Phát triển du lịch dựa trên những nét kiến trúc và các giá trị văn hóa độc đáo tại thánh đường Đa minh - Ba Chuông (TP.HCM)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA ĐỊA LÝ Phát triển du lịch dựa trên những nét kiến trúc và các giá trị văn hóa độc đáo tại thánh đường Đa minh - Ba Chuông (TP.HCM) NHÓM SINH VIÊN THỰC HIỆN: 1. Nguyễn Thị Mỹ Châu MSSV: 0956080011 2. Bùi Đức Chuyên MSSV: 0956080016 3. Nguyễn Trường Giang MSSV: 0956080034 4. Nguyễn Trần Hoàng Phương MSSV: 0956080128 5. Nguyễn Hải Thảo MSSV: 0956080156 6. Nguyễn Thị Hoàng Uyên MSSV: 0956080208 TP.Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 10 năm 2011 BÀI LÀM 1. Giới thiệu chung 1.1. Tình hình khai thác các tài nguyên văn hóa để phục vụ du lịch ở TP HCM Như chúng ta đã biết, ở Tp. Hồ Chí Minh có rất ít tài nguyên du lịch tự nhiên có thể được khai thác để phát triển du lịch.Cả thành phố chỉ có Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ, nhưng nơi này vẫn chưa được khai thác một cách hợp lí.Chính vì vậy, sự phát triển du lịch ở Tp. Hồ Chí Minh chủ yếu dựa vào các tài nguyên du lịch nhân văn. Tài nguyên du lịch nhân văn là nhân tố cơ bản để phát triển du lịch văn hóa.Tp. Hồ Chí Minh với lịch sử phát triển mang đậm ảnh hưởng của người Pháp và có thời là thủ đô của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa nên mang trong mình những công trình kiến trúc độc đáo, có giá trị to lớn về lịch sử và văn hóa. Du khách đến với Tp. Hồ Chí Minh đa phần đều đến với những địa điểm nổi tiếng như bến Nhà Rồng- nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, nhà thờ Đức Bà- một trong những công trình kiến trúc tôn giáo đầu tiên của thành phố, dinh Độc lập- nơi gắn liền với thời kì huy hoàng của chính quyền Việt Nam Cộng hòa và cũng là nơi đặt dấu chấm cho cuộc chiến tranh đẫm máu kéo dài hơn 30 năm, bảo tàng chứng tích chiến tranh- nơi lưu lại tất cả những tàn dư của cuộc chiến tranh chống Mĩ cứu nước hoặc đến thăm địa đạo Củ Chi, bằng chứng sống về sự kiên cường, dũng cảm của người Việt Nam trong chiến tranh… Ngay từ ngày đầu thành lập, cư dân của Sài Gòn (tên gọi cũ của Tp. Hồ Chí Minh) đã có thành phần dân tộc đa dạng: Kinh, Hoa, Chăm,… Thời kì thuộc địa rồi đến chiến tranh Việt Nam, Sài Gòn tiếp nhận thêm văn hóa Âu Mỹ. Thời gian gần đây, những hoạt động kinh tế, du lịch đã tiếp tục giúp cho thành phố có một nền văn hóa đa dạng hơn. Đến đây, du khách có thể dễ dàng tìm kiếm và thưởng thức món ăn mọi miền Việt Nam, từ dân dã cho tới cao cấp, thấm đẫm văn hóa Việt. Bên cạnh đó, sự có mặt của người Hoa ở Tp. Hồ Chí Minh cũng đem đến nơi đây nhiều nét khác lạ cuốn hút… Nhìn chung, chúng ta đã khai thác khá tốt những ưu thế về văn hóa của Tp. Hồ Chí Minh để phát triển du lịch. Tp. Hồ Chí Minh là địa phương thu hút số lượng du khách lớn nhất nước ta. Trong năm 2009, Thành phố Hồ Chí Minh đã đón 2,6 triệu lượt khách quốc tế đến, giảm 7% so với năm 2008, đạt 87% kế hoạch năm 2009 (kế hoach đề ra là 3 triệu lượt du khách đến thành hố này vào năm 2009) so với mức 3,8 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam năm 2009. Năm 2009, lượng khách du lịch Việt Nam đi nước ngoài ước đạt 780.000 lượt khách. Lượng khách từ Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh đi nước ngoài qua cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất tăng 7% so với năm 2008. Đặc biệt, khách du lịch nội địa do các doanh nghiệp du lịch trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh phục vụ ước tăng 30% so với năm 2008. Tổng doanh thu toàn ngành Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh ước thực hiện trong năm 2009 là 35.000 tỷ đồng, tăng 13% so với năm 2008, đạt 103% kế hoạch năm 2009. ( Nguồn: Wikipedia Tiếng Việt) Trong các tỉnh thành ở Việt Nam, Thành phố Hồ Chí Minh là nơi tập trung nhiều khu vui chơi giải trí được đầu tư bài bản và có dịch vụ phong phú nhất. Đây cũng là một yếu tố thu hút khách đến với Tp. Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung. Để thu hút thêm du khách nước ngoài, các doanh nghiệp trong nước đã và đang tích cực đa dạng hóa dịch vụ, mở thêm nhiều tour cao cấp để phục vụ dòng khách thương gia có mức chi tiêu cao và đầu tư phát triển loại hình du lịch hội nghị, hội thảo (MICE)… 1.2. Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông 1.2.1. Quá trình hình thành và phát triển của thánh đường Giáo xứ Đa Minh - Ba Chuông ngày nay tọa lạc tại số 190 Lê Văn Sỹ, Phường 10, Quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, do các linh mục dòng Đa Minh sáng lập. Dòng Đa Minh Việt Nam đã đến đây từ năm 1957. Năm 1959, các tu sĩ xây dựng Tu viện Thánh Albeto và mở trường trung tiểu học Thánh Thomas. Năm 1962, tu viện đã khánh thành một đền thánh để tưởng nhớ bốn vị thánh tử đạo Hải Dương. Ngày 24.06.1967, Đức Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình đã ký quyết định chính thức thành lập giáo xứ mới với danh xưng Thánh Đa Minh (người sáng lập dòng của các tu sĩ phục vụ tại đây). Đền thánh trên chính là nhà thờ đầu tiên của giáo xứ, có kiến trúc khá độc đáo, với nhiều nét cong uyển chuyển mềm mại. Nhà thờ có hình thánh giá với hành lang rộng và hàng hiên gợn sóng. Nhà thờ dài 50 mét, rộng 18 mét, hai tay thánh giá 25 mét, theo thiết kế của kiến trúc sư Võ Văn Tần. Mặt tiền hình quả chuông úp, với cuốn sách mở trên có chữ “Veritas” (nghĩa là chân lý), thánh giá và các nhành thiên tuế. Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông như hiện nay được thiết kế và xây dựng từ năm 2002, khánh thành ngày 28/8/2005. Thánh đường mới này do kiến trúc sư Anthony Phạm Ngọc Anh (giáo dân - Việt kiều Mỹ) thiết kế, với sự pha trộn Đông – Tây đầy sáng tạo và độc đáo trong kiến trúc, vừa hiện đại vừa mang nét cổ kính rất gần gũi với kiến trúc truyền thống Việt Nam.  Danh xưng “Ba Chuông” Danh xưng đặc biệt này là một tên gọi dân gian có từ khi còn nhà thờ cũ. Trước nhà thờ có một tháp chuông màu đỏ sẫm, cao 14 mét, được xây tách biệt về phía cổng nhà thờ, từ xa có thể nhìn thấy rất rõ ba quả chuông ở bên trong. Với thói quen gọi tên nôm na, “thấy sao nói vậy”, trong nhân dân đã hình thành và dần phổ biến tên gọi “Nhà thờ Ba Chuông”. Sau này, cái tên dân gian nôm na trên đã được chấp nhận như một tên gọi chính thức của nhà thờ, được ghép với tên dòng Đa Minh. Vì thế, trước cổng nhà thờ hiện nay có đề bảng tên “Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông”. 1.2.2. Khái quát tiềm năng phát triển du lịch tại thánh đường - Thánh đường Đa Minh Ba Chuông thật sự đã dần khẳng định vị thế của mình trong ngành du lich văn hóa, hành hương , tâm linh… qua các con số biểu thị số lượng khách đến… Tất cả sự phát triển vượt bậc trên đều được hình thành dựa trên các công trình kiến trúc mới lạ và các giá trị văn hóa độc đáo tồn tại từ xưa đến nay. - Đến với Ba Chuông, du khách không khỏi ngỡ ngàng trước một công trình kiến trúc độc đáo mang đậm yếu tố giao lưu văn hóa trong từng đường nét kiến trúc tại đây. Một lối kiến trúc vừa kết hợp giữa kiểu nhà thờ Công giáo truyền thống vừa hài hòa với kiểu kiến trúc truyền thống của dân tộc Việt Nam. Khi đến với Ba Chuông, không chỉ bất ngờ với lối kiến trúc kết hợp Đông – Tây độc đáo mà chúng ta còn không khỏi bất ngờ với các yếu tố tôn giáo, tâm linh đã được khéo léo hòa trộn vào tổng thể của thánh đường. - Nhìn chung, thánh đường Đa Minh Ba Chuông có tất cả các yếu tố, điều kiện và tiềm năng nhằm để phát triển mô hình du lịch trong thời đại mới với nhiều nét lạ, độc đáo không thua gì các công trình kiến trúc tầm cỡ khác. 2. Những nét kiến trúc và các giá trị văn hóa độc đáo tạo nên tiềm năng du lịch tại thánh đường Đa Minh – Ba Chuông 2.1. Nét kiến trúc độc đáo tạo nên tài nguyên văn hóa đương đại Nét độc đáo trong kiến trúc của nhà thờ thể hiện ở sự phối hợp hài hòa giữa vẻ đẹp kiến trúc phương Đông mang nhiều màu sắc đặc trưng Việt Nam với các chi tiết phương Tây hiện đại mà vẫn tạo ra một không gian tâm linh rất trang nghiêm theo đúng phong cách một nhà thờ Công giáo (một tôn giáo du nhập từ phương Tây). Đây là phần độc đáo làm nên sự khác biệt với các nhà thờ và các điểm tham quan khác, tạo nên ấn tượng mạnh mẽ cho người tham quan, là một phần quan trọng trong sức hút du lịch của nhà thờ. Có thể nêu ra một số đặc trưng tiêu biểu cho nét đẹp kiến trúc ở đây như sau: - Cái hồn phương Đông chi phối phong cách kiến trúc của nhà thờ này từ tổng thể cho tới từng chi tiết nhỏ: o Bình đồ tổng thể nhà thờ có hình chữ “Quốc” – một cách quy hoạch không gian đậm chất Á Đông. o Quy luật vuông – tròn, âm – dương chi phối kiến trúc nhà thờ ở nhiều mức độ khác nhau (Trong văn hóa Việt nam, hai hình thể vuông - tròn thường đi đôi, gắn liền với nhau biểu thị cho một sự kết hợp thuận lẽ trời, thể hiện triết lý hài hòa về trời đất, về càn khôn, về âm dương, và đem đến một kết quả tốt lành):  Nền móng hình vuông tượng trưng cho đất, khung mái hình tròn tượng trưng cho trời; các góc mái có rồng bay diễn tả ý muốn vươn cao, hòa hợp đất trời.  Bàn thờ ở đây hình tròn trên chân đế hình vuông, đặt giữa lòng cung thánh tròn, trên nền vuông với các vòng tròn tam cấp, thể hiện ý nghĩa: “Trong Đức Kitô, trời - đất được nối kết chặt chẽ với nhau. Thiên Chúa ở cùng chúng ta”.  Nhà Tạm hình vuông được bao quanh bởi một mặt kiếng hình tròn. Xung quanh Nhà Tạm là hình bát quái được cách tân (Nhà Tạm là nơi rất thiêng liêng trong tâm thức mọi người tín hữu Công giáo vì là nơi cất giữ và tôn thờ Thánh thể).  Nhìn tổng quát hơn, bản thân sự kết hợp giữa hình khối ngang thẳng gãy gọn chắc chắn của phương Tây với những đường nét dịu dàng uyển chuyển của phương Đông cũng đã là một biểu hiện sâu sắc của sự hài hòa âm – dương trong kiến trúc của nhà thờ. o Sử dụng nhiều chi tiết, kiểu dáng, đường nét kiến trúc truyền thống phương Đông và Việt Nam:  Cổng tam quan: là một lối kiến trúc truyền thống phổ biến của Á Đông, ở đây nó tượng trưng cho ba nhân đức căn bản của đạo Công giáo : “đức tin”, “đức cậy”, “đức mến”; tạo nên sự thánh thiện, thanh cao của công trình.  Tháp chuông hình trụ vuông gồm ba tầng mái với kiểu dáng mái cong truyền thống. Mỗi góc mái là một đầu đao hình đầu rồng quy hướng về thánh giá. Tháp chuông cao gắn liền với gian thánh đường chính, với các đường nét rất phương Đông theo kiểu mái đình, mái chùa truyền thống.  Mái cong – tàu đao: là hình ảnh nổi bật trong kiến trúc nhà thờ này. Đây là hai yếu tố đặc trưng cho truyền thống kiến trúc Việt Nam, thể hiện sâu sắc bản sắc văn hóa Việt Nam. Mái cong là tượng trưng của đầu thuyền, gần gũi với người dân vùng sông nước Việt Nam; đầu đao hình rồng vươn cao đem lại những điều may mắn và tốt đẹp, nhắc nhớ về thuỷ tổ của người Việt (“con rồng cháu tiên”), khơi gợi con đường con đường giải thoát, và diễn tả ý muốn vươn lên. Đặc biệt, các tàu đao đầu rồng đều hướng về tâm điểm là thánh giá. Rồng chầu Thánh giá (thay cho “chầu nguyệt”), thể hiện ý hướng tôn thờ biểu tượng của ơn cứu độ.  Trước cửa vào thánh đường còn có cặp nghê chầu. Con nghê là một linh vật đặc thù của văn hóa Việt Nam. Đứng chầu cùng với cặp nghê là cặp rồng chầu bằng đá rất đẹp.  Ngoại thất của nhà thờ sử dụng các tiểu tiết trang trí rất Việt Nam: những cây đèn đá, bờ tre, khóm trúc, cây kiểng, hòn non bộ, hồ cá...; những chi tiết chạm trổ trên các cửa thánh đường như long, lân, quy, phụng hay mai, lan, cúc, trúc… tạo nên không gian thờ phượng rất thiên nhiên và cũng rất gần gũi với đời sống của người dân. - Các nét kiến trúc phương Tây vẫn hiển hiện một cách hài hòa với vẻ đẹp phương Đông, không hề gây ra một sự tương phản kiến trúc nào.  Hầu hết tượng và phù điêu và đều mang nét mặt phương Tây đúng theo thuyền thống Công giáo (ngoại trừ tượng Đức mẹ La Vang) nhưng được đặt trong một khung cảnh mang nhiều tiểu tiết trang trí rất Việt Nam như hồ nước, hòn non bộ, chậu cây kiểng, hoa sen, khóm trúc…  Một điều rất độc đáo là trước các tượng thánh đều có đặt một chiếc lư hương. Đây là một hình ảnh rất rõ ràng chứng tỏ sự kết hợp hai tư tưởng tâm linh Đông – Tây vào trong kiến trúc của nhà thờ.  Nội thất nhà thờ cũng mang nhiều tiểu tiết phương Tây như cách bày trí ghế ngồi, các khung cửa kính trên cao nhiều máu sắc và mang những hình vẽ có nội dung tôn giáo, vòm mái nhà thờ cao rộng, có trang trí đường nét mô phỏng các chữ cái Alpha và Omega (chữ cái đầu và cuối bảng chữ cái Hy Lạp, biểu trưng cho Thiên Chúa vừa là nơi bắt đầu, vừa là điểm đến của con người)…  Vật liệu xây dựng nhà thờ hầu hết là các vật liệu hiện đại, mang phong cách phương Tây, như bê tông, đá lát tường, kính màu… làm cho kiến trúc nhà thờ tuy có vẻ cổ kính nhưng vẫn trẻ trung và vững chắc. - Không gian tâm linh Thiên chúa giáo được tạo ra một cách nhẹ nhàng, vừa có sự bao la, cao lớn và sáng sủa của nhà thờ (phong cách phương tây), vừa tạo cảm giác gần gũi mà thâm sâu, thanh tịnh như ở chùa Phật giáo truyền thống. Chính sự kết hợp hài hòa hai vẻ đẹp Đông – Tây trong kiến trúc nhà thờ đã tạo nên hiệu ứng không gian tâm linh tuyệt vời này. Chính nhờ vậy mà nhà thờ phù hợp cho cả du khách phương Tây lẫn du khách Á Đông và khách Việt Nam. Một nhà thờ công giáo với kiến trúc như thế chắc chắn sẽ mang lại cảm giác bất ngơ thích thú cho du khách phương Tây vốn đã quá quen với các nhà thờ Gothic hay Roman, nhưng vẫn rất gần gũi với người Việt Nam vốn ưa không gian đình miếu.  Để thấy rõ giá trị của kiến trúc Đông – Tây kết hợp ở Đa Minh – Ba Chuông ta sẽ đối chiếu với một nhà thờ mang kiến trúc phương Tây điển hình: Nhà thờ Đức Bà. Nhà thờ Đức Bà là một công trình kiến trúc đặc sắc, được xây dựng theo kiểu kiến trúc Roman pha trộn Gothique. Điều đó thể hiện rõ nét nhất ở hai tháp chuông cao vút hai bên nhà thờ.Tất cả các đường nét, gờ chỉ, hoa văn trong nhà thờ đều tuân thủ theo thức Roman và Gothique, tôn nghiêm, trang nhã. Nhà thờ do người Pháp xây dựng nên việc kết tinh đậm đặc những nét kiến trúc phương Tây như vậy cũng là điều dễ hiểu. Đến với Thánh đường Đa Minh- Ba Chuông, ta sẽ nhận thấy sự khác biệt hết sức rõ ràng. Điều khiến ta ngạc nhiên nhất khi vừa bước vào khuôn viên Thánh đường chính là sự xuất hiện của cổng Tam quan, con nghê, rồng chầu hai bên tam cấp và một bát hương lớn được đặt trong sân nhà thờ, gần quảng trường Thánh Martino. Sự bài trí rất đỗi thuần Việt khiến ta tưởng chừng như đi lạc vào ngôi chùa nào đó.Càng bất ngờ hơn nữa khi ta ngước nhìn lên tháp chuông của nhà thờ.Không giống như bao nhà thờ Công giáo khác, Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông sở hữu một tháp chuông với mái cong vút và tàu đao đầu rồng.Đây là kiểu kiến trúc phổ biến ở các công trình đền chùa, miếu mạo ở Việt Nam, bây giờ lại xuất hiện ở một công trình kiến trúc tôn giáo của phương Tây. Ở đây, có thể thấy rõ ý của người thiết kế nhà thờ muốn tôn vinh những nét kiến trúc của dân tộc, vừa thể hiện sự sùng đạo và lòng tin của giáo dân đối với Chúa tối cao. Cách bài trí và nội thất bên trong Giáo đường cũng mang đậm nét Việt với những bức phù điêu chạm khắc hình rồng, hoa sen, nhà tạm được mô phỏng theo kiến trúc mái đình,…Điều này thể hiện sự du nhập và giao hòa của hai nền văn hóa, và sự khéo léo trong cách thiết kế đã nêu bật được sự giao hòa này. Về ý nghĩa, nếu như nhà thờ Ba Chuông đại diện cho một lối kiến trúc kết hợp Đông – Tây theo hướng quay về với bản sắc dân tộc, thì nhà thờ Đức Bà đại diện cho phong cách kiến trúc Châu Âu chuẩn mực, hòa lẫn hai trường phái Gothic và Roman – thể hiện những ảnh hưởng văn hóa phương Tây đến vùng đất này. Hai trường phái kiến trúc cũng chính là đại diện tiêu biểu cho hai khuynh hướng phát triển của văn hóa Việt Nam trong thời kỳ đương đại. Nhà thờ Đức Bà có kiến trúc kiểu phương Tây nên ít có chi tiết mang tính ước lệ, hầu như không có chi tiết nào có thể bỏ đi. Trong khi nhà thờ Ba Chuông có rất nhiều chi tiết kiến trúc mang tính tượng trưng cho một ý nghĩa văn hóa nào đó, mà nếu như không có thì vẫn đảm bảo cấu trúc cơ bản của một nhà thờ. Ví dụ các con nghê và rồng chầu, các đầu đao cong vút, … Nhà thờ Đức Bà hiển nhiên không thể có các mái cong và đầu đao, thay vào đó là kiểu mái ngói gãy gọn khép thành hình vòm. Nhìn từ bên ngoài khối kiến trúc này có vẻ hơi nặng nề, không tạo cảm giác bay bổng như ở nhà thờ Ba Chuông. Ở bên trong mái vòm, trong khi nhà thờ Ba Chuông làm mái hình vuông – tròn thì mái vòm của nhà thờ Đức Bà có dạng uốn cong hơi nhọn tại chóp. Sự khác nhau này cũng thể hiện những điểm khác biệt thú vị trong văn hóa Đông – Tây. Vẫn là các chất liệu xây dựng của phương Tây, nhưng bề mặt bên trong cũng như bên ngoài của nhà thờ Đức Bà toát lên một vẻ rất châu Âu thì kiến trúc nhà thờ Ba Chuông lại phảng phất chất Âu trên cái nền chung rất Á. Nhà thờ Đức Bà nằm giữ trung tâm thành phố, bốn mặt giáp đường phố, thường xuyên đóng cửa nên du khách ít được tham quan bên trong; còn nhà thờ Đa Minh thì luôn mở cửa cho tín đồ tới hành lễ, du khách tới tham quan, nằm giữ khu dân cư và hòa hợp với môi trường xung quanh. 2.2. Các giá trị văn hóa khác 2.2.1. Các giá tri tâm linh: Niềm tin trong tôn giáo là một niềm tin rất thiêng liêng và chính niềm tin đó đã kết nối mỗi con chiên trong giáo xứ. Niềm tin không chỉ tác động đến trí tuệ mà còn tác động đến t ình cảm và có thể làm thay đổi ý thức và lố i sống của cá nhân . Các tín đồ không chỉ đến nhà thờ vào ngày lễ , ngày chúa nhật mà cả các ngày trong tuần bất cứ khi nào muốn cầu nguyện hay “tâm sự” vớ i Chúa trong không gian trang trọng của nhà thờ . Vì vậy thánh đường vừa là một không gian sinh hoạt chung của cộng đồng giáo dân, vừa là một nơi yên tịnh - một không gian riêng cho mỗi cá nhân. Đây là một yếu tố quan trọng 2.2.2. Các lễ hội Nhà thờ Đa Minh-Ba Chuông là nơi để vào mỗi chủ nhật các tín đồ đến tham dự thánh lễ Sima, cầu nguyện và nghe linh mục giảng đạo. Cũng chính nơi đây đã tổ chức rất nhiều lễ hội của Công giáo bao gồm cả những lễ lớn như lễ Giang sinh, Phục sinh, Halloween… đã thu hút không ch ỉ các tín đồ công giáo mà còn cả những người dân địa phương đến dự. Điều đặc biệ t là trong những lễ hội này thánh đường Đa Minh đã kết hợp hài hòa văn hóa lễ hội Việt Nam với các lễ hội truyền thống của tôn giáo như chính kiến trúc độc đáo của nó. Một ngôi thánh đường đậm đà bản sắc dân tộc chắc chắn và rộng rãi, giúp ai đến đây cũng có thể cảm nghiệm được giao ước yêu thương của Chúa đến với con người. Các con chiên có thể cầu nguyện rửa tội hay dâng hương tỏ lòng thành kính vớ i Chúa và Đức Mẹ . 2.2.3. Một bước ngoặt mới cho nền kiến trúc Công giáo Việc xây dựng Thánh Đường từng gặp rất nhiều sự phản đối từ dư luận. nhưng kể từ khi khánh thành, giáo đường đã nhận được rất nhiều lời khen khi một công trình công giáo đã mạnh dạn phá cách để đưa vào các nét văn hóa truyền thống VN. Điều này làm cho một cách bảo tồn truyền thống, một biểu hiện của sức sống văn hóa Việt, tính "mở" và tính tổng hợp của văn hóa Việt Nam... 2.3. Kết luận về đặc sắc văn hóa tại thánh đường và khả năng khai thác phục vụ du lịch Như vậy, Nhà thờ Đa Minh – Ba Chuông là một địa điểm có nhiều giá trị văn hóa đương đại và truyền thống đặc sắc mà ít nơi nào trong khu vực thành phố Hồ Chí Minh có được. Những nét đặc sắc đó có thể tóm gọn lại trong hai sự kết hợp rất hài hòa về cả văn hóa lẫn kiến trúc: - Sự kết hợp văn hóa Đông – Tây - Sự kết hợp tôn giáo và tinh thần dân tộc  Khả năng khai thác du lịch ở thánh đường này: Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông có sự thu hút ở nét kiến trúc độc đáo và ấn tượng. Du khách đến đây, ngoài việc thỏa mãn nhu cầu tôn giáo, còn có điều kiện khám phá những sự khác biệt. Không phải ở đâu cũng có được một công trình có những nét đột phá giống như ở thánh đường này. Du khách có thể tìm thấy những nét giao hòa trong kiến trúc, sự lồng ghép khéo léo giữa tư tưởng phương Đông và phương Tây, từ đó tạo nên những trải nghiệm mới lạ và không kém phần thú vị. Một điểm đến như thánh đường này vừa có thể mang đến cho du khách sự thanh thản về tâm linh, trải nghiệm tôn giáo, lại vừa mang đến những hiểu biết lý thú về phong cách kiến trúc và nền văn hóa của hai thế giới phương Đông và phương Tây với những sự khác biệt rõ nét nhưng vẫn có thể hòa vào nhau trong một tổng thể rất đẹp. Như vậy, sức hút du lịch của thánh đường này rõ ràng là không hề nhỏ. Trên cơ sở đó, ta có thể xây dựng các mô hình phù hợp để tổ chức khai thác tiềm năng phục vụ du lịch ở đây. 3. Thực trạng khai thác du lịch tại thánh đường Đa Minh – Ba Chuông 3.1. Thực trạng Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị phát triển nhất của Việt Nam, là trung tâm kinh tế, văn hoá, giáo dục, khoa học kỹ thuật quan trọng của cả nước. Ngoài ra thành phố Hồ Chí Minh cũng là một trung tâm du lịch lớn nhất, hàng năm đón một số lượng khách du lịch trong nước cũng như khách du lịch nước ngoài đến thành phố Hồ Chí Minh. Thành phố Hồ Chí Minh hấp dẫn du khách không chỉ vì có nhiều di tích lịch sử văn hoá, đa dạng văn hoá ẩm thực… mà còn thu hút du khách với những nét kiến trúc cổ, kiến trúc mang đậm nét phương Tây (như Nhà thờ Đức Bà), phương Đông (như các chùa, miếu cổ) và nét văn hóa kiến trúc mang phong cách Đông – Tây (mà thánh đường Đa Minh – Ba Chuông là một ví dụ điển hình) Tiêu biểu cho những công trình đó là Nhà thờ Đức Bà và Thánh Đường Đa Minh – Ba Chuông, một công trình mang kiến trúc phương Tây và một kiến trúc mang phong cách hội nhập hài hòa Đông – Tây. Hai địa điểm này đều có sức hấp dẫn cho du khách tìm đến tìm hiểu, khám phá và thưởng thức những nét kiến trúc độc đáo và giá trị văn hóa đặc sắc của chúng. Tuy nhiên, xét về vấn đề khai thác phục vụ du lịch, giữa hai nơi này có nhiều chênh lệch đáng kể mà nhìn vào đó ta có thể thấy được tiềm năng phát triển trong tương lai cho thánh đường Đa Minh – Ba Chuông: a. Du khách đến thăm thành phố đều công nhận nhà thờ Đức Bà là ngôi thánh đường đẹp nhất và quan trọng nhất của giáo phận Sài Gòn, là niềm tự hào của người dân thành phố. Thậm chí, nhà thờ trở thành một điểm lý tưởng của những cặp uyên ương đánh dấu cho một cuộc sống mới. Vì vậy Nhà Thờ Đức Bà là một địa điểm nổi tiếng ở Sài Gòn được du khách trong và ngoài nước biết đến. Đây là một công trình kiến trúc thật sự có giá trị rất lớn về mặt lịch sử và nghệ thuật kiến trúc xây dựng. Là minh chứng sống cho một thời kỳ lịch sử của dân tộc ta. Mặc dầu nhà thờ Đức Bà đã trải qua hơn trăm năm tuổi nhưng ngày nay nó vẫn tồn tại như một di tích sống minh chứng cho sự tự do tín ngưỡng của đất nước. Khách tham quan nước ngoài và trong nước không thể không đến nơi đây, đặc biệt là vào đêm Noel khu vực nhà thờ và trung tâm thành phố biến thành một khu vực lễ hội tưng bừng. Với những thuân lợi như vậy Nhà Thờ Đức Bà mỗi năm thu hút hàng triệu Du khách đến tham quan. b. Thánh đường Đa Minh – Ba chuông là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về sự khác biệt trong kiến trúc phương Đông và phương Tây, muốn được thưởng thức những giá trị văn hóa đặc sắc nhất của phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng. Nhưng do tính chất cũng như mục đích xây dựng ngôi thánh đường này không nhằm mục đích du lịch nên cho đến thời điểm bây giờ không có nhiều khách du lịch đến đây, chỉ có một số lượng nhỏ là khách vãng lai và khách đặt tour của các công ty du lịch tham quan thành phố. 3.2. Một số nguyên nhân 3.2.1. Nguyên nhân chủ quan Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông tuy có những kiến trúc độc đáo, giá trị văn hóa đặc sắc nhưng được xây dựng chưa được lâu, cho nên những nét đặc sắc cũng như hình ảnh của Thánh Đường chưa được Du khách trong và ngoài nước biết đến. Khi tìm đến với thánh đường ba chuông đa phần chúng ta đều xem nó như là một nguồn tài nguyên du lịch nhân văn. Và nguồn khách chủ yếu và quạn trọng nhất của loại tài nguyên nhân văn này là những người có trình độ văn hóa, thu nhập cũng như yêu cầu nhận thức cao hơn so với luồng khách du lịch thuần túy khác. (kén khách) Tiềm năng du lịch rất lớn nhưng lại chưa có kế hoạch nào khai thác triệt để tiềm năng này để tạo sự mới lạ, độc đáo thu hút khách du lịch. Vẫn chưa tạo được mối liên hệ với các công ty du lịch để phát triển tuyến điểm du lịch hành hương – văn hoái ở đây. Hoạt động tuyên truyền, quảng bá vẫn chưa tốt và chưa tương xứng với các hoạt động của Thánh Đường. 3.2.2. Nguyên nhân khách quan Chính quyền địa phương vẫn chưa quan tâm đúng mức đối với nguồn tài nguyên nhân văn tạo nên các giá trị văn hóa thật độc đáo tại đây. Bên cạnh Thánh Đường Ba Chuông vẫn còn rất nhiều thánh đường, nhà thờ, tu viện, chùa chiền… khác có nhiều điểm đặc biệt tạo nên sứ hút vô cùng lớn đối với lượng khách du lịch hiện nay. 4. Đề xuất phương án khai thác các tài nguyên nhằm phát triển du lịch tại đây. 4.1. Phương án khai thác nhằm phát triển du lịch (nói chung) Dựa vào nguồn tài nguyên văn hóa, cơ sở vật chất hạ tầng- kỹ thuật sẵn có, nhóm thấy muốn phát triển tốt du lịch ở thánh đường Đa Minh- Ba Chuông, để khi nhắc đến du lịch ở TP. Hồ Chí Minh, ngoài các địa điểm quen thuộc như Nhà thờ Đức Bà, Dinh Thống Nhất,..., người ta không thể không nhắc đến cái tên Ba Chuông, cần phải tập trung vào ba vấn đề chính : - Xây dựng nhận thức về phát triển du lịch tại nhà thờ với những người đứng đầu, nhận ra lợi ích từ hoạt động du lịch: truyền đạo, tạo nguồn thu cho các hoạt động, hoàn thành sứ điệp hội nhập văn hóa của thánh đường. - Tuyên truyền, quảng bá hình ảnh Thánh đường bằng nhiều hình thức khác nhau.  Quảng cáo trên báo đài, tạp chí du lịch, website,..  Xuất bản các ấn phẩm giới thiệu về thánh đường và các hoạt động bằng 2 thứ tiếng Việt – Anh.  Đa dạng hóa các sản phẩm lưu niệm bán cho khách: bút, móc khóa, sổ, ly,.. tất cả đều nên in hình ảnh và biểu tượng của thánh đường. Phải làm cho mọi người, trước hết là người dân thành phố, sau đó là người dân trong nước và khách nước ngoài biết đến Ba Chuông. Mỗi người dân tp sẽ trở thành một hướng dẫn viên tự hào giới thiệu cho du khách biết tới một ngôi thánh đường mang đậm bản sắc văn hóa phương Đông ở tp HCM. - Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch tại đây. Thánh đường cần tổ chức các hoạt động cho du khách tham gia chứ không chỉ là tham quan đơn thuần.  Tổ chức buổi giao lưu, biểu diễn văn nghệ mang chủ đề về Thiên chúa giáo  Kết hợp cùng cty du lịch tổ chức các tour trùng với các ngày lễ, kỉ niệm lớn của đạo như: lễ Giáng Sihn, lễ Phục Sinh,...  Tổ chức cho du khách cùng tham gia các chuyến đi từ thiện tại địa điểm quen thuộc của thánh đường: Đồng Nai, Tây Nguyên,... Ngoài ra cũng phải chú trọng tới một số vấn đề như: - Nguồn lao động du lịch ( Đội ngũ thuyết minh bằng tiếng Việt và Anh,..) - Cơ sở vật chất hạ tầng- kỹ thuật ( có thể xây dựng các cơ sở ăn uống, lưu trú hoặc liên kết với các cơ sở gần đó để phục vụ du khách). - Liên kết với các cty du lịch để có các chương trình đưa du khách đến tham quan. 4.2. Đề xuất mô hình tour 4.2.1. Tour chuyên đề kiến trúc : HÀNH TRÌNH KHÁM PHÁ KIẾN TRÚC ĐÔNG – TÂY 1. Mục đích thiết kế tour. - Thiết kế và tổ chức một chương trình tour du lịch chuyên đề kiến trúc nhằm mục đích giúp khách du lịch khám phá được các nét kiến trúc, các giá trị văn hóa độc đáo tại TP. HCM. - Ngoài ra còn giúp du khách tìm hiểu và học hỏi về các lối kiến trúc Đông - Tây, cũng như sự hoà hợp của nó trong quá trình hội nhập văn hóa ngày càng mạnh. - Qua chuyến đi, du khách sẽ có được giới thiệu về những đặc trưng trong nét kiến trúc của phương Tây và phương Đông qua các địa điểm trong chương trình tour và biết được sự khác nhau cơ bản của hai nền văn hóa lớn này. - Từ đó cảm nhận được những thông điệp thiêng liêng mà thánh đường muốn truyền tải hơn là những hình thức, kiểu dáng trước mắt, đó là tinh thần dân tộc và nỗ lực hội nhập văn hóa của những con người tạo nên nơi này. 2. Yêu cầu tour. - Khách tham quan khi đi vào những khu vực linh thiêng hạn chế cười, giỡn quá trớn hay thực hiện các hành vi không phù hợp đạo đức, chuẩn mực. - Vì thời gian diễn ra tour chỉ trong vòng 1 ngày ( 6h sáng – 17h tối) mà có 4 điểm tham quan nên cần phải tranh thủ thời gian tham quan tìm hiểu, học hỏi… - Yêu cầu sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhà tổ chức. 3. Đơn vị tổ chức, chương trình. - Công ty TNHH MTV du lịch Phong Cách Việt. - Chương trình bao gồm tham quan Nhà Thờ Đức Bà – Bưu Điện Thành Phố - Chùa Vĩnh Nghiêm – Thánh Đường 3 Chuông. 4. Địa điểm và thời gian. - Địa điểm đón và trả khách: Công ty TNHH MTV du lịch Phong Cách Việt 541, Nơ Trang Long, Bình Thạnh. - Địa điểm du lịch: THÀNH PHỐ HCM. - Thời gian: 6h -> 15h. 5. Chi phí. - Xe Huyndai Aero Spayec 45 chỗ ngồi, máy lạnh, ghế bật, ti vi video đưa đón quý khách tham quan. - Phần ăn sáng , trưa dành cho quý du khách. - Nước suối và khăn lạnh suốt tuyến. - Bảo hiểm tai nạn trọn tour với mức bồi thường cao nhất là 10.000.000đ/ vụ/ người. - Hướng dẫn viên suốt tuyến nhiệt tình, có kiến thức. Và có HDV tại điểm ( thuyết minh viên). 6. Đối tượng. - Sinh viên ngành kiến trúc, xây dựng, văn hóa…tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp tại thành phố HCM. - Khách có nhu cầu tham quan, nghiên cứu, tìm hiểu các khía cạnh văn hóa – xã hội… 7. Chương trình tour tham quan kiến trúc. THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG GHI CHÚ THỰC HIỆN 7h Đón khách HDV chuyên nghiệp phục vụ đoàn suốt tuyến Xe 45 chỗ. 541, Nơ Trang Long, Bình Thạnh. 8h00 Đoàn đến tham quan Nhà Thờ Đức Bà Có Thuyết Minh Viên tại điểm tham quan số 1 Công trường Công xã Paris, Q.1 9h00 Qua Bưu Điện TP số 2, đường Công Xã Paris, Q.1 10h00 Đoàn đến tham quan chùa Vĩnh Nghiêm 339 Nam Kỳ Khởi Nghĩa Q.3. 11h30 Dùng cơm trưa Nhà Hàng 1h00 Đoàn đến tham quan thánh đường đa minh ba chuông. 90 Lê Văn Sỹ - Phường 10 - Quận Phú Nhuận 15h00 Khởi hành về điểm xuất phát. 541, Nơ Trang Long, Bình Thạnh. 4.2.2 Tour hành hương, tâm linh :Thánh đường Đa Minh-Ba Chuông – Giao ước yêu thương 1. Mục đích thiết kế tour. - Giúp cho du khách hiểu rõ hơn về các tín ngưỡng, tôn giáo mà mình đang theo, ngoài ra còn có mục đích khác là tạo ra một môi trường mang tính chất tâm linh để mọi người cùng cầu nguyện, chiêm bái, hành lễ,… với nhau. - Qua chuyến đi, du khách sẽ hiểu được phần nào văn hóa tâm linh – tín ngưỡng của tôn giáo lớn trên thế giới là Đạo Thiên Chúa thông qua việc tham dự vào các hoạt động sinh hoạt tôn giáo gần gũi nhất. 2. Yêu cầu tour. - Khi tổ chức một tour hành hương – tâm linh ngoài những yêu cầu tương tự như TOUR CHUYÊN ĐỀ KIẾN TRÚC đã nêu ở trên thì còn cần thêm một số yêu cầu khác nghiêng về phần tâm linh tôn giáo. - Cần thỏa mãn 2 nhu cầu của du khách là du lịch và tâm linh. + Du lịch: du khách có thể tham quan các địa danh nổi tiếng của TP.HCM, vui chơi giải trí,… + Tâm linh: du khách đến với thánh đường nhằm mục đích thực hiện các hoạt động chiêm bái, cầu nguyện, thể hiện lòng thành kính. 3. Đơn vị tổ chức, chương trình. - Công ty TNHH MTV du lịch Phong Cách Việt. - Chương trình tham quan Thánh Đường 3 Chuông. 4. Địa điểm và thời gian. - Địa điểm đón và trả khách: Công ty TNHH MTV du lịch Phong Cách Việt 541, Nơ Trang Long, Bình Thạnh. - Địa điểm du lịch: THÀNH PHỐ HCM. - Thời gian: 6h -> 16h. 5. Chi phí. - Xe Huyndai Aero Spayec 45 chỗ ngồi, máy lạnh, ghế bật, ti vi video đưa đón quý khách tham quan. - Phần ăn sáng , trưa dành cho quý du khách. - Nước suối và khăn lạnh suốt tuyến. - Bảo hiểm tai nạn trọn tour với mức bồi thường cao nhất là 10.000.000đ/ vụ/ người. - Hướng dẫn viên suốt tuyến nhiệt tình, có kiến thức. Và có HDV tại điểm ( thuyết minh viên). 6. Đối tượng. - Giáo dân, khách tham quan, nhà nghiên cứu tôn giáo,... - Lực lượng tín đồ của đạo trong xã hội. - Tất cả mọi người trong xã hội có nhu cầu đi du lịch tâm linh hành hương đều có thể chọn tour này. 7. Chương trình tour tham quan kiến trúc. THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG GHI CHÚ THỰC HIỆN 6h Đoàn đến tham quan thánh đường đa minh ba chuông. Tham gia lễ buổi sáng cùng giáo dân của thánh đường Xe 45 chỗ. Tại thánh đường Đa Minh Ba chuông 7h00 Tham quan và nghe thuyết minh về thánh đường 8h30 Tham dự chương trình văn nghệ do thánh đường tổ chức:hát, kịch,...và có thể đăng ký biểu diễn. 11h30 dùng cơm trưa, nghỉ ngơi 13h Tham gia chương trình từ thiện, công tác xã hội. Mái ấm, nhà mở… 16h Khởi hành về điểm xuất phát. TÀI LIỆU THAM KHẢO: • Thánh đường Đa Minh – Ba Chuông, NXB Tổng hợp TP.HCM, năm 2008 • Lê Thông – Nguyễn Minh Tuệ, Địa lí du lịch Việt Nam, NXB Giáo dục • Trần Ngọc Thêm, Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB Giáo dục • www.dulichvn.org.vn • www.wikipedia.com