Phân tích những nội dung cơ bản của pháp luật quốc tịch Việt Nam hiện hành. Những điểm mới của Luật quốc tịch Việt Nam 2008

BÀI LÀM A/ NÊU VẤN ĐỀ Lý do chọn đề tài Quốc tịch là mối quan hệ chính trị và pháp lý gắn kết một cá nhân với một nhà nước có chủ quyền. Nó là cơ sở pháp lý đầu tiên để xác định một cá nhân là công dân của một nước và trên cơ sở đó làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ qua lại giữa nhà nước và công dân. Chỉ có trên cơ sở quốc tịch, cá nhân mới được thụ hưởng những quyền và lợi ích mà nhà nước dành cho công dân mình, ví dụ: quyền bầu cử, quyền ứng cử, quyền lao động...Điều 49 Hiến Pháp năm 1992 của nước CHXHCN Việt Nam quy định : “Công dân nước CHXHCN Việt Nam là người có quốc tịch Việt Nam” . Theo đó, chỉ những người mang quốc tịch Việt Nam mới được hưởng những quyền và lợi ích mà nhà nước CHXHCN Việt Nam dành cho công dân của mình. Ngược lại, về phía nhà nước, việc xác định quốc tịch cho công dân để bảo hộ quyền và lợi ích của họ cũng có ý nghĩa như vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc gia. Chính vì vậy, việc nghiên cứu những quy định của pháp luật hiện hành về vấn đề quốc tịch có ý nghĩa hết sức quan trọng,nó góp phần tạo điều kiện cho công dân được hưởng các quyền lợi hợp pháp của mình, thực hiện quyền làm chủ đối với đất nước, đồng thời góp phần vào công cuộc xây dựng nhà nước XHCN Việt Nam “của dân do dân vì dân”- xã hội “dân chủ, công bằng, văn minh”. Đôi nét về luật quôc tịch Việt Nam II-1. Khái niệm quốc tịch Quốc tịch là mối quan hệ pháp lý- chính trị có tính chất lâu dài, bền vững, ổn định cao về mặt thời gian, không bị giới hạn về mặt không gian giữa cá nhân cụ thể với chính quyền nhà nước nhất định. II-2. Sự hình thành và phát triển của pháp luật quốc tịch Việt Nam Pháp luật quốc tịch hình thành và phát triển gắn liền với tiến trình hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Giai đoạn trước năm 1975: Sau cách mạng tháng tám, nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa non trẻ đứng trước nhiệm vụ cấp thiết là phải nhanh chóng xây dựng hệ thống pháp luật mới để quản lý đất nước, giữ vững nền độc lập dân tộc. Trong bối cảnh đó, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã ban hành những văn bản pháp luật mới, trong đó có những văn bản pháp luật về quốc tịch, như: Sắc lệnh số 53/SL ngày 20/10/1945 quy định những ai là công dân Việt Nam và những người nào bị mất quốc tịch Việt Nam; sắc lệnh số 73/SL ngày 07/12/1945 quy định điều kiện người ngoại quốc xin gia nhập quốc tịch Việt Nam. Các sắc lệnh trên là căn cứ pháp lý để xác định và giải quyết những vấn đề liên quan đến quốc tịch Việt Nam. Giai đoạn sau 1975: Luật quốc tịch Việt Nam năm 1988 Sau ngày thống nhất đất nước, những văn bản pháp luật về quốc tịch Việt Nam được áp dụng trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều vấn đề liên quan đến quốc tịc nảy sinh đòi hỏi cần được giải quyết. Ngày 28/6/1988, quốc hội khóa VIII, kỳ họp thứ 3 đã thông qua luật quốc tịch Việt Nam quy định một cách khá toàn diện về các vấn đề quốc tịch Việt Nam. Luật quốc tịch Việt Nam năm 1988 gồm lời nói đầu và 18 điều với những nội dung cơ bản sau: (1)nguyên tắc bình đẳng; (2) nguyên tắc một quốc tịch; (3) có quốc tịch Việt Nam (4) mất quốc tịch Việt Nam. Việc ban hành và thực hiện luật quốc tịch năm 1988 ở giai đoạn đầu của công cuộc đổi mới đã góp phần đắc lực phục vụ cho chính sách đối nội và đối ngoại của nhà nước ta, tăng cường mối liên hệ gắn bó giữa nhà nước với công dân. Luật quốc tịch Việt Nam năm 1998 Xuất phát từ thực tế hội nhập cùng cộng đồng quốc tế, đáp ứng những yêu cầu về việc giải quyết vấn đề quốc tịch và khắc phục những hạn chế của luật quốc tịch năm 1988,ngày 20/5/1998 quốc hội khóa X, kỳ họp thứ ba đã thông qua luật quốc tịch mới. Luật quốc tịch 1998 gồm VI chương và 42 điều, được coi là bước tiến trong việc hoàn thiện pháp luật quốc tịch, đã quy định tương đối cụ thể như : chính sách của nhà nước ta về quốc tịch, việc có và mất quốc tịch Việt Nam, thay đổi quốc tịch của người chưa thành niên và con nuôi, thẩm quyền và thủ tục giải quyết các việc về quốc tịch. Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 Trên cơ sở tổng kết thực tế thực hiện luật quốc tịch Việt Nam năm 1998, xuất phát từ những hạn chế của luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, đồng thời đáp ứng những yêu cầu trong tình hình mới, ngày 13/11/2008 kỳ họp thứ tư quốc hội khóa XII đã thông qua luật quốc tịch Việt Nam 2008, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2009. Luật quốc tịch 2008 bao gồm 6 chương và 44 điều. về tổng thể có cấu trúc như luật quốc tịch 1998 nhưng những hạn chế đã cơ bản được sửa đổi. II-3. Hệ thống pháp luật quốc tịch Việt Nam hiện hành Hệ thống pháp luật quốc tịch Việt Nam hiện hành bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật sau: Hiến pháp 1992: điều 49, 50 ;điểm 11 Điều 103 quy định trách nhiệm. quyền hạn của chủ tịch nước về vấn đề quốc tịch. Bộ luật dân sự Việt Nam ( điều 45) quy định quyền đối với quốc tịch của cá nhân. Luật quốc tịch Việt Nam 2008. Thông tư số 146/2009/TT- BTC ngày 20/07/2009 hướng dẫn chế độ thu, nộp và quản lý sử dụng lệ phí giải quyết các việc liên quan đến quốc tịch. Nghị định 78/2009/NĐ- CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật quốc tịch Việt Nam. B/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Những nội dung cơ bản của pháp luật quốc tịch Việt Nam hiện hành I-1. Nội dung cơ bản Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 gồm 6 chương, 44 điều, cụ thể là: Chương I: Những quy định chung (từ Điều 1 đến Điều 12).Chương này quy định các vấn đề chung về quốc tịch Việt Nam; quyền đối với quốc tịch; nguyên tắc quốc tịch; quan hệ giữa Nhà nước và công dân; bảo hộ đối với công dân; chính sách đối với người gốc Việt Nam; hạn chế tình trạng không quốc tịch; giữ quốc tịch khi kết hôn, ly hôn và huỷ việc kết hôn trái pháp luật; giữ quốc tịch khi quốc tịch của vợ hoặc chồng thay đổi; giấy tờ chứng minh quốc tịch và giải quyết vấn đề phát sinh từ tình trạng công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài. Chương II: Có quốc tịch Việt Nam (từ Điều 13 đến Điều 25) Chương này quy định về người có quốc tịch Việt Nam; căn cứ xác định quốc tịch; quốc tịch của trẻ em; các điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam; trình tự, thủ tục và hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam của người không quốc tịch cư trú ổn định trên lãnh thổ Việt Nam. Chương III: Mất quốc tịch Việt Nam (từ Điều 26 đến Điều 34) Chương này quy định về căn cứ mất quốc tịch Việt Nam; các điều kiện, trình tự, thủ tục, hồ sơ xin thôi quốc tịch Việt Nam, tước, huỷ bỏ Quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam. Chương IV: Thay đổi quốc tịch của người chưa thành niên và của con nuôi (từ Điều 35 đến Điều 37) Chương này quy định về quốc tịch của con chưa thành niên khi cha mẹ được nhập, trở lại hoặc thôi quốc tịch Việt Nam hoặc bị tước, huỷ bỏ Quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam. Chương V: Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước về quốc tịch (từ Điều 38 đến Điều 41) Chương này quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước, Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài; Vấn đề thông báo và đăng tải kết quả giải quyết các việc về quốc tịch. Chương VI: Điều khoản thi hành (từ Điều 42 đến Điều 44) Chương này quy định về điều khoản chuyển tiếp đối với việc giải quyết hồ sơ các việc về quốc tịch được tiếp nhận trước ngày Luật này có hiệu lực. Hiệu lực thi hành của Luật; việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành. I-2. Phân tích nội dung cơ bản của luật quốc tịch Việt Nam I-2.1 Những nguyên tắc cơ bản –– Quyền có quốc tịch: được quy định tại Khoản 1, Điều 2 luật quốc tịch Việt Nam. Đây là quyền dân sự quan trọng của con người đã được ghi nhận trong BLDS Việt Nam. Nguyên tắc này được đảm bảo thi hành bằng các quy định tại các điều 13 đến 18, thông qua đó quốc tịch Việt Nam của một người được xác định ngay từ khi sinh ra theo nguyên tắc huyết thống hoặc kết hợp yếu tố nơi sinh với nguyên tắc huyết thống. –– Nguyên tắc quốc tịch Việt Nam : điều 4 Luật QTVN quy định : “Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam công nhận công dân Việt Nam có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam, trừ trường hợp Luật này có quy định khác.” –– Nhiệm vụ của nhà nước trong việc bảo hộ người Việt Nam ở nước ngoài ( điều 6,7 LQTVN). I-2.2 Có quốc tịch Việt Nam Một số căn cứ để xác định quốc tịch Việt Nam: a) Do sinh ra: + Trẻ em sinh ra trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha mẹ đều là công dân Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam. (Điều 15) + Trẻ em sinh ra trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là người không quốc tịch hoặc người nước ngoài hoặc có mẹ là công dân Việt Nam còn cha không rõ là ai thì có quốc tịch Việt Nam. ( Điều 16) + Trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà khi sinh ra có cha mẹ đều là người không quốc tịch, nhưng có nơi thường trú tại Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam. (điều 17) + Trẻ sơ sinh bị bỏ rơi, trẻ em được tìm thấy trên lãnh thổ Việt Nam mà không rõ cha mẹ là ai thì có quốc tịch Việt Nam. (khoản 1 điều 18) b) Nhập quốc tịch Việt Nam (điều 20,21,22 LQTVN 2008) Là hiện tượng một người vốn không phải là công dân Việt Nam nay có quốc tịch Việt Nam do được cho phép nhập quốc tịch Việt Nam. Tất nhiên, cũng như ở nhiều nước, việc nhập quốc tịch phải tuân theo những quy định hết sức chặt chẽ về điều kiện, trình tự, thủ tục giải quyết. Đồng thời, Luật QTVN cũng quy định việc miễn, giảm điều kiện nhập quốc tịch Việt nam được áp dụng cho các đối tượng : (a) Là vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ hoặc con đẻ của công dân Việt Nam; (b) Có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam; (c) Có lợi cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. c) Trở lại quốc tịch Việt Nam (điều 23,24,25 LQTVN 2008) Là hiện tượng một người trước đây vốn trước đây có quốc tịch Việt Nam song vì lý do nào đó bị mất quốc tịch Việt Nam, nay muốn xin trở lại quốc tịch Việt Nam, tiếp tục làm công dân Việt Nam. I-2.3 Mất quốc tịch Việt Nam Được quy định tại các điều 26 đến 34. Đây là hiện tượng một người vốn có quốc tịch Việt Nam, không còn quốc tịch Việt Nam nữa do xin thôi, bị tước quốc tịch Việt Nam, bị hủy bỏ quyết định cho nhập quốc tịch hay bị mất quốc tịch Việt Nam theo điều ước quốc tế mà Việt Nam đã kí kết hoặc tham gia. Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 27, công dân Việt Nam chỉ được xem xét cho thôi quốc tịch Việt Nam nếu người đó không thuộc một trong các trường hợp sau : (a) Đang nợ thuế đối với Nhà nước hoặc đang có nghĩa vụ tài sản đối với cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân ở Việt Nam; (b) Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; (c) Đang chấp hành bản án, quyết định của Toà án Việt Nam; (d) Đang bị tạm giam để chờ thi hành án; (đ) Đang chấp hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh, trường giáo dưỡng. I-2.4 Các giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam (a) Giấy khai sinh; trường hợp Giấy khai sinh không thể hiện rõ quốc tịch Việt Nam thì phải kèm theo giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam của cha mẹ;(b) Giấy chứng minh nhân dân;(c) Hộ chiếu Việt Nam;(d)Quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam, Quyết định cho trở lại quốc tịch Việt Nam, Quyết định công nhận việc nuôi con nuôi đối với trẻ em là người nước ngoài, Quyết định cho người nước ngoài nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi. (Điều 11 luật quốc tịch Việt Nam 2008). I-2.5 Quản lý nhà nước về quốc tịch Việt Nam (điều 38,39,40,41 Luật QT Việt Nam năm 2008) II- Những điểm kế thừa và phát triển của luật quốc tịch Việt Nam 2008 II-1. Sự cần thiết sửa đổi luật quốc tịch Việt Nam 1998 Luật quốc tịch Việt Nam 1998 là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện pháp luật về quốc tịch của Nhà nước ta. Luật quốc tịch 1998 đã điều chỉnh tương đối toàn diện các quan hệ xã hội trong lĩnh vực quốc tịch. Chính vì vậy, sau hơn 9 năm thực hiện, Luật quốc tịch 1998 đã thực sự đi vào cuộc sống, góp phần quan trọng vào việc hình thành mối quan hệ gắn bó giữa công dân Việt Nam với Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tuy nhiên, Luật quốc tịch 1998 cũng đã bộc lộ một số điểm hạn chế, bất cập sau đây: Thứ nhất, nguyên tắc một quốc tịch triệt để thể hiện trong điều 3 LQT 1998 trên thực tế khó có thể được đảm bảo thực hiện một cách nhất quán. Do luật QT 1998 không quy định nguyên tắc đương nhiên mất quốc tịch Việt Nam khi nhập quốc tịch nước ngoài nên dẫn đến có nhiều trường hợp công dân Việt Nam có hai quốc tịch , đặc biệt là trẻ em. Thứ hai, Luật QT 1998 chưa có quy định giải quyết quốc tịch cho cư dân không có quốc tịch do không có đầy đủ các giấy tờ về nhân thân nhưng đã cư trú ổn định tại Việt Nam. Thứ ba, thủ tục giải quyết các vấn đề về quốc tịch quy định trong LQT 1998 chưa cụ thể, còn trong các văn bản hướng dẫn thi hành lại rườm rà, không đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính trong giai đoạn hiện nay. Thứ tư, vấn đề công dân có hai quốc tịch và sự xung đột pháp luật trong lĩnh vực quốc tịch là vấn đề khá phổ biến. Vì những lý do trên đây có thể thấy việc ban hành luật mới,trên cơ sở LQT1998 là một đòi hỏi cấp bách của xã hội. Trên cơ sở đó, luật Quốc tịch Việt Nam 2008 đã được ban hành để giải quyết các vấn đề này. II-2. Những điểm mới của luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 So với Luật năm 1998, Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 có những nội dung mới quan trọng sau đây: Nguyên tắc một quốc tịch mềm dẻo Nếu điều 3 LQT 1998 có tên gọi là “nguyên tắc một quốc tịch” thì “nguyên tắc quốc tịch” là tên của điều 4 LQT Việt Nam 2008.Nguyên tắc một quốc tịch triệt để theo luật QT 1998 là một trong những hạn chế lớn nhất của luật này.Vì trên thực tế, thực hiện quy định này trong thời gia qua chưa thực sự phản ánh đúng nguyện vọng của một bộ phận người Việt Nam.. Để khắc phục hạn chế trên, Luật QT 2008 đã có những quy định mới mềm dẻo hơn về nguyên tắc quốc tịch.Sự mềm dẻo của nguyên tắc này thể hiện ở chỗ, một mặt LQT 2008 xác định ở nước XHCN Việt Nam mỗi cá nhân đều có quyền có quốc tịch Việt Nam, mỗi thành viên của các dân tộc Việt Nam đều bình đẳng về quyền có quốc tịch Việt Nam. Tuy nhiên, Nhà nước cũng thừa nhận tình trạng một người có hai hay nhiều quốc tịch - “trừ trường hợp Luật này có quy định khác”. Như vậy, Luật năm 1998 không quy định về các trường hợp ngoại lệ có thể có hai quốc tịch (mặc dù trên thực tế vẫn có nhiều trường hợp được mang hai quốc tịch) thì đến Luật năm 2008 đã quy định rõ các trường hợp này. Việc khẳng định một số ngoại lệ có thể có hai quốc tịch không có nghĩa là từ bỏ nguyên tắc một quốc tịch mà chỉ là sửa đổi nguyên tắc này cho mềm dẻo hơn, phù hợp với chính sách của Nhà nước ta về hội nhập quốc tế, đại đoàn kết dân tộc và chính sách đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Do công nhận thực trạng một số công dân có hai hay nhiều quốc tịch nên luật QTVN 2008 cũng đã bổ sung thêm một số điều quy định về việc giải quyết vấn đề phát sinh từ tình trạng công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài (Điều 12). Chính sách quốc tịch cho những người đã sống ổn định trên lãnh thổ Việt Nam Nếu luật QT 1998 chưa có quy định cho cư dân không có quốc tịch không có đầy đủ các giấy tờ về nhân thân nhưng đã cư trú ổn định tại Việt Nam thì luật QT2008 đã giải quyết vấn đề này. Điều 22 quy định: “Người không quốc tịch mà không có đầy đủ các giấy tờ về nhân thân, nhưng đã cư trú ổn định trên lãnh thổ Việt Nam từ 20 năm trở lên tính đến ngày Luật này có hiệu lực và tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam thì được nhập quốc tịch Việt Nam theo trình tự, thủ tục và hồ sơ do Chính phủ quy định.”. Quy định này đã góp phần thực hiện có hiệu quả chính sách mỗi cá nhân đều có quyền có quốc tịch và hạn chế tình trạng không có quốc tịch, không rõ quốc tịch sinh sống ổn định lâu năm trên lãnh thổ Việt Nam là tương đối nhiều. Quy định này cũng nhằm tiếp tục cam kết thực thi có hiệu quả hơn các điều ước quốc tế có liên quan đến vấn đề Quốc tịch, bảo vệ quyền con người mà Việt Nam là thành viên. Luật hóa một số quy định về thủ tục,trình tự giải quyết các vấn đề về quốc tịch So với Luật năm 1998, Luật năm 2008 đã bổ sung các quy định về trình tự, thủ tục giải quyết các việc về quốc tịch như: trình tự, thủ tục giải quyết hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam; xin thôi quốc tịch Việt Nam; xin trở lại quốc tịch Việt Nam; tước quốc tịch Việt Nam; huỷ bỏ quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam. Đối với từng việc về quốc tịch, Luật quy định cụ thể hồ sơ gồm những giấy tờ gì (các Điều 20, Điều 24, Điều 28) và quy trình giải quyết hồ sơ từ cấp tỉnh đến cấp Trung ương. Theo đó, đối với những người muốn nhập, trở lại hoặc thôi quốc tịch Việt Nam nộp hồ sơ tại Sở Tư pháp nơi cư trú (đối với người xin thôi quốc tịch Việt Nam hiện đang ở nước ngoài có thể nộp hồ sơ tại Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài), sau đó Sở Tư pháp sẽ có văn bản đề nghị cơ quan Công an cấp tỉnh xác minh về nhân thân của người xin nhập, trở lại, xin thôi quốc tịch Việt Nam. Sau khi nhận được kết quả xác minh của cơ quan Công an, Sở Tư pháp có trách nhiệm hoàn tất hồ sơ trình Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh để Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, kết luận và đề xuất ý kiến gửi Bộ Tư pháp. Riêng trường hợp người xin thôi quốc tịch Việt Nam gửi hồ sơ tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài thì cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài có trách nhiệm thẩm tra và chuyển hồ sơ về Bộ Ngoại giao để chuyển đến Bộ Tư pháp. Sau khi nhận được hồ sơ do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh hoặc cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài chuyển đến, Bộ Tư pháp có trách nhiệm xử lý hồ sơ, làm các thủ tục cần thiết và báo cáo Thủ tướng Chính phủ trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định. Như vậy, trong luật năm 1998 chưa đưa quy trình giải quyết các việc về quốc tịch vào Luật, mà các quy trình này được quy định tại Nghị định số 104/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 1998 của Chính phủ, còn Luật năm 2008 đã luật hoá và thể hiện các trình tự, thủ tục này trong điều 20 LQT Việt Nam 2008. Cải cách thủ tục hành chính trong luật quốc tịch 2008 Đối với mỗi quy trình giải quyết về quốc tịch, Luật năm 2008 đều quy định cụ thể thời hạn giải quyết hồ sơ tại từng cơ quan.Theo quy định tại khoản 2 điều 21 LQT2008 về trình tự thủ tục giải quyết hồ sơ xin nhập quốc tịch cấp tỉnh có tổng số thời gian giải quyết là 55 ngày, còn theo khoản 1điều 10 Nghị Định 104/1998/NĐ-CP ngày 32/12/1998 thời gian này là bốn tháng. Như vậy,luật quốc tịch 2008 đã quy định trình tự thủ tục giải quyết theo hướng phù hợp,công khai, minh bạch hóa, rút ngắn đáng kể thời gian giải quyết, tạo điều kiện cho người dân có cơ sở pháp lý yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết kịp thời các việc về quốc tịch. Giữ quốc tịch Việt Nam Đây là một quy định mới hoàn toàn so với Luật quốc tịch năm 1998. Luật năm 2008 quy định rõ “người Việt Nam định cư ở nước ngoài mà chưa mất quốc tịch Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam trước ngày Luật này có hiệu lực thì vẫn còn quốc tịch Việt Nam và trong thời hạn năm năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực, phải đăng ký với cơ quan đại diện Việt Nam ở nước nơi người đó định cư để giữ quốc tịch Việt Nam” (khoản 2 Điều 13). Thực tế những năm qua cho thấy, do không xác định được chính xác những ai trong số hơn 3 triệu người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang còn giữ quốc tịch Việt Nam là công dân Việt Nam nên công tác quản lý quốc tịch, quản lý công dân cũng như thực hiện nhiệm vụ bảo hộ công dân của Nhà nước ta ở nước ngoài gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, để sớm chấm dứt tình trạng này, tạo điều kiện để làm tốt công tác quản lý về quốc tịch, thực hiện nhiệm vụ bảo hộ công dân cũng như các chính sách ngày càng mở rộng của Đảng và Nhà nước đối với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài, việc quy định việc đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam trong Luật năm 2008 là rất cần thiết. Một số điểm mới khác 6.1. Quy định về “Quốc tịch Việt Nam” Lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp đến nay, Luật quốc tịch đã đưa ra khái niệm về “Quốc tịch Việt Nam” tại Điều 1 Luật năm 2008. 6. 2. Về giải thích từ ngữ (Điều 3) Ngoài việc lược bỏ một số thuật ngữ đã được giải thích trong các luật chuyên ngành khác, Luật năm 2008 đã bổ sung giải thích cụm từ “Người gốc Việt Nam định cư ở nước ngoài”. Đây là một cụm từ được sử dụng nhiều trong Luật quốc tịch nhưng các Luật quốc tịch trước đây chưa có sự giải thích rõ ràng, gây nhiều khó khăn trong việc áp dụng Luật. 6.3. Giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam (Điều 11) Các giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam đã được quy định tại Điều 11 Luật năm 1998, Luật năm 2008 đã quy định lại cụ thể hơn và theo trình tự logic hợp lý. 6.4. Giải quyết vấn đề phát sinh từ tình trạng công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài (Điều 12) Quy định này là sự kết hợp Điều 13 và Điều 41 của Luật năm 1998 và có bổ sung thêm. 6.5 Trở lại quốc tịch Việt Nam (Điều 23) So với các điều kiện được trở lại quốc tịch Việt Nam quy định tại Điều 21 Luật năm 1998, Luật năm 2008 đã quy định mở rộng thêm một số trường hợp được trở lại quốc tịch Việt Nam. 6.6. Bỏ quy định về cấp Giấy chứng nhận có quốc tịch Việt Nam, Giấy xác nhận mất quốc tịch Việt Nam. 6.7 Mất quốc tịch Việt Nam (Điều 26) Do bổ sung quy định về đăng ký giữ quốc tịch Việt Nam tại khoản 2 Điều 13, nên Luật năm 2008 cũng bổ sung một căn cứ mất quốc tịch Việt Nam. 6.8 . Quốc tịch của trẻ em khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam (Điều 16) Khoản 2 Điều 17 Luật năm 1998 đã quy định về quốc tịch của trẻ em khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam, theo đó “Trẻ em khi sinh ra có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam, còn người kia là công dân nước ngoài, thì có quốc tịch Việt Nam, nếu có sự thoả thuận bằng văn bản của cha mẹ vào thời điểm đăng ký khai sinh cho con”. Tuy nhiên, trên thực tế nảy sinh vấn đề, nếu tại thời điểm đăng ký khai sinh cho con mà cha mẹ không thoả thuận được việc lựa chọn quốc tịch cho con thì đứa trẻ sẽ mang quốc tịch của cha hay mẹ ? Nhằm tháo gỡ vướng mắc này, Luật năm 2008 đã bổ sung quy định “Trường hợp trẻ em được sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà cha mẹ không thoả thuận được việc lựa chọn quốc tịch cho con thì trẻ em đó có quốc tịch Việt Nam”. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi cho trẻ em, hạn chế việc để trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam rơi vào tình trạng không quốc tịch. Tiếp tục ghi nhận những yếu tố tích cực của các luật quốc tịch trước đó Bên cạnh những yếu tố mới, LQT 2008 tiêp tục kế thừa những yếu tố tích cực của LQT đẫ tồn tại trước đó. VD: quy định mỗi cá nhân đều có quyền có quốc tịch, tất cả các dân tộc đều bình đẳng về quyền có quốc tịch... Cũng như các luật quốc tịch VN 1988.1998. LQt 2008 đã kết hợp nhuần nhuyễn hai nguyên tắc huyết thống và lãnh thổ trong việc xác định quốc tịch trẻ em. C/ KẾT THÚC VẤN ĐỀ Quốc tịch Việt Nam là vấn đề luôn có tính thời sự, nhạy cảm, dễ gây xúc động trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Cùng với sự phát triển của giao lưu quốc tế, trong tiến trình hội nhập quốc tế và khu vực, ngày càng nhiều người Việt Nam định cư ở nước ngoài trở về nước với nhiều mục đích khác nhau, trong đó có việc tham gia vào các hoạt động, dự án đầu tư tại Việt Nam thì nhu cầu giải quyết các vấn đề quốc tịch Việt Nam ngày càng phức tạp. Chính vì vậy, việc ban hành luật quốc tịch VN năm 2008 có ý nghĩ hết sức quan trọng, đáp ứng kịp thời yêu cầu của công cuộc đổi mới, phát triển đất nước, thực hiện chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước ta về đại đoàn kết dân tộc, coi người Việt Nam định cư ở nước ngoài là một bộ phận không thể tách rời và là một nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam, một nhân tố quan trọng góp phần tăng cường quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa nhân dân ta với nhân dân các nước khác. TÀI LIỆU THAM KHẢO Giáo trình luật Hiến Pháp Việt Nam trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. CAND, Hà Nội, 2009. Giáo trình luật Hiến Pháp, khoa luật- Đại học Quốc Gia Hà Nội, Nxb. ĐHQG, Hà Nội, 2005. Hỏi- đáp về Luật Quốc Tịch Việt Nam năm 1998/ chủ biên: Nguyễn Quốc Cường, Nguyễn Thị Thu Vân, Triệu Thị Thu Thủy, Nxb.CTQG, Hà Nội, 2001. Tìm hiểu các bản Hiến Pháp Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Đăng Dung, Nxb.Tư Pháp, Hà Nội, 2007. Bình luận khoa học luật Hiến Pháp, Nxb.KHXH 1995. Bảo vệ quyền trẻ em trong pháp luật về quốc tịch và đăng ký hộ tịch ở Việt Nam, Bộ Tư Pháp- Viện nghiên cứu khoa học pháp lý, Nxb. CTQG, Hà Nội ,2000. Luật quốc tịch Việt Nam và văn bản hướng dẫn thi hành, Nxb.CTQG, Hà Nội, 2000.