Phân tích và đánh giá tác động nguồn nước thải của công ty TNHH một thành viên phân đạm và hóa chất Hà Bắc đến môi trường tại địa bàn Bắc Giang

cña c«ng ty trªn c¸c lÜnh vôc ®­îc ph©n c«ng vµ thay thÕ ®iÒu hµnh khi Gi¸m ®èc ®i v¾ng. Tæng sè c¸n bé c«ng nh©n cña nhµ m¸y lµ 1960 ng­êi, trong ®ã c«ng nh©n s¶n xuÊt lµ 1510 ng­êi, nh©n viªn kü thuËt nghiÖp vô 450 ng­êi trong ®ã cã gÇn 400 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, lùc l­îng kü thuËt viªn t­¬ng ®èi hïng hËu. C¸c phßng ban chøc n¨ng trùc théc c«ng ty gåm: *Khèi kü thuËt s¶n xuÊt: + Phßng C¬ KhÝ + Phßng §iÒu §é S¶n XuÊt + Phßng Kü ThuËt C«ng NghÖ + Phßng Kü ThuËt An Toµn + Phßng §iÖn - §o L­êng- Tù §éng Hãa + Phßng KCS + Ban qu¶n lý dù ¸n *Khèi qu¶n lý hµnh chÝnh: + Phßng thÞ tr­êng + Phßng KT-TK-TC + Phßng khoa häc + Phßng BVQS + Phßng VËt T­ - XuÊt NhËp KhÈu + Phßng ®êi sèng *Khèi §¶ng uû-C«ng ®oµn-§oµn Thanh niªn: + §¶ng uû c«ng ty + C«ng ®oµn c«ng ty + §oµn thanh niªn c. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña c«ng ty. * ThuËn lîi - HÖ thèng thiÕt bÞ sau Dù ¸n c¶i t¹o kü thuËt ®­îc ®Çu t­ b¶o d­ìng, söa ch÷a, thay thÕ ®¸p øng s¶n xuÊt æn ®Þnh, s¶n l­îng cao, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng thiÕt bÞ 2 kÕt hîp/x­ëng NH3. - S¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty cã hiÖu qu¶, cã ®iÒu kiÖn ®Çu t­ cho c«ng t¸c an toµn VSL§-PCCN vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn æn ®Þnh lµm cho c¸n bé c«ng nh©n viªn yªn t©m c«ng t¸c tin t­ëng vµo c«ng ty. - C¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn c«ng ty ®Òu lµ ng­êi cã tr×nh ®é vµ tay nghÒ cao. * Khã kh¨n: - Gi¸ nguyªn liÖu ®Çu vµo t¨ng lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt - C«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu n¨ng suÊt kh«ng cao - Ph©n bãn ngo¹i nhËp c¹nh tranh nhiÒu. 2.1.2 HiÖn tr¹ng c¸c thµnh phÇn m«i tr­êng n­íc N­íc s«ng Th­¬ng sö dông ®­îc cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­: cung cÊp cho thuû ®iÖn, cÊp n­íc cho sinh ho¹t, thuû lîi, c«ng nghiÖp ...S«ng Th­¬ng ch¶y qua tØnh B¾c Giang, cÊp n­íc sinh ho¹t cho nh©n d©n hai bªn bê s«ng vµ n­íc sinh ho¹t cho c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cña tØnh B¾c Giang nh­ c«ng ty ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c, c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ®å gç, Ðp dÇu, s¶n xuÊt ho¸ chÊt c¬ b¶n.... §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc diÔn biÕn chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng phÝa th­îng l­u vµ h¹ l­u cña ®iÓm x¶ n­íc th¶i cña c«ng ty ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c, trung t©m B¶o vÖ m«i tr­êng vµ An toµn hãa chÊt- ViÖn ho¸ häc c«ng nghiÖp ViÖt Nam tiÕn hµnh lÊy mÉu ®o ®¹c vµ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc mÆt trªn s«ng Th­¬ng, chÊt l­îng n­íc th¶i cña c«ng ty cïng c¸c nguån th¶i l©n cËn kh¸c vµo ngµy 04/12/2009 - C¸c vÞ trÝ lÊy mÉu khu vùc n­íc mÆt xung quanh nhµ m¸y bao gåm: NM1: MÉu n­íc s«ng Th­¬ng ( c¸ch cöa x¶ vÒ phÝa th­îng nguån 500m) NM2: MÉu n­íc s«ng Th­¬ng (c¸ch ph©n x­ëng than vÒ phÝa th­îng nguån 100m) NM3: MÉu n­íc s«ng Th­¬ng ( phÝa d­íi cöa x¶ 500m) + KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng mÆt n­íc xung quanh c«ng ty ®­îc thÓ hiÖn t¹i c¸c b¶ng 3.1 + QCVN - 08: 2008/ BTNMT: Quy chuÈn kü thuËt quèc gia vÒ chÊt l­îng mÆt n­íc. B¶ng 3.1: ChÊt l­îng m«i tr­êng n­íc mÆt tõ NM1-NM3 STT Th«ng sè §vÞ tÝnh KÕt qu¶ QCVN-08:2008/BT NMT NM1 NM2 NM3 1 NhiÖt ®é 0C 28.5 28.8 28.7 _ 2 pH 6.7 6.8 6.3 _ 3 Oxy hoµ tan mg/l 7.63 6.98 7.24 >5 4 Tæng chÊt r¾n l¬ löng (TTS) mg/l 26 27 29 30 5 COD mg/l 12.2 12.4 13.7 15 6 BOD5 mg/l 5.3 5.6 5.9 6 7 Amoni(tÝnh theo N) mg/l 0.17 0.16 0.24 0.2 8 Clorua (Cl - ) mg/l 7.8 7.4 8.1 40 9 Florua mg/l 0.13 0.14 0.17 1.5 10 Nitrit(tÝnh theo N) mg/l 0.016 0.017 0.015 0.02 11 Nitr¸t (tÝnh theo N) mg/l 0.57 0.56 0.61 5 12 Photphat(tÝnh theo P) mg/l 0.11 0.13 0.14 0.2 13 Xianua mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.01 14 Asen mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.02 15 Casdimi mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.005 16 Ch× mg/l 0.007 0.005 0.008 0.02 17 Crom(III) mg/l 0.016 0.014 0.013 0.1 18 Crom (VI) mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.02 19 §ång mg/l 0.08 0.06 0.09 0.2 20 KÏm mg/l 0.25 0.23 0.26 1 21 Niken mg/l 0.002 0.002 0.003 0.1 22 S¾t mg/l 0.34 0.32 0.37 1 23 Thuû ng©n mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.001 24 ChÊt tÈy röa mg/l 0.064 0.062 0.059 0.2 25 Tæng dÇu mì mg/l 0.012 0.014 0.011 0.02 26 Phenol tæng sè mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.005 27 Ecoli MNP/250ml 26 28 25 50 28 Coliform MNP/100ml 2300 2400 2800 5000 29 Ho¸ chÊt b¶o vÖ th­c vËt Clo h÷u c¬(DDT) mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.02 30 Tæng ho¸ chÊt b¶o vÖ th­c vËt (trõ DDT) mg/l 0.012 0.014 0.015 _ ( Nguån: ViÖn Ho¸ häc c«ng nghiÖp ViÖt Nam)[4] - NhËn xÐt: Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng cho thÊy chÊt l­îng nguån n­íc trªn s«ng vÉn t­¬ng ®èi s¹ch, c¸c chØ tiªu ®Òu n»m d­íi tiªu chuÈn cho phÐp QCVN-08 : 2008/BTNMT : Quy chuÈn kü thuËt quèc gia vÒ chÊt l­îng n­íc mÆt. - C¸c vÞ trÝ lÊy mÉu t¹i kªnh N«ng Giang NM4: MÉu n­íc kªnh N«ng Giang tr¹m 420 NM5: MÉu n­íc kªnh N«ng Giang c¸ch tr¹m b¬m 420 cña c«ng ty 200m + KÕt qu¶ ph©n tÝch n­íc t¹i kªng N«ng Giang ®­îc thÓ hiÖn t¹i c¸c b¶ng 3.2 + TCVN 5945 - 2005: N­íc th¶i c«ng nghiªp tiªu chuÈn th¶i B¶ng 3.2. ChÊt l­îng m«i tr­êng n­íc t¹i m¸ng N«ng Giang STT Th«ng sè §vÞ tÝnh KÕt qu¶ TCVN 5945- 2005 Cét A NM1 NM2 1 NhiÖt ®é 0C 28.6 28.8 40 2 pH 6.6 6.6 6 ®Õn 9 3 Oxy hoµ tan mg/l 7.65 7.23 _ 4 Tæng chÊt r¾n l¬ löng (TTS) mg/l 35 34 50 5 COD mg/l 46.8 45.7 50 6 BOD5 (200C ) mg/l 29.7 30.3 30 7 Amoni (tÝnh theo N ) mg/l 3.38 3.32 5 8 Clorua (Cl - ) mg/l 8.6 8.4 500 9 Florua mg/l 0.15 0.14 5 10 Nitrit(tÝnh theo N) mg/l 0.36 0.41 _ 11 Nitr¸t (tÝnh theo N) mg/l 0.81 0.82 _ 12 Photphat(tÝnh theo P) mg/l 0.32 0.31 _ 13 Xianua mg/l 0.004 0.003 0.07 14 Asen mg/l 0.001 0.001 0.05 15 Casdimi mg/l KPH§ KPH§ 0.005 16 Ch× mg/l 0.005 0.005 0.1 17 Crom(III) mg/l 0.009 0.010 0.2 18 Crom (VI) mg/l KPH§ KPH§ 2 19 §ång mg/l 0.06 0.05 2 20 KÏm mg/l 0.40 0.38 3 21 Niken mg/l 0.005 0.004 0.2 22 S¾t mg/l 0.41 0.42 1 23 Thuû ng©n mg/l KPH§ KPH§ 0.005 24 ChÊt tÈy röa mg/l 0.078 0.065 _ 25 Tæng dÇu mì mg/l 0.065 0.063 _ 26 Phenol tæng sè mg/l KPH§ KPH§ 0.1 27 Ecoli MNP/250ml 68 40 _ 28 Coliform MNP/100ml 2700 2500 3000 29 Ho¸ chÊt b¶o vÖ th­c vËt Clo h÷u c¬(DDT) mg/l KPH§ KPH§ 0.1 30 Tæng ho¸ chÊt b¶o vÖ th­c vËt (trõ DDT) mg/l 0.002 0.001 _ Nguån: (ViÖn ho¸ häc c«ng nghiÖp ViÖt Nam) [4] + NhËn xÐt: + N­íc t¹i m¸ng N«ng Giang, thùc tÕ lµ n­íc th¶i s¶n xuÊt cña nhµ m¸y cung cÊp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, do vËy ¸p dông tiªu chuÈn TCVN 5945 : 2005. + §èi víi mÉu n­íc kªnh N«ng Giang ( ®Çu tr¹m b¬m 420) kÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu NM4, NM5 ngµy 04/12/2009 cho thÊy c¸c chØ tiªu ®Òu n»m duíi TCVN 5945 -2005 cét A. ChÊt l­îng n­íc t¹i kªnh N«ng Giang t­¬ng ®­¬ng víi chÊt l­îng n­íc th¶i t¹i kªnh 420 ra s«ng Th­¬ng. 2.1.3 C¸c lo¹i n­íc th¶i cã trong nguån th¶i: Nguån n­íc th¶i cña c«ng ty ®­îc th¶i vµo kªnh chung ( 420 ) n»m trªn ®Êt c«ng ty d· thuª sau ®ã tõ kªnh 420 sÏ ®­îc b¬m ®Ó th¶i ra s«ng Th­¬ng, hoÆc cÊp lªn kªnh phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Do ®Æc thï vÒ hiÖn tr¹ng cña khu vùc, kªnh 420 kh«ng chØ lµ n¬i tiÕp nhËn c¶ n­íc th¶i cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt xung quanh bao gåm: N­íc th¶i s¶n xuÊt cña nhµ m¸y th¶i vµo kªnh 420. + N­íc tho¸t xØ vµ khö tro lß h¬i cña x­ëng NhiÖt sau xö lý. + N­íc sau khi lµm m¸t thiÕt bÞ c«ng ®o¹n tinh chÕ khÝ. + N­íc lµm l¹nh b×nh ng­ng tua bin m¸y ph¸t ®iÖn. + N­íc th¶i khu Ho¸. N­íc th¶i cña c¸c nguån khÝ th¶i vµo kªnh 420 + N­íc th¶i sinh ho¹t cña côm d©n c­ sè 1 vµ 5 thuéc ph­êng Thä X­¬ng. + N­íc m­a ch¶y trµn trªn khu vùc c«ng ty. + N­íc th¶i cña c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ph©n bãn B¾c Giang. + N­íc th¶i cña c«ng ty s¶n xuÊt than ho¹t tÝnh Tr­êng Ph¸t + N­íc th¶i cña c«ng ty C¬ khÝ ho¸ chÊt Hµ B¾c. B¶ng 3.3: B¶ng tæng hîp c¸c lo¹i n­íc th¶i vµ l­u l­îng cã trong nguån th¶i TT Nguån ph¸t sinh n­íc th¶i L­îng n­íc th¶i (m3/h) N­íc th¶i s¶n xuÊt cña nhµ m¸y ra kªnh 420 1 N­íc th¶i tõ qu¸ tr×nh tho¸t xØ vµ khö tro lß h¬i cña x­ëng NhiÖt ®æ vµo hå m«i tr­êng vµ ch¶y trµn ra kªnh 420 50 2 n­íc lam m¸t c«ng ®o¹n tinh chÕ khÝ, ®æ vµo ®­êng 10 vµ ra kªnh 420 3630 3 N­íc trao ®æi nhiÖt tua bin m¸y ph¸t ®iÖn, ®æ vµo ®­êng 10 vµ ra kªnh 420 4000 4 N­íc khu th¶i Ho¸ (x­ëng Urª vµ x­ëng Amäiac ) ®æ vµo ®­êng 10 vµ ra kªnh 420 20 Tæng l­îng n­íc th¶i s¶n xuÊt cña nhµ m¸y th¶i vµo kªnh 420 7700 N­íc th¶i cña c¸c nguån kh¸c th¶i vµo kªnh 420 5 N­íc th¶i côm d©n c­ sè1, 5 ph­êng Thä X­¬ng 7.5 6 N­íc th¶i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu ph©n bãn B¾c Giang 3 7 N­íc th¶i c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Tr­êng Ph¸t 0.4 8 N­íc th¶i c«ng ty c¬ khÝ Ho¸ ChÊt Hµ B¾c 2.5 9 N­íc m­a ch¶y trµn bÒ mÆt (trung b×nh ngµy m­a) 85 Tæng l­îng n­íc th¶i cña c¸c nguån vµo kªnh 420 98.4 Tæng l­îng n­íc th¶i tõ kªnh 420 b¬m ra s«ng Th­¬ng 7 798.4 2.2 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: Ph­¬ng ph¸p chän ®iÓm nghiªn cøu. Thu thËp sè liÖu tõ c¸c x­ëng cña nhµ m¸y. Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng. Ph©n tÝch b»ng ph­¬ng ph¸p ®o nhanh c¸c th«ng sè t¹i hiÖn tr­êng vµ b¶o toµn khèi l­îng c¸c chÊt « nhiÔm * ChØ tiªu theo dâi: §¸nh gi¸ tæng thÓ chØ tiªu theo dâi x¸c ®Þnh chØ sè DO, COD, BOD5 * Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh DO Th­êng sö dông 2 ph­¬ng ph¸p: §o b»ng m¸y hoÆc dïng chØ sè ièt. + §é hoµ tan cña oxy trong n­íc phô thuéc vµo nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt, ®Æc tÝnh cña n­íc khi nhiÖt ®é m«i tr­êng n­íc t¨ng, th× ®é hoµ tan cña oxy gi¶m, P t¨ng, ®é hoµ tan t¨ng. VÝ dô: ë ®iÒu kiÖn t0 = 00C, P = 1at, th× nång ®é DO hoµ tan 14,6 mg/l ë ®iÒu kiÖn t0 = 200C, P = 1at, th× nång ®é DO hoµ tan 9,2 mg/l ë ®iÒu kiÖn t0 = 350C, P = 1at, th× nång ®é DO hoµ tan 7 mg/l * Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nång ®é [DO] b»ng i«t cña Winken Nguyªn lý: Trong m«i tr­êng kiÒm Mn2+ sÏ bÞ oxy hoµ tan cã trong n­íc oxy ho¸ ®Õn Mn4+ t¹o thµnh kÕt tña MnO2 cã mµu n©u Mn2+ + 1/2O2 + 2OH- ® MnO2¯ (n©u) + H2O Tr­êng hîp trong n­íc kh«ng cã oxy hoµ tan th× ph¶n øng t¹o kÕt tña lµ Mn(OH)2 cã mµu tr¾ng Mn2+ + 2OH ® Mn(OH)2 ¯ (mµu tr¾ng) Sau ®ã khi cho i«t vµo th× Mn4+ l¹i cã kh¶ n¨ng oxy ho¸ I- thµnh I2 trong m«i tr­êng axit, theo ph­¬ng tr×nh ph¶n øng sau MnO2 + 2I- + 4H+ ® Mn2+ + I2 + 2H2O Khi ®ã l­îng I2 ®­îc gi¶i phãng ra t­¬ng ®­¬ng víi l­îng oxy hoµ tan cã trong n­íc vµ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p chuÈn ®é I«t víi dung dÞch Na2S2O3 ( chÊt chØ thÞ mµu tinh bét), cho ®Õn khi dung dÞch mÊt mµu xanh th× dõng vµ tÝnh kÕt qu¶. Tinh bét (mµu xanh) I2 + Na2S2 O3 Na2S4O6 + 2NaI (kh«ng mµu) Theo thùc nghiÖm: Cø 1ml dung dÞch chuÈn = 1mg/l oxy hoµ tan. + C¸ch tiÕn hµnh LÊy 300ml mÉu n­íc cho vµo chai ph©n tÝch BOD cã V = 300ml. sau ®ã thªn 2ml dung dÞch MnSO4 vµ 2ml KI (I-). TiÕn hµnh ®¹y nót chai, lËt ng­îc chai, l¾c cho ®Òu 15 lÇn ( ®Ó cho ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn). TiÕp tôc cho thªm 2ml H2SO4 ®Ëm ®Æc cã nång ®é 36N (cho tõ tõ theo thµnh chai), ®Ëy nót, lËt ng­îc nhiÒu lÇn ®Ó cho hoµ tan kÕt tña MnO2. Tõ dung dÞch trªn lÊy ra 204 ml dung dÞch (t­¬ng øng v¬i 200ml mÉu n­íc.) cho vµo b×nh tam gi¸c 250ml, nhá 2- 3 giät chØ thÞ hå tinh bét, ®­a chuÈn ®é dung dÞch nãi trªn víi dung dÞch Na2S2O3 cho ®Õn khi dung dÞch mÊt mµu xanh, ghi l¹i sè ml ®· chuÈn ®é cña Na2S2O3, tÝnh kÕt qu¶. KÕt qu¶ tÝnh theo c«ng thøc sau: DO = (mg/l) Trong ®ã: v lµ sè ml cña Na2S2O3 ®· chuÈn ®é N Lµ nång ®é cña dung dÞch Na2S2O3 V1 Lµ thÓ tÝch chai chøa mÉu n­íc (300 ml hoÆc 100 ml) V2 Lµ thÓ tÝch cña MnSO4 (ml) vµ KI (ml) phô thuéc vµo thÓ tÝch chai chøa BOD 8 Lµ hÖ sè chuyÓn ®æi kÕt qu¶ sang mg O2/l L­u ý: NÕu dïng chai ph©n tÝch BOD cã dung tÝch lµ 100 ml th× khi cho mÉu n­íc ®Çy chai, thªm 1 ml MnSO4 vµ 1 ml KI. Cßn khi dïng chai cã dung tÝch lµ 300 ml th× thªm vµo 2 ml MnSO4 vµ 2 ml KI. - Nh­ vËy ta cã: Víi chai 100 ml th× V1 = 100, vµ V2 = 2 Víi chai 300 ml th× V1 = 300, vµ V2 = 4 - L­îng oxy hoµ tan trong n­íc tÝnh b»ng sè ml Na2S2O3, 1 ml dung dÞch Na2S2O3 0,025N t­¬ng ®­¬ng víi 0,2 mg DO. * Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh BOD5. - Do qu¸ tr×nh ph©n huû sinh häc kÐo dµi h¬n 20 ngµy nªn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh l­äng oxy cÇn thiÕt ®Ó ph©n huû hoµn toµn chÊt h÷u c¬ b»ng ph­¬ng ph¸p sinh häc mµ chØ cÇn x¸c ®Þnh l­îng oxy cÇn thiÕt trong 5 ngµy ®Çu ë nhiÖt ®é 200C trong bãng tèi (tr¸nh hiÖn t­îng quang hîp ë trong n­íc). ChØ sè nµy ®­îc gäi lµ BOD5 hoÆc 3 ngµy nhiÖt ®é 300C gäi lµ BOD3. BOD5 ®©y lµ 1 chØ sè ®­îc dïng ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. - Do trong n­íc th­êng cã hµm l­îng chÊt h÷u c¬ kh¸ lín, do vËy l­îng oxy kh«ng ®ñ ®¸p øng cho 5 ngµy oxy ho¸ ë nhiÖt ®é 200C. §Ó x¸c ®Þnh BOD5 th­êng dïng dung dÞch pha lo·ng n­íc th¶i b»ng c¸ch bæ xung vµo mÉu n­íc 1 sè chÊt kho¸ng vµ lµm b·o hoµ oxy hoµ tan. * TiÕn hµnh ph©n tÝch x¸c ®Þnh BOD5: - Cho thÓ tÝch n­íc th¶i cÇn kiÓm tra x¸c ®Þnh BOD5 vµo chai ph©n tÝch BOD (chai cã V = 300 ml) vµ pha lo·ng mÉu n­íc tíi thÓ tÝch yªu cÇu (l­îng dung dÞch pha lo·ng cÇn dùa theo b¶ng h­íng dÉn tû lÖ pha lo·ng) phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña c¸c lo¹i n­íc th¶i vµ chØ sè BOD cô thÓ. VÝ dô: NÕu n­íc th¶i cã BOD trong kho¶ng 1 – 6 mg O2/l th× kh«ng cÇn pha lo·ng. tr­íc khi ph©n tÝch cÇn trung hoµ d­a pH cña n­íc th¶i vÒ pH = 7. Sau ®ã ®o nång ®é oxy hoµ tan ban ®Çu cña mÉu n­íc pha lo·ng ta cã (D1). §ãng kÝn nót chai råi d­a vµo ñ ë tñ ®Þnh «n cã nhiÖt ®é 200C, thêi gian 5 ngµy. Sau 5 ngµy ñ ®o nång ®é DO cña mÉu n­íc ta ®­îc D2 KÕt qu¶ tÝnh nh­ sau: BOD5 (mgO2/l) = Trong ®ã: D1 lµ nång ®é oxy hoa tan cña mÉu n­íc th¶i pha lo·ng tr­íc khi ñ D2 lµ nång ®é oxy hoµ tan cña mÉu n­íc th¶i sau 5 ngµy ñ ë nhiÖt ®é 200C P lµ hÖ sè pha lo·ng cña n­íc th¶i: V (cña mÉu n­íc ®em ph©n tÝch) V(cña mÉu n­íc ph©n tÝch) + V(thÓ tÝch ®­îc pha lo·ng) P = * L­u ý: Tr­êng hîp trong n­íc th¶i cã l­îng vi sinh vËt ph©n huû chÊt h÷u c¬ qu¸ Ýt, th× ph¶i bæ xung vi sinh vËt tõ ngoµi vµo. BOD5 sÏ ®­îc tÝnh nh­ sau BOD5 (mg/l) = Trong ®ã: D1, D2 nh­ trªn B1, B2 lµ nång ®é DO cña mÉu n­íc cã cÊy thªm vi sinh vËt tõ ngoµi vµo tr­íc vµ sau khi ñ F lµ tØ sè gi÷a thÓ tÝch dÞch bæ xung vi sinh vËt trong mÉu n­íc vµ ®èi chøng % (ml) dÞch bæ sung vi sinh vËt trong D1 % (ml) dÞch bæ xung vi sinh vËt trong B1 F = * Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh COD ( Chemical Oxygen Demand) - ChØ sè COD lµ l­îng oxy cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh oxy ho¸ ho¸ hoc toµn bé c¸c chÊt h÷u c¬ cã trong mÉu n­íc thµnh CO2 vµ H2O (gåm c¶ c¸c chÊt h÷u c¬ hoµ tan vµ kh«ng hoµ tan). §¬n vÞ tÝnh mgO2/l. - COD cµng lín cµng khã kh¨n cho qu¸ tr×nh xö lý n­íc. - ChØ sè nµy ®­îc dïng réng r·i, ®Æc tr­ng cho hµm l­îng chÊt h÷u c¬ cña n­íc th¶i vµ sù « nhiÔm cña n­íc tù nhiªn. + §Ó x¸c ®Þnh COD ng­êi ta th­êng sö dông chÊt oxy ho¸ m¹nh trong m«i tr­êng axit, th­êng hay dïng lµ K2Cr2O7, KMnO4, ph¶n øng x¶y ra nh­ sau: VÝ dô: ChÊt h÷u c¬ + K2Cr2O7 + H+ Ag2SO4 CO2 + H2O + 2Ca2+ + 2K+ - L­îng Bicromat d­ (Cr2O7)2- sÏ ®­îc chuÈn ®é b»ng dung dÞch muèi Mor [Fe(NH4)2(SO4)2] víi chÊt chØ thÞ lµ dung dÞch ferroin chuyÓn tõ mµu xanh sang mµu ®á nh¹t Cr2O72- + Fe2+ + H+ ® Cr3+ + Fe3+ + H2O - TiÕn hµnh tÝnh to¸n theo c«ng thøc sau: (cÇn tiÕn hµnh nh­ vËy víi mÉu tr¾ng lµm ®èi chøng) (a – b) x N x 8000 sè ml mÉu tù nhiªn COD (mg/l) = Trong ®ã: a : Lµ sè ml dung dÞch muèi dïng ®Ó chuÈn ®é mÉu tr¾ng b: Lµ sè ml dung dÞch Mor dïng ®Ó chuÈn ®é mÉu n­íc kiÓm tra N: Lµ nång ®é ®­¬ng l­îng cña dung dÞch muèi Mor 8000 lµ hÖ sè chuyÓn ®æi kÕt qu¶ sang mg/l. * C¸ch tiÕn hµnh x¸c ®Þnh COD §Ó x¸c ®Þnh COD ng­êi ta tiÕn hµnh nh­ sau: LÊy 20ml mÉu n­íc th¶i cho vµo èng sinh hµn håi l­u vµ 0,1gam HgSO4 + 10ml dung dÞch K2Cr2O7 (cã nång ®é 0,25N) + 30 ml H2SO4 ®Ëm ®Æc cã chøa Ag2SO4, sau ®ã l¾c cho thËt ®Òu vµ ®¹y kÝn b×nh sinh hµn víi nót thuû tinh nh¸m. TiÕn hµnh ®un mÉu trong kho¶ng hai giê ë nhiÖt ®é 1400C – 1500C. §Ó nguéi, tr¸ng b×nh b»ng n­íc cÊt vµ pha lo·ng tíi thÓ tÝch 150ml. §­a chuÈn ®é l­îng K2Cr2O7 d­ b»ng dung dÞch muèi mo víi chØ thÞ mµu lµ ferroin cho ®Õn khi dung dÞch chuyÓn tõ mµu xanh sang mµu n©u ®á nh¹t th× dõng l¹i vµ tÝnh to¸n kÕt qu¶. PHÇN IV KÕT QU¶ NGHI£N CøU C¸c chØ tiªu theo néi dung nghiªn cøu 1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c¸c c«ng tr×nh xö lý n­íc th¶i 1.1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng hÖ thèng xö lý n­íc: N­íc th¶i cña nhµ m¸y chñ yÕu ph¸t sinh trong c¸c hÖ thèng lµm l¹nh mçi chÊt ë c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt vµ n­íc th¶i cña qu¸ tr×nh khö tro, tho¸t xØ cña lß h¬i. N­íc th¶i cña hÖ thèng lµm l¹nh ®­îc ®­a vÒ nguån th¶i chung trong khu s¶n xuÊt vµ ®­a vÒ kªnh 420. N­íc th¶i cña qu¸ tr×nh khö tro, tho¸t xØ cña lß h¬i, ®­îc thu gom b»ng c¸c m­¬ng thu n­íc th¶i trong khu vùc lß h¬i dÉn vµo bÓ vµ c¸c hå l¾ng ®Ó thu håi xØ, tro, tiÕp ®ã ®­a vµo hå m«i tr­êng nh»m xö lý c¸c chÊt g©y « nhiÔm b»ng ph­¬ng ph¸p sinh häc vµ oxy ho¸ tù nhiªn. D­íi ®©y lµ s¬ ®å thu gom n­íc th¶i s¶n xuÊt cña c«ng ty h×nh 4.1 N­íc th¶i khu ho¸ cã NH3 lo·ng BÓ chøa N­íc th¶i sinh ho¹t HÖ thèng xö lý khÝ lß h¬i Tho¸t xØ T­íi tiªu n«ng nghiÖp BÓ l¾ng thu håi xØ Hå l¾ng, hå m«i tr­êng N­íc trao ®æi nhiÖt tua bin m¸y ph¸t ®iÖn( n­íc lµm l¹nh) N­íc th¶i c«ng ®o¹n tinh chÕ khÝ( n­íc lµm m¸t) Kªnh 420 S«ng Th­¬ng Kªnh N«ng Giang n­íc th¶i H×nh 4.1: S¬ ®å thu gom n­íc th¶i s¶n xuÊt cña c«ng ty a. HÖ thèng xö lý n­íc th¶i cña x­ëng NhiÖt: N­íc th¶i ph©n x­ëng nhiÖt ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh khö tro, tho¸t xØ cña lß h¬i víi l­u l­îng 350m3/h. Trong ®ã 300 m3/h ®­îc tuÇn hoµn l¹i hÖ thèng 50m3/h ®­îc th¶i ra ngoµi m«i tr­êng. H×nh 4.2: S¬ ®å c«ng nghÖ xö lý n­íc th¶i lß h¬i x­ëng NhiÖt N­íc th¶i khö tro N­íc th¶i tho¸t xØ BÓ l¾ng Hå l¾ng Hå m«i tr­êng Kªnh 420 B¬m tuÇn hoµn Q=50m3/h 300m3/h tro V÷a tro N­íc xØ xØ N­íc bæ sung N­íc tho¸t xØ tuÇn hoµn N­íc ra c¸c thiÕt bÞ khö tro ch¶y vÒ hå l¾ng 03 cÊp sau ®ã vÒ hå m«i tr­êng sè 1, 2 cuèi hå 2 c«ng ty ®· l¾p ®Æt tr¹m b¬m ®Ó sö dông tuÇn hoµn n­íc nµy, tr¹m nµy ®­a vµo sö dông n¨m 2008. TuÇn hoµn l­îng n­íc khö tro vµ tho¸t xØ. N­íc tho¸t xØ ®¸y lß ®­îc hÖ thèng r·nh tho¸t chung ®­a vÒ bÓ l¾ng xØ ®Ó thu håi xØ, n­íc sau khi l¾ng thu håi xØ t¹i bÓ l¾ng xØ, tiÕp tôc ch¶y vÒ hoµ chung víi n­íc ra thiÕt bÞ khö tro ë tr­íc hå l¾ng nhiÒu cÊp. N­íc nµy sö dông tuÇn hoµn nång ®é chÊt r¾n l¬ löng cã trong n­íc th¶i tr­íc khi vµo hÖ thèng hå l¾ng kho¶ng 400mg/l, n­íc th¶i sau khi l¾ng nång ®é chÊt r¾n l¬ löng kho¶ng 40- 50mg/l, hiÖu suÊt xö lý ®¹t kho¶ng 90%. tuy nhiªn tr¹m b¬m trªn ch­a tuÇn hoµn hÕt mµ vÉn cßn d­ mét kho¶ng 50m3/h, l­îng d­ nµy qua hå m«i tr­êng sè 3 ®Ó oxy ho¸ tù nhiªn, sau ®ã ch¶y vµo kªnh chung vµ tíi tr¹m b¬m n­íc th¶i chung. Qua kÕt qu¶ xö lý thùc tÕ nay c«ng ty ®· cã kÕ ho¹ch quy ho¹ch vµ kiªn cè ho¸ hÖ thèng c¸c hå l¾ng tro, hå m«i tr­êng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xö lý vµ më réng tr¹m b¬m tuÇn hoµn ®Ó sö dông tuÇn hoµn toµn bé l­îng n­íc th¶i cña x­ëng NhiÖt. B¶ng 4.1 Th«ng sè kü thuËt hÖ thèng hå l¾ng vµ hå m«i tr­êng TT Tªn §¬n vÞ DiÖn tÝch ThÓ tÝch n­íc trong hå Thêi gian l­u cña n­íc th¶i (giê) 1 Hå m«i tr­êng sè 3 m2 3155 6310 18 2 Hå m«i tr­êng sè 2 m2 5066 10132 29 3 Hå m«i tr­êng 1A m2 2712 5424 15.4 4 Hå m«i tr­êng 1B m2 1165 2330 6.6 5 BÓ l¾ng 2A m2 1026 2052 5.81 6 BÓ l¾ng 2B m2 1015 2030 5.8 7 BÓ l¾ng 2C m2 633 1266 3.61 8 BÓ l¾ng 1A m2 1982 3964 11.3 9 BÓ l¾ng 1B m2 1286 1929 5.51 Tæng céng m2 18040 35437 101.03 Tæng céng thêi gian l­u n­íc trong bÓ l¾ng vµ hå m«i tr­êng lµ 101,03 giê = 4.2 ngµy. b. HÖ thèng xö lý n­íc th¶i lµm m¸t thiÕt bÞ c«ng ®o¹n tinh chÕ khÝ. N­íc xö lý, n­íc lµm m¸t thiÕt bÞ c«ng nghÖ tinh chÕ khÝ víi l­u l­îng kho¶ng 3.630m3/h lµ n­íc lµm l¹nh gi¸n tiÕp m«i chÊt b»ng c¸c thiÕt bÞ èng chïm, n­íc chØ dïng mét lÇn, kh«ng bÞ « nhiÔm ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn kh«ng cÇn xö lý vµ ®­a vµo ®­êng th¶i ngÇm ch¶y th¶i ra kªnh 420. H×nh 4.3: S¬ ®å c«ng nghÖ xö lý n­íc th¶i lµm m¸t c«ng ®o¹n tinh chÕ khÝ ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt N­íc s«ng Th­¬ng ®· qua xö lý phÌn M«i chÊt c«ng nghÖ C«ng ®o¹n tiÕp theo §­êng th¶i sè 10 Ch¶y vÒ kªnh 420 N­íc ra c. HÖ thèng xö lý n­íc th¶i khu Ho¸: L­îng n­íc th¶i cã chøa NH3 kho¶ng 5- 7m3/h, ph¸t sinh ë c«ng ®o¹n khö vi l­îng, hµm l­îng NH3 kho¶ng 0.5-0.7%. C«ng ty ®· ®Çu t­ thi c«ng hÖ thèng thu gom vµ b¬m ®Õn c¸c thiÕt bÞ khö tro lß h¬i cïng víi n­íc th¶i cã chøa NH3/x­ëng Urª ®Ó xö lý. N¨m 2008, c«ng ty ®· ký hîp ®ång víi ViÖn Da Giµy ViÖt Nam ®Ó kh¶o s¸t nghiªn cøu, lËp ph­¬ng ¸n xö lý n­íc th¶i cã chøa NH3. HiÖn vÉn ®ang tiÕp tôc triÓn khai. C«ng ty ®ang triÓn khi thùc hiÖn dù ¸n c¶i t¹o më réng s¶n xuÊt, trong ®ã thay thÕ c«ng nghÖ “ Khö vi l­îng dung dÞch Axetat- NH3- ®ång” b»ng c«ng nghÖ “Mªtan ho¸” th©n thiÖn víi m«i tr­êng, v× kh«ng cßn ph¸t sinh n­íc th¶i cã chøa NH3. + N­íc th¶i x­ëng Urª: L­îng n­íc th¶i chøa Amoniac kho¶ng 5- 8 m3/h ph¸t sinh trong s¶n xuÊt, c«ng ty ®· ®Çu t­ thi c«ng hÖ thèng thu gom vµ b¬m ®Õn c¸c thiÕt bÞ khö tro lß h¬i cïng víi n­íc th¶i cã chøa NH3/x­ëng Amoniac ®Ó xö lý. N­íc chøa NH3 cña 2 x­ëng Urª vµ Amoni ®­îc thu gom vµ cÊp cho thiÕt bÞ khö tro lß h¬i x­ëng NhiÖt cã nång ®é NH3~ 10.000 mg/l, sau xö lý ë thiÕt bÞ khö tro vµ hå m«i tr­êng, nång ®é NH3 100-200mg/l. + HiÖn nay c«ng ty ®· ®Çu t­ c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®Ó xö lý b»ng ph­¬ng ph¸p ch­ng thu håi NH3, dù kiÕn ®Çu n¨m 2010 sÏ ®­a vµo vËn hµnh trong s¶n xuÊt. d. N­íc trao ®æi nhiÖt tua bin m¸y ph¸t ®iÖn N­íc lµm l¹nh b×nh ng­ng tua bin m¸y ph¸t ®iÖn lµ tiÕp xóc gi¸n tiÕp do vËy n­íc kh«ng bÞ « nhiÔm qu¸ tr×nh sö dông, víi l­u l­îng th¶i ra kªnh 420 kho¶ng 4000m3/h. e. N­íc th¶i sinh ho¹t cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. N­íc th¶i ph¸t sinh do qu¸ tr×nh sinh ho¹t cña c¸n bé c«ng nh©n toµn bé l­îng n­íc th¶i kho¶ng 2-4m3/h, 50-100m3/ngµy ®ªm. Toµn bé n­íc th¶i sinh ho¹t ®­îc xö lý s¬ bé qua bÓ tù ho¹i 3 ng¨n sau ®ã l­îng n­íc nµy ®­îc thu gom b»ng kªnh dÉn riªng ch¶y vµo ®ång ruéng phôc vô t­íi tiªu cho n«ng nghiÖp. 1.2 M« t¶ c«ng tr×nh x¶ n­íc th¶i M« t¶ hÖ thèng c«ng tr×nh x¶ th¶i: Tr¹m b¬m n­íc th¶i cña c«ng ty cã 04 m¸y b¬m, mçi b¬m cã c«ng suÊt 3000m3/h, ®Æt cét ©m 20m so víi mÆt ®Êt, cöa x¶ ®­îc chia lµm 2 ®­êng cã van ®ãng më, trong ®ã 1 ®­êng cÊp lªn kªnh thuû lîi phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, 1 ®­êng th¶i ra s«ng Th­¬ng. Ph­¬ng thøc x¶ n­íc th¶i: X¶ liªn tôc 24/24h; 320 ngµy/n¨m. L­u l­îng x¶ nhá nhÊt 400 m3/h vµo c¸c mïa vô nh­ sau: - Vô chiªm xu©n tõ 1/2 - 31/5 hµng n¨m - Vô mïa tõ 1/6- 31/10 hµng n¨m - Vô ®«ng tõ 1/11- 31/1 hµng n¨m L­u l­îng x¶ lín nhÊt 7.700m3/h, t­¬ng ®­¬ng 184.800m3/ngµy ®ªm, t­¬ng ®­¬ng 5.636400m3/th¸ng. 2. KÕt qu¶ ph©n tÝch n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng KÕt qu¶ kh¶o s¸t, lÊy mÉu vµ ph©n tÝch do Trung t©m B¶o vÖ MT vµ AT ho¸ chÊt - ViÖn ho¸ häc C«ng NghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn vµo ngµy 04 th¸ng 12 n¨m 2009 KÕt qu¶ lÊy mÉu vµ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc th¶i cña c«ng ty tr­íc hÖ thèng xö lý t¹i c¸c ®iÓm lÊy mÉu sau: NT1: N­íc th¶i côm d©n c­ 01 th¶i vµo hÖ thèng hå m«i tr­êng. NT2: N­íc th¶i côm d©n c­ 05 th¶i vµo kªnh 420. NT3: N­íc th¶i cña c«ng ty C¬ khÝ ho¸ chÊt Hµ B¾c. NT4: N­íc th¶i cña c«ng ty Cæ phÇn ph©n bãn B¾c Giang. NT5: MÉu n­íc t¹i cöa x¶ tõ tr¹m b¬m 420 ra s«ng Th­¬ng. NT6: MÉu n­íc trªn ®­êng 10 NT7: MÉu n­íc vµo hå m«i tr­êng sè1 NT8: MÉu n­íc ra khãi hå m«i tr­êng sè 3 + KÕt qu¶ ph©n tÝch n­íc tr­íc khi th¶i cña c«ng ty ®­îc thÓ hiÖn t¹i c¸c b¶ng 4.2, b¶ng 4.3. B¶ng 4.2 ChÊt l­îng n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng ( tõ NT1 ®Õn NT4) STT Th«ng sè §vÞ tÝnh KÕt qu¶ TCVN 5945-2005 NT1 NT2 NT3 NT4 Cét A Cét B 1 NhiÖt ®é oC 28.2 28.1 28.7 28.3 40 40 2 pH mg/l 7.3 7.2 6.57 6.73 6 - 9 5.5 - 9 3 Mïi Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu 4 Mµu s¾c Co – Pt ë pH=7 75 79 81 65 20 50 5 BOD5(20oC) mg/l 66.7 72.8 52.9 63.4 30 50 6 COD mg/l 134.4 12.5 126.9 148.1 50 80 7 ChÊt r¾n l¬ löng mg/l 55 36 39 43 50 100 8 Asen mg/l 0.006 0.007 0.004 0.009 0.05 0.1 9 Thuû ng©n mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.005 0.01 10 Cadmi mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.005 0.01 11 Ch× mg/l 0.004 0.002 0.007 0.08 0.1 0.5 12 Crom(VI) mg/l 0.011 0.005 0.007 0.013 0.05 0.1 13 Crom(III) mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.2 1 14 §ång mg/l 0.03 0.04 0.06 0.04 2 2 15 KÏm mg/l 0.26 0.28 0.25 0.21 3 3 16 Niken mg/l 0.007 0.009 0.008 0.011 0.2 0.5 17 Mangan mg/l 0.027 0.025 0.039 0.037 0.5 1 18 S¾t mg/l 0.16 0.26 0.27 0.36 1 5 19 ThiÕc mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.2 1 20 Xianua mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.07 0.1 21 Phªnol mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.1 0.5 22 DÇu mì kho¸ng mg/l 0.15 0.72 0.13 1.35 5 5 23 DÇu mì ®éng vËt mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 10 20 24 Clorua mg/l 37.0 49.0 57.0 42.0 500 600 25 Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt l©n h÷u c¬ mg/l 0.008 0.012 0.009 0.011 0.3 1 26 Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt clo h÷u c¬ mg/l KPH§ KPH§ KPH§ KPH§ 0.1 0.1 27 Sulfua mg/l 0.05 0.04 0.07 0.08 0.2 0.5 28 Florua mg/l 0.31 0.26 0.45 0.13 5 10 29 Clo d­ mg/l 0.15 0.17 0.48 0.26 1 2 30 Amoni (tÝnh theo nit¬) mg/l 5.86 13.7 3.58 17.5 5 10 31 Tæng nit¬ mg/l 6.33 13.9 5.48 30.6 15 30 32 Tæng photpho mg/l 0.89 1.20 0.26 0.73 4 6 33 Coliform MPN/100ml 6300 7100 6200 5100 3000 5000 (Nguån: ViÖn ho¸ häc C«ng NghÖ ViÖt Nam) [4] B¶ng 4.3 ChÊt l­îng n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng NT5 STT Th«ng sè §vÞ KQ NT5 TCVN 5945-2005 Ng­ìng gi¸ trÞ AD ®èi víi c«ng ty Kq=0.9;Kf=0.9 Cét A Cét B Cét A Cét B 1 NhiÖt ®é oC 28.8 40 40 40 40 2 pH mg/l 6.6 5.0-9 5.5-9 6.0-9 5.5-9 3 Mïi Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu 4 Mµu s¾c Co – Pt ë pH=7 19 20 50 16.2 40.5 5 BOD5(20oC) mg/l 31.5 30 50 24.3 40.5 6 COD mg/l 47.3 50 80 40.5 81 7 ChÊt r¾n l¬ löng mg/l 34 50 100 40.5 81 8 Asen mg/l 0.001 0.05 0.1 0.0405 0.08 9 Thuû ng©n mg/l KPH§ 0.005 0.01 0.00405 0.008 10 Cadmi mg/l KPH§ 0.005 0.01 0.00405 0.008 11 Ch× mg/l 0.005 0.1 0.5 0.081 0.4 12 Crom(VI) mg/l KPH§ 0.05 0.1 0.0405 0.08 13 Crom(III) mg/l 0.008 0.2 1 0.162 0.81 14 §ång mg/l 0.06 2 2 1.62 1.62 15 KÏm mg/l 0.31 3 3 2.43 2.43 16 Niken mg/l 0.005 0.2 0.5 0.162 0.4 17 Mangan mg/l 0.07 0.5 1 0.405 0.81 18 S¾t mg/l 0.41 1 5 0.81 4.05 19 ThiÕc mg/l KPH§ 0.2 1 0.162 0.81 20 Xianua mg/l 0.004 0.07 0.1 0.0567 0.081 21 Phªnol mg/l KPH§ 0.1 0.5 0.081 0.4 22 DÇu mì kho¸ng mg/l 0.68 5 5 4.05 4.05 23 DÇu mì ®éng vËt mg/l KPH§ 10 20 8.1 16.2 24 Clorua mg/l 8.5 500 600 405 486 25 Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt l©n h÷u c¬ mg/l 0.003 0.3 1 0.243 4.05 26 Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt clo h÷u c¬ mg/l KPH§ 0.1 0.1 0.081 0.081 27 Sulfua mg/l 0.06 0.2 0.5 0.162 0.4 28 Florua mg/l 0.16 5 10 4.05 8.1 29 Clo d­ mg/l 0.06 1 2 0.81 1.62 30 Amoni (tÝnh theo nit¬) mg/l 3.42 5 10 4.05 8.1 31 Tæng nit¬ mg/l 13.6 15 30 12.15 24.3 32 Tæng photpho mg/l 0.37 4 6 3.24 4.68 33 Coliform MPN/100ml 2800 3000 5000 2430 4050 (Nguån: ViÖn hãa häc C«ng NghiÖp ViÖt Nam) [4] B¶ng 4.4 ChÊt l­îng n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng (tõ NT6-NT8) STT Th«ng sè §vÞ tÝnh KÕt qu¶ TCVN 5945-2005 NT6 NT7 NT8 Cét A Cét B 1 NhiÖt ®é oC 28.7 31.8 29.7 40 40 2 pH mg/l 6.4 8.4 8.3 6-9 5.5-9 3 Mïi Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu Kh«ng khã chÞu 4 Mµu s¾c Co – Pt ë pH=7 16 34 43 20 50 5 BOD5(20oC) mg/l 9.7 132.5 87.5 30 50 6 COD mg/l 16.4 846.1 476.1 50 80 7 ChÊt r¾n l¬ löng mg/l 22 92 87 50 100 8 Asen mg/l KPH§ 0.026 0.029 0.05 0.1 9 Thuû ng©n mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.005 0.01 10 Cadmi mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.005 0.01 11 Ch× mg/l 0.003 0.16 0.14 0.1 0.5 12 Crom(VI) mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.05 0.1 13 Crom(III) mg/l 0.005 0.027 0.024 0.2 1 14 §ång mg/l 0.04 0.32 0.36 2 2 15 KÏm mg/l 0.22 1.37 1.43 3 3 16 Niken mg/l 0.002 0.064 0.058 0.2 0.5 17 Mangan mg/l 0.03 0.26 0.23 0.5 0.1 18 S¾t mg/l 0.31 0.83 1.36 1 5 19 ThiÕc mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.2 1 20 Xianua mg/l KPH§ 0.52 0.38 0.07 0.1 21 Phªnol mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.1 0.5 22 DÇu mì kho¸ng mg/l 0.15 4.72 2.47 5 5 23 DÇu mì ®éng vËt mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 10 20 24 Clorua mg/l 3.5 92.5 89.3 500 600 25 Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt l©n h÷u c¬ mg/l KPH§ 0.021 0.020 0.3 1 26 Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt clo h÷u c¬ mg/l KPH§ KPH§ KPH§ 0.1 0.1 27 Sulfua mg/l 0.05 0.12 0.11 0.2 0.5 28 Florua mg/l 0.13 1.42 0.36 5 10 29 Clo d­ mg/l 0.04 0.14 0.22 1 2 30 Amoni (tÝnh theo nit¬) mg/l 3.15 7.72 6.97 5 10 31 Tæng nit¬ mg/l 6.4 143.5 76.3 15 30 32 Tæng photpho mg/l 0.22 1.91 1.87 4 6 33 Coliform MPN/100ml 2200 2800 2600 3000 5000 (Nguån: ViÖn C«ng NghiÖp ViÖt Nam) [4] + NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch t¹i b¶ng 4.2, b¶ng 4.3, b¶ng 4.4 cho thÊy chÊt l­îng n­íc x¶ t¹i cöa x¶ tõ tr¹m b¬m 420 ra s«ng Th­¬ng cã 3 chØ tiªu v­ît qua TCVN 5945 – 2005 cét A lµ COD vµ BOD5, tæng Nit¬ nh­ng vÉn n»m d­íi tiªu chuÈn B. C¸c mÉu n­íc th¶i cña c¸c c¬ së l©n cËn c«ng ty th¶i chung vµo kªnh 420 bao gåm : t¹i côm d©n c­ sè 01 th¶i vµo hÖ thèng m«i tr­êng, côm d©n c­ sè 05 th¶i vµo kªnh 420, n­íc th¶i cña c«ng ty c¬ khÝ ho¸ chÊt Hµ B¾c, n­íc th¶i cña c«ng ty cæ phÇn ph©n bãn B¾c Giang ®Òu cã chØ tiªu COD, BOD5, tæng nit¬, Amoni, v­ît qu¸ TCVN 5945 – 2005 Cét A. §iÒu ®ã cho thÊy viÖc ¶nh h­ëng cña c¸c nguån th¶i l©n cËn ®Õn chÊt l­îng n­íc th¶i tõ tr¹m b¬m 420 ra s«ng Th­¬ng. C¸c ®¸nh gi¸ cô thÓ vÒ ¶nh h­ëng cña viÖc x¶ th¶i ra s«ng Th­¬ng ®­îc tr×nh bµy t¹i môc 3 3. §¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng cña n­íc th¶i §Ó ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng cña viÖc x¶ th¶i ®Õn chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng, c¬ quan t­ vÊn Trung t©m B¶o vÖ MT vµ AT ho¸ chÊt – ViÖn ho¸ häc C«ng NghiÖp ViÖt Nam ®· sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ bao gåm: - Ph­¬ng ph¸p ®o nhanh c¸c th«ng sè t¹i hiÖn tr­êng - Ph­¬ng ph¸p b¶o tån khèi l­îng c¸c chÊt « nhiÔm C¸c ph­¬ng ph¸p trªn nh»m ph©n tÝch sù ¶nh h­ëng cña viÖc x¶ n­íc th¶i cña c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c vµo nguån n­íc cña s«ng Th­¬ng. Nh÷ng ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng nguån n­íc (v× nguån n­íc s«ng Th­¬ng phÝa th­îng l­u hiÖn ®ang ®­îc lÊy lµm nguån n­íc cÊp, ®Ó sö dông cho môc ®Ých sinh ho¹t cña ng­êi d©n thµnh phè B¾c Giang). a. §¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p ®o nhanh c¸c th«ng sè t¹i hiÖn tr­êng - KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ sù thay ®æi pH, nhiÖt ®é, DO, TDS, ®é dÉn ®iÖn xung quanh vÞ trÝ cöa x¶ b¸n kÝnh 1 km. NhËn xÐt: KÕt qu¶ tõ ph­¬ng ph¸p ®o nhanh c¸c th«ng sè t¹i hiÖn tr­êng cho th¸y c¸c gi¸ trÞ pH, nhiÖt ®é, DO, TTS, ®é dÉn ®iÖn cã sù thay ®æi biÕn thiªn t¹i c¸c vÞ trÝ trªn s«ng Th­¬ng trong b¸n kÝnh kh¶o s¸t 1 km tõ cöa x¶ cña nhµ m¸y. C¸c vÞ trÝ cã gi¸ trÞ thay ®æi c¸c th«ng sè ®o ®¹c lín nhÊt lµ vÞ trÝ cöa x¶ cña nhµ m¸y. C¸c vÞ trÝ cã gi¸ trÞ thay ®æi c¸c th«ng sè ®o ®¹c lín nhÊt lµ: vÞ trÝ cöa x¶ cña nhµ m¸y, vÞ trÝ kªnh t­íi tiªu thuû lîi cô thÓ nh­ sau: - Gi¸ trÞ pH trªn s«ng Th­¬ng ®o¹n qua nhµ m¸y cã gi¸ trÞ tõ 6,48 ®Õn 6,74. Cã 2 gi¸ trÞ thay ®æi lín nhÊt. Gi¸ trÞ thø nhÊt khi ®i qua cöa x¶ cña nhµ m¸y pH cã chiÒu h­íng t¨ng tõ 6,4 ®Õn 6,5 ®iÒu nµy kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn dßng n­íc s«ng Th­¬ng mµ cßn cã lîi cho nguån n­íc nµy v× m«i tr­êng n­íc ë ®©y mang tÝnh axit. Gi¸ trÞ thø hai khi ®i qua ®iÓm th¶i cña kªnh t­íi tiªu thuû lîi gi¸ trÞ pH cã xu h­íng gi¶m tõ 6,68 ®Õn 6,57 pH lu«n ë gi¸ trÞ nhá h¬n 7 ®iÒu ®ã cã ý nghÜa trong n­íc th¶i cña nhµ m¸y hµm l­îng NH3 lµ nhá, l­îng nit¬ tån t¹i chñ yÕu ë d¹ng NH4+. - Gi¸ trÞ DO trªn s«ng Th­¬ng ®o¹n qua nhµ m¸y cã gi¸ trÞ tõ 6,24 ®Õn 7,41 cã 2 gi¸ trÞ thay ®æi lín nhÊt. Gi¸ trÞ lín nhÊt khi ®i qua cöa x¶ cña nhµ m¸y DO cã chiÒu h­íng t¨ng tõ 6,92 ®Õn 7,31 DO t¨ng do n­íc x¶ cuèn theo mét l­îng «xy trong kh«ng khÝ vµo n­íc. §iÒu nµy lµm cho chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng tèt h¬n. Gi¸ trÞ thø hai khi ®i qua ®iÓm th¶i cña kªnh t­íi tiªu thuû lîi cã gi¸ trÞ DO cã xu h­íng gi¶m tõ 7,21 ®Õn 6,23. - Gi¸ trÞ nhiÖt ®é trªn s«ng Th­¬ng ®o¹n qua nhµ m¸y cã gi¸ trÞ tõ 28 ®Õn 29,8. Cã 2 gi¸ trÞ thay ®æi lín nhÊt. Gi¸ trÞ thø nhÊt khi ®i qua cöa x¶ cña nhµ m¸y nhiÖt ®é cã chiÒu h­íng t¨ng tõ 29,4 ®Õn 30,8. Gi¸ trÞ thø hai khi ®i qua ®iÓm th¶i cña kªnh t­íi tiªu thuû lîi gi¸ trÞ nhiÖt ®é cã xu h­íng t¨ng tõ 28,4 ®Õn 28,8. b. §¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p b¶o toµn khèi l­îng c¸c chÊt « nhiÔm. Ph­¬ng ph¸p nµy x¸c ®Þnh khi gi¶ thiÕt lµ c¸c chÊt « nhiÔm ë n­íc th¶i cña nhµ m¸y sau khi ®i vµo nguån n­íc tiÕp nhËn cña s«ng Th­¬ng sÏ kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn ®æi chÈt trong nguån n­íc nh­: + L¾ng ®äng, tÝch luü, gi¶i phãng c¸c chÊt « nhiÔm ( vÝ dô qu¸ tr×nh l¾ng ®äng tÝch lòy phètpho trong ph©n tÝch vµ gi¶i phãng chóng tõ trÇm tÝch do qu¸ tr×nh x¸o trén hoÆc do hµm l­îng oxi hoµ tan thÊp). + TÝch ®äng c¸c chÊt « nhiÔm trong thùc vËt, ®éng vËt thuû sinh (vÝ dô qu¸ tr×nh tÝch ®äng sinh häc c¸c kim lo¹i nÆng vµ thuèc trõ s©u trong c¸) + T­¬ng t¸c vËt lý ho¸ häc vµ sinh häc cña c¸c chÊt « nhiÔm trong nguån n­íc (vÝ dô c¸c hîp chÊt h÷u c¬ lµm gi¶m l­îng oxi hoµ tan trong n­íc s«ng) + Sù bay h¬i c¸c chÊt « nhiÔm ra khái nguån n­íc (th­êng x¶y ra víi c¸c hîp chÊt dÔ bay h¬i) Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn n­íc th¶i cña nguån n­íc ®èi víi chÊt « nhiÔm ®ang ®¸nh gi¸ ®­îc tÝnh to¸n theo c«ng thøc sau: Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña nguån n­íc ®èi víi chÊt « nhiÔm » T¶i l­îng « nhiÔm tèi ®a cña chÊt « nhiÔm - T¶i l­îng « nhiÔm s½n cã trong nguån n­íc cña chÊt « nhiÔm - KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng ®iÓm th­îng l­u tr­íc cöa x¶ do TT b¶o vÖ m«i tr­êng vµ AT ho¸ chÊt - ViÖn ho¸ häc c«ng nghÖp ViÖt Nam thùc hiÖn t¹i b¶ng 4.5 ®èi víi c¸c th«ng sè « nhiÔm chÝnh:TSS, BOD5, COD, As, Pb, Cu, Fe, F-, NH4, DÇu mì. B¶ng 4.5. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng ®iÓm th­îng l­u tr­íc cöa x¶ 500m vµ t¹i cöa x¶ ra s«ng Th­¬ng Th«ng sè TSS BOD5 COD Pb Cu Fe F Amoni DÇu mì §iÓm th­îng l­u tr­íc cöa x¶ 500m Cs(mg/l) 26 5.7 12.2 0.007 0.08 0.34 0.13 0.17 0.012 T¹i cöa x¶ ra s«ng Th­¬ng Ct(mg/l) 34 31.5 47.3 0.005 0.06 0.41 0.16 3.42 0.68 - KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc th¶i cña nhµ m¸y t¹i kªnh 420 do TT b¶o vÖ MT vµ AT ho¸ chÊt - ViÖn ho¸ häc c«ng nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn t¹i b¶ng 4.6 ®èi víi c¸c th«ng sè « nhiÔm chÝnh: TSS, BOD5, COD, As, Pb, Cu, Fe, F-, NH4, DÇu mì. [9] - Tr×nh tù ®¸nh gi¸: * TÝnh to¸n t¶i l­îng « nhiÔm tèi ®a cña chÊt « nhiÔm: T¶i l­îng tèi ®a chÊt « nhiÔm mµ nguån n­íc cã thÓ tiÕp nhËn ®èi víi mét chÊt « nhiÔm cô thÓ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Lt®= ( Qs + Qt ) * Ctc *86.4 - Qs = 30 (m3/s) l­u l­îng dßng ch¶y tøc thêi nhá nhÊt ë ®o¹n s«ng Th­¬ng ®o¹n qua nhµ m¸y. - Qt = 2.2 (m3/s) l­u l­îng n­íc th¶i lín nhÊt cña nhµ m¸y. - Lt® (kg/ngµy) lµ t¶i l­îng « nhiÔm tèi ®a cña nguån n­íc ®èi víi chÊt « nhiÔm. - Ctc (mg/l) lµ gi¸ trÞ giíi h¹n nång ®é chÊt « nhiÔm theo QCVN 08: 2008/ BTNMT quy chuÈn kü thuËt quèc gia vÒ chÊt l­îng n­íc mÆt. - 84.6 lµ hÖ sè chuyÓn ®æi ®¬n vÞ thø nguyªn tõ (m3/s) * (mg/l) sang (kg/ngµy) B¶ng 4.6: T¶i l­îng tèi ®a chÊt « nhiÔm mµ nguån n­íc cã thÓ tiÕp nhËn. Th«ng sè TSS BOD5 COD Pb Cu Fe F Amoni DÇu mì (Qs + Qt) (m3/s) 32.2 32.2 32.2 32.2 32.2 32.2 32.2 32.2 32.2 Ctc (mg/l) 30 6 15 0.02 0.2 1 1.5 0.2 0.02 Lt® (kg/ngµy) 83462 16692 41731 55.642 556.42 2782.1 4173 556.416 55.642 * TÝnh to¸n t¶i l­îng « nhiÔm cã s½n trong nguån n­íc tiÕp nhËn. T¶i l­îng « nhiÔm cã s½n trong nguån n­íc tiÕp nhËn ®èi víi mét chÊt « nhiÔm cô thÓ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Ln = Qs * Cs * 86.4 - Ln (kg/ngµy): Lµ t¶i l­îng « nhiÔm cã s½n trong nguån n­íc tiÕp nhËn. - Cs (mg/l): Lµ gi¸ trÞ nång ®é cùc ®¹i cña chÊt « nhiÔm trong nguån n­íc tr­íc khi tiÕp nhËn n­íc th¶i. B¶ng 4.7: T¶i l­îng « nhiÔm cã s½n trong nguån n­íc tiÕp nhËn Th«ng sè TSS BOD5 COD Pb Cu Fe F Amoni DÇu mì Qs (m3/s) 30 30 30 30 30 30 30 30 30 Cs (mg/l) 26 5.7 12.2 0.07 0.08 0.34 0.13 0.17 0.012 Ln (kg/ngµy) 67329 14774 31622 18.144 207.36 881.28 337 440.64 31.104 * TÝnh to¸n t¶i l­îng « nhiÔm cña chÊt « nhiÔm ®­a vµo nguån n­íc tiÕp nhËn. T¶i l­îng « nhiÔm cña mét sè chÊt « nhiÔm cô thÓ tõ nguån x¶ th¶i ®­a vµo nguån tiÕp nhËn ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Lt = Qt * Ct * 86.4. - Lt (kg/ngµy) lµ t¶i l­îng « nhiÔm trong nguån th¶i. - Ct (mg/l) lµ gi¸ trÞ nång ®é cùc ®¹i cña chÊt « nhiÔm trong n­íc th¶i. B¶ng 4.8. T¶i l­îng « nhiÔm cña mét sè chÊt « nhiÔm cô thÓ tõ nguån x¶ th¶i ®­a vµo nguån n­íc tiÕp nhËn. Th«ng sè TSS BOD5 COD Pb Cu Fe F Amoni DÇu mì Qt (m3/s) 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 Ct (mg/l) 34 31.5 47.3 0.005 0.06 0.41 0.16 3.42 0.68 Lt (kg/ngµy) 6462.7 5988 8990.8 0.9504 11.405 770933 30.41 650.074 129.25 * TÝnh to¸n kh¶ n¨ng tiÕp nhËn n­íc th¶i. Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn t¶i l­îng « nhiÔm cña nguån n­íc ®èi víi mét sè chÊt « nhiÔm cô thÓ tõ mét ®iÓm x¶ th¶i ®¬n lÎ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Ltn = (Lt® - Ln -Lt ) * Fs Trong ®ã: Fs lµ hÖ sã an toµn, gi¸ trÞ cña hÖ sè ®­îc chän gi¸ trÞ nhá nhÊt lµ 0.3. B¶ng 4.9. Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn t¶i l­îng « nhiÔm cña nguån n­íc ®èi víi mét chÊt « nhiÔm cô thÓ Th«ng sè TSS BOD5 COD Pb Cu Fe F Amoni DÇu mì Ltn (kg/ngµy) 4803.8 -2035 559.01 18.274 168.83 911.43 1903 -267.15 -52.358 KÕt qu¶ t¹i b¶ng 4.10 cho thÊy n­íc s«ng Th­¬ng ®· hÕt kh¶ n¨ng chÞu t¶i tøc thêi ®èi víi viÖc tiÕp nhËn c¸c chÊt « nhiÔm tõ cöa x¶ cña nhµ m¸y ®èi víi th«ng sè BOD5, Amoni, DÇu mì (KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña s«ng Th­¬ng ®èi víi c¸c th«ng sè BOD5, Amoni ®­îc tr×nh bµy t¹i môc 7 ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng tæng hîp). 4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng vµ hÖ sinh th¸i thuû sinh Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ hÖ sinh th¸i thuû sinh trªn s«ng Th­¬ng khu vùc c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c vµ khu vùc th­îng l­u, h¹ l­u so víi ®iÓm x¶ n­íc th¶i cña c«ng ty do viÖn tµi nguyªn sinh th¸i thùc hiÖn vµo th¸ng 6 n¨m 2009 cho thÊy: - Thµnh phÇn thuû sinh vËt t¹i c¸c tr¹m kh¶o s¸t trªn s«ng Th­¬ng khu vùc c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c lµ thÊp víi 35 loµi TV næi, 27 loµi §V næi, 6 loµi §V ®¸y vµ 39 loµi c¸. - Cã Ýt loµi thuû sinh vËt chØ thÞ cho c¸c thuû vùc giµu dinh d­ìng (« nhiÔm h÷u c¬) thuéc t¶o m¾t (Euglenophyta) t¶o lôc (Chlorophyta) vµ t¶o lam (Cillatoria) trong thùc vËt næi vµ nhãm Rotatoria thuéc ®éng vËt næi. Tuy nhiªn thµnh phÇn loµi Ýt vµ mËt ®é kh«ng ®¸ng kÓ, kh«ng thÓ hiÖn râ møc ®é nhiÔm bÈn cña chÊt h÷u c¬. - Thµnh phÇn thuû sinh vËt thÊp do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng nh­ « nhiÔm do c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi, khai th¸c qu¸ møc víi nhiÒu h×nh thøc mang tÝnh huû diÖt. - Thµnh phÇn vµ mËt ®é sinh vËt næi, sinh vËt ®¸y khu vùc cöa x¶ thÊp h¬n khu vùc th­îng l­u vµ h¹ l­u chøng tá chÊt l­îng n­íc khu vùc cöa x¶ lµ kh«ng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña thuû sinh vËt. Tuy nhiªn khu vùc h¹ l­u sau cöa x¶ thµnh phÇn vµ mËt ®é thuû sinh vËt cã xu h­íng håi phôc, chøng tá chÊt l­îng n­íc ®· tèt lªn do pha lo·ng vµ kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña thuû vùc. 5.T¸c ®éng ®Õn chÕ ®é thuû v¨n dßng ch¶y - L­u vùc dßng ch¶y trªn s«ng Th­¬ng vµo thêi ®iÓm nhá nhÊt lµ 30m3/s. - L­u vùc dßng ch¶y trªn s«ng Th­¬ng vµo thêi ®iÓm lín nhÊt lµ 1325m3/s - L­u l­îng x¶ th¶i lín nhÊt cña nhµ m¸y vµo s«ng Th­¬ng lµ 2.2m3/s Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ l­u l­îng dßng ch¶y s«ng Th­¬ng vµo thêi ®iÓm nhá nhÊt vµ l­u l­îng x¶ th¶i lín nhÊt cña nhµ m¸y cho thÊy, l­u l­îng x¶ th¶i cña nhµ m¸y b»ng 7.3% l­u l­îng dßng ch¶y trªn s«ng. Do vËy, n­íc th¶i cña c«ng ty Ýt ¶nh h­ëng ®Õn chÕ ®é thuû v¨n dßng ch¶y cña s«ng Th­¬ng. 6. §¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng tæng hîp §¸nh gi¸ t¸c ®éng tæng hîp cña viÖc x¶ th¶i cña c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c ra s«ng Th­¬ng dùa trªn: - KÕt qu¶ ch¹y m« h×nh tù lµm s¹ch trªn s«ng Th­¬ng. - KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng t¹i b¶ng 3.1. L­u l­îng tÝnh to¸n dùa trªn sè liÖu l­u l­îng t¹i ®o¹n s«ng gÇn cöa x¶ cña c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c. - Víi 3 cöa x¶: Ngßi Xu©n H­¬ng ch¶y ra nhµ m¸y s¶n xuÊt giÊy vµ cöa x¶ 420 c«ng ty TNHH vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c - L­u l­îng n­íc trªn s«ng thay ®æi theo c¸c mïa víi c¸c sè liÖu sau: + L­u l­îng cao 1325m3/s. + L­u l­îng thÊp 60m3/s. + L­u l­îng cùc thÊp 30m3/s. - KÕt qu¶ tÝnh to¸n (sö dông m« h×nh STREAMI) dùa trªn c¸c sè liÖu vÒ hai mÆt c¾t (tr­íc vµ sau cöa x¶) gÇn cöa x¶ cña nhµ m¸y ®¹m Hµ B¾c. Sè liÖu vÒ mÆt c¾t tr­íc vµ sau cöa x¶ ®­îc gi¶ thiÕt lµ nh­ nhau trong b¸n kÝnh 15km xung quanh cöa x¶ 420 cña nhµ m¸y nh­ sau: MÆt c¾t s«ng Th­¬ng (Th¸ng V - 2000). 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 0 50 100 150 200 (Kho¶ng c¸ch m) H×nh 4.11 MÆt c¾t s«ng Th­¬ng khu vùc tr­íc cöa x¶ 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 0 25 50 75 100 125 150 175 Kho¶ng c¸ch (m) H×nh 4.12 MÆt c¾t s«ng Th­¬ng khu vùc sau cöa x¶ L­u l­îng x¶ cña c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ hãa chÊt Hµ B¾c (tr¹m b¬m 420) ®­îc tÝnh ë møc phæ biÕn lµ 8000 m3/h (2.2m3/s). L­u l­îng x¶ cña nhµ m¸y giÊy lµ 100m3/ngµy, l­u l­îng n­íc ngßi Xu©n H­¬ng lµ 5000m3/ngµy vµo mïa m­a. Bè trÝ c¸c cöa x¶ vµo dßng ch¶y s«ng Th­¬ng nh­ sau: Xả nhà máy giấy Ngòi Xuân Hương Cửa xả 420 Sông Thương H×nh 4.13. Bè trÝ c¸c cöa x¶ vµo dßng ch¶y s«ng Th­¬ng - KÕt qu¶ ch¹y m« h×nh ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña dßng s«ng ®èi víi c¸c th«ng sè BOD, tæng Nit¬, Amoni vµo c¸c thêi ®iÓm l­u l­îng n­íc lín nhÊt vµ nhá nhÊt cho kÕt qu¶ nh­ c¸c h×nh sau: Tæng N (l­u l­îng cao: 1040m3/s) km 0 5 10 15 20 0.205 0.2 0.195 0.19 0.185 0.18 0.175 H×nh 4.14. M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi tæng N khi l­u l­îng n­íc s«ng > 1000m3/s Tæng N (l­u l­îng cùc thÊp: 30m3/s) km 0 5 10 15 20 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 TN (mg/l) 4.15. M« h×nh lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi tæng N khi l­u l­îng n­íc s«ng <30m3/s Víi l­u l­îng trªn 1000m3/s kh¶ n¨ng chÞu t¶i vµ tù lµm s¹ch cña dßng ch¶y rÊt tèt kÕt qu¶ ®­îc chøng minh t¹i h×nh 4.16. 0 2.5 4.9 7.4 9.9 12.3 14.8 4.8 3.2 1.6 0 BOD mg/l H×nh 4.16. M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi BOD khi l­u l­îng n­íc s«ng > 1000m3/s. Víi l­u l­îng nguy hiÓm (30m3/s), BOD sÏ v­ît qua gi¸ trÞ tiªu chuÈn (6mg/l) kÕt qu¶ ch¹y m« h×nh t¹i h×nh 4.17. 0 2.5 4.9 7.4 9.9 12.3 14.8 6.8 4.5 2.3 0 BOD mg/l H×nh 4.17: M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi BOD khi l­u l­îng n­íc s«ng < 30m3/s. L­u l­îng tèi thiÓu ®ñ søc chÞu t¶i lµ 45m3/s. Khi ®ã BOD ch¹m møc giíi h¹n (6mg/s) kÕt qu¶ ch¹y m« h×nh t¹i 4.18. 0 2.5 4.9 7.4 9.9 12.3 14.8 6.1 4.1 2.0 0 BOD mg/l H×nh 4.18: M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi BOD khi l­u l­îng n­íc s«ng » 45m3/s. Tuy nhiªn tõ c¬ së d÷ liÖu vÒ l­u l­îng s«ng Th­¬ng ®o¹n ch¶y qua c«ng ty (gÇn tr¹m Phñ L¹ng Th­¬ng) c¸c sè liÖu trong giai ®o¹n tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2008 cho thÊy tÇn xuÊt xuÊt hiÖn l­u l­îng nhá h¬n 45m3/s kho¶ng 3- 4% . - T­¬ng tù ®o trªn thùc tÕ, DO biÕn ®æi kh«ng nhiÒu do t¸c ®éng cña x¶ th¶i kÓ c¶ x¶ th¶i ë mïa c¹n (60m3/s) - BiÕn ®æi BOD do th¶i khi l­u l­îng s«ng lín ( trªn 1000m3/s) lµ rÊt nhá kho¶ng 0.02 ®¬n vÞ, cßn khi n­íc rÊt c¹n (30m3/s) møc biÕn ®æi cì 1 ®¬n vÞ. - ViÖc x¶ th¶i cã g©y biÕn ®æi vÒ tæng N còng nh­ hµm l­îng Amoni râ rÖt h¬n. + Khi l­u l­îng cao (trªn 1000m3/s) 0.4 ®¬n vÞ tæng N + Khi l­u l­îng thÊp (60m3/s) 0.7 ®¬n vÞ. + Khi l­u l­îng rÊt thÊp (30m3/ s) hµm l­îng Amoni (NH4+) biÕn ®æi ®¸ng kÓ (0.7 - 0.75) ®¬n vÞ. PHÇN VKÕT LUËN Vµ §Ò NGHÞ 1. KÕt luËn - Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy chÊt l­îng n­íc th¶i t¹i cöa x¶ tõ tr¹m b¬m 420 ra s«ng Th­¬ng cã 3 chØ tiªu v­ît qu¸ TCVN 5945 - 2005 cét A lµ COD vµ BOD5, tæng N nh­ng vÉn d­íi tiªu chuÈn B. - ViÖc x¶ th¶i cña c«ng ty t¹i cöa th¶i 420 kh«ng lµm biÕn ®æi vÒ chÕ ®é dßng ch¶y (2.2 m3/s so víi trªn 1000m3/s) - ChÊt l­îng n­íc mïa m­a hÇu nh­ ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ vÒ BOD vµ tæng N còng nh­ Amoni. - Mïa c¹n ®Æc biÖt lµ khi n­íc rÊt c¹n, cöa x¶ 420 cã g©y ra biÕn ®éng vÒ chÊt l­îng n­íc, ®Æc biÖt lµ tæng N vµ Amoni. Tuy nhiªn trong nh÷ng ngµy n­íc rÊt c¹n, cÇn gi¶m khèi l­îng n­íc x¶ ra kªnh 420 ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña dßng ch¶y. 2. §Ò nghÞ Do c«ng ty ho¹t ®éng tõ nh÷ng n¨m 1975, hÖ thèng tho¸t n­íc cña c«ng ty ch¶y chung víi n­íc th¶i cña c¸c khu d©n c­ vµ c¸c nhµ m¸y l©n cËn, mïa m­a n­íc m­a trªn mÆt b»ng xung quanh ch¶y vµo hÖ thèng tho¸t n­íc cña c«ng ty víi sè l­îng lín mµ ch­a ®­îc t¸ch riªng, lµm khã kh¨n cho viÖc ®¸nh gi¸ vµ thu gom xö lý. C«ng ty ch­a x©y dùng kiªn cè hãa hÖ thèng xö lý n­íc th¶i tËp trung ë khu vùc hå l¾ng vµ hå m«i tr­êng. Nªn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm nguån n­íc th¶i nh­: + Thi c«ng tr¹m b¬m tuÇn hoµn x­ëng NhiÖt. + TriÓn khai thùc hiÖn dù ¸n c¶i t¹o më réng s¶n xuÊt. + X©y dùng hÖ thèng xö lý n­íc th¶i tËp trung. + C«ng ty tù lÊy mÉu ph©n tÝch quan tr¾c ®o ®¹c gi¸m s¸t chÊt l­îng n­íc ®Þnh k×. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tµi liÖu trong n­íc. 1. C«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ hãa chÊt Hµ B¾c n¨m 2009 §Ò ¸n b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi c«ng tr×nh c¶i t¹o kü thuËt 2. NguyÔn Xu©n Nguyªn (2003) N­íc th¶i vµ c«ng nghÖ xö lý n­íc th¶i, Nxb Khoa häc vµ kü thuËt, trung t©m t­ vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc s¹ch vµ m«i tr­êng. 3. Së Tµi Nguyªn M«i Tr­êng vµ Nhµ §Êt Hµ Néi n¨m 2008 vÒ nhu cÇu n­íc sinh ho¹t, n­íc th¶i, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp, bÖnh viÖn trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi .4. ViÖn C«ng NghiÖp ViÖt Nam n¨m 2009 trung t©m b¶o vÖ m«i tr­êng vµ an toµn hãa chÊt Tµi liÖu n­íc ngoµi 5. Metcalf and Eddy, 1979, trÝch bëi Chongrak 1989 6. US Geological Survey. 7. Wastewater Engineering: Treatment, Diposal, Reuse, 1989 C¸c trang webside truy cËp: 8. 9. 10. Môc lôc 2.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c: 17 2.1.2 HiÖn tr¹ng c¸c thµnh phÇn m«i tr­êng n­íc 21 2.1.3 C¸c lo¹i n­íc th¶i cã trong nguån th¶i: 24 2.2 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 25 PHÇN IV KÕT QU¶ NGHI£N CøU 31 C¸c chØ tiªu theo néi dung nghiªn cøu 31 1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng c¸c c«ng tr×nh xö lý n­íc th¶i 31 1.1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng hÖ thèng xö lý n­íc: 31 1.2 M« t¶ c«ng tr×nh x¶ n­íc th¶i 35 2. KÕt qu¶ ph©n tÝch n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng 35 3. §¸nh gi¸ møc ®é t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng cña n­íc th¶i 40 4. §¸nh gi¸ t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng vµ hÖ sinh th¸i thuû sinh 45 5.T¸c ®éng ®Õn chÕ ®é thuû v¨n dßng ch¶y 46 6. §¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng tæng hîp 46 PHÇN V KÕT LUËN Vµ §Ò NGHÞ 53 1. KÕt luËn 53 2. §Ò nghÞ 53 Danh môc c¸c b¶ng biÓu B¶ng 2.1: Ph©n bè vµ d¹ng cña n­íc trªn Tr¸i ®Êt 5 B¶ng 2.2: §Æc tÝnh cña n­íc th¶i sinh ho¹t (mg/l) 10 B¶ng 2.3: C¸c chÊt « nhiÔm quan träng cÇn chó ý ®Õn 13 trong qu¸ tr×nh xö lý n­íc th¶i 13 B¶ng 2.4: C¸c ph­¬ng ph¸p xö lý n­íc th¶i 14 B¶ng 3.1: ChÊt l­îng m«i tr­êng n­íc mÆt tõ NM1-NM3 22 B¶ng 3.2. ChÊt l­îng m«i tr­êng n­íc t¹i m¸ng N«ng Giang 23 B¶ng 3.3: B¶ng tæng hîp c¸c lo¹i n­íc th¶i vµ l­u l­îng 25 cã trong nguån th¶i 25 B¶ng 4.1 Th«ng sè kü thuËt hÖ thèng hå l¾ng vµ hå m«i tr­êng 33 B¶ng 4.2 ChÊt l­îng n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng 36 ( tõ NT1 ®Õn NT4) 36 B¶ng 4.3 ChÊt l­îng n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng NT5 37 B¶ng 4.4 ChÊt l­îng n­íc th¶i tr­íc khi th¶i ra s«ng Th­¬ng (tõ NT6-NT8) 39 B¶ng 4.5. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc s«ng Th­¬ng 42 ®iÓm th­îng l­u tr­íc cöa x¶ 500m vµ t¹i cöa x¶ ra s«ng Th­¬ng 42 B¶ng 4.6: T¶i l­îng tèi ®a chÊt « nhiÔm mµ nguån n­íc cã thÓ tiÕp nhËn. 43 B¶ng 4.7: T¶i l­îng « nhiÔm cã s½n trong nguån n­íc tiÕp nhËn 44 B¶ng 4.8. T¶i l­îng « nhiÔm cña mét sè chÊt « nhiÔm cô thÓ 44 tõ nguån x¶ th¶i ®­a vµo nguån n­íc tiÕp nhËn. 44 B¶ng 4.9. Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn t¶i l­îng « nhiÔm cña nguån n­íc 45 ®èi víi mét chÊt « nhiÔm cô thÓ 45 Danh môc c¸c h×nh vÏ H×nh 1: Vßng tuÇn hoµn n­íc trong tù nhiªn 4 2.1.1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 17 H×nh 4.1: S¬ ®å thu gom n­íc th¶i s¶n xuÊt cña c«ng ty 31 H×nh 4.2: S¬ ®å c«ng nghÖ xö lý n­íc th¶i lß h¬i x­ëng NhiÖt 32 H×nh 4.3: S¬ ®å c«ng nghÖ xö lý n­íc th¶i lµm m¸t c«ng ®o¹n tinh chÕ khÝ 34 H×nh 4.11 MÆt c¾t s«ng Th­¬ng khu vùc tr­íc cöa x¶ 47 H×nh 4.12 MÆt c¾t s«ng Th­¬ng khu vùc sau cöa x¶ 48 H×nh 4.13. Bè trÝ c¸c cöa x¶ vµo dßng ch¶y s«ng Th­¬ng 49 H×nh 4.14. M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi tæng N 49 khi l­u l­îng n­íc s«ng > 1000m3/s 49 4.15. M« h×nh lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi tæng N 50 khi l­u l­îng n­íc s«ng <30m3/s 50 H×nh 4.16. M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi BOD 50 khi l­u l­îng n­íc s«ng > 1000m3/s. 50 H×nh 4.17: M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi BOD 51 khi l­u l­îng n­íc s«ng < 30m3/s. 51 H×nh 4.18: M« h×nh tù lµm s¹ch cña S«ng Th­¬ng ®èi víi BOD 51 khi l­u l­îng n­íc s«ng » 45m3/s. 51 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BOD5:(Biochemical Oxygen Demand) Lượng oxy hòa tan mà quá trình sinh học phân hủy chất hữu cơ sử dụng trong 5 ngày COD:(Chemical Oxygen Demand) Lượng oxy cần thiết để oxy hóa tất cả các hợp chất vô cơ và hữu cơ trong nước. DO: (Oxygen Demand) L­îng Oxy hòa tan trong n­íc cÇn thiÕt cho sù h« hÊp cña vi sinh vËt NM1: Mẫu nước sông Thương ( cách cửa xả về phía thượng nguồn 500m) NM2: Mẫu nước sông Thương (cách phân xưởng than về phía thượng nguồn 100m) NM3: Mẫu nước sông Thương ( phía dưới cửa xả 500m) NM4: Mẫu nước kênh Nông Giang trạm 420 NM5: Mẫu nước kênh Nông Giang cách trạm bơm 420 của công ty 200m NT1: Nước thải cụm dân cư 01 thải vào hệ thống hồ môi trường. NT2: Nước thải cụm dân cư 05 thải vào kênh 420. NT3: Nước thải của công ty Cơ khí hoá chất Hà Bắc. NT4: Nước thải của công ty Cổ phần phân bón Bắc Giang. NT5: Mẫu nước tại cửa xả từ trạm bơm 420 ra sông Thương. NT6: Mẫu nước trên đường 10 NT7: Mẫu nước vào hồ môi trường số1 NT8: Mẫu nước ra khói hồ môi trường số 3 QCVN - 08: 2008/ BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng mặt nước. KPHĐ: Không phát hiện được TCVN 5945 - 2005: Nước thải công nghiêp tiêu chuẩn thải TDS: Tổng chất rắn hòa tan TNHH: Trách nhiệm hữu hạn ODA:(Official Development Assistance) Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc lµ 1 h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi