CHƯƠNG I: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Công nghiệp sản xuất giấy và bột giấy chiếm vị trí quan trọng trong nền kinh tế nước ta. Công nghiệp giấy phát triển cùng với sự phát triển của kinh tế xã hội, nhu cầu về các sản phẩm giấy ngày càng tăng, thu hút nhiều lao động tham gia cùng kéo theo sự phát triển của một số ngành liên quan như: lâm nghiệp, xuất nhập khẩu, vận tải, ; chính vì vậy ngành công nghiệp này không thể thiếu được trong đời sống của người dân.
Công nghiệp sản xuất giấy ra đời vừa đáp ứng được nhu cầu trong nước vừa giải quyết việc làm cho một bộ phận đáng kể nhân dân. Giấy đáp ứng các nhu cầu bức thiết trong cuộc sống con người để phục vụ nhiều mục đích khác nhau như: giấy viết, giấy in, giấy bao bì, vàng mã, sinh hoạt Bột giấy được sản xuất từ các nguyên liệu chủ yếu là gỗ, tre, nứa, lồ ô, giấy tái sinh. Tuy nhiên, nếu lượng nước thải do ngành công nghiệp này thải ra mà không qua xử lý sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường nước. Độc tính của các dòng nước thải từ các nhà máy sản xuất bột giấy và là do sự hiện diện một hỗn hợp phức tạp các dịch chiết trong than cây bao gồm: nhựa cây, các axit béo, lignin và một số sản phẩm phân hủy của lignin đã bị clo hóa có trọng lượng phân tử thấp. Nồng độ của một số chất từ dịch chiết có khả năng gây ức chế đối với cá. Khi xả trực tiếp nguồn nước thải này ra kênh rạch sẽ hình thành từng mảng giấy nổi lên trên mặt nước, làm cho nước có độ màu khá cao và hàm lượng DO trong nước hầu như bằng không. Điều này không những ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của sinh vật nước mà còn gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân trong khu vực.
Hiện nay có khoảng 90 nhà máy đang hoạt động trong cả nước, sản lượng giấy các tỉnh phía nam gần 90000 tấn/năm, trong đó Thành phố Hồ Chí Minh chiếm hơn 12000 tấn/năm. Tổng sản lượng bột giấy ở miền nam đạt đến 92500 tấn/năm. Nước thải của ngành công nghiệp giấy có hàm lượng COD khá cao 22000 – 46500mg/l, BOD chiếm từ 40 – 60 % COD phần lớn được gây ra từ những chất hữu cơ không Lignin. Ngoài các chỉ tiêu ô nhiễm của nước thải dịch đen đã được đề cập thì nước thải của xeo giấy có tỉ lệ COD, BOD, Lignin không cao bằng nước thải dịch đen nhưng các chỉ tiêu này cũng vượt quá giới hạn cho phép, do đó cần xử lý trước khi xả vào nguồn tiếp nhận là một điều tất yếu.
II. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI
Với hiện trạng môi trường như vậy, vấn đề nghiên cứu công nghệ thích hợp xử lý nước thải cho ngành công nghiệp sản xuất bột giấy và giấy là hết sức cần thiết. Đề tài này được thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu và đề xuất công nghệ xử lý nước thải thích hợp cho nhà máy giấy Tam Hiệp với công suất thải 250 m3/ngày đêm.
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
Tìm hiểu nguồn gốc, tính chất đặc trưng, khả năng gây ô nhiễm của nước thải sản xuất giấy và bột giấy của nhà máy giấy Tam Hiệp.
Tổng quan về các phương pháp xử lý nước thải công nghiệp sản xuất giấy và bột giấy.
Lựa chọn công nghệ xử lý nước thải phù hợp.
Tính toán thiết kế các công trình xử lý.
IV. PHẠM VI ĐỀ TÀI
Việc ứng dụng công nghệ xử lý chung cho một ngành công nghiệp rất khó khăn, do mỗi nhà máy có đặc trưng riêng về công nghệ, nguyên vật liệu sản xuất, nên thành phần và tính chất nước thải thường khác nhau. Phạm vi ứng dụng của nghiên cứu là xử lý nước thải Công ty giấy Tam Hiệp, đặt tại xã Long Thành – Long Phước, huyện Bến cầu, tỉnh Tây Ninh.
V. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Trên cơ sở thu thập thông tin về công nghệ sản xuất và tình hình phát sinh nước thải tại nhà máy Tam Hiệp, đề tài tiến hành nghiên cứu và đề xuất công nghệ xử lý nước thải cho Công ty giấy Tam Hiệp.
MỤC LỤC
Mục lục
Lời cảm ơn
Danh mục các bảng
Danh mục các hình
Danh mục các bản vẽ
CHƯƠNG I: MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề 1
II. Mục đích đề tài 2
III. Nội dung đề tài 2
IV. Phạm vi đề tài 2
V. Phương pháp thực hiện 3
CHƯƠNG II: TỔNG QUAN VỀ NGÀNH CÔNG NGHIỆP SẢN XUẤT BỘT GIẤY VÀ GIẤY
I. Hiện trạng ngành công nghiệp sản xuất bột giấy và giấy 4
II. Công nghệ sản xuất bột giấy và giấy 8
1. Nguyên liệu 8
2. Công nghệ sản xuất bột giấy và giấy 9
III. Các vấn đề liên quan đến môi trường 12
1. Các nguồn gây ô nhiễm 12
2. Thực trạng ô nhiễm trong công nghệ sản xuất giấy 13
3. Giải pháp cho ngành công nghiệp giấy 14
CHƯƠNG III: GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY TAM HIỆP
I. Giới thiệu về công ty 17
1. Vị trí địa lý 17
2. Các sản phẩm chính của công ty 18
3. Nhu cầu về nguyên, nhiên liệu 19
4. Công nghệ sản xuất bột giấy 20
5. Công nghệ sản xuất giấy 24
6. Danh mục máy móc thiết bị 25
7. Nhu cầu về nhân lực 27
II. Các nguồn gây ô nhiễm môi trường 27
1. Nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí 27
2. Nguồn gây ô nhiễm môi trường nước 29
3. Nguồn phát sinh chất thải rắn 31
III. Các biện pháp khắc phục 31
1. Khống chế ô nhiễm ồn 31
2. Khống chế ô nhiễm không khí 32
3. Khống chế ô nhiễm môi trường nước 33
CHƯƠNG IV: CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ NƯỚC THẢI CÔNG NGHIỆP BỘT GIẤY VÀ GIẤY
I. Xử lý cơ học 34
1. Song chắn rác hoặc thiết bị nghiền rác 34
2. Bể lắng 35
II. Các phương pháp hóa lý 36
1. Keo tụ 36
2. Tuyển nổi 37
3. Hấp phụ 39
III. Các phương pháp hóa học 39
1. Phương pháp trung hòa 39
2. Phương pháp oxy hóa – khử 40
3. Kết tủa hóa học 40
IV. Phương pháp sinh học hiếu khí 41
V. Một số công nghệ xử lý nước thải công nghiệp sản xuất giấy và bộ giấy đã được sử dụng 45
1. Công ty giấy Hòa Phương 46
2. Nhà máy sản xuất giấy và bột giấy Xuân Đức 46
CHƯƠNG V: LỰA CHỌN CÔNG NGHỆ VÀ TÍNH TOÁN CÔNG TRÌNH
I. Cơ sở lựa chọn công nghệ 47
1. Lưu lượng nước thải 47
2. Đặc tính nước thải đầu vào 47
3. Tiểu chuẩn nước thải đầu ra 48
II. Lựa chọn công nghệ 48
1. Hai phương án đề xuất 48
2. So sánh hai phương án 51
3. Thuyết minh sơ đồ công nghệ 53
III. Tính toán công trình 54
1. Song chắn rác 54
2. Hố thu 56
3. Bể điều hòa 56
4. Bể lắng I 59
5. Bể trộn 63
6. Bể phản ứng xoáy kết hợp với bể lắng đứng 65
7. Ngăn trung hòa 69
8. Bể Aerotank 69
9. Bể lắng II 80
10. Bể khử trùng 84
11. Ngăn chứa bùn 86
12. Bể nén bùn 86
13. Lọc ép dây đai 89
CHƯƠNG VI: TÍNH TOÁN KINH TẾ CHO HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC THẢI
I. Vốn đầu tư cho từng hạng mục 90
1. Phần xây dựng 90
2. Phần thiết bị 91
II. Chi phí quản lý và vận hành 92
1. Chi phí nhân công 92
2. Chi phí điện năng 92
3. Chi phí hóa chất 92
4. Giá thành một m3 nước 93
CHƯƠNG VII: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
I. Kết luận 94
II. Kiến nghị 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
95 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2760 | Lượt tải: 3
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Nghiên cứu và đề xuất công nghệ xử lý nước thải thích hợp cho nhà máy giấy Tam Hiệp với công suất thải 250 m3/ngày đêm, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÖÔNG I: MÔÛ ÑAÀU
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Coâng nghieäp saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy chieám vò trí quan troïng trong neàn kinh teá nöôùc ta. Coâng nghieäp giaáy phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá xaõ hoäi, nhu caàu veà caùc saûn phaåm giaáy ngaøy caøng taêng, thu huùt nhieàu lao ñoäng tham gia cuøng keùo theo söï phaùt trieån cuûa moät soá ngaønh lieân quan nhö: laâm nghieäp, xuaát nhaäp khaåu, vaän taûi,… ; chính vì vaäy ngaønh coâng nghieäp naøy khoâng theå thieáu ñöôïc trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân.
Coâng nghieäp saûn xuaát giaáy ra ñôøi vöøa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu trong nöôùc vöøa giaûi quyeát vieäc laøm cho moät boä phaän ñaùng keå nhaân daân. Giaáy ñaùp öùng caùc nhu caàu böùc thieát trong cuoäc soáng con ngöôøi ñeå phuïc vuï nhieàu muïc ñích khaùc nhau nhö: giaáy vieát, giaáy in, giaáy bao bì, vaøng maõ, sinh hoaït…Boät giaáy ñöôïc saûn xuaát töø caùc nguyeân lieäu chuû yeáu laø goã, tre, nöùa, loà oâ, giaáy taùi sinh. Tuy nhieân, neáu löôïng nöôùc thaûi do ngaønh coâng nghieäp naøy thaûi ra maø khoâng qua xöû lyù seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng nöôùc. Ñoäc tính cuûa caùc doøng nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy saûn xuaát boät giaáy vaø laø do söï hieän dieän moät hoãn hôïp phöùc taïp caùc dòch chieát trong than caây bao goàm: nhöïa caây, caùc axit beùo, lignin…vaø moät soá saûn phaåm phaân huûy cuûa lignin ñaõ bò clo hoùa coù troïng löôïng phaân töû thaáp. Noàng ñoä cuûa moät soá chaát töø dòch chieát coù khaû naêng gaây öùc cheá ñoái vôùi caù. Khi xaû tröïc tieáp nguoàn nöôùc thaûi naøy ra keânh raïch seõ hình thaønh töøng maûng giaáy noåi leân treân maët nöôùc, laøm cho nöôùc coù ñoä maøu khaù cao vaø haøm löôïng DO trong nöôùc haàu nhö baèng khoâng. Ñieàu naøy khoâng nhöõng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng soáng cuûa sinh vaät nöôùc maø coøn giaùn tieáp aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân trong khu vöïc.
Hieän nay coù khoaûng 90 nhaø maùy ñang hoaït ñoäng trong caû nöôùc, saûn löôïng giaáy caùc tænh phía nam gaàn 90000 taán/naêm, trong ñoù Thaønh phoá Hoà Chí Minh chieám hôn 12000 taán/naêm. Toång saûn löôïng boät giaáy ôû mieàn nam ñaït ñeán 92500 taán/naêm. Nöôùc thaûi cuûa ngaønh coâng nghieäp giaáy coù haøm löôïng COD khaù cao 22000 – 46500mg/l, BOD chieám töø 40 – 60 % COD phaàn lôùn ñöôïc gaây ra töø nhöõng chaát höõu cô khoâng Lignin. Ngoaøi caùc chæ tieâu oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi dòch ñen ñaõ ñöôïc ñeà caäp thì nöôùc thaûi cuûa xeo giaáy coù tæ leä COD, BOD, Lignin khoâng cao baèng nöôùc thaûi dòch ñen nhöng caùc chæ tieâu naøy cuõng vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp, do ñoù caàn xöû lyù tröôùc khi xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän laø moät ñieàu taát yeáu.
MUÏC ÑÍCH ÑEÀ TAØI
Vôùi hieän traïng moâi tröôøng nhö vaäy, vaán ñeà nghieân cöùu coâng ngheä thích hôïp xöû lyù nöôùc thaûi cho ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát boät giaáy vaø giaáy laø heát söùc caàn thieát. Ñeà taøi naøy ñöôïc thöïc hieän nhaèm muïc ñích nghieân cöùu vaø ñeà xuaát coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi thích hôïp cho nhaø maùy giaáy Tam Hieäp vôùi coâng suaát thaûi 250 m3/ngaøy ñeâm.
NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI
Tìm hieåu nguoàn goác, tính chaát ñaëc tröng, khaû naêng gaây oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy cuûa nhaø maùy giaáy Tam Hieäp.
Toång quan veà caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy.
Löïa choïn coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp.
Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù.
PHAÏM VI ÑEÀ TAØI
Vieäc öùng duïng coâng ngheä xöû lyù chung cho moät ngaønh coâng nghieäp raát khoù khaên, do moãi nhaø maùy coù ñaëc tröng rieâng veà coâng ngheä, nguyeân vaät lieäu saûn xuaát, neân thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi thöôøng khaùc nhau. Phaïm vi öùng duïng cuûa nghieân cöùu laø xöû lyù nöôùc thaûi Coâng ty giaáy Tam Hieäp, ñaët taïi xaõ Long Thaønh – Long Phöôùc, huyeän Beán caàu, tænh Taây Ninh.
PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN
Treân cô sôû thu thaäp thoâng tin veà coâng ngheä saûn xuaát vaø tình hình phaùt sinh nöôùc thaûi taïi nhaø maùy Tam Hieäp, ñeà taøi tieán haønh nghieân cöùu vaø ñeà xuaát coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi cho Coâng ty giaáy Tam Hieäp.
Chöông II: TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP
SAÛN XUAÁT BOÄT GIAÁY VAØ GIAÁY
HIEÄN TRAÏNG NGHAØNH COÂNG NGHIEÄP SAÛN XUAÁT BOÄT GIAÁY VAØ GIAÁY
Coâng nghieäp giaáy ôû nöôùc ta coù qui moâ saûn xuaát coøn nhoû. Naêng löïc saûn xuaát boät giaáy ñaït khoaûng 150 - 170 ngaøn taán/naêm, naêng suaát thieát keá cuûa caùc cô sô saûn xuaát giaáy vaøo khoaûng 250 ngaøn taán/naêm. Gaàn ñaây saûn löôïng giaáy trong nöôùc ñaït khoaûng 200 - 250 ngaøn taán/naêm, trong ñoù boät giaáy khoaûng 120 - 150 ngaøn taán. Löôïng boät giaáy thieáu huït ñöôïc buø ñaép baèng vieäc xöû lyù giaáy cuõ vaø boät nhaäp khaåu.
Veà saûn phaåm, ngaønh ñaõ saûn xuaát ñöôïc caùc loaïi giaáy chuû yeáu laø: giaáy in baùo, giaáy in, giaáy vieát, giaáy veä sinh - sinh hoaït, giaáy bao bì, giaáy vaøng maõ noäi ñòa vaø xuaát khaåu. Chaát löôïng giaáy noùi chung chæ ñaït möùc trung bình hoaëc döôùi trung bình so vôùi khu vöïc vaø treân theá giôùi. Nhöõng loaïi giaáy khaùc (giaáy bao bì chaát löôïng cao, giaáy kyõ thuaät nhö: caùc loaïi giaáy loïc, giaáy caùch ñieän) ñöôïc nhaäp khaåu. Trung bình nhöõng naêm qua, nöôùc ta nhaäp khoaûng treân döôùi 100 ngaøn taán giaáy caùc loaïi moãi naêm. Tính veà soá giaáy saûn xuaát trong nöôùc thì Vieät Nam moãi naêm tieâu thuï gaàn 300 ngaøn, tính theo ñaàu ngöôøi ñaït xaáp xæ 4 kg/naêm. Ñaây laø chæ soá raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä phaùt trieån vaên hoùa. Theo chæ soá naøy Vieät Nam ñöùng cuoái cuøng trong khu vöïc vaø thuoäc loaïi thaáp nhaát theá giôùi. Caùc nöôùc phaùt trieån coù möùc söû duïng giaáy tính theo ñaàu ngöôøi laø 200 - 300 kg /naêm, caùc nöôùc Ñoâng Nam aù cuõng ñaït 30 - 100 kg/naêm.
Ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ngaønh giaáy Vieät Nam laø phaân taùn raát roäng. Vôùi toång saûn löôïng (treân 200 ngaøn taán/naêm) töông ñöông moät xí nghieäp trung bình ôû caùc nöôùc phaùt trieån, ngaønh giaáy Vieät Nam coù tôùi hôn 100 cô sôû saûn xuaát. Qui moâ voâ cuøng ña daïng vaø phaân boá khaép ba mieàn Baéc, Trung, Nam.
Veà nguyeân lieäu, ngaønh saûn xuaát giaáy Vieät Nam söû duïng hai loaïi nguyeân lieäu chuû yeáu laø tre nöùa vaø goã laù roäng moïc nhanh (boà ñeà, môõ, keo, baïch ñaøn, khuynh dieäp). Moät vaøi cô sôû söû duïng baû mía nhöng khoâng ñaùng keå. Ñeå saûn xuaát khoaûng 130 - 150 ngaøn taán boät giaáy moät naêm nhö hieän nay, ngaønh giaáy söû duïng khoaûng 700 ngaøn taán nguyeân lieäu qui chuaån (ñoä aåm 50%). Neáu tính sinh khoái röøng nguyeân lieäu taêng tröôûng moãi naêm khoaûng 12 - 15 taán vaø saûn löôïng röøng nguyeân lieäu giaáy ñeán kyø khai thaùc cuûa Vieät Nam döôùi 100 taán/ha, thì dieän tích röøng bò khai thaùc cho ngaønh giaáy khoâng phaûi nhoû. Löôïng giaáy cuõ söû duïng ñeå taùi sinh trong saûn xuaát ôû nöôùc ta coøn thaáp, tuy chöa coù thoáng keâ chính xaùc nhöng ñöôïc ñaùnh giaù khoaûng 10 - 15% so vôùi toång löôïng boät giaáy söû duïng. Ñoù laø con soá quaù khieâm toán vì ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi chæ soá naøy ñaït treân döôùi 50%. Nhieàu vuøng trong khu vöïc (Haøn Quoác, Ñaøi Loan) nhaäp khaåu raát nhieàu giaáy cuõ ñeå cheá bieán vaø taùi söû duïng raát coù hieäu quaû vì vöøa khoâng phaûi khai thaùc röøng töï nhieân, laïi vöøa khoâng phaûi toå chöùc saûn xuaát boät giaáy vöøa toán keùm, vöøa oâ nhieãm moâi tröôøng.
Veà coâng ngheä, ngaønh giaáy Vieät Nam coøn laïc haäu vaø ôû trình ñoä raát thaáp. Saûn xuaát boät giaáy laø khaâu coù aûnh höôûng maïnh nhaát tôùi moâi tröôøng. Boät giaáy ôû nöôùc ta ñöôïc saûn xuaát chuû yeáu ôû Baõi Baèng baèng phöông phaùp naáu kieàm. Coâng ty giaáy Baõi Baèng coù saûn löôïng boät giaáy chieám 20 - 30% saûn löôïng boät giaáy toaøn ngaønh. Boät giaáy ôû ñaây ñöôïc naáu töø goã boà ñeà, môõ, baïch ñaøn, keo, (khoaûng 50%) vaø tre nöùa (khoaûng 50%), theo phöông phaùp sulphate (dòch naáu laø hoãn hôïp caùc dung dòch NaOH vaø Na2S). Hoùa chaát naáu ñöôïc boå sung ôû daïng sulphate natri (neân goïi laø phöông phaùp sulphate) vaø ñöôïc thu hoài ñeå duøng laïi. Bôûi vaäy, oâ nhieãm sinh ra ôû khu naøy chuû yeáu laø khí coù muøi, chaát höõu cô, hoùa chaát kieàm tính roø ræ vaø khoùi loø ñoát thu hoài.
Toång löôïng Clo duøng cho taåy traéng khoaûng 100 kg (Cl2 hoaït tính) cho moät taán boät. Löôïng xuùt laø khoaûng 30 kg/taán boät. Neáu tính moãi ngaøy ôû ñaây ngöôøi ta saûn xuaát khoaûng 150 taán boät giaáy taåy traéng thì rieâng ôû khaâu taåy ngöôøi ta ñaõ söû duïng vaø thaûi ra khoaûng 15 taán Clo vaø caùc hôïp chaát cuûa noù, 40 - 50 taán xuùt. Theâm vaøo ñoù laø khoaûng 15 taán hôïp chaát höõu cô bò hoøa tan trong quaù trình taåy traéng vaø ñi ra theo nöôùc thaûi. Nhö vaäy, coù theå thaáy ñöôïc möùc ñoä taùc ñoäng tôùi moâi tröôøng ôû coâng ñoaïn naøy laø raát ñaùng keå.
Coâng ñoaïn saûn xuaát giaáy bao goàm nghieàn boät, pha cheá vôùi caùc chaát phuï gia, xeo giaáy vaø hoaøn thieän saûn phaåm. Taûi troïng moâi tröôøng ôû giai ñoaïn naøy khoâng lôùn vì nöôùc saûn xuaát ñöôïc quay voøng söû duïng theo chu trình kheùp kín, nöôùc thaûi chæ ñem theo moät löôïng nhoû hoùa chaát khoâng ñoäc haïi, coù pH thöôøng laø 5,5 - 6,0 vaø moät tyû leä raát nhoû sô sôïi vuïn, ngaén thoaùt qua löôùi xeo. Vieäc aùp duïng caùc tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät trong söû duïng quay voøng nöôùc traéng (nöôùc trong chu trình) nhö söû duïng chaát tuyeån noåi thu hoài xô sôïi vaø chaát phuï gia, taän thu xô sôïi treân tuyeán nöôùc thaûi nhö ôû coâng ty giaáy Baõi Baèng ñaõ laøm giaûm ñaùng keå tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng.
Tuy nhieân, ñieàu ñaùng noùi laø ngoaøi coâng ty giaáy Baõi Baèng coù thieát keá coâng ngheä vaø trang thieát bò khaù hoaøn chænh, nhieàu xí nghieäp giaáy khaùc saûn xuaát theo phöông phaùp coâng ngheä raát “khoâng moâi tröôøng”. Ñoù laø coâng ngheä naáu boät giaáy töø nhöõng loaïi nguyeân lieäu khaùc nhau baèng dung dòch xuùt (NaOH) ôû nhieät ñoä cao (130 - 1700C), khoâng coù thu hoài hoùa chaát. Caùc xí nghieäp saûn xuaát giaáy theo coâng ngheä nhö vaäy coù nöôùc thaûi vôùi haøm löôïng BOD vaø COD raát cao, vöôït xa tieâu chuaån cho pheùp. Coù theå neâu ôû ñaây caùc cô sôû saûn xuaát coù qui moâ khoâng nhoû laém nhö Coâng ty giaáy Ñoàng Nai, nhaø maùy giaáy Hoaøng Vaên Thuï (Thaùi Nguyeân), nhaø maùy giaáy Vieät Trì, nhaø maùy giaáy Löûa Vieät (Phuù Thoï), nhaø maùy giaáy Lam Sôn, Muïc Sôn (Thanh Hoùa).
Moät soá nhaø maùy giaáy gaàn ñaây toå chöùc saûn xuaát giaáy vaøng maõ xuaát khaåu, trong ñoù ñaùng keå laø coâng ty giaáy Haûi Phoøng vaø coâng ty giaáy Vónh Hueâ (thaønh phoá Hoà Chí Minh). Caùc cô sôû naøy söû duïng tre nöùa ngaâm vôùi dung dòch xuùt vaø dòch ngaâm ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng coù ñoä oâ nhieãm raát cao vì chöùa nhieàu xuùt cuõng nhö caùc chaát höõu cô hoøa tan. Nöôùc thaûi coù noàng ñoä BOD, COD vaø maøu raát cao, ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp.
Ñaëc bieät ôû caùc ñòa phöông coù caùc cô sôû saûn xuaát giaáy thì ñoù chính laø caùc ñieåm noùng veà oâ nhieãm moâi tröôøng coâng nghieäp. Ñoù laø coâng ty giaáy Baõi Baèng vaø nhaø maùy giaáy Vieät Trì ôû Phuù Thoï, coâng ty giaáy Ñoàng Nai, coâng ty giaáy Taân Mai (Ñoàng Nai), coâng ty giaáy Vónh Hueâ, coâng ty giaáy Linh Xuaân ôû Thuû Ñöùc (thaønh phoá Hoà Chí Minh), caùc coâng ty giaáy Haûi Phoøng, Thanh Hoùa.
Ngoaøi nguyeân nhaân coâng ngheä saûn xuaát coù ñoä oâ nhieãm cao, moät nguyeân nhaân khaùc laø khaâu xöû lyù chaát thaûi coøn raát haïn cheá. Ngoaøi coâng ty giaáy Baõi Baèng coù moät vaøi bieän phaùp xöû lyù sô boä, haàu heát caùc cô sôû khoâng coù heä thoáng trang thieát bò xöû lyù chaát thaûi. Caùc chaát thaûi taïo thaønh trong saûn xuaát hoaøn toaøn töï do ñi ra moâi tröôøng nöôùc vaø khoâng khí. Veà phöông dieän naøy, lòch söû 35 naêm phaùt trieån cuûa ngaønh giaáy Vieät Nam ñaõ ñeå laïi gaùnh naëng ñaùng keå. Trong boái caûnh saûn xuaát kinh doanh khoù khaên hieän nay caùc doanh nghieäp haàu nhö khoâng coù khaû naêng ñaàu tö trang thieát bò xöû lyù chaát thaûi cuõng nhö ñoåi môùi coâng ngheä ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm. Thaäm chí coù cô sôû saûn xuaát ñaõ ñöôïc taøi trôï quoác teá xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi (tuy coøn xa môùi ñaït söï hoaøn chænh) nhöng cuõng khoâng ñuû khaû naêng veà maët kinh teá ñeå vaän haønh heä thoáng naøy.
Cuõng may maén laø qui moâ saûn xuaát giaáy cuûa nöôùc ta coøn nhoû beù neân vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do noù gaây ra chöa ñeán möùc nguy hieåm. Tuy nhieân, nhö theá khoâng coù nghóa laø caùc xí nghieäp saûn xuaát giaáy voâ can. Ñieàu quan troïng laø caàn coù söï ñaùnh giaù chính xaùc vaø khaùch quan aûnh höôûng cuûa saûn xuaát giaáy tôùi moâi tröôøng vaø ngaønh giaáy cuõng nhö caùc ngaønh caùc caáp coù lieân quan caàn tìm ra nhöõng giaûi phaùp, böôùc ñi thích hôïp, traùnh ñöôïc nhöõng haäu quaû cuõng nhö söï buøng noå naøo ñoù veà oâ nhieãm moâi tröôøng khi ngaønh giaáy phaùt trieån.
COÂNG NGHEÄ SAÛN XUAÁT BOÄT GIAÁY VAØ GIAÁY
Nguyeân lieäu
Sôïi cellulose laø nguyeân lieäu thoâ chính cho coâng ngheä saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy. Trong coâng nghieäp saûn xuaát giaáy vaø boät giaáy, sôïi cellulose chuû yeáu ñöôïc cung caáp töø caùc nguoàn sau:
Caùc loaïi goã: Baïch ñaøn, boà ñeà, môõ, keo.
Caùc thöïc vaät ngoaøi goã: Tre nöùa, baõ mía, rôm raï.
Caùc vaät lieäu taùi sinh: Vaûi vuïn, giaáy vuïn, giaáy ñaõ söû duïng.
Trong ñoù, goã laø nguoàn cung caáp sôïi quan troïng nhaát. Thaønh phaàn hoùa hoïc cô baûn cuûa goã bao goàm:
Cellulose
Cellulose laø moät carbohydrate, thaønh phaàn phaân töû bao goàm caùc nguyeân toá carbon, hydrogen vaø oxygen. Phaân töû cellulose do nhieàu phaân töû ñöôøng glucose taïo thaønh neân coøn ñöôïc goïi laø polysaccharide.
Coâng thöùc hoùa hoïc cuûa cellulose laø (C6H10O5)n, trong ñoù n thay ñoåi tuøy theo loaïi goã. Thoâng thöôøng caùc sôïi cellulose duøng trong saûn xuaát giaáy coù giaù trò n naèm trong khoaûng 600 - 1500.
Cellulose raát deã thuûy phaân thaønh ñöôøng glucose (C6H10O5) trong moâi tröôøng axit. Tính chaát cuûa caùc vaät lieäu baèng cellulose phuï thuoäc nhieàu vaøo khoái löôïng phaân töû cuûa noù. Khoái löôïng phaân töû caøng thaáp thì ñoä beàn cuûa sôïi cellulose caøng giaûm.
Hemicellulose
Caùc chuoãi cellulose daïng daøi ñöôïc goïi laø alpha cellulose. Caùc chuoãi cellulose ngaén hôn thöôøng ñöôïc goïi chung laø hemicellulose. Thoâng thöôøng, ngöôøi ta chia hemicellulose thaønh 02 loaïi:
Beta cellulose (giaù trò n naèm trong khoaûng 15 - 90).
Gamma cellulose (giaù trò n nhoû hôn 15).
Traùi vôùi cellulose - laø polymer cuûa moät ñöôøng ñôn duy nhaát (glucose), hemicellulose laø caùc polymer cuûa 05 loaïi ñöôøng khaùc nhau:
Hexose: Glucose, mannose, galactose
Pentose: Xylose, arabinose
Moät soá hemicellulose lieân keát vôùi caùc cellulose, soá coøn laïi chuû yeáu laø lieân keát vôùi lignin.
Trong quaù trình saûn xuaát boät giaáy töø goã baèng phöông phaùp hoùa hoïc, soá löôïng, vò trí vaø caáu truùc cuûa hemicellulose thöôøng thay ñoåi ñaùng keå. Thoâng thöôøng, hemicellulose deã bò phaân huûy vaø hoøa tan hôn cellulose neân haøm löôïng cuûa chuùng trong boät giaáy luoân thaáp hôn trong goã.
Lignin
Ngoaøi holocellulose, trong goã coøn chöùa moät chaát cao phaân töû, khoâng coù hình daïng xaùc ñònh goïi laø lignin. Lignin ñoùng vai troø laø caàu noái caùc sôïi vôùi nhau.
Veà caáu taïo hoùa hoïc, lignin laø moät polymer thôm bao goàm caùc ñôn vò phenyl propane lieân keát vôùi nhau trong khoâng gian 03 chieàu.
Extractive
Trong caùc sôïi goã coøn coù chöùa moät soá chaát khaùc nhö acid beùo, nhöïa caây, phenol, röôïu, protein, Haàu heát caùc chaát naøy tan trong nöôùc vaø ñöôïc goïi chung laø extractive.
Coâng ngheä saûn xuaát boät giaáy vaø giaáy
Nghieàn boät töø sôïi taùi cheá
Trong nhieàu naêm qua, vieäc söû duïng sôïi taùi cheá ñeå saûn xuaát boät giaáy vaø xeo giaáy ñaõ trôû neân phoå bieán. Vieäc söû duïng loaïi vaät lieäu naøy trong thôøi gian gaàn ñaây ñaõ taêng leân ñaùng keå. Caùc phaùt trieån coâng ngheä hieän ñaïi taäp trung chuû yeáu vaøo vieäc naâng caáp chaát löôïng boät giaáy töø caùc vaät lieäu taùi cheá vaø chính do thaønh coâng trong lónh vöïc naøy ñaõ daãn ñeán vieäc söû duïng raát roäng raõi loaïi boät giaáy töø sôïi taùi cheá.
Boät giaáy ñeå saûn xuaát caùc vaät lieäu laøm hoäp vaø giaáy goùi coù theå laøm töø baát kì loaïi sôïi thöù caáp naøo maø khoâng caàn phaân loaïi nhieàu. Giaáy thaûi ñöôïc thu gom rôøi vaø ñoâi khi ñöôïc boù thaønh kieän ñeå deã daøng vaän chuyeån. Giaáy thaûi ñöôïc löu kho, thaønh ñoáng. Maùy nghieàn boät cô hoïc ñöôïc söû duïng ñeå nghieàn giaáy, troän nöôùc vaø chuyeån hoùa thaønh moät hoãn hôïp ñoàng nhaát, coù theå bôm nhö nöôùc. Caùc chaát nhieãm baån naëng nhö caùt, soûi,… ñöôïc thaûi boû khi chaûy lô löûng trong heä thoáng maùng. Taïi ñaây caùc chaát naëng seõ laéng xuoáng vaø laáy ra khoûi heä thoáng theo ñònh kì. Sôïi ñöôïc phaân loaïi rieâng döôùi daïng huyeàn phuø nheï, sau ñoù ñöôïc chaûy qua moät loaït caùc saøng loïc coù lôùp taám ñuïc loã. ÔÛ ñaây caùc chaát nhieãm baån nheï hôn, nhöng lôùn hôn sôïi seõ bò loaïi ra. Trong moät soá qui trình coâng ngheä caàn phaûi coù saûn phaåm thaät saïch, thì phaûi coù moät loaït caùc cyclon laøm saïch ñaët sau caùc saøng loïc. ÔÛ coâng ñoaïn naøy, ngöôøi ta phaûi söû duïng moät maùy loïc tinh cô hoïc hoaëc khöû maûnh vuïn nhaèm ñaûm baûo sao cho caùc sôïi taùch rôøi nhau vaø coù theå taïo ra ñuû ñoä beàn lieân keát giöõa caùc sôïi trong giaáy. Caùch saûn xuaát naøy raát phuø hôïp trong vieäc saûn xuaát caùc loaïi bao goùi.
Nghieàn boät cô hoïc
Trong nghieàn boät cô hoïc, caùc sôïi chuû yeáu bò taùch rôøi nhau do löïc cô hoïc trong maùy nghieàn hoaëc trong thieát bò tinh cheá. Qui trình coâng ngheä nguyeân thuûy laø gia coâng goã troøn baèng ñaù - goã ñöôïc eùp baèng ñaù nghieàn quay troøn. Coâng ngheä naøy laøm ra loaïi boät giaáy coù ñoä dai töông ñoái thaáp.
ÔÛ caùc maùy tinh cheá TMP (Thermal Mechanical Pulping) vaø caùc maùy nghieàn aùp löïc caùch xöû lyù cô hoïc ñöôïc tieán haønh ôû aùp löïc vaø nhieät ñoä cao, do vaäy boät giaáy coù caùc thuoäc tính ñoä dai toát hôn boät giaáy cô hoïc truyeàn thoáng. Thöïc hieän qui trình coâng ngheä naøy ôû caùc maùy tinh cheá coù ñoä linh hoaït cao hôn trong vieäc löïa choïn nguyeân lieäu, vì sau ñoù coù theå taän duïng vuïn goã, cuõng nhö caùc nguyeân lieäu sôïi ngoaøi goã.
Trong nghieàn boät CTMP (Chemical Thermal Mechanical Pulping) chaát laøm nguyeân lieäu sôïi ñöôïc ngaâm taåm vôùi caùc hoùa chaát tröôùc khi tinh cheá. Vaø do vaäy coù theå laøm taêng ñoä dai vaø ñoä saùng cuûa boät giaáy.
Coù theå taåy caùc loaïi boät giaáy cô hoïc baèng maùy tinh cheá hoaëc baèng heä thoáng taåy rieâng, hydrogen dioxide laø hoùa chaát ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát. Tröôùc coâng ñoaïn taåy, boät giaáy ñöôïc xöû lyù ñeå loaïi boû caùc kim loaïi naëng, chuùng laø xuùc taùc cho caùc phaûn öùng phaân huûy taùc nhaân taåy.
Nghieàn boät hoùa hoïc vaø baùn hoùa hoïc
Trong nghieàn boät hoùa hoïc vaø baùn hoùa hoïc, nguyeân lieäu sôïi ñöôïc xöû lyù vôùi hoùa chaát ôû nhieät ñoä vaø aùp löïc cao (naáu). Muïc ñích cuûa quaù trình xöû lyù naøy laø nhaèm hoøa tan hoaëc laøm meàm thaønh phaàn chính cuûa chaát lignin lieân keát caùc sôïi trong nguyeân lieäu vôùi nhau, ñoàng thôøi laïi gaây ra söï phaù huûy caøng ít caøng toát ñoái vôùi thaønh phaàn cellulose (taêng ñoä dai cuûa sôïi). Caùch xöû lyù naøy ñöôïc tieán haønh trong noài aùp suaát (noài naáu), coù theå vaän haønh theo cheá ñoä lieân tuïc hoaëc theo töøng meû.
Coù hai loaïi coâng ngheä nghieàn boät hoùa hoïc chính: caùc quy trình kieàm hoùa (quy trình sulphate, quy trình xuùt) vaø quy trình sulphite.
Trong quy trình sulphate, dòch naáu coù ñoä kieàm cao vaø caùc thaønh phaàn hoaït tính laø caùc ion hydroxyl, sulphite vaø hydrogen sulphite. Caùc thaønh phaàn hoaït tính quaù trình nghieàn boät giaáy baèng xuùt laø hydroxyl vaø carbonate. Nghieàn boät giaáy sulphate taïo ra loaïi boät giaáy dai nhaát trong khi nghieàn boät giaáy xuùt thích hôïp hôn vôùi caùc nguyeân lieäu chöùa lignin thaáp nhö caùc loaïi caây moät naêm, tre nöùa, …
Caùc chaát hoaït tính trong quy trình sulphite laø sulphhur dioxide töï do, sulphite hoaëc ion hydrogen sulphite. Boät giaáy sulphite coù ñoä saùng khoâng taåy cao nhaát neân thöôøng chæ caàn ít hoùa chaát ñeå taåy hôn so vôùi boät giaáy sulphate vaø boät giaáy xuùt.
Taåy boät
Muïc ñích cuûa taåy boät giaáy hoùa hoïc laø laøm saùng maøu lignin toàn dö trong boät giaáy sau khi naáu. Ñeå khöû ñöôïc lignin ngöôøi ta duøng chlorine, hypochlorite, chlorine dioxide, oxygen hoaëc ozone vaø ñaëc bieät laø peroxide. Moät caùch truyeàn thoáng, coù theå noùi raèng quy trình taåy traéng bao goàm 03 giai ñoaïn chính:
Giai ñoaïn clo hoùa, oxy hoùa trong moâi tröôøng axit ñeå phaân huûy phaàn lôùn lignin coøn soùt laïi trong boät.
Giai ñoaïn thuûy phaân kieàm saûn phaåm lignin hoøa tan trong kieàm noùng ñöôïc taùch ra khoûi boät.
Giai ñoaïn taåy oxy hoùa ñeå thay ñoåi caáu truùc caùc nhoùm mang maøu coøn soùt laïi.
Nghieàn boät, phoái cheá vaø xeo giaáy
Boät giaáy ñöôïc nghieàn ñeå coù ñoä thuûy hoùa vaø chuoãi hoùa ñaït yeâu caàu, ñöôïc cho theâm chaát ñoän vaø phuï gia (chaát phuû traùm) roài ñöa leân maùy xeo ñeå ñònh hình tôø giaáy. Cuoái cuøng laø eùp vaét nöôùc, saáy khoâ vaø caét cuoän.
Nöôùc thaûi ra döôùi daøn löôùi xeo goïi laø nöôùc traéng, chöùa nhieàu haït mòn. Nöôùc thaûi coâng ñoaïn naøy ñoâi khi coù theå chieám tôùi 90% löu löôïng toång coäng cuûa nhaø maùy nhöng töông ñoái saïch noàng ñoä chaát nhieãm baån khoâng cao, BOD trung bình, ñoä maøu thaáp, pH gaàn trung tính, khoâng chöùa lignin, haøm löôïng chaát raén lô löûng cao, chuû yeáu laø do boät giaáy vaø chaát ñoän thaát thoaùt. Löôïng chaát raén naøy coù theå deã daøng thu hoài baèng caùc phöông phaùp laéng.
CAÙC VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG
Caùc nguoàn gaây oâ nhieãm
Ngaønh saûn xuaát boät giaáy vaø giaáy ñöôïc lieät vaøo ngaønh saûn xuaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaùng keå caû tröïc tieáp cuõng nhö giaùn tieáp.
Tröïc tieáp
- Nöôùc thaûi coù löu löôïng, taûi löôïng cuõng nhö ñoäc tính cuûa caùc chaát oâ nhieãm cao, caùc chaát oâ nhieãm höõu cô (dòch chieát töø thaân caây, caùc axit beùo, moät soá saûn phaåm phaân huûy cuûa lignin, vaø caùc daãn xuaát cuûa ligin ñaõ bò Clo hoùa) phaùt sinh töø ngaønh giaáy laø nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maët, ñaát vaø nöôùc ngaàm neáu ñöôïc thaûi thaúng ra ngoaøi khoâng qua xöû lyù. Ñaëc bieät laø dòch ñen thaûi ra töø quaù trình nghieàn boät baèng phöông phaùp hoùa hoïc.
- Khí thaûi töø quaù trình ñoát nhieân lieäu saûn xuaát hôi nöôùc baõo hoøa. Ngoaøi ra, trong quaù trình nghieàn boät giaáy hoùa hoïc caùc khí naëng muøi nhö hydro sulphite, mercaptan,…
- Dioxin xuaát phaùt töø quaù trình taåy traéng boät giaáy baèng chlorine.
Giaùn tieáp
- Goùp phaàn laøm caïn kieát nguoàn taøi nguyeân nöôùc.
- Goùp phaàn laøm caïn kieät nguoàn taøi nguyeân röøng.
- Gaây hieäu öùng nhaø kính thoâng qua vieäc söû duïng naêng löôïng ñieän vaø maát thaûm thöïc vaät.
2. Thöïc traïng oâ nhieãm trong coâng ngheä saûn xuaát giaáy
Theo thoáng keâ, caû nöôùc coù gaàn 500 doanh nghieäp saûn xuaát giaáy, trong ñoù chæ coù khoaûng 10% doanh nghieäp ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng cho pheùp, coøn haàu heát caùc nhaø maùy ñeàu khoâng coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc coù nhöng chöa ñaït yeâu caàu, vì theá tình traïng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do saûn xuaát giaáy cuõng ñang laø vaán ñeà ñöôïc nhieàu ngöôøi quan taâm.
So vôùi nhieàu ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát khaùc, ngaønh giaáy coù möùc ñoä oâ nhieãm cao vaø deã gaây taùc ñoäng ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng xung quanh do oâ nhieãm töø nguoàn nöôùc thaûi xöû lyù khoâng ñaït yeâu caàu.
Coâng ngheä saûn xuaát giaáy ôû Vieät Nam vaãn coøn laïc haäu. Ñeå saûn xuaát ra moät taán giaáy thaønh phaåm, caùc nhaø maùy phaûi söû duïng töø 30-100 m3 nöôùc, trong khi caùc nhaø maùy giaáy hieän ñaïi cuûa theá giôùi chæ söû duïng 7-15 m3/taán giaáy. Söï laïc haäu naøy khoâng chæ gaây laõng phí nguoàn nöôùc ngoït, taêng chi phí xöû lyù nöôùc thaûi maø coøn ñöa ra soâng, raïch löôïng nöôùc thaûi khoång loà.
Trong caùc cô sôû coâng nghieäp giaáy vaø boät giaáy, nöôùc thaûi thöôøng coù ñoä pH trung bình 9 - 11, chæ soá nhu caàu oâxy sinh hoaù (BOD), nhu caàu oxy hoaù hoïc (COD) cao, coù theå leân ñeán 700mg/l vaø 2.500mg/l. Haøm löôïng chaát raén lô löûng cao gaáp nhieàu laàn giôùi haïn cho pheùp. Ñaëc bieät nöôùc coù chöùa caû kim loaïi naëng, lignin, phaåm maøu, xuùt, caùc chaát ña voøng thôm Clo hoaù laø nhöõng hôïp chaát coù ñoäc tính sinh thaùi cao vaø coù nguy cô gaây ung thö, raát khoù phaân huyû trong moâi tröôøng. Coù nhöõng nhaø maùy giaáy, löôïng nöôùc thaûi leân tôùi 4.000 - 5.000m3/ngaøy, caùc chæ tieâu BOD, COD gaáp 10 - 18 laàn tieâu chuaån cho pheùp; löôïng nöôùc thaûi naøy khoâng ñöôïc xöû lyù maø ñoå tröïc tieáp vaøo soâng.
Ngoaøi ra, trong coâng nghieäp xeo giaáy ñeå taïo neân moät saûn phaåm ñaëc thuø hoaëc nhöõng tính naêng ñaëc thuø cho saûn phaåm, ngöôøi ta coøn söû duïng nhieàu hoùa chaát vaø chaát xuùc taùc. Nhöõng chaát naøy neáu khoâng ñöôïc thu hoài hoaëc xöû lyù maø xaû thaúng ra soâng ngoøi thì vaán ñeà oâ nhieãm laø khoâng traùnh khoûi, laøm maát caân baèng sinh thaùi trong moâi tröôøng nöôùc.
Hieän nay, ôû caùc khu vöïc coù cô sôû saûn xuaát giaáy ñang phaûi chòu söùc eùp naëng neà veà oâ nhieãm moâi tröôøng. Rieâng khu vöïc soâng Caàu, chæ vôùi 3.500 m3 nöôùc xaû moãi ngaøy, nhöng ngaønh giaáy laø nguyeân nhaân soá moät gaây oâ nhieãm naëng cho doøng soâng naøy, trong ñoù nhaø maùy giaáy Hoaøng Vaên Thuï ñöùng ñaàu baûng.
ÔÛ Baéc Ninh, moãi ngaøy Phong Kheâ thaûi ra soâng 4500m3 nöôùc thaûi vaø theo thoáng keâ cuûa Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi Tröôøng, caùc chæ soá COD, BOD, coliform ñeàu cao hôn möùc cho pheùp 4 - 6 laàn. Khoùi vaø buïi giaáy ñaõ laøm cho baàu khoâng khí ôû Phong Kheâ bò oâ nhieãm traàm troïng. Chính löôïng nöôùc thaûi ñaõ laøm cho nhieàu dieän tích saûn xuaát noâng nghieäp thaønh ñaát cheát.
3. Giaûi phaùp cho nghaønh coâng nghieäp giaáy
Tröôùc thöïc traïng treân, döï thaûo veà "Nöôùc thaûi coâng nghieäp giaáy" ñang ñöôïc Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng hoaøn thieän vaø chuaån bò ban haønh. Quy ñònh naøy seõ ñöa ra nhöõng tieâu chuaån khaét khe veà chaát löôïng nöôùc tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng töï nhieân.
Theo ñoù, vôùi nhöõng cô sôû saûn xuaát giaáy gaây oâ nhieãm naëng, laïi naèm trong khu vöïc thöôïng löu ñaàu nguoàn nöôùc, chính quyeàn caùc cô sôû phaûi coù caùc bieän phaùp vaø cheá taøi caàn thieát yeâu caàu caùc ñôn vò saûn xuaát ñaûm baûo toát khaâu xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc phaûi ngöøng saûn xuaát neáu khoâng ñaûm baûo, nhö Vieät Trì boû naáu boät giaáy, Ñoàng Nai laép heä thoáng thu hoài kieàm vaø xöû lyù nöôùc thaûi.
Nhöõng doanh nghieäp nhoû khoâng coù khaû naêng ñaàu tö heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi thì chính quyeàn sôû taïi caàn coù caùc bieän phaùp quy hoaïch, hoã trôï taøi chính cho caùc ñôn vò naøy ñeå laäp ra caùc khu coâng nghieäp giaáy taäp trung vaø höôùng tôùi xöû lyù nguoàn nöôùc thaûi lieân hoaøn.
Maët khaùc, theo Hieäp hoäi Giaáy vaø boät giaáy Vieät Nam ñeå haïn cheá taùc haïi veà moâi tröôøng do ngaønh saûn xuaát giaáy gaây ra. Ngoaøi vieäc ban haønh tieâu chuaån veà nöôùc thaûi, coøn phaûi quaûn lyù chaët cheõ coâng ngheä, thieát bò vaø quy moâ coâng suaát cuûa caùc nhaø maùy giaáy.
Beân caïnh ñoù, vaán ñeà xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng caàn ñöôïc quan taâm ñaëc bieät bôûi noù aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi söùc khoûe cuûa ngöôøi daân. Caùc cô sôû caàn gaén saûn xuaát vôùi xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng, ñoåi môùi coâng ngheä theo höôùng thaân thieän vôùi moâi tröôøng.
Moät ví duï ñieån hình veà vieäc ñoåi môùi coâng ngheä saûn xuaát giaáy theo höôùng thaân thieän vôùi moâi tröôøng laø toång coâng ty giaáy Vieät Nam.
Naêm 2003, ñaùnh daáu moät giai ñoaïn môùi trong xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa Toång coâng ty naøy, theå hieän ôû vieäc môû roäng saûn xuaát, naâng coâng suaát Nhaø maùy giaáy Baõi Baèng leân 100.000 taán giaáy/naêm, ñoàng thôøi ñaàu tö coâng ngheä môùi phuïc vuï xöû lyù chaát thaûi, giaûi quyeát oâ nhieãm moät caùch lieân hoaøn. Ñaây laø heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hieän ñaïi nhaát cuûa ngaønh giaáy Vieät Nam hieän nay theo coâng ngheä cuûa Thuïy Ñieån, vôùi quy moâ xöû lyù 30.000 m3 nöôùc thaûi/ngaøy.
Nhôø ñoù, 18.500 m3 nöôùc thaûi moãi ngaøy maø nhaø maùy thaûi ra ñeàu ñöôïc thu gom vaø xöû lyù trieät ñeå qua heä thoáng xöû lyù taäp trung theo caû hai phöông phaùp hoùa hoïc vaø sinh hoïc. Chaát löôïng nöôùc thaûi sau khi xöû lyù ñaït yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng.
Ngoaøi ra, nhaø maùy coøn thaønh laäp maïng löôùi giaùm saùt moâi tröôøng, toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo veà coâng taùc moâi tröôøng, naâng cao nhaän thöùc cuûa caùn boä, coâng nhaân, trieån khai aùp duïng saûn xuaát saïch hôn ñoái vôùi caùc nhaø maùy ñeå giaûm löôïng thaûi töø nguoàn.
Coù theå noùi, ñeå ngaønh giaáy phaùt trieån oån ñònh theo höôùng beàn vöõng, cuøng vôùi vieäc ñaàu tö môû roäng, naâng cao naêng löïc hieäu quaû trong saûn xuaát, caùc nhaø quaûn lyù, caùc nhaø khoa hoïc cuõng caàn chuù troïng ñaàu tö, nghieân cöùu aùp duïng nhöõng coâng ngheä coù khaû naêng giaûm thieåu toái ña vaø xöû lyù hieäu quaû oâ nhieãm moâi tröôøng.
CHÖÔNG III: GIÔÙI THIEÄU VEÀ COÂNG TY GIAÁY TAM HIEÄP
GIÔÙI THIEÄU VEÀ COÂNG TY
Coâng ty Noâng Coâng Nghieäp TNHH Tam Hieäp- teân giao dòch SANKYO CO.
ÑT: 066.760717 – Fax: 066.760725
Ñòa chæ: xaõ Long Khaùnh – Long Phöôùc, huyeän Beán Caàu, tænh Taây Ninh.
Ñaïi dieän: OÂng YOON TAE HUN - Toång Giaùm ñoác Coâng ty.
Vò trí ñòa lyù
Vò trí truï sôû vaø vöôøn troàng toïa laïc taïi xaõ Long Khaùnh – Long Phöôùc, huyeän Beán Caàu, tænh Taây Ninh.
Dieän tích:
Toång dieän tích ñaát : 329,44ha.
Trong ñoù:
Ñaát duøng ñeå xaây döïng nhaø vaên phoøng, nhaø xöôûng, hoà chöùa nöôùc, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi: 16,5 ha (chieám 5%)
Ñaát duøng ñeå laøm ñöôøng giao thoâng ñi laïi : 16,5ha (chieám 5%)
Ñaát troàng caây hoï ñaäu : 33 ha (chieám 10%)
Ñaát luaân phieân söû duïng : 16,5ha (chieám 5%)
Ñaát troàng caây kenaf : 247 ha (chieám 75%)
Caùc haïng muïc coâng trình:
1. Haøng raøo
2. Nhaø baûo veä
3. Nhaø xe gaén maùy
4. Nhaø xe cô giôùi
5. Traïm ñieän haï theá
6. Gieáng khoan caáp nöôùc chöõa chaùy
7. Gieáng khoan caáp nöôùc saûn xuaát
8. Hoà chöùa nöôùc chöõa chaùy
9. Hoà xöû lyù nöôùc thaûi
10. Nhaø kho
11. Nhaø xöôûng saûn xuaát
12. Nhaø vaên phoøng
13. Xöôûng cöa goã
14. Xöông cô khí
15. Nhaø ôû coâng nhaân
16. Kho baõi ngoaøi trôøi
Caùc haïng muïc coâng trình ñöôïc mieâu taû trong hình:
Caùc saûn phaåm chính cuûa coâng ty
Giaáy in
Giaáy vieát
Giaáy goùi
Giaáy bao bì
Giaáy xeáp
Nhu caàu veànguyeân, nhieân lieäu:
Nhu caàu veà nguyeân lieäu:
Nhaø maùy söû duïng 2 loaïi nguyeân lieäu chính ñeå saûn xuaát boät giaáy:
Caây kenaf (caû thaân caây vaø laù caây): chieám tyû leä khoaûng 70%. Caây kenaf ñöôïc coâng ty troàng vaø thu hoaïch taïi noâng tröôøng saùt nhaø maùy. Gioáng caây Kenaf seõ ñöôïc nhaäp töø Nhaät trong naêm ñaàu tieân, caùc naêm keá tieáp laáy nguoàn gioáng do thu hoaïch vuï ñaàu phaùt trieån. Ñaây laø loaïi caây coâng nghieäp ngaén ngaøy, thôøi gian sinh tröôûng chæ khoaûng ba thaùng, coù nguoàn goác töø Nhaät vaø Haøn Quoác. Taïi VN, troàng thöû nghieäm caây kenaf ñaõ cho keát quaû raát thaønh coâng caû veà naêng suaát vaø chaát löôïng.
Giôùi thieäu chung veà caây Kenaf: Kenaf coù teân La tinh laø Hibiscus cannabinus L., laø hoï haøng vôùi caây boâng, caây taây vaø cuøng chi vôùi caây daâm buït ngaén ngaøy. Kenaf laø loaïi caây nguyeân saûn vuøng nhieät ñôùi, noù baét nguoàn töø chaâu Phi, chaâu AÙ xa xöa. Saûn phaåm cuûa caây Kenaf raát ña daïng vaø ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong nhieàu lónh vöïc. Hieän nay thoâng duïng nhaát laø:
+ Boâng cuûa caây Kenaf laø moät loaïi thöùc uoáng thay traø raát toát cho söùc khoeû vaø vieäc cheá bieán cuõng raát ñôn giaûn.
+ Saûn phaåm töø thaân caây vaø laù laø moät loaïi caây giaøu chaát xô xenllulos (hôn caû goã) neân laø nguoàn nguyeân lieäu ñeå cheá taïo daây thöøng, vaûi bao bì, tuùi xaùch chæ gai, giaáy baùo, noäi thaát trong xe oâtoâ, dung moâi laøm traøn daàu, chaát ñoän duøng trong coâng ngheä laøm ñoà goám – composite. Nhôø söï keát hôïp cuûa caùc phaàn boû ñi cuûa Kennaf vôùi nhöïa Polypropylene, ñoä aåm cuûa saûn phaåm ñöôïc giaûm toái ña vaø khoâng bò bieán daïng khi söû duïng trong khí haäu xöù haøn ñôùi.
Baõ mía: khoaûng 30%. Nguyeân lieäu baõ mía ñöôïc coâng ty thu mua töø caùc ñôn vò khaùc trong tænh ñeå thay theá cho nguyeân lieäu caây Kenaf (chæ ñöôïc troàng 2 vuï/naêm) khi nguyeân lieäu caây Kenaf khoâng ñuû cho quaù trình saûn xuaát.
Nhu caàu veà hoùa chaát
Baûng 3.1: Thaønh phaàn hoùa chaát ñöôïc söû duïng
Xuùt
Kaolin Al2SO3.2SiO2.2H2O
Nhöïa thoâng raén
TALC Mg3Si4O10(OH)2
Pheøn nhoâm Al2(SO4)3.18H2O
H2O2
Silicate Na2SiO2
CaCO3
Voâi CaO
Dioxide titan TiO2
Boät mì (C6H10O5)n
Phaåm maøu
H2SO4 98%, HNO3 65%
Nhöïa thoâng cöôøng cheá
Nhu caàu veà nhieân lieäu
Ñieän phuïc vuï cho nhu caàu saûn xuaát, thaép saùng, nguoàn cung caáp ñieän cho hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy laø maïng löôùi ñieän quoác gia thoâng qua ñöôøng daây trung theá.
Ngoaøi ra nhaø maùy coøn söû duïng nhieân lieäu laø daàu diesel vaø xaêng phuïc vuï cho coâng taùc vaän chuyeån nguyeân vaät lieäu vaø thu hoaïch caây Kenaf.
Nhu caàu söû duïng nöôùc
Nhu caàu caáp nöôùc duøng cho saûn xuaát Qsx = 300 m3/ngaøy (soá lieäu thöïc teá).
Coâng ngheä saûn xuaát boät giaáy
Coâng ty Noâng Coâng nghieäp TNHH Tam Hieäp ñaõ nhaäp moät daây chuyeàn maùy moùc, thieát bò ñoàng boä, kheùp kín vaø hoaøn toaøn töï ñoäng ñeå cheá bieán boät giaáy söû duïng nguoàn nguyeân lieäu saûn xuaát taïi choã töø thaân, laù caây Kenaf (70%) vaø baõ mía (30%). Ñaây laø loïai maùy moùc thieát bò coù coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán, hieän ñaïi do Nhaät Baûn cheá taïo.
Sô ñoà quy trình coâng ngheä saûn xuaát boät giaáy töø caây Kenaf ñöôïc theå hieän ôû hình 3.1.
Thuyeát minh quy trình coâng ngheä saûn xuaát boät giaáy:
Caây Kenaf (thu hoaïch töø noâng tröôøng) vaø baõ mía (thu mua trong tænh) ñöôïc phaân loaïi vaø vaän chuyeån vaøo kho nguyeân lieäu vôùi tyû leä 30% baõ mía vaø 70% caây Kenaf. Nguyeân lieäu töø kho ñöôïc ñöa vaøo maùy caét ñeå caét thaønh nhöõng ñoaïn ngaén 2 – 3 cm roài ñöa leân baêng chuyeàn ñeán maùy nghieàn ngaâm nöôùc ñeå loaïi boû caùc taïp chaát nhö ñaát, ñaù…
Nguyeân lieäu ñöôïc maùy nghieàn ñaäp daäp cuøng vôùi nöôùc vaø ñöôïc ñaûo, troän ñeàu sau ñoù phun dung dòch alkali 0,03% ñeå taïo ra löïc ma saùt laøm taêng nhieät ñoä cuûa hoãn hôïp nguyeân lieäu ñeán 800C.
Hình 3.1: Quy trình coâng ngheä saûn xuaát boät giaáy töø caây Kenaf
Hoãn hôïp nguyeân lieäu sau khi nghieàn thaønh boät ñöôïc ñöa vaøo thieát bò uû vaø xoâng hôi vôùi maät ñoä cao, ñoàng thôøi dung dòch alkali 0,03% seõ ñöôïc phun vaøo ñeå thaám ñeàu. Do taùc duïng cuûa maùy vaø löïc ma saùt trong nguyeân lieäu, nhieät ñoä taêng leân treân 1000C, ôû taïi nhieät ñoä naøy khoâng coù nöôùc thaûi, coâng ñoaïn naøy dieãn ra raát nhanh trong khoaûng 10 phuùt.
Boät giaáy thu ñöôïc sau khi uû ñöôïc ñöa sang coâng ñoaïn tuyeån thoâ, röûa saïch ñeå loaïi boû caùc thaønh phaàn taïp chaát tröôùc khi ñöa nguyeân lieäu vaøo coâng ñoaïn tuyeån tinh.Trong quaù trình naøy nöôùc saïch ñöôïc caáp vaøo lieân tuïc ñeå röûa saïch nguyeân lieäu vaø tuyeån boät giaáy.
Sau 2 laàn tuyeån thoâ vaø tuyeån tinh, loaïi boû caùc thaønh phaàn khoâng ñaûm baûo chaát löôïng, phaàn boät giaáy thu ñöôïc chuyeån sang maùy ñaäp ñeå laøm tôi boät, nhaèm laøm taêng hieäu quaû tieáp xuùc giöõa boät giaáy vôùi dung dòch hoaù chaát Na2CO3 5% ôû coâng ñoaïn taåy traéng boät.
Ñeå laøm giaûm ñoä aåm cuûa boät, sau khi ñöôïc taåy traéng, boät giaáy ñöôïc ñöa vaøo maùy loïc ly taâm taùch nöôùc, laøm khoâ sô boä, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc eùp boät deã daøng hôn.
Phaàn boät giaáy thu ñöôïc sau khi ly taâm ñöôïc chuyeån sang m aùy eùp, eùp thaønh töøng baùnh boät, thuaän tieän cho coâng taùc ñoùng goùi thaønh phaåm vaø xuaát xöôûng.
Trong sô ñoà coâng ngheä naøy:
Nöôùc saïch ñöôïc caáp vaøo ôû caùc coâng ñoaïn nghieàn nguyeân lieäu thaønh boät, tuyeån thoâ, röûa saïch vaø tuyeån tinh vôùi löu löôïng öôùc tính khoaûng 300 m3/ngñ.
Quaù trình nghieàn vaø uû boät giaáy caàn boå sung dung dòch Alkali vôùi haøm löôïng 3%. Tyû leä Alkali thaáp neân nöôùc thaûi ñaàu ra ôû caùc coâng ñoaïn naøy khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán moâi tröôøng xung quanh.
Quaù trình taåy traéng boät söû duïng hoaù chaát Na2CO3 haøm löôïng 5% vôùi khoái löôïng thöïc teá söû duïng laø 50 kg/ngaøy.
Nöôùc thaûi trong quaù trình saûn xuaát chuû yeáu phaùt sinh töø caùc khaâu nghieàn, tuyeån thoâ, röûa saïch, tuyeån tinh, taåy traéng, ly taâm taùch nöôùc vaø eùp thaønh baùnh boät.
Chaát thaûi raén vaø caùc thaønh phaàn taïp chaát khaùc phaùt sinh töø coâng ñoaïn caét nguyeân lieäu, nghieàn, tuyeån thoâ, eùp baùnh vaø ñoùng goùi thaønh phaåm ñeå xuaát xöôûng.
Muøi hoâi chuû yeáu taäp trung ôû thieát bò uû do quaù trình uû boät lieân tuïc, ôû maät ñoä cao.
Coâng ngheä saûn xuaát giaáy
Sô ñoà coâng ngheä saûn xuaát boät giaáy ñöôïc theå hieän ôû hình 3.2.
Thuyeát minh quy trình saûn xuaát giaáy:
Quaù trình laøm giaáy bao goàm: tröôùc tieân laø choïn löïa söï xaùo troän thích hôïp cuûa boät giaáy. Hoãn hôïp giaáy bò phaân huûy vaø xaùo troän baèng maùy nhaøo troän hay nhöõng loaïi thieát bò nhoài vôùi thuoác nhuoäm, ñeå chaát löôïng giaáy sau cuøng ñaït chaát löôïng toát, nguôøi ta cho hoà vaøo ñeå laáp ñaày nhöõng loã roãng do boät khí coù trong boät giaáy. Boät giaáy ñöôïc tinh cheá trong pheãu hình noùn loõm coá ñònh, beân trong vaø beân ngoaøi maët hình noùn gaén nhöõng con dao cuøn, maùy coù toác ñoä quay ñieàu chænh ñöôïc vôùi muïc ñích xaùo troän vaø ñieàu chænh ñoàng daïng quaù trình laøm giaáy. Cuoái cuøng boät giaáy ñöôïc loïc qua löôùi chaén ñeå loaïi boû nhöõng daïng voùn cuïc vaø nhöõng buøn veát laøm giaûm chaát löôïng cuûa giaáy. Keá tieáp boät giaáy ñöôïc chuyeån qua nhöõng daây ñai cuûa nhöõng löôùi chaén vaø mang vaøo maùy caùn. Nöôùc loaïi boû trong giai ñoaïn naøy laø nöôùc thaûi xeo, do maøu cuûa nöôùc neân ngöôøi ta goïi laø nöôùc thaûi doøng traéng. Khuoân in giaáy bao goàm nhöõng maùy caùn sau: maùy caùn gaïn loïc ñeå loaïi boû nhöõng giaáy khoâng chaát löôïng, caùn huùt ñeå loaïi boû nöôùc, eùp vaø caùn khoâ khöû phaàn nöôùc coøn laïi tröôùc khi ra giaáy, vaø cuoái cuøng laø caùn hoaøn taát ñeå ñònh hình cuoái cuøng laø saûn phaåm giaáy. Saûn phaåm cuoái cuøng naøy duøng vôùi nhieàu muïc ñích nhö giaáy in, baùo, giaáy goái, giaáy vieát, giaáy thaám, giaáy goùi thöïc phaåm khoâng thaám,...
Hình 3.2: Quy trình coâng ngheä saûn xuaát giaáy
Danh muïc maùy moùc thieát bò
Hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa nhaø maùy goàm nhöõng maùy moùc thieát bò sau:
Baûng 3. 2: Danh muïc maùy moùc, thieát bò
TT
Teân maùy moùc, thieát bò
Ñôn vò tính
Soá löôïng
Xuaát xöù
1
Maùy nghieàn
Boä
1
Nhaät Baûn
2
Maùy xoâng hôi
Boä
1
Nhaät Baûn
3
Maùy laøm saïch
Boä
1
Nhaät Baûn
4
Baûng ñieàu khieån
Baûng
1
Nhaät Baûn
5
Ñöôøng huùt vaøo
Boä
1
Nhaät Baûn
6
Maøng tinh sô caáp
Boä
1
Nhaät Baûn
7
Boä giaûm chaán
Boä
1
Nhaät Baûn
8
Boä loïc tinh
Boä
1
Nhaät Baûn
9
Baûng ñieàu khieån loïc tinh
Boä
1
Nhaät Baûn
10
Thuøng phaân hoaù
Boä
1
Nhaät Baûn
10
Thuøng döï tröõ
Boä
1
Nhaät Baûn
12
Thuøng nöôùc loïc
Boä
1
Nhaät Baûn
13
Thuøng nöôùc loaïi
Boä
1
Nhaät Baûn
14
Thuøng nhaän
Boä
1
Nhaät Baûn
15
Bôm loïc cao aùp
Boä
1
Nhaät Baûn
16
Bôm tinh sô caáp
Boä
1
Nhaät Baûn
17
Bôm giaûm chaán
Boä
1
Nhaät Baûn
18
Bôm laøm saïch
Boä
1
Nhaät Baûn
19
Bôm döï tröõ
Boä
1
Nhaät Baûn
20
Bôm nöôùc loïc tinh
Boä
1
Nhaät Baûn
21
Bôm cao aùp
Boä
1
Nhaät Baûn
21.1
Baûng ñieàu khieån laøm saïch
Boä
1
Nhaät Baûn
21.2
Baûng ñieàu khieån caáp ñoä
Boä
1
Nhaät Baûn
22
Thieát bò uû
Boä
1
Nhaät Baûn
23
Boä eùp thuyû löïc ly taâm
Boä
2
Nhaät Baûn
24.1
Maùy caét
Boä
4
Nhaät Baûn
24.2
Phuï tuøng maùy caét
Boä
1
Nhaät Baûn
25
Maùy thu hoaïch
Boä
1
Nhaät Baûn
26.1
Bôm ñieàu tieát
Boä
1
Nhaät Baûn
26.2
Maùy eùp
Boä
1
Nhaät Baûn
26.3
Boä phaân phoái
Boä
1
Nhaät Baûn
26.4
Coøi huï ñaåy xe
Boä
1
Nhaät Baûn
26.5
Baûng phaân phoái
Boä
1
Nhaät Baûn
26.6
OÁng daãn vaø maøng ñeäm
Boä
1
Nhaät Baûn
26.7
Bôm cung caáp
Boä
1
Nhaät Baûn
26.8
Moû neo daàm
Boä
1
Nhaät Baûn
27
Heä thoáng phaân phoái
Boä
1
Nhaät Baûn
Nhu caàu veà nhaân löïc
Hoaït ñoäng cuûa coâng ty coù tính caùch thôøi vuï neân soá löôïng coâng nhaân thay ñoåi theo töøng muøa vuï trong naêm.
Soá coâng nhaân vieân trong coâng ty öôùc tính vaøo thôøi ñieåm cao nhaát laø 1.000 ngöôøi.
Lao ñoäng giaùn tieáp thöôøng xuyeân : 50 ngöôøi.
Lao ñoäng tröïc tieáp : 300 coâng nhaân cô höõu vaø 650 coâng nhaân thôøi vuï
CAÙC NGUOÀN GAÂY OÂ NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG
Nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí
Buïi nguyeân lieäu
Buïi phaùt sinh töø caùc coâng ñoaïn boác dôõ nguyeân lieäu. Ñaây laø nguoàn buïi phaân taùn, khoâng thöôøng xuyeân neân khoâng theå xaùc ñònh chính xaùc löôïng oâ nhieãm. Löôïng buïi phaùt sinh khoâng lôùn vaø khoâng taäp trung neân phaïm vi aûnh höôûng raát nhoû, chuû yeáu laø taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi coâng nhaân boác dôõ.
Ngoaøi ra buïi nguyeân lieäu coøn phaùt sinh taïi khaâu caét nguyeân lieäu vaø ñoùng goùi thaønh phaåm, khaâu ñoå nguyeân lieäu baét ñaàu coâng ñoaïn saûn xuaát, khaâu ñaäp tôi nguyeân lieäu... aûnh höôûng chuû yeáu ñoái vôùi coâng nhaân saûn xuaát tröïc tieáp trong khu vöïc.
Buïi vaø khí thaûi töø caùc phöông tieän vaän chuyeån
Trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát, nguyeân vaät lieäu ñöôïc vaän chuyeån tôùi baõi taäp keát nguyeân lieäu baèng phöông tieän vaän taûi cô giôùi, caùc phöông tieän naøy söû duïng nhieân lieäu chuû yeáu laø xaêng vaø daàu diesel. Nhö vaäy, moâi tröôøng seõ phaûi tieáp nhaän theâm moät löôïng khí thaûi vôùi thaønh phaàn laø caùc chaát oâ nhieãm nhö: CO, SOx, NOx, hydrocacbon, Aldehyde, buïi. Löôïng khí thaûi naøy phaân boá raõi raùc, khoâng lieân tuïc vaø khoù thu gom.
Nhieät ñoä
Nhieät thöøa phaùt sinh chuû yeáu töø coâng ñoaïn uû lieân tuïc maät ñoä cao vaø töø caùc moâ tô vaän haønh maùy moùc thieát bò khaùc. Ngoaøi ra, nhieät ñoä cao coøn do nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan nhö khaû naêng thoâng thoaùng nhaø xöôûng keùm daãn tôùi vieäc tích tuï nhieät trong nhöõng ngaøy naéng noùng.
Muøi hoâi
Muøi hoâi hình thaønh do söï bay hôi caùc chaát gaây muøi trong ñieàu kieän noùng aåm vaø söï phaân huûy caùc hôïp chaát höõu cô trong ñieàu kieän thôøi tieát naéng noùng. Muøi hoâi aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng khoâng khí xung quanh vaø nhaát laø ñoái vôùi coâng nhaân laøm vieäc tröïc tieáp trong khu vöïc.
Tieáng oàn & rung ñoäng
Tieáng oàn & rung ñoäng cuûa nhaø maùy phaùt sinh chuû yeáu töø caùc coâng ñoaïn nghieàn, ñaäp tôi... Tuy nhieân, tieáng oàn vaø ñoä rung phuï thuoäc nhieàu vaøo ñieàu kieän laép ñaët maùy, trong tröôøng hôïp caùc thieát bò laép ñaët ñöôïc caân chænh toát thì tieáng oàn vaø ñoä rung seõ ñaït tieâu chuaån cho pheùp.
Ngoaøi ra, hoaït ñoäng cuûa caùc phöông tieän vaän chuyeån trong khuoân vieân nhaø maùy cuõng gaây ra tieáng oàn nhöng nguoàn oàn naøy phaùt ra khoâng lôùn vaø coù tính giaùn ñoaïn neân chuû yeáu aûnh höôûng ñeán coâng nhaân nhöng khoâng ñaùng keå ñoái vôùi moâi tröôøng xung quanh.
Nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc
Nöôùc möa chaûy traøn
Baûn thaân nöôùc möa khoâng laøm oâ nhieãm moâi tröôøng neân hieän taïi toaøn boä nöôùc möa seõ töï thaám vaøo ñaát maø khoâng gaây ra caùc taùc ñoäng tieâu cöïc cho moâi tröôøng ñaát vaø chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi khu vöïc nhaø maùy.
Nöôùc thaûi sinh hoaït
Vì nhaø maùy hoaït ñoäng mang tính chaát thôøi vuï, soá löôïng caùn boä, coâng nhaân vieân khoâng oån ñònh, neân vieäc tính toaùn khoái löôïng nöôùc thaûi caên cöù treân löôïng nöôùc caáp cho sinh hoaït.
Vôùi soá löôïng coâng nhaân vieân thöôøng xuyeân 350 ngöôøi (tieâu chuaån duøng nöôùc laø 60 l/ngöôøi/ngaøy) coâng nhaân laøm vieäc thôøi vuï 650 ngöôøi (tieâu chuaån duøng nöôùc laø 25 l/ngöôøi/ngaøy) thì löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït öôùc tính khoaûng 35 m3/ngaøy.
Baûng 3.3: Tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït
TT
Chaát oâ nhieãm
Ñôn vò
Noàng ñoä
TCVN 6772-2000
1
Ph
-
6,8 - 7,8
5 – 9
2
Chaát raén lô löõng (SS)
mg/l
100 - 220
50
3
BOD
mg/l
110 - 250
30
4
N-NO3-
mg/l
20 - 40
30
5
P-PO43-
mg/l
4 - 8
6
Nguoàn: Giaùo trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi, Traàn Vaên Nhaân & Ngoâ Thò Nga, NXB Khoa hoïc kyõ thuaät, 1999
Nöôùc thaûi saûn xuaát
Löôïng nöôùc caáp cho quaù trình saûn xuaát khoaûng 300 m3/ngaøy. Sau quaù trình söû duïng, löôïng nöôùc thaûi ra chieám khoaûng 80% löôïng nöôùc caáp vaøo. Nöôùc thaûi saûn xuaát phaùt sinh chuû yeáu taïi caùc coâng ñoaïn: tuyeån thoâ, röûa saïch, tuyeån tinh, ly taâm laøm khoâ sô boä vaø töø quaù trình röûa maùy moùc thieát bò. Toång löôïng nöôùc thaûi saûn xuaát sinh ra töø caùc nguoàn öôùc tính khoaûng 250 m3/ngaøy, vôùi thaønh phaàn laø caùc chaát höõu cô, caën lô löûng, daàu môõ...
Thaønh phaàn tính chaát nöôùc thaûi saûn xuaát ñöôïc trình baøy ôû baûng 2.4 (keát quaû ño ñaïc maãu nöôùc thaûi taïi coáng thoaùt nöôùc cuûa nhaø maùy):
Baûng 3.4: Keát quaû phaân tích chaát löôïng nöôùc thaûi
STT
Chæ tieâu
Ñôn vò
Giaù trò
1
pH
-
5,5 ÷ 9
2
BOD5
mg/l
50
3
COD
mg/l
200
4
SS
mg/l
100
5
Ñoä maøu
Pt-Co
100
Trong quy trình saûn xuaát, Coâng ty seõ söû duïng dung dòch kieàm Alkali 0,03% trong coâng ñoaïn nghieàn nguyeân lieäu thaønh boät vaø hoaù chaát taåy traéng Na2CO3 5%. Tuy haøm löôïng caùc hoaù chaát söû duïng khoâng nhieàu, nhöng taùc haïi cuûa chuùng khi hoaø tan vaøo nöôùc thaûi laø raát ñaùng keå.
Nöôùc thaûi töø quaù trình töôùi caây röûa ñöôøng
Löôïng nöôùc caáp cho töôùi caây röûa ñöôøng theo tính toaùn khoaûng 50 m3/ngaøy, sau quaù trình töôùi tieâu, nöôùc thaûi seõ töï thaám vaøo ñaát vì baûn thaân nöôùc thaûi naøy khoâng bò nhieãm baån bôûi caùc chaát oâ nhieãm nhö nöôùc thaûi saûn xuaát, khoâng gaây ra caùc vaán ñeà oâ nhieãm cho moâi tröôøng ñaát.
Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén
Chaát thaûi raén saûn xuaát:
Chaát thaûi raén saûn xuaát phaùt sinh töø caùc nguoàn:
Caùc bao bì giaáy, nhöïa… trong quaù trình ñoùng goùi hieän taïi ñöôïc thu gom baùn pheá lieäu.
Caùc pheá phaåm laø nguyeân lieäu ñaàu thöøa, nguyeân lieäu hoûng loaïi ra trong quaù trình saûn xuaát ñöôïc nhaø maùy thu gom vaø uû ñoáng ñeå laøm phaân compost.
Chaát thaûi raén sinh hoaït:
Bao goàm chaát thaûi raén trong quaù trình sinh hoaït cuûa caùn boä coâng nhaân vieân vaø löôïng buøn caën ñònh kyø huùt ra töø beå töï hoaïi.
Löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït cuûa coâng nhaân vieân ñöôïc tính treân soá löôïng caùn boä, coâng nhaân vieân vôùi möùc thaûi trung bình 0,5 kg/ngöôøi/ngaøy (theo WHO) töông öùng vôùi khoái löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh khoaûng 175 kg/ngaøy (toång soá coâng nhaân vieân laø 350 ngöôøi).
CAÙC BIEÄN PHAÙP KHAÉC PHUÏC
Khoáng cheá oâ nhieãm oàn
Ñeå ñaûm baûo moâi tröôøng laøm vieäc toát cho coâng nhaân cuõng nhö khoáng cheá aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng xung quanh, döï aùn seõ aùp duïng caùc bieän phaùp khoáng cheá tieáng oàn thích hôïp. Moät vaøi bieän phaùp coù theå haïn cheá oâ nhieãm:
Caùch ly hôïp lyù caùc nguoàn gaây oàn ra vò trí rieâng, khu vöïc saûn xuaát ñöôïc xaây döïng caùch ly vôùi khu vöïc vaên phoøng.
Kieåm tra ñoä moøn chi tieát vaø thöôøng kyø cho daàu boâi trôn hoaëc thay nhöõng chi tieát hö hoûng cho maùy moùc thieát bò.
Trang bò ñaày ñuû ñoà baûo hoä lao ñoäng cho coâng nhaân vaø thöôøng xuyeân kieåm tra.
Khoáng cheá oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí
Khoáng cheá oâ nhieãm buïi
Ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí töø quaù trình vaän chuyeån, boác dôõ nguyeân lieäu, döï aùn seõ aùp duïng caùc bieän phaùp sau:
Haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát buïi phaùt sinh töø caùc phöông tieän vaän chuyeån trong khuoân vieân. Cuï theå laø beâtoâng hoùa caùc tuyeán ñöôøng giao thoâng noäi boä. Ñoái vôùi caùc xe vaän chuyeån nguyeân lieäu thì phaûi coù baït che kín ñeå traùnh rôi vaõi treân ñöôøng vaän chuyeån. Taêng cöôøng coâng taùc queùt doïn veä sinh cuõng nhö phun nöôùc thöôøng xuyeân treân beà maët saân baõi ñeå giaûm löôïng buïi ñaát khoâ phaùt taùn vaøo khoâng khí.
Trong quaù trình boác dôõ nguyeân lieäu, coâng nhaân seõ ñöôïc trang bò baûo hoä lao ñoäng nhö gaêng tay, khaåu trang choáng buïi… Thôøi ñieåm boác dôõ nguyeân lieäu seõ ñöôïc löïa choïn phuø hôïp vôùi saûn xuaát vaø thôøi ñieåm thích hôïp thöôøng laø sau ca saûn xuaát. Sau thôøi ñieåm boác dôõ, khu vöïc boác dôõ seõ ñöôïc veä sinh.
Trong khu vöïc saûn xuaát
Ñeå giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí trong khu vöïc saûn xuaát, döï aùn seõ aùp duïng caùc bieän phaùp sau: