Những nhiệm vụ kinh tế cơ bản của thời kỳ quá độ lên CNXH ở Việt Nam

Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu I. §Æc ®iÓm cña qu¸ ® 2 1, Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi 2, TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam 3, §Æc ®iÓm cña qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam II. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖtNam 1, Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc 2, X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa 3, Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i 4, N©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o lêi nãi §ÇU X· héi loµi ng­êi ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi, tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi: céng s¶n nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t­ b¶n chñ nghÜa nèi tiÕp nhau vµ ®ang qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, giai ®o¹n ®Çu cña h×nh th¸i céng s¶n chñ nghÜa. Sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kh¸ch quan lµm cho c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn thay thÕ cho nhau tõ thÊp ®Õn cao - ®ã lµ con ®­êng ph¸t triÓn chung cña nh©n lo¹i. Song kh«ng ph¶i mäi quèc gia, d©n téc ®Òu lÇn l­ît tr¶i qua tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi Êy. Mét sè quèc gia, d©n téc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh (kh¸ch quan vµ chñ quan, bªn trong vµ bªn ngoµi) cho phÐp bá qua mét hay mét sè h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo ®ã trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc nh­ vËy - mét n­íc n«ng nghiÖp cßn nghÌo nµn, l¹c hËu ®· quyÕt ®Þnh chän con ®­êng tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa. Ngµy nay, n­íc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nh»m ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, viÖc ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n lµ rÊt cÇn thiÕt. ChÝnh v× thÕ mµ t«i ®· chän ®Ò tµi: “Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam” cho ®Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ cña m×nh. §Ò ¸n cña t«i gåm hai phÇn: PhÇn I: §Æc ®iÓm cña qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam PhÇn ii: Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖtNam Qua ®Ò ¸n nµy, t«i mong muèn t×m hiÓu thªm vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam cïng nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n mµ §¶ng, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta ®ang quyÕt t©m thùc hiÖn nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. Tõ ®ã t«i cã thÓ x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng nhiÖm vô cho t­¬ng lai cña m×nh ®Ó gãp mét phÇn nhá bÐ cho sù nghiÖp ph¸t triÓn cña n­íc nhµ. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o, PGS.TS Vò V¨n H©n ®· trùc tiÕp gi¶ng d¹y vµ gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thùc hiÖn ®Ò ¸n nµy. C¶m ¬n th­ viÖn tr­êng §¹i Häc Kinh tÕ quèc d©n ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó t«i cã thªm nguån t­ liÖu. MÆc dï t«i ®· rÊt cè g¾ng nh­ng do kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña thÇy gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò ¸n ®­îc hoµn chØnh h¬n. I. §Æc ®iÓm cña qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. 1, Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi Lý luËn vÒ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi cña C.M¸c cho thÊy sù biÕn ®æi cña c¸c x· héi lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. VËn dông lý luËn ®ã vµo ph©n tÝch x· héi t­ b¶n, t×m ra c¸c quy luËt vËn ®éng cña nã, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®Òu cho r»ng, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa cã tÝnh chÊt lÞch sö vµ x· héi t­ b¶n tÊt yÕu bÞ thay thÕ b»ng x· héi míi – x· héi céng s¶n chñ nghÜa. §ång thêi C.M¸c vµ Ph.¡ngghen còng dù b¸o trªn nh÷ng nÐt lín vÒ nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña x· héi míi, ®ã lµ: cã lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn cao; chÕ ®é së h÷u x· héi vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt ®­îc x¸c lËp, chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi bÞ thñ tiªu; s¶n xuÊt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña mäi thµnh viªn trong x· héi, nÒn s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh theo mét kÕ ho¹ch thèng nhÊt trªn ph¹m vi toµn x· héi, sù ph©n phèi s¶n phÈm b×nh ®¼ng; sù ®èi lËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ ch©n tay bÞ xo¸ bá… §Ó x©y dùng x· héi míi cã nh÷ng ®Æc tr­ng trªn cÇn ph¶i qua hai giai ®o¹n: giai ®o¹n thÊp (giai ®o¹n ®Çu) vµ giai ®o¹n sau (giai ®o¹n cao). Sau nµy, V.I.Lªnin gäi giai ®o¹n ®Çu lµ chñ nghÜa x· héi vµ giai ®o¹n sau lµ chñ nghÜa céng s¶n. C.M¸c gäi giai ®o¹n x· héi chñ nghÜa lµ thêi kú qu¸ ®é chÝnh trÞ lªn giai ®o¹n cao cña x· héi céng s¶n. VËn dông häc thuyÕt C.M¸c vµo c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë Liªn X« tr­íc ®©y, V.I.Lªnin ®· ph¸t triÓn lý luËn vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Néi dung c¬ b¶n cña lý luËn ®ã lµ: a, Thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, bÊt cø quèc gia nµo ®i lªn chñ nghÜa x· héi ®Òu ph¶i tr¶i qua, kÓ c¶ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ rÊt ph¸t triÓn. TÊt nhiªn, ®èi víi c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cã nhiÒu thuËn lîi h¬n, cã thÓ diÔn ra ng¾n h¬n so víi c¸c n­íc ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu. Thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ thêi kú c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c, triÖt ®Ó, toµn diÖn tõ x· héi cò thµnh x· héi míi: chñ nghÜa x· héi. Nã diÔn ra tõ khi giai cÊp v« s¶n giµnh ®­îc chÝnh quyÒn b¾t tay vµo x©y dùng x· héi míi vµ kÕt thóc khi x©y dùng thµnh c«ng nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa x· héi c¶ vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt, c¬ së kinh tÕ vµ kiÕn tróc th­îng tÇng. TÝnh tÊt yÕu cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ®­îc quy ®Þnh bëi ®Æc ®iÓm ra ®êi, ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng v« s¶n vµ nh÷ng ®Æc tr­ng kinh tÕ, x· héi cña chñ nghÜa x· héi. b, §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lµ sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ t­¬ng øng víi nã cã nhiÒu giai cÊp, tÇng líp x· héi kh¸c nhau nh­ng vÞ trÝ, c¬ cÊu vµ tÝch chÊt cña c¸c giai cÊp trong x· héi ®· thay ®æi mét c¸ch s©u s¾c. Sù tån t¹i cña c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ kh¸ch quan vµ l©u dµi, cã lîi cho sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Theo Lªnin, m©u thuÉn c¬ b¶n cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ chñ nghÜa x· héi ®· giµnh th¾ng lîi nh­ng cßn non yÕu víi chñ nghÜa t­ b¶n ®· bÞ ®¸nh b¹i nh­ng vÉn cßn kh¶ n¨ng phôc håi. V× vËy, thêi kú qu¸ ®é lµ thêi kú diÔn ra cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt “ai th¾ng ai” gi÷a chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa t­ b¶n. c, Kh¶ n¨ng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa Ph©n tÝch tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña chñ nghÜa t­ b¶n trong thêi kú tù do c¹nh tranh, C.M¸c vµ Ph.¡ngghen ®· nªu ra kh¶ n¨ng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa céng s¶n ë c¸c n­íc l¹c hËu khi c¸ch m¹ng v« s¶n ë c¸c n­íc T©y ¢u giµnh ®­îc th¾ng lîi. Khi ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cña chñ nghÜa t­ b¶n trong thêi kú ®éc quyÒn, ph¸t hiÖn ra quy luËt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña chñ nghÜa t­ b¶n, V.I.Lªnin rót ra kÕt luËn quan träng vÒ kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi ë mét sè n­íc hoÆc ë mét n­íc riªng lÎ chø kh«ng thÓ th¾ng lîi cïng mét lóc ë tÊt c¶ c¸c n­íc. Khi chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi ë mét n­íc, th× nh©n lo¹i b­íc vµo mét thêi ®¹i míi – thêi ®¹i qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, c¸c n­íc l¹c hËu cã thÓ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa. Theo V.I.Lªnin, ®iÒu kiÖn ®Ó mét n­íc cã thÓ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa lµ: Thø nhÊt, ®iÒu kiÖn bªn trong, cã §¶ng Céng S¶n l·nh ®¹o giµnh ®­îc chÝnh quyÒn vµ sö dông chÝnh quyÒn nhµ n­íc c«ng, n«ng, trÝ thøc liªn minh lµm ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Thø hai, ®iÒu kiÖn bªn ngoµi, cã sù gióp ®ì cña giai cÊp v« s¶n cña c¸c n­íc tiªn tiÕn ®· giµnh th¾ng lîi trong c¸ch m¹ng v« s¶n. C¸c n­íc l¹c hËu cã kh¶ n¨ng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa nh­ng kh«ng ph¶i lµ qu¸ ®é trùc tiÕp, mµ ph¶i qua con ®­êng gi¸n tiÕp víi mét lo¹t nh÷ng b­íc qu¸ ®é thÝch hîp, th«ng qua “ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi”. ChÝnh s¸ch nµy ®­îc ¸p dông ë Liªn X« tõ n¨m 1921 thay cho “ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn” ®­îc ¸p dông trong nh÷ng n¨m néi chiÕn vµ can thiÖo vò trang cña chñ nghÜa ®Õ quèc. Néi dung c¬ b¶n cña “ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi” bao gåm: Dïng thuÕ l­¬ng thùc thay cho tr­ng thu l­¬ng thùc thõa trong “ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn”. ThiÕt lËp quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, ph¸t triÓn thÞ tr­êng, th­¬ng nghiÖp…thay cho “ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn”. Sö dông nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n thay cho sù thñ tiªu kinh doanh t­ nh©n trong “ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn”, sö dông chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc, chuyÓn c¸c xÝ nghiÖp nhµ n­íc sang chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, chñ tr­¬ng ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc ph­¬ng T©y ®Ó tranh thñ vèn, kü thuËt… ë n­íc ta tõ khi b­íc vµo thêi kú ®æi míi, nh÷ng quan ®iÓm kinh tÕ cña §¶ng ta ®· thÓ hiÖn sù nhËn thøc vµ vËn dông “ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi” cña V.I.Lªnin phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta. 2, TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam Thêi kú qu¸ ®é lµ thêi kú mµ bÊt cø mét quèc gia nµo ®i lªn chñ nghÜa x· héi còng ph¶i tr¶i qua, ngay c¶ ®èi víi nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ rÊt ph¸t triÓn, bëi thÕ ë c¸c n­íc nµy, tuy lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn cao song vÉn ph¶i c¶i t¹o vµ cÇn x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi, nÒn v¨n ho¸ míi. Tuy nhiªn nh÷ng n­íc nµy cã nhiÒu thuËn lîi h¬n ®Ó tiÕn hµnh qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong thêi gian ng¾n h¬n. §èi víi n­íc ta, mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, th× l¹i cµng ph¶i tr¶i qua thêi kú qu¸ ®é l©u dµi. Thêi kú ®ã ®­îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1954 ë miÒn B¾c vµ tõ n¨m 1975 trªn ph¹m vi c¶ n­íc, sau khi cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ®· hoµn toµn th¾ng lîi, ®Êt n­íc ®· hoµ b×nh thèng nhÊt qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Theo Chñ TÞch Hå ChÝ Minh, thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta lµ mét thêi kú lÞch sö mµ “nhiÖm vô quan träng nhÊt cña chóng ta lµ ph¶i x©y dùng nÒn t¶ng vËt chÊt vµ kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi… tiÕn dÇn lªn chñ nghÜa x· héi, cã c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã nÒn v¨n ho¸ khoa häc tiªn tiÕn. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, chóng ta ph¶i c¶i t¹o nÒn kinh tÕ cò vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ míi, mµ x©y dùng lµ nhiÖm vô chñ chèt vµ l©u dµi”. Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n lµ mét tÊt yÕu lÞch sö ®èi víi n­íc ta, v×: Ph¸t triÓn theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa lµ phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan cña lÞch sö . Loµi ng­êi ®· ph¸t triÓn qua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi: c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t­ b¶n chñ nghÜa. Sù biÕn ®æi cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn vµ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi sau cao h¬n, tiÕn bé h¬n h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi tr­íc nã. Sù biÕn ®æi cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nãi trªn ®Òu tu©n theo quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Ngµy nay, toµn thÕ giíi ®· b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t­ b¶n lªn chñ nghÜa x· héi. Thùc tiÔn cho thÊy chñ nghÜa t­ b¶n lµ chÕ ®é x· héi ®· lçi thêi vÒ mÆt lÞch sö, sím hay muén còng ph¶i ®­îc thay thÕ b»ng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n chñ nghÜa mµ giai ®o¹n ®Çu lµ giai ®o¹n x· héi chñ nghÜa. Cho dï hiÖn nay chñ nghÜa t­ b¶n thÕ giíi vÉn cã nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn nh­ng vÉn kh«ng v­ît ra khái nh÷ng m©u thuÉn cña nã, nh÷ng m©u thuÉn nµy kh«ng dÞu ®i mµ ngµy cµng ph¸t triÓn gay g¾t vµ s©u s¾c. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ x· héi ho¸ lao ®éng lµm cho c¸c tiÒn ®Ò vËt chÊt, kinh tÕ, x· héi ngµy cµng chÝn muåi cho sù phñ ®Þnh chñ nghÜa t­ b¶n vµ sù ra ®êi cña x· héi míi - chñ nghÜa x· héi. Chñ nghÜa t­ b¶n kh«ng ph¶i lµ t­¬ng lai cña loµi ng­êi. Theo quy luËt tiÕn ho¸ cña lÞch sö, loµi ng­êi sÏ nhÊt ®Þnh sÏ tiÕn tíi chñ nghÜa x· héi. §Æc ®iÓm cña thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t­ b¶n lªn chñ nghÜa x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi ®Ó thiÕt lËp mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cao h¬n chñ nghÜa t­ b¶n mµ trong ®ã lîi Ých cña ng­êi lao ®éng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. §¶ng vµ nh©n d©n ta ®· lùa chän con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa. C«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta tuy cßn nhiÒu khã kh¨n, nh­ng giai cÊp c«ng nh©n, th«ng qua chÝnh ®¶ng cña m×nh, ®¶m ®­¬ng sø mÖnh lÞch sö ®­a x· héi ph¸t triÓn ®óng luËt. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®ã, hÖ t­ t­ëng v« s¶n cïng víi hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa tõng b­íc ®­îc x¸c lËp trªn c¬ së ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Víi nÒn kinh tÕ l¹c hËu ®i lªn chñ nghÜa x· héi, tÊt yÕu chóng ta ph¶i tËp trung mäi nç lùc ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi. Thùc hiÖn nhiÖm vô quan träng nµy, ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i ph¸t huy cao ®é nç lùc cña m×nh vµ ph¶i t«n träng c¸c quy luËt kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa kh«ng chØ phï hîp víi xu thÕ thêi ®¹i mµ cßn phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña C¸ch m¹ng ViÖt Nam. ë n­íc ta, trªn c¬ së nhËn thøc ®óng ®¾n quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö, §¶ng ta ®· h­íng C¸ch m¹ng ViÖt Nam ph¸t triÓn theo con ®­êng ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi. Nhê con ®­êng Êy, nh©n d©n ta ®· tiÕn hµnh th¾ng lîi cuéc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m vµ hai cuéc kh¸ng chiÕn, hoµn thµnh sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. Ngµy nay, chØ cã ®i lªn chñ nghÜa x· héi míi gi÷ v÷ng ®­îc ®éc lËp, tù do cho d©n téc, míi thùc hiÖn ®­îc môc tiªu “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh”. Cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa lµ sù tiÕp tôc hîp l«gÝc cña c¸nh m¹ng d©n téc, d©n chñ, lµm cho c¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ thùc hiÖn triÖt ®Ó. Sù lùa chän con ®­êng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta còng chÝnh lµ sù lùa chän cña lÞch sö d©n téc, phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i. 3, §Æc ®iÓm cña qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam a, Tõ khi hoµ b×nh ®­îc lËp l¹i n¨m 1954, miÒn B¾c n­íc ta ®· b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi víi ®Æc ®iÓm nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nãi : “ §Æc ®iÓm lín nhÊt cña ta trong thêi kú qu¸ ®é lµ tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng ph¶i kinh qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa”. Tõ n¨m 1975, sau khi ®Êt n­íc ®· hoµn toµn ®éc lËp vµ c¶ n­íc thèng nhÊt, c¸ch m¹ng d©n téc - d©n chñ hoµn toµn th¾ng lîi trong ph¹m vi c¶ n­íc th× nh©n d©n ba miÒn cïng tiÕn hµnh c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, cïng qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cña §¶ng ®· nãi râ h¬n thùc tr¹ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña ®Êt n­íc: “ N­íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, bá qua chÕ ®é t­ b¶n, tõ mét x· héi vèn lµ thuéc ®Þa - nöa phong kiÕn, lùc l­îng s¶n xuÊt rÊt thÊp. §Êt n­íc tr¶i qua hµng chôc n¨m chiÕn tranh hËu qu¶ ®Ó l¹i cßn nÆng nÒ, nh÷ng tµn d­ thùc d©n - phong kiÕn cßn nhiÒu. C¸c thÕ lùc thï ®Þch th­êng xuyªn t×m c¸ch ph¸ ho¹i chÕ ®é x· héi chñ nghÜa vµ nÒn ®éc lËp d©n téc cña nh©n d©n ta”. Nh­ vËy ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta lµ bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa. Nh­ng sÏ lµ sai lÇm vµ ph¶i tr¶ gi¸ nÕu quan niÖm “bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa” theo kiÓu phñ ®Þnh s¹ch tr¬n, ®em ®èi lËp chñ nghÜa x· héi víi chñ nghÜa t­ b¶n, bá qua nh÷ng c¸i “kh«ng thÓ bá qua” nh­ ®· tõng x¶y ra ë c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa tr­íc ®©y. V× vËy, B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng IX §¶ng Céng S¶n ®· nãi râ bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa lµ “bá qua viÖc x¸c lËp vÞ trÝ thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc th­îng tÇng t­ b¶n chñ nghÜa nh­ng tiÕp thu, kÕ thõa nhøng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc d­íi chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, ®Æc biÖt vÒ khoa häc c«ng nghÖ, ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i”. * Kh¶ n¨ng vÒ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa ë ViÖt Nam: VÒ kh¶ n¨ng kh¸ch quan: YÕu tè kh¸ch quan ®ãng vai trß tÝch cùc nhÊt trong viÖc t¹o tiÒn ®Ò qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa ë ViÖt Nam lµ nh©n tè thêi ®¹i tøc xu thÕ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trªn ph¹m vi thÕ giíi. Nh©n tè thêi ®¹i lµm thøc tØnh c¸c d©n téc, c¸c quèc gia, kh«ng nh÷ng lµm qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chñ nghÜa t­ b¶n trë thµnh mét tÊy yÕu mµ cßn ®em l¹i nh÷ng ®iªï kiÖn vµ kh¶ n¨ng kh¸ch quan cho sù qu¸ ®é nµy. Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ sù phô thuéc nhau gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng t¨ng lªn, còng nh­ sù ph¸t triÓn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ vÒ kh¸ch quan ®· t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng ®Ó c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn ®i sau cã thÓ tiÕp thu vµ vËn dông vµo n­íc m×nh nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cña thÕ giíi vµ nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc ®Ó thùc hiÖn “con ®­êng ph¸t triÓn rót ng¾n”. Xu thÕ toµn cÇu ho¸, sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng lªn tuy chøa ®ùng nh÷ng nguy c¬, th¸ch thøc nh­ng vÉn t¹o kh¶ n¨ng kh¸ch quan cho viÖc kh¾c phôc khã kh¨n vÒ nguån vèn vµ kü thuËt hiÖn ®¹i cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn, nÕu nh­ cã chÝnh s¸ch ®­êng lèi ®óng ®¾n. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, cho phÐp vµ buéc chóng ta ph¶i biÕt tranh thñ c¬ héi, tËn dông, khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc ®Ó rót ng¾n thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. Thêi ®¹i ngµy nay, qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ xu h­íng kh¸ch quan cu¶ loµi ng­êi. §i trong dßng ch¶y ®ã cña lÞch sö, chóng ta ®·, ®ang vµ sÏ nhËn ®­îc sù ®ång t×nh, ñng hé ngµy cµng m¹nh mÏ cña loµi ng­êi, cña c¸c quèc gia ®éc lËp ®ang ®Êu tranh ®Ó lùa chän con ®­êng ph¸t triÓn tiÕn bé cña m×nh. VÒ nh÷ng tiÒn ®Ò chñ quan: + ViÖt Nam lµ n­íc cã nguån nh©n lùc dåi dµo víi truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï vµ th«ng minh, trong ®ã ®éi ngò lµm khoa häc, c«ng nghÖ, c«ng nh©n lµnh nghÒ cã hµng chôc ngµn ng­êi...lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó tiÕp thu, sö dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi. N­íc ta cã nguån tµi nguyªn ®a d¹ng, vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi vµ nh÷ng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt ®· ®­îc x©y dùng lµ nh÷ng yÕu tè hÕt søc quan träng ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, thu hót vèn ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ, tiÕp thu kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. + Nh©n d©n ta ®· lËp nªn chÝnh quyÒn nhµ n­íc d©n chñ nh©n d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng S¶n, lµm nhiÖm vô lÞch sö cña chuyªn chÝnh v« s¶n, ®· x©y dùng nh÷ng c¬ së ban ®Çu vÒ chÝnh trÞ - kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi. C¸ch m¹ng ViÖt Nam do §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o - mét §¶ng giµu tinh thÇn c¸ch m¹ng , s¸ng t¹o, khoa häc vµ trÝ tuÖ, cã ®­êng lèi ®óng ®¾n vµ g¾n bã víi quÇn chóng nh©n d©n, cã Nhµ n­íc x· héi chñ nghi· cña d©n, do d©n, v× d©n ngµy cµng ®­îc cñng cè v÷ng m¹nh vµ khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n. §ã lµ nh©n tè chñ quan cã ý nghÜa v« cïng quan träng b¶o ®¶m th¾ng lîi cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. + Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng nh÷ng phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn cña lÞch sö mµ cßn phï hîp víi nguyÖn väng cña ®¹i ®a sè nh©n d©n ViÖt Nam ®· chiÕn ®Êu, hi sinh kh«ng chØ nh»m môc ®Ých giµnh ®éc lËp d©n téc mµ cßn v× cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc, x©y dùng x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Nh÷ng yªu cÇu ®ã chØ cã chñ nghÜa x· héi míi ®¸p øng ®­îc. V× vËy quyÕt t©m cña nh©n d©n sÏ trë thµnh lùc l­îng vËt chÊt ®ñ søc v­ît qua mäi khã kh¨n vµ x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi. + C«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o b¾t ®Çu tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®Õn nay ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu kh¶ quan, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, t¹o m«i tr­êng hîp t¸c ®Çu t­, ph¸t triÓn kinh tÕ, ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn…§iÒu ®ã ®· cñng cè vµ kh¼ng ®Þnh con ®­êng lùa chän lªn chñ nghÜa x· héi cña chóng ta lµ ®óng ®¾n. b, Bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa thùc chÊt lµ ph¸t triÓn theo con ®­êng “rót ng¾n” qu¸ tr×nh lªn chñ nghÜa x· héi. Song “rót ng¾n” kh«ng ph¶i lµ n«n nãng, ®èt ch¸y giai ®o¹n, duy ý chÝ, coi th­êng quy luËt, nh­ muèn xo¸ bá nhanh së h÷u t­ nh©n vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ “phi chñ nghÜa x· héi” hoÆc coi nhÑ s¶n xuÊt hµng ho¸,…Tr¸i l¹i, ph¶i t«n träng quy luËt kh¸ch quan vµ vËn dông s¸ng t¹o vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc, tËn dông thêi c¬ vµ kh¶ n¨ng thuËn lîi ®Ó t×m ra con ®­êng, h×nh thøc, b­íc ®i thÝch hîp. VÒ chÝnh trÞ bá qua chÕ ®é t­ b¶n lµ bá qua giai ®o¹n thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n, cña kiÕn tróc th­îng tÇng t­ b¶n chñ nghÜa. VÒ kinh tÕ, bá qua chÕ ®é t­ b¶n lµ bá qua sù thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa nh­ng ph¶i tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc d­íi chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, ®Æc biÖt lµ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. §ã chÝnh lµ sù rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa b»ng con ®­êng ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa tøc lµ rót ng¾n mét c¸ch ®¸ng kÓ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. Sù rót ng¾n nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc sö dông biÖn ph¸p kÕ ho¹ch cïng c¸c biÖn ph¸p thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa trªn c¬ së x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ n­íc v÷ng m¹nh ®ãng vai trß chñ ®¹o ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù rót ng¾n nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng víi ®iÒu kiÖn chÝnh quyÒn thuéc vÒ nh©n d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam. Tuy nhiªn cÇn nhËn thøc ®Çy ®ñ r»ng sù rót ng¾n ë ®©y kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc cã thÓ lµm nhanh chãng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ râ: “TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu. §ã lµ c¶ mét c«ng t¸c tæ chøc vµ gi¸o dôc”, “ chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ lµm ngay ®­îc mµ ph¶i lµm dÇn dÇn”. Tãm l¹i, x©y dùng chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa ë n­íc ta t¹o ra sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc lµ qu¸ tr×nh rÊt khã kh¨n, phøc t¹p, tÊt yÕu “ph¶i tr¶i qua mét thêi kú qu¸ ®é l©u dµi víi nhiÒu chÆng ®­êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi cã tÝnh chÊt qu¸ ®é”. II. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa,®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i c¶i biÕn c¨n b¶n t×nh tr¹ng kinh tÕ x· héi: ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa víi c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn. Muèn vËy trong thêi kú qu¸ ®é chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n sau: 1, Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, coi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ nhiÖm vô trung t©m cña c¶ thêi kú qu¸ ®é nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi C¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, theo V.I.Lªnin, lµ nÒn s¶n xuÊt ®¹i c¬ khÝ ë tr×nh ®é hiÖn ®¹i ®­îc ¸p dông trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, kÓ c¶ trong n«ng nghiÖp. Ngµy nay, c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi ph¶i thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng thµnh tùu tiªn tiÕn nhÊt vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi…ChØ khi lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao míi t¹o ra ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng cao trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhê ®ã nh÷ng môc tiªu vµ tÝnh ­u viÖt cña chñ nghÜa x· héi míi ®­îc thùc hiÖn ngµy cµng tèt h¬n trªn thùc tÕ. NhËn thøc ®óng ®¾n tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, chóng ta ®· tËp trung mäi nç lùc cè g¾ng cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nh»m kh¾c phôc sù tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ sù ho¸ th©n cña c«ng nghiÖp vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ. Trªn c¬ cë ®ã trang bÞ c¬ së vËt chÊt – kü thuËt hiÖn ®¹i trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ, biÕn lao ®éng thñ c«ng víi n¨ng suÊt lao ®éng thÊp sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng víi khoa häc víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n, qua ®ã lao ®éng thñ c«ng nÆng nhäc còng ®­îc gi¶m bít, t¨ng thªm thêi gian nhµn rçi cho con ng­êi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸ nh©n ph¸t triÓn toµn diÖn. C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ nhiÖm vô cã tÝnh quy luËt cña sù qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë nh÷ng n­íc kinh tÕ l¹c hËu, chñ nghÜa t­ b¶n ch­a ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, chiÕn l­îc, néi dung, h×nh thøc, b­íc ®i, tèc ®é, biÖn ph¸p c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña mçi n­íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ph¶i ®­îc xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ cña mçi n­íc vµ tõ bèi c¶nh quèc tÕ trong mçi thêi kú. N­íc ta ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸ v× ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cßn ë tr×nh ®é thÊp. MÆt kh¸c, chóng ta tiÕn hµnh x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt trong ®iÒu kiÖn nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®· cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, do ®ã nÕu thùc hiÖn mét c¸ch tuÇn tù hoµn thµnh c«ng nghiÖp ho¸ sau ®ã míi thùc hiÖn hiÖn ®¹i ho¸ th× rÊt khã ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn. §Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch l¹c hËu, tiÕn tíi ®uæi kÞp c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, cÇn ph¶i t×m ®­êng ®i thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ®Êt n­íc vµ xu thÕ cña thêi ®¹i. Con ®­êng ®ã lµ c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸, hai qu¸ tr×nh nµy cÇn ®­îc ®an xen lÉn nhau. TiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ song vÉn cã thÓ ®i s©u vµo hiÖn ®¹i ho¸ ë nh÷ng kh©u cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nh»m ®Èy nhanh h¬n viÖc trang bÞ c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua ®ã cã thÓ ®uæi kÞp vµ v­ît qua c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c. NhiÖm vô kh«ng kÐm phÇn quan träng kh¸c cña ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi - lùc l­îng s¶n xuÊt c¬ b¶n cña ®Êt n­íc, yÕu tè c¬ b¶n cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ, t¹o ®éi ngò lao ®éng cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tiÕp thu, sö dông, qu¶n lý cã hiÖu qu¶ nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ cao víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt. V× vËy ph¶i ph¸t huy nguån lùc trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña con ng­êi ViÖt Nam, coi ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, lµ “quèc s¸ch hµng ®Çu” trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Bëi lÏ “ Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tr­íc hÕt cÇn cã nh÷ng con ng­êi x· héi chñ nghÜa”. 2, X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa NÒn s¶n xuÊt x· héi lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt. Do ®ã viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi kh«ng thÓ thùc hiÖn theo ý muèn chñ quan duy ý chÝ mµ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan, ®Æc biÖt lµ quy luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong thêi kú qu¸ ®é. NÕu viÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× ®i liÒn víi nã ph¶i x©y dùng tõng b­íc nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é phÊt triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt míi.. Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ tÝnh chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt sÏ thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ng­îc l¹i sÏ lµ nh©n tè c¶n trë nã. Nh­ vËy chóng ta ch­a thÓ x· héi ho¸ quan hÖ s¶n xuÊt ë tr×nh ®é cao mµ ph¶i tu©n theo nh÷ng b­íc ®i tuÇn tù trong viÖc x¸c lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho r»ng bÊt cø mét sù c¶i biÕn nµo vÒ mÆt quan hÖ së h÷u còng ®Òu ph¶i lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña viÖc t¹o nªn nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt míi. V× vËy viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi ë n­íc ta ph¶i ®­îc ph¸t triÓn tõng b­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë mét n­íc mµ nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn nh­ n­íc ta, chÕ ®é së h÷u tÊt yÕu ph¶i ®a d¹ng víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, t­¬ng øng víi nã lµ c¬ cÊu kinh tÕ cã nhiÒu thµnh phÇn : kinh tÕ nhµ n­íc; kinh tÕ hîp t¸c mµ nßng cèt lµ c¸c hîp t¸c x·; kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n; kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cña §¶ng ta lµ hoµn toµn phï hîp víi hoµn c¶nh thùc tÕ n­íc ta khi lùc l­îng s¶n xuÊt cßn bao hµm nhiÒu tr×nh ®é c«ng nghÖ kh¸c nhau, th× quan hÖ s¶n xuÊt còng gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u phï hîp víi tr×nh ®é t­¬ng øng cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §­êng lèi ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã chiÕn l­îc l©u dµi, cã t¸c dông to lín trong viÖc ®éng viªn mäi nguån lùc c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi, lÊy néi lùc lµm chÝnh ®Ó x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. ChØ cã thÓ c¶i t¹o quan hÖ së h÷u hiÖn nay mét c¸ch dÇn dÇn bëi kh«ng thÓ lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn cã t¨ng lªn ngay lËp tøc ®Õn møc cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ c«ng h÷u thuÇn nhÊt mét c¸ch nhanh chãng. V× quan hÖ së h÷u lµ ®a d¹ng cho nªn ph¶i cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi vµ nhiÒu h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý hîp lý, còng nh­ viÖc x¸c lËp ®Þa vÞ lµm chñ cña ng­êi lao ®éng trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¶i diÔn ra tõng b­íc, d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ ®i tõ thÊp ®Õn cao. MÆc dï tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u, quan hÖ ph©n phèi vµ qu¶n lý kh¸c nhau song së h÷u nhµ n­íc vµ quan hÖ hîp t¸c gióp ®ì lÉn nhau cïng ph¸t triÓn vÉn lµ chñ ®¹o, mang tÝnh chÊt chi phèi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta. Nh­ vËy, x©y dùng qua hÖ s¶n xuÊt míi ®Þnh h­íng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau ®©y: Quan hÖ s¶n xuÊt míi ®­îc x©y dùng ph¶i dùa trªnkÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt biÓu hiÖn trªn ba mÆt: së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt, tæ chøc qu¶n lý vµ ph©n phèi, do ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt míi ph¶i ®­îc x©y dùng mét c¸ch ®ång bé trªn c¶ ba mÆt. Tiªu chuÈn c¨n b¶n ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh ®óng ®¾n cña quan hÖ s¶n xuÊt míi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ ë hiÖu qu¶ cña nã: thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. 3, Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i Trong ®iÒu kiÖn thÕ giíi hiÖn nay, khi lùc l­îng s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt quèc tÕ ho¸ vµ mçi quèc gia ®­îc xem lµ mét m¾t xÝch trong thÞ tr­êng thÕ giíi thèng nhÊt th× viÖc më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ xu thÕ tÊt yÕu, lµ vÊn ®Ò cã tÝch chÊt quy luËt. §øng tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, nÒn kinh tÕ n­íc ta kh«ng thÓ lµ mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn, mµ lµ ph¶i tÝch cùc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Chóng ta “më cöa” nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nh»m thu hót c¸c nguån lùc ph¸t triÓn tõ bªn ngoµi (nh­ nguån vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña c¸c n­íc), ph¸t huy lîi thÕ kinh tÕ trong n­íc lµm thay ®æi m¹nh mÏ vÒ c«ng nghÖ, c¬ cÊu ngµnh vµ s¶n phÈm…më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¨ng c­êng liªn doanh, liªn kÕt, hîp t¸c, lµ c¬ së ®Õ t¹o ®iÒu kiÖn vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, v­¬n lªn b¾t kÞp tr×nh ®é thÕ giíi. Më réng quan hÖ quèc tÕ ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi, t«n träng chñ quyÒn vµ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. Muèn vËy, Nhµ n­íc ta cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: Tõng b­íc n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ, tÝch cùc khai th¸c thÞ tr­êng thÕ giíi; tèi ­u hãa c¬ cÊu xuÊt – nhËp khÈu; tÝch cùc tham gia hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ hÖ thèng mËu dÞch ®a ph­¬ng toµn cÇu; xö lý ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi ®éc lËp tù chñ, tù lùc c¸nh sinh, b¶o vÖ an ninh kinh tÕ quèc gia. TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng, ph¸t triÓn m¹nh mÏ thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô, tæ chøc qu¶n lý vµ h­íng dÉn tèt viÖc thuª m­ín vµ sö dông lao ®éng, x©y dùng thÞ tr­êng vèn, tõng b­íc h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n Hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ gi¸ c¶, n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng. N©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc. 4, N©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n Trong suèt h¬n mét thÕ kû, nh©n d©n ta ®· ph¶i chÞu ®ùng sù ¸p bøc, bãc lét hÕt søc d· man vµ tµn khèc d­íi chÕ ®é phong kiÕn – thùc d©n, ®êi sèng cña nh©n d©n ta v« cïng khæ cùc, thiÕu thèn, biÓu hiÖn râ nhÊt qua n¹n ®ãi n¨m 1945, lµm chÕt h¬n hai triÖu ng­êi. ChÝnh v× thÕ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· quan niÖm r»ng Chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam lµ:“Tr­íc hÕt nh»m lµm cho nh©n d©n lao ®éng tho¸t n¹n bÇn cïng, lµm cho mäi ng­êi cã c«ng ¨n viÖc lµm, ®­îc Êm no vµ sèng mét ®êi h¹nh phóc”. Thùc chÊt, nhiÖm vô nµy lµ hÖ qu¶ cña c¸c nhiÖm vô nªu trªn. NÕu thùc hiÖn tèt ba nhiÖm vô ®ã th× tÊt yÕu sÏ tõng b­íc c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n d©n. Khi n­íc ta tÝch cùc më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, thùc hiÖn ®a d¹ng, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, thu hót m¹nh mÏ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ång thêi tiÕp thu, ¸p dông ®­îc nhiÒu thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi tõ ®ã thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc diÔn ra nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ h¬n. §Õn l­ît m×nh, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ thµnh c«ng sÏ x©y dùng ®­îc c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cho x· héi míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó lµm cho t×nh tr¹ng dåi dµo s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô trë thµnh phæ biÕn, ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n. Bªn c¹nh ®ã, nÕu chóng ta x©y dùng ®­îc mét quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt, h×nh thµnh nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, khai th¸c ®­îc kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña nÒn kinh tÕ th× sÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt ®a d¹ng vµ phong phó nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô ®¸p øng ®ù¬c nhu cÇu cã tÝnh ®a d¹ng trong d©n c­. KÕt luËn Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ mét tÊt yÕu lÞch sö mµ bÊt cø mét quèc gia nµo ®i lªn chñ nghÜa x· héi còng ph¶i tr¶i qua, kÓ c¶ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ rÊt ph¸t triÓn hay nh÷ng n­íc cßn nghÌo nµn, l¹c hËu nh­ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë nh÷ng n­íc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ cña mçi n­íc. NhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n, kh¾c phôc nh÷ng quan niÖm ®¬n gi¶n, duy ý chÝ vÒ thêi kú qu¸ ®é cã ý nghÜa thùc tiÔn quan träng, gióp cho nh÷ng n­íc ®·, ®ang vµ sÏ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nãi chung vµ n­íc ta nãi riªng ®­a ra ®­îc nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ cña ®Êt n­íc, nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi ®· ®Ò ra. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng nhiÖm vô ®ã tr­íc hÕt ph¶i cã sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n, s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cïng víi sù ®ång lßng ñng hé, quyÕt t©m cña nh©n d©n c¶ n­íc nh»m thùc hiÖn môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta lµ x©y dùng mét x· héi “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n nµy, mÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh­ng do kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cßn cã h¹n nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó t«i cã thÓ rót kinh nghiÖm vµ hoµn thµnh tèt h¬n nh÷ng ®Ò ¸n kh¸c trong qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu sau nµy. Mét lÇn n÷a, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o, PGS.TS Vò V¨n H©n ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. T«i còng xin c¶m ¬n th­ viÖn tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i trong viÖc t×m kiÕm tµi liÖu phôc vô cho ®Ò ¸n. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n ./. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin. Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - 2005. 2. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - 2000. 3. Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c – Lªnin Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - 2003. 4. Trang Web: www.dangcongsan.vn 5. Lªnin toµn tËp (tËp 36 vµ 44) V.I.Lªnin. 6. Mét sè tµi liÖu liªn quan kh¸c.