Phân tích ngành hàng hoa hồng tại các vùng sản xuất tập trung của huyện Mê Linh tỉnh Vĩnh Phúc và huyện Sapa tỉnh Lào Cai

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i --------------------------- nguyÔn viÖt c−êng Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung cña huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Hµ Néi - 2005 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i --------------------------- nguyÔn viÖt c−êng Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung cña huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Chuyªn ngµnh : Kinh tÕ n«ng nghiÖp M· sè : 5.02.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: Pgs.ts. nguyÔn nguyªn cù Hµ néi - 2005 Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n nµy ®· ®−îc chØ râ nguån gèc. Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2005 T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn ViÖt C−êng i Lêi c¶m ¬n T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n thÇy gi¸o h−íng dÉn khoa häc PGS.TS. NguyÔn Nguyªn Cù ®· tËn t×nh gióp ®ì, h−íng dÉn t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n vµ hoµn thµnh luËn v¨n. §Ó hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy t«i còng xin c¸m ¬n c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n sau ®©y ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn: Bé m«n Qu¶n trÞ kinh doanh- Khoa Kinh tÕ & PTNT - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Né, Khoa sau ®¹i häc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Trung t©m Sinh th¸i M«i tr−êng - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I. T«i xin c¶m ¬n gia ®×nh vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®· gióp ®ì t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2005 T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn ViÖt C−êng ii Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t v Danh môc c¸c b¶ng vi Danh môc c¸c h×nh vii Danh môc c¸c s¬ ®å, ®å thÞ viii 1. Më ®Çu 1 1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò tµi..............................................................1 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu....................................................................................2 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ...............................................................3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ó tµi 4 2.1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n .............................................................................4 2.1.1 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh hµng..........................................................................4 2.1.2. §iÒu kiÖn ph©n tÝch ngµnh hµng...............................................................9 2.1.3. ý nghÜa vµ t¸c ®éng cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng................10 2.2. Vai trß vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña ngµnh s¶n xuÊt hoa hång.............................11 2.2.1. Trªn thÕ giíi vµ ch©u ¸ ..........................................................................11 2.2.2. ViÖt Nam ................................................................................................13 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 14 3.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu....................................................................14 3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chung ................................................................21 3.3. Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ xö lý sè liÖu.......................................................22 3.4. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng...........................................................26 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu 36 4.1. §Æc tr−ng cña vïng nghiªn cøu, chøc n¨ng cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng......................................................................36 4.2. Quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ...........................................41 iii 4.2.1. Sapa ........................................................................................................41 4.2.2 Mª Linh – VÜnh Phóc..............................................................................46 4.3. Ph©n tÝch tµi chÝnh cho c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ............50 4.3.1. Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång ë Sapa ..................................................51 4.3.2. Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh – VÜnh Phóc ......................67 4.4. Ph©n tÝch kinh tÕ cho c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ...............76 4.4.1. Ph©n tÝch kinh tÕ c¸c hé s¶n xuÊt hoa hång ...........................................78 4.4.2. Ph©n tÝch kinh tÕ hé chuyªn thu gom hoa hång .....................................82 4.4.3. Ph©n tÝch kinh tÕ c¸c hîp t¸c x· chuyªn thu gom hoa hång ë Sapa.......85 4.4.4. Ph©n tÝch kinh tÕ hé b¸n bu«n hoa hång ................................................86 4.4.5. Ph©n tÝch kinh tÕ cöa hµng b¸n hoa hång...............................................88 4.4.6. Ph©n tÝch kinh tÕ hé b¸n lÎ hoa hång .....................................................90 4.5. Tæng kÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong ngµnh hµng hoa hång.......................................................................................93 4.5.1. Ph©n tÝch kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh...................................................93 4.5.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng .................................................................95 4.5.2.1. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ theo chi phÝ trung gian..............................95 4.5.2.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ theo chi phÝ lao ®éng ................................97 4.5.3. Ph©n phèi phóc lîi gi÷a c¸c t¸c nh©n .....................................................99 4.6. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong s¶n xuÊt, b¶o qu¶n vµ tiªu thô hoa hång .......................................................................................104 4.7. §Þnh h−íng vµ Nh÷ng gi¶i ph¸p cho ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh – VÜnh Phóc vµ Sapa – Lµo cai. ...................................................107 5. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 120 5.1. KÕt luËn ...................................................................................................120 5.2. KhuyÕn nghÞ ............................................................................................122 Tµi liÖu tham kh¶o 123 iv Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t A : KhÊu hao ATI : American Technology Incorporate CIF : Gi¸ nhËp khÈu CNH : C«ng nghiÖp ho¸ §VT : §¬n vÞ tÝnh FF : Chi phÝ tµi chÝnh FOB : Gi¸ xuÊt khÈu GPr : L·i gép H§H : HiÖn ®¹i ho¸ HCM : Hå ChÝ Minh HTX : Hîp t¸c x· IC : Chi phÝ trung gian Npr : L·i rßng NXB : Nhµ xuÊt b¶n P : Gi¸ trÞ s¶n xuÊt T : ThuÕ Tp : Thµnh phè Tr : TriÖu UBKH: Uû ban kÕ ho¹ch VA : Gi¸ trÞ gia t¨ng W : Chi phÝ lao ®éng v Danh môc c¸c b¶ng BiÓu 3.1: DiÖn tÝch ®Êt trång hoa hång trong mét sè n¨m vµ dù b¸o 15 BiÓu 3.2: DiÖn tÝch trång hoa hång huyÖn Mª Linh n¨m 2004 17 BiÓu 3.3. Sè mÉu ®iÒu tra c¸c t¸c nh©n tham gia ngµnh hµng 25 BiÓu 4.1: Chøc n¨ng, s¶n phÈm vµ quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång. 39 BiÓu 4.2 : L−îng hoa hång l−u chuyÓn trong ngµnh hµng hoa hång t¹i Sapa – Lµo Cai. 44 BiÓu 4.3: L−îng hoa hång l−u chuyÓn trong ngµnh hµng hoa hång t¹i Mª Linh – VÜnh Phóc 48 BiÓu 4.4: HÖ thèng gi¸ cña c¸c kho¶n môc cã liªn quan ®Õn ph©n tÝch tµi chÝnh ngµnh hµng hoa hång ë Sapa - Lao Cai. 52 BiÓu 4.5: C¬ cÊu chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ng−êi b¸n bu«n 64 BiÓu 4.6: HÖ thèng gi¸ c¶ cña c¸c kho¶n môc cã liªn quan ®Õn tµi chÝnh cña ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh – VÜnh Phóc. 68 BiÓu 4.8.a: KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Sapa 93 BiÓu 4.8.b: KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh 94 BiÓu 4.9.a: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ trung gian cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Sapa 96 BiÓu 4.9.b: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ trung gian cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh 96 BiÓu 4.10.a: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ lao ®éng cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ë Sapa. 98 BiÓu 4.10.b: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ lao ®éng cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ë Mª Linh. 98 vi BiÓu 4.11: Sù t¹o nªn GDP cña ngµnh hµng vµ sù ph©n bæ lîi nhuËn gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng. 100 BiÓu 4.12: B¶ng ph©n tÝch tæng l−îng thu cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång t¹i Sapa vµ Mª Linh 102 vii Danh môc c¸c s¬ ®å, ®å thÞ §å thÞ 3.1: Thu nhËp vµ diÖn tÝch trång hoa Sapa trong vµi n¨m tr−íc ®©y 19 §å thÞ 3.2: C¬ cÊu thu nhËp 2004 20 S¬ ®å 4.1: S¬ ®å l−u chuyÓn c¸c l−îng vËt chÊt trong ngµnh hµng t¹i Sapa. 43 S¬ ®å 4.2: S¬ ®å l−u chuyÓn gi¸ trÞ trong ngµnh hµng 45 S¬ ®å 4.3: S¬ ®å l−u chuyÓn c¸c l−îng vËt chÊt trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh – VÜnh Phóc 47 S¬ ®å 4.4: S¬ ®å l−u chuyÓn gi¸ trÞ trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh 49 §å thÞ 4.1: §å thÞ biÓu diÔn sù ph©n phèi l·i rßng gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ë Sapa. 103 §å thÞ 4.2: §å thÞ biÓu diÔn sù ph©n phèi l·i rßng gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh. 103 S¬ ®å 4.5. Dù kiÕn cho ngµnh hµng hoa hång ë Sapa 113 S¬ ®å 4.6. Dù kiÕn h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt t¹i Sapa trong nh÷ng n¨m tíi 116 §å thÞ 4.3: ThÞ tr−êng tiªu thô hoa hång n¨m 2004 118 §å thÞ 4.4: Dù kiÕn thÞ tr−êng tiªu thô n¨m 2010 119 viii 1. Më ®Çu 1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò tµi Nãi tíi vÎ ®Ñp tù nhiªn kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi hoa, chØ cÇn nh¾c tíi tªn c¸c loµi hoa lµ mäi ng−êi ®· liªn t−ëng ngay tíi vÎ ®Ñp quyÕn rò vµ tinh tuý cña nã, tíi lîi Ých to lín kh«ng thÓ ®o ®−îc mµ c¸c loµi hoa mang l¹i cho con ng−êi c¶ vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt. Trªn thÕ giíi, diÖn tÝch hoa ngµy cµng ®−îc më réng, kh«ng ngõng t¨ng lªn. Tõ nh÷ng n¨m 1995, s¶n l−îng hoa thÕ giíi ®· ®¹t kho¶ng 31 tû ®«la. Trong ®ã hoa hång chiÕm tíi 25 tû ®«la. Ba n−íc s¶n xuÊt hoa lín nhÊt chiÕm kho¶ng 50% s¶n l−îng hoa thÕ giíi lµ NhËt B¶n, Hµ Lan, Mü [10]. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa cña thÕ giíi sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ sÏ m¹nh mÏ nhÊt ë c¸c n−íc ch©u ¸, ch©u Phi vµ ch©u Mü Latinh. S¶n xuÊt hoa ®· trë thµnh mét ngµnh th−¬ng m¹i cao vµ ®· ®ang mang l¹i lîi Ých to lín cho nÒn kinh tÕ c¸c n−íc trång hoa, trong ®ã cã ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh s¶n xuÊt hoa t¹i ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ còng ®ang ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt míi cã thÓ chiÕm lÜnh ®−îc thÞ tr−êng trong n−íc vµ khu vùc. Theo ®iÒu tra n¨m 1999, diÖn tÝch trång hoa trªn c¶ n−íc kho¶ng 3500ha. DiÖn tÝch nay tËp trung ë c¸c vïng trång hoa truyÒn thèng ë c¸c thµnh phè vµ khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, nghØ m¸t nh− Ngäc Hµ, Qu¶ng An, NhËt T©n, T©y Tùu (Hµ Néi), §»ng H¶i, §»ng L©m (H¶i Phßng), Hoµnh Bå, H¹ Long (Qu¶ng Ninh), TriÖu S¬n, thÞ x· Thanh Ho¸ (Thanh Ho¸), Gß VÊp, Hãc M«n (Thµnh Phè Hå ChÝ Minh), quËn 11vµ 12 (thµnh phè §µ L¹t)… Víi c¸c lo¹i hoa nh− hoa hång, cóc, cÈm ch−íng, lay¬n, th−îc d−îc, lan, trµ mi,… trong ®ã, hoa hång chiÕm tû lÖ cao (35 - 1 40%), sau ®ã ®Õn hoa cóc (25%), lay¬n (25%) vµ c¸c hoa kh¸c (20 - 25%) [10]. Víi tèc ®é ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh nghÒ trång hoa trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë n−íc ta còng nh− c¨n cø vµo nhu cÇu tiªu dïng hoa ngµy cµng lín cña thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc, nh÷ng nhµ nghiªn cøu cÇn ph¶i cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tæng thÓ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, b¶o qu¶n, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nÈy sinh (liªn minh c«ng - n«ng - trÝ thøc; ®−a c«ng nghiÖp n«ng th«n vµo s¶n xuÊt lín theo h−íng CNH - H§H; xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; chØ tiªu phÊn ®Êu 50 triÖu ®ång/ha cña nhµ n−íc…) vµ s¶n xuÊt tiªu thô hoa hång chÝnh lµ h−íng ®i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë mét sè vïng phÝa B¾c n−íc ta. V× vËy, chóng t«i quyÕt ®Þnh nghiªn cøu ®Ò tµi vÒ hoa hång vµ ®Ó nghiªn cøu mét c¸ch tæng hîp c¸c vÊn ®Ò tõ s¶n xuÊt – chÕ biÕn ®Õn tiªu thô s¶n phÈm trong ngµnh hµng hoa hång ë mét sè vïng phÝa B¾c, bªn c¹nh nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu truyÒn thèng, cÇn vËn dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu míi, mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p ®ã lµ ph©n tÝch ngµnh hµng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®ßi hái vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn ë trªn, t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung cña huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai”. 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu - Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph©n tÝch ngµnh hµng nãi chung vµ ngµnh hµng hoa hång nãi riªng. - M« t¶ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña mçi t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång t¹i hai vïng trång hoa hång tËp trung t¹i huyÖn Sapa - Lµo Cai vµ huyÖn Mª Linh - VÜnh Phóc. + X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña mçi t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång t¹i vïng trång hoa Sapa - Lao Cai, Mª Linh - VÜnh Phóc. 2 + ChØ ra nh÷ng mÆt cßn tån t¹i vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng hoa hång. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh cña ngµnh hµng hoa hång trªn toµn vïng. 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu: §Ò tµi lÊy ®èi t−îng nghiªn cøu lµ ho¹t ®éng kinh tÕ – tµi chÝnh cña tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n tham gia trong ngµnh hµng hoa hång trong hai vïng trång hoa tËp trung t¹i huyÖn Sapa - Lao Cai, Mª Linh - VÜnh Phóc. - Ph¹m vi nghiªn cøu: Do thêi gian cã h¹n nªn ®Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vµo nh÷ng ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa hång t¹i hai vïng trång hoa tiªu biÓu lµ Sapa ë miÒn nói phÝa b¾c vµ Mª Linh - VÜnh Phóc ë mét huyÖn vïng ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång trong thêi gian l−u chuyÓn mét n¨m (®Çu n¨m 2004 ®Õn ®Çu n¨m 2005) cña ngµnh hµng hoa hång t¹i n¬i nghiªn cøu vµ nghiªn cøu kh©u tiªu thô t¹i thÞ tr−êng Hµ Néi. - Thêi gian nghiªn cøu: + Thêi gian thùc tËp tõ ngµy 01/01/2005 ®Õn ngµy 30/10/2005 + Thêi gian nghiªn cøu sè liÖu tõ 01/01/2004 - 14/08/2005 - Kh«ng gian nghiªn cøu: Nghiªn cøu ë hai vïng trång hoa hång tËp trung t¹i huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai vµ huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc. 3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ó tµi 2.1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n 2.1.1 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh hµng 2.1.1.1. Ngµnh hµng Theo Fabre “Ngµnh hµng ®−îc coi lµ tËp hîp c¸c t¸c nh©n kinh tÕ quy tô trùc tiÕp vµo viÖc t¹o ra c¸c s¶n phÈm cuèi cïng. Nh− vËy ngµnh hµng ®· v¹ch ra sù kÕ tiÕp cña c¸c hµnh ®éng, xuÊt ph¸t tõ ®iÓm ban ®Çu tíi ®iÓm cuèi cïng cña mét nguån lùc hay mét s¶n phÈm trung gian, tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh gia c«ng, chÕ biÕn ®Ó t¹o ra mét hay nhiÒu s¶n phÈm hoµn tÊt ë møc ®é ng−êi tiªu thô” [25]. Nãi c¸ch kh¸c “Ngµnh hµng lµ tËp hîp nh÷ng t¸c nh©n kinh tÕ ®ãng gãp trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, tiÕp ®ã lµ gia c«ng, chÕ biÕn vµ ®i ®Õn mét thÞ tr−êng hoµn tÊt cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp”[25]. Ngµnh hµng lµ toµn bé c¸c ho¹t ®éng ®−îc g¾n kÕt chÆt chÏ víi nhau trong mét qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, vËn chuyÓn, chÕ biÕn ®Õn ph©n phèi s¶n phÈm nh»m tháa m·n nhu cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng. Nh− vËy, “Mäi ngµnh hµng lµ mét chuçi c¸c t¸c nghiÖp, chuçi c¸c t¸c nh©n vµ còng lµ mét chuçi nh÷ng thÞ tr−êng. §iÒu ®ã kÐo theo nh÷ng luång vËt chÊt vµ nh÷ng bï ®¾p b»ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ”[25]. Ngµnh hµng cho phÐp m« t¶ tõ nguån tíi ngän mét chuçi liªn tiÕp c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô vµ sù phèi hîp ho¹t ®éng cña tõng t¸c nh©n trong ngµnh hµng. Trong qu¸ tr×nh tõ ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Çu tiªn (nguån) tíi s¶n phÈm cuèi cïng (ngän) trong qu¸ tr×nh vËn hµnh cña mét ngµnh hµng ®· t¹o ta sù chuyÓn dÞch c¸c luång vËt chÊt trong ngµnh ®ã. Ta cã thÓ xem xÐt sù dÞch chuyÓn theo ba d¹ng c¬ b¶n sau: 4 - Sù dÞch chuyÓn vÒ mÆt thêi gian: S¶n phÈm ®−îc t¹o ra trong thêi gian nµy l¹i ®−îc tiªu thô ë thêi gian kh¸c. Sù chuyÓn dÞch nµy gióp ta ®iÒu chØnh cung øng thùc phÈm theo mïa vô. §Ó thùc hiÖn tèt sù chuyÓn dÞch nµy cÇn ph¶i lµm tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n vµ dù tr÷ s¶n phÈm. - Sù dÞch chuyÓn vÒ mÆt kh«ng gian: Trong thùc tÕ, s¶n phÈm ®−îc t¹o ra ë n¬i nµy nh−ng l¹i ®−îc dïng ë n¬i kh¸c. ë ®©y ®ßi hái ph¶i nhËn biÕt ®−îc c¸c kªnh ph©n phèi cña s¶n phÈm. Sù chuyÓn dÞch nµy gióp ta tháa m·n tiªu dïng trong vïng, mäi tÇng líp nh©n d©n trong n−íc vµ ®ã còng lµ c¬ së kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®Ó s¶n phÈm trë thµnh hµng hãa. §iÒu kiÖn cÇn cña chuyÓn dÞch vÒ mÆt kh«ng gian lµ sù hoµn thiÖn cña c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ chÝnh s¸ch më réng giao l−u kinh tÕ cña ChÝnh phñ. - Sù chuyÓn dÞch vÒ mÆt tÝnh chÊt: H×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm bÞ biÕn d¹ng qua mçi lÇn t¸c ®éng cña c«ng nghÖ chÕ biÕn. ë ®©y, yÕu tè vËt chÊt cña s¶n phÈm vÉn cßn gi÷ nguyªn nh−ng nã ®−îc sµng läc, chiÕt xuÊt hoÆc phô thuéc thªm c¸c yÕu tè vËt chÊt phô da nµo ®ã ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng cã chÊt l−îng phï hîp víi thÞ hiÕu ng−êi tiªu dïng. ChuyÓn dÞch vÒ mÆt tÝnh chÊt lµm cho chñng lo¹i s¶n phÈm ngµy cµng phong phó vµ nã ®−îc ph¸t triÓn theo së thÝch ng−êi tiªu dïng vµ tr×nh ®é chÕ biÕn. H×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm bÞ biÕn d¹ng cµng nhiÒu lÇn th× cµng cã nhiÒu s¶n phÈm míi ®−îc t¹o ra. 2.1.1.2. T¸c nh©n T¸c nh©n lµ mét tÕ bµo s¬ cÊp víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, lµ trung t©m ho¹t ®éng ®éc lËp vµ tù quyÕt ®Þnh hµnh vi cña m×nh. Ta cã thÓ hiÓu t¸c nh©n lµ nh÷ng hé, nh÷ng doanh nghiÖp. Tham gia trong c¸c ngµnh hµng th«ng qua 5 ho¹t ®éng kinh tÕ cña hä. T¸c nh©n ®−îc ph©n chia lµm hai lo¹i: T¸c nh©n cã thÓ lµ ng−êi thùc hiÖn (hé n«ng d©n, hé kinh doanh, ng−êi tiªu thô…) vµ t¸c nh©n tinh thÇn cã tÝnh t−îng tr−ng (c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp, c«ng ty, nhµ m¸y…), theo nghÜa réng, ng−êi ta dïng t¸c nh©n ®Ó nãi mét tËp hîp c¸c ®¬n vÞ cã cïng mét ho¹t ®éng nh−: - T¸c nh©n “n«ng d©n” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ c¸c hé n«ng d©n. - T¸c nh©n “th−¬ng nh©n” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ c¸c th−¬ng nh©n. - T¸c nh©n “ng−êi tiªu thô” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tiªu thô. - T¸c nh©n “ngoµi” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng bªn ngoµi l·nh thæ (trªn quan ®iÓm trao ®æi, mét t¸c nh©n cÊu thµnh mét “l·nh thæ”, kinh tÕ ®ãng kÝn bëi mét “biªn giíi”). Trong c¸c ®å thÞ vµ c¸c s¬ ®å tæ chøc ng−êi ta thÓ hiÖn “t¸c nh©n” b»ng mét h×nh ch÷ nhËt. Víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ riªng cña m×nh, c¸c t¸c nh©n nµy thùc hiÖn tõng néi dung chuyÓn dÞch trong c¸c chuçi hµng kh¸c nhau. Trªn thùc tÕ cã mét sè t¸c nh©n chØ tham gia vµo mét ngµnh hµng nhÊt ®Þnh vµ cã nhiÒu t¸c nh©n cã mÆt trong nhiÒu ngµnh hµng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n thµnh nhãm tuú theo b¶n chÊt ho¹t ®éng chñ yÕu trong ngµnh hµng nh− s¶n xuÊt cña c¶i, chÕ biÕn, tiªu thô vµ dÞch vô, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ph©n phèi… 5 lo¹i h×nh c¬ së ®Ó ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n kinh tÕ ®−îc gäi lµ “c¸c khu thÓ chÕ” [25] bao gåm: - Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt. - Nh÷ng c¬ quan tµi chÝnh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. - C¸c hé gåm tËp hîp nh÷ng ng−êi ®−îc xÐt d−íi gãc ®é nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ riªng g¾n liÒn víi ®êi sèng gia ®×nh. 6 - Nh÷ng c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh, phôc vô mµ kh«ng bï l¹i trùc tiÕp. - T¸c nh©n bªn ngoµi bao gåm tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n kinh tÕ ë ngoµi l·nh thæ quèc gia. 2.1.1.3. Chøc n¨ng Mçi t¸c nh©n cã ho¹t ®éng kinh tÕ riªng, ®ã chÝnh lµ chøc n¨ng cña nã trong chuçi hµng. Tªn chøc n¨ng th−êng trïng víi tªn t¸c nh©n. C¸c chøc n¨ng kÕ tiÕp nhau t¹o nªn sù chuyÓn dÞch vÒ mÆt tÝnh chÊt cña luång vËt chÊt trong ngµnh hµng. C¸c t¸c nh©n ®øng sau th−êng cã chøc n¨ng hoµn thiÖn c¸c s¶n phÈm cña c¸c t¸c nh©n ®øng kÒ tr−íc nã cho ®Õn khi chøc n¨ng cña c¸c t¸c nh©n cuèi cïng ë tõng luång hµng kÕt thóc th× ta ®· cã s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh hµng. 2.1.1.4. S¶n phÈm Trong mét ngµnh hµng, mçi t¸c nh©n ®Òu t¹o ta s¶n phÈm riªng cña m×nh, trõ nh÷ng s¶n phÈm b¸n lÎ cuèi cïng, s¶n phÈm cña mäi t¸c nh©n kh¸c ch−a ph¶i lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh hµng mµ chØ lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ, lµ ®Çu ra cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña tõng t¸c nh©n. Trong ngµnh hµng, s¶n phÈm cña c¸c t¸c nh©n tr−íc lµ chi phÝ trung gian cña c¸c t¸c nh©n kÒ sau nã. ChØ cã s¶n phÈm cña t¸c nh©n cuèi cïng tr−íc khi ®Õn tay ng−êi tiªu dïng míi lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh hµng. Qu¸ tr×nh ®ã cø diÔn qua tõng m¹ch hµng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cña c¸c t¸c nh©n kÕ tiÕp ngµy cµng t¨ng lªn. Do tÝnh chÊt phong phó vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm nªn trong ph©n tÝch ngµnh hµng th−êng chØ ph©n tÝch sù vËn hµnh cña c¸c s¶n phÈm chÝnh. 2.1.1.5. M¹ch hµng Ta hiÓu m¹ch hµng lµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai t¸c nh©n. M¹ch hµng chøa ®ùng quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai t¸c nh©n kÒ nhau vµ nh÷ng hµnh vi di chuyÓn s¶n phÈm. H×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm bÞ biÕn d¹ng qua tõng m¹ch 7 hµng, ®ång thêi gi¸ trÞ s¶n phÈm ®−îc t¨ng thªm do c¸c kho¶n gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o vµ t¨ng lªn ë tõng t¸c nh©n. Mét t¸c nh©n cã thÓ cã mÆt trong mét hoÆc mét sè m¹ch hµng. M¹ch hµng cµng phong phó, quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n cµng chÆt chÏ, chuçi hµng cµng bÒn v÷ng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu cã mét t¸c nh©n nµo ®ã c¶n trë sù ph¸t triÓn cña m¹ch hµng nµo ®ã th× sÏ g©y ¶nh h−ëng xÊu cã tÝnh chÊt d©y chuyÒn ®Õn c¸c m¹ch hµng ®øng sau nã vµ ¶nh h−ëng chung ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¶ chuçi hµng. 2.1.1.6. Luång hµng Nh÷ng m¹ch hµng liªn tiÕp ®−îc s¾p xÕp theo trËt tù tõ t¸c nh©n ®Çu tiªn ®Õn t¸c nh©n t¸c nh©n cuèi cïng sÏ t¹o nªn c¸c luång hµng trong mét ngµnh hµng. C¸c luång hµng bao gåm tÊt c¶ c¸c chuyÓn dÞch cña c¶i dÞch vô hay tµi s¶n ®−îc thùc hiÖn qua c¸c t¸c nh©n. Nh÷ng trao ®æi ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh bëi v× mét sù thùc lµ chóng v−ît qua biªn giíi cña c¸c t¸c nh©n. MÆt kh¸c, viÖc bè trÝ l¹i lao ®éng gi÷a c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn kh©u chÕ biÕn vµ l−u th«ng ®Ó nèi dµi chuçi hµng, tõ ®ã sÏ t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn cho ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn vµ kÝch thÝch qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm phong phó h¬n, tháa m·n nhu cÇu, thÞ hiÕu tiªu dïng cña x· héi. Mäi luång hµng b¾t ®Çu tõ t¸c nh©n ®Çu tiªn vµ kÕt thóc ë t¸c nh©n cuèi cïng cña ngµnh hµng. 2.1.1.7. Luång vËt chÊt Luång vËt chÊt bao gåm mét tËp hîp liªn tiÕp c¸c s¶n phÈm do c¸c t¸c nh©n t¹o ra ®−îc l−u chuyÓn tõ t¸c nh©n nµy qua t¸c nh©n kh¸c kÒ sau nã trong tõng luång hµng. Mçi khi dÞch chuyÓn ®Õn mét t¸c nh©n kh¸c, luång vËt chÊt cã thÓ thay ®æi vÒ sè l−îng tuú theo c¸c hÖ sè kü thuËt hay thay ®æi vÒ chÊt l−îng mµ ®«i khi c¶ vÒ h×nh th¸i tuú theo c«ng nghÖ chÕ biÕn ë tõng m¹ch hµng. Trong ph©n tÝch ngµnh hµng th«ng th−êng ng−êi ta chØ ®Ò cËp ®Õn luång vËt chÊt cña nh÷ng s¶n phÈm chÝnh. 8 2.1.1.8. HÖ sè kü thuËt §ã lµ hÖ sè quy ®æi, c¸c tû lÖ so s¸nh còng nh− c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt. C¸c hÖ sè kü thuËt rÊt kh¸c nhau vÒ chñng lo¹i vµ tÝnh chÊt. Nã ®−îc quy ®Þnh bëi c¸c c¬ quan ®o l−êng, thiÕt kÕ cña nhµ n−íc hay tæng hîp qua kh¶o s¸t thùc tÕ, hÖ sè kü thuËt sÏ gióp tÝnh to¸n suy réng tõ c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra mÉu trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. V× vËy, chóng cÇn ®−îc ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ chØ sö dông trong ph¹m vi cho phÐp. 2.1.2. §iÒu kiÖn ph©n tÝch ngµnh hµng Ta biÕt r»ng, ph©n tÝch ngµnh hµng lµ mét ph−¬ng ph¸p tÜnh vµ nh÷ng tµi liÖu thu thËp ®−îc lµ nh÷ng th«ng tin trong qu¸ khø. MÆt kh¸c, so víi ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu truyÒn thèng tr−íc ®©y, ph©n tÝch ngµnh hµng lµ mét ph−¬ng ph¸p míi, hiÖn ®¹i vµ cã nhiÒu −u thÕ h¬n trong viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §iÒu kiÖn cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ chØ cho phÐp ph©n tÝch mét ngµnh hµng ®éc lËp. Víi yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn hiÖn nay cÇn thiÕt ph¶i xÐt ®Õn ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ tÝnh ph©n t¸n cña nh÷ng quyÒn lîi cïng quyÕt ®Þnh cña tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n tham gia vµo ngµnh hµng ë mäi møc ®é kh¸c nhau. Ph©n tÝch ngµnh hµng chØ lµ mét sù m« h×nh ho¸ h¹n chÕ sù liªn kÕt kinh tÕ vµ kÕ to¸n. V× vËy, nã ph¶i ®−îc ph©n tÝch b»ng nh÷ng ph©n tÝch ngang vµ ®Æc biÖt lµ viÖc ®iÒu tra vµ ph©n tÝch kinh tÕ – x· héi trong d©n chóng. NÕu kh«ng cã quan ®iÓm biÖn chøng vµ th«ng tho¸ng th× chóng ta sÏ cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh«ng ¨n khíp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung vµ lµm h¹i ®Õn chÝnh ngµnh hµng chóng ta ®ang nghiªn cøu. §«i khi nh÷ng gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn vÒ nh÷ng ngµnh hµng ®−îc nghiªn cøu riªng rÏ l¹i m©u thuÉn víi nhau, thËp chÝ triÖt tiªu lÉn nhau. ChÝnh v× vËy, khi ph©n tÝch ngµnh hµng cÇn kÕt hîp víi dù b¸o kinh tÕ cÇn thiÕt vµ c¸c sù kiÕn vÒ quyÕt ®Þnh cã liªn quan tíi ngµnh hµnh trong t−¬ng lai. 9 2.1.3. ý nghÜa vµ t¸c ®éng cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng Ph©n tÝch ngµnh hµng cho phÐp x¸c ®Þnh nh÷ng quan hÖ mang tÝnh tuyÕn tÝnh, tÝnh bæ xung vµ tÝnh l−u th«ng gi÷a c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn bªn trong c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp. Nãi mét c¸ch c¬ b¶n h¬n, nã lµm næi bËt c¸c mèi liªn hÖ, nh÷ng hiÖu qu¶ bªn ngoµi, nh÷ng quan hÖ hîp t¸c vµ ¶nh h−ëng tõ nh÷ng then chèt chiÕn l−îc, sù lµm chñ ®−îc chóng b¶o ®¶m ®−îc sù khèng chÕ mét sè t¸c nh©n. Sù ph©n tÝch nµy lµm thµnh mét kh«ng gian cña sù ph¸t triÓn nh÷ng chiÕn l−îc cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng. TÝnh h÷u Ých cña ph©n tÝch ngµnh hµng ®èi víi ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch ®−îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt sau: - Víi t− c¸ch lµ khung kÕ to¸n, ph©n tÝch ngµnh hµng cho phÐp ta l−u gi÷ mét c¸ch cã hÖ thèng mét phÇn lín th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c ph©n tÝch kinh tÕ ®Ých thùc, tiÕp theo tæng kÕt tµi chÝnh. - Víi t− c¸ch lµ c«ng cô, ph©n tÝch ngµnh hµng cho phÐp ta lËp b¶ng tæng kÕt tµi chÝnh víi ®Çy ®ñ c¸c nguån ho¹t ®éng nèi tiÕp nhau trong toµn bé ngµnh hµng. Nh− vËy, ta cã thÓ thÊy ph©n tÝch ngµnh hµng lµ sù thÓ hiÖn toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng gäi lµ “t¸c nh©n” quy tô vµo s¶n xuÊt hay gia c«ng chÕ biÕn mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. ViÖc thÓ hiÖn ®ã cho phÐp ta x¸c ®Þnh c¸c biªn h¹n cña ngµnh hµng vµ c¸c t¸c nh©n cña nã, h¬n n÷a ta x©y dùng c¸c tµi kho¶n kinh tÕ t−¬ng øng víi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c t¸c nh©n bªn trong ngµnh hµng. Theo c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tr−íc ®©y. Chóng ta th−êng t¸ch rêi kÕt qu¶ nghiªn cøu ®èi víi tõng c«ng cô s¶n xuÊt, chÕ biÕn, l−u th«ng cña mét ngµnh hµng. Sù t¸ch biÖt ®ã víi kÕt qu¶ nghiªn cøu rêi r¹c t¹o nªn nh÷ng nhËn ®Þnh phiÕn diÖn vµ h¹n chÕ lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng. Nghiªn cøu ngµnh hµng theo mét chuçi liªn tiÕp cña c¸c 10 ho¹t ®éng, mét chuçi liªn tiÕp cña c¸c t¸c nh©n, mét chuçi liªn tiÕp cña c¸c thÞ tr−êng sÏ gióp chóng ta nh×n nhËn mét c¸ch tæng qu¸t sù vËn hµnh cña ngµnh hµng, tõ ®ã thÊy ®−îc sù liªn quan mËt thiÕt gi÷a c¸c t¸c nh©n, c¸c c«ng ®o¹n cña ngµnh hµng. B»ng c¸ch ®ã ta cã thÓ nhËn biÕt ®−îc sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c kh©u, tõ ®ã cã nh÷ng ®¸nh gi¸ x¸c ®¸ng tõng kh©u, thÊy ®−îc nh÷ng mÆt yÕu kÐm, nh÷ng ¸ch t¾c trong tõng kh©u trong toµn bé ngµnh hµng. Qua ®ã, ta ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý cho sù ph¸t triÓn cña tõng kh©u mµ kh«ng g©y nªn t¸c ®éng chång chÐo nhau hay triÖt tiªu lÉn nhau. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ mµ cßn gióp cho ng−êi ph©n tÝch cã nh÷ng nhËn ®Þnh ®óng ®¾n vÒ sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng vµ ng−êi s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng ®èi s¸ch phï hîp nh»m lùa chän c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh víi môc ®Ých ®¹t ®−îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt cao nhÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt thÊp nhÊt. 2.2. Vai trß vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña ngµnh s¶n xuÊt hoa hång. 2.2.1. Trªn thÕ giíi vµ ch©u ¸ Ngµy nay, s¶n xuÊt hoa trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ vµ cã xu h−íng trë thµnh mét ngµnh th−¬ng m¹i cã thu nhËp cao. S¶n xuÊt hoa cña thÕ giíi sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ m¹nh mÏ nhÊt lµ c¸c n−íc ch©u ¸, ch©u Phi, ch©u Mü Latinh. H−íng s¶n xuÊt hoa lµ t¨ng n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh. Môc tiªu s¶n xuÊt hoa cÇn h−íng tíi lµ gièng hoa ®Ñp, t−¬i, chÊt l−îng cao, gi¸ thµnh thÊp. N¨m 1995, s¶n l−îng hoa thÕ giíi ®¹t kho¶ng 31 tû ®«la. Trong ®ã hoa hång chiÕm tíi 25 tû ®«la. Ba n−íc s¶n xuÊt hoa lín nhÊt chiÕm kho¶ng 50% s¶n l−îng hoa thÕ giíi lµ NhËt B¶n, Hµ Lan, Mü [10]. Trªn thÞ tr−êng hoa thÕ giíi, c¸c n−íc xuÊt khÈu lín gåm: Hµ Lan 11 (64,8%), Colombia (12,0%), Israel (5,7%), Italia (5%), T©ybanha (1,9%), Th¸i Lan (1,6%),… vµ c¸c n−íc nhËp khÈu nhiÒu gåm: §øc (36%), Mü (21,9%), Ph¸p (7,4%), Anh (7%), Thôy §iÓn (4,9%), Hµ Lan (4,0%), Italia (2,9%),…[10]. ë ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng cã diÖn tÝch trång hoa kho¶ng 134.000ha, chiÕm 60% diÖn tÝch hoa cña thÕ giíi, nh−ng diÖn tÝch hoa th−¬ng m¹i cña ch©u ¸ cßn nhá, Tû lÖ hoa cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn chØ chiÕm kho¶ng 20% thÞ tr−êng hoa thÕ giíi. DiÖn tÝch trång hoa cña Trung Quèc lµ h¬n 3.000ha víi s¶n l−îng kho¶ng 2tû cµnh/n¨m 2000 gåm c¸c lo¹i hoa chñ yÕu lµ hoa hång, cóc, lay¬n, ®ång tiÒn; Ên §é diÖn tÝch trång hoa lµ 6.500ha víi 2.505triÖu cµnh/n¨m víi c¸c lîi hoa chñ yÕu nh− huÖ, hång, cóc, lay¬n, cóc xixi, nhµi, lan…; Malaysia cã diÖn tÝch 1.218ha víi 3.370triÖu cµnh/n¨m 1995; Th¸i Lan víi diÖn tÝch 5.452ha - 1.667triÖu cµnh/n¨m 1994…[10]. NghÒ trång hoa ë ch©u ¸ cã tõ l©u ®êi, nh−ng trång hoa th−¬ng m¹i míi ph¸t triÓn m¹nh tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XXI. Khi c¸c n−íc ch©u ¸ më cöa, t¨ng c−êng nguån ®Çu t−, ®êi sèng cña nh©n d©n ®−îc n©ng cao, yªu cÇu hoa cho kh¸ch s¹n, du lÞch lín nªn c¸c thÞ tr−êng hoa ph¸t triÓn. ë ch©u ¸, s¶n xuÊt hoa cã nhiÒu thuËn lîi vÒ nguån gen c©y hoa phong phó, ®a d¹ng; KhÝ hËu nhiÖt ®íi ®ñ m−a, n¾ng, ¸nh s¸ng vµ ®Êt ®ai mÇu mì; Lao ®éng ®åi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ; C¸c chÝnh phñ ®Òu khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hoa. Tuy nhiªn cßn cã c¸c mÆt bÞ h¹n chÕ nh−: ThiÕu gièng hoa ®Ñp, chÊt l−îng cao. C¸c gièng hoa th−êng ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi; Ch−a cã kü thuËt s¶n xuÊt, chÕ biÕn hoa th−¬ng m¹i; Vèn ®Çu t− ban ®Çu cao, c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, xuÊt khÈu cßn h¹n chÕ; C¸c th«ng tin thÞ tr−êng ch−a ®Çy ®ñ; ThiÕu ®Çu t− cho nghiªn cøu, ®µo t¹o c¸n bé; thuÕ cao vµ kiÓm dÞch kh¾t khe cña c¸c n−íc nhËp khÈu. 12 2.2.2. ViÖt Nam ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn trªn 33 triÖu ha. DiÖn tÝch trång hoa cßn rÊt khiªm tèn, chiÕm kho¶ng 0,02% diÖn tÝch ®Êt ®ai. Hoa ®−îc trång tõ l©u ®êi vµ tËp trung ë c¸c vïng trång hoa truyÒn thèng víi tæng diÖn tÝch trång hoa kho¶ng 3.500ha. Trong ®ã, Hµ Néi cã diÖn tÝch 1.000ha, H¶i Phßng 400ha, TP Hå ChÝ Minh 800ha, §µ L¹t 200ha, VÜnh Phóc 300ha,…[10,17]. C¸c lo¹i hoa chÝnh ®−îc trång ë ViÖt Nam gåm hoa hång, cóc, cÈm ch−íng, lay¬n, th−îc d−îc, lan, trµ mi. Theo ®iÒu tra ë vïng hoa Hµ Néi, n¨m 1995 cho thÊy, tuy Hµ Néi ch−a cã xuÊt khÈu hoa, hoa míi chØ trång ®Ó cung cÊp cho thÞ tr−êng trong n−íc nh−ng diÖn tÝch hoa Hµ Néi ®· lªn tíi 500ha, B×nh qu©n gi¸ trÞ s¶n l−îng hoa ®¹t 118 triÖu ®ång/ha/n¨m. Chi phÝ b×nh qu©n cho 1ha hoa lµ 28 triÖu ®ång (b»ng 23,57% so víi gi¸ trÞ s¶n l−îng). Lîi nhuËn b×nh qu©n thu ®−îc 90 triÖu ®ång/ha/n¨m. NÕu s¶n xuÊt hai vô lóa vµ mét vô ®«ng, gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n ®¹t 19triÖu ®ång/ha/n¨m víi chi phÝ b×nh qu©n lµ 11,4 triÖu ®ång/ha/n¨m (b»ng 60% gi¸ trÞ s¶n l−îng). Lîi nhuËn ®¹t ®−îc 7,6 triÖu ®ång/ha/n¨m. Nh− vËy so víi s¶n xuÊt 2 lóa,1 mÇu th× s¶n xuÊt hoa cã gi¸ trÞ s¶n l−îng t¨ng gÇn gÊp 6,2 lÇn, chi phÝ t¨ng lªn 2,5 lÇn, lîi nhuËn t¨ng 11,8 lÇn. S¶n xuÊt hoa ®· lµm giÇu cho c¸c vïng trång hoa. V× vËy, diÖn tÝch trång hoa t¨ng lªn nhanh chãng. DiÖn tÝch hoa Hµ Néi n¨m 1995 so víi n¨m 1990 t¨ng lªn 12,8 lÇn; n¨m 1996 so víi n¨m 1995 t¨ng 30,6% [10,15,16,17]. 13 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu 3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 3.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý ®Þa h×nh 3.1.1.1.1 Sapa HuyÖn Sapa gåm 17 x· vµ mét thÞ trÊn. §©y lµ vïng s¬n ®Þa víi nhiÒu d·y nói, ®åi n»m kÕ tiÕp nhau. V× thÕ trong vïng, canh t¸c n−¬ng r·y vµ gieo trång trªn c¸c ruéng bËc thang rÊt phæ biÕn. HuyÖn Sapa cã c¸c phÝa tiÕp gi¸p nh− sau: PhÝa B¾c gi¸p víi huyÖn B¶o Th¾ng, tØnh Lµo Cai PhÝa Nam gi¸p víi huyÖn V¨n §µn, tØnh Lµo Cai PhÝa §«ng gi¸p víi thÞ x· Lµo Cai PhÝa T©y gi¸p víi huyÖn B×nh L− tØnh Lai Ch©u. Vïng ®åi nói Sapa lµ n¬i cã ®Ønh nói Phanxiph¨ng cao 3.143m, lµ nãc nhµ cña §«ng Nam ¸. ThÞ trÊn Sapa c¸ch thÞ x· Lµo Cai 30km vµ c¸ch Hµ Néi h¬n 300km vÒ phÝa Nam. HuyÖn Sapa n»m s¸t c¹nh thÞ x· Lµo Cai, tØnh Lai Ch©u vµ cöa khÈu quèc tÕ Hµ KhÈu - Trung Quèc, ®iÒu nµy thuËn lîi h¬n cho viÖc vËn chuyÓn, trao ®æi hµng ho¸. 14 3.1.1.1.2.Mª Linh Mª Linh lµ mét HuyÖn ®ång b»ng thuéc tØnh VÜnh Phóc, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng ®−îc båi ®¾p bëi hai con s«ng lín lµ s«ng Hång vµ s«ng Cµ Lå. Nã n»m c¸ch Hµ Néi kho¶n 35km vÒ phÝa b¾c, víi 17 x·. PhÝa B¾c huyÖn Mª Linh tiÕp gi¸p thÞ X· VÜnh Yªn - VÜnh Phóc vµ phÝa Nam tiÕp gi¸p huyÖn §«ng Anh - Hµ Néi. 3.1.1.2. §iÒu kiÖn ®Êt ®ai 3.1.1.2.1. Sapa Sapa lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh Lµo Cai nªn ®Êt trång trät chñ yÕu lµ trªn c¸c n−¬ng r·y vµ trªn c¸c s−ên ®åi, s−ên nói. §Êt ë ®©y chñ yÕu lµ ®Êt thÞt nÆng vµ ®Êt ®en. BiÓu 3.1: DiÖn tÝch ®Êt trång hoa hång trong mét sè n¨m vµ dù b¸o [12]. N¨m 1991- 1992 1999 2000 2002 2003 2004 2010 DiÖn tÝch trång hoa hång 200m2 1-2ha 5ha 25ha 40ha 48,7ha 110ha Năm 2001, Công ty Việt Mỹ (ATI), một công ty 100% vốn nước ngoài và đầu tư nhiều ngành nghề, đã tiến hành trồng hoa tại Sapa. Diện tích hoa hồng năm 2002 lên tới 25ha, tăng gấp 5 lần so với năm 2001. Cũng trong năm này, giống hoa hồng Hà Lan bắt đầu được trồng tại Sapa, trước đó giống hoa chủ yếu là hoa hồng Pháp và Đà Lạt. Năm 2003, Ngoài Công ty Việt Mỹ, thêm 2 công ty Linh Dương và Việt Thái bắt đầu đầu tư vào trồng hoa tại đây và đưa diện tích hoa lên tới 40ha. Năm 2004, diện tích hoa toàn huyện là 54,7ha, trong đó 48,7ha hoa Hồng. 15 Có 24 cá nhân, trong đó có 4 HTX và 3 công ty, tham gia trồng hoa. Hiện tại, đa số những hộ có diện tích lớn là những hộ trước đây sống ở Mê Linh và do thấy sản xuất có thu nhập nên có hộ chuyển khẩu lên Sapa. Hiện tại ở Sapa chủ yếu là hoa hång đỏ, hồng các màu (trắng, phấn hồng, vàng...) mới được trồng từ năm 2003. Năm 2003, diện tích hoa mầu không lớn, do đó huyện không thống kê được diện tích. Diện tích hiện nay chỉ khoảng 1 - 2 ha. Lúc đầu vị trí trồng hoa chủ yếu được trồng quanh khu thị trấn, sau đó mở rộng qua các khu tại Violet, Lao Chải, Ô Quý Hồ. Hiện tại, các điểm có diện tích trồng lớn tập trung ở Ô Quý Hồ, Violet, Lao Chải và thị trấn Sapa. Diện tích, vị trí các vùng trồng hoa và năm bắt đầu trồng như sau: Khu trung tâm (gần UBND): 200 m2, năm 1991 – 1992; Khu Ô Quý Hồ: 48,7 ha, năm 2000; Khu Viôlet: 7 ha, năm 1997; Khu hoa tại Lao Chải: 5 ha, năm 1997 – 1998; Khu trồng hoa tại xã SaPả: 5 ha, năm 2003. Hoa được trồng theo phương pháp nhân giống bằng ghép mắt trên cây tầm xuân do cây tầm xuân có khả năng chống chịu thời tiết xấu, rễ phát triển tốt và cho hoa nhiều hơn. Nếu trồng theo kiểu giâm cành thì rễ cây kém phát triển hơn. 3.1.1.2.2. Mª Linh Mª Linh lµ mét huyÖn thuéc ®ång b»ng s«ng Hång nªn ®Êt ®ai cña huyÖn chñ yÕu lµ ®Êt thÞt nhÑ víi ®Þa h×nh kh¸ b»ng ph¼ng. §a sè ®Êt ®ai lµ ®Êt trung tÝnh vµ ®Êt hiÕm cã hµm l−îng dinh d−ìng kh¸ cao, phï hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ c©y rau và hoa. Huyện Mê Linh có 10 xã trồng hoa (chủ yếu trồng hoa hồng), tuy nhiên trong đó chỉ có 3 xã đầu là trồng nhiều nhất. Diện tích trồng hoa của các xã 16 năm 2004 như sau: BiÓu 3.2: DiÖn tÝch trång hoa hång huyÖn Mª Linh n¨m 2004 §VT: ha Tªn x· Mª Linh §¹i ThÞnh TiÒn Phong Th¹c §µ Thanh Liªm Quang Minh V¨n Khª Tr¸ng ViÖt Tù LËp Toµn Th¾ng DiÖn tÝch 240 63 46 7 5 5 4 3 2 1 3.1.2. §iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu 3.1.2.1. Sapa Sapa cã ®iÒu kiÖn thêi tiÕt «n ®íi do vÞ trÝ ®Þa lý cña vïng quyÕt ®Þnh. Mïa hÌ m¸t, nhiÖt ®é 16 - 200C (trong khi ®ã phÝa d−íi lµ thÞ x· Lµo Cai c¸ch 5km ®−êng chim bay víi nhiÖt ®é chªnh lÖch rÊt lín. Lµo Cai nhiÖt ®é dao ®éng tõ 28 - 370C). Thêi tiÕt trªn Sapa vµo mïa hÌ rÊt tèt cho ph¸t triÓn du lÞch vµ ®©y còng lµ ®iÒu kiÖn lý t−ëng cho ph¸t triÓn nghÒ trång hoa hång vµo vô hÌ thu (®iÒu nµy ®· t¹o ra kh¸c biÖt vÒ mïa vô hoa hång cña Sapa so víi c¸c vïng kh¸c trªn c¶ n−íc). §é Èm t−¬ng ®èi cao vµ cã s−¬ng mï dÇy vµo buæi s¸ng. L−îng m−a Ýt h¬n so víi c¸c huyÖn kh¸c víi l−îng m−a trung b×nh tõ 500 - 1000 mm/n¨m. Mïa ®«ng trªn Sapa rÊt l¹nh, cã khi nhiÖt ®é xuèng thÊp d−íi 60C trong nhiÒu ngµy, m−a Ýt vµ kh«ng l©u. S¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp trong mïa ®«ng ë Sapa kh«ng thÝch hîp. 3.1.2.2. Mª Linh Mª Linh lµ huyÖn n»m trong vïng ®ång b»ng s«ng Hång, nªn khÝ hËu vµ thêi tiÕt cña Mª Linh chÞu ¶nh h−ëng cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa. Thêi tiÕt nãng Èm, n¾ng nhiÒu. Mïa ®«ng t−¬ng ®èi l¹nh vµ Ýt m−a. sè giê n¾ng ®¹t 17 tõ 1600h - 1800h/n¨m. NhiÖt ®é b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 23,50C. Trong n¨m cã tõ 60 - 80 ngµy nhiÖt ®é d−íi 150C vµ kho¶ng 40 ngµy cã giã h−íng T©y nãng. L−îng m−a tõ 1600mm – 2200mm/n¨m. L−îng m−a trung b×nh kho¶ng 1120 mm. §é Èm t−¬ng ®èi cao, b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 84%. Víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi nh− vËy nªn huyÖn Mª Linh rÊt phï hîp cho trång hoa. 3.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi 3.1.3.1. Sapa Trong thùc tÕ khi ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i huyÖn Sapa th× chóng t«i thÊy r»ng toµn bé hoa hång ®Òu ®−îc trång ë thÞ trÊn Sapa nªn chóng t«i tËp trung vµo thÞ trÊn Sapa lµ chñ yÕu. T¹i thÞ trÊn Sapa n¨m 2000, cã 35 hé nghÌo vµ 2 hé ®ãi, nh−ng ®Õn n¨m 2004 chØ cßn h¬n 22 hé vµ kh«ng cã hé ®ãi. Nh÷ng hé nghÌo cña thÞ trÊn chñ yÕu lµ nh÷ng gia ®×nh cã ng−êi giµ c¶, thiÕu lao ®éng, thiÕu t− liÖu s¶n xuÊt vµ mét sè v−íng vµo tÖ n¹n x· héi. Tõ n¨m 2002 trë vÒ tr−íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm 70% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn thÞ trÊn. Sau khi chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ sang du lÞch, dÞch vô th× c¬ cÊu kinh tÕ c¸c ngµnh t¹i thÞ trÊn còng thay ®æi. Du lÞch vµ dÞch vô chiÕm 65%, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm 35% vµ s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 5%. HiÖn nay s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹i thÞ trÊn Sapa tËp trung vµo ph¸t triÓn m« h×nh c©y ¨n qu¶ víi 100ha, vµ 58ha trång hoa trong ®ã cã 55ha lµ hoa hång vµ 30 ha trång rau gåm b¾p c¶i, su hµo, bÝ, su su (ë ®©y kh«ng tÝnh diÖn tÝch hoa cña c«ng ty ViÖt Mü)… HiÖn nay t¹i thÞ trÊn Sapa cã 1.524 hé nh−ng chØ cã 28 hé trång hoa hång chiÕm 30% trong tæng sè nh÷ng hé n«ng nghiÖp. Nh÷ng hé trång hoa nµy ®Òu lµ ng−êi Kinh. C¸c hé kh¸c kh«ng trång hoa hång lµ do hä kh«ng muèn chuyÓn ®æi tõ trång rau sang trång hoa mÆc dï biÕt lµ trång hoa cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n. C¸c hé trång hoa hång ®−îc ph©n chia lµm 3 lo¹i: - Hé chuyªn trång hoa hång gåm 10 hé, lµ c¸c hé kh«ng ph¶i lµ d©n b¶n sø. 18 - Hé trång hång kÕt hîp víi ch¨n nu«i vµ trång rau gåm 17 hé lµ nh÷ng hé ng−êi b¶n xø. - Hé trång hång kÕt hîp kinh doanh nhµ nghØ chØ cã duy nhÊt 1 hé ng−êi b¶n xø. Hoa hång t¹i thÞ trÊn ®−îc trång theo kiÓu bËc thang. NÕu ®Êt ph¼ng th× trång víi mËt ®é lµ 2000 c©y mçi sµo, nÕu ®Êt dèc chØ trång ®−îc 1500 c©y/ sµo. Lo¹i hoa hång ®−îc chia lµm 3 lo¹i: Lo¹i 1 b«ng to cµnh dµi 1,2m. Lo¹i 2,3 b«ng nhá h¬n, cµnh dµi 80cm. C¸c lo¹i hoa lo¹i 1 ®−îc tiªu thô ë Hµ Néi víi gi¸ kho¶ng trªn d−íi 1000®/b«ng, chiÕm kho¶ng 80% l−îng hoa s¶n xuÊt ra hµng n¨m. PhÇn hoa lo¹i 2,3 th× ®−îc tiªu thô ë ®Þa ph−¬ng. Theo nh÷ng ng−êi cung cÊp th«ng tin, hoa ®−îc chuyÓn xuèng Hµ Néi tõ khi hoa ë ®©y ®−îc s¶n xuÊt mang tÝnh hµng ho¸, chiÕm 80% . C¸c thÞ tr−êng kh¸c chØ chiÕm 20%. Riªng hoa tiªu thô t¹i thÞ tr−êng Lµo Cai l¹i chñ yÕu lµ hoa trång ë thÞ x·, rÊt Ýt hoa Sapa ®−îc b¸n ë ®©y. Giá hoa nếu tính giá bình quân thì năm 2002 là khoảng 2000 đồng/bông; năm 2003 là 1200 – 1400 đồng/bông; năm 2004 là 1000 đồng/bông. Như vậy, giá hoa giảm dần qua các năm do diện tích trồng tăng lên. So với các nơi trồng hoa khác trên cả nước, Sapa có lợi thế trong trồng hoa trái vụ và hoa có chất lượng tốt nên giá cả thu được tương đối cao và ổn định. - Thu nhập từ trồng hoa [12]: 90 120 150 170 200 0.5 5 25 40 48.7 0 50 100 150 200 250 97- 98 2000 2002 2003 2004 N¨mThu nhËp (triÖu ®ång/ha) DiÖn tÝch (ha) §å thÞ 3.1: Thu nhËp vµ diÖn tÝch trång hoa t¹i huyÖn Sapa tõ n¨m 1997 - 2004 Thu nhập từ trồng hoa tăng dần qua các năm tương ứng với sự tăng lên của 19 diện tích trồng hoa hồng. Năm 1997 - 1998, thời điểm bắt đầu trồng hoa để bán cho thị trường, thu nhập trung bình ở mức 90 triệu/ha. Năm 2000, mức thu nhập này tăng lên 120 triệu/ha. Hiện tại, mức thu nhập trung bình/ha là 200 triệu [12]. Theo những người cung cấp thông tin, chỉ có những người giầu mới có thể trồng hoa. Tại huyện chỉ có một hộ duy nhất thuộc diện nghèo đói, nhờ trồng hoa mà đời sống được nâng lên. Hộ này có số vốn ban đầu là 2,5 triệu (vay vốn cho chăn nuôi và trồng hoa), sau một vài năm phát triển sản xuất đến nay hộ này đã được xếp vào nhóm hộ kinh tế khá. Tuy nhiên theo họ, hiện tại không thể khẳng định được hoa hồng có thể góp phần giảm nghèo do các hộ có nhiều nguồn thu. - Nguồn thu nhập và cơ cấu thu nhập của thị trấn Sapa năm 2004 [12]: Du lịch, dịch vụ: 70%; Hoa 16% ; Rau (chủ yếu là susu): 8% ; Cây ăn quả: 4% ;Chăn nuôi: 1%; Cây dược liệu (thảo quả): 1%. N¨m 2004 1% 1% 4% 8% 70% 16% Du lÞch, dÞch vô Hoa Rau C©y ¨n qu¶ Ch¨n nu«i C©y d−îc liÖu §å thÞ 3.2: C¬ cÊu thu nhËp cña thÞ trÊn Sapa n¨m 2004 3.1.3.2. Mª Linh Mª Linh lµ mét huyÖn thuéc tØnh VÜnh Phóc cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 22.422 ha víi d©n sè 244.660 ng−êi. Trong n«ng nghiÖp, Mª Linh ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu rÊt lín. S¶n xuÊt lóa ®¹t 30 triÖu/ha. HuyÖn cã 2.500ha cã thÓ trång ®−îc c¸c lo¹i rau, hoa vµ 20 c©y hoa mÇu chÊt l−îng cao. Mçi n¨m Mª Linh b¸n trªn 100.000 tÊn c¸c lo¹i rau kh¸c nhau, trung b×nh thu nhËp trªn 1 hé lµ 40 - 50 triÖu ®ång mçi n¨m. Mª Linh cã 81.000 ®Çu lîn, trªn 100.000 tr©u bß vµ cã kho¶ng 23.000 ®Çu gia sóc kh¸c nh− dª, chã…. Thu nhËp trung b×nh cho mét hé n«ng d©n tõ ch¨n nu«i lµ 1.660.000 ®ång mét n¨m [12]. VÒ c«ng nghiÖp, cã rÊt nhiÒu c«ng ty, xÝ nghiÖp trong vïng, trong ®ã cã 8 c«ng ty cã vèn ®Çu t− cña n−íc ngoµi víi tæng sè vèn lµ 270 triÖu ®« la Mü. Trong sè ®ã cã hai h·ng « t« næi tiÕng lµ Toyota vµ Honda cña nhËt còng cã mÆt ë ®©y. §iÒu nµy ®· gióp gi¶i quyÕt rÊt nhiÒu vÊn ®Ò lao ®éng trong huyÖn. VÒ c¬ së h¹ tÇng: Giao th«ng t−¬ng ®èi thuËn tiÖn, ®−êng bé cã ®−êng sè 02 vµ 23 ch¹y qua víi 20km chiÒu dµi, nèi liÒn víi c¸c tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa b¾c. §−êng cao tèc Th¨ng Long Néi Bµi còng ch¹y qua ®©y ®Ó ®i tíi s©n bay quèc tÕ Néi Bµi. Trong vïng cßn cã ®−êng s¾t víi 2 ga lµ ga Phóc yªn vµ Th¹ch Lçi; cã hai con s«ng ch¶y qua lµ s«ng Hång vµ s«ng Cµ Lå. Cã trªn 200 c¸c lo¹i «t« kh¸c nhau vµ 5 tÇu thuû ®Ó vËn chuyÓn hµng ho¸ th−¬ng m¹i. C¸c b−u ®iÖn ë Mª Linh kh¸ hiÖn ®¹i, cã thÓ nèi víi c¸c vïng kh¸c trong toµn quèc vµ ra thÕ giíi. §−êng ®iÖn cã 48km ®−êng ®iÖn 35 KV vµ kho¶ng 168km ®−êng ®iÖn 10KV ch¹y qua víi 189 tr¹m biÕn thÕ, cung cÊp ®Çy ®ñ ®iÖn n¨ng cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t trong vïng (100% thÞ x· vµ 96% n«ng th«n ®−îc cÊp ®iÖn). Nguån n−íc phong phó ®−îc cÊp bëi hai con s«ng lín vµ hå §¹i N¶i, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña huyÖn Mª Linh trong hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai. 3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chung 3.2.1. VËn dông phÐp duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö trong nghiªn cøu. VËn dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö nh»m xem 21 xÐt, ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c sù vËt vµ hiÖn t−îng trong mèi quan hÖ kh¸ch quan trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö. Tøc lµ xem xÐt mèi quan hÖ cña chóng trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ, tõng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh ®Ó tõ ®ã kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc sao cho nã cã thÓ vËn dông vµo thùc tiÔn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, tr−íc nh÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. 3.2.2. Ph−¬ng ph¸p thèng kª kinh tÕ §©y lµ ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt nh»m nghiªn cøu c¸c hiÖn t−îng kinh tÕ – x· héi. Thùc chÊt cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ tæ chøc ®iÒu tra sè liÖu trªn c¬ së quan s¸t sè lín ®¶m b¶o yªu cÇu: ChÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi. §ång thêi tæng hîp hÖ thèng ho¸ c¸c tµi liÖu chñ yÕu b»ng ph©n tæ thèng kª, ph©n tÝch tµi liÖu thu thËp vµ chØnh lý trªn c¬ së ®¸nh gi¸ møc ®é cña hiÖn t−îng còng nh− mèi quan hÖ ¶nh h−ëng lÉn nhau gi÷a c¸c hiÖn t−îng, dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ chung vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cã c¨n cø khoa häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 3.2.3. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n 3.2.4. Ph−¬ng ph¸p chuyªn kh¶o Lµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu b»ng c¸ch tham gia ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi d©n tham gia s¶n xuÊt. X©y dùng hÖ thèng phiÕu ®iÒu tra d−íi d¹ng nh÷ng c©u hái xoay quanh vÊn ®Ò s¶n xuÊt hoa hång t¹i ®Þa ph−¬ng, sau ®ã thu thËp vµ tæng hîp. T×m kiÕm nh÷ng th«ng tin trªn s¸ch b¸o, c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin truyÒn thanh, truyÒn h×nh kh¸c. 3.3. Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ xö lý sè liÖu 3.3.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp tµi liÖu thø cÊp Chóng t«i tiÕn hµnh thu thËp sè liÖu thø cÊp tõ c¸c phßng ban cña huyÖn Mª Linh vµ Sapa vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt hoa hång, kÕt qu¶, hiÖu qu¶ chung cña toµn x·, tõ c¸c b¸o c¸o, t¹p chÝ, niªn gi¸m thèng kª,webside… Ngoµi ra, 22 chóng t«i cßn sö dông sè liÖu cña trung t©m sinh th¸i n«ng nghiÖp – tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I ®· nghiªn cøu vµo ®Ò tµi. 3.3.2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu s¬ cÊp - Chän ®iÓm nghiªn cøu: Chóng t«i quyÕt ®Þnh nghiªn cøu ngµnh hµng hoa hång ë phÝa B¾c ViÖt Nam. V× vËy, chóng t«i chän hai vïng trång hoa hång tiªu biÓu vµ ®−îc mäi ng−êi biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë miÒn B¾c lµ huyÖn Mª Linh – VÜnh Phóc thuéc ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång vµ thÞ trÊn Sapa – Lµo Cai lµ mét huyÖn miÒn nói phÝa B¾c. MÆt kh¸c, kh«ng chØ lµ sù kh¸c nhau vÒ mÆt ®Þa lý mµ chóng cßn kh¸c nhau vÒ thêi tiÕt dÉn tíi mïa vô chÝnh cña hoa hång Sapa vµ Mª Linh tr¸i ng−îc nhau. Hoa hång Sapa chÝnh vô vµo mïa HÌ – Thu cßn ë Mª Linh th× vµo c¸c th¸ng mïa §«ng vµ mïa Xu©n. Víi hai ®Þa ®iÓm lùa chän nµy, chóng t«i cã thÓ ®i s©u ph©n tÝch ®Ó thÊy ®−îc bøc tranh chung toµn c¶nh vÒ ngµnh hµng hoa hång ë miÒn B¾c ViÖt Nam. - Chän mÉu ®iÒu tra: + ë Mª Linh: Mª Linh cã tæng céng 17 x· song chØ cã 10 x· trång hoa hång víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 376 ha. Tuy nhiªn, trong 10 x· nµy th× chØ cã x· Mª Linh (240ha), x· §¹i ThÞnh (63ha), x· TiÒn Phong (46ha) lµ trång nhiÒu hoa vµ tËp trung nhÊt. C¸c x· kh¸c chØ míi b¾t ®Çu trång do thÊy r»ng ng−êi d©n trång hoa hång t¹i c¸c x· kh¸c cã thu nhËp cao h¬n trång rau vµ lóa nh−ng c¸c x· nµy míi chØ trång víi vµi ha. ChÝnh v× thÕ khi nghiªn cøu vÒ t¸c nh©n s¶n xuÊt trong ngµnh hµng hoa hång t¹i ®©y, chóng t«i tËp trung nghiªn cøu t¹i x· Mª Linh - huyÖn Mª Linh lµ chÝnh. Chóng t«i ®iÒu tra t¹i 3 th«n trång hoa nhiÒu cña x· Mª Linh lµ th«n D−¬ng, th«n Héi vµ th«n LiÔu Tr×. B»ng ph−¬ng ph¸p Wealth Ranking ®Ó lùa chän mÉu ngÉu nhiªn vµ c¸c mÉu nµy ®−îc hái theo c¸c b¶ng hái cã s½n vÒ c¸c yÕu tè ®Çu vµo s¶n xuÊt, kÕt qu¶, hiÖu qu¶,… 23 T¹i th«n D−¬ng, chóng t«i chän 25 mÉu. Th«n Héi lµ 11 mÉu vµ th«n LiÔu Tr× lµ 10 mÉu. Sè cßn l¹i chóng t«i ®iÒu tra t¹i hai x· §¹i ThÞnh vµ TiÒn Phong víi 10 mÉu. Sè t¸c nh©n thu gom t¹i Mª Linh kh¸ nhiÒu nh−ng vÉn mang tÝnh tù ph¸t vµ nhá lÎ, cã lóc tham gia thu gom nh−ng còng cã lóc kh«ng tham gia. §Ó nghiªn cøu t¸c nh©n nµy, chóng t«i còng chän ngÉu nhiªn nh÷ng ng−êi ®· ®−îc ph©n tæ kü tõ tr−íc (nh÷ng ng−êi chuyªn thu gom hoa t¹i ®Þa ph−¬ng lµ chÝnh ®Ó b¸n l¹i cho ng−êi b¸n bu«n t¹i c¸c tØnh kh¸c ) vµ ®iÒu tra b»ng c¸c b¶ng hái. Do c¸c mÉu ®iÒu tra ®· ®−îc lùa chän kü tr−íc b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tæ thèng kª nªn chóng t«i chØ ®iÒu tra 14 hé thu gom t¹i Mª Linh, nh− vËy còng cã thÓ ®¹i diÖn ®−îc cho toµn bé t¸c nh©n thu gom trong ngµnh hµng hoa hång Mª Linh. + ë Sapa: Ngµnh hoa hång lµ mét ngµnh s¶n xuÊt míi vµ hoa hång chØ ®−îc trång ®¹i trµ trong 3 n¨m gÇn ®©y. Toµn huyÖn chØ cã 18 hé trång hoa hång mµ tÊt c¶ ®Òu tËp trung t¹i thÞ trÊn Sapa. Víi sè l−îng mÉu Ýt nh− vËy, chóng t«i vÉn ph©n tæ vµ sö dông ph−¬ng ph¸p Wealth Ranking ®Ó chän mÉu. Sè mÉu nghiªn cøu t¸c nh©n hé s¶n xuÊt lµ 09 mÉu vµ t¸c nh©n thu gom lµ 06 mÉu. ë Sapa, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng ty ®Çu t− s¶n xuÊt hoa hång nh− c«ng ty ATI, c«ng ty Linh D−¬ng, c«ng ty ViÖt Th¸i. Trong ®ã, c«ng ty ATI lµ c«ng ty s¶n xuÊt ra nhiÒu hoa hång nhÊt. C¸c t¸c nh©n b¸n bu«n, b¸n lÎ, cöa hµng hoa cña c¶ hai vïng Mª Linh vµ Sapa ®−îc chóng t«i nghiªn cøu chñ yÕu t¹i Hµ Néi v× h¬n 75 % l−îng hoa hång Mª Linh vµ kho¶ng 3/4 l−îng hoa hång Sapa vÒ thÞ tr−êng Hµ Néi ®Ó tiªu thô. (T¸c nh©n b¸n bu«n ®−îc chóng t«i ®iÒu tra lµ nh÷ng ng−êi mua hoa ë Sapa hoÆc Mª Linh vµ ®em vÒ Hµ Néi b¸n). Do ®iÒu kiÖn thêi gian nghiªn cøu cã h¹n nªn chóng t«i kh«ng thÓ nghiªn cøu ®−îc hÕt tÊt c¶ c¸c mÉu mµ chØ chän l−îng mÉu nhÊt ®Þnh cã thÓ ®¹i diÖn cho t¸c nh©n cña toµn bé ngµnh hµng hoa hång Sapa vµ Mª Linh. Sè mÉu ®iÒu tra ®−îc tæng hîp l¹i nh− sau: 24 BiÓu 3.3. Sè mÉu ®iÒu tra c¸c t¸c nh©n tham gia ngµnh hµng Vïng T¸c nh©n Sè mÉu ®iÒu tra Sapa, Lµo Cai - Hé chuyªn s¶n xuÊt t¹i Sapa - Hé thu gom t¹i Sapa - Hé b¸n bu«n hoa hång Sapa t¹i Hµ Néi - C«ng ty, hîp t¸c x· - Hé b¸n lÎ hoa hång Sapa t¹i Hµ Néi - Cöa hµng b¸n hoa hång Sapa t¹i Hµ Néi 09 06 15 03 65 22 Mª Linh, VÜnh Phóc - Hé chuyªn s¶n xuÊt - Hé thu gom t¹i Mª Linh - Hé b¸n bu«n hoa hång Mª Linh t¹i Hµ Néi - Hé b¸n lÎ hoa hång Mª Linh t¹i Hµ Néi - Cöa hµng b¸n hoa hång Mª Linh t¹i Hµ Néi 56 14 15 65 22 3.3.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu Sau khi tËp hîp tÊt c¶ c¸c tµi liÖu thu thËp ®−îc, chóng t«i tiÕn hµnh chän läc sè liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nghiªn cøu, sau ®ã tæng hîp l¹i råi ph©n tÝch th«ng qua c¸c biÓu vµ tÝnh to¸n sè liÖu b»ng m¸y tÝnh. Tµi liÖu sau khi ®−îc xö lý, chóng t«i tiÕn hµnh ph©n tÝch th«ng qua c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶, thèng kª so s¸nh, h¹ch to¸n kinh tÕ … Tõ ®ã, chóng t«i kh¸i qu¸t ®−îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ ®−