Phân tích vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc bảo đảm pháp chế trong quản lí hành chính nhà nước

A. LỜI MỞ ĐẦU Trong kỳ họp thứ tám Quốc hội khóa XII vừa qua, vấn đề khiếu nại, tố cáo được đề cập đến như một vấn đề vô cùng nổi cộm và bức thiết. Quốc hội đã cho ý kiển về dự thảo luật khiếu nại, tố cáo và tách hai luật này thành Luật khiếu nại và Luật Tố cáo. Tại phiên thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật tố cáo, các vấn đề như quy định chủ thể quyền tố cáo; Các hình thức tố cáo và các quy định bảo vệ người tố cáo là những nội dung trọng tâm được nhiều đại biểu Quốc hội thảo luận và đóng góp ý kiến. Tại sao Khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo lại được quan tâm đến vậy, lý do chính là vì vai trò quan trọng của hoạt động này trong bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa. Bài viết của em nội dung chính chính là xoay quanh vấn đề này : vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc bảo đảm pháp chế trong quản lí hành chính nhà nước. B. NỘI DUNG I. Bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước. Pháp chế là một phạm trù rộng lớn, không chỉ chứa đựng nội dung pháp luật mà còn chứa đựng những nội dung chính trị, xã hội, con người. Nói đến pháp chế trong quản lí hành chính nhà nước là nhấn mạnh đến trật tự pháp luật nhằm bảo vệ và phát triển quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, củng cố và duy trì địa vị pháp lí hành chính của các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội. Nội dung cơ bản nhất của pháp chế là : sự triệt để tôn trọng pháp luật của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân. Vì vậy, bảo đảm pháp chế chính là phải củng cố việc xây dựng cơ chế, phương tiện, phương pháp và cách thức nhằm làm cho pháp luật được thực hiện hiệu quả trong thực tế, đem lại lợi ích cho Nhà nước, cho xã hội và cho người lao động. Bảo đảm pháp chế là tổng thể các biện pháp, phương tiện tổ chức pháp lý do các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân áp dụng nhằm thực hiện chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan Nhà nước và các tổ chức ấy cũng như việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân. Một trong những quyền và nghĩa vụ nhằm đảm bảo pháp chế chính là quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được quy định trong Điều 74 Hiến pháp năm 1992 : “ Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào. Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước xem xét và giải quyết trong thời hạn pháp luật quy định. ...” II. Khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo. 1. Khiếu nại, tố cáo a. Khiếu nại Dưới góc độ pháp lý thì khiếu nại là : “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức, hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình” (khoản 1 Điều 2 Luật Khiếu nại tố cáo 1998, sửa đổi bổ sung năm 2005). Như vậy : khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức chịu tác động trực tiếp của quyết định hành chính hay hành vi hành chính hoặc là đề nghị của cán bộ, công chức chịu tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan, tổ chức hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận thức chủ quan của người khiếu nại khi họ cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ có thể kết luận là có sự vi phạm hay không sau khi đã xem xét một cách khách quan và thận trọng nội dung vụ việc cùng những tài liệu và chứng cứ có liên quan. Quyền khiếu nại của công dân xuất hiện trong mối liên hệ với quá trình thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Theo Khoản 3 Điều 2 Luật khiếu nại, tố cáo, chủ thể của việc khiếu nại bao gồm công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức. Cá nhân, tổ chức nước ngoài cũng được quyền khiếu nại, tuy nhiên công dân Việt Nam là chủ thể sử dụng quyền khiếu nại thường xuyên và tích cực nhất. Chủ thể thực hiện quyền khiếu nại phải là người có năng lực hành vi đầy đủ và phải tự mình thực hiện quyền khiếu nại. Quá trình các chủ thể thực hiện quyền khiếu nại chính là quá trình cung cấp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền các tài liệu, chứng cứ về sự vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể từ phía cơ quan và người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước. Về đối tượng của khiếu nại, theo Luật khiếu nại, tố cáo sửa đổi, bổ sung năm 2005 bao gồm: quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. b. Tố cáo Dưới góc độ pháp lý, tố cáo là : việc công dân theo thủ tục do Luật này quy định, báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức” (khoản 2 Điều 2Luật Khiếu nại tố cáo 1998, sửa đổi bổ sung năm 2005). Như vậy, công dân dù bị ảnh hưởng trực tiếp hay không bị ảnh hưởng bởi hành vi vi phạm pháp luật là đối tượng của việc tố cáo đều có quyền thực hiện việc tố cáo khi biết được có hành vi vi phạm pháp luật xảy ra trong đời sống xã hội. Công dân có thể cung cấp các thông tin về hành vi vi phạm pháp luật cho các cơ quan nhà nước, nhưng khác với khiếu nại, tố cáo luôn được gửi tới cơ quan nhà nước có thẩm quyền, theo một trình tự thủ tục do pháp luật quy định và người tố cáo luôn là chủ thể xác định, có những quyền, nghĩa vụ được quy định trong Luật khiếu nại, tố cáo. Thực hiện quyền tố cáo chính là việc tỏ rõ trách nhiệm của công dân không chỉ trong việc giám sát hoạt động quản lý của Nhà nước để xây dựng bộ máy nhà nước ngày càng trong sạch, vững mạnh mà còn đối với cả việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước để đây thực sự là những “người đại biểu của nhân dân”, góp phần ngăn chặn, tiến tới loại trừ những hành vi quan liêu, hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu quần chúng của một bộ phận cán bộ công chức nhà nước. Tóm lại, quyền khiếu nại và quyền tố cáo là những quyền chính trị cơ bản của công dân, là phương tiện bảo đảm cho việc thực hiện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, lợi ích của Nhà nước, lợi ích của xã hội. Đồng thời đó cũng là nguồn thông tin quan trọng về tình trạng pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước, nó góp phần củng cố mối liên hệ giữa nhà nước và công dân. Tuy nhiên, khiếu nại, tố cáo không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công dân, công dân có nghĩa vụ phải cung cấp thông tin một cách chính xác cho cơ quan Nhà nước. 2. Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo. Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo là một hoạt động bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước, bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, xã hội, bảo vệ trật tự kỷ cương, trật tự pháp luật, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật. Vì vậy, hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành hính trước hết phải tuân thủ theo nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa. Giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước là hoạt động kiểm tra, xác minh, kết luận về tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại hay hành vi bị tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính để có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức và lợi ích chung của Nhà nước và xã hội. III. Vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước. Khiếu nại, tố cáo là hình thức đặc biệt để nhân dân lao động trực tiếp tham gia vào quản lý nhà nước và quản lý xã hội. Quyền khiếu nại, tố cáo là một trong những quyền và nghĩa vụ chính trị - pháp lý của công dân, nó không tồn tại độc lập mà liên quan chặt chẽ với các quyền tự do khác của công dân trong mối quan hệ tổng hòa của sự thống nhất các quyền và nghĩa vụ của công dân. Vì thế, việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân có vai trò to lớn trong việc mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần tích cự vào việc tăng cường và bảo đảm pháp chế. Thông qua hoạt động khiếu nại, tố cáo của công dân mà nhiều hành vi tham nhũng, lãng phí, vi phạm dân chủ được làm sáng tỏ, góp phần làm cho bộ máy nhà nước thêm trong sạch, củng cố lòng tin của nhân dân lao động đối với Đảng và Nhà nước ta. Cụ thể, vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước được thể hiện như sau: - Trong mối quan hệ giữa chủ thế quản lý – Nhà nước và đối tượng quản lý – công dân thì khiếu nại, tố cáo là kênh “thông tin ngược” từ đối tượng quản lý đến chủ thể quản lý về những tồn tại, khiếm khuyết của quản lý nhà nước. Thông qua khiếu nại và giải quyết khiếu nại, nhà nước kiểm tra, giám sát hoạt động của bộ máy và hoàn thiện hoạt động quản lý của mình. Khiếu nại là một kênh thông tin có giá trị chân thực, khách quan phản ánh hoạt động của quyền lực nhà nước, do đó khiếu nại còn được coi là công cụ để công dân giám sát việc thực thi quyền lực nhà nước. Tố cáo phản ánh hoạt động tiêu cực, bất ổn của bộ máy nhà nước và đội ngũ cán bộ, nhân viên nhà nước, là nguồn thông tin quan trọng được cơ quan nhà nước tiếp nhận, xử lý, góp phần tích cực vào việc tăng cường và bảo đảm pháp chế. Do đó, tố cáo là phương thức để công dân giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước và bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của xã hội và của công dân. - Quyền khiếu nại, quyền tố cáo là một trong những quyền cơ bản, quyền tự do dân chủ quan trọng của công dân được Hiến pháp ghi nhận và bảo đảm thực hiện. Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân không tồn tại độc lập mà liên quan chặt chẽ với các quyền tự do khác của công dân trong mối quan hệ tổng hòa của sự thống nhất các quyền và nghĩa vụ của công dân. Thực hiện và bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo thể hiện mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân, thể hiện sự phát triển của chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa và là biểu hiện của chế độ chính trị của mỗi Nhà nước. Khiếu nại, tố cáo không những là công cụ, phương tiện pháp lí hữu hiệu để công dân, cơ quan, tổ chức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, lợi ích của Nhà nước khi bị xâm phạm, mà còn là một trong những phương thức quan trọng để công dân tham gia quản lý nhà nước, phát huy một cách có hiệu quả quyền làm chủ của mình, xây dựng nền công vụ minh bạch, đóng vai trò phục vụ, phù hợp với xu thế phát triển nền hành chính hiện đại trong giai đoạn hiện nay. Thông qua khiếu nại, tố cáo Nhà nước kiểm định được tính đúng đắn, phù hợp và khả thi của chính sách, pháp luật do mình ban hành, đồng thời kiểm tra việc chấp hành pháp luật của cơ quan, tổ chức và cá nhân thông qua việc đánh giá tính hợp pháp của các quyết định hành chính, hành vi hành chính, qua đó giúp Nhà nước hoàn thiện cơ chế quản lý xã hội bằng pháp luật, đồng thời nhằm khôi phục các quyền, lợi ích của công dân, cơ quan, tổ chức bị quyết định hành chính, hành vi hành chính xâm phạm. Thông qua khiếu nại, tố cáo của công dân mà nhiều hành vi tham nhũng, lãng phí, vi phạm dân chủ được làm sáng tỏ, phát hiện những cán bộ, công chức không đủ tư cách thoái hóa biến chất trong đội ngũ cán bộ, công chức của bộ máy nhà nước góp phần làm cho bộ máy nhà nước thêm trong sạch, củng cố lòng tin của nhân dân lao động đối với Đảng và Nhà nước ta. - Khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo phản ánh thực trạng nền hành chính quốc gia, phản ánh hoạt động thi hành công vụ của cán bộ, công chức nhà nước. Thông qua hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo, cơ quan hành chính nhà nước cấp trên kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động của cấp dưới, từ đó có biện pháp chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, yếu kém và xử lý hành vi vi phạm pháp luật để xây dựng một nền hành chính vững mạnh, trong sạch, chuyên nghiệp, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. - Giải quyết khiếu nại, tố cáo thực chất là giải quyết mối quan hệ giữa nhà nước và nhân dân, đây cũng là một đặc trưng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Do đó, để xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa tất yếu các cơ quan hành chính nhà nước phải thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Giải quyết tốt, có hiệu quả khiếu nại, tố cáo là nhân tố tích cực tác động trở lại đối với hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan hành chính nhà nước. Như vậy, thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại tố cáo không những bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh, trí tuệ của nhân dân trong việc tham gia quản lý nhà nước, mà còn bảo đảm kỷ cương, kỷ luật tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong quản lý hành chính nhà nước. - Khi khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật, sẽ phát huy được tối đa vai trò của nó : + Pháp luật khiếu nại, tố cáo đã quy định cụ thể thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo của người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà nước đối với từng loại khiếu nại, tố cáo cụ thể phát sinh trong các lĩnh vực quản lý nhà nước. Khi những người có thẩm quyền giải quyết những những vụ việc cụ thể họ nhận thức đúng đắn các quy định của pháp luật khiếu nại, tố cáo và thực hiện nhất quán, đảm bảo đúng với tinh thần, nội dung của Hiến pháp và luật trên quy mô toàn quốc, không có ngoại lệ; pháp luật khiếu nại, tố cáo và pháp luật khác có liên quan được thực hiện công bằng với mọi người, mọi chủ thể, không phân biệt địa vị, thành phần, giới tính, dân tộc, tôn giáo...Bên cạnh đó việc cấp dưới phục tùng chỉ đạo của cấp trên, lợi ích của ngành, địa phương, lợi ích của từng cá nhân phù hợp với lợi ích chung của quốc gia khi giải quyết khiếu nại tố cáo…Tất cả những điều trên đều là điều kiện quan trọng để thiết lập trật tự, kỷ cương, đảm bảo tính thống nhất của pháp chế xã hội chủ nghĩa trong quản lý hành chính nhà nước. + Việc chấp hành đầy đủ những quy định về trình tự, thủ tục giúp cho khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước thể hiện sự minh bạch, công khai tạo tiền đề quan trọng để người có thẩm quyền ban hành quyết định giải quyết đúng pháp luật, trong nhiều trường hợp có ý nghĩa quyết định để giải quyết dứt điểm vụ việc bảo đảm việc giải quyết khiếu nại, tố cáo đạt được hiệu quả. Ngoài ra việc tuân thủ những quy định về việc ban hành quyết định, kết luận giải quyết khiếu nại, tố cáo là một trong những cơ sở quan trọng để bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước vì những văn bản này là hình thức phản ánh kết quả của quá trình giải quyết những vụ việc khiếu nại, tố cáo cụ thể. - Công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước và những người có thẩm quyền trên các mặt công tác: tiếp dân, tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo, giải quyết những vụ việc khiếu nại, tố cáo. Trong những thời điểm tình hình khiếu nại tố cáo diễn biến phức tạp, hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo có nhiều tồn tại, các cơ quan hành chính nhà nước đã có những giải pháp có tính “đột phá” để xử lý kịp thởi, có hiệu quả. Qua công tác thanh tra, kiểm tra cơ quan hành chính cấp trên và người có thẩm quyền biết được cụ thể, chính xác thực trạng hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của cấp dưới, từ đó chấn chỉnh, xử lý kịp thời những yếu kém, vi phạm. IV. Thực trạng của khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo và Kiến nghị. 1. Thực trạng của khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước . Theo thống kê về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2010 của Chính phủ cho biết : Trong năm 2010, cả nước phát sinh hơn 112.060 vụ việc khiếu nại, tố cáo; trong đó có hơn 2.100 vụ việc nhiều người khiếu nại. So với cùng kỳ năm 2009 số lượng vụ việc khiếu nại, tố cáo tăng 17%; có 32/62 địa phương số lượng các vụ việc khiếu nại, tố cáo tăng; có 29/62 địa phương số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo giảm. Các cơ quan hành chính Nhà nước đã tiếp gần 379.990 lượt công dân đến khiếu, tố cáo; trong đó có hơn 3.590 lượt đoàn đông người (từ năm người trở lên); tiếp nhận gần 157.780 đơn thư khiếu nại, tố cáo. So với năm 2009, số lượt công dân khiếu nại, tố cáo tăng 23,7%, số lượng đoàn đông người tăng 43,11% và số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo tăng 29,8%. Tuy nhiên, số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo đúng và đúng một phần đã tăng đáng kể trong năm qua, đây là kết quả sau hơn ba năm tiến hành hoạt động tuyên truyền và phổ biến về pháp luật khiếu nại, tố cáo. Mặc dù đã có những chuyển biến mạnh mẽ và đạt được kết quả quan trọng trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, làm ổn định tình hình chính trị - xã hội nhưng hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính trong giai đoạn hiện nay còn có những tồn tại và hạn chế nhất định,  tình hình khiếu nại, tố cáo không giảm và vẫn diễn biến phức tạp, phát sinh trên nhiều lĩnh vực, ở hầu hết các địa phương : - Việc tổ chức thi hành pháp luật khiếu nại, tố cáo mặc dù đã được triển khai, quán triệt đến cán bộ, công chức nhưng còn một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức nhất là những người có thẩm quyền nhận thức chưa đầy đủ, chưa thấy hết được trách nhiệm của mình trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo thậm chí có nơi còn coi nhẹ công tác này dẫn đến việc các vụ khiếu nại, tố cáo bị tồn đọng thậm chí trở thành những “điểm nóng” về khiếu tố đông người gây phức tạp về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động bình thường của các cơ quan hành chính nhà nước. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu tố tuy đã được triển khai thường xuyên nhưng nói chung còn mang tính hình thức, nội dung phương pháp tuyên truyền chưa phong phú, chất lượng chưa cao. - Chất lượng giải quyết khiếu nại tố cáo chưa cao, thể hiện ở số lượng quyết định giải quyết khiếu nại sai phải sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ chiếm tỷ lệ không nhỏ, nhất là quyết định giải quyết khiếu nại cuối cùng. - Những quy định của pháp luật khiếu nại, tố cáo về việc thi hành quyết định giải quyết khiếu nại và kết luận về tố cáo đã có hiệu lực pháp luật chưa được các cơ quan hành chính nhà nước và những người có thẩm quyền thực hiện nghiêm chỉnh. Vi phạm này thể hiện ở việc nhiều quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nhưng cơ quan, tổ chức cá nhân có liên quan không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, không nghiêm túc. - Công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm chấp hành pháp luật và giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước các cấp, các ngành chưa thường xuyên, chưa có trọng tâm, trọng điểm; việc xử lý vi phạm chưa nghiêm, còn có hiện tượng nể nang, tránh né, kỷ luật kỷ cương trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo còn bị buông lỏng. - Việc chấp hành những quy định của quy chế tiếp dân chưa nghiêm, hiệu quả tiếp dân còn hạn chế. Công tác tiếp dân ở nhiều cơ quan hành chính nhà nước còn hình thức, kém hiệu quả, chưa gắn việc tiếp dân với việc giải quyết khiếu nại, tố cáo. 2. Kiến nghị Nhằm nâng cao hiệu quả của khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước để bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước, em xin kiến nghị một số giải pháp sau : - Các cấp, các ngành hoàn thiện từng bước cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo; tập trung công tác tiếp dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo đạt kết quả rõ hơn, trong đó tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ trong việc giải quyết; phấn đấu giải quyết kịp thời khiếu nại, tố cáo mới phát sinh và giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo, bức xúc, kéo dài, phức tạp. - Phải xác định công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo là một trong những công tác trọng tâm, có ý nghĩa quan trọng trong việc chăm lo quyền dân chủ, quyền lợi hợp pháp, chính đáng của nhân dân...; các ngành, địa phương phải tăng cường công tác quản lý Nhà nước về khiếu nại, tố cáo; chủ động nắm tình hình, có kế hoạch cụ thể giải quyết các vụ việc khiếu kiện của dân tại địa bàn quản lý. - Rà soát lại tất cả các văn bản pháp luật liên quan đến khiếu nại và giải quyết khiếu tố hành chính, khắc phục những mâu thuẫn nhằm tạo ra cơ sở pháp lý thống nhất trong giải quyết khiếu nại hành chính. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của các cơ quan nhà nước đối với việc giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính. Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước, Chủ tịch ủy ban nhân dân các cấp phải có kế hoạch cụ thể, rà soát các vụ khiếu kiện đông người để giải quyết dứt điểm các vụ việc tồn đọng, bức xúc, kéo dài của công dân. Đây là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo qua đó không chỉ góp phần an dân, bảo đảm quyền dân chủ của nhân dân mà còn giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Giải quyết khiếu kiện lần đầu của các địa phương là khâu then chốt, quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định đến quá trình giải quyết khiếu kiện. Các địa phương cần tích cực xử lý ngay những nội dung liên quan đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của người dân, đặc biệt là các vụ khiếu kiện đông người, khiếu kiện của đồng bào dân tộc thiểu số. Chính quyền cơ sở cần giải quyết đúng pháp luật kết hợp với giải thích, động viên người dân, nhằm khắc phục tối đa tình trạng khiếu kiện và khiếu kiện vượt cấp. - Tăng cường sự chỉ đạo, điều hành của cơ quan nhà nước các cấp, nâng cao ý thức chấp hành của cấp dưới. Cần chấm dứt ngay tình trạng “trên bảo dưới không nghe” bởi nhiều vụ khiếu kiện cấp trên đã có ý kiến chỉ đạo, nhưng cấp dưới vẫn đùn đẩy, né tránh không thực hiện. nhưng chúng ta vẫn chậm xử lý hoặc xử lý thiếu kiên quyết nên người dân mất nhiều niềm tin vào Đảng và Nhà nước. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; nâng cao ý thức trách nhiệm, trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện công tác giải quyết khiếu tố; tăng cường các biện pháp pháp lý bảo đảm thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính đã có hiệu lực pháp luật. - Nên tách riêng luật khiếu nại, tố cáo thành hai luật riêng biệt : luật khiếu nại và luật tố cáo, vì đây là hai khái niệm khác nhau, nhằm tránh sự nhầm lẫn trong việc xem xét và giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo. Hoàn thiện pháp luật về quyền khiếu nại hành chính của công dân như hoàn thiện về pháp luật về thẩm quyền,thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính, đổi mới phương thức giải quyết khiếu nại hành chính theo hướng thành lập hệ thống các cơ quan tài phán hành chính…là một trong những bảo đảm pháp lý quan trọng cho việc thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân. Quy định về cơ chế giải quyết khiếu nại theo hướng mỗi vụ việc chỉ được giải quyết ở hai cấp và sau mỗi lần giải quyết, nếu không đồng ý thì công dân có quyền khởi kiện ra tòa hành chính đối với quyết định hay hành vi bị khiếu nại. Mặt khác, để tránh khiếu kiện tràn lan vượt cấp, làm giảm sút hiệu lực của các văn bản của cấp có thẩm quyền ban hành, cũng cần đặt ra quy định nếu đã qua hai cấp giải quyết thì không được khiếu nại lên cơ quan cấp trên. Tuy nhiên, nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật trong quá trình giải quyết thì người khiếu nại có quyền tố cáo những vi phạm đó và khi giải quyết tố cáo nếu có căn cứ xác định sự vi phạm từ phía nhà nước đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc giải quyết khiếu nại thì cơ quan giải quyết có quyền hủy các quyết định sai trái đó. Cần quy định cụ thể, đầy đủ hơn nữa về việc tiếp nhận, thụ lý giải quyết các khiếu nại, tố cáo, đặc biệt các quy định về nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của những người có thẩm quyền trong tất cả các công đoạn giải quyết khiếu nại, tố cáo… C. KẾT LUẬN Khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đã thể hiện được tầm quan trong của mình trong việc đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa trong những năm qua, người dân tích cực tham gia phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật, tăng cường trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong giải quyết tố cáo. Tuy nhiên, để Việt Nam ngày càng vững mạnh, trở thành nhà nước của dân, do dân và vì dân, khẳng định vị thế của người dân chúng ta cần phải làm tốt hơn nữa trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo. D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Giáo trình Luật hành chính Việt Nam – Đại học Luật Hà Nội NXB Công an nhân dân Giáo trình Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo – Đại học Luật Hà Nội NXB Công an nhân dân Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 (sửa đổi bổ sung năm 2005). Nghị định số 136/2006/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo và các Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Khiếu nại, tố cáo. Tạp chí và báo : Báo Nhân dân, Báo Lao động. Website : www.hanhchinh.com.vn www.sinhvienluat.vn www.quyhanh.vn www.luatviet.org baodientu.chinhphu.vn