Những nguyên tắc hợp đồng thương mại quốc tế principles of international commercial contracts

n th t này bao g m nh ng t n th t ph i gánh ch u vàự ệ ợ ồ ữ ổ ấ ồ ữ ổ ấ ả ị nh ng l i ích đáng l ph i có t vi c th c hi n h p đ ng, có tính đ n nh ng chi phí t n th tữ ợ ẽ ả ừ ệ ự ệ ợ ồ ế ữ ổ ấ mà bên vi ph m tránh đ c.ạ ượ 91 2. Nh ng t n th t này có th là vô hình: Xâm ph m s c kho , danh d , nhân ph m c a bên bữ ổ ấ ể ạ ứ ẻ ự ẩ ủ ị thi t h i.ệ ạ BÌNH LU NẬ 1. Bên b vi ph m có quy n đòi b i th ng toàn b thi t h iị ạ ề ồ ườ ộ ệ ạ Kho n (1) c a Đi u 7.4.2 nêu rõ nguyên t c bên vi ph m có quy n yêu c u đ c b i th ng toàn bả ủ ề ắ ạ ề ầ ượ ồ ườ ộ thi t h i do vi ph m h p đ ng. Đi u 7.4.2 cũng kh ng đ nh c n ph i có m i quan h nhân qu gi aệ ạ ạ ợ ồ ề ẳ ị ầ ả ố ệ ả ữ hành vi không th c hi n h p đ ng và thi t h i x y ra. Xem thêm bình lu n (3) c a Đi u 7.4.3. Vi c b iự ệ ợ ồ ệ ạ ả ậ ủ ề ệ ồ th ng thi t h i không đ c gây nh ng l i ích hay thi t h i khác cho bên b thi t h i, mà b n ch tườ ệ ạ ượ ữ ợ ệ ạ ị ệ ạ ả ấ không liên quan đ n s vi ph m. Trong m t s h th ng lu t pháp các n c, Toà án đ c phép raế ự ạ ộ ố ệ ố ậ ướ ượ quy t đ nh gi m s ti n b I th ng thi t h i, tuỳ t ng tr ng h p. Tuy nhiên, trong PICC, nguyên t cế ị ả ố ề ồ ườ ệ ạ ừ ườ ợ ắ này không đ c áp d ng vì trong buôn bán qu c t , quy đ nh này s làm n y sinh nhi u r i ro và tuỳượ ụ ố ế ị ẽ ả ề ủ ti n khi m i Toà án áp d ng theo m i cách khác nhauệ ỗ ụ ỗ 2. B i th ng đ i v i nh ng thi t h i ph i gánh ch u, k c thi t h i v l i nhu n.ồ ườ ố ớ ữ ệ ạ ả ị ể ả ệ ạ ề ợ ậ V vi c xác đ nh nh ng t n th t mà bên kia ph i b i th ng, Kho n (1) c a Đi u 7.4.2, t ng t Đi uề ệ ị ữ ổ ấ ả ồ ườ ả ủ ề ươ ự ề 74 CISG, qui đ nh r ng bên b vi ph m có quy n đòi b i th ng không nh ng đ i v I nh ng thi t h i hị ằ ị ạ ề ồ ườ ữ ố ớ ữ ệ ạ ọ đã ph i gánh ch u, mà còn có quy n đòi b i th ng v nh ng l i nhu n mà h b m t do vi c vi ph mả ị ề ồ ườ ề ữ ợ ậ ọ ị ấ ệ ạ th c hi n h p đ ng. Khái ni m v t n th t ph i gánh ch u c n đ c hi u theo nghĩa r ng. Nó bao g mự ệ ợ ồ ệ ề ổ ấ ả ị ầ ượ ể ộ ồ vi c h hao tài s n c a bên b thi t h i, ho c là vi c bên này ph i gánh ch u nh ng nghĩa v , khi bênệ ư ả ủ ị ệ ạ ặ ệ ả ị ữ ụ này, do không đ c nh n ti n t bên có nghĩa v , bu c ph i m n ti n t bên th ba đ hoàn thànhượ ậ ề ừ ụ ộ ả ượ ề ừ ứ ể công vi c c a mình. Thi t h i v l i nhu n, ho c còn g i là h u qu thi t h i, là nh ng l i nhu n màệ ủ ệ ạ ề ợ ậ ặ ọ ậ ả ệ ạ ữ ợ ậ đáng l bên b vi ph m đã có đ c, n u nh h p đ ng đ c th c hi n m t cách nghiêm ch nh. Vi cẽ ị ạ ượ ế ư ợ ồ ượ ự ệ ộ ỉ ệ xác đ nh thi t h i v l i nhu n này th ng là d đoán, nên vi c xác đ nh chính xác cũng r t khó khăn.ị ệ ạ ề ợ ậ ườ ự ệ ị ấ Xem Đi u 7.4.3 (2).ề Ví dụ 1. Th vi n Pháp (Bibliothèque de France) g i m t b n th o vi t tay b ng b u đi n đ n New York đư ệ ử ộ ả ả ế ằ ư ệ ế ể tri n lãm. B n th o vi t tay này b h h i nghiêm tr ng trong quá trình v n chuy n. Tr giá thi t h i c aể ả ả ế ị ư ạ ọ ậ ể ị ệ ạ ủ nó đ c kho ng 50.000 FRF và bên b u đi n ph i b i th ng kho n thi t h i này.ượ ả ư ệ ả ồ ườ ả ệ ạ 2. A, do không nh n đ c ti n tr n c a B theo h p đ ng vay, đã ph i m n ti n c a ngân hàng v iậ ượ ề ả ợ ủ ợ ồ ả ượ ề ủ ớ lãi su t cao đ thanh toán cho bên th ba. B ph i b i th ng cho A ph n ti n lãi, mà A ph i tr choấ ể ứ ả ồ ườ ầ ề ả ả ngân hàng. 3. A - m t công ty xây d ng, thuê m t xe nâng hàng c a công ty B. C n c u c a xe nâng hàng, doộ ự ộ ủ ầ ẩ ủ không đ c b o qu n k , đã b gãy và r i xu ng xe h i c a m t ki n trúc s . Ông này không đi làmượ ả ả ỹ ị ơ ố ơ ủ ộ ế ư đ c và d n đ n vi c ng ng tr công vi c trong công tr ng su t tám ngày, A ph I tr m t kho n ti nượ ẫ ế ệ ư ệ ệ ườ ố ả ả ộ ả ề ph t do hoàn thành công trình ch m tr là 70.000 FRF. B ph i hoàn tr cho A nh ng chi phí phát sinhạ ậ ễ ả ả ữ do vi c ng ng tr công tr ng, kho n ti n ph t do th c hi n ch m tr và chi phí s a ch a xe c a ki nệ ư ệ ườ ả ề ạ ự ệ ậ ễ ử ữ ủ ế trúc s mà A đã ph i tr .ư ả ả 4.A - m t ca sĩ, hu b h p đ ng v i B - ng i t ch c ch ng trình. A ph i b i th ng thi t h i cho Bộ ỷ ỏ ợ ồ ớ ườ ổ ứ ươ ả ồ ườ ệ ạ không nh ng chi phí mà B đã tr cho vi c chu n b bu i hoà nh c, mà c thi t h i v l I nhu n do vi cữ ả ệ ẩ ị ổ ạ ả ệ ạ ề ợ ậ ệ hu b bu i hoà nh c này.ỷ ỏ ổ ạ 3. Vi c b i th ng thi t h i không đ c làm l i quá nhi u cho bên b thi t h i.ệ ồ ườ ệ ạ ượ ợ ề ị ệ ạ Tuy nhiên, bên b thi t h i không nên đ c l i quá nhi u nh b i th ng thi t h i do vi ph m h p đ ng.ị ệ ạ ượ ợ ề ờ ồ ườ ệ ạ ạ ợ ồ Vì th Kho n (1) qui đ nh c n ph i l u ý đ n các kho n l i nhu n c a bên b thi t h i có đ c v vi cế ả ị ầ ả ư ế ả ợ ậ ủ ị ệ ạ ượ ề ệ vi ph m th c hi n h p đ ng, k c nh ng chi phí mà bên này không ph i tr (ví d nh bên này khôngạ ự ệ ợ ồ ể ả ữ ả ả ụ ư ph i tr ti n thuê khách s n cho ca sĩ đã hu b trình di n), ho c m t vài chi phí khác (ví d nh nh viả ả ề ạ ỷ ỏ ễ ặ ộ ụ ư ư ph m h p đ ng mà th t ra vi c th c hi n h p đ ng đó còn có h i cho bên vi ph m do h đã khôngạ ợ ồ ậ ệ ự ệ ợ ồ ạ ạ ọ m c c đúng giá.ặ ả Ví dụ 5. A cho B thuê m t máy xúc đ t trong hai năm, v i giá thuê hàng tháng là 50.000 FRF. H p đ ng bộ ấ ớ ợ ồ ị ch m d t sau sáu tháng, do B không tr ti n thuê. Sáu tháng sau, A đã cho ng i khác thuê máy nàyấ ứ ả ề ườ v i giá thuê m i tháng là 55.000 FRF. S ti n 60.000 FRF ( = 5.000 FRF x 12), mà A đ c h ng khiớ ỗ ố ề ượ ưở cho ng i khác thuê l i chi c mày trong th i gian còn l i c a h p đ ng ban đ u, t c là m t năm còn l i,ườ ạ ế ờ ạ ủ ợ ồ ầ ứ ộ ạ c n ph i kh u tr vào kho n ti n b i th ng nh ng thi t h i do B gây ra cho A.ầ ả ấ ừ ả ề ồ ườ ữ ệ ạ 4. B i th ng thi t h i khi có thay đ i trong thi t h iồ ườ ệ ạ ổ ệ ạ 92 Đ áp d ng nguyên t c b i th ng thi t h i toàn b c n ph i l u ý đ n nh ng thay đ i trong thi t h i,ể ụ ắ ồ ườ ệ ạ ộ ầ ả ư ế ữ ổ ệ ạ g m s ti n phát sinh gi a th i đi m vi ph m th c hi n h p đ ng và th i đi m tranh t ng. Tuy nhiên,ồ ố ề ữ ờ ể ạ ự ệ ợ ồ ờ ể ụ nguyên t c này cũng không ph i không có ngo i l , ví d n u nh bên b thi t h i đã b ti n ra đ kh cắ ả ạ ệ ụ ế ư ị ệ ạ ỏ ề ể ắ ph c thi t h i, thì s ti n này cũng đ c tính vào t ng s ti n đ c hoàn tr l i.ụ ệ ạ ố ề ượ ổ ố ề ượ ả ạ 5. B i th ng thi t h i v tinh th nồ ườ ệ ạ ề ầ Kho n (2) c a Đi u 7.4.2 qui đ nh rõ v vi c b i th ng nh ng thi t h i v tinh th n. Đó là nh ng n iả ủ ề ị ề ệ ồ ườ ữ ệ ạ ề ầ ữ ỗ đau và ch u đ ng v m t tâm lý, t n h i đ n danh d nhân ph m, v.v... cũng nh nh ng thi t h i doị ự ề ặ ổ ạ ế ự ẩ ư ữ ệ ạ vi c xúc ph m đ n danh d ho c uy tín. Qui t c này đ c áp d ng trong th ng m i qu c t , trongệ ạ ế ự ặ ắ ượ ụ ươ ạ ố ế nh ng h p đ ng ký k t v i ngh sĩ, v n đ ng viên ho c nh ng nhà t v n trong các công ty. Trong cữ ợ ồ ế ớ ệ ậ ộ ặ ữ ư ấ ả nh ng tr ng h p này, vi c xác đ nh m c đ thi t h i cũng c n ph i tho mãn v tính xác th c c aữ ườ ợ ệ ị ứ ộ ệ ạ ầ ả ả ề ự ủ thi t h i (xem Đi u 7.4.3), cùng v i nh ng đi u ki n khác đ bên b thi t h i có th đ c b i th ng.ệ ạ ề ớ ữ ề ệ ể ị ệ ạ ể ượ ồ ườ Ví dụ 6.A - m t ki n trúc s tr hi n đang b t đ u có uy tín, ký m t h p đ ng hi n đ i hoá vi n b o tàngộ ế ư ẻ ệ ắ ầ ộ ợ ồ ệ ạ ệ ả ngh thu t thành ph . Vi c này đã đ c đăng lên báo chí. C quan có th m quy n c a thành ph sauệ ậ ố ệ ượ ơ ẩ ề ủ ố đó quy t đ nh ch m d t h p đ ng v i A, và ký h p đ ng v i m t ki n trúc s khác có nhi u kinhế ị ấ ứ ợ ồ ớ ợ ồ ớ ộ ế ư ề nghi m h n. A có quy n yêu c u đ c b i th ng thi t h i không nh ng đ i v i thi t h I v tài s n, màệ ơ ề ầ ượ ồ ườ ệ ạ ữ ố ớ ệ ạ ề ả còn đ i v i nh ng thi t h i v kh năng có thêm danh d và uy tín, vì A có th n I ti ng h n, n u h pố ớ ữ ệ ạ ề ả ự ể ổ ế ơ ế ợ đ ng đ c th c hi n. Vi c b i th ng thi t h i v tinh th n có th đ c xác đ nh d i nh ng hình th cồ ượ ự ệ ệ ồ ườ ệ ạ ề ầ ể ượ ị ướ ữ ứ khác và toà án có toàn quy n quy t đ nh v v n đ này, cũng nh v cách th c và m c đ b i th ngề ế ị ề ấ ề ư ề ứ ứ ộ ồ ườ đ bên kia đ c b i th ng toàn b thi t h i.. Nh v y, toà án không nh ng có th ra quy t đ nh bu cể ượ ồ ườ ộ ệ ạ ư ậ ữ ể ế ị ộ bên kia ph i b i th ng nh ng thi t h i phát sinh b ng ti n, mà còn có th áp d ng nh ng hình th cả ồ ườ ữ ệ ạ ằ ề ể ụ ữ ứ khác, ví d nh bu c xin l i công khai trên báo chí ( ví d tr ng h p vi ph m các đi u kho n c mụ ư ộ ỗ ụ ườ ợ ạ ề ả ấ c nh tranh ho c thành l p l i doanh nghi p, bôi nh danh d c a công ty khác.v.v...)ạ ặ ậ ạ ệ ọ ự ủ Đi u 7.4.3ề (Thi t h i ph i đ c xác đ nh c th )ệ ạ ả ượ ị ụ ể 1. Ch b i th ng nh ng thi t h i, k c nh ng thi t h i có th x y ra trong t ng lai, khiỉ ồ ườ ữ ệ ạ ể ả ữ ệ ạ ể ả ươ chúng đã đ c xác đ nh m t cách ch c ch n và h p lý.ượ ị ộ ắ ắ ợ 2. B i th ng thi t h i có th bao g m vi c b l các c h i, t l v i kh năng xu t hi n cácồ ườ ệ ạ ể ồ ệ ỏ ỡ ơ ộ ỉ ệ ớ ả ấ ệ c h i đó.ơ ộ 3. N u s ti n b i th ng thi t h i không đ c xác đ nh m t cách c th Toà án có th mế ố ề ồ ườ ệ ạ ượ ị ộ ụ ể ẩ quy n s quy t đ nh giá tr kho n ti n b i th ng.ề ẽ ế ị ị ả ề ồ ườ BÌNH LU NẬ 1. Thi t h i phát sinh ph i ch c ch n và h p lýệ ạ ả ắ ắ ợ Đi u 7.4.3 kh ng đ nh l i m t l n tính ch c ch n c a thi t h i, vì không th đòi bên vi ph m b i th ngề ẳ ị ạ ộ ầ ắ ắ ủ ệ ạ ể ạ ồ ườ nh ng thi t h i mà th c t đã không x y ra ho c s không bao gi x y ra. Kho n (1) cho phép vi c b iữ ệ ạ ự ế ả ặ ẽ ờ ả ả ệ ồ th ng g m c thi t h i s x y ra, có nghĩa là nh ng thi t h I v n ch a x y ra, nh ng kh năng x y raườ ồ ả ệ ạ ẽ ả ữ ệ ạ ẫ ư ả ư ả ả g n nh ch c ch n. Kho n (2) bao g m vi c b i th ng nh ng thi t h i do b l c h i hay kh năngầ ư ắ ắ ả ồ ệ ồ ườ ữ ệ ạ ỏ ỡ ơ ộ ả thu đ c l i nhu n: hi n nhiên ch t i m c đ thi t h I th c t có th x y ra: vì th , n u m t con ng aượ ợ ậ ể ỉ ớ ứ ộ ệ ạ ự ế ể ả ế ế ộ ự đua đã đ c ch đ n quá ch m tr d n đ n không th tham gia cu c đua ng a và giành chi n th ng,ượ ở ế ậ ễ ẫ ế ể ộ ự ế ắ thì ch con ng a này không th yêu c u ng I chuyên ch b i th ng s ti n đo t gi i, cho dù nó làủ ự ể ầ ườ ở ồ ườ ố ề ạ ả m t con ng a r t n i ti ng.ộ ự ấ ổ ế 2. Xác đ nh ph m vi thi t h iị ạ ệ ạ Đi u c n đ c xác đ nh không ch là s t n t i c a thi t h i, mà còn bao g m c ph m vi c a thi t h i.ề ầ ượ ị ỉ ự ồ ạ ủ ệ ạ ồ ả ạ ủ ệ ạ Có nh ng thi t h i ch c ch n đã x y ra, nh ng r t khó xác đ nh m c đ thi t h i. Ch ng h n tr ngữ ệ ạ ắ ắ ả ư ấ ị ứ ộ ệ ạ ẳ ạ ườ h p b l c h i ví d nh m t sinh viên chu n b cho kỳ thi qu c gia – kh năng đo t gi i có th dợ ỏ ỡ ơ ộ ụ ư ộ ẩ ị ố ả ạ ả ể ự đoán đ c ho c là vi c b i th ng nh ng thi t h i v tinh th n (t n h i v danh d nhân ph m, ch uượ ặ ệ ồ ườ ữ ệ ạ ề ầ ổ ạ ề ự ẩ ị đ ng v m t tâm lý, v.v...)ự ề ặ Ví dụ A u thác cho B, m t công ty chuy n phát nhanh, g i tài li u tham gia đ u th u v xây d ng sân bay. Bỷ ộ ể ử ệ ấ ầ ề ự h a s chuy n t p tài li u này tr c ngày h t h n g i cho các bên tham gia đ u th u, nh ng B đã g iứ ẽ ể ậ ệ ướ ế ạ ử ấ ầ ư ử tr m t m t ngày, vì th đ n xin d th u c a A b bác. S ti n b i th ng thi t h I là tuỳ thu c vào m cễ ấ ộ ế ơ ự ầ ủ ị ố ề ồ ườ ệ ạ ộ ứ đ kh năng c a A có th đ c ch p nh n trúng th u, và so sánh v i nh ng đ n d th u đã đ c ch pộ ả ủ ể ượ ấ ậ ầ ớ ữ ơ ự ầ ượ ấ nh n. Vì th vi c b i th ng s đ c tính toán theo m c đ c a l I nhu n, mà A có th thu đ c. Theoậ ế ệ ồ ườ ẽ ượ ứ ộ ủ ợ ậ ể ượ 93 Kho n (3), khi s ti n b i th ng thi t h i không th xác đ nh ch c ch n, thay vì b I th ng t ngả ố ề ồ ườ ệ ạ ể ị ắ ắ ồ ườ ượ tr ng, thì toà án s tính toán m t kho n ti n t ng đ ng v i m c đ thi t h i x y ra.ư ẽ ộ ả ề ươ ươ ớ ứ ộ ệ ạ ả 3. Thi t h i ph i là h u qu tr c ti p c a vi c vi ph mệ ạ ả ậ ả ự ế ủ ệ ạ đây có m t s liên h rõ ràng gi a tính ch c ch n và tính ch t tr c ti p c a thi t h i. M c dù m c đỞ ộ ự ệ ữ ắ ắ ấ ự ế ủ ệ ạ ặ ứ ộ tr c ti p không đ c nêu rõ trong PICC, nó đ c ng m hi u Ði u 7.4.2 (1) qui đ nh nh ng thi t h iự ế ượ ượ ầ ể ở ề ị ữ ệ ạ phát sinh do "h u qu c a vi c vi ph m" và gi đ nh m i quan h nhân qu gi a s vi ph m th c hi nậ ả ủ ệ ạ ả ị ố ệ ả ữ ự ạ ự ệ h p đ ng và thi t h i x y ra. N u là thi t h i gián ti p thì không ch c ch n cũng nh không l ng tr cợ ồ ệ ạ ả ế ệ ạ ế ắ ắ ư ườ ướ đ c.ượ Đi u 7.4.4ề (Kh năng d đoán tr c thi t h i)ả ự ướ ệ ạ Bên không th c hi n ch ch u trách nhi m đ i v i nh ng thi t h i đã đ c d đoán tr c ho cự ệ ỉ ị ệ ố ớ ữ ệ ạ ượ ự ướ ặ có th l ng tr c vào th i đi m giao k t h p đ ng n u không th c hi n nghĩa v .ể ườ ướ ờ ể ế ợ ồ ế ự ệ ụ BÌNH LU NẬ Nguyên t c "gi i h n v b i th ng thi t h i" (ch b i th ng nh ng thi t h i có th d đoán tr cắ ớ ạ ề ồ ườ ệ ạ ỉ ồ ườ ữ ệ ạ ể ự ướ đ c) t ng t v i cách gi i quy t trong Đi u 74 c a CISG. Gi i h n này liên quan đ n tính ch t c aượ ươ ự ớ ả ế ề ủ ớ ạ ế ấ ủ h p đ ng: không ph i b i th ng t t c nh ng l i ích c a bên b vi ph m l ra đã thu đ c, mà làợ ồ ả ồ ườ ấ ả ữ ợ ủ ị ạ ẽ ượ nh ng l i ích liên quan trong ph m vi đi u ch nh c a h p đ ng, và bên vi ph m không ph i b i th ngữ ợ ạ ề ỉ ủ ợ ồ ạ ả ồ ườ nh ng thi t h i không th l ng tr c đ c vào th i đi m giao k t h p đ ng và nh ng r i ro mà bên bữ ệ ạ ể ườ ướ ượ ờ ể ế ợ ồ ữ ủ ị thi t h i ph i l ng tr c hay ph i ch u trách nhi m. Kh năng l ng tr c c a thi t h i c n ph i đ cệ ạ ả ườ ướ ả ị ệ ả ườ ướ ủ ệ ạ ầ ả ượ đ t trong b i c nh c a vi c xác đ nh tính xác th c c a thi t h i nh trong Đi u 7.4.3. Khái ni m v khặ ố ả ủ ệ ị ự ủ ệ ạ ư ề ệ ề ả năng l ng tr c c n đ c làm rõ, vì cách gi i quy t trong PICC không gi ng m t vài h th ng lu t c aườ ướ ầ ượ ả ế ố ộ ệ ố ậ ủ các n c, theo đó cho phép b i th ng c nh ng thi t h i không l ng tr c đ c, khi nguyên nhânướ ồ ườ ả ữ ệ ạ ườ ướ ượ c a s vi ph m là do c ý ho c quá b t c n. Vì PICC không nêu m t ngo i l nh v y, nên c n ph iủ ự ạ ố ặ ấ ẩ ộ ạ ệ ư ậ ầ ả thu h p cách gi i thích v khái ni m "kh năng l ng tr c". Kh năng l ng tr c liên quan đ n tínhẹ ả ề ệ ả ườ ướ ả ườ ướ ế ch t c a lo i thi t h i, nh ng không liên quan đ n ph m vi c a thi t h i, tr tr ng h p chúng bi n sấ ủ ạ ệ ạ ư ế ạ ủ ệ ạ ừ ườ ợ ế ự thi t h i đó thành m t lo i thi t h i ki u khác. Trong b t kì tr ng h p nào, kh năng l ng tr c làệ ạ ộ ạ ệ ạ ể ấ ườ ợ ả ườ ướ m t khái ni m t ng đ i và vì th th m phán ph i dùng ý chí ch quan và kinh nghi m b n thân khiộ ệ ươ ố ế ẩ ả ủ ệ ả phán xét. Đ xác đ nh thi t h i nào là l ng tr c đ c, c n ph i đ t chúng vào th i đi m giao k t h pể ị ệ ạ ườ ướ ượ ầ ả ặ ờ ể ế ợ đ ng và v th c a bên vi ph m (k c ng i đ i di n ho c nhân viên c a h ) và ph i ki m tra xem m tồ ị ế ủ ạ ể ả ườ ạ ệ ặ ủ ọ ả ể ộ ng i bình th ng trong cùng m t tr ng h p t ng t có th đoán tr c đ c h u qu c a vi c viườ ườ ộ ườ ợ ươ ự ể ướ ượ ậ ả ủ ệ ph m trong b i c nh bình th ng nh trong h p đ ng hay không, ví d nh nh ng thông tin mà cácạ ố ả ườ ư ợ ồ ụ ư ữ bên nh n đ c ho c nh ng giao d ch tr c đây c a các bên.ậ ượ ặ ữ ị ướ ủ Ví dụ 1.M t công ty v sinh đ t mua m t chi c máy c a m t nhà s n xu t. Tuy nhiên, chúng đ c chuy nộ ệ ặ ộ ế ủ ộ ả ấ ượ ể ch m tr m t năm tháng. Nhà s n xu t có nghĩa v ph i b i th ng cho công ty này v nh ng l iậ ễ ấ ả ấ ụ ả ồ ườ ề ữ ợ nhu n l ra thu đ c n u chi c máy đ c đ a vào s d ng k p th i n u nhà s n xu t ph i bi t là máyậ ẽ ượ ế ế ượ ư ử ụ ị ờ ế ả ấ ả ế này c n đ c giao k p th i đ s d ng.ầ ượ ị ờ ể ử ụ 2. A - là m t ngân hàng, th ng thuê d ch v c a m t công ty b o v trông coi túi đ ng ti n xu các chiộ ườ ị ụ ủ ộ ả ệ ự ề ở nhánh ngân hàng. Do không thông báo cho công ty b o v , A đã g i m t s túi có đ ng xu m i choả ệ ử ộ ố ồ ớ nh ng nhà s u t p và chúng có giá tr g p 50 l n giá tr c a nh ng túi đ ng ti n tr c đây. Nh ng túiữ ư ậ ị ấ ầ ị ủ ữ ự ề ướ ữ này b đánh c p. A ch có th b i th ng thi t h i t ng đ ng v i giá tr c a nh ng túi trong nh ng l nị ắ ỉ ể ồ ườ ệ ạ ươ ươ ớ ị ủ ữ ữ ầ tr c, vì ch thi t h i này là đ c l ng tr c và công ty b o v không th bi t đ c giá tr c a v t bướ ỉ ệ ạ ượ ườ ướ ả ệ ể ế ượ ị ủ ậ ị m t đã tăng lên g p nhi u l n (chuy n thành m t lo i thi t h i khác). Khác v i m t s các công cấ ấ ề ầ ể ộ ạ ệ ạ ớ ộ ố ướ qu c t , c th v giao nh n v n t i. PICC k t c CISG, không b t bu c b i th ng toàn b nh ngố ế ụ ể ề ậ ậ ả ế ụ ắ ộ ồ ườ ộ ữ thi t h i, k c thi t h i không l ng tr c đ c, khi vi ph m do l i vô ý.ệ ạ ể ả ệ ạ ườ ướ ượ ạ ỗ Đi u 7.4.5ề (Ch ng minh thi t h i khi thay th giao d ch)ứ ệ ạ ế ị Khi bên b thi t h i đã ch m d t h p đ ng và th c hi n m t giao d ch khác thay th h p đ ngị ệ ạ ấ ứ ợ ồ ự ệ ộ ị ế ợ ồ đó trong m t th i h n h p lí và v i m t cách th c h p lí, bên này có th yêu c u bù đ p sộ ờ ạ ợ ớ ộ ứ ợ ể ầ ắ ự chênh l ch giá c gi a giá h p đ ng và giá c c a giao d ch thay th , cũng nh nh ng thi t h iệ ả ữ ợ ồ ả ủ ị ế ư ữ ệ ạ phát sinh do nh ng h u qu ti p theo sau vi c thay th đó.ữ ậ ả ế ệ ế BÌNH LU NẬ 1.Thi t h i đ c c l ng trong tr ng h p giao d ch thay thệ ạ ượ ướ ượ ườ ợ ị ế Ngoài nh ng nguyên t c chung có th đ c áp d ng cho vi c ch ng minh có thi t h i x y ra và m c đữ ắ ể ượ ụ ệ ứ ệ ạ ả ứ ộ thi t h i, các bên cũng có th gi đ nh m c đ thi t h i, n u nh vi c này làm cho công vi c xác đ nhệ ạ ể ả ị ứ ộ ệ ạ ế ư ệ ệ ị thi t h i d dàng h n đ i v i bên b thi t h i.Đi u 7.4.5 t ng t Đi u 75 c a CISG, đ c p đ n tr ngệ ạ ễ ơ ố ớ ị ệ ạ ề ươ ự ề ủ ề ấ ế ườ 94 h p khi bên b thi t h i ph i th c hi n m t giao d ch thay th , ví d nh ph i b ra nh ng chi phí đợ ị ệ ạ ả ự ệ ộ ị ế ụ ư ả ỏ ữ ể gi m thi u thi t h i, cũng nh ph i tuân theo nh ng t p quán th ng m i. Trong nh ng tr ng h p nhả ể ệ ạ ư ả ữ ậ ươ ạ ữ ườ ợ ư v y, thi t h i s đ c coi là s chênh l ch gi a giá tr c a h p đ ng và giá tr c a giao d ch thay th .ậ ệ ạ ẽ ượ ự ệ ữ ị ủ ợ ồ ị ủ ị ế Gi đ nh này ch s d ng khi có m t giao d ch thay th , không áp d ng khi bên b thi t h i t th c hi nả ị ỉ ử ụ ộ ị ế ụ ị ệ ạ ự ự ệ nh ng nghĩa v c a bên vi ph m (ví d khi ch tàu t mình th c hi n s a ch a con tàu vì nhà máy s aữ ụ ủ ạ ụ ủ ự ự ệ ử ữ ử ch a con tàu không ch u s a ch a con tàu cho ông ta). Vi c xác đ nh giao d ch thay th s không đ cữ ị ử ữ ệ ị ị ế ẽ ượ áp d ng khi m t công ty sau khi ch m d t h p đ ng, đã s d ng thi t b c a mình đ th c hi n m tụ ộ ấ ứ ợ ồ ử ụ ế ị ủ ể ự ệ ộ h p đ ng khác, mà l ra h p đ ng đó không đ c th c hi n trong cùng m t th i h n v i h p đ ng bợ ồ ẽ ợ ồ ượ ự ệ ộ ờ ạ ớ ợ ồ ị ch m d t ("thi t h i v doanh thu"). ấ ứ ệ ạ ề Giao d ch thay th c n ph i đ c th c hi n trong m t th i h n h p lí, theo m t cách th c h p lí đị ế ầ ả ượ ự ệ ộ ờ ạ ợ ộ ứ ợ ể tránh cho bên vi ph m ch u thi t thòi do hành vi c ý làm tăng thi t h i c a bên kia.ạ ị ệ ố ệ ạ ủ 2. Nh ng thi t h i ti p theo có th đ c b i th ngữ ệ ạ ế ể ượ ồ ườ Nguyên t c bên b vi ph m có th đ c b i th ng giá tr chênh l ch gi a hai h p đ ng là quy n tôíắ ị ạ ể ượ ồ ườ ị ệ ữ ợ ồ ề thi u đ c b i th ng thi t h i. Bên b thi t h i còn có th đ c b i th ng nh ng thi t h i khác đãể ượ ồ ườ ệ ạ ị ệ ạ ể ượ ồ ườ ữ ệ ạ th c s x y ra do h u qu c a s vi ph mự ự ả ậ ả ủ ự ạ Ví dụ A – x ng đóng tàu, h a s a m t con tàu cho ch tàu B t i tàu khô v i giá là 500.000 USD t ngày 1ưở ứ ử ộ ủ ạ ụ ớ ừ tháng 7. Vào ngày 1 tháng 6, B đ c bi t là tàu khô ch tr ng vào ngày 1 tháng 8. B ch m d t h pượ ế ụ ỉ ố ấ ứ ợ đ ng, sau nhi u cu c đàm phán kéo dài và t n kém B đã ký k t đ c h p đ ng v i C – m t công tyồ ề ộ ố ế ượ ợ ồ ớ ộ đóng tàu khác, v i giá là 700.000 USD. B đ c quy n yêu c u A hoàn tr chênh l ch 200.000 USD vàớ ượ ề ầ ả ệ c nh ng chi phí phát sinh và b i th ng cho th i h n tàu ph i n m ch không đ c s d ng.ả ữ ồ ườ ờ ạ ả ằ ờ ượ ử ụ Đi u 7.4.6ề (Xác đ nh thi t h i theo giá th tr ng)ị ệ ạ ị ườ 1 . Khi bên b thi t h i đã ch m d t h p đ ng, nh ng không th c hi n m t giao d ch nào khácị ệ ạ ấ ứ ợ ồ ư ự ệ ộ ị thay th cho h p đ ng, mà giá c hi n t i có th xác đ nh đ c cho vi c th c hi n các vi c đãế ợ ồ ả ệ ạ ể ị ượ ệ ự ệ ệ giao k t, bên này có th yêu c u bù đ p s chênh l ch giá c gi a giá h p đ ng và giá c hi nế ể ầ ắ ự ệ ả ữ ợ ồ ả ệ t i vào th i đi m h p đ ng b ch m d t, cũng nh nh ng thi t h i c a h u qu ti p theo đó.ạ ờ ể ợ ồ ị ấ ứ ư ữ ệ ạ ủ ậ ả ế 2. Giá c hi n t i là giá ph i tr cho hành hoá ho c d ch v cung ng trong hoàn c nh có thả ệ ạ ả ả ặ ị ụ ứ ả ể so sánh t ng đ i đ c, n i mà h p đ ng l ra ph i đ c th c hi n ho c, khi không xácươ ố ượ ở ơ ợ ồ ẽ ả ượ ự ệ ặ đ nh đ c giá c hi n t i c a n i đó, là giá c hi n t i c a n i khác khi giá c c a bên có thị ượ ả ệ ạ ủ ơ ả ệ ạ ủ ơ ả ủ ể đ c tham kh o.ượ ả BÌNH LU NẬ 1. Gi đ nh s l ng thi t h i không có giao d ch thay thả ị ố ượ ệ ạ ị ế M c đích c a Đi u 7.4.6, cũng t ng t Đi u 76 c a CISG, t o đi u ki n cho bên b vi ph m ch ngụ ủ ề ươ ự ề ủ ạ ề ệ ị ạ ứ minh v thi t h i khi không có giao d ch thay th , n u có giá th tr ng cho vi c th c hi n h p đ ngề ệ ạ ị ế ế ị ườ ệ ự ệ ợ ồ t ng t . Khi đó, thi t h i đ c gi đ nh b ng v i s chênh l ch gi a giá h o đ ng và giá c c a thươ ự ệ ạ ượ ả ị ằ ớ ự ệ ữ ợ ồ ả ủ ị tr ng t i th i đi m h p đ ng b ch m d t.ườ ạ ờ ể ợ ồ ị ấ ứ 2. Xác đ nh giá th tr ng hi n t iị ị ườ ệ ạ Theo Kho n (2) giá th tr ng là giá c th ng đ c tính cho hàng hoá và d ch v t ng đ ng. Giáả ị ườ ả ườ ượ ị ụ ươ ươ này s đ c so sánh v i nh ng giá tr đ c tính cho cùng m t lo i ho c t ng t v I lo i hàng hoáẽ ượ ớ ữ ị ượ ộ ạ ặ ươ ự ớ ạ ho c d ch v đó. Giá th tr ng này có th đ c l y t nh ng t ch c chuyên môn, ho c t nh ng vănặ ị ụ ị ườ ể ượ ấ ừ ữ ổ ứ ặ ừ ữ phòng th ng m i, v.v.., không nh t thi t ph i là giá c a m t t ch c chính qui.ươ ạ ấ ế ả ủ ộ ổ ứ Theo Đi u 7.4.6, n i xác đ nh giá th tr ng là n i mà h p đ ng l ra ph i đ c th c hi n, n u n i đóề ơ ị ị ườ ơ ợ ồ ẽ ả ượ ự ệ ế ơ không có giá th tr ng, thì ch n m t th tr ng h p lý khác khi b i th ng thi t h i.ị ườ ọ ộ ị ườ ợ ồ ườ ệ ạ 3. Nh ng thi t h i phát sinh khác có th đ c b i th ngữ ệ ạ ể ượ ồ ườ Bên vi ph m đ c b i th ng v chênh l ch gi a giá h p đ ng và giá th tr ng vào th I đi m ch mạ ượ ồ ườ ề ệ ữ ợ ồ ị ườ ờ ể ấ d t h p đ ng ch là quy n t i thi u v yêu c u b i th ng v nh ng thi t h i khác đã th c s x y ra doứ ợ ồ ỉ ề ố ể ề ầ ồ ườ ề ữ ệ ạ ự ự ả vi c ch m d t h p đ ng.ệ ấ ứ ợ ồ Đi u 7.4.7ề (Thi t h i gây ra do l i m t ph n c a bên b thi t h i)ệ ạ ỗ ộ ầ ủ ị ệ ạ Khi thi t h i do bên b thi t h i gây ra b i hành đ ng ho c b t tác vi, ho c thi t h i do ph m việ ạ ị ệ ạ ở ộ ặ ấ ặ ệ ạ ạ mà bên b thi t h i ph i ch u r i ro, s ti n b i th ng s đ c gi m đ n ch ng m c mà cácị ệ ạ ả ị ủ ố ề ồ ườ ẽ ượ ả ế ừ ự y u t trên có nh h ng và ph thu c vào hành vi c a các bên trong h p đ ng.ế ố ả ưở ụ ộ ủ ợ ồ BÌNH LU NẬ 1. Thi t h i gây ra m t ph n là do bên b thi t h iệ ạ ộ ầ ị ệ ạ 95 Đi u 7.1.2 gi i h n bi n pháp x lý khi vi ph m h p đ ng m t ph n do l i c a bên b vi ph m. Đi uề ớ ạ ệ ử ạ ợ ồ ộ ầ ỗ ủ ị ạ ề 7.4.7 gi i h n quy n yêu c u b i th ng thi t h i khi bên b vi ph m có ph n gây ra l I đ thi t h i x yớ ạ ề ầ ồ ườ ệ ạ ị ạ ầ ỗ ể ệ ạ ả ra nh m tránh s b t bình đ ng khi m t bên ph i b i th ng toàn b nh ng thi t h I x y ra mà h uằ ự ấ ẳ ộ ả ồ ườ ộ ữ ệ ạ ả ậ qu có ph n do l i c a bên b thi t h i.ả ầ ỗ ủ ị ệ ạ 2. Vi c góp ph n gây ra thi t h iệ ầ ệ ạ Vi c góp ph n gây nên thi t h i c a bên b thi t h i có th d i d ng hành vi c a bên vi ph m hay b tệ ầ ệ ạ ủ ị ệ ạ ể ướ ạ ủ ạ ấ tác vi, ho c m t s ki n x y ra mà bên b thi t h i ph i ch u r i ro. S góp ph n gây ra thi t h i th ngặ ộ ự ệ ả ị ệ ạ ả ị ủ ự ầ ệ ạ ườ đ c th c hi n d i d ng hành vi (ví d tr ng h p đ a đ a ch sai cho ng I v n chuy n) ho c b tượ ự ệ ướ ạ ụ ườ ợ ư ị ỉ ườ ậ ể ặ ấ tác vi (ví d nh không thông báo tr c cho bên th c hi n h p đ ng xây d ng v nh ng khuy t t t c aụ ư ướ ự ệ ợ ồ ự ề ữ ế ậ ủ máy móc). Th ng nh ng hành vi ho c b t tác vi này là do bên b thi t h i không th c hi n m t trongườ ữ ặ ấ ị ệ ạ ự ệ ộ nh ng nghĩa v mà bên này ph i th c hi n theo h p đ ng; tuy nhiên chúng cũng bao g m c hành viữ ụ ả ự ệ ợ ồ ồ ả b i th ng thi t h i ngoài h p đ ng hay không th c hi n m t h p đ ng khác. Nh ng s ki n bên ngoàiồ ườ ệ ạ ợ ồ ự ệ ộ ợ ồ ữ ự ệ mà bên b thi t h i ph i ch u r i ro có th là, ví d nh do hành vi ho c b t tác vi c a nh ng ng i màị ệ ạ ả ị ủ ể ụ ư ặ ấ ủ ữ ườ bên b thi t h i ph i ch u trách nhi m nh nhân viên ho c đ i di n c a mình.ị ệ ạ ả ị ệ ư ặ ạ ệ ủ Ví dụ 1. A – là m t nhà đ i lý b ràng bu c vào đi u kho n "đ c quy n" trong h p đ ng v i B (A không đ cộ ạ ị ộ ề ả ộ ề ợ ồ ớ ượ mua hàng c a ai khác ngoài B). Tuy nhiên A đã mua hàng c a C, vì B yêu c u ph I thanh toán ngayủ ủ ầ ả m c dù trong h p đ ng đ i lý cho phép thanh toán trong vòng 90 ngày. B khi u n I đòi ti n ph t v vi cặ ợ ồ ạ ế ạ ề ạ ề ệ vi ph m đi u kho n "đ c quy n". B ch có th l y đ c m t ph n s ti n thôi, vì B đã m t ph n có l iạ ề ả ộ ề ỉ ể ấ ượ ộ ầ ố ề ộ ầ ỗ trong vi c vi ph m h p đ ng c a A.ệ ạ ợ ồ ủ 2. A – là m t hành khách trên m t du thuy n sang tr ng, đã b th ng khi thang máy không d ng đúngộ ộ ề ọ ị ươ ừ t ng nh đã đ c n đ nh. B – ch tàu, ph i ch u trách nhi m b i th ng v th ng t t c a A và cóầ ư ượ ấ ị ủ ả ị ệ ồ ườ ề ươ ậ ủ quy n đòi b i th ng thi t h i l i t phía C – là công ty ki m tra đ an toàn c a thang máy tr c khi duề ồ ườ ệ ạ ạ ừ ể ộ ủ ướ thuy n kh i hành, do ch ng minh đ c r ng tai n n s không x y ra n u nh t ng đó đ c chi u sángề ở ứ ượ ằ ạ ẽ ả ế ư ầ ượ ế h n. Vì đây là trách nhi m c a B, B s không nh n đ c toàn b kho n b i th ng thi t h i t C, màơ ệ ủ ẽ ậ ượ ộ ả ồ ườ ệ ạ ừ ch có th yêu c u C b i th ng thi t h i đ n m c đ l i c a h .ỉ ể ầ ồ ườ ệ ạ ế ứ ộ ỗ ủ ọ 3. Vi c phân chia m c đ b i th ng thi t h i theo l iệ ứ ộ ồ ườ ệ ạ ỗ Hành vi c a bên b thi t h i ho c nh ng s ki n bên ngoài, mà bên b thi t h i ph i ch u r I ro, có thủ ị ệ ạ ặ ữ ự ệ ị ệ ạ ả ị ủ ể gây l i đ n m c đ làm cho bên kia không th nào th c hi n đ c h p đ ng. N u nh ng qui đ nh trongỗ ế ứ ộ ể ự ệ ượ ợ ồ ế ữ ị Đi u 7.1.7 (Tr ng h p b t kh kháng) tho mãn, thì bên không th c hi n đ c hoàn toàn mi n trề ườ ợ ấ ả ả ự ệ ượ ễ ừ trách nhi m. Tr ng h p ng c l i, vi c mi n tr này s đ c phân chia, tuỳ theo m c đ mà bên bệ ườ ợ ượ ạ ệ ễ ừ ẽ ượ ứ ộ ị thi t h i góp ph n gây ra. Vi c xác đ nh m c đ l i c a m i bên th ng r t khó và m t ph n là phệ ạ ầ ệ ị ứ ộ ỗ ủ ỗ ườ ấ ộ ầ ụ thu c vào các phán quy t c a toà án. Đ cung c p m t s ph ng h ng gi i quy t cho toà án, Đi uộ ế ủ ể ấ ộ ố ươ ướ ả ế ề 7.4.7 qui đ nh r ng toà án ph i l u ý hành vi c a t ng bên. Hành vi c a m t bên càng nghiêm tr ng, thìị ằ ả ư ủ ừ ủ ộ ọ m c đ l i c a bên đó trong vi c gây ra thi t h i càng l n.ứ ộ ỗ ủ ệ ệ ạ ớ Ví dụ 3. Trong ví d 1, vì B không tuân th các đi u kho n c a h p đ ng, B b coi nh đã t o c cho A viụ ủ ề ả ủ ợ ồ ị ư ạ ớ ph m đi u kho n "đ c quy n". Vì v y B ch có th đòi b i th ng thi t h i kho ng 25% giá tr thi t h iạ ề ả ộ ề ậ ỉ ể ồ ườ ệ ạ ả ị ệ ạ t ng ng v i m c đ l i c a A ươ ứ ớ ứ ộ ỗ ủ 4. Trong ví d 2, vì hành vi vi ph m c a B và C là t ng đ ng, nên B ch đòi đ c t C 50% giá trụ ạ ủ ươ ươ ỉ ượ ừ ị thi t h i B đã ph i tr cho Aệ ạ ả ả 4. Góp ph n t o nên thi t h i và kh c ph c thi t h iầ ạ ệ ạ ắ ụ ệ ạ Đi u 7.4.7 c n đ c hi u trong m i liên h v i đi u kho n ti p theo v vi c kh c ph c thi t h i (Đi uề ầ ượ ể ố ệ ớ ề ả ế ề ệ ắ ụ ệ ạ ề 7.4.8). Trong khi Đi u này liên quan đ n hành vi c a bên b thi t h i trong vi c gây ra thi t h i, thì Đi uề ế ủ ị ệ ạ ệ ệ ạ ề 7.4.8 liên quan đ n hành vi c a bên đó sau khi x y ra thi t h i.ế ủ ả ệ ạ Đi u 7.4.8ề (Kh c ph c thi t h i)ắ ụ ệ ạ 1. Bên không th c hi n không ch u trách nhi m đ i v i nh ng thi t h i gây ra cho bên b thi tự ệ ị ệ ố ớ ữ ệ ạ ị ệ h i khi thi t h i có th tránh đ c và n u bên b thi t h i x s h p lý.ạ ệ ạ ể ượ ế ị ệ ạ ử ự ợ 2. Bên b thi t h i có quy n đòi đ n bù nh ng chi phí h p lý đã chi đ n l c kh c ph c thi tị ệ ạ ề ế ữ ợ ể ỗ ự ắ ụ ệ h i.ạ BÌNH LU NẬ 1. Nghĩa v c a bên b thi t h i trong vi c kh c ph c thi t h iụ ủ ị ệ ạ ệ ắ ụ ệ ạ 96 M c đích c a Đi u 7.4.8 là đ tránh cho bên b thi t h i th đ ng ch đ i b i th ng thi t h I trong khiụ ủ ề ể ị ệ ạ ụ ộ ờ ợ ồ ườ ệ ạ nh ng thi t h i này có th tránh đ c và kh c ph c. B t kỳ thi t h i nào mà bên b thi t h i có thữ ệ ạ ể ượ ắ ụ ấ ệ ạ ị ệ ạ ể tránh ho c h n ch b ng m t s bi n pháp thích h p s không đ c b i th ng. Hi n nhiên, m t bênặ ạ ế ằ ộ ố ệ ợ ẽ ượ ồ ườ ể ộ đã ph i gánh ch u nh ng h u qu c a vi c vi ph m h p đ ng, thì không nên b yêu c u ti n hành thêmả ị ữ ậ ả ủ ệ ạ ợ ồ ị ầ ế nh ng bi n pháp t n kém v th i gian ho c ti n b c đ kh c ph c.M t khác, v m t kinh t s b t h pữ ệ ố ề ờ ặ ề ạ ể ắ ụ ặ ề ặ ế ẽ ấ ợ lý khi cho phép vi c gia tăng nh ng thi t h i l ra có th kh c ph c đ c b ng m t s bi n pháp thíchệ ữ ệ ạ ẽ ể ắ ụ ượ ằ ộ ố ệ h p. Nh ng bi n pháp kh c ph c này do bên b thi t h i tr c ti p ti n hành nh m gi m thi u m c đợ ữ ệ ắ ụ ị ệ ạ ự ế ế ằ ả ể ứ ộ thi t h i, nh t là khi có kh năng là vi c thi t h i s gây ra h u qu lâu dài n u nh nh ng bi n phápệ ạ ấ ả ệ ệ ạ ẽ ậ ả ế ư ữ ệ này không đ c th c hi n (th ng x y ra trong giao d ch thay th : xem Đi u 7.4.5), ho c đ tránh b tượ ự ệ ườ ả ị ế ề ặ ể ấ kỳ s gia tăng nào v thi t h i ban đ u.ự ề ệ ạ ầ Ví dụ 1.Ngày 2 tháng 5, A yêu c u B – m t công ty du l ch, đ t phòng Paris vào ngày 1 tháng 6, v i giá làầ ộ ị ặ ở ớ 500 FRF. Đ n ngày 15 tháng 5, A đ c bi t B v n ch a đ t phòng . Tuy nhiên, A v n đ I đ n ngày 25ế ượ ế ẫ ư ặ ẫ ợ ế tháng 5 m i ti n hành đ t phòng và ch có th tìm phòng v i giá 700 FRF, trong khi đó giá thuê phòngớ ế ặ ỉ ể ớ có th là 600 FRF n u nh A ti n hành đ t phòng k p th i vào ngày 15 tháng 5. Khi này, A ch có thể ế ư ế ặ ị ờ ỉ ể yêu c u B b i th ng thi t h i 100 FRF.ầ ồ ườ ệ ạ 2. A, là công ty đã u quy n cho B v vi c xây d ng nhà máy, đã b t ng ch m d t công vi c khi d ánỷ ề ề ệ ự ấ ờ ấ ứ ệ ự g n k t thúc. B tìm m t công ty khác đ hoàn t t vi c xây d ng nhà máy, nh ng đã không ti n hànhầ ế ộ ể ấ ệ ự ư ế m t bi n pháp nào đ b o qu n nh ng toà nhà trên công tr ng, nên đã b gió m a gây h h i. Bộ ệ ể ả ả ữ ườ ị ư ư ạ không th yêu c u b i th ng thi t h i đó, vì B vô trách nhi m trong không vi c ti n hành nh ng bi nể ầ ồ ườ ệ ạ ệ ệ ế ữ ệ pháp b o qu n tr c đây.ả ả ướ 2. Hoàn tr nh ng chi phíả ữ Vi c kho n ti n b i th ng s b c t gi m n u bên b thi t h i không ch u ti n hành nh ng bi n phápệ ả ề ồ ườ ẽ ị ắ ả ế ị ệ ạ ị ế ữ ệ c n thi t c n kh c ph c hay h n ch gây thêm thi t h i. Ng c l i, bên b thi t h i cũng có th yêu c uầ ế ầ ắ ụ ạ ế ệ ạ ượ ạ ị ệ ạ ể ầ b i th ng nh ng chi phí phát sinh trong vi c kh c ph c thi t h i, v i đi u ki n là nh ng chi phí nàyồ ườ ữ ệ ắ ụ ệ ạ ớ ề ệ ữ ph i là chi ph i h p lý( Kho n (2)).ả ả ợ ả Ví dụ 3. Cùng tình hu ng nh ví d 2, ch khác là B ph i ti n hành nh ng công v c c n thi t đ b o qu n toàố ư ụ ỉ ả ế ữ ệ ầ ế ể ả ả nhà. Chi phí cho công vi c b o qu n này s đ c c ng thêm vào thi t h i do A gây ra trong vi c việ ả ả ẽ ượ ộ ệ ạ ệ ph m h p đ ng, v i đi u ki n là nh ng chi phí này ph i h p lý. N u không, nh ng chi phí này s đ cạ ợ ồ ớ ề ệ ữ ả ợ ế ữ ẽ ượ gi m t i m c h p lý.ả ớ ứ ợ 4. T ng t nh ví d 1, ch khác là A thuê m t căn phòng v i giá 2000 FRF trong khách s n h ngươ ự ư ụ ỉ ộ ớ ạ ạ sang. A ch có th yêu c u b i th ng 100FRF chênh l ch, mà A có th thuê m t căn phòng t ngỉ ể ầ ồ ườ ệ ể ộ ươ đ ng căn phòng cũ v i giá 600 FRF.ươ ớ Đi u 7.4.9ề ( Lãi su t trong vi c vi ph m nghĩa v thanh toán)ấ ệ ạ ụ 1.N u m t bên không th c hi n nghĩa v thanh toán m t kho n ti n đ n h n, bên b thi t h iế ộ ự ệ ụ ộ ả ề ế ạ ị ệ ạ đ c quy n yêu c u bên kia tr thêm lãi c ng đ i v i t ng s ti n t ngày thanh toán đ n h nượ ề ầ ả ộ ố ớ ổ ố ề ừ ế ạ cho đ n khi th c s thanh toán, b t k nguyên nhân c a vi c không thanh toán.ế ự ự ấ ể ủ ệ 2.Lãi su t là lãi su t trung bình cho vay ng n h n c a ngân hàng b ng đ ng ti n thanh toán t iấ ấ ắ ạ ủ ằ ồ ề ạ th i đi m thanh toán, n u t i đ a đi m thanh toán không xác đ nh đ c lãi su t cho vay ng nờ ể ế ạ ị ể ị ượ ấ ắ h n trung bình, thì áp d ng t l lãi trung bình cho vay ng n h n c a qu c gia có đ ng ti nạ ụ ỉ ệ ắ ạ ủ ố ồ ề thanh toán đó. N u c hai t l lãi trên đ u không th xác đ nh, thì s áp d ng t l lãi h p lý doế ả ỷ ệ ề ể ị ẽ ụ ỷ ệ ợ lu t c a qu c gia có đ ng ti n thanh toán đó xác đ nh.ậ ủ ố ồ ề ị 3.Bên b thi t h i có quy n yêu c u b i th ng nh ng thi t h i khác, n u vi c không thanhị ệ ạ ề ầ ồ ườ ữ ệ ạ ế ệ toán gây ra nh ng h u qu l n h n.ữ ậ ả ớ ơ BÌNH LU NẬ 1.Kho n ti n đ c n đ nh t tr c cho vi c vi ph m nghĩa v thanh toán.ả ề ượ ấ ị ừ ướ ệ ạ ụ Ði u 7.4.9 kh ng đ nh m t nguyên t c đã đ c ch p nh n r ng rãi, theo đó các thi t h i phát sinh tề ẳ ị ộ ắ ượ ấ ậ ộ ệ ạ ừ vi c ch m thanh toán đ c x lí theo m t ch đ nh đ c bi t và đ c tính b ng m t kho n ti n xác đ nhệ ậ ượ ử ộ ế ị ặ ệ ượ ằ ộ ả ề ị t ng đ ng v i s ti n lãi phát sinh th i h n k th i h n đ n đi m ph i thanh toán cho đ n khi th cươ ươ ớ ố ề ờ ạ ể ờ ạ ế ể ả ế ự s thanh toán. Ti n lãi ph i tr ngay t khi ch m thanh toán là do l i c a bên vi ph m, và t th i đi mự ề ả ả ừ ậ ỗ ủ ạ ừ ờ ể vi c thanh toán đ n h n, mà không c n ph i thông báo cho bên vi ph m bi t. N u nh vi c ch m thanhệ ế ạ ầ ả ạ ế ế ư ệ ậ toán là do h u qu c a tr ng h p b t kh kháng ( ví d bên vi ph m không th nào thanh toán đ cậ ả ủ ườ ợ ấ ả ụ ạ ể ượ 97 do các quy đ nh m i v qu n lý ngo i h i ngăn c m), thì bên vi ph m v n ph i tr ti n lãi, đây khôngị ớ ề ả ạ ố ấ ạ ẫ ả ả ề ph i là kho n ti n b i th ng thi t h i, mà là kho n ti n tr cho vi c đ c l i không có căn c c a bênả ả ề ồ ườ ệ ạ ả ề ả ệ ượ ợ ứ ủ có nghĩa v do không thanh toán đúng h n, b i vì bên này th c t đang chi m d ng v n. Thi t hai nàyụ ạ ở ự ế ế ụ ố ệ th ng đ c tính nh là m t kho n ti n đ c n đ nh tr c. Nói cách khác, tr nh ng quy đ nh trongườ ượ ư ộ ả ề ượ ấ ị ướ ừ ữ ị Kho n (3) c a Ði u 7.4.9, bên b thi t h i không th ch ng minh r ng h l ra s đ c h ng lãi su tả ủ ề ị ệ ạ ể ứ ằ ọ ẽ ẽ ượ ưở ấ cao h n, n u nh h đ u t kho n ti n đã đ n h n ph i thanh toán, ho c bên vi ph m đã làm cho bênơ ế ư ọ ầ ư ả ề ế ạ ả ặ ạ b thi t h i nh n đ c m t lãi su t th p so v i lãi su t ti n vay trung bình, đ c ghi trong Kho n (2).ị ệ ạ ậ ượ ộ ấ ấ ớ ấ ề ượ ả Ð ng nhiên, các bên có th tho thu n tr c m t lãi su t khác v i lãi su t đ c quy đ nh trong Ði uươ ể ả ậ ướ ộ ấ ớ ấ ượ ị ề 7.4.9 (v i đi u ki n ph i tho mãn Ði u 7.4.13)ớ ề ệ ả ả ề 2. Lãi su tấ Kho n (2) Đi u 7.4.9 n đ nh lãi su t là t l lãi trung bình cho vay ng n h n c a m t ngân hàng thôngả ề ấ ị ấ ỷ ệ ắ ạ ủ ộ th ng. Có th cách gi i quy t này là phù h p nh t v i nh ng yêu c u c a th ng m I qu c t và làườ ể ả ế ợ ấ ớ ữ ầ ủ ươ ạ ố ế thích h p nh t cho vi c b o đ m vi c b i th ng tho đáng v thi t h i phát sinh. Lãi su t là t l lãiợ ấ ệ ả ả ệ ồ ườ ả ề ệ ạ ấ ỷ ệ mà bên b thi t h i th ng ph i đi m n ngân hàng s ti n mà bên vi ph m không thanh toán. T lị ệ ạ ườ ả ượ ố ề ạ ỷ ệ thông th ng này là t l trung bình cho vay ng n h n c a ngân hàng t i n i thanh toán (chi tr ) b ngườ ỷ ệ ắ ạ ủ ạ ơ ả ằ đ ng ti n thanh toán đó. Tuy nhiên, cũng có th t i n i chi tr không có quy đ nh v lãi su t cho vayồ ề ể ạ ơ ả ị ề ấ c a đ ng ti n thanh toán. Trong nh ng tr ng h p nh v y, thì s áp d ng lãi su t cho vay trung bìnhủ ồ ề ữ ườ ợ ư ậ ẽ ụ ấ c a n c phát hành đ ng ti n thanh toán đó. Ví d : N u nh kho n vay b ng ti n b ng Anh và đ củ ướ ồ ề ụ ế ư ả ằ ề ả ượ chi tr t i Tunis, và không có t l lãi su t cho vay tính theo đ ng b ng Anh t i th tr ng tài chính ả ạ ỷ ệ ấ ồ ả ạ ị ườ ở Tunis, thì s l y t l này t i n c Anh. N u nh không có quy đ nh v t l lãi vay trong c hai đ aẽ ấ ỷ ệ ạ ướ ế ư ị ề ỷ ệ ả ị đi m trên, thì t l lãi vay ph i là t l "v a ph i" đ c n đ nh theo lu t c a n c phát hành đ ng ti nể ỷ ệ ả ỷ ệ ừ ả ượ ấ ị ậ ủ ướ ồ ề thanh toán. Trong h u h t các tr ng h p, nó là lãi su t cho vay chính th c, và n u nh có nhi u lãiầ ế ườ ợ ấ ứ ế ư ề su t cho vay chính th c, thì s là t l lãi vay thích h p nh t cho giao d ch qu c t . N u t i n c cóấ ứ ẽ ỷ ệ ợ ấ ị ố ế ế ạ ướ đ ng ti n thanh toán không quy đ nh lãi su t cho vay chính th c, thì s áp d ng lãi su t ngân hàng h pồ ề ị ấ ứ ẽ ụ ấ ợ lý nh t.ấ 3. B i th ng thi t h i ngoài h p đ ng.ồ ườ ệ ạ ợ ồ Ti n lãi đ c n đ nh cho vi c b i th ng thi t h i th ng là đ đ b i th ng h u qu c a vi c ch mề ượ ấ ị ệ ồ ườ ệ ạ ườ ủ ể ồ ườ ậ ả ủ ệ ậ thanh toán gây ra. Tuy nhiên, n u nh vi c ch m thanh toán này còn gây ra nh ng thi t h i ti p theo,ế ư ệ ậ ữ ệ ạ ế thì bên b thi t h i có th đ c nh n kho n ti n b i th ng ti p theo, v i đi u ki n bên này ph i ch ngị ệ ạ ể ượ ậ ả ề ồ ườ ế ớ ề ệ ả ứ minh đ c là có thi t h i và đáp ng nh ng yêu c u v tính ch c ch n và d li u tr c đ c Kho nượ ệ ạ ứ ữ ầ ề ắ ắ ự ệ ướ ượ ả (3). Ví dụ A - ký k t h p đ ng vay v i B - m t công ty tài chính v vi c c i ti n nhà máy Singapo. M c đích sế ợ ồ ớ ộ ề ệ ả ế ở ụ ử d ng kho n ti n vay nói trên đ c quy đ nh rõ trong h p đ ng vay. Kho n ti n này đã chuy n ch mụ ả ề ượ ị ợ ồ ả ề ể ậ h n ba tháng so v i tho thu n. Trong th i gian đó, chi phí c i ti n nhà máy đã tăng g p m i l n. Aơ ớ ả ậ ờ ả ế ấ ườ ầ đ c quy n đòi b i th ng thi t h i v kho n chênh l ch chi phí s a ch a nhà máy so v i giá s aượ ề ồ ườ ệ ạ ề ả ệ ử ữ ớ ử ch a ban đ u.ữ ầ Đi u 7.4.10ề (Ti n lãi t kho n ti n b i th ng thi t h i)ề ừ ả ề ồ ườ ệ ạ Tr tr ng h p có tho thu n khác, ti n lãi t kho n b i th ng thi t h i do không th c hi nừ ườ ợ ả ậ ề ừ ả ồ ườ ệ ạ ự ệ nghĩa v (không ph i nghĩa v thanh toán) phát sinh b t đ u t th i đi m không th c hi n.ụ ả ụ ắ ầ ừ ờ ể ự ệ BÌNH LU NẬ Đi u 7.4.10 xác đ nh th i đi m phát sinh ti n lãi v vi c b i th ng thi t h i khi m t bên vi ph m nh ngề ị ờ ể ề ề ệ ồ ườ ệ ạ ộ ạ ữ nghĩa v khác v i nghĩa v thanh toán. Trong tr ng h p nh v y, t i th i đi m vi ph m, kho n ti nụ ớ ụ ườ ợ ư ậ ạ ờ ể ạ ả ề thi t h i th ng v n ch a xác đ nh đ c b ng ti n. Vi c n đ nh này ch đ c xác đ nh sau khi x y raệ ạ ườ ẫ ư ị ượ ằ ề ệ ấ ị ỉ ượ ị ả thi t h i, ho c b ng tho thu n gi a các bên, ho c do toà án quy đ nh. Đi u 7.4.10 n đ nh th i đi mệ ạ ặ ằ ả ậ ữ ặ ị ề ấ ị ờ ể phát sinh nghĩa v thanh toán ti n lãi là ngày x y ra thi t h i. Cách gi i quy t này là thích h p nh tụ ề ả ệ ạ ả ế ợ ấ trong th ng m i qu c t , vì th ng m t doanh nhân luôn mu n quay vòng s v n l u đ ng c a mình.ươ ạ ố ế ườ ộ ố ố ố ư ộ ủ Vì v y giá tr tài s n c a bên b thi t h i đã b gi m rút t khi phát sinh thi t h i, trong khi đó bên b viậ ị ả ủ ị ệ ạ ị ả ừ ệ ạ ị ph m v n ti p t c đ c h ng l i v kho n ti n lãi c a s ti n b i th ng mà bên này ph i tr . Vì thạ ẫ ế ụ ượ ưở ợ ề ả ề ủ ố ề ồ ườ ả ả ế kho n đ c l i này ph i tr cho bên b thi t h i. Tuy nhiên, khi xác đ nh giá tr thi t h i, thì c n ph i l uả ượ ợ ả ả ị ệ ạ ị ị ệ ạ ầ ả ư ý đ n v n đ là kho n ti n b i th ng thi t h i ph i đ c tính k t ngày x y ra thi t h i, nh m tránhế ấ ề ả ề ồ ườ ệ ạ ả ượ ể ừ ả ệ ạ ằ tr ng h p ph i b i th ng g p đôi, ví d nh khi đ ng ti n thanh toán b m t giá. Đi u 7.4.10 khôngườ ợ ả ồ ườ ấ ụ ư ồ ề ị ấ ề đ c p đ n t l lãi su t kép (lãi ch ng lên lãi), m t vài n c chính ph có quy đ nh v vi c h n chề ậ ế ỷ ệ ấ ồ ở ộ ướ ủ ị ề ệ ạ ế t l lãi su t kép, nh m b o v cho bên vi ph m không b b i th ng quá nhi u.ỷ ệ ấ ằ ả ệ ạ ị ồ ườ ề 98 Đi u 7.4.11ề ( Ph ng th c thanh toán ti n b i th ng thi t h i)ươ ứ ề ồ ườ ệ ạ 1.Ti n b i th ng thi t h i đ c tr m t l n v i kho n c đ nh. Tuy nhiên, có th tr làm nhi uề ồ ườ ệ ạ ượ ả ộ ầ ớ ả ố ị ể ả ề l n, khi tính ch t c a thi t h i cho phép cách th c b i th ng này.ầ ấ ủ ệ ạ ứ ồ ườ 2.Ti n b i th ng thi t h i tr làm nhi u l n có th đ c c ng thêm h s tr t giá.ề ồ ườ ệ ạ ả ề ầ ể ượ ộ ệ ố ượ BÌNH LU NẬ 1.Tr m t l n ho c tr theo kỳ v .ả ộ ầ ặ ả ụ M c dù Đi u 7.4.11 không n đ nh m t quy t c n đ nh v ph ng pháp thanh toán ti n b I th ngặ ề ấ ị ộ ắ ấ ị ề ươ ề ồ ườ thi t h i, vì vi c thanh toán trong m t l n hay tr n gói th ng đ c coi là cách thanh toán h u hi u nh tệ ạ ệ ộ ầ ọ ườ ượ ữ ệ ấ trong th ng m i qu c t . Tuy nhiên, cũng có tr ng h p vi c thanh toán làm nhi u l n đ c coi làươ ạ ố ế ườ ợ ệ ề ầ ượ thích h p, do b n ch t c a thi t h i đó, ví d nh đ i v i nh ng thi t h i còn ti p di n.ợ ả ấ ủ ệ ạ ụ ư ố ớ ữ ệ ạ ế ễ Ví dụ 1.B ký h p đ ng v i A - m t nhà t v n đ ki m tra đ an toàn c a nhà máy. A đã thi t m ng trongợ ồ ớ ộ ư ấ ể ể ộ ủ ệ ạ chuy n bay đ n nhà máy c a B, B s ph i ch u trách nhi m v tai n n này. A đ l i hai con, m t 12ế ế ủ ẽ ả ị ệ ề ạ ể ạ ộ tu i và m t 8 tu i. Đ b i th ng thi t h i cho gia đình c a A, B ph i chu c p hàng tháng ti n nuôiổ ộ ổ ể ồ ườ ệ ạ ủ ả ấ ề d ng hai đ a tr cho đ n lúc chúng tr ng thành.ưỡ ứ ẻ ế ưở 2.A ký h p đ ng v i B đ làm t v n an toàn lao đ ng trong th i gian 3 năm. Kho n ti n thù lao là 0,5%ợ ồ ớ ể ư ấ ộ ờ ả ề c a s n l ng. Sáu tháng sau B đ n ph ng ch m d t h p đ ng và sa th i A. Khi này có th yêu c uủ ả ượ ơ ươ ấ ứ ợ ồ ả ể ầ B tr kho n ti n l ng hàng tháng t ng đ ng v i s ti n l ng đã tho thu n cho đ n khi A tìm đ cả ả ề ươ ươ ươ ớ ố ề ươ ả ậ ế ượ vi c làm m i, nhi u nh t là trong 30 tháng. Đ tránh quá trình tính toán ph c t p v b i th ng thi tệ ớ ề ấ ể ứ ạ ề ồ ườ ệ h i, nh t là khi tính đ n y u t l m phát, Kho n (2) Đi u 7.4.11 quy đ nh m t h s chung đ tínhạ ấ ế ế ố ạ ả ề ị ộ ệ ố ể kho n ti n b i th ng thi t h i. Tuy nhiên, lu t m t s n c ngăn c m vi c tính toán b i th ng thi tả ề ồ ườ ệ ạ ậ ộ ố ướ ấ ệ ồ ườ ệ h i theo h s .ạ ệ ố Ví dụ 3. T ng t nh ví d 1, ti n chu c p hàng tháng có th đ c c ng v i h s tr t giá hàng tiêu dùngươ ự ư ụ ề ấ ể ượ ộ ớ ệ ố ượ t i n i hai đ a bé đang sinh s ng.ạ ơ ứ ố Đi u 7.4.12ề (Đ ng ti n đ tính thi t h i)ồ ề ể ệ ạ Thi t h i đ c tính ho c b ng đ ng ti n quy đ nh trong đi u kho n thanh toán c a h p đ ng,ệ ạ ượ ặ ằ ồ ề ị ề ả ủ ợ ồ ho c b ng đ ng ti n t i n i thi t h i phát sinh, tuỳ tr ng h p c th .ặ ằ ồ ề ạ ơ ệ ạ ườ ợ ụ ể BÌNH LU NẬ Thi t h i đ c phát sinh t vi c vi ph m m t h p đ ng th ng m i qu c t có th x y ra nh u n iệ ạ ượ ừ ệ ạ ộ ợ ồ ươ ạ ố ế ể ả ở ề ơ khác nhau và do v y n y sinh v n đ là đ ng ti n nào đ c ch n cho vi c b i th ng thi t h i. V n đậ ả ấ ề ồ ề ượ ọ ệ ồ ườ ệ ạ ấ ề trên đã đ c gi i quy t trong Đi u 7.4.12 và c n đ c phân bi t v i v n đ đ ng ti n thanh toán khi cóượ ả ế ề ầ ượ ệ ớ ấ ề ồ ề thi t h i đ c trình bày Đi u 6.1.9. Đi u 7.4.12 cho phép các bên l a ch n gi a đ ng ti n có nghĩaệ ạ ượ ở ề ề ự ọ ữ ồ ề v thanh toán theo h p đ ng và đ ng ti n c a n i x y ra thi t h i, tuỳ theo t ng tr ng h p c th .ụ ợ ồ ồ ề ủ ơ ả ệ ạ ừ ườ ợ ụ ể Tr ng h p th nh t không c n gi i thích gì thêm, tuy nhiên tr ng h p th hai c n l u ý r ng bên bườ ợ ứ ấ ầ ả ườ ợ ứ ầ ư ằ ị thi t h i có th ph i chi tr kho n ti n nh m kh c ph c thi t h i n i t i x y ra thi t h i. Khi đó, bên bệ ạ ể ả ả ả ề ằ ắ ụ ệ ạ ơ ạ ả ệ ạ ị thi t h i có quy n yêu c u b i th ng thi t h i b ng đ ng ti n t i n i x y ra thi t h i, m c dù nó khôngệ ạ ề ầ ồ ườ ệ ạ ằ ồ ề ạ ơ ả ệ ạ ặ ph i là đ ng ti n thanh toán theo h p đ ng. M t lo i đ ng ti n khác cũng có th đ c áp d ng là đ ngả ồ ề ợ ồ ộ ạ ồ ề ể ượ ụ ồ ti n theo đó l i t c c a h p đ ng có th đ c phát sinh. S l a ch n này tuỳ thu c vào bên b thi t h i,ề ợ ứ ủ ợ ồ ể ượ ự ự ọ ộ ị ệ ạ v i đi u ki n là các bên ph i tôn tr ng nguyên t c b i th ng toàn b thi t h i. Sau cùng, c n l u ýớ ề ệ ả ọ ắ ồ ườ ộ ệ ạ ầ ư r ng n u nh không có tho thu n gì khác trong h p đ ng, thì m t bên có quy n yêu c u đ c trằ ế ư ả ậ ợ ồ ộ ề ầ ượ ả kho n ti n b i th ng và kho n ti n lãi phát sinh t thi t h i, cũng nh ti n ph t vi ph m b ng cùngả ề ồ ườ ả ề ừ ệ ạ ư ề ạ ạ ằ m t lo t đ ng ti n thanh toán theo h p đ ng.ộ ạ ồ ề ợ ồ Đi u 7.4.13ề (Kho n ti n b i th ng đ c n đ nh tr c cho vi c vi ph m h p đ ng)ả ề ồ ườ ượ ấ ị ướ ệ ạ ợ ồ 1.Khi h p đ ng có m t đi u kho n quy đ nh bên không th c hi n nghĩa v ph i tr m t kho nợ ồ ộ ề ả ị ự ệ ụ ả ả ộ ả ti n b i th ng c đ nh cho bên b thi t h i do vi c không th c hi n, bên b thi t h i có quy nề ồ ườ ố ị ị ệ ạ ệ ự ệ ị ệ ạ ề yêu c u s ti n đó b t k m c đ thi t h i th c t nh th nào.ầ ố ề ấ ể ứ ộ ệ ạ ự ế ư ế 2.Tuy v y, kho n ti n b i th ng c đ nh trên đây có th đ c gi m, n u nó v t xa m c đậ ả ề ồ ườ ố ị ể ượ ả ế ượ ứ ộ thi t h i th c t và nh ng chi ti t khác gây ra do vi c không th c hi n nghĩa v .ệ ạ ự ế ữ ế ệ ự ệ ụ BÌNH LU NẬ 1.Xác đ nh vi c thanh toán đã đ c tho thu n khi vi ph m h p đ ng.ị ệ ượ ả ậ ạ ợ ồ Đi u 7.4.13 đ a ra m t s quy t c đ c áp d ng r ng rãi trong th ng m i qu c t , theo đó các bên cóề ư ộ ố ắ ượ ụ ộ ươ ạ ố ế th tho thu n tr c v kho n ti n ph i tr khi không mu n hay không th th c hi n h p đ ng, thoể ả ậ ướ ề ả ề ả ả ố ể ự ệ ợ ồ ả 99 thu n này đ c đ nh nghĩa b ng nhi u danh t ( b i th ng thi t h i đ c n đ nh theo lu t Angloậ ượ ị ằ ề ừ ồ ườ ệ ạ ượ ấ ị ậ Saxon), ho c ti n ph t vi ph m ( các đi u kho n v ph t vi ph m), ho c c hai.ặ ề ạ ạ ề ả ề ạ ạ ặ ả 2.Hi u l c c a đi u kho n v b i th ng thi t h i đ c quy đ nh tr c trong h p đ ng.ệ ự ủ ề ả ề ồ ườ ệ ạ ượ ị ướ ợ ồ Lu t pháp các n c th ng quy đ nh r t khác nhau v hi u l c c a v n đ này, t vi c ch p nh nậ ướ ườ ị ấ ề ệ ự ủ ấ ề ừ ệ ấ ậ chúng nh các n c theo h th ng lu t dân s , theo đó toà án có th hay không có th xem xét l i vư ở ướ ệ ố ậ ự ể ể ạ ề nh ng đi u kho n này, cho đ n vi c bác b nh ng đi u kho n này trong h th ng lu t chung Angloữ ề ả ế ệ ỏ ữ ề ả ệ ố ậ Saxon, n u chúng đ c l p v i m c đích là nh ng đi u kho n v ph t vi ph m.ế ượ ậ ớ ụ ữ ề ả ề ạ ạ Đ tìm ti ng nói chung trong nh ng h p đ ng th ng m i qu c t , Kho n(1) c a Đi u 7.4.13 theoể ế ữ ợ ồ ươ ạ ố ế ả ủ ề nguyên t c công nh n hi u l c c a b t kỳ đi u kho n nào, theo đó n u m t bên không th c hi n sắ ậ ệ ự ủ ấ ề ả ế ộ ự ệ ẽ ph i thanh toán m t kho n ti n cho bên b thi t h i nh là vi c vi ph m h p đ ng, bên b thi t h i cóả ộ ả ề ị ệ ạ ư ệ ạ ợ ồ ị ệ ạ quy n yêu c u đòi đ c chi tr s ti n đã đ c tho thu n, b t kỳ thi t h i th c t đã x y ra nh thề ầ ượ ả ố ề ượ ả ậ ấ ệ ạ ự ế ả ư ế nào. Bên vi ph m không đ c quy n vi n d n r ng bên b thi t h i không ch u thi t h i nào, ho c ch uạ ượ ề ệ ẫ ằ ị ệ ạ ị ệ ạ ặ ị m t thi t h i ít h n so v i kho n ti n này.ộ ệ ạ ơ ớ ả ề Ví dụ 1. A là m t c u th bóng đá n i ti ng c a Brazil, đ c thuê hu n luy n đ i bóng B c a Úc trong baộ ầ ủ ổ ế ủ ượ ấ ệ ộ ủ năm, v i m c l ng hàng tháng là 10.000 AUD. Trong h p đ ng có đi u kho n qui đ nh r ng A cóớ ứ ươ ợ ồ ề ả ị ằ quy n đ c lĩnh 200.000 AUD khi b sa th i vô c . Sau đó sáu tháng, A đã b sa th i vô c . A có quy nề ượ ị ả ớ ị ả ớ ề đ c yêu c u B tr s ti n đã tho thu n này. Th m chí n u ngay sau đó A đ c m t đ i tuy n bóngượ ầ ả ố ề ả ậ ậ ế ượ ộ ộ ể đá khác thu v i m c l ng g p đôi giá c a B. Thông th ng, vi c không th c hi n ph i n m trongế ớ ứ ươ ấ ủ ườ ệ ự ệ ả ằ ph m vi bên không th c hi n ch u trách nhi m do vi ph m h p đ ng, b i l khó mà ch p nh n vi c m tạ ự ệ ị ệ ạ ợ ồ ở ẽ ấ ậ ệ ộ bên ph i n p ti n b i th ng cho nh ng s vi c anh ta không ph i ch u trách nhi m , ví d nh tr ngả ộ ề ồ ườ ữ ự ệ ả ị ệ ụ ư ườ h p b t kh kháng. Tuy nhiên, các bên cũng có th tho thu n trong h p đ ng m t bên ph i thanh toánợ ấ ả ể ả ậ ợ ồ ộ ả m t kho n m t kho n ti n nh t đ nh trong b t c tr ng h p nào khi h không th c hi n h p đ ng, kộ ả ộ ả ề ấ ị ấ ứ ườ ợ ọ ự ệ ợ ồ ể c khi b t kh kháng.ả ấ ả 3. S ti n tho thu n có th đ c gi mố ề ả ậ ể ượ ả Đ tránh kh năng l m d ng đi u này, Kho n (2) c a Đi u 7.4.13 cho phép gi m b t s ti n đã thoể ả ạ ụ ề ả ủ ề ả ớ ố ề ả thu n khi có s b t bình đ ng có liên quan đ n thi t h i phát sinh do vi c không th c hi n và do nh ngậ ự ấ ẳ ế ệ ạ ệ ự ệ ữ y u t chung quanh khác. Kho n (2) cũng nêu rõ r ng nó mang tính ch t b t bu c và các bên khôngế ố ả ằ ấ ắ ộ đ c phép lo i b áp d ng kh năng gi m b t s ti n đ c tho thu n này. S ti n đ c tho thu nượ ạ ỏ ụ ả ả ớ ố ề ượ ả ậ ố ề ượ ả ậ ch có th đ c gi m nh ng không đ c b qua, thí d nh , toà án hoàn toàn không xét đ n đi uỉ ể ượ ả ư ượ ỏ ụ ư ế ề kho n v kho n ti n b i th ng đ c các bên xác đ nh t tr c đ t mình ra quy t đ nh v b i th ngả ề ả ề ồ ườ ượ ị ừ ướ ể ự ế ị ề ồ ườ thi t h i. Kho n ti n này cũng không đ c phép tăng n u thi t h i th c t cao h n tr giá kho n ti n haiệ ạ ả ề ượ ế ệ ạ ự ế ơ ị ả ề bên đã tho thu n (xem Bình lu n 4 c a Đi u 7.1.6). H n n a c n l u ý là kho n ti n tho thu n chả ậ ậ ủ ề ơ ữ ầ ư ả ề ả ậ ỉ đ c gi m khi có s b t bình đ ng, có nghĩa là m t ng i bình th ng trong cùng hoàn c nh nh cácượ ả ự ấ ẳ ộ ườ ườ ả ư bên cũng ph i c m th y nh v y. C n xem xét thêm m i liên quan gi a các kho n ti n đ c tho thu nả ả ấ ư ậ ầ ố ữ ả ề ượ ả ậ và thi t h i th c t phát sinh.ệ ạ ự ế Ví d :ụ 2. A giao k t h p đ ng v i B v vi c mua máy tr góp là 48 kỳ v , m i kỳ 30000FRF. H p đ ng có ghiế ợ ồ ớ ề ệ ả ụ ỗ ợ ồ m t đi u kho n theo đó cho phép các bên l p t c ch m d t h p đ ng, khi bên mua không thanh toánộ ề ả ậ ứ ấ ứ ợ ồ b t kỳ kỳ v nào, và cho phép B đ c t ch thu s ti n c a A đã n p và đòi n p ti p nh ng kỳ v ch aấ ụ ượ ị ố ề ủ ộ ộ ế ữ ụ ư n p nh m t kho n ti n b i th ng thi t h i. A không tr n i kỳ v th 11. B t ch thu s ti nộ ư ộ ả ề ồ ườ ệ ạ ả ổ ụ ứ ị ố ề 300000FRF A đã tr , đ ng th i ngoài vi c đòi l i máy, còn b t A tr 1.140.000 FRF cho 38 kỳ v cònả ồ ờ ệ ạ ắ ả ụ l i. Khi đó Toà án có th s gi m b t s ti n tho thu n này, vì nó t o nên b t bình đ ng gây thi t h iạ ể ẽ ả ớ ố ề ả ậ ạ ấ ẳ ệ ạ v quy n l i cho A.ề ề ợ 4. Vi c tho thu n tr c v các kho n ti n b i th ng do không th c hi n khác v I đi u kho nệ ả ậ ướ ề ả ề ồ ườ ự ệ ớ ề ả t ch thu và nh ng đi u kho n t ng t khácị ữ ề ả ươ ự Các d ng c a các đi u kho n đ c nh c đ n trong Đi u 7.4.13 khác v i đi u kho n t ch thu và nh ngạ ủ ề ả ượ ắ ế ề ớ ề ả ị ữ đi u kho n t ng t khác, theo đó cho phép m t bên rút lui kh i h p đ ng b ng cách tr m t kho nề ả ươ ự ộ ỏ ợ ồ ằ ả ộ ả ti n hay ch u m t m t kho n ti n đ t c c. M t khác, m t đi u kho n qui đ nh bên b thi t h i có th giề ị ấ ộ ả ề ặ ọ ặ ộ ề ả ị ị ệ ạ ể ữ l i s ti n bên kia đã tr nh m t ph n c a giá thanh toán, đ c coi là m t d ng c a nh ng đi u kho nạ ố ề ả ư ộ ầ ủ ượ ộ ạ ủ ữ ề ả đ c nêu trong đi u này.ượ ề Ví d :ụ 3. A cam k t bán b t đ ng s n cho B v i giá 900.000.000 ITL (liras Ý). B ph i th c hi n quy n mua uế ấ ộ ả ớ ả ự ệ ề ư tiên trong vòng ba tháng và ph i tr m t kho n ti n đ t c c là 50.000.000 ITL. A có th gi l i kho nả ả ộ ả ề ặ ọ ể ữ ạ ả 100 ti n này, n u B không th c hi n quy n mua u tiên. Vì đây không ph i là kho n ti n đ c xác đ nhề ế ự ệ ề ư ả ả ề ượ ị tr c đ b i th ng cho vi c không th c hi n, s ti n trên s không đ c gi m. cho dù nó là quá l n vàướ ể ồ ườ ệ ự ệ ố ề ẽ ượ ả ớ gây l i cho A quá nhi u.ợ ề 4. A giao k t h p đ ng v i B v vi c thuê máy. H p đ ng quy đ nh r ng n u A không tr b t kỳ kho nế ợ ồ ớ ề ệ ợ ồ ị ằ ế ả ấ ả thuê nào trong kỳ h n h p đ ng, thì h p đ ng s đ c ch m d t, và kho n ti n đã tr s đ c B gi l iạ ợ ồ ợ ồ ẽ ượ ấ ứ ả ề ả ẽ ượ ữ ạ nh ti n b i th ng thi t h i. Đi u này đ c đi u ch nh b i Đi u kho n này và s ti n b i th ng trênư ề ồ ườ ệ ạ ề ượ ề ỉ ở ề ả ố ề ồ ườ có th đ c gi m.ể ượ ả 101