Nghiên cứu vấn đề chuyển mục đích sử dụng đất trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Việt Nam

ĐẶT VẤN ĐỀ Tại các nước công nghiệp phát triển, kết cấu hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật cơ bản đã đồng bộ và hoàn thiện, hàng năm diện tích đất phải chuyển mục đích sử dụng từ loại đất này sang loại đất khác thường không lớn và được thực hiện trong sự kiểm soát nghiêm ngặt theo quy hoạch đã được Nhà nước phê duyệt. Đối với các nước đang phát triển như nước ta, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hoá, chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế đòi hỏi phải có sự điều chỉnh về cơ cấu sử dụng đất trong quy hoạch sử dụng đất và vì vậy mà hàng năm việc chuyển mục đích sử dụng đất thường diễn ra ở tất cả các địa phương với diện tích đất chuyển mục đích khá lớn. Nhằm kiểm soát việc chuyển mục đích sử dụng đất như đã nêu trên, cần thiết phải tiến hành các phân tích và dự báo về nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất giữa các loại đất trong từng năm và cho từng giai đoạn đối với từng địa phương, từng vùng cụ thể, trên cơ sở đó giúp Nhà nước chủ động trong việc chỉ đạo, tổ chức xét duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong cả nước. Phân tích và dự báo diện tích đất phải chuyển mục đích sử dụng là một trong những nội dung quan trọng của quy hoạch sử dụng đất. Các phân tích và dự báo trong thời gian qua đã hỗ trợ đắc lực cho việc xây dựng quy hoạch sử dụng đất các cấp, giúp lãnh đạo lựa chọn tương đối chính xác các giải pháp, chính sách khi cân đối nhu cầu sử dụng đất của các ngành, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của cả nước nói chung và của các vùng nói riêng. tuy nhiên, trong lĩnh vực quy hoạch sử dụng đất đối với cấp vùng cũng như cả nước, chưa thống nhất được về cách tiếp cận phân tích và dự báo. Khi tiến hành dự báo, đặc biệt dự báo nhu cầu sử dụng đất dài hạn, thường chỉ căn cứ vào nhu cầu sử dụng đất của các ngành cung cấp, chưa có sự phân tích, tính toán mang tính độc lập của cơ quan lập quy hoạch sử dụng đất, nhất là chưa có công trình nghiên cứu nào trình bày tường tận các mối quan hệ qua lại cũng như sự ảnh hưởng, tương tác giữa tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế với chuyển mục đích sử dụng đất. Thế nên, việc khảo cứu về mối quan hệ này nhằm rút ra những kết luận phục vụ việc đề xuất phương pháp tính nhu cầu diện tích sử dụng đất và diện tích đất chuyển mục đích sử dụng liên quan đến tốc độ tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quy hoạch sử dụng đất của cả nước và từng vùng là rất cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn thiết thực. Vì vậy, “ Nghiên cứu vấn đề chuyển mục đích sử dụng đất trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Việt Nam” chính là nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách nói trên. Mục tiêu của đề tài:làm rõ mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế với chuyển mục đích sử dụng đất của Việt Nam trong những năm vừa qua, trên cơ sở đó đề xuất phương pháp và tài liệu hướng dẫn cách xác định nhu cầu diện tích đất phải chuyển mục đích sử dụng gắn với các chỉ tiêu tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong các phương án quy hoạch sử dụng đất cấp vùng và cả nước . Nội dung nghiên cứu của đề tài: - Hệ thống hóa một số vấn đề chung ở khía cạnh lý thuyết về quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển mục đích sử dụng đất. - Phân tích mối tương quan giữa tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển mục đích sử dụng đất cả nước và các vùng từ 1995 đến 2005. - Nghiên cứu khả năng ứng dụng một số phương pháp xác định diện tích đất chuyển mục đích sử dụng trên cơ sở xác định nhu cầu sử dụng đất trong phương án quy hoạch sử dụng đất; Dự báo diện tích đất sản xuất nông nghiệp, đất lâm nghiệp cả nước chuyển mục đích sử dụng sang các loại đất khác đến năm 2020. - Xây dựng tài liệu hướng dẫn xác định diện tích đất khi phải chuyển mục đích sử dụng áp dụng trong quy hoạch sử dụng đất cả nước và các vùng. Giới hạn của đề tài: Trong khuôn khổ của đề tài, các chỉ tiêu được giới hạn như sau: - Tăng trưởng được tính bằng số % tăng lên của GDP của năm sau so với năm trước. - Trong các yếu tố tác động đến chuyển mục đích sử dụng đất, chỉ xem xét đến yếu tố tác động của chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế được giới hạn ở mức thay đổi tỷ lệ % của các ngành (lĩnh vực) qua từng năm, xét trên chỉ tiêu cơ cấu GDP ngành trong tổng GDP. - Chuyển mục đích sử dụng đất: Trong đề tài, diện tích đất chuyển mục đích sử dụng được giới hạn chỉ tính diện tích nhóm đất nông nghiệp (đất sản xuất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản) chuyển sang nhóm đất phi nông nghiệp. - Các chỉ tiêu đã nêu trên chỉ xem xét ở đối tượng cấp vùng và toàn quốc. Phương pháp nghiên cứu chính sử dụng trong đề tài: - Phương pháp điều tra sơ cấp; - Phương pháp điều tra, phân tích thứ cấp; - Phương pháp kế thừa; - Phương pháp mô tả; - Phương pháp chuyên gia. Bố cục của báo cáo:Ngoài mở đầu, kết luận và phụ lục, đề tài gồm các chương sau : - Chương 1: Tổng quan mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển mục đích sử dụng đất; - Chương 2: Nghiên cứu khả năng ứng dụng một số phương pháp xác định diện tích đất chuyển mục đích sử dụng trên cơ sở xác định nhu cầu sử dụng đất gắn với tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. - Chương 3: hướng dẫn cách tính diện tích đất khi chuyển mục đích sử dụng đất.