng nghiÖp t¹i ViÖn-giÊy-Senlulo ViÖt Tr× vμo nh÷ng n¨m 1978 - 1980. Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò th«ng khÝ v« trïng bÖnh viÖn. Nh÷ng tiÕn bé trong y häc vμ c«ng nghÖ ®ßi hái c¸c nhu cÇu ®iÒu hoμ vμ th«ng khÝ thÝch hîp cña c¸c bÖnh viÖn. §iÒu hoμ vμ th«ng khÝ t¹i bÖnh viÖn ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi bÖnh nh©n h¬n lμ viÖc ph¸t triÓn c¸c tiÖn nghi. Trong nhiÒu tr†êng hîp ®iÒu hoμ kh«ng khÝ thÝch hîp lμ yÕu tè ch÷a bÖnh vμ trong mét sè tr†êng hîp nã ®ãng vai trß chÝnh yÕu, nh÷ng kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a ®iÒu hoμ kh«ng 4 khÝ cho c¸c bÖnh viÖn vμ cho c¸c cÊu tróc x©y dùng kh¸c xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu h¹n chÕ chuyÓn ®éng kh«ng khÝ trong vμ gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau. Tõ nhu cÇu ®Æc tr†ng th«ng giã vμ läc giã ®Ó lμm lo·ng bít vμ tÈy bá « nhiÔm d†íi d¹ng mïi vμ c¸c vi sinh vËt trong kh«ng khÝ, vμ tõ nhu cÇu nhiÖt ®é vμ ®é Èm kh¸c nhau cho c¸c khu vùc kh¸c nhau. §Ó c¶i thiÖn chÊt l†îng kh«ng khÝ, ng†êi ta khuyÕn c¸o kh«ng ®†îc sö dông réng r·i ®Ìn tiÖt khuÈn tia cùc tÝm t¹i c¸c bÖnh viÖn do khã che ch¾n ®ång thêi ®Ó b¶o vÖ bÖnh nh©n vμ mäi ng†êi liªn quan, do kh¶ n¨ng diÖt vi sinh cña tia cùc tÝm kh«ng thÓ thùc hiÖn ®†îc ®Æc biÖt trong tr†êng vi sinh chuyÓn vËn trong bôi. L¾p ®Ìn tiÖt khuÈn trong c¸c hÖ thèng èng dÉn cã hiÖu qu¶ cao h¬n. Kh¸i niÖm l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar ®†îc ph¸t triÓn cho viÖc sö dông phßng s¹ch c«ng nghiÖp ®· thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhμ nghiªn cøu y häc. Cã nh÷ng quan ®iÓm ñng hé c¶ hai hÖ thèng l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar theo chiÒu ngang vμ chiÒu däc cã hoÆc kh«ng cã c¸c v¸ch ng¨n cè ®Þnh hoÆc di ®éng xung quanh nhãm phÉu thuËt. NhiÒu nhμ nghiªn cøu kh«ng t¸n ®ång l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar cho c«ng viÖc phÉu thuËt nh†ng cã rÊt nhiÒu nhμ ®Ò x†íng hÖ thèng khÝ t†¬ng tù trong tμi liÖu. Nh÷ng hÖ thèng phôc vô cho c¸c diÖn tÝch bÞ nhiÔm bÈn cao nh† c¸c phßng c¸ch ly vμ c¸c phßng gi¶i phÉu tö thi nªn duy tr× ¸p suÊt khÝ ©m so víi c¸c phßng hay hμnh lang tiÕp gi¸p. ¸p suÊt khÝ ©m ®¹t ®†îc do cung cÊp khÝ cho diÖn tÝch thÊp h¬n khÝ ®†îc hót ®i tõ ®ã. §iÒu nμy cã thÓ t¹o ra mét luång khÝ ®i vμo khu vùc xung quanh chu vi c¸c cöa tõ bªn ngoμi phßng. §iÒu nμy cã thÓ bÞ l«i cuèn vμo phßng mæ tõ c¸c khu vùc bÞ nhiÔm bÈn cao. Do vËy ph¶i ®†îc ®iÒu ¸p c©n ®èi víi c¸c khu vùc nªu trªn. §iÒu nμy chØ cã thÓ ®†îc duy tr× trong phßng c¸ch ly hoμn toμn. §Ó ®¹t ®Õn sù ®iÒu chØnh c©n ®èi mét c¸ch hîp lý tÊt c¶ c¸c cöa hay xung quanh c¸c khe hë gi÷a c¸c khu vùc ®†îc ®iÒu ¸p, tèt nhÊt sö dông v¶i bÞt khe cöa. §iÒu chÕ kh«ng khÝ v« trïng C«ng dông c«ng nghiÖp cña c¸c phin läc kh«ng khÝ lμ ®iÒu chÕ kh«ng khÝ v« trïng. ViÖc thanh trïng kh«ng khÝ kh¸c biÖt mét c¸ch c¬ b¶n so víi thanh trïng chÊt láng, v× thÓ tÝch khÝ cÇn lμm s¹ch rÊt lín. Sù thÝch hîp cña vËt liÖu läc dïng ®Ó thanh trïng kh«ng khÝ cã thÓ ®¸nh gi¸ b»ng viÖc ®o kh¶ n¨ng gi÷ c¸c h¹t 5 cã kÝch th†íc x¸c ®Þnh (h¹t h×nh cÇu cña son khÝ dÇu DOP hoÆc DEP). - NÕu phin läc hay mμng läc cã thÓ gi÷ ®†îc ®Õn 99,997% c¸c h¹t cã ®†êng kÝnh 0,3 micron th× chóng hoμn toμn cã thÓ sö dông ®Ó thanh trïng kh«ng khÝ. VÊn ®Ò nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn vμ kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín, nã lμm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoμi ra cßn lμm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ®· trë thμnh mét th¸ch ®è mang tÝnh thêi ®¹i. T×nh h×nh nhiÔm trïng m¾c ph¶i trong bÖnh viÖn ë ViÖt Nam ch†a ®†îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch quy m« vμ chóng ta kh«ng biÕt ®†îc nh÷ng tæn thÊt vÒ con ng†êi vμ tiÒn b¹c. VÊn ®Ò kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lμ mét vÊn ®Ò lín cã ý nghÜa thiÕt thùc gãp phÇn n©ng cao chÊt l†îng ®iÒu trÞ trong bÖnh viÖn, gi¶m tû lÖ l©y lan, gi¶m tö vong, gi¶m chi phÝ ®iÒu trÞ do gi¶m dïng kh¸ng sinh vμ gi¶m thêi gian n»m viÖn. Nh÷ng kinh nghiÖm vÒ chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn trªn c¸c n†íc cho thÊy: KiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn muèn thμnh c«ng cÇn t¹o ®†îc mét m¹ng l†íi chèng nhiÔm khuÈn trong bÖnh viÖn. Nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt khi thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng cho phßng mæ bÖnh viÖn. ThiÕt kÕ chÕ t¹o thiÕt bÞ cho phßng mæ bÖnh viÖn cÇn ph¶i n¾m ®†îc nh÷ng yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n ®¶m b¶o m«i tr†êng s¹ch cho phßng mæ bÖnh viÖn nh»m kiÓm so¸t viÖc nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. Khã kh¨n nhÊt hiÖn nay lμ ngμnh y tÕ ch†a tiªu chuÈn ho¸ ®†îc c¸c yªu cÇu vÒ thiÕt kÕ chuÈn phßng mæ bÖnh viÖn. T×nh tr¹ng chung hiÖn nay lμ c¸c bÖnh viÖn thiÕt kÕ x©y dùng theo nhiÒu kiÓu kh¸c nhau, kh«ng theo mét chuÈn thiÕt kÕ thèng nhÊt g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®¶m b¶o kh«ng khÝ v« trïng cho phßng mæ bÖnh viÖn. HiÖn t¹i Bé y tÕ còng ch†a cã c¸c quy ®Þnh vÒ chØ tiªu vi sinh cho phßng mæ s¹ch, chÕ ®é th«ng khÝ vμ xö lý kh«ng khÝ phßng mæ... Do vËy viÖc thiÕt kÕ phßng mæ th†êng dùa vμo nh÷ng nguyªn t¾c chung cã tÝnh khuyÕn c¸o víi môc tiªu ®¶m b¶o tèt nhÊt ®iÒu kiÖn an toμn cho nh÷ng can thiÖp phÉu thuËt, nh÷ng yªu cÇu liªn 6 quan nμy bao gåm: - §iÒu kiÖn vÖ sinh - TiÖn nghi vμ sù tho¶i m¸i vÒ tinh thÇn cho bÖnh nh©n - Sù ®Çy ®ñ c¸c ph†¬ng tiÖn phÉu thuËt - Sù an toμn cho qu¸ tr×nh phÉu thuËt. Tiªu chuÈn hÖ thèng th«ng khÝ t¹i khu vùc phÉu thuËt nh† sau: sù ph©n phèi kh«ng khÝ ph¶i ®¶m b¶o bëi hÖ thèng khuyÕch t¸n kh«ng khÝ tõ trªn trÇn nhμ xuèng kh¾p phßng tíi c¸c èng tho¸t khÝ ®Æt trªn t†êng hay trªn nÒn kü thuËt. §¸y cña lç th«ng khÝ ra ngoμi nªn ®Æt cao Ýt nhÊt 75mm so víi nÒn nhμ. HÖ thèng nμy ®¶m b¶o nhiÖt ®é tõ 20 ®Õn 24oC ®é Èm kh«ng khÝ tõ 50 ®Õn 60% vμ ¸p suÊt kh«ng khÝ d†¬ng so víi bÊt kú phßng kÕ cËn nμo (¸p suÊt kh«ng khÝ lín h¬n 15Pa so víi c¸c phßng kh¸c). - Ph¶i cã mét thiÕt bÞ theo dâi ®é chªnh ¸p lùc trong c¸c phßng còng nh† nhiÖt kÕ vμ m¸y ®o ®é Èm ph¶i ®†îc ®Ó n¬i cã thÓ dÔ dμng theo dâi. - T†êng, trÇn vμ sμn nhμ ph¶i kÝn khÝt, chèng thÈm thÊu vμ cöa cÇn kÝn ®Ó duy tr× ¸p lùc d†¬ng. - Kh«ng khÝ trong phßng ph¶i ®†îc läc s¹ch bëi c¸c hÖ läc hiÖu qu¶ 95% vμ 99,97% (läc cuèi Hepa 0,3Pm). - Kh«ng khÝ trong phßng ®†îc trao ®æi Ýt nhÊt lμ 15 lÇn trong 1 giê víi hÖ thèng cung cÊp 100% kh«ng khÝ trong s¹ch. - HÖ thèng håi l†u t¸i sö dông thay ®æi kh«ng khÝ Ýt nhÊt 25lÇn/h. - VËn tèc dßng kh«ng khÝ 0,1-0,3m/gi©y. HiÖn nay, nh÷ng yªu cÇu nªu trªn còng vÉn cßn lμ nh÷ng khuyÕn c¸o ch†a trë thμnh tiªu chuÈn cã tÝnh chÊt ph¸p lý cho nªn trong ®Ò tμi chóng t«i ph¶i lùa chän ph†¬ng ¸n sao cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt th«ng khÝ mμ hiÖn nay cã nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i ch†a th«ng nhÊt trong giíi khoa häc vμ chuyªn m«n. 7 Ph‡¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña chóng t«i lμ ph†¬ng ph¸p kh«ng truyÒn thèng víi viÖc triÓn khai nghiªn cøu øng dông trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt nh»m t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l†îng ngo¹i, gi¸ thμnh néi cã tÝnh c¹nh tranh cao phôc vô cho s¶n xuÊt vμ ®êi sèng. Ph†¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn cã thÓ rót ng¾n thêi gian nghiªn cøu xuèng rÊt nhiÒu lÇn, mÆt kh¸c cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp vμ gãp phÇn vμo viÖc gi¶m kho¶ng c¸ch tôt hËu cña n†íc ta so víi c¸c n†íc trong khu vùc. Ph‡¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l‡îng kh«ng khÝ trong phßng mæ §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l†îng kh«ng khÝ trong phßng mæ, ph©n lo¹i tiªu chuÈn phßng s¹ch vμ chØ tiªu kü thuËt thiÕt bÞ chóng t«i lùa chän c¸c chØ tiªu sau: - Ph†¬ng ph¸p ®Õm vi khuÈn trong kh«ng khÝ - Ph†¬ng ph¸p x¸c ®Þnh hμm l†îng bôi trong kh«ng khÝ - C¸c ph†¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l†îng thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ phßng mæ. Nghiªn cøu, thiÕt kÕ chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn. Phin läc bôi - vi khuÈn lμ mét bé phËn quan träng nhÊt cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng. Phin läc khÝ ®†îc tÝnh chän sao cho võa ®¶m b¶o ®†îc hiÖu suÊt läc võa ®¶m b¶o ®†îc l†u l†îng kh«ng khÝ ®i qua phin läc mμ kh«ng ph¸ vì kÕt cÊu phin läc. Tuú theo yªu cÇu vÒ cÊp ®é s¹ch kh¸c nhau mμ ng†êi ta sö dông c¸c lo¹i phin läc cã hiÖu suÊt läc 40-50%, 90%; 99,0%; 99,9%; 99,99%; 99,997%; 99,999%... ChÕ t¹o phin läc lμ mét c«ng nghÖ hÕt søc phøc t¹p bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n víi viÖc sö dông nh÷ng kü x¶o mang tÝnh bÝ quyÕt c«ng nghÖ, chÝnh v× vËy mμ ngay c¶ nh÷ng thiÕt bÞ nhËp ®ång bé tõ n†íc ngoμi vμo ViÖt Nam vÉn thÊy cã nh÷ng tr†êng hîp phin läc bÞ xÐ r¸ch tõng m¶ng do øng lùc néi cña keo kÕt cÊu bÞ co ngãt qu¸ lín. 8 S¬ ®å nguyªn lý Quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn mói giÊy t chÌn nh h th Ìn ph c KiÓm tra ®é kÝn b»ng buång tèi Hoμn chØnh khu«n cã phin läc TiÕp tôc bæ sung keo kÕt cÊu bÞt kÝn ChÕ t¹o khung phin läc Cho phin läc vμo khung bao KiÓm tra kÝn khÝ KiÓm tra trë lùc phin läc Keo d¸n in lä GiÊy läc phÕ liÖu B«i keo lªn giÊy lμm con chÌn C¾t ®Þnh h×nh lμm con chÌn Bao b× ®ãng gãiNguyªn liÖu giÊy thiÕc lμm con ch M¸y c¾t ph«i giÊy iÕc KL T¹o nÕp gÊp giÊy thiÕc trªn m¸y V¸n «can hay «m than Bæ sung keo d¸n kÕt cÊu ®iÒn ®Çy c¸c khe ®Çu mói giÊy n¬i ®Æ Ðp ®Þnh h×nh khÐp kÝn 2 ®Çu mói giÊy §Öm con chÌn giÊy cã keo vμo 2 ®Çu mói giÊy läc §Öm con chÌn kim lo¹i b»ng giÊy thiÕc vμo gi÷a c¸c mói giÊy Vμo khu«n cè ®Þnh nÕp gÊp giÊy Vμo khu«n gÊp C¾t ®Þnh h×nh theo d†ìng cho tõng lo¹i phin läc NhËp kho Phin läc KiÓm tra ngo¹i quan ®¶m b¶o tÝnh nguyªn vÑn Nguyªn liÖu GiÊy läc bôi, vi khuÈn 9 Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« khuÈn cho nhμ mæ bÖnh viÖn. Gi¶i ph¸p kÕt cÊu khoang ¸p lùc t¹o dßng ®¬n híng trong chÕ t¹o thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ. Khã kh¨n lín nhÊt trong thiÕt kÕ kÕt cÊu s¶n phÈm cña ®Ò tμi lμ lμm sao trong khoang m¸y cã c¸c luång giã ®¬n h†íng (song song – laminar) kh«ng cã dßng ch¶y xo¸y vμ ph¶i cã tèc ®é ®Òu kh¾p ë mäi n¬i trªn tiÕt diÖn ngang cña phin läc. Nguyªn lý t¹o dßng ®¬n h†íng ®Ó tr¸nh cã ¸p lùc khÝ côc bé víi tèc ®é qu¸ lín lμm sai lÖch lç mμng läc vμ gi¶m hiÖu suÊt läc. §Ó ®¶m b¶o tèc ®é vμ l†u l†îng giã cÇn thiÕt chóng t«i ®· sö dông nhiÒu lo¹i qu¹t cã cÊu tróc kh¸c nhau, ®†îc l¾p theo nh÷ng ph†¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®Èy dßng khÝ qua phin läc. Gi¶i ph¸p kü thuËt gi¶m ®é ån thiÕt bÞ Mét trong nh÷ng chØ tiªu sö dông rÊt quan träng cña thiÕt bÞ cÊp khÝ v« trïng lμ ®é ån ph¶i ë møc ®é võa ph¶i kh«ng g©y ¶nh h†ëng tíi t©m sinh lý, chÊt l†îng vμ hiÖu qu¶ c«ng viÖc, thêi gian lμm viÖc liªn tôc víi thiÕt bÞ cña c¸c kü thuËt viªn. Bëi v× ®©y lμ nh÷ng thiÕt bÞ sö dông trong y tÕ kh¸c h¼n víi c¸c thiÕt bÞ c«ng nghiÖp cã thÓ cho phÐp ®é ån lín h¬n nhiÒu. * §Ó gi¶m ®é ån, trong ngμnh th«ng giã ph¶i sö dông c¸c thiÕt bÞ chèng ån nh† ë ®Çu ra cña qu¹t ly t©m n¬i ph¸t ra tiÕng ån, ng†êi ta chÕ t¹o c¸c hép tiªu ©m dμi kh«ng d†íi 2m, trong ®ã tÇng tiªu ©m ®†îc ®Æt xung quanh hép cã kÝch th†íc kh«ng nhá h¬n 100mm chøa c¸c vËt liÖu tiªu ©m. * Ph†¬ng ¸n thø hai cã thÓ lμm hép c¸ch ly ®Ó ng¨n chÆn ©m thanh, c¸ch nμy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®†îc v× thiÕt bÞ ph¶i lÊy giã vμ cÊp giã cho hÖ hë chø kh«ng thÓ lμm thμnh hÖ kÝn c¸ch ly ®†îc trong tr†êng hîp c¸c thiÕt bÞ cña ®Ò tμi. *Ph†¬ng ¸n thø 3 lμ nghiªn cøu sù ¶nh h†ëng cña thÓ tÝch khoang ¸p lùc vμ sö dông c¸c vËt liÖu c¸ch ©m kÕt qu¶ cho thÊy gi¶m thÓ tÝch khoang ¸p lùc dÉn ®Õn viÖc gi¶m ®é ån thiÕt bÞ. ThiÕt kÕ kÕt cÊu thiÕt bÞ lμm sao ®¶m b¶o phin läc ®†îc l¾p ghÐp mét c¸ch ch¾c ch¾n vμ kÝn khÝ ®Ó kh«ng cho khÝ tho¸t ra xung quanh khoang ¸p lùc mμ chØ ®i qua phin läc ®ã lμ mét yªu cÇu rÊt nghiªm ngÆt, trong tr†êng hîp cã kÏ hë sÏ dÉn ®Õn thÊt tho¸t ¸p lùc vμ gi¶m ®¸ng kÓ l†u tèc cña thiÕt bÞ. 10 Nghiªn cøu m« h×nh thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ Mét m« h×nh phßng s¹ch ph¶i cã c¸c phßng bæ trî nh† tiÒn phßng ë ®ã ®†îc tiÕn hμnh c¸c kh©u ®o¹n thay quÇn ¸o, dμy dÐp, röa tay v« trïng, sau ®ã ®i qua mét buång kh«ng khÝ v« trïng vμo phßng s¹ch. KÕt cÊu phßng s¹ch trung t©m bao gåm qu¹t giã cÊp kh«ng khÝ vμo c¸c phßng. Tr†íc khi vμo phßng kh«ng khÝ ®†îc läc qua mét hÖ läc hepa ®Æt trªn trÇn kü thuËt, sè l†îng phin läc tïy thuéc vμo diÖn tÝch phßng vμ tiªu chuÈn sè lÇn l†u th«ng khÝ. M« t¶ tãm t¾t ph¬ng ¸n thiÕt kÕ tèi u thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ. Yªu cÇu kh«ng khÝ phßng mæ ph¶i ®†îc läc s¹ch bôi - vi khuÈn b»ng phin läc HEPA, khuyÕn c¸o kh«ng nªn håi l†u vμ läc l¹i kh«ng khÝ trë l¹i phßng vμ ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn m«i tr†êng tèi †u cho c¸c phßng mæ víi víi nhiÖt ®é 20-24oC, ®é Èm 50-60% vμ ¸p suÊt d†¬ng c©n ®èi víi c¸c khu vùc xung quanh 15% khÝ thõa. §èi víi n†íc ta mét yªu cÇu rÊt quan träng lμ gi¸ c¶ ph¶i hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng tμi chÝnh cho lÇn ®Çu t† ban ®Çu vμ chi phÝ duy tr× vμ b¶o hμnh thÊp, hiÖu qu¶ ph¶i ®¹t yªu cÇu. Víi môc tiªu trªn chóng t«i ®Ò xuÊt m« h×nh thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« trïng cho phßng mæ thÝch hîp sö dông trong c¸c bÖnh viÖn, c¸c c¬ së chuyªn vÒ ch¨m sãc søc kháe, c¸c phßng s¹ch, c¸c phßng vi sinh, xÐt nghiÖm, thiÕt bÞ cã kh¶ n¨ng läc ®†îc c¸c h¹t cùc nhá chØ thÊy qua kÝnh hiÓn vi (vi khuÈn, vi rót) sau ®ã cã thÓ hñy diÖt vi khuÈn bμo tö, vi rót, c¸c lo¹i vi trïng g©y bÖnh hoÆc c¸c chÊt kÝch thÝch sinh häc nh† phÊn hoa ch¼ng h¹n ®†îc gi÷ l¹i trªn bÒ mÆt phin läc Hepa b»ng ®Ìn cùc tÝm l¾p ®Æt trong khoang ¸p lùc. Sau ®©y tr×nh bμy cÊu h×nh tèi †u sau khi thö nghiÖm chóng t«i lùa chän. Víi lý do t×nh tr¹ng phßng èc cña c¸c khu phÉu thuËt ë n†íc ta hiÖn nay ch†a ®ång bé nªn chóng t«i ®· cã nh÷ng ph†¬ng ¸n thiÕt kÕ thÝch hîp. Trªn c¸c h×nh vÏ lμ nh÷ng ph†¬ng ¸n ®†îc thiÕt kÕ cho c¸c cÊu tróc khu phÉu thuËt kh¸c nhau. 11 - Ph¬ng ¸n thø nhÊt: ph†¬ng ¸n côc bé Phin loïc Hepa Khe laáy gioù Phin loïc sô caáp Quaït li taâm Mieäng gioù - Ph¬ng ¸n thø hai: Treo thiÕt bÞ trªn t†êng 12 - Ph¬ng ¸n thø ba: ThiÕt bÞ ®†îc treo trªn trÇn. 13 øng dông m« h×nh tr×nh diÔn hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ cho phßng mæ bÖnh viÖn. Chän ®Þa chØ øng dông: Sau khi chÕ thö vμ ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu kü thuËt sö dông c¬ b¶n cña thiÕt bÞ cÊp giã v« khuÈn cho phßng mæ bÖnh viÖn, nhiÖm vô cña ®Ò tμi lμ chän ®Þa chØ øng dông. Dù kiÕn ban ®Çu cña chóng t«i lμ øng dông t¹i 01 phßng mæ. Sau khi nghiªn cøu t×nh tr¹ng thùc tÕ vμ ®Æt vÊn ®Ò víi Ban gi¸m ®èc BÖnh viÖn chóng t«i ®· lÊy Phßng håi tØnh trong Khu phÉu thuËt cña Trung t©m phÉu thuËt t¹o h×nh vμ Hμm mÆt thuéc BÖnh viÖn H÷u nghÞ ViÖt Nam – Cu Ba ®Ó lμm c¬ së øng dông. Tr†íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ vμo phßng do khu vùc phÉu thuËt ®· ®†îc x©y dùng tõ rÊt l©u nªn t×nh tr¹ng trÇn, t†êng vμ nÒn cña phßng ®· cò n¸t, chóng t«i ®· phèi hîp cïng víi BÖnh viÖn cho c¶i t¹i l¹i míi ®¸p øng ®†îc c¸c th«ng sè cña thiÕt bÞ sau khi l¾p ®Æt. Ph†¬ng ¸n chóng t«i thùc hiÖn ë ®©y lμ ph†¬ng ¸n 3 nh† ®Ò tμi ®· giíi thiÖu ë trªn. kÕt qu¶ nghiªn cøu Nh»m ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng « nhiÔm phßng mæ ë mét sè bÖnh viÖn chóng t«i ®· tiÕn hμnh nu«i xÐt nghiÖm vi sinh lÊy t¹i mét sè nhμ mæ c¸c bÖnh viÖn ë Hμ Néi: ViÖn 198, ViÖn m¾t Hμ néi, BÖnh viÖn Saintpaul, BÖnh viÖn Sãc s¬n - Hμ néi, BÖnh viÖn §èng ®a - Hμ néi, BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba. - §¸nh gi¸ chÊt l†îng kh«ng khÝ phßng Håi tØnh BÖnh viÖn ViÖt nam – Cu ba tr†íc khi l¾p ®Æt hÖ thèng xö lý v« trïng kh«ng khÝ. - §¸nh gi¸ chÊt l†îng kh«ng khÝ phßng Håi tØnh BÖnh viÖn ViÖt nam – Cu ba sau khi l¾p ®Æt hÖ thèng xö lý v« trïng kh«ng khÝ. - §o hμm l†îng bôi t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trong phßng Håi tØnh- BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba. Qua kÕt qu¶ thùc nghiÖm cho kÕt qu¶ hμm l†îng bôi trung b×nh céng tr†íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ lμ 5757 h¹t/m3 vμ sau khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ lμ 1358 h¹t/m3. Nh† vËy sau khi l¾p thiÕt bÞ hμm l†îng bôi trung b×nh gi¶m 4399 h¹t/m3 so víi tr†íc khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ. - §¸nh gi¸ c¶m quan cña c¸c c¸n bé lμm viÖc trong phßng Håi tØnh- BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba. KÕt qu¶ c¶m quan cña nh©n viªn lμm viÖc t¹i phßng Håi tØnh-BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu ba cho thÊy: Cã sù kh¸c biÖt hoμn toμn vÒ c¶m gi¸c cña ng†êi lμm viÖc trong phßng gi÷a tr†íc vμ sau khi l¾p ®Æt thiÕt bÞ. 14 bμn luËn Ñeà taøi ñaõ toång hôïp khaù ñaày ñuû toång quan taøi lieäu veà tình hình nghieân cöùu trong nöôùc vaø treân theá giôùi veà kyõ thuaät vaø coâng ngheä xöû lyù khoâng khí khoûi buïi, vi khuaån. Giôùi thieäu nhöõng keát quaû nghieân cöùu cô baûn veà vaán ñeà nhieãm khuaån, vaán ñeå thoâng khí voâ truøng vaø choáng nhieãm khuaån beänh vieän. Nhöõng keát quaû ñaûm baûo khoâng khí voâ truøng cho phoøng moå beänh vieän neâu trong phaàn thöïc nghieäm laø keát quaû toång hôïp cuûa raát nhieàu caùc yeáu toá lieân quan ñeán caùc khaâu ñaûm baûo cuûa beänh vieän noùi chung vaø phoøng moå noùi rieâng. Ñeå kieåm tra thöïc haønh phoøng choáng nhieãm truøng beänh vieän taïi Khoa Ngoaïi coù ñeán 20 noäi dung yeâu caàu phaûi ñöôïc thöïc haønh toát [27], chöa keå ñeán caùc noäi dung veà xöû lyù duïng cuï, xöû lyù chaát thaûi, nhaø giaët, xöû lyù ñoà baån vaø röûa tay phaãu thuaät… Keát quaû nghieän cöùu cuûa haõng SATORIUS (Ñöùc) veà kieåm soaùt quaù trình saûn xuaát vaø nguoàn goác nhieãm khuaån cho thaáy con ngöôøi laø yeáu toá tieâu cöïc trong phoøng saïch voâ truøng. Da, toùc, quaàn aùo, naùch vaø loã muõi laø nôi khu truù moät löôïng lôùn vi khuaån tröïc tieáp thaûi vaøo moâi tröôøng. Ví duï:Traùn, da ñaàu vaø naùch coù ñeán 106 vi khuaån/cm2; nöôùc boït vaø chaát baøi tieát töø loã muõi coù ñeán 106-108VK/ml, haét hôi 105VK taïi vaän toác 100m/giaây, ñaàu ngoùn tay 20-100VK/cm2, tay 103- 6u103VK/cm2. Trong moät nghieân cöùu “Söï hieän dieän vi khuaån treân tay nhaân vieân y teá” taïi Beänh vieän ña khoa tænh Bình Thuaän cho thaáy baøn tay cuûa nhaân vieân y teá luoân coù moät löôïng lôùn vi khuaån laø nhöõng taùc nhaân goùp phaàn vaøo vieäc nhieãm cheùo beänh lyù nhieãm truøng trong beänh vieän. Soá löôïng vi khuaån trung bình treân tay kyõ thuaät vieân tröôùc khi röûa laø khoaûng 35.104, sau khi röûa laø 17.104. Sau khi röûa tay thöôøng qui, soá löôïng vi khuaån giaûm ñaùng keå nhöng vaãn cao hôn lieàu gaây nhieãm gaàn 17 laàn [ ][32]. Qua nhöõng soá lieäu neâu treân cho thaáy, duø thieát bò xöû lyù khoâng khí coù ñaûm baûo ñoä voâ truøng caáp ñoä cao ñi chaêng nöõa maø caùc yeáu toá khaùc nhö phoøng oác, con ngöôøi, thieát bò vaø vieäc chaáp haønh caùc qui cheá veà veä sinh beänh vieän khoâng ñöôïc thöïc hieän ñuùng thì tieâu chuaån phoøng saïch khoù coù theå ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán vaø tæ leä nhieãm truøng veát moå seõ taêng leân vaø khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc. Chính vì vaäy ñeà taøi taäp trung moät maët tieán haønh nghieân cöùu tìm caùc giaûi phaùp kyõ thuaät nhaèm taïo ra thieát bò xöû lyù ñaûm baûo voâ truøng khoâng khí cho phoøng moå beänh vieän, maët khaùc raát quan taâm nghieân cöùu vaø tìm hieåu saâu caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán chaát löôïng khoâng khí trong moâi tröôøng phoøng moå nhö ñaõ neâu ôû phaàn treân ñeå laøm coâng taùc tö vaán thieát keá, söûa chöõa naâng caáp phoøng moå cho ñuùng chuaån möïc ôû möùc ñoä coù theå trong ñieàu kieän thöïc teá beänh vieän. Do vaäy vieäc ñaûm baûo moâi tröôøng saïch cho phoøng moå beänh vieän laø keát quaû toång hôïp cuûa Lieàu gaây nhieãm töø 100 – 10.000 vi khuaån 15 raát nhieàu yeáu toá trong ñoù vieäc caáp khoâng khí voâ khuaån chæ laø moät yeáu toá quan troïng lieân quan ñeán vieäc baûo veä söùc khoûe cho baùc só, ñoäi nguõ kyõ thuaät vieân vaø beänh nhaân trong beänh vieän. Nhöõng soá lieäu böôùc ñaàu coù tính chaát töông ñoái neâu ôû treân veà keát quaû xeùt nghieäm vi sinh tieán haønh taïi moâ hình trình dieãn cuûa ñeà taøi coù theå keát luaän raèng: Heä thoáng thieát bò xöû lyù khoâng khí cho phoøng moå voâ truøng theo nguyeân lyù cuïc boä, taïo aùp suaát döông coù hieäu quaû toát, vaø khuyeán caùo coù theå aùp duïng roäng raõi cho caùc phoøng moå caùc beänh vieän. ÔÛ ñaây cuõng caàn thoáng nhaát moät soá quan ñieåm khi trieån khai caùc heä thoáng xöû lyù khoâng khí phoøng moå beänh vieän: Nhö treân ñaõ ñeà caäp, cho ñeán nay caùc nhaø khoa hoïc vaø caùc nhaø chuyeân moân chöa ñi ñeán keát luaän phöông phaùp caáp khí voâ truøng theo nguyeân lyù naøo laø toái öu. Song hoï khuyeán caùo söû duïng doøng ñôn höôùng (laminar) laø hôïp lyù vaø ñem laïi hieäu quaû. Söû duïng nguyeân lyù doøng laminar thoåi ñöùng hay doøng laminar thoåi ngang kinh phí voâ cuøng lôùn khaû naêng taøi chính cuûa ta chaéc coøn laâu môùi coù theå ñaùp öùng noåi. Söû duïng heä thoáng trung taâm vôùi doøng hoài löu xöû lyù laïi cuõng chöa ñöôïc thoáng nhaát trong giôùi chuyeân moân. Coøn trong tröôøng hôïp laép ñaët heä thoáng trung taâm thaûi boû thì thaát thoaùt naêng löôïng raát lôùn, khaû naêng ñaûm baûo kinh phí ñeå duy trì hoaït ñoäng cuûa heä thoáng laø raát khoù khaên. Chi phí vieän phí cho moät ca moå phaûi taêng leân gaáp haøng chuïc laàn maø beänh nhaân phaûi gaùnh chòu chaéc khoù thöïc thi trong thöïc teá. Ví duï 1 ca moå ôû Vieän Tim chi phí khoaûng 2000-3000USD, th× viÖc ¸p dông phuïc vuï soá löôïng lôùn coäng ñoàng daân cö lμ khã cã thÓ thùc hiÖn ®†îc, maø chæ coù moät soá ít beänh nhaân hieåm ngheøo naèm giöõa caùi soáng vaø caùi cheát baét buoäc phaûi vaøo vieän. Phöông aùn laép ñaët thieát bò xöû lyù maø ñeà taøi ñeà xuaát cuõng chöa phaûi ñaõ ñöôïc thoáng nhaát trong giôùi chuyeân moân. Song keát quaû thöû nghieäm cho thaáy coù hiÖu qu¶ gi¶m vi khuÈn, gi¶m bôi, t¹o c¶m gi¸c tho¶i m¸i, h¬n n÷a tiÕt kiÖm ®†îc chi phÝ ®iÒu trÞ, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän vaø hoaøn caûnh kinh teá trong nöôùc, chi phí ñaàu tö vaø chi phí vaän haønh thaáp, ít phaûi baûo haønh baûo trì, noù coù theå raát thích hôïp vôùi caùc beänh vieän tuyeán quaän huyeän; caùc beänh vieän chöa coù ñieàu kieän xaây döïng môùi nhöng coù kinh phí söûa chöõa naâng caáp. Coøn ñoái vôùi caùc beänh vieän tuyeán tænh vaø tuyeán trung öông coù theå caàn phaûi nghó ñeán vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù trung taâm vôùi thieát keá hieän ñaïi ñaùp öùng moïi yeâu caàu kyõ thuaät ñeà ra. kÕt luËn vμ kiÕn nghÞ 1. KÕt qu¶ khaûo saùt taïi caùc beänh vieän vaø thöïc teá thöû nghieäm cho thaáy, söû duïng tieâu chuaån cuûa Lieân Xoâ (cuõ) hoaëc tieâu chuaån phoøng caáp I, II, III GMP ASEAN ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng phoøng moå saïch beänh vieän 2. Ñaõ tìm ñöôïc moät soá giaûi phaùp kyõ thuaät trong thieát keá cheá taïo heä thoáng thieát bò khöû truøng khoâng khí phoøng moå beänh vieän ñaït caùc chæ tieâu kyõ thuaät vaø 16 chæ tieâu söû duïng theo yªu cÇu chuyªn m«n kü thuËt. 3. Ñaõ xaây döïng ñöôïc moät moâ hình trình dieãn taïi Phoøng Hoài tænh – Beänh vieän Vieät Nam- Cu Ba Haø Noäi. Sau hôn 1 naêm söû duïng vaø kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû vi sinh cho thaáy, thieát bò xöû lyù khoâng khí coù hieäu quaû toát vaø coù tính khaû thi trong thöïc teá söû duïng. 4. Kieán nghò: 4.1. Coù theå aùp duïng roäng raõi ñeå xöû lyù khoâng khí ñaûm baûo moâi tröôøng saïch cho phoøng moå beänh vieän vaø caùc cô sôû coù nhu caàu xaây döïng phoøng saïch noùi chung. 4.2. Caàn xaây döïng tieâu chuaån hoùa caùc yeâu caàu veà thieát keá xaây döïng ñaëc thuø vaø yeâu caàu KT cho moät nhaø moå saïch ôû beänh vieän. (Baûn tieâu chuaån vaø caùc khuyeán caùo veà xaây döïng moâ hình nhaø moå saïch) 17 BAÛN TIEÂU CHUAÅN VAØ CAÙC KHUYEÁN CAÙO VEÀ XAÂY DÖÏNG MO HÌNH NHAØ MOÅ SAÏCH 1. Vieäc xaây döïng nhaø moå phaûi ñaït tieâu chuaån GMP ASEAN. 2. Yeâu caàu veà nhaø moå phaûi ñöôïc thieát keá theo nguyeân taéc moät chieàu vaø phaûi caùch ly caùc khu saïch coù caùc caáp ñoä khaùc nhau. 3. Phoøng haäu phaãu laø moät khu lieân hoaøn trong nhaø moå ñeå sau khi beänh nhaân ra khoûi khu moå ñöôïc ñöa vaøo haønh lang xanh vaø sang khu haäu phaãu (hay khu Chaêm soùc ñaëc bieät). 4. Khu haäu phaãu cuõng phaûi ñöôïc caáp gioù voâ truøng coù aùp suaát aâm caân ñoái vôùi caùc khu laân caän. 5. Nhaø moå phaûi ñöôïc caáp khí voâ truøng laøm maùt trung taâm hoaëc cuïc boä. Caùc phoøng moå voâ truøng phaûi ñaït aùp suaát döông khoâng nhoû hôn töø 20 – 40 Pa, coøn caùc phoøng moå höõu truøng thì phaûi taïo aùp suaát aâm caân ñoái vôùi vieäc caáp gioù voâ truøng cho phoøng moå vaø caùc khu vöïc laân caän ñeå traùnh bò laây nhieãm do huùt khí töø caùc khu vöïc laân caän vaøo phoøng moå. 6. Chaáp haønh qui trình veä sinh nhaø moå beänh vieän theo ñuùng qui ñònh cuûa Boä Y teá vôùi vieäc söû duïng nhöõng chaát khöû truøng phoøng oác theá heä môùi keát hôïp vôùi caùc chaát khöû truøng truyeàn thoáng vaø thay ñoåi caùc chaát khöû truøng (4-5 loaïi) ñeå traùnh vi khuaån khaùng hoùa chaát. 7. Chaáp haønh nghieâm caùc qui ñònh veà veä sinh con ngöôøi, röûa tay thöôøng qui vaø caùc qui ñònh khaùc veà trang phuïc baùc só. 8. Chaáp haønh nghieâm caùc qui ñònh veà xöû lyù thanh truøng duïng cuï thieát bò, beänh nhaân vaø caùc yeáu toá gaây nhieãm khaùc. 9. Yeâu caàu chaát löôïng phoøng moå veà maët vi sinh khuyeán caùo ñaït caáp III theo tieâu chuaån GMP ASEAN hay tieâu chuaån cuûa Lieân xoâ tröôùc ñaây. Theo tieâu chuaån cuûa Lieân xoâ cuõ ñoä nhieãm khoâng khí tröôùc moå laø 500 vi khuaån/m3 khoâng khí, vaø sau moå laø 1000 vi khuaån/m3, khoâng coù caùc vi khuaån chæ ñieåm veä sinh ñaït tieâu chuaån saïch vi sinh. Caùc vi khuaån chæ ñieåm veä sinh khoâng khí laø nhöõng vi khuaån tan maùu ñöôïc xaùc ñònh laø Saureus, Stropygenes, P. aeruginosa vaø caùc naám moác. Phoøng saïch ñaït tieâu chuaån caáp III theo TC GMP SEAN trong ñoù khoâng quaù 3.500.000 tieåu phaân côõ 0,5 micron hoaëc lôùn hôn; 20.000 tieåu phaân kích thöôùc lôùn hôn hoaëc baèng 5 micron; vaø khoâng quaù 500 vi sinh vaät soáng trong 1m3 khoâng khí. 10. Yeâu caàu trong phoøng moå veà nhieät ñoä laø 20-25oC vaø ñoä aåm laø 18 DANH S¸CH NH÷NG NG¦êI THùC HIÖN CHÝNH 1. Tr¬ng Ngäc S¬n – C¸n bé kü thuËt, Trung t©m Nghiªn cøu vμ TriÓn khai C«ng nghÖ M«i trêng (REDCET), B¸c sÜ chuyªn khoa I, Chñ nhiÖm ®Ò tμi. 2. Nh÷ng ngêi thùc hiÖn chÝnh: 2.1. Vò V¨n TiÔu-Chi nh¸nh phÝa Nam,Trung T©m NhiÖt ®íi ViÖt-Nga,TiÕn sÜ 2.2. NguyÔn Minh C¶o - Trung t©m REDCET, TiÕn sÜ 2.3. TrÇn ThÞ Tóc - Trung t©m REDCET, Kü s 2.4. TrÞnh Xu©n D¬ng - Trung t©m REDCET, Kü s 2.5. Vò Têng V©n - Trung t©m REDCET, Cö nh©n DANH S¸CH C¸C C¥ QUAN PHèI HîP CHÝNH 1. Chi nh¸nh phÝa Nam, Trung t©m NhiÖt ®íi ViÖt – Nga. 2. BÖnh viÖn h÷u nghÞ ViÖt Nam – Cu ba Hμ Néi. 1 MôC LôC Trang Më ®Çu 5 PhÇn 1 - Tæng quan 7 1.1. S¬ l†îc vÒ c«ng nghÖ läc khÝ v« trïng ë n†íc ngoμi 7 1.2. ë ViÖt nam 8 1.3. Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò th«ng khÝ v« trïng BÖnh viÖn 9 1.4. C¬ së lý thuyÕt vÒ läc khÝ v« trïng 18 1.5. VÊn ®Ò nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn vμ kiÓm so¸t nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn 21 1.6. Nh÷ng yªu cÇu cÇn thiÕt khi thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp giã v« trïng cho phßng mæ BÖnh viÖn. 26 PhÇn 2 - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 28 2.1. Ph†¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l†îng kh«ng khÝ trong phßng mæ 28 2.2. Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o phin läc bôi, vi khuÈn. 34 2.3. Nghiªn cøu thiÕt kÕ, chÕ t¹o thiÕt bÞ cÊp kh«ng khÝ v« trïng cho nhμ mæ BÖnh viÖn. 37 PhÇn 3 - KÕt qu¶ nghiªn cøu 41 3.1. m« t¶ tãm t¾t ph†¬ng ¸n thiÕt kÕ tèi †u thiÕt bÞ khö trïng kh«ng khÝ. 41 3.2. øng dông m« h×nh tr×nh diÔn hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ cho phßng mæ BÖnh viÖn. 45 3.3. KÕt qu¶ kiÓm tra vi sinh ë mét sè nhμ mæ c¸c BÖnh viÖn t¹i Hμ néi 47 3.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ chèng nhiÔm khuÈn cña m« h×nh hÖ thèng thiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ t¹i phßng mæ BÖnh viÖn ViÖt nam - Cu Ba 54 PhÇn 4 - Bμn luËn 59 PhÇn 5 - KÕt luËn vμ kiÕn nghÞ 61 B¶n tiªu chuÈn vμ c¸c khuyÕn c¸o vÒ x©y dùng m« h×nh nhμ mæ s¹ch 62 Tμi liÖu tham kh¶o 63 2 DANH MôC B¶NG BIÓU Trang B¶ng 1 HiÖu suÊt läc ®èi víi c¸c hÖ thèng th«ng khÝ vμ ®iÒu hoμ kh«ng khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn ®a khoa 11 B¶ng 2 NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn c¸c níc trªn thÕ giíi 22 B¶ng 3 NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ë ViÖt nam n¨m 2001 22 B¶ng 4 Tû lÖ nhiÔm khuÈn t¹i BÖnh viÖn Nhi ®ång 1- TP Hå ChÝ Minh 22 B¶ng 5 B¶ng c¸c chñng lo¹i kh¸ng thuèc, tû lÖ c¸c vi khuÈn g©y bÖnh kh¸ng thuèc nu«i cÊy ®îc 23 B¶ng 6 Tiªu chuÈn chÊt lîng kh«ng khÝ trong s¶n xuÊt thùc phÈm cña Romanovici 31 B¶ng 7 Thoâng soá kyõ thuaät cuûa giaáy loïc söû duïng ñeå cheá taïo phin loïc Hepa 34 B¶ng 8 Thoâng soá kyõ thuaät cuûa moät soá loaïi giaáy loïc buïi, vi khuaån 34 B¶ng 9 KÕt qu¶ thö nghiÖm c¸c ph¬ng ¸n t¹o dßng ®¬n híng trong thiÕt bÞ läc khÝ v« khuÈn 37 B¶ng 10 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn Sãc s¬n hμ néi n¨m 2001 47 B¶ng 11 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn m¾t Hμ néi n¨m 2001 48 B¶ng 12 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn m¾t Hμ néi n¨m 2002 48 B¶ng 13 Sè liÖu cÊy vi sinh BÖnh viÖn §èng ®a Hμ néi n¨m 2001 49 B¶ng 14 Sè liÖu cÊy vi sinh bÖnh viÖn saintpaul Hμ néi 50 B¶ng 15 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn Saintpaul Hμ Néi (N¨m 2002) 51 B¶ng 16 Sè liÖu cÊy vi khuÈn bÖnh viÖn 198 Hμ néi n¨m 2000 52 B¶ng 17 Sè liÖu cÊy vi khuÈn c¸c khu mæ BÖnh viÖn ViÖt Nam - Cu Ba 53 B¶ng 18 Sè liÖu kiÓm tra vi sinh tríc khi cã hÖ thèng xö lý t¹i Phßng Håi tØnh- BÖnh viÖn ViÖt nam -Cu Ba 54 B¶ng 19 Sè liÖu kiÓm tra vi sinh sau khi cã hÖ thèng xö lý t¹i Phßng Håi tØnh - BÖnh viÖn ViÖt nam -Cu Ba 55 B¶ng 20 KÕt qu¶ ®o vËn tèc giã cña hÖ thèng cÊp kh«ng khÝ v« trïng 56 B¶ng 21 §o hμm lîng bôi t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau trong phßng 57 B¶ng 22 B¶ng ®¸nh gi¸ c¶m quan cña c¸c c¸n bé lμm viÖc trong phßng Håi tØnh. 58 3 DANH MôC H×NH ¶NH Trang H×nh 1 Phin läc vi khuÈn do ®Ò tμi nghiªn cøu, thiÕt kÕ, chÕ t¹o 35 H×nh 2 Phßng s¹ch cã dßng ch¶y rèi 40 H×nh 3 Phßng s¹ch cã dßng ®¬n híng thæi ngang 40 H×nh 4 Phßng s¹ch cã dßng ®¬n híng thèi ®øng 40 H×nh 5 ThiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ côc bé 42 H×nh 6 ThiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ lo¹i l¾p trªn têng 43 H×nh 7 ThiÕt bÞ xö lý kh«ng khÝ lo¹i l¾p trªn trÇn 44 H×nh 8 Mét sè h×nh ¶nh vÒ m« h×nh tr×nh diÔn cña ®Ò tμi vμ hÖ thèng cÊp khÝ v« trïng t¹i BÖnh viÖn ViÖt Nam - Cu Ba 45 4 Më ®Çu BÖnh viÖn lμ n¬i héi tô nhiÒu lo¹i vi khuÈn vμ lμ n¬i cã nhiÒu c¬ héi cho sù l©y lan c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm. NhiÔm khuÈn BÖnh viÖn ®ang lμ vÊn ®Ò rÊt nãng báng ë c¸c n†íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lμ c¸c n†íc nghÌo, c¸c n†íc ®ang ph¸t triÓn. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn cã mét t¸c ®éng rÊt lín lμm gia t¨ng tÇn suÊt bÖnh, t¨ng chi phÝ ®iÒu trÞ, t¨ng thêi gian n»m viÖn, t¨ng tû lÖ tö vong, ngoμi ra cßn lμm gia t¨ng sù trçi dËy cña c¸c dßng vi khuÈn kh¸ng thuèc kh¸ng sinh. - NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn ngμy nay ®· trë thμnh mét th¸ch thøc mang tÝnh thêi ®¹i. Trong bÖnh viÖn, c¸c khu vùc cã nguy c¬ nhiÔm khuÈn cao lμ c¸c khoa, phßng cã bÖnh nh©n ph¬i nhiÔm cao víi vi khuÈn g©y bÖnh, ®ã lμ c¸c khoa (phßng) mæ, hËu phÉu. Theo thèng kª cu¶ HÖ thèng tÇm so¸t NhiÔm khuÈn bÖnh viÖn quèc gia, Trung t©m kiÓm so¸t bÖnh tËt Hoa kú, nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn x¶y ra ë nh÷ng bÖnh nh©n phÉu thuËt còng nh† nh÷ng bÖnh nh©n t¹i khoa håi søc cÊp cøu dao ®éng tõ 10 ®Õn 15%. V× vËy vÞÖc tæ chøc mét Ch†¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lμ mét nhiÖm vô cÇn thiÕt trong sù ph¸t triÓn cña ngμnh y tÕ. Bé y tÕ ViÖt nam tõ n¨m 1997 ®· ra quyÕt ®Þnh thμnh lËp Khoa chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. B¾t ®Çu Ch†¬ng tr×nh chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn còng cã nghÜa lμ b¾t ®Çu mét chuyÓn biÕn míi trong lÜnh vùc ch¨m sãc y tÕ toμn diÖn cña mçi quèc gia. ViÖc chèng nhiÔm khuÈn ë ViÖt nam vÉn cßn lμ lÜnh vùc míi mÎ vμ ®ang ë trong giai ®o¹n khëi ®Çu. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c¸c bÖnh viÖn vμ tæ chøc y tÕ céng ®ång n†íc ta lμ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vμ kh¶ n¨ng ch¨m sãc søc khoÎ tr†íc tiªn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn. §iÒu nμy phô thuéc rÊt nhiÒu vμo viÖc ®μo t¹o vμ huÊn luyÖn ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn. NghÜa lμ yÕu tè con ng†êi vÉn lμ yÕu tè quyÕt ®Þnh. VÊn ®Ò chèng nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn lμ nhiÖm vô cña tÊt c¶ mäi ng†êi tõ ng†êi ®Çu bÕp chuÈn bÞ thøc ¨n cho bÖnh nh©n ®Õn nh÷ng phÉu thuËt viªn thùc hiÖn c¸c cuéc mæ, ®Õn c¸c 5 ®iÒu d†ìng viªn thùc hiÖn thay b¨ng, ®Õn nh©n viªn vÖ sinh s¹ch khoa phßng... Tõ t×nh h×nh thùc tÕ vμ tÝnh nghiªm träng cña nhiÔm khuÈn bÖnh viÖn nh† ®· nªu ë trªn chóng t«i ®· tiÕn hμnh thùc hiÖn ®Ò tμi: Nghiªn cøu øng dông c¸c gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm trong c¸c khu mæ bÖnh viÖn. Víi môc tiªu: Thö nghiÖm kü thuËt xö lý v« khuÈn kh«ng khÝ b»ng mμng läc cho phßng mæ BÖnh viÖn gãp phÇn c¶i thiÖn m«i tr†êng BÖnh viÖn vμ hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. 6 PhÇn 1. Tæng quan 1.1.S¬ l‡îc vÒ C«ng nghÖ läc khÝ v« trïng ë n‡íc ngoμi: Cã thÓ nãi nghiªn cøu chèng nhiÔm khuÈn ë n†íc ngoμi chñ yÕu lμ nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ läc khÝ. ViÖc nghiªn cøu c¸c c«ng nghÖ xö lý m«i tr†êng nãi chung vμ xö lý bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt, n†íc nãi riªng ®· ®†îc triÓn khai tõ l©u vμ ng†êi ta ®· s¶n xuÊt trong ph¹m vi c«ng nghiÖp. Trong tμi liÖu cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn nh÷ng yÕu tè nªu trªn, cã nh÷ng tμi liÖu chuyªn kh¶o vÒ c¸c vËt liÖu läc bôi, vi khuÈn, trªn c¬ së c¸c chÊt liÖu kh¸c nhau [1,2], cã lo¹i chÕ t¹o tõ c¸c sîi tæng hîp nh† polieste, poliamid, còng cã c¸c lo¹i vËt liÖu läc lÊy tõ sîi nh©n t¹o nh† senluloacetat, sîi thuû tinh. Mét trong nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi vËt liÖu läc bôi vμ vi khuÈn lμ cã trë lùc khÝ ®éng häc rÊt nhá, nghÜa lμ cho kh«ng khÝ ®i qua dÔ dμng vμ gi÷ l¹i c¸c h¹t bôi cã kÝch th†íc bÊt kú tõ hÖ ph©n t¸n th« lín h¬n 1 micron ®Õn hÖ ph©n t¸n tinh d†íi 1 micron. §Ó gi÷ l¹i c¸c h¹t cã kÝch th†íc v« cïng nhá mμng läc hay giÊy läc ®†îc cÊu tróc b»ng 1 khung sîi trªn c¬ së nh©n t¹o (Senluloacetat) trªn nÒn mét lo¹i sîi tæng hîp: polieste, poliamid (nailon), polisunfon... t¹o ra mét khung ma trËn. Trªn khung ma trËn ®ã ®†îc ®an d¸t chång chÐo ch»ng chÞt lªn nhau b»ng mét lo¹i sîi cïng lo¹i hay sîi kh¸c lo¹i cã kÝch th†íc v« cïng m¶nh ®†êng kÝnh sîi 20-30 micron t¹o thμnh mét hÖ lç xèp cã kÝch th†íc lç tuú ý phô thuéc vμo ®Þnh l†îng xeo hoÆc t¹o thμnh mμng xèp polimer. Sù läc bôi vμ vi khuÈn trong kh«ng khÝ qua mμng läc lμ do kÕt qu¶ t¸c dông cña nhiÒu hiÖu øng nh† hiÖu øng va ®Ëp, hiÖu øng qu¸n tÝnh, hiÖu øng khuÕch t¸n, hiÖu øng tÜnh ®iÖn, hiÖu øng hÊp phô vμ hiÖu øng sμng läc. HiÖu øng sμng läc nghÜa lμ h¹t to bÞ gi÷ l¹i, h¹t nhá cho qua chØ ®ãng mét vai trß rÊt nhá trong c¬ chÕ läc kh«ng khÝ b»ng mμng läc. C¬ chÕ läc nh† trªn míi cã thÓ gi¶i thÝch ®†îc hiÖn t†îng c¸c h¹t cã kÝch th†íc nhá h¬n kÝch th†íc lç mμng läc vÉn bÞ gi÷ l¹i trªn phin läc [1,3,4,5] vμ thêi gian bÝt lç rÊt l©u. Trong kü thuËt, ng†êi ta ®· chÕ t¹o ra rÊt nhiÒu lo¹i vËt liÖu läc cã kh¶ n¨ng läc bôi kh¸c nhau tõ 40% ®Õn 99,999% viÖc kiÓm tra hiÖu qu¶ mμng läc dïng ®Ó läc kh«ng khÝ sö dông ph†¬ng ph¸p quang häc b»ng thiÕt bÞ KOL-45, KOL-90 víi h¹t son khÝ tiªu chuÈn cã d¹ng h×nh cÇu cïng 1 kÝch th†íc ®iÒu chÕ tõ dioctylphtalat (DOP) [2]. 7 HiÖn nay ë c¸c n†íc cã nhiÒu c¬ së ®· s¶n xuÊt giÊy läc bôi, vi khuÈn trong ph¹m vi c«ng nghiÖp víi c¸c chñng lo¹i vμ chÊt l†îng kh¸c nhau ®¸p øng nhu cÇu rÊt ®a d¹ng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp (*). Tõ c¸c lo¹i giÊy läc ®ã, ng†êi ta chÕ t¹o ra c¸c lo¹i phin läc ®Ó ®†a vμo c¸c thiÕt bÞ läc kh«ng khÝ. Tiªu chuÈn kü thuËt c¬ b¶n cña phin läc khÝ lμ ph¶i cã trë lùc khÝ ®éng häc nhá, c«ng suÊt läc lín (hμng ngμn m3/giê). Muèn vËy diÖn tÝch hiÖu dông cña phin läc ph¶i lín h¬n hμng chôc lÇn (tõ 10 ®Õn 20 lÇn) thiÕt diÖn ngang cña phin läc. C«ng nghÖ chÕ t¹o phin läc hiÖn nay chñ yÕu vÉn ph¶i tiÕn hμnh b»ng ph†¬ng ph¸p thñ c«ng theo 2 c¸ch chÌn chèng xÑp gi÷a c¸c mói giÊy dïng giÊy thiÕc gÊp nÕp vμ ph†¬ng ph¸p chÌn chØ. C¸c phin läc cã c«ng suÊt thÊp th†êng sö dông “con chÌn thiÕc” gÊp nÕp, cßn trong c«ng nghiÖp sö dông “con chÌn chØ”. GiÊy läc ®†îc gÊp nÕp theo h×nh zic-z¾c cã chiÒu cao mói tõ 80-150mm (max) vμ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®Ønh mói tõ 1mm ®Õn 4-5mm. Víi 2 ph†¬ng ph¸p nh† trªn cã thÓ chÕ t¹o phin läc cã kÝch th†íc vμ d¹ng h×nh häc tuú ý. Khi ®· cã nguyªn liÖu lμ giÊy läc bôi, vi khuÈn cã thÓ chÕ t¹o ra phin läc vμ tõ phin läc cã thÓ thiÕt kÕ chÕ t¹o ra c¸c lo¹i thiÕt bÞ v« trïng kh«ng khÝ phôc vô cho tÊt c¶ c¸c ngμnh cã nhu cÇu cÊp kh«ng khÝ v« trïng trong ®ã cã ngμnh Y tÕ. VÒ vÊn ®Ò nμy còng cã nhiÒu ph¸t minh s¸ng chÕ vμ s¸ch chuyªn kh¶o ®Ò cËp tíi [6,7,8...16]. 1.2. ë ViÖt nam: Nh÷ng nghiªn cøu trong lÜnh vùc chÕ t¹o vËt liÖu läc bôi, vi khuÈn, ®éc tè hãa chÊt ®†îc tiÕn hμnh nhiÒu thËp niªn t¹i ViÖn Hãa häc qu©n sù-Bé t† lÖnh Hãa häc tõ nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû 20. Víi sù gióp ®ì cña Liªn x« (cò) vμ Trung quèc, ViÖn hãa häc qu©n sù ®†îc trang bÞ kh¸ ®Çy ®ñ nh÷ng thiÕt bÞ nghiªn cøu vμ kiÓm tra cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l†îng cña vËt liÖu läc (bôi, vi khuÈn, hãa chÊt ®éc) còng nh† c¸c thiÕt bÞ phßng chèng vò khÝ: nguyªn tö, sinh häc, hãa häc. Cô thÓ nh÷ng thiÕt bÞ nghiªn cøu chÕ t¹o vμ kiÓm tra giÊy läc vi trïng bao gåm nåi nÊu giÊy, m¸y nghiÒn, m¸y xeo giÊy, c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra trë lùc giÊy läc, ®é bÒn kÐo ®øt vμ kÐo r¸ch, thiÕt bÞ ®o kh¶ n¨ng läc son khÝ s†¬ng dÇu tiªu chuÈn (DOP) cña giÊy läc...ThiÕt bÞ nghiªn cøu vμ kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt l†îng c¸c chÊt hÊp phô nh† lß quay – dïng ®Ó than ho¸ vμ ho¹t hãa than, thiÕt bÞ vμ qui tr×nh tÈm xóc t¸c, m¸y sÊy tÇng s«i, dông cô ®o trë lùc phin läc, ®é kÝn thiÕt bÞ läc, kh¶ n¨ng hÊp phô cña 8 c¸c chÊt hÊp phô trªn c©n hÊp phô ®éng häc, c©n Macben, thiÕt bÞ x¸c ®Þnh cÊu tróc lç xèp cña chÊt hÊp phô nh† tû träng thùc vμ tû träng biÓu kiÕn, bÒ mÆt riªng, ®†êng kÝnh lç xèp, sù ph©n bè lç xèp b»ng ph†¬ng ph¸p Porometer vμ míi ®©y ®†îc nhμ n†íc ®Çu t† trang bÞ thªm mét sè m¸y mãc thiÕt bÞ míi nh†: thiÕt bÞ ®o hÊp phô bÒ mÆt NOVA-2200 (Hoa kú), s¾c ký khÝ HP-6890 (Hoa kú)... Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu, ®Õn nay cã thÓ nãi trong lÜnh vùc chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn vÉn chØ dõng l¹i trong ph¹m vi phßng thÝ nghiÖm, cha cã thÓ ®a ra s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp víi nhiÒu lý do kh¸c nhau, nh†ng chñ yÕu vÉn lμ ch†a ®¹t c¸c chØ tiªu kü thuËt c¬ b¶n vÒ hÖ sè lät vμ trë lùc giÊy läc. §iÒu ®ã chøng tá tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt vËt liÖu läc son khÝ vi trïng. Cßn c¸c c¬ quan nghiªn cøu vÒ giÊy vμ c¸c nhμ m¸y giÊy cña ViÖt nam chØ s¶n xuÊt ®†îc c¸c lo¹i giÊy v¨n phßng th«ng dông, c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng yªu cÇu chÕ t¹o giÊy läc vi khuÈn. §iÒu nμy ®· ®†îc thö nghiÖm qua nh÷ng ®ît chÕ t¹o c«ng nghiÖp t¹i ViÖn-giÊy-Senlulo ViÖt Tr× vμo nh÷ng n¨m 1978 - 1980. 1.3 - Quan ®iÓm chung vÒ vÊn ®Ò th«ng khÝ v« trïng bÖnh viÖn. Nh÷ng tiÕn bé trong y häc vμ c«ng nghÖ ®ßi hái c¸c nhu cÇu ®iÒu hoμ vμ th«ng khÝ thÝch hîp cña c¸c bÖnh viÖn. §iÒu hoμ vμ th«ng khÝ t¹i bÖnh viÖn ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi bÖnh nh©n h¬n lμ viÖc ph¸t triÓn c¸c tiÖn nghi. Trong nhiÒu tr†êng hîp ®iÒu hoμ kh«ng khÝ thÝch hîp lμ yÕu tè ch÷a bÖnh vμ trong mét sè tr†êng hîp nã ®ãng vai trß chÝnh yÕu, nh÷ng kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a ®iÒu hoμ kh«ng khÝ cho c¸c bÖnh viÖn vμ cho c¸c cÊu tróc x©y dùng kh¸c xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu h¹n chÕ chuyÓn ®éng kh«ng khÝ trong vμ gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau. Tõ nhu cÇu ®Æc tr†ng th«ng giã vμ läc giã ®Ó lμm lo·ng bít vμ tÈy bá « nhiÔm d†íi d¹ng mïi vμ c¸c vi sinh vËt trong kh«ng khÝ, vμ tõ nhu cÇu nhiÖt ®é vμ ®é Èm kh¸c nhau cho c¸c khu vùc kh¸c nhau. Mét bÖnh viÖn hiÖn ®¹i ph¶i cã cÊu tróc x©y dùng mang tÝnh ®Æc thï do yªu cÇu thiÕt kÕ cña nã ¶nh h†ëng ®Õn viÖc b¶o ®¶m m«i tr†êng v« trïng. Trong sè c¸c ®Æc tr†ng thiÕt kÕ liªn quan tíi ng†êi thiÕt kÕ x©y dùng lμ sù liªn hÖ c¸c ®Æc tr†ng nμy víi « nhiÔm do vi khuÈn bay trong kh«ng trung vμ ¶nh h†ëng cña nã ®èi víi tû 9 lÖ nhiÔm trïng. Ngoμi viÖc cung cÊp mét m«i tr†êng s¹ch kh«ng cã bôi, mïi, « nhiÔm ho¸ chÊt, ng†êi thiÕt kÕ x©y dùng cßn ph¶i ®èi mÆt, nh† trªn ®· ®Ò cËp, víi chÊt l†îng kh«ng khÝ khi thiÕt kÕ m«i tr†êng bÖnh viÖn – m«i tr†êng bÞ « nhiÔm do vi khuÈn trong kh«ng gian bÖnh viÖn. Ng†êi ta cho r»ng, c¸c hÖ thèng kh«ng khÝ ®†îc thiÕt kÕ hîp lý khi sö dông c¸c thiÕt bÞ läc khÝ hiÖu qu¶ cao, cã thÓ t¹o m«i tr†êng kh«ng khÝ kh«ng cã vi khuÈn, ®ã lμ kh«ng khÝ ngoμi trêi hay kh«ng khÝ ®†îc lu©n chuyÓn tõ bªn trong khu vùc cÇn xö lý. NÕu ®†îc läc vμ duy tr× hîp lý, khi dïng mμng läc ®Ó th«ng khÝ kh«ng khÝ sÏ kh«ng bÞ nhiÔm khuÈn. ¤ nhiÔm kh«ng khÝ do sù hiÖn diÖn cña con ng†êi vμ c¸c ho¹t ®éng cña hä ®èi víi møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ ®· thÓ hiÖn trong c¸c nghiªn cøu m«i tr†êng ®†îc tiÕn hμnh t¹i c¸c bÖnh viÖn trong thêi gian gÇn ®©y. Nh÷ng nghiªn cøu thèng kª tû lÖ nhiÔm trïng víi sù cã mÆt vi khuÈn trong kh«ng khÝ ®· kh«ng ®†îc tiÕn hμnh mét c¸ch cã hÖ thèng mÆc dï cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· nªu rÊt râ mèi quan hÖ gi÷a tû lÖ nhiÔm trïng vÕt th†¬ng vμ chÊt l†îng kh«ng khÝ. V× thiÕu th«ng tin ®Çy ®ñ, c¸c tμi liÖu nghiªn cøu y häc cã thÓ ®†a ra møc ®é hay giíi h¹n cho phÐp « nhiÔm vi khuÈn trong kh«ng khÝ ë c¸c khu vùc kh¸c nhau cña bÖnh viÖn. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c tμi liÖu y häc ®Òu nhÊt trÝ ®é « nhiÔm nªn gi÷ møc tèi thiÓu ®Æc biÖt, ë c¸c khu vùc nh¹y c¶m nh† phßng mæ, phßng sinh, phßng ch¨m sãc trÎ, nh÷ng n¬i ch¨m sãc bÖnh nh©n báng vμ ch¨m sãc t¨ng liÒu ®iÒu trÞ. Cïng víi viÖc kiÓm so¸t mïi, viÖc th«ng khÝ ®¸p øng ®†îc c¸c biÖn ph¸p lμm lo·ng m«i tr†êng « nhiÔm vi khuÈn vμ nh† mét t¸c nh©n l†u chuyÓn cã thÓ lo¹i bá sù « nhiÔm ®ã. Sè lÇn th«ng khÝ theo yªu cÇu trong mét giê ®Ó t¹o ra m«i tr†êng phï hîp cho khu vùc riªng biÖt t¹i bÖnh viÖn sÏ phô thuéc vμo chøc n¨ng ho¹t ®éng cña khu vùc, sè ng†êi liªn quan, møc ®é nguy hiÓm mμ bÖnh nh©n ph¶i g¸nh chÞu. §Ó c¶i thiÖn chÊt l†îng kh«ng khÝ, ng†êi ta khuyÕn c¸o kh«ng ®†îc sö dông réng r·i ®Ìn tiÖt khuÈn tia cùc tÝm t¹i c¸c bÖnh viÖn do khã che ch¾n ®ång thêi ®Ó b¶o vÖ bÖnh nh©n vμ mäi ng†êi liªn quan, do kh¶ n¨ng diÖt vi sinh cña tia cùc tÝm kh«ng thÓ thùc hiÖn ®†îc ®Æc biÖt trong tr†êng vi sinh chuyÓn vËn trong bôi. L¾p 10 ®Ìn tiÖt khuÈn trong c¸c hÖ thèng èng dÉn cã hiÖu qu¶ cao h¬n. Mét yÕu tè quan träng kh¸c trong viÖc ®¶m b¶o chÊt l†îng kh«ng khÝ lμ ph¶i lÊy khÝ ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh«ng gÇn mÆt ®Êt, kh«ng kÒ cËn víi n¬i th¶i khãi bôi cña bÖnh viÖn hoÆc c¸c khu nhμ tiÕp gi¸p kÕ bªn, v× nh† vËy sÏ t¹o nguy c¬ ®†a khÝ bÞ « nhiÔm nguy hiÓm tõ c¸c nguån nh† khãi xe, thuèc trõ s©u, vi khuÈn tõ r¸c r†ëi x©m nhËp kh«ng khÝ. Ng†êi ta nhËn thÊy hÇu hÕt viÖc lÊy khÝ ngoμi trêi ë nh÷ng n¬i th¶i khãi bôi g©y nªn t×nh tr¹ng « nhiÔm thø cÊp. VÒ viÖc lÊy khÝ ngoμi trêi nh† ®Ò cËp ë trªn cμng xa nguån « nhiÔm cμng tèt vμ kho¶ng c¸ch th†êng kh«ng d†íi 7,6m (25feet). PhÇn lÊy khÝ ngoμi trêi phôc vô cho c¸c hÖ thèng trung t©m nªn ®Æt cμng cao cμng tèt vμ kh«ng d†íi 6 feet tøc 1,83m c¸ch mÆt ®Êt, hoÆc nÕu l¾p trªn m¸i th× c¸ch trªn m¸i 0,91m. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho r»ng 90% c¸c h¹t t×m thÊy trong m«i tr†êng bÖnh viÖn cã ®†êng kÝnh lín h¬n 5 Pm vμ ®†êng kÝnh trung b×nh cña chóng th†êng tõ 6Pm ®Õn 14Pm. - ë c¸c khu vùc nh¹y c¶m yªu cÇu hiÖu suÊt läc ®Õn 95%. C¸c thiÕt bÞ läc Hepa ®· qua kiÓm tra hiÖu suÊt läc ®èi víi DOP 99,997% nªn ®†îc sö dông vμo c¸c hÖ thèng cung cÊp khÝ phôc vô c¸c phßng ch÷a trÞ l©m sμng cho bÖnh nh©n cã t×nh tr¹ng dÔ bÞ nhiÔm trïng cao do bÖnh b¹ch cÇu vμ báng. Trong hÖ thèng läc nªn ®Æt ¸p kÕ ®Ó ®o ¸p suÊt suy gi¶m qua phin läc, tõ ®ã x¸c ®Þnh thêi ®iÓm cÇn thay thÕ phin läc. B¶ng d†íi ®©y ®†a ra sè liÖu vÒ hiÖu suÊt läc ®èi víi c¸c hÖ thèng th«ng khÝ vμ ®iÒu hoμ kh«ng khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn ®a khoa. B¶ng 1 - HiÖu suÊt läc ®èi víi c¸c hÖ thèng th«ng khÝ vμ ®iÒu hoμ kh«ng khÝ t¹i c¸c bÖnh viÖn ®a khoa HiÖu suÊt läc(%) TT Yªu cÇu thiÕt kÕ cho c¸c khu vùc Sè l‡îng tèi thiÓu c¸c bé läc Läc cÊp I Läc cÊp II 1 C¸c khu vùc nh¹y c¶m (a) 2 25 90 2 C¸c khu vùc ch¨m sãc bÖnh nh©n ch÷a trÞ, chÈn ®o¸n. 2 25 90 3 C¸c khu vùc chuÈn bÞ thùc phÈm vμ giÆt giò. 1 80 4 C¸c khu vùc hμnh chÝnh, l†u khã vμ gi÷ r¸c 1 25 11 a- Gåm c¸c khu phßng mæ, phßng sinh, nhμ an d†ìng, phßng håi søc, c¸c khu vùc t¨ng liÒu ®iÒu trÞ. D÷ liÖu ®†a ra trong b¶ng 1 m« t¶ møc ®é nhiÔm bÈn cã thÓ bÞ ph©n t¸n trong kh«ng khÝ t¹i m«i tr†êng bÖnh viÖn do c¸c ho¹t ®éng th†êng ngμy ®èi víi c«ng t¸c ch¨m sãc bÖnh nh©n. Do c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®ã vμ hËu qu¶ ph©n t¸n vi khuÈn c¸c hÖ thèng xö lý khÝ nªn ®†îc thiÕt kÕ cã cÊu tróc sao ®Ó chuyÓn ®éng khÝ lμm gi¶m thiÓu sù lan réng t×nh tr¹ng nhiÔm bÈn. Kh¸i niÖm l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar ®†îc ph¸t triÓn cho viÖc sö dông phßng s¹ch c«ng nghiÖp ®· thu hót sù quan t©m cña nhiÒu nhμ nghiªn cøu y häc. Cã nh÷ng quan ®iÓm ñng hé c¶ hai hÖ thèng l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar theo chiÒu ngang vμ chiÒu däc cã hoÆc kh«ng cã c¸c v¸ch ng¨n cè ®Þnh hoÆc di ®éng xung quanh nhãm phÉu thuËt. NhiÒu nhμ nghiªn cøu kh«ng t¸n ®ång l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar cho c«ng viÖc phÉu thuËt nh†ng cã rÊt nhiÒu nhμ ®Ò x†íng hÖ thèng khÝ t†¬ng tù trong tμi liÖu. L†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar trong c¸c phßng phÉu thuËt ®†îc ®Þnh nghÜa nh† dßng khÝ phÇn lín lμ ®¬n h†íng khi kh«ng bÞ c¶n trë. CÊu tróc l†u chuyÓn khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar ®¬n h†íng th«ng th†êng cã vËn tèc 90r20 fpm (0,46r 0,1m/s). Sö dông c¸c hÖ thèng l†u chuyÓn kh«ng khÝ theo ph†¬ng ph¸p Laminar trong c¸c phßng phÉu thuËt bÞ giíi h¹n do ch†a cã sù chÊp thuËn cña c¸c tæ chøc nghiªn cøu Y häc nh† uû ban m«i tr†êng Phßng