Phân tích ba tình huống trong thực tiễn để làm rõ nội dung và ý nghĩa của quan điểm toàn diện

ĐẶT VẤN ĐỀ. Phép biện chứng duy vật là môn khoa học nghiên cứu những quy luật chung nhất của sự vận động phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy. Phép biện chứng duy vật được xây dựng trên cơ sở một hệ thống gồm 2 nguyên lý (nguyên lý về mối liên hệ phổ biến, nguyên lý về sự phát triển), 6 cặp phạm trù cơ bản (cái riêng – cái chung, nguyên nhân – kết quả, tất nhiên – ngẫu nhiên, nội dung – hình thức, bản chất – hiện tượng, khả năng – hiện thực) và 3 quy luật phổ biến (quy luật lượng – chất, quy luật phủ định của phủ định, quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập). Từ 2 nguyên lý cơ bản trên, ta lại xây dựng được 3 quan điểm: Quan điểm toàn diện, quan điểm phát triển và quan điểm lịch sử - cụ thể; trong đó, quan điểm toàn diện đóng một vai trò quan trọng, bởi bất cứ sự vật, hiện tượng nào trong thế giới đều tồn tại trong mối liên hệ với các sự vật hiện tượng khác và mối liên hệ rất đa dạng phong phú. Do đó, quan điểm toàn diện có ý nghĩa hết sức thiết thực trong cuộc sống. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. LÝ luËn chung vÒ quan ®iÓm toµn diÖn. Nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng cho r»ng thÕ giíi tån t¹i nh­ mét chØnh thÓ thèng nhÊt. C¸c sù vËt hiÖn t­îng vµ c¸c qu¸ tr×nh cÊu thµnh thÕ giíi ®ã võa tån t¹i t¸ch biÖt nhau, võa cã sù liªn hÖ qua l¹i, th©m nhËp vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. C¬ së cña sù liªn hÖ qua l¹i ®ã chÝnh lµ tÝnh thèng nhÊt cña thÕ giíi vËt chÊt. Mäi mèi liªn hÖ cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng lµ kh¸ch quan, lµ vèn cã cña sù vËt, hiÖn t­îng. §ång thêi, mèi liªn hÖ cßn mang tÝnh phæ biÕn bëi kh«ng cã sù vËt, hiÖn t­îng nµo n»m ngoµi mèi liªn hÖ. BÊt cø sù vËt hiÖn t­îng nµo còng ®Òu n»m trong c¸c mèi liªn hÖ víi nh÷ng sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c. Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¸ch quan, tÝnh phæ biÕn cña sù liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt hiÖn t­îng, c¸c qu¸ tr×nh, mµ nã cßn nªu râ tÝnh ®a d¹ng cña sù liªn hÖ qua l¹i: cã mèi liªn hÖ bªn trong vµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi, cã mèi liªn hÖ chung bao qu¸t toµn bé thÕ giíi vµ mèi liªn hÖ bao qu¸t mét sè lÜnh vùc hoÆc mét sè lÜnh vùc riªng biÖt cña thÕ giíi, cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp, cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp mµ trong ®ã sù t¸c ®éng qua l¹i ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua mét hay mét sè kh©u trung gian, cã mèi liªn hÖ b¶n chÊt, cã mèi liªn hÖ tÊt nhiªn vµ liªn hÖ ngÉu nhiªn, cã mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt kh¸c nhau vµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mÆt kh¸c nhau cña sù vËt. Trong c¸c cÆp mèi quan hÖ ®ã, nãi chung, mèi liªn hÖ b¶n chÊt, mèi liªn hÖ tÊt nhiªn, mèi liªn hÖ chñ yÕu… gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, tïy thuéc vµo quan hÖ hiÖn thùc x¸c ®Þnh. Quan ®iÓm toµn diÖn trong triÕt häc M¸c – Lªnin. Tõ viÖc nghiªn cøu quan ®iÓm biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña sù vËt hiÖn t­îng, triÕt häc M¸c - Lªnin rót ra quan ®iÓm toµn diÖn trong nhËn thøc. V× bÊt cø sù vËt, hiÖn t­îng nµo trong thÕ giíi ®Òu tån t¹i trong mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt hiÖn t­îng kh¸c vµ mèi liªn hÖ rÊt ®a d¹ng, phong phó, do ®ã khi nhËn thøc vÒ sù vËt, hiÖn t­îng, chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn, tr¸nh quan ®iÓm phiÕn diÖn chØ xÐt sù vËt, hiÖn t­îng ë mét mèi liªn hÖ ®· véi vµng kÕt luËn vÒ b¶n chÊt hay vÒ tÝnh quy luËt cña chóng. Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái ®Ó cã ®­îc nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ sù vËt hiÖn t­îng, mét mÆt, chóng ta ph¶i xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn, c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh kh¸c nhau cña chÝnh sù vËt, hiÖn t­îng ®ã, mÆt kh¸c chóng ta ph¶i xem xÐt trong mèi liªn hÖ gi÷a nã víi víi c¸c sù vËt kh¸c (kÓ c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp). §Ò cËp ®Õn hai néi dung nµy, Lªnin viÕt "muèn thùc sù hiÓu ®­îc sù vËt, cÇn ph¶i nh×n bao qu¸t vµ nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c mèi liªn hÖ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cña sù vËt ®ã". §ång thêi, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i biÕt ph©n biÖt tõng mèi liªn hÖ, ph¶i biÕt chó ý tíi mèi liªn hÖ bªn trong, mèi liªn hÖ b¶n chÊt, mèi liªn hÖ chñ yÕu, mèi liªn hÖ tÊt nhiªn… ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña sù vËt vµ cã ph­¬ng ph¸p t¸c ®éng phï hîp nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng cña b¶n th©n. §­¬ng nhiªn, trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng, chóng ta còng cÇn l­u ý tíi sù chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a c¸c mèi liªn hÖ ë nh÷ng ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh. Trong ho¹t ®éng thùc tÕ, theo quan ®iÓm toµn diÖn, khi t¸c ®éng vµo sù vËt, chóng ta võa ph¶i chó ý tíi nh÷ng mèi liªn hÖ néi t¹i cña nã, võa ph¶i chó ý tíi nh÷ng mèi liªn hÖ cña sù vËt Êy víi c¸c sù vËt kh¸c. Tõ ®ã, ta ph¶i biÕt sö dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p, c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau ®Ó t¸c ®éng vµo sù vËt nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. H¬n thÕ n÷a, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái, ®Ó nhËn thøc ®­îc sù vËt, cÇn ph¶i xem xÐt nã trong mèi liªn hÖ víi nhu cÇu thùc tiÔn cña con ng­êi. Ứng víi mçi con ng­êi, mçi thêi ®¹i vµ trong mét hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh, con ng­êi bao giê còng chØ ph¶n ¸nh ®­îc mét sè l­îng h÷u h¹n nh÷ng mèi liªn hÖ. Bëi vËy, tri thøc ®¹t ®­îc vÒ sù vËt còng chØ lµ t­¬ng ®èi, kh«ng ®Çy ®ñ kh«ng trän vÑn. Cã ý thøc ®­îc ®iÒu nµy chóng ta míi tr¸nh ®­îc viÖc tuyÖt ®èi ho¸ nh÷ng tri thøc ®· cã vÒ sù vËt vµ tr¸nh xem ®ã lµ nh÷ng ch©n lý bÊt biÕn, tuyÖt ®èi kh«ng thÓ bæ sung, kh«ng thÓ ph¸t triÓn. §Ó nhËn thøc ®­îc sù vËt, cÇn ph¶i nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ, "cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt tÊt c¶ mäi mÆt ®Ó ®Ò phßng cho chóng ta khái ph¹m sai lÇm vµ sù cøng nh¾c". Quan ®iÓm toµn diÖn ®èi lËp víi quan ®iÓm phiÕn diÖn kh«ng chØ ë chç nã chó ý ®Õn nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ. ViÖc chó ý tíi nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ vÉn cã thÓ lµ phiÕn diÖn nÕu chóng ta ®¸nh gi¸ ngang nhau nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau cña sù vËt ®­îc thÓ hiÖn trong nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c nhau ®ã. Quan ®iÓm toµn diÖn ch©n thùc ®ßi hái chóng ta ph¶i ®i tõ tri thøc vÒ nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ cña sù vËt ®Õn chç kh¸i qu¸t ®Ó rót ra c¸i b¶n chÊt chi phèi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña sù vËt hay hiÖn t­îng ®ã. Ba t×nh huèng thùc tiÔn ¸p dông quan ®iÓm toµn diÖn. Vận dụng quan điểm toàn diện trong việc đánh giá nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám. Khi đánh giá nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, nhiều nhà lịch sử nước ngoài cho rằng, cuộc cách mạng này nổ ra là do có "sự ăn may", do lúc đó ở Đông Dương có "khoảng trống quyền lực" (Pháp chạy, Nhật hàng, quân Đồng Minh chưa tới) nên Việt Minh mới dễ dàng giành thắng lợi. Họ chưa áp dụng quan điểm toàn diện trong việc đánh giá vấn đề, nên cách nhìn nhận vấn đề còn một chiều, phiến diện. Để đánh giá đúng đắn nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng Tám 1945, ta cần vận dụng quan điểm toàn diện và quan điểm lịch sử - cụ thể. Điều đó thể hiện ở chỗ, ta cần nhìn nhận nguyên nhân thắng lợi của sự kiện dưới nhiều khía cạnh (khách quan, chủ quan), đồng thời phải đặt sự kiện vào hoàn cảnh lịch sử cụ thể. Hoàn cảnh lịch sử. Cách mạng tháng Tám 1945 diễn ra trong hoàn cảnh thời cơ cách mạng đã chín muồi. Ở ngoài nước, quân Đồng minh liên tiếp tấn công Nhật Bản trên khắp các mặt trận. Ngày 15/8/1945, Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Ở trong nước, phong trào cách mạng dâng cao, đặc biệt là cao trào kháng Nhật cứu nước. Đảng đã chuẩn bị mọi mặt cho Tổng khởi nghĩa. Như vậy, ta thấy rõ, “thời cơ cách mạng đã đến, (…) ta phải giành cho được độc lập”. Với những điều kiện thuận lợi trên, Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước đã thành công chỉ trong 15 ngày. Khi xét đến nguyên nhân thắng lợi, ta cần xét trên cả hai phương diện: Nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. Nguyên nhân thắng lợi. Nguyên nhân khách quan. Chiến thắng của Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xít, đặc biệt là chiến thắng phát xít Đức và quân phiệt Nhật Bản của Hồng quân Liên Xô đã cổ vũ tinh thần, củng cố niềm tin cho nhân dân ta trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, tạo thời cơ để nhân dân ta đứng lên Tổng khởi nghĩa. Nguyên nhân chủ quan: Cách mạng tháng Tám do Đảng Cộng Sản Đông Dương lãnh đạo, đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh, đã để ra đường lối Cách mạng đúng đắn dựa trên cơ sở lí luận Mác – Lênin được vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh Việt Nam. Dân tộc ta vốn có truyền thống yêu nước nồng nàn, từng trải qua những cuộc đấu tranh kiên cường, bất khuất vì độc lập, tự do. Vì vậy, khi Đảng Cộng sản Đông Dương và mặt trận Việt Minh phát động khởi nghĩa thì toàn dân nhất tề đứng lên cứu nước, cứu nhà, với tinh thần “đem sức ta mà giải phóng cho ta”(1). Đảng ta có quá trình chuẩn bị trong suốt 15 năm, qua các phong trào Cách mạng 1930 – 1935, 1936 – 1939, đúc kết được những bài học kinh nghiệm qua những thành công và thất bại, đặc biệt trong quá trình xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa thời kì vận động giải phóng dân tộc 1939 – 1945. Trong những ngày khởi nghĩa toàn Đảng, toàn dân nhất trí đồng lòng, quyết tâm giành độc lập tự do, linh hoạt, nhanh chóng chớp thời cơ nổi dậy giành chính quyền. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ đạo quyết định sự thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945 chính là đường lối lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương dựa trên cơ sở lí luận của chủ nghĩa Mác - Lênin. Đảng, bằng cơ sở −−−−−−−−−−−−−−−−−−− (1): Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tập 3, trang 554 dựa trên mối quan hệ biện chứng giữa con người với con người, giữa cá nhân dân tộc với nhân loại, giữa  tình hình cục diện trong nước với tình hình khách quan của thế giới, đã đưa ra được những đường lối lãnh đạo đúng đắn và phù hợp với thực tế khách quan, tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin trên quan điểm duy vật biện chứng, nhận định xúc tiến thời cơ chín muồi, kịp thời chớp thời cơ và đưa cách mạng tháng Tám thành công. Ở ®©y, ta thÊy chÝnh §¶ng céng s¶n §«ng D­¬ng còng ¸p dông quan ®iÓm toµn diÖn trong viÖc ph©n tÝch thêi c¬ vµ ph¸t ®éng quÇn chóng ®øng lªn khëi nghÜa. KẾT LUẬN: Cã thÓ thÊy, quan ®iÓm toµn diÖn ®­îc ¸p dông ë chç, ta kh«ng chØ xÐt nguyªn nh©n th¾ng lîi trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c bé phËn bªn trong, c¸c yÕu tè thuËn lîi trong n­íc mµ mÆt kh¸c cßn xem xÐt sù kiÖn trong mèi liªn hÖ bªn ngoµi, gi÷a sù kiÖn (C¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng) víi c¸c sù kiÖn thuËn lîi ë ngoµi n­íc. Nhìn nhận vấn đề một cách toàn diện như vậy, ta mới có thể giải thích được chính xác, hợp lí nguyên nhân dẫn tới sự thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945. Vận dụng quan điểm toàn diện trong việc phân tích một nhân vật văn học, từ đó có nhận thức đúng đắn khi đánh giá con người. Nhân vật văn học là con người được nhà văn miêu tả trong tác phẩm bằng phương tiện văn học. Nhân vật văn học ít nhiều là hình ảnh tượng trưng cho một hoặc một nhóm đối tượng trong xã hội nhằm phản ánh vai trò của đối tượng hoặc nhóm đối tượng đó đối với cuộc sống – xã hội. Khi phân tích một nhân vật văn học, ta cần phân tích nhân vật một cách toàn diện, nhìn nhận nhân vật ở mọi khía cạnh để hiểu được rõ bản chất của nhân vật cũng như mục đích mà tác giả xây dựng nhân vật. Đồng thời ta cũng cần chú ý tới mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bản chất… của nhân vật để từ nhân vật, ta có biện pháp tác động phù hợp tới đối tượng mà nhân vật trong tác phẩm hướng đến. Ta xét ví dụ với nhân vật Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn Nam Cao. Cứ mỗi lần nhắc tới Chí Phèo là ta lại nghĩ tới hình tượng “một con quỷ dữ”, “một tên lưu manh” trong xã hội. Quả đúng là như vậy, trong tác phẩm của mình, Nam Cao đã xây dựng hình tượng nhân vật Chí Phèo như một nhân vật điển hình về sự tha hóa con người. Chí là một kẻ say rượu, chuyên đi “rạch mặt ăn vạ”, “đâm thuê chém mướn”, gây bao đau khổ cho dân làng. Sau những ngày ở tù, Chí đã trở thành “một con quỷ dữ của làng Vũ Đại”. Nhân hình của hắn được miêu tả “trông như thằng sắng đá, cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai mắt gườm gườm…”. Đời hắn là một cơn say dài vô tận, hắn ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, chửi nhau, chém giết, cướp bóc cũng trong lúc say. Đau xót hơn, nhiều kẻ đã lợi dụng sự u mê của Chí, sai khiến hắn làm những việc sai trái, kể cả giết người. bàn tay hắn đã từng “đập nát bao cảnh yên vui, làm đổ máu và nước mắt của bao nhiêu người lương thiện”. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận nhân vật chỉ ở những biểu hiện bên ngoài (hiện tượng) như vậy thì chúng ta sẽ không hiểu hết được nhân vật, sẽ nắm bắt lệch lạc và phiến diện bản chất của nhân vật. Nếu chỉ nhìn ở những biểu hiện điền hình đó mà đánh giá Chí Phèo, ta sẽ chỉ thấy được sự tha hóa của con người trong xã hội xưa mà không nhìn nhận được các đức tính tốt đẹp khác của họ. Bởi vậy ta cần nhìn nhận nhân vật một cách toàn diện, không chỉ xét “hiện tượng” (biểu hiện bên ngoài) mà phải xét cả “bản chất” (tính chất bên trong, mang tính tất nhiên, tương đối ổn định) của nhân vật. Chí Phèo bản chất là một con người hiền lành, lương thiện và đầy lòng tự trọng. Chí đã từng ao ước “có một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải…”. Cái mong ước rất đỗi giản dị ấy chưa được thực hiện thì Chí đã bị xã hội mà hiện thân là Bá Kiến đẩy vào con đường cùng. Suy cho cùng thì những biểu hiện tha hóa của Chí Phèo là do hoàn cảnh đưa đẩy, mà nếu ta chỉ nhìn phiến diện sẽ thấy rằng, bản chất của Chí là xấu xa. Mặc dù bị tha hóa, nhưng trong Chí Phèo vẫn còn bản chất lương thiện. Biểu hiện rõ nét nhất của sự lương thiện là ở chỗ, sau khi nhận được sự chăm sóc quan tâm của Thị Nở, đặc biệt qua bát cháo hành, Chí đã thoát ra khỏi cơn say của rượu và bắt đầu hoàn lương. Sự ấm áp của tình người đã đánh thức Chí dậy. Chí khao khát muốn trở lại thành người. Tuy nhiên, xã hội khi đó đã đánh giá Chí Phèo một cách thật phiến diện. Họ chỉ nhìn vào những hành động trước đó của Chí (rạch mặt ăn vạ, đâm thuê chém mướn) mà mặc định Chí là “con quỷ”. Họ không nghĩ tới, không đánh giá phần “Người” trong con người Chí. Nếu xã hội mở tấm lòng ra để đón nhận sự hoàn lương của Chí, biết đâu sau này Chí lại trở thành một anh nông dân chất phác và hiền hậu? Sự phiến diện đó đã kết liễu cuộc đời Chí một cách đau đớn. Bị bà cô Thị Nở ngăn cấm, Chí đã cầm dao đến giết Bá Kiến rồi tự tìm đến cái chết. KẾT LUẬN: Từ ví dụ trên, ta nhận thấy vai trò quan trọng của việc áp dụng quan điểm toàn diện trong văn chương cũng như trong cuộc sống: tr¸nh viÖc tuyÖt ®èi ho¸ nh÷ng tri thøc ®· cã vÒ sù vËt vµ tr¸nh xem ®ã lµ nh÷ng ch©n lý bÊt biÕn, tuyÖt ®èi kh«ng thÓ bæ sung, kh«ng thÓ ph¸t triÓn. Với văn chương, ta cần xét nhân vật trên quan điểm toàn diện, nhìn nhận nhân vật ở nhiều góc độ khác nhau để tránh nhìn nhận lệch lạc hình tượng nhân vật. Với cuộc sống, quan điểm toàn diện thiết thực ở chỗ, nếu không đánh giá con người một cách toàn diện giữa các mặt trong chính con người đó, đồng thời trong sự tác động qua lại với thế giới xung quanh, ta sẽ có những định kiến sai lầm về người đó, dễ dẫn đến những điều đáng tiếc, chẳng hạn như cái chết của Chí Phèo trong truyện ngắn mà ta vừa phân tích. Vận dụng quan điểm toàn diện trong việc áp dụng các phương pháp học tập. Dân tộc ta vốn có truyền thống hiếu học và truyền thống tôn sư trọng đạo. Để tỏ lòng trân trọng, biết ơn và ghi nhận công lao to lớn của người thầy, tục ngữ ta có câu: " Không thầy đố mày làm nên". Nhưng bên cạnh đó tục ngữ còn có câu: "Học thầy không tày học bạn". Hai câu trên đều nói lên tinh thần hiếu học nhưng dường như có sự mâu thuẫn với nhau. Vậy việc song song học thầy với học bạn nên được hiểu như thế nào cho đúng và chúng có sự mâu thuẫn với nhau không? Nếu xét trên quan điểm toàn diện, ta sẽ thấy hai câu tục ngữ trên không mâu thuẫn với nhau, mà trái lại còn bổ sung cho nhau. Xét cho cùng hai câu trên đều nói lên tác dụng của người dạy đối với người học. Nhưng chúng khác nhau do có sự tách biệt người dạy là thầy giáo và người dạy là bạn bè trong hai câu. Do đó hai câu đã bị đẩy về hai thái cực. Đề cao việc dạy, nhấn mạnh việc học, cả hai câu đều đúng nhưng đều có điểm chưa thỏa đáng. "Không thầy đố mày làm nên" thì tuyệt đối hóa vai trò của người thầy. Không ai có thể phủ nhận vai trò, công ơn chỉ bảo, dạy dỗ của thầy giáo đối với sự thành đạt, "làm nên" của học trò nhưng không phải vì thế mà người thầy quyết định tất cả. Sự thành công đó của học trò còn nhờ vào sự nỗ lực chủ quan tự thân vận động của chính họ để học hỏi, tiếp thu tri thức, kinh nghiệm, kĩ năng... trong kho tàng tri thức chung của nhân loại. Trong quá trình đó có nhiều điều họ tiếp nhận từ gia đình, bạn bè, xã hội chứ không phải chỉ từ người thầy. Còn "Học thầy không tày học bạn" thì lại tuyệt đối hóa vai trò của người bạn mà hạ thấp vai trò của người thầy. Trong học tập thầy giáo là người chủ đạo, học trò là người chủ động, bạn bè là người giúp đỡ, hỗ trợ. Không có sự dạy bảo của người thầy thì không thể có một nền tảng tốt. Vì thế chúng ta cần biết kính trọng thầy cô, không chỉ trên lớp mà cả ngoài những giờ học. Ngoài hai phương pháp học trên, lên các bậc học cao hơn như đại học, sinh viên được hướng nhiều hơn theo phương pháp tự học. Tự học là tự mình tìm tòi học hỏi để hiểu biết thêm. Ở bất cứ nội dung, lĩnh vực nào kiến thức cũng liên tục thay đổi theo những kết quả nghiên cứu mới, đáp ứng yêu cầu do cuộc sống đặt ra. Trong khi đó, kiến thức trong trường học phải theo một khung chương trình nhất định, phù hợp với nhiều đối tượng nên có khi không bắt kịp sự thay đổi đó, không đáp ứng đầy đủ yêu cầu của người đọc. Tự học giúp chúng ta mở rộng thêm nền giáo dục ở trường, bắt kịp kiến thức phong phú mới mẻ của thời đại. Dù làm ngành nghề gì cũng cần tự học, nhất là đối với sinh viên, phải tiếp nhận lượng kiến thức rất lớn. Nếu không tự học và tự tìm hiểu sâu, bổ sung kiến thức thì ta sẽ trở nên lạc hậu, cũ mòn. Đồng thời, tự học đem lại sự yêu thích, hứng thú với ngành nghề mà mình theo đuổi. Tự học giúp con người có được ý thức tốt nhất trong quá trình học: chủ động suy nghĩ, tìm tòi, khám phá, nghiên cứu và nắm được bản chất vấn đề, từ đó giúp ta tiếp thu được kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau như sách, báo, truyền hình, bạn bè hoặc từ những người xung quanh. Tự học giúp ta chủ động ghi nhớ các bài giảng trên lớp, tiết kiệm được thời gian, có thể tiếp thu một lượng kiến thức lớn mà vẫn hiểu và nắm chắc bài học. Và qua tự học, từ lí thuyết, chúng ta biết chủ động luyện tập thực hành, nhanh chóng hình thành kĩ năng, củng cố và nâng cao kiến thức đã học. Vì vậy, chủ động tự học sẽ giúp ta tìm ra được phương pháp học tốt nhất mang lại hiệu quả cao cho chính bản thân. Với phương pháp tự học, thầy cô giáo sẽ không nặng về kiểm tra bài vở mà ý thức tự rèn luyện của người học mới quan trọng. Nếu tự có ý thức thì kết quả học tập sẽ cao. Trong ba cách học nêu trên, cách nào cũng quan trọng. Áp dông quan ®iÓm toµn diÖn, ta ph¶i biÕt sö dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p, c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau ®Ó t¸c ®éng vµo sù vËt nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. Tuy nhiên, việc học phụ thuộc vào ý thức bản thân mỗi cá nhân, do đó, vấn đề tự học được coi như vấn đề quan trọng nhất, cơ bản nhất dẫn đến sự thành công của một con người. Để đạt đến trình độ cao, con người ta cần phấn đấu tự học không ngừng chứ không nên tuyệt đối hóa sự giúp đỡ của thầy cô, bạn bè. Khi ®ã, ta ®· chó ý tíi mèi liªn hÖ bªn trong, mèi liªn hÖ b¶n chÊt,… ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña sù vËt vµ cã ph­¬ng ph¸p t¸c ®éng phï hîp nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng cña b¶n th©n. KẾT LUẬN: Để có sự nhận thức đúng đắn về việc học trong mối quan hệ và sự tác động qua lại giữa các phương pháp học tập với kết quả nhận thức đòi hỏi chúng ta phải có cái nhìn toàn diện, biết tìm ra mối liên hệ giữa phương pháp học và việc học của mình, phải biết kết hợp linh hoạt và toàn diện cả ba phương pháp “học thầy”, “học bạn” và “tự học”. Nếu có cái nhìn đúng đắn thì việc học sẽ đạt được kết quả cao. Ngược lại, nếu quá phụ thuộc vào quá trình giảng dạy của thầy cô trên lớp dễ dẫn đến sự thụ động, thiếu suy nghĩ và sáng tạo trong học tập; từ đó dẫn đến việc học thuộc bài nhưng không hiểu nội dung, học xong nhanh quên và kiến thức không bền. KẾT LUẬN CHUNG. Các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống vừa tồn tại độc lập, vừa có tác động qua lại lẫn nhau và sự tồn tại đó luôn thống nhất trong một thế giới duy nhất, thế giới vật chất. Việc nghiên cứu và áp dụng quan điểm toàn diện vào cuộc sống sẽ giúp ta có cái nhìn đúng đắn về sự vật hiện tượng, tránh quan điểm phiến diện, mới chỉ xét sự vật hiện tượng ở một mối liên hệ đã vội vàng kết luận về bản chất hay về tính quy luật của chúng. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO *** Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình triết học Mác – Lênin, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009. TS. Lê Minh Nghĩa, TS. Phạm Văn Sinh, Hỏi và đáp môn “Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin”, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010. V.I. Lênin, “Bút kí triết học”, Toàn tập, tập 29, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sách giáo khoa lịch sử lớp 12 – Nâng cao, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2008. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sách giáo khoa ngữ văn lớp 12 – Nâng cao, Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2008. Lan Hương, Nam Cao – Truyện ngắn tuyển chọn, Nxb. Văn học, Hà Nội, 2007.