Phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá
Tính cấp thiết của đề tài Sau gần 20 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, nền kinh tế của nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng: Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân đã được nâng lên rõ rệt, kinh tế ở khu vực nông thôn đã chuyển hướng sang phát triển sản xuất hàng hoá. Sơn La là một tỉnh miền núi nằm ở vùng Tây Bắc của tổ quốc, kinh tế của tỉnh trong những năm sau đổi mới tuy có tốc độ tăng trưởng khá cao so với cả nước, nhưng chưa vững chắc, chất lượng chưa cao, hiệu quả và sức cạnh tranh thấp. Đến nay, kinh tế của Sơn La về cơ bản vẫn trong tình trạng sản xuất nhỏ, cơ cấu sản xuất và cơ cấu kinh tế còn đơn điệu, lạc hậu, năng suất lao động thấp. Đặc biệt là vùng sâu, vùng xa nền kinh tế còn mang nặng tính tự nhiên, tự cấp, tự túc hay nói cách khác thị trường “trống” còn rất lớn. Khoảng cách chênh lệch về mức sống, trình độ dân trí, trình độ văn hoá giữa các vùng đô thị, vùng gần trục giao thông với vùng cao, vùng sâu, vùng xa không những không thu hẹp mà ngày càng tăng lên. Vì vậy, nghiên cứu về vấn đề phát triển KTHH ở Sơn La - cơ sở để mở rộng kinh nghiệm sang các tỉnh miền núi khác, đang là yêu cầu bức xúc cả về lý luận và thực tiễn. Xuất phát từ tình hình thực tế đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá ”, làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Thúc đẩy kinh tế phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá ở tỉnh Sơn La là một vấn đề lớn, mang tính chiến lược nên được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm. Sự quan tâm đó còn được thể hiện qua các chính sách kinh tế, các công trình đã nghiên cứu thuộc đề tài cấp bộ, các luận án tiến sỹ. Các công trình nghiên cứu đã đóng góp rất lớn cả về lý luận, cũng như luận giải tình hình thực tế, trên cơ sở đó đã đưa ra các định hướng và giải pháp cho phát triển kinh tế ở các tỉnh miền núi. Về lý luận và nhận thức, một số tác giả đã tập trung nghiên cứu quá trình chuyển từ KTTN sang KTHH và chuyển từ KTHH sang KTTT. Những lý luận đó là cơ sở tham khảo và kế thừa quan trọng cho luận án. Đặc biệt những tư liệu và kết quả nghiên cứu về kinh nghiệm phát triển kinh tế của một số nước trên thế giới được tác giả kế thừa, chọn lọc và phát triển để nhằm đáp ứng mục tiêu nghiên cứu của luận án, đảm bảo gắn lý luận với thực tiễn. 2 Về phân tích và luận giải tình hình thực tế, tuỳ theo các công trình, với cách tiếp cận khác nhau, không gian nghiên cứu và hoàn cảnh lịch sử cụ thể, các công trình đã đánh giá một cách tổng quát về thực trạng kinh tế xã hội của miền núi, đặc biệt là các tỉnh đặc biệt khó khăn. Nhiều công trình nghiên cứu về khu vực miền núi cũng đã đề xuất những chính sách và giải pháp xác đáng cho sự phát triển kinh tế của khu vực miền núi. Chẳng hạn như các chính sách ưu đãi về vốn, chính sách phát triển khoa học công nghệ, chính sách phát triển nguồn nhân lực .v.v, đối với khu vực miền núi. Đó là những ý kiến mà tác giả có kế thừa, để có thể đề xuất những quan điểm và phương hướng cho phát triển kinh tế hàng hoá ở tỉnh Sơn La trong giai đoạn tới. Tuy nhiên phần nhiều những công trình nói trên chỉ dừng lại ở những định hướng lớn hoặc chỉ nghiên cứu ở những khía cạnh riêng biệt, hay chỉ nhận định đánh giá chung, chưa có công trình nào và đề tài nào nghiên cứu cụ thể, trực tiếp về: “Phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá” một cách đầy đủ toàn diện và có hệ thống dưới góc độ của chuyên ngành kinh tế chính trị học. 3. Mục đích, ý nghĩa của việc nghiên cứu luận án * Mục đích nghiên cứu của luận án: Hệ thống hoá và làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản và sự cần thiết phải phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La. Trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển kinh tế và kinh tế hàng hoá trong thời gian qua để đề xuất phương hướng và đưa ra những giải pháp cơ bản để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế hàng hoá ở tỉnh Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH. * ý nghĩa nghiên cứu của luận án: 1) Từ những mục tiêu nói trên, luận án cung cấp một số luận cứ khoa học cho các cơ quan điều hành vĩ mô xây dựng chính sách, luật pháp và xác định các công cụ, giải pháp để thúc đẩy phát triển KTHH ở tỉnh Sơn La nói riêng và khu vực miền núi nói chung. 2) Luận án là một tài liệu tham khảo cho các cơ quan hoạch định chính sách của tỉnh Sơn La nói riêng và các nhà nghiên cứu ở tầm vĩ mô. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án Luận án nghiên cứu cả ở khía cạnh lý luận, thực tiễn, phương hướng và giải pháp đối với phát triển KTHH của tỉnh Sơn La. Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu tình hình phát triển KTHH ở tỉnh Sơn La. Về thời gian: Phân tích chủ yếu từ sau khi thực hiện đường lối đổi mới của nước ta đến nay và triển vọng phát triển KTHH đến năm 2010. Nội dung: Vấn đề phát triển KTHH là vấn đề rộng lớn, mỗi khía cạnh của vấn đề cũng có thể trở thành một đề tài nghiên cứu. Nhưng tác giả chủ yếu nghiên cứu thực trạng và đưa ra các giải pháp phát triển KTHH ở tỉnh Sơn La. 3 5. Phương pháp nghiên cứu Luận án dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm của Đảng ta về vấn đề phát triển kinh tế nói chung, phát triển sản xuất hàng hoá và kinh tế thị trường nói riêng. Luận án sử dụng các phương pháp truyền thống, cơ bản như: duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, phương pháp phân tích thống kê, phân tích so sánh, mô hình hoá, phương pháp nghiên cứu thực chứng, tổng hợp hoá và khái quát hoá, phương pháp đánh giá và phân tích theo mô hình SWOT là phương pháp đánh giá những mặt thuận lợi và khó khăn để tìm ra triển vọng trong phát triển .v.v. 6. Đóng góp của luận án - Trên cơ sở hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về quá trình chuyển từ KTTN sang KTHH, bản chất của nền KTHH, luận án phân tích và làm rõ thêm cơ sở lý luận, cơ sở khoa học của phát triển KTHH ở Sơn La trong điều kiện đặc thù của một tỉnh miền núi. Đồng thời tác giả đưa ra các tiêu chí phản ánh trình độ phát triển kinh tế hàng hoá của địa phương, vùng lãnh thổ. - Khảo sát, phân tích và đánh giá đúng thực trạng của phát triển KTHH ở tỉnh Sơn La. Thông qua phương pháp phân tích theo mô hình SWOT, đánh giá được điểm mạnh, điểm yếu, thời cơ và thách thức của phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La. - Nguyên nhân của việc chậm phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La. - Đề xuất phương hướng và đưa ra tám giải pháp chủ yếu nhằm phát triển KTHH ở Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
kú CNH, H§H.
Ch−¬ng 3: Ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn KTHH ë S¬n La
trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H.
4
Ch−¬ng 1:
Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ kinh tÕ hμng ho¸ trong thêi
kú ®Èy m¹nh C«NG NGHIÖP ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
1.1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kinh tÕ hµng ho¸
1.1.1. B¶n chÊt cña kinh tÕ hµng ho¸
KTTN lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ x· héi trong ®ã h×nh th¸i phæ biÕn
cña s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cho chÝnh b¶n th©n ng−êi s¶n xuÊt, hay
trong néi bé c¸c tæ chøc kinh tÕ. Nghiªn cøu vÒ nÒn KTTN, cã thÓ rót ra
nhËn xÐt kinh tÕ tù nhiªn lµ nÒn “kinh tÕ sinh tån”, nÒn s¶n xuÊt hÇu nh−
diÔn ra theo quy luËt cña t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña LLSX vµ sù thay ®æi cña QHSX, ®·
t¹o tiÒn ®Ò cho sù chuyÓn nÒn KTTN sang KTHH, nã ph¶n ¸nh tiÕn tr×nh
ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao cña tr×nh ®é x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt.
KTHH lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi mµ ë ®ã s¶n phÈm ®−îc s¶n
xuÊt ra nh»m ®Ó trao ®æi hoÆc b¸n trªn thÞ tr−êng. KTHH kh¸c h¼n víi nÒn
KTTN, tr−íc hÕt ë chç, trong nÒn KTHH s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng ph¶i
®Ó tù tiªu dïng, mµ môc ®Ých cña s¶n xuÊt lµ v× gi¸ trÞ. §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã,
hä s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông cho ng−êi kh¸c, tøc lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö
dông ®Ó trao ®æi, ®Ó b¸n. Trong nÒn KTHH, ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu
dïng lµ hai chñ thÓ kh¸c nhau, ®ã lµ ng−êi b¸n vµ ng−êi mua.
S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi lµ b−íc ngoÆc quan träng trong lÞch sö ph¸t
triÓn cña x· héi loµi ng−êi, ®−a loµi ng−êi tho¸t khái t×nh tr¹ng “m«ng
muéi”, gãp phÇn ph¸ vì bøc t−êng thµnh cña nÒn kinh tÕ ®ãng cöa, khÐp kÝn,
®¸nh thøc giÊc ngñ triÒn miªn cña nh÷ng vïng hµng ngh×n n¨m sèng dùa vµo
nÒn s¶n xuÊt tù giíi h¹n ë viÖc tho¶ m·n nhu cÇu trùc tiÕp nh÷ng nhu cÇu s¬
®¼ng vµ gi¶n ®¬n cña con ng−êi.
KTHH lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn h¬n so víi KTTN,
t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ.
1.1.2. Nh÷ng tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn vµ c¸c nh©n tè thóc ®Èy sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
Trong lÞch sö, mçi b−íc ph¸t triÓn cña KTTN còng lµ mét b−íc tiÕn dÇn
tíi KTHH, t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña KTHH. §ång thêi, mçi b−íc
tiÕn cña KTHH lµ mét b−íc ®Èy lïi KTTN, phñ ®Þnh dÇn KTTN vµ kh¼ng ®Þnh
m×nh lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ x· héi cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n.
5
Qu¸ tr×nh xuÊt hiÖn, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña KTHH diÔn ra khi cã
c¸c ®iÒu kiÖn sau: Ph©n c«ng lao ®éng x· héi; sù xuÊt hiÖn h×nh thøc së h÷u
t− nh©n vÒ TLSX. KTHH chØ ra ®êi khi ®ång thêi cã hai ®iÒu kiÖn nãi trªn,
nÕu thiÕu mét trong hai ®iÒu kiÖn Êy th× kh«ng cã s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ s¶n
phÈm cña lao ®éng kh«ng mang h×nh th¸i hµng ho¸. Bëi v× nÕu lao ®éng t−
nh©n lµ yÕu tè cÇn th× ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ yÕu tè ®ñ.
Víi sù ra ®êi cña s¶n xuÊt hµng ho¸, c¸c quan hÖ trao ®æi ngµy cµng
ph¸t triÓn ®· xuÊt hiÖn ngµnh th−¬ng nghiÖp vµ nã l¹i thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ
l−u th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn nhanh h¬n. §ång thêi ®Ó ®¶m b¶o cho l−u
th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ph¸t
triÓn, mµ khëi ®Çu lµ giao th«ng vËn t¶i ph¸t triÓn.
Khi nÒn KTHH ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao, mäi quan hÖ, mäi yÕu
tè cña nÒn kinh tÕ chÞu sù t¸c ®éng, chi phèi m¹nh mÏ bëi c¸c quan hÖ tiÒn
tÖ, quan hÖ thÞ tr−êng. §ã chÝnh lµ b−íc chuyÓn tõ KTHH gi¶n ®¬n sang nÒn
KTHH ë giai ®o¹n cao – kinh tÕ thÞ tr−êng.
1.1.3. Kinh tÕ thÞ tr−êng
1.1.3.1. §Æc tr−ng cña kinh tÕ thÞ tr−êng
Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao, c¸c quan hÖ
hµng ho¸ - tiÒn tÖ vµ thÞ tr−êng ngµy cµng më réng, bao trïm lªn mäi ho¹t
®éng cña nÒn kinh tÕ - ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu ®−îc ®éc lËp tù
chñ; mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo yªu cÇu cña thÞ tr−êng vµ kinh
tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i cÇn cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n−íc.
1.1.3.2. ThÞ tr−êng
VÒ mÆt kh¸i niÖm, vÉn cßn nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ thÞ tr−êng.
Theo nghÜa ban ®Çu, nguêi ta cho r»ng thÞ tr−êng lµ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh trao
®æi, mua b¸n hµng ho¸. Theo nghÜa ®ã, thÞ tr−êng cã thÓ lµ mét ®Þa ®iÓm cô
thÓ nµo ®ã, ch¼ng h¹n nh− mét héi chî hoÆc c¸c khu vùc tiªu thô hµng ho¸.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸, kh¸i niÖm vÒ thÞ
tr−êng cµng ngµy cµng ®−îc më réng.
PhÇn lín c¸c quan niÖm cho r»ng thÞ tr−êng lµ mét kh©u cña qu¸ tr×nh
trao ®æi, mµ ë ®ã c¸c chñ thÓ kinh tÕ c¹nh tranh víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ c¶
vµ s¶n l−îng hµng ho¸.
§Ó ®¶m b¶o cho nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, c¸c thÞ tr−êng ph¶i
®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét c¸ch ®ång bé vµ th«ng qua c¸c quy luËt
vËn ®éng cña nã ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ.
6
1.1.3.3. C¬ chÕ thÞ tr−êng
C¬ chÕ thÞ tr−êng chÝnh lµ “bé m¸y” ®iÒu tiÕt toµn bé sù vËn ®éng cña
kinh tÕ thÞ tr−êng, ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸ d−íi sù
t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ cña kinh tÕ thÞ tr−êng. Víi c¸ch hiÓu ®ã,
theo chóng t«i, cã thÓ ®ång t×nh víi ý kiÕn cho r»ng: “C¬ chÕ thÞ tr−êng lµ c¬
chÕ tù ®iÒu tiÕt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng do sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt
vèn cã cña nã. Nãi mét c¸ch cô thÓ h¬n, c¬ chÕ thÞ tr−êng lµ hÖ thèng h÷u c¬
cña sù thÝch øng lÉn nhau, tù ®iÒu tiÕt lÉn nhau cña c¸c yÕu tè gi¸ c¶, cung –
cÇu, c¹nh tranh ... trùc tiÕp ph¸t huy t¸c dông trªn thÞ tr−êng ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn
kinh tÕ thÞ tr−êng”.
C¬ chÕ thÞ tr−êng lµ bé m¸y tinh vi ®Ó phèi hîp mét c¸ch tù ph¸t ho¹t
®éng cña ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu dïng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng c¸c quy luËt cña nã biÓu thÞ sù ho¹t ®éng
cña m×nh th«ng qua gi¸ c¶ thÞ tr−êng (GCTT), trong ®ã quy luËt gi¸ trÞ ®ãng
vai trß quan träng. Nhê sù vËn ®éng cña GCTT mµ diÔn ra mét sù thÝch øng
tù ph¸t gi÷a tæng cung vµ tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ.
Nh−ng c¬ chÕ thÞ tr−êng kh«ng ph¶i lµ v¹n n¨ng, hoµn h¶o bëi v× nã
cã nh÷ng h¹n chÕ vèn cã cña nã nh−: thÊt nghiÖp; ph©n ho¸ giµu nghÌo; c¸c
chuÈn mùc gi¸ trÞ trong x· héi bÞ ph¸ vì; g©y « nhiÔm m«i tr−êng,..v.v.
1.1.4. Chøc n¨ng kinh tÕ cña Nhµ n−íc trong nÒn KTTT
Trong nÒn KTTT hiÖn ®¹i, vai trß cña Nhµ n−íc ngµy cµng ®−îc coi
träng ®óng víi vÞ trÝ cña nã, lµ yÕu tè c¬ b¶n b¶o ®¶m vµ thóc ®Èy cho sù
ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña KTTT. Nhµ n−íc t«n träng nh÷ng quy luËt cña
KTTT, ®ång thêi th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh, Nhµ n−íc qu¶n lý nÒn
kinh tÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n, gi¶m thiÓu ®−îc nh÷ng t¸c ®éng mÆt tr¸i
cña c¬ chÕ thÞ tr−êng. Vai trß cña Nhµ n−íc ®−îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh
cô thÓ sau ®©y: 1) T¹o dùng m«i tr−êng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch vµ khu«n khæ
ph¸p luËt cho sù ph¸t triÓn cña KTTT, ®¶m b¶o cho mäi chñ thÓ kinh tÕ ®Òu
cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng, ®−îc b×nh ®¼ng, ®−îc tù do
c¹nh tranh trong khu«n khæ ph¸p luËt. 2) Th«ng qua c¸c c«ng cô qu¶n lý
kinh tÕ vÜ m«, Nhµ n−íc cã thÓ ®Þnh h−íng, dÉn d¾t sù ph¸t triÓn cña thÞ
tr−êng, ®ång thêi b¶o ®¶m sù æn ®Þnh m«i tr−êng kinh tÕ vÜ m«, t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. 3) Nhµ
n−íc t¸c ®éng ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc ph©n phèi c¸c nguån lùc mét c¸ch cã
hiÖu qu¶. 4) Nhµ n−íc víi t− c¸ch lµ chñ thÓ kinh tÕ, võa tham gia vµo viÖc
cung øng hµng ho¸ dÞch vô, nh−ng còng võa tham gia vµo tæng cÇu cña nÒn
7
kinh tÕ; ®Æc biÖt lµ viÖc cung øng c¸c hµng ho¸ dÞch vô c¬ b¶n mµ khu vùc t−
nh©n ch−a thÓ hoÆc kh«ng s½n sµng ®¸p øng. 5) Th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ, Nhµ n−íc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn sù h−íng dÉn, gi¸m
s¸t vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng, bæ sung cho nh÷ng thiÕu sãt
cña b¶n th©n nÒn KTTT, gi¶m bít nh÷ng “thÊt b¹i cña thÞ tr−êng”. 6) Thùc
hiÖn chÝnh s¸ch ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c−. 7) §¶m b¶o
ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, g¾n thÞ tr−êng trong n−íc víi thÞ tr−êng khu vùc
vµ thÕ giíi; t«n träng nh÷ng quy t¾c vµ th«ng lÖ trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ.
1.1.5. C¸c tiªu chÝ ph¶n ¸nh møc ®é, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ
hµng ho¸
Møc ®é ph¸t triÓn cña KTHH trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ kh«ng gièng nhau. Do ®ã nh×n vµo hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi cña mét vïng l·nh thæ ta ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng tiªu chÝ nhÊt ®Þnh cã thÓ
ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn KTHH. Víi nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau cã
thÓ nh×n nhËn nÒn KTHH kh¸c nhau, trong khu«n khæ cña luËn ¸n, khi xem
xÐt tr×nh ®é ph¸t triÓn KTHH cña mét vïng l·nh thæ nµo ®ã cã thÓ nhËn
d¹ng qua c¸c tiªu thøc nh−:
- Sù dåi dµo cña hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng vµ tÝnh ®a d¹ng phong phó
cña hµng ho¸.
- Sù ®a d¹ng cña c¸c thµnh phÇn, lùc l−îng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ
tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng.
- Tû suÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm ®−îc s¶n xuÊt ra, sù hiÖn diÖn vµ
quy m« cña c¸c lo¹i hµng ho¸.
- MËt ®é vµ quy m« c¸c chî, cöa hµng kinh doanh th−¬ng m¹i.
- Quy m« vµ c¸c h×nh thøc kinh doanh xuÊt - nhËp khÈu.
- MËt ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng.
- Tû lÖ chi tiªu so víi thu nhËp cña d©n c− vµ tû träng tiªu dïng hµng
ho¸ th«ng qua trao ®æi.
1.2. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ ph¸t triÓn s¶n
xuÊt hµng ho¸
Trong khu«n khæ cña mét luËn ¸n, néi dung nghiªn cøu chñ yÕu tËp
trung vµo viÖc t×m hiÓu kinh nghiÖm vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ ë khu
vùc n«ng th«n vµ c¸c vïng ®Æc biÖt khã kh¨n cña c¸c n−íc. §©y lµ khu vùc
cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång víi S¬n La trong ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. Qua
nghiªn cøu, cã thÓ rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm sau:
8
- Nhµ n−íc ®Òu cã chÝnh s¸ch −u tiªn cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng
th«n, −u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá g¾n víi ph¸t triÓn
n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë n«ng th«n.
- KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c HTX dÞch vô ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho
ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.
- KhuyÕn khÝch h×nh thøc tiªu thô s¶n phÈm theo hîp ®ång gi÷a c¸c
doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm víi n«ng d©n.
- Nhµ n−íc ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî t¹o tiÒn ®Ò cho khu vùc nµy
ph¸t triÓn kinh tÕ theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ nh−: hç trî vÒ vèn cho s¶n
xuÊt, hç trî vÒ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, hç trî vÒ chuyÓn giao khoa häc
c«ng nghÖ, hç trî vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o..v.v.
Tãm l¹i: ChuyÓn tõ nÒn KTTN sang KTHH lµ tÊt yÕu kh¸ch quan.
§Ó nhËn d¹ng møc ®é ph¸t triÓn cña nÒn KTHH cÇn ®−a ra c¸c tiªu chÝ cô
thÓ ®Ó ®¸nh gi¸.§èi víi S¬n La, nÒn kinh tÕ ®ang cßn mang nÆng tÝnh tù
nhiªn chuyÓn sang KTHH lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mang tÝnh quy luËt vµ
xu thÕ cña nÒn kinh tÕ trong n−íc vµ thÕ giíi.
Ch−¬ng 2:
Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ hμng ho¸ ë S¬n La
trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
2.1. c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng vμ Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn kinh
tÕ hμng ho¸ ë tØnh S¬n La
2.1.1. §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña tØnh S¬n La
S¬n La lµ mét tØnh miÒn nói cao thuéc phÝa T©y B¾c ViÖt Nam. DiÖn
tÝch tù nhiªn lµ 14.055 km2, chiÕm 4,27% diÖn tÝch tù nhiªn toµn quèc. PhÝa
B¾c gi¸p c¸c tØnh Yªn B¸i, Lµo Cai; phÝa §«ng gi¸p c¸c tØnh Phó Thä, Hoµ
B×nh; PhÝa T©y gi¸p tØnh Lai Ch©u; phÝa Nam gi¸p tØnh Thanh Ho¸ vµ n−íc
Céng hoµ d©n chñ nh©n d©n Lµo. TØnh S¬n La cã ®−êng biªn giíi gi¸p Lµo
250 km vµ gi¸p c¸c tØnh b¹n lµ 628 km. S¬n La n»m trªn trôc ®−êng quèc lé
6 nèi Hµ Néi - Hoµ B×nh - S¬n La - §iÖn Biªn, c¸ch Hµ Néi 320 km ®−êng
bé. D©n sè cña S¬n La n¨m 2004 cã 974.897 ng−êi, mËt ®é d©n sè b×nh qu©n
69 ng−êi/km2, víi 12 d©n téc anh em cïng chung sèng, trong ®ã c¸c d©n téc
Th¸i chiÕm 54%, Kinh chiÕm18%, H,M«ng chiÕm12%, M−êng chiÕm 8,4%,
Dao chiÕm 2,5%, d©n téc kh¸c chiÕm 5,1%.
§iÒu kiÖn tù nhiªn cña S¬n La kh¸ kh¾c nghiÖt, ®Þa h×nh cao, dèc, bÞ
chia c¾t m¹nh bëi c¸c d·y nói xen kÏ víi hÖ thèng s«ng suèi dµy ®Æc
9
1,8km/km2. KÕt cÊu h¹ tÇng cßn kÐm ph¸t triÓn, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp ¶nh
h−ëng kh«ng nhá tíi viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸.
2.1.2. ThuËn lîi, khã kh¨n vµ sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn kinh tÕ hµng
ho¸ ë tØnh S¬n La
2.1.2.1 ThuËn lîi vµ khã kh¨n
* ThuËn lîi:1) S¬n La cã lîi thÕ vÒ tiÒm n¨ng thuû ®iÖn, ®Æc biÖt
c«ng tr×nh thuû ®iÖn S¬n La lín nhÊt c¶ n−íc ®· ®−îc khëi c«ng x©y dùng
vµo cuèi n¨m 2005. §©y lµ c¬ héi rÊt tèt ®Ó S¬n La ®Èy m¹nh tèc ®é chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, s¾p xÕp l¹i d©n c−, t¨ng c−êng ®Çu t− kÕt cÊu h¹ tÇng,
thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi cña tØnh ph¸t triÓn, t¹o sù ®ét biÕn vÒ tèc ®é t¨ng
tr−ëng. 2) §Êt ®ai khai th¸c cßn ch−a nhiÒu, ®é ph× tù nhiªn kh¸, khÝ hËu «n
hoµ kh¶ n¨ng sinh th¶m thùc vËt lín. 3) Nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n tuy cã
tr÷ l−îng nhá, ph©n bè r¶i r¸c song rÊt phong phó, ®a d¹ng, ch−a khai th¸c
®−îc bao nhiªu, cã triÓn väng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y
dùng, c«ng nghiÖp chÕ biÕn,.v.v. 4) S¬n La lu«n nhËn ®−îc sù quan t©m, hç
trî cña Nhµ n−íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi trong vµ ngoµi n−íc.
* Khã kh¨n: 1) C¬ së h¹ tÇng kh«ng ®ång bé vµ cßn nhiÒu yÕu kÐm, hÖ
thèng ®−êng giao th«ng ch−a ph¸t triÓn; 2) §Þa h×nh phøc t¹p, chia c¾t m¹nh
g©y nhiÒu trë ng¹i cho s¶n xuÊt; 3) Nguån lao ®éng chÊt l−îng lao ®éng
thÊp, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cßn yÕu kÐm, tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp,
®¹i bé phËn d©n c− cßn nghÌo, søc mua h¹n chÕ, thÞ tr−êng nhá hÑp ®Æt trong
sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¬ chÕ thÞ tr−êng lµ nh÷ng h¹n chÕ rÊt lín cña tØnh.
2.1.2.2. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
S¬n La lµ mét tØnh cã nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc,
c¬ cÊu kinh tÕ cßn l¹c hËu, ®êi sèng kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¨n, theo quy
luËt chung cña ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i chuyÓn sang KTHH.
ChuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸ vì nÒn kinh tÕ
mang tÝnh chÊt khÐp kÝn, nã t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ S¬n La chuyÓn sang
tr¹ng th¸i ®éng, t¹o nhu cÇu bªn trong cho sù ph¸t triÓn.
Trong bèi c¶nh n−íc ta chuyÓn sang ph¸t triÓn nÒn KTTT, héi nhËp
kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi, ®Ó thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhanh vµ thu
hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn víi c¸c ®Þa ph−¬ng, vïng miÒn cña c¶ n−íc vµ
tham gia héi nhËp quèc tÕ, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
S¶n xuÊt hµng ho¸ ë S¬n La cã vai trß c¬ b¶n sau:1) khai th¸c mét
c¸ch cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña tØnh. 2) gãp phÇn x©y dùng mét c¬
cÊu kinh tÕ hîp lý phï hîp víi xu thÕ chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ n−íc ta.
3) t¹o viÖc lµm cho ng−êi d©n cña tØnh, ®ång thêi thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn
10
dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong néi bé tØnh, còng nh− qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao
®éng x· héi cho phï hîp víi tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ trong xu thÕ héi nhËp.
4) gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i cña n−íc ta. 5) g¾n ph¸t triÓn kinh
tÕ víi vÊn ®Ò ph¸t triÓn v¨n ho¸, ®¶m b¶o an ninh quèc phßng.
2.2. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë S¬n La tr−íc
thêi kú ®æi míi
Bøc tranh kinh tÕ cña tØnh tr−íc giai ®o¹n ®æi míi cã thÓ kh¸i qu¸t
nh− sau: kinh tÕ S¬n La lµ mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt theo kiÓu tù cÊp, tù
tóc, ®ang cßn thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña s¶n xuÊt hµng ho¸; c¬ chÕ
qu¶n lý theo kiÓu tËp trung quan liªu bao cÊp víi nh÷ng chÝnh s¸ch kh«ng
phï hîp ®· lµm cho s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng ph¸t triÓn, thui chét tiÒm
n¨ng thÕ m¹nh cña tØnh, s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, ®êi sèng cña nh©n d©n v«
cïng khã kh¨n.
2.3. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ hμng ho¸ cña tØnh S¬n La
trong thêi kú ®æi míi vμ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
2.3.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
theo c¬ chÕ thÞ tr−êng – tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
NÒn kinh tÕ S¬n La cßn tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, nªn
cßn tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n−íc vÉn gi÷
vai trß chñ ®¹o, lµ lùc l−îng quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh,
nh−ng ho¹t ®éng víi hiÖu qu¶ thÊp. Kinh tÕ tËp thÓ cã vai trß nhá bÐ vµ mê
nh¹t ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Kinh tÕ t− nh©n cã tiÒm lùc kinh tÕ yÕu ít
(n¨m 2004 míi chiÕm 4,04% GDP cña tØnh), ch−a cã vai trß tÝch cùc trong
ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh. Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ®ang cã vai trß quan
träng, chiÕm tû träng cao trong GDP (n¨m 2004 chiÕm 66,94%), ®ång thêi
®ang ph¸t triÓn nhanh chãng trong c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ.
B¶ng 2.2: C¬ cÊu GDP theo thµnh phÇn kinh tÕ (theo gi¸ hiÖn hµnh)
§¬n vÞ: %
Tæng
sè
Kinh tÕ
Nhµ n−íc
Kinh tÕ
tËp thÓ
Kinh tÕ
t− nh©n
Kinh tÕ
c¸ thÓ
2000 100 25,78 1,31 1,17 71,74
2001 100 28,24 0,32 2,49 68,95
2002 100 26,39 0,74 2,29 70,58
2003 100 28,51 0,50 4,04 66,95
2004 100 28,50 0,50 4,04 66,94
Nguån: TÝnh to¸n cña t¸c gi¶ tõ niªn gi¸m thèng kª S¬n La n¨m 2004.
11
2.3.2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo
h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
2.3.2.1. T¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸
* Trong gÇn 20 n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ tØnh S¬n La t¨ng tr−ëng kh¸
cao vµ æn ®Þnh, giai ®o¹n 1999 - 2003 ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP b×nh qu©n
9,05%/n¨m vµ n¨m 2004 ®¹t tíi 14,21% (Yªn B¸i lµ 9,71%; §iÖn Biªn lµ
9,56%; L¹ng S¬n lµ 9,71%), nh−ng do xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vµ tèc ®é t¨ng d©n
sè cao, nªn n¨m 2004 míi ®¹t 223 USD/ng−êi, b»ng 43,24% so víi møc b×nh
qu©n chung cña c¶ n−íc. Bªn c¹nh ®ã chÊt l−îng t¨ng tr−ëng kinh tÕ cßn thÊp,
ch−a ph¸t huy ®−îc c¸c nh©n tè chiÒu s©u, ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng thÕ
m¹nh cña tØnh. (Xu h−íng t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña S¬n La qua biÓu ®å 2.1)
4.77
11.16
8.08
5.81
8.7
8.83
9.54
9.34
8.15 5.76
6.79 6.89
7.08 7.26 7.69
6.39
10.11
12.31
6.98
12.4
10.08
11.15
8.06 8.6 7.91 7.98
9.19
14.21
0
5
10
15
C¶ n−íc S¬n La
Nguån: T¸c gi¶ tÝnh to¸n dùa trªn sè liÖu cña niªn gi¸m thèng kª
S¬n La n¨m 2004 [14].
BiÓu ®å 2.1: Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña S¬n La vµ c¶ n−íc
Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña S¬n La cßn thÊp kÐm, mang tÝnh tù
cÊp, tù tóc cao h¬n so víi c¶ n−íc, nªn mÆc dï tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ kh¸
cao (b×nh qu©n trªn 9%/n¨m, cao h¬n so víi b×nh qu©n chung c¶ n−íc, trªn
7%/n¨m), c¬ cÊu c¸c ngµnh cã xu h−íng chuyÓn dÞch kh¸, nhÊt lµ n«ng nghiÖp
vµ dÞch vô. §Õn nay hiÖn tr¹ng c¬ cÊu kinh tÕ cña S¬n La vÉn ®ang trong t×nh
tr¹ng l¹c hËu, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng tiÕn bé, hiÖu qu¶ vµ
hiÖn ®¹i; viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ míi chØ lµ tiÕn bé b−íc ®Çu,
cßn in ®Ëm s¾c th¸i cña nÒn kinh tÕ tù cÊp, tù tóc.
* Møc sèng cña nh©n d©n cßn thÊp vµ mang ®Ëm nÐt cña nÒn kinh tÕ tù
cÊp, tù tóc: Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra møc sèng hé gia ®×nh n¨m 2002 cña Tæng
92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 0391 04
12
côc thèng kª, chi tiªu cho ¨n uèng, hót cña ng−êi d©n S¬n La vÉn tù tóc tíi
h¬n 50% cßn l¹i th«ng qua mua ®æi vÉn ch−a ®Õn 50%. Trong khi ®ã tû lÖ tù
tóc trong ¨n uèng, hót cña vïng §«ng B¾c chØ lµ 37% vµ ®ång b»ng s«ng hång
lµ 26%. N¨m 2003, trong tæng sè 172.000 hé míi cã gÇn 20% sè hé ®i vµo s¶n
xuÊt kinh doanh hµng ho¸, trong n«ng nghiÖp, tû lÖ ®ã chØ ®¹t kho¶ng 5%, chñ
yÕu tËp trung ë thÞ x·, thÞ trÊn, vïng däc quèc lé sè 6.
* C¬ cÊu kinh tÕ cã nhiÒu tiÕn bé, nh−ng míi chØ lµ b−íc ®Çu. Trong
nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90 khi tû träng n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tíi 77,8
% th× ®Õn n¨m 2004 ®· gi¶m xuèng cßn 48%, t−¬ng øng víi nã ngµnh c«ng
nghiÖp t¨ng tõ 7,27% n¨m 1990 lªn 17,5% n¨m 2004 vµ dÞch vô lµ 14,95%
n¨m 1990 lªn 34,5% (N¨m 2004 c¬ cÊu c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp vµ dÞch
vô cña Yªn B¸i lµ: 40% - 27% - 33%; Phó Thä: 28,20% - 38,1% - 33,70%).
Tuy tèc ®é t¨ng tr−ëng cña ngµnh c«ng nghiÖp kh¸ cao, nh−ng do xuÊt ph¸t
®iÓm qu¸ thÊp, lµm cho tû träng cña ngµnh nµy trong GDP cßn qu¸ nhá bÐ.
* C¬ cÊu lao ®éng ch−a hîp lý: Trong c«ng nghiÖp, mÆc dï ®· cã
nh÷ng ®Çu t− lín vµo vµo khu vùc c«ng nghiÖp cña Nhµ n−íc, nh−ng sè viÖc
lµm trong c«ng nghiÖp hÇu nh− t¨ng rÊt chËm, tõ 2,42% n¨m 2000 lªn 3,10
% n¨m 2004. Cïng víi viÖc tû träng lao ®éng trong n«ng nghiÖp gi¶m kh«ng
®¸ng kÓ, th× tû lÖ lao ®éng trong c¸c ngµnh dÞch vô còng t¨ng rÊt chËm, tõ
7,96% n¨m 2000 lªn 10,18% n¨m 2004.
Qua ph©n tÝch ë trªn ta thÊy trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, tèc ®é
t¨ng cña tû träng lao ®éng t¨ng chËm h¬n so víi tèc ®é t¨ng cña gi¸ trÞ s¶n
phÈm c«ng nghiÖp trong GDP, ®· cho thÊy sù t¨ng tr−ëng cña c«ng nghiÖp vµ
dÞch vô g¾n liÒn víi viÖc th©m dông vèn nhiÒu h¬n lµ th©m dông lao ®éng.
2.3.2.2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c tiÓu vïng
Nh×n tõ gãc ®é ph©n bè kh«ng gian kinh tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng
theo vïng l·nh thæ, S¬n La ®−îc chia lµm ba tiÓu vïng kinh tÕ: tiÓu vïng
kinh tÕ quèc lé 6, tiÓu vïng kinh tÕ s«ng §µ vµ tiÓu vïng kinh tÕ s«ng M·.
Trong ®ã tiÓu vïng kinh tÕ däc quèc lé 6 cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ
thuËn lîi ®−îc coi lµ “vïng kinh tÕ ®éng lùc cña tØnh”. Vïng nµy ®· h×nh
thµnh c¸c khu vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung nh−: chÌ, c©y ¨n qu¶, ng«,
ch¨n nu«i gia sóc… vµ cã nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp tËp trung t¹i ®©y.
Vïng kinh tÕ S«ng §µ vµ vïng kinh tÕ S«ng M· cßn kÐm ph¸t triÓn, lµ
khu vùc sinh sèng chñ yÕu cña c¸c d©n téc Ýt ng−êi, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, c¬ së
h¹ tÇng ch−a ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh tù cung, tù cÊp.
13
2.3.3. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong c¸c ngµnh vµ
lÜnh vùc cña tØnh
2.3.3.1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt hµng ho¸
trong n«ng nghiÖp
KÓ tõ khi cã chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng, kinh tÕ n«ng nghiÖp S¬n
La ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, b−íc ®Çu ®· thùc hiÖn cã hiÖu qu¶
viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, ®ã lµ sù
chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, x¸c ®Þnh c©y trång chñ lùc phôc vô
cho xuÊt khÈu, tõng b−íc h×nh thµnh vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung. Tû
träng gi¸ trÞ s¶n l−îng c©y l−¬ng thùc gi¶m dÇn trong khi tû träng gi¸ trÞ s¶n
l−îng c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶ t¨ng lªn. §ång thêi ®−a nhanh c¸c tiÕn bé
kü thuËt c«ng nghÖ g¾n víi chÝnh s¸ch ®Çu t−, chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, coi
träng vai trß tù chñ cña kinh tÕ hé n«ng d©n.
§· cã mét sè c©y trång vËt nu«i chñ lùc, cã tû suÊt hµng ho¸ cao nh−:
c©y ng«, c©y chÌ, c©y cµ phª vµ c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc, v.v, g¾n
víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn (xem b¶n 2.8).
B¶ng 2.8: DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng mét sè c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m
C©y chÌ C©y cµ phª
DiÖn tÝch (ha) S¶n l−îng (tÊn) DiÖn tÝch (ha) S¶n l−îng (TÊn)
1990 2.858 6.805 278 3
1995 2.005 6.145 1.591 183
2000 2.246 10.758 3.862 377
2001 2.762 11.935 2.967 1.141
2002 3.217 13.499 2.651 1.509
2003 3.690 13.065 2.710 1.842
2004 4.155 16.406 2.732 2.123
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª S¬n La n¨m 2004 vµ b¸o c¸o cña Së N«ng
nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh S¬n La [14], [70].
Do ®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n trong 4 n¨m (2001
- 2004) t¨ng 9,6%/ n¨m, trong ®ã trång trät t¨ng 9,5%/n¨m; ch¨n nu«i t¨ng
9,3%/n¨m; dÞch vô t¨ng 21,3%/n¨m.
2.3.3.2. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp
- Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp kh«ng ngõng gia t¨ng, tèc ®é t¨ng
tr−ëng giai ®o¹n 2000-2004 ®¹t b×nh qu©n 25,75%; nh−ng gi¸ trÞ gia t¨ng
cßn qu¸ nhá bÐ, n¨m 2004 míi chiÕm 5% GDP cña tØnh.
14
- S¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®óng h−íng
gãp phÇn ®Èy m¹nh CNH,H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. Trong ph¸t triÓn
c«ng nghiÖp chñ yÕu lµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, n¨m
2004 tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm 76,53% vµ chñ yÕu lµ chÕ biÕn
n«ng - l©m s¶n, ®¶m b¶o cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸.
B¶ng 2.12: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ph©n theo ngµnh kinh tÕ
cña tØnh S¬n La (Theo gi¸ hiÖn hµnh)
§¬n vÞ: TriÖu ®ång
§¬n vÞ 1995 2000 2001 2002 2003 2004
Tæng sè 64247 213668 261936 304035 451347 546160
C«ng nghiÖp khai th¸c
- Gi¸ trÞ s¶n l−îng
- Tû träng
Tr.VN§
%
812
1,26
5140
2,41
6550
2,50
7596
2,50
24031
5,32
37227
6,82
C«ng nghiÖp chÕ biÕn
- Gi¸ trÞ s¶n l−îng
- Tû träng
Tr.VN§
%
53691
83,61
178264
83,43
219395
83,76
254948
83,85
371070
82,21
417993
76,53
C«ng nghiÖp s¶n
xuÊt ph©n phèi ®iÖn,
khÝ ®èt vµ n−íc
- Gi¸ trÞ s¶n l−îng
- Tû träng
Tr.VN§
%
9744
15,13
30264
14,16
35991
13,74
41491
13,65
56246
12,48
90940
16,65
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª S¬n La n¨m 2004 [14]
Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong thêi gian
qua, chóng ta cã thÓ ®−a ra mét sè nhËn xÐt sau:
- Nh÷ng thµnh tùu ®∙ ®¹t ®−îc: 1) Trong thêi gian qua, s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp cã b−íc ph¸t triÓn tÝch cùc vµ ®óng
h−íng, gãp phÇn quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo
h−íng gi¶m dÇn tû träng n«ng – l©m nghiÖp, t¨ng dÇn tû träng c«ng nghiÖp
vµ dÞch vô, gãp phÇn ®Èy m¹nh CNH, H§H khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng
th«n. 2) C«ng nghiÖp thuéc khu vùc Nhµ n−íc vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o, lµ ®Çu
tÇu l«i kÐo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c tham gia ph¸t triÓn; kinh tÕ ngoµi
quèc doanh cã b−íc ph¸t triÓn kh¸ víi tèc ®é t¨ng tr−ëng cao nhÊt trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 3) S¶n xuÊt c«ng nghiÖp chñ yÕu tËp trung ë ngµnh
c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng – l©m s¶n, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. Ngµnh
c«ng nghiÖp khai kho¸ng cã mét lîi thÕ quan träng, nh−ng do ®Þa h×nh phøc
t¹p, ®iÒu kiÖn khai th¸c khã kh¨n nªn ch−a cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, søc s¶n
xuÊt nhá bÐ, bÕp bªnh. 4) B−íc ®Çu ®· h×nh thµnh c¸c côm c«ng nghiÖp tËp
15
trung g¾n víi c¸c vïng nguyªn liÖu, lµm ®Çu tÇu kÐo c¸c khu vùc kh¸c ph¸t
triÓn. 5) S¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu t¨ng nhanh, nhiÒu s¶n
phÈm cã tèc ®é t¨ng tr−ëng cao nh−: bia, khai th¸c ®¸, xi m¨ng, chÌ, chÕ biÕn
gç,.v.v, do c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ngµy cµng n©ng cao c«ng suÊt ho¹t ®éng.
- Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ: 1) HiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong ngµnh c«ng
nghiÖp - ®Æc biÖt lµ c¸c DNNN cßn thÊp, nhiÒu c¬ së vÉn cßn thua lç, nguyªn
nh©n chñ yÕu do ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y ch−a hÕt c«ng suÊt. 2) Tèc ®é
t¨ng tr−ëng cña ngµnh c«ng nghiÖp kh¸ cao nh−ng thiÕu v÷ng ch¾c, do thÞ
tr−êng tiªu thô chñ yÕu trªn ®Þa bµn tØnh, chÊt l−îng s¶n phÈm cßn thÊp, rÊt
khã kh¨n trong c¹nh tranh. 3) HÇu hÕt c¸c nhµ m¸y vÉn ch−a sö dông hÕt c«ng
suÊt thiÕt kÕ, ®êi sèng ng−êi lao ®éng ë nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp cßn khã kh¨n
do thu nhËp thÊp vµ ch−a ®ñ viÖc lµm th−êng xuyªn.4) Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña
c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh tuy cã t¨ng tr−ëng cao, song vÉn ë t×nh tr¹ng
ch−a æn ®Þnh, tù ph¸t, quy m« s¶n xuÊt nhá bÐ, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
ch−a cao. 5) C¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña c¸c ®Þa ph−¬ng trong tØnh ®Õn
nay vÉn ch−a ®−îc ph¸t triÓn, do ch−a cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn
lµng nghÒ truyÒn thèng. 6) C«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ c«ng nghiÖp cßn bÞ
bu«ng láng, kh«ng cã ®Þnh h−íng ®Ó gióp ®ì cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng.
2.3.3.3. Ho¹t ®éng dÞch vô th−¬ng m¹i
- Nh÷ng thµnh tùu trong ho¹t ®éng dÞch vô th−¬ng m¹i:
1) §¸nh gi¸ chung c¶ giai ®o¹n, ngµnh th−¬ng m¹i du lÞch S¬n La vÉn
ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ ®óng h−íng, l−u th«ng hµng ho¸ cã ph¸t triÓn lµm cho thÞ
tr−êng ®−îc æn ®Þnh, ®¸p øng yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong thêi kú
®Èy m¹nh CNH, H§H cña ®Þa ph−¬ng, thóc ®Èy kinh tÕ – x· héi ë ®Þa ph−¬ng
ph¸t triÓn. 2) Ho¹t ®éng th−¬ng m¹i dÞch vô thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®·
t¹o ra thÞ tr−êng hµng ho¸ phong phó vÒ chñng lo¹i vµ ®a d¹ng vÒ mÉu m·. 3)
Ho¹t ®éng th−¬ng m¹i – du lÞch cña tØnh ®· hoµn thµnh nhiÖm vô quy ho¹ch
ph¸t triÓn tæng thÓ ®Õn n¨m 2010. §· tæ chøc tèt viÖc h−íng dÉn thùc hiÖn c¸c
v¨n b¶n quy ®Þnh cña Nhµ n−íc cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. 4) §· chó träng
®Õn ho¹t ®éng th«ng tin xóc tiÕn th−¬ng m¹i du lÞch víi nhiÒu h×nh thøc nh−:
tæ chøc, tham gia c¸c héi chî, héi th¶o, qu¶ng b¸ giíi thiÖu tiÒm n¨ng cña S¬n
La vÒ con ng−êi, tËp qu¸n, Èm thùc, v¨n ho¸ d©n téc... céng víi chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch thu hót ®Çu t− th«ng qua nhiÒu kªnh kh¸c nhau. 5) C¸c doanh
nghiÖp th−¬ng m¹i nhµ n−íc cña S¬n La ®· thùc hiÖn tèt theo nghÞ ®Þnh
64/2004/N§-CP ngµy 19 - 6 - 2002 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn ®æi DNNN
thµnh c«ng ty cæ phÇn. §Õn cuèi n¨m 2004, ngµnh th−¬ng m¹i vµ du lÞch S¬n
16
La ®· chuyÓn 3 DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ 3 doanh nghiÖp cßn l¹i ®ang
trong giai ®o¹n hoµn tÊt thñ tôc chuyÓn ®æi.
- Nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ: 1) C¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng
th−¬ng m¹i dÞch vô thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c DNNN
ch−a chó träng ®Õn ®Çu t− cho s¶n xuÊt vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång trùc tiÕp tiªu
thô s¶n phÈm hµng ho¸ cho n«ng d©n vïng s©u, vïng xa. Do vËy s¶n phÈm
cña ng−êi n«ng d©n s¶n xuÊt ra cßn bÞ Ðp cÊp, Ðp gi¸, tiªu thô kh«ng kÞp thêi,
g©y thiÖt h¹i cho ng−êi s¶n xuÊt. 2) C¸c doanh nghiÖp ch−a cã chiÕn l−îc
khai th¸c thÞ tr−êng trong vïng s©u vïng xa, mµ chØ dõng l¹i ë nhiÖm vô phôc
vô c¸c mÆt hµng chÝnh s¸ch, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn viÖc tËp trung ch−a cao trong
viÖc t¹o dùng nÒn mãng kinh doanh t¹i thÞ tr−êng réng lín nµy. 3) Vèn ®Çu t−
cho du lÞch cßn h¹n chÕ, s¶n phÈm cña ngµnh du lÞch cßn nghÌo nµn, kÐm hÊp
dÉn, dÞch vô du lÞch ch−a phong phó, thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp trong ho¹t
®éng kinh doanh dÞch vô.
B¶ng 2.15: KÕt qu¶ chñ yÕu vÒ ho¹t ®éng th−¬ng m¹i
ChØ tiªu §¬n vÞ 2002 2003 2004
1. Tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸-dÞch vô Tr. ®ång 1249387 1605052 1867397
2. C¸c mÆt hµng chÝnh s¸ch:
- Muèi ièt
- DÇu ho¶
- Ph©n bãn
TÊn
TÊn
TÊn
5.000
900
-
5.000
900
1.630
5.300
120
1.700
3. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu:
- Cµ phª nh©n
- ChÌ c¸c lo¹i
- §−êng kÝnh
- Ng« h¹t
TÊn
TÊn
TÊn
TÊn
-
-
-
-
550
1.050
150
-
1.800
2.300
150
1.800
4. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu Tr. USD 6,33 8,0 11
Nguån: B¸o c¸o cña së Th−¬ng m¹i S¬n La n¨m 2005 [71].
Tãm l¹i, thùc hiÖn chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ
n−íc, ®Ó thùc hiÖn sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n−íc, ®Æc biÖt trong thêi gian
tr−íc m¾t lµ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Trong thêi gian qua kinh
tÕ - x· héi cña tØnh S¬n La ®· cã b−íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, nh−ng còng cßn
nhiÒu tån t¹i cÇn kh¾c phôc. Chóng ta cã thÓ rót ra nhËn xÐt sau:
- Kinh tÕ cña tØnh S¬n La ®· cã nh÷ng b−íc chuyÓn biÕn tÝch cùc,
t¨ng tr−ëng cao liªn tôc, c¬ cÊu kinh tÕ b¾t ®Çu chuyÓn dÞch theo h−íng tiÕn
bé. Kinh tÕ n«ng nghiÖp b¾t ®Çu ph¸ thÕ ®éc canh, tõ s¶n xuÊt theo kiÓu tù
17
cÊp, tù tóc, chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, nhÊt lµ ë vïng däc quèc lé 6,
kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn.
- C¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung ®−îc h×nh thµnh, cã xu h−íng
g¾n víi c¸c côm c«ng nghiÖp chÕ biÕn, 3 côm c«ng nghiÖp Méc Ch©u, Mai
S¬n vµ ThÞ x· S¬n La ®· h×nh thµnh râ nÐt, thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn theo
h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸.
- Tuy nhiªn sù chuyÓn biÕn ®ã míi chØ lµ b−íc ®Çu, cßn nhiÒu h¹n
chÕ, nhÊt lµ ë vïng lßng hå s«ng §µ vµ vïng cao biªn giíi. ë nh÷ng vïng
nµy vÒ c¬ b¶n vÉn lµ nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt tù cÊp,
tù tóc, nÒn s¶n xuÊt phô thuéc vµo tù nhiªn lµ chÝnh.
- C¸c yÕu tè thuéc vÒ c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ph¸t triÓn cña S¬n La
cßn ë tr×nh ®é thÊp, nhÊt lµ c¸c yÕu tè nh−: giao th«ng, ®iÖn, thuû lîi, thÞ
tr−êng, th«ng tin, ®ang lµ nh÷ng c¶n trë kh¸ch quan lín cho chiÕn l−îc t¨ng
tr−ëng kinh tÕ nhanh cña S¬n La thêi gian tíi.
2.4. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù yÕu kÐm trong ph¸t triÓn kinh
tÕ hμng ho¸ cña tØnh S¬n La
NÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau:
Mét lµ, ®iÓm xuÊt ph¸t cña nÒn kinh tÕ thÊp, lùc l−îng s¶n xuÊt kÐm
ph¸t triÓn.
Hai lµ, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng thÊp, c¬ cÊu lao ®éng chuyÓn
dÞch chËm.
Ba lµ, c¸c nguån vèn ®Çu t− cßn thiÕu.
Bèn lµ, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ch−a ph¸t triÓn
N¨m lµ, thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cßn nhá bÐ.
S¸u lµ, tr×nh ®é d©n trÝ vµ tr×nh ®é lao ®éng cßn thÊp; tËp qu¸n s¶n xuÊt
vµ sinh ho¹t cña d©n c− c¸c d©n téc ch−a phï hîp víi s¶n xuÊt hµng ho¸.
Tãm l¹i:
Kinh tÕ S¬n La trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®−îc tèc ®é t¨ng tr−ëng
kh¸ cao, chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®ang hîp víi xu h−íng ph¸t triÓn, ®êi sèng cña
nh©n d©n ®ang tõng b−íc ®−îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn c¶ vÒ quy m« vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña tØnh cßn nhiÒu h¹n chÕ, nÒn kinh tÕ cßn
mang nÆng tÝnh chÊt tù cÊp, tù tóc.
NÒn kinh tÕ cßn kÐm ph¸t triÓn do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau: ®iÓm
xuÊt ph¸t cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu; tr×nh ®é ph©n c«ng
lao ®éng cßn ë møc thÊp; tr×nh ®é d©n trÝ cßn kem ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu
cña s¶n xuÊt hµng ho¸; kÕt cÊu h¹ tÇng cßn thiÕu vµ yÕu; c¸c lo¹i h×nh thÞ
tr−êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ch−a ®ång bé, vv.
18
Ch−¬ng 3:
Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn KTHH ë tØnh
S¬n La trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH,H§H
3.1. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong n−íc ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn KTHH
ë S¬n La
3.1.1. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam
Xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ võa lµ c¬ héi nh−ng
còng ®−a l¹i nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi S¬n La. Xu h−íng ®ã t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c quèc gia, ®Þa ph−¬ng ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
c¹nh tranh th¾ng lîi trªn th−¬ng tr−êng. Nh÷ng n¨m qua S¬n La ®ang t×m
kiÕm nh÷ng lîi thÕ cña m×nh ®Ó tham gia vµo thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÕ
giíi, tuy nhiªn do tr×nh ®é n¨ng lùc cßn yÕu kÐm, c«ng nghÖ l¹c hËu, hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cßn thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu.
3.1.2. Bèi c¶nh trong n−íc
Chóng ta ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu sau gÇn 20 n¨m ®æi míi,
duy tr× ®−îc sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, ®Æc biÖt tèc ®é t¨ng
tr−ëng kinh tÕ kh¸ nhanh trong giai ®o¹n 2001-2005 ®¹t b×nh qu©n xÊp xØ
7,5% (tÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 2005), thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi n¨m
2004 ®¹t 553 USD. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h−íng CNH, H§H;
c¬ cÊu lao ®éng b−íc ®Çu cã sù thay ®æi phï hîp víi víi qu¸ tr×nh chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ ®−îc ®Èy m¹nh.
Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ cßn nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc: tèc ®é t¨ng
tr−ëng kinh tÕ ch−a ®¹t ®−îc môc tiªu ®Ò ra, ch−a t−¬ng xøng víi møc t¨ng
®Çu t− vµ tiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ; hÖ thèng thÞ tr−êng ch−a h×nh thµnh ®Çy
®ñ vµ ph¸t triÓn ®ång bé; ch−a gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a Nhµ n−íc vµ
thÞ tr−êng, kinh tÕ nhµ n−íc vµ kinh tÕ t− nh©n; hÖ thèng ph¸p luËt ch−a ®Çy
®ñ vµ kÐm hiÒu lùc, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ban hµnh cßn chång chÐo.
3.1.3. Bèi c¶nh trong tØnh
S¬n La ®−îc sù hç trî vÒ nhiÒu mÆt cña Nhµ n−íc th«ng qua c¸c
ch−¬ng tr×nh, dù ¸n nªn c¬ së h¹ tÇng ngµy cµng ph¸t triÓn, gãp phÇn thóc
®Èy cho kinh tÕ S¬n La cã tèc ®é t¨ng tr−ëng kh¸ cao. §Æc biÖt c«ng tr×nh
thuû ®iÖn S¬n La ®· ®−îc khëi c«ng x©y dùng, ngoµi viÖc c¶i thiÖn nguån
®iÖn n¨ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, nhu cÇu tiªu
dïng cña 15.000 - 25.000 c«ng nh©n sÏ t¹o ra thÞ tr−êng ®Çy tiÒm n¨ng cho
ph¸t triÓn kinh tÕ.
19
B¶ng 3.1: Ph©n tÝch theo ph−¬ng ph¸p ma trËn SWOT vÒ ph¸t triÓn
kinh tÕ hµng ho¸ ë tØnh S¬n La
®iÓm m¹nh - s (Strengths) ®iÓm yÕu - w (Weaknesses)
1) §iÒu kiÖn tù nhiªn ®a d¹ng, t¹o ra
nhiÒu lîi thÕ riªng cho tõng vïng cña
tØnh. 2)Tµi nguyªn ®a d¹ng vµ phong
phó ch−a ®−îc khai th¸c. TiÒm n¨ng ®Êt,
rõng cho ph¸t triÓn kinh tÕ vÒ diÖn tÝch
vµ ®é ph× tù nhiªn lín. 3) S¶n phÈm cña
n«ng nghiÖp: chÌ, cµ phª, nh·n, xoµi,
gia sóc, l©m s¶n, nh÷ng n¨m tíi sÏ t¨ng
nhanh c¶ vÒ sè l−îng vµ chñng lo¹i.
4) XuÊt hiÖn c¸c côm c«ng nghiÖp s¶n
xuÊt tËp trung g¾n víi nguån nguyªn
liÖu t¹i chç. 5) Nguån lao ®éng t¹i chç,
cÇn cï, ®oµn kÕt. 6) C¸c doanh nghiÖp
kinh doanh c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i,
vËn t¶i, chÕ biÕn t¨ng. 7) KÕt cÊu h¹
tÇng kinh tÕ x· héi cã b−íc ph¸t triÓn;
giao l−u kinh tÕ víi ngoµi tØnh t¨ng lªn.
8) Cã nhiÒu di tÝch lÞch sö vµ danh lam
th¾ng c¶nh. 9) Kinh nghiÖm ph¸t triÓn
kinh tÕ sau 20 n¨m ®æi míi.
1) §iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt,
®Þa h×nh bÞ chia c¾t, s¶n xuÊt ph©n t¸n vµ
th−êng bÞ thiªn tai. 2) TËp qu¸n canh t¸c
l¹c hËu, nÆng vÒ khai th¸c nguån lîi tù
nhiªn. 3) HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cã quy
m« nhá, ph©n t¸n, ch−a cã uy tÝn, chÊt
l−îng kh«ng æn ®Þnh, s¶n xuÊt cßn mang
nÆng tÝnh tù ph¸t. 4) Nguån lao ®éng cã
tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n thÊp,
ch−a quen víi t¸c phong c«ng nghiÖp vµ
kinh tÕ thÞ tr−êng. 5) Ch−a xuÊt hiÖn
nh÷ng nhµ kinh doanh cã quy m« lín ®ñ
søc c¹nh tranh víi bªn ngoµi. 6) HÖ thèng
thÞ tr−êng h×nh thµnh ch−a ®ång bé. Quy
m« thÞ tr−êng cßn nhá bÐ, chñ yÕu lµ mua
gom, Søc mua cña thÞ tr−êng néi tØnh
thÊp. 7) KÕt cÊu h¹ tÇng vÉn vµo lo¹i yÕu kÐm
so víi c¸c tØnh, nhÊt lµ giao th«ng. 8) C¸c ®¬n
vÞ s¶n xuÊt kinh doanh lµm ¨n cßn kÐm
hiÖu qu¶, thiÕu vèn, tr×nh ®é kü thuËt
thÊp, thiÕu th«ng tin thÞ tr−êng...
C¬ héi - o (Opportunities) Th¸ch thøc - t (Threats)
1) Quy m« cña thÞ tr−êng ngµy cµng më
réng. 2) Sè ng−êi ngoµi tØnh ®Õn lao ®éng
vµ th¨m quan, trong thêi gian dµi, nhu cÇu
thÞ tr−êng tiªu dïng t¨ng thªm 5 – 10%. 3)
Tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ
ngµy cµng tiÕn bé. 4) Nhµ n−íc ®ang vµ
s¾p khëi c«ng nhiÒu c«ng tr×nh, kÕt cÊu h¹
tÇng trong vïng ngµy cµng tiÕn bé. 5) Sù
quan t©m hç trî cña Nhµ n−íc th«ng qua
c¸c ch−¬ng tr×nh ®èi víi c¸c tØnh miÒn
nói, ®Æc biÖt lµ hç trî vÒ vèn vµ kÕt cÊu h¹
tÇng. 6) Sù chØ ®¹o cña tÊt c¶ c¸c cÊp,
ngµnh Trung ¦¬ng vµ ®Þa ph−¬ng.
1)T−¬ng tù vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm so
víi c¸c tØnh l©n cËn, dÔ rñi ro thÞ
tr−êng. 2) Søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm
hµng ho¸ S¬n La yÕu (c¶ vÒ quy m«,
chÊt l−îng, ®Þa bµn). 3) Giao th«ng vËn
t¶i trong néi tØnh vµ víi bªn ngoµi cßn
nhiÒu khã kh¨n, t¨ng gi¸ thµnh s¶n
phÈm. 4) Søc Ðp gi¶m gi¸ tõ phÝa thÞ
tr−êng bªn ngoµi. 5) Søc hÊp dÉn ®Çu t−
cña doanh nghiÖp bªn ngoµi vµo tØnh
cßn thÊp. 6) NÒn kinh tÕ n−íc ta ®ang
tõng b−íc héi nhËp víi thÕ giíi, sù −u
®·i trùc tiÕp cña Nhµ n−íc sÏ gi¶m dÇn.
Nguån: T¸c gi¶ tù tæng hîp vµ ph©n tÝch
20
3.2. Quan ®iÓm vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn
3.2.1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn: 1) Khai th¸c vµ ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ
so s¸nh cña tØnh; 2) X©y dùng hÖ thèng kinh tÕ më, g¾n thÞ tr−êng trong
n−íc víi thÞ tr−êng n−íc ngoµi; 3) Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng; 4) Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
ph¶i ®¶m b¶o g¾n t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi; 5)
X©y dùng hÖ thèng ®« thÞ trë thµnh h¹t nh©n thóc ®Èy c¸c vïng kh¸c ph¸t
triÓn; 6) Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ g¾n víi viÖc b¶o vÖ vµ t¸i t¹o m«i tr−êng
sinh th¸i; 7) Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ g¾n víi b¶o vÖ an ninh quèc phßng.
3.2.2. Ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn
Trong nh÷ng n¨m tíi S¬n La cÇn tËp trung ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm
hµng ho¸ cã lîi thÕ so s¸nh, c¸c lÜnh vùc cã tiÒm n¨ng, h×nh thµnh c¸c vïng
s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 ®¹t c¸c chØ tiªu sau:
- Tèc ®é t¨ng tr−ëng b×nh qu©n giai ®o¹n 2005-2010 ®¹t 12-14%,
tæng s¶n phÈm trong tØnh lµ 3.480 tû ®ång (gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) ®Ó ®¶m
b¶o GDP/ng−êi ®¹t 426 USD/ng−êi vµo n¨m 2010.
- Thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng CNH, H§H, ®Õn
2010 c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c ngµnh n«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp vµ dÞch vô
t−¬ng øng lµ 38-40 %, 24-26% vµ 36-37%.
- Ngµnh n«ng nghiÖp:
+ N©ng cao n¨ng suÊt lóa ruéng n−íc ®Ó ®Õn n¨m 2010 s¶n l−îng
l−¬ng thùc ®¹t 400.000 tÊn; h¹n chÕ canh t¸c lóa trªn ®Êt dèc, gi¶m diÖn tÝch
lóa n−¬ng.
+ Ph¸t triÓn vïng c©y c«ng nghiÖp chñ lùc g¾n víi ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m s¶n xuÊt khÈu, trong ®ã c©y chÌ lµ 7000 ha, c©y ¨n
qu¶ lµ 35.000 ha vµ c©y cµ phª 4000 ha. X©y dùng vïng rau qu¶ hoa vµ c©y
c¶nh chÊt l−îng cao, tËp trung t¹i ThÞ x· S¬n La, huyÖn Mai S¬n vµ Méc
Ch©u. Ph¸t triÓn vïng s¶n xuÊt l−¬ng thùc, thùc phÈm ®ñ ®¸p øng nhu cÇu néi
tØnh vµ cña c«ng nh©n nhµ m¸y thuû ®iÖn S¬n La.
+ Ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc vµ gia cÇm, t¨ng sè l−îng vµ chÊt l−îng
cña ®µn, trong ®ã ph¸t triÓn ®µn bß s÷a lªn 10.000 con.
- Ngµnh c«ng nghiÖp:
+ TËp trung ®Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn t¹o ra s¶n phÈm
hµng ho¸ cã chÊt l−îng cao cã thÓ xuÊt khÈu. Tr−íc m¾t cÇn chó ý n©ng cÊp
c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ, cµ phª ®¶m b¶o chÕ biÕn hÕt s¶n l−îng hµng ho¸
n«ng s¶n; n©ng cÊp nhµ m¸y chÕ biÕn s÷a tiÖt trïng ë Méc Ch©u lªn 40-50
tÊn/ngµy víi s¶n phÈm chñ yÕu lµ s÷a c« ®Æc, b¬ t−¬i, kem.
+ §Çu t− c¶i t¹o vµ më réng s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, khai th¸c vµ chÕ
biÕn kho¸ng s¶n cã gi¸ trÞ nh−: ®ång-niken, than c¸c lo¹i, cao lanh, bät tan.
21
+ §Èy m¹nh s¶n xuÊt ph©n vi sinh t¹i Méc Ch©u, Phï Yªn, Mai
S¬n… ®Ó cung cÊp ®ñ ph©n bãn cho trång trät.
+ §Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c¬ khÝ, tr−íc tiªn lµ ngµnh söa ch÷a
vµ s¶n xuÊt c¸c n«ng cô cÇm tay. X©y dùng míi c¸c c¬ së c¬ khÝ chÕ t¹o, s÷a
ch÷a xe, m¸y, tµu, thuyÒn phôc vô c«ng tr×nh thuû ®iÖn S¬n La.
+ §−a c«ng nghiÖp víi quy m« võa vµ nhá vÒ n«ng th«n, x©y dùng
c¸c lµng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp.
- Ngµnh dÞch vô:
X©y dùng vµ h×nh thµnh hÖ thèng dÞch vô phôc vô c«ng tr−êng thuû
®iÖn S¬n La; ph¸t triÓn hÖ thèng dÞch vô t¹i c¸c khu ®« thÞ míi; ph¸t triÓn hÖ
thèng c¸c chî ë c¸c trung t©m côm x·, c¸c x· vµ côm d©n c−. PhÊn ®Êu møc
lu©n chuyÓn hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng tõ 2.475 tû ®ång n¨m 2005 lªn kho¶ng
5.000 tû ®ång vµo n¨m 2010. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng tua du lÞch
g¾n víi c¸c tuyÕn ®−êng vµ c¸c di tÝch lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh cña S¬n
La. N©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c dÞch vô tµi chÝnh, tÝn dông gãp
phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn.
3.3. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë S¬n La
3.3.1. Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
- §æi míi, s¾p xÕp l¹i ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nhµ n−íc theo
h−íng chØ n¾m nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc then chèt trong nÒn kinh tÕ.
- Kinh tÕ tËp thÓ mµ nßng cèt lµ HTX cÇn ph¶i ®−îc ®æi míi theo
h−íng ®a d¹ng ho¸ vÒ mÆt néi dung, quy m« còng nh− h×nh thøc, t¹o ®iÒu
kiÖn hç trî kinh tÕ hé n«ng d©n, kinh tÕ tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn.
- Ph¸t triÓn m¹nh h×nh thøc kinh tÕ hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ
ph¸t triÓn theo h−íng kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp, ®©y lµ h×nh thøc
tæ chøc ®¶m b¶o sù phï hîp gi÷a QHSX vµ LLSX trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt
hµng ho¸ ë S¬n La hiÖn nay.
- KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thµnh lËp doanh nghiÖp ®Çu t−
vèn vµo c¸c lÜnh vùc: du lÞch, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, tiÓu thñ c«ng nghiÖp,
chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm, kh«i phôc l¹i c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng.
3.3.2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng g¾n víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ
§Ó thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt qu¸
tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ:
- §èi víi khu vùc ®« thÞ: KÕt hîp ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp cã quy
m« lín hiÖn ®¹i víi tËp trung −u tiªn ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá
®Ó thu hót lao ®éng d− thõa.
Ph¸t triÓn c¸c trung t©m ®µo t¹o nghÒ, trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm
phï hîp víi ®Æc thï cña tØnh.
22
- §èi víi khu vùc n«ng th«n: Kh¾c phôc t×nh tr¹ng b¸n thÊt nghiÖp b»ng
c¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i, ®Çu t− th©m canh, t¨ng vô, xen vô.
MÆt kh¸c ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n víi quy m«
võa vµ nhá, ®¶m b¶o ph−¬ng ch©m “ly n«ng bÊt ly h−¬ng”.
3.3.3. H×nh thµnh ph¸t triÓn vµ më réng thÞ tr−êng
CÇn h×nh thµnh c¸c tæ chøc hç trî thÞ tr−êng, dù b¸o thÞ tr−êng dµi
h¹n vµ ng¾n h¹n, lµ c¬ së ®Ó ng−êi d©n ®Çu t− s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn g¾n víi vïng nguyªn liÖu, khuyÕn khÝch h×nh
thøc ký hîp ®ång tiªu thô n«ng s¶n gi÷a c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp víi
ng−êi n«ng d©n.
Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i h×nh thÞ tr−êng nh− thÞ tr−êng søc lao
®éng, thÞ tr−êng vèn, thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr−êng khoa häc c«ng
nghÖ… t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn.
3.3.4. Ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng
§Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cÇn ph¶i x©y dùng ®ång bé c¸c yÕu
tè nh−: ®iÖn, ®−êng, tr−êng, tr¹m, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c. Trong nh÷ng
n¨m tíi, cÇn ®Æc biÖt quan t©m tíi ®Çu t− ph¸t triÓn giao th«ng vµ thÞ tr−êng
ë vïng s©u, vïng xa. Tuy nhiªn néi lùc cña tØnh cßn yÕu, nªn ®Ó x©y dùng
kÕt cÊu h¹ tÇng ë tØnh cÇn cã sù gióp ®ì cña Nhµ n−íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ
quèc tÕ, kÕt hîp víi viÖc huy ®éng nh©n d©n tham gia x©y dùng nh÷ng con
®−êng liªn th«n, liªn x· vµ c¸c côm x·.
3.3.5. §Çu t− ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ
Ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ë S¬n La theo quan ®iÓm g¾n c«ng
nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §Ó thùc hiÖn ®−îc ®iÒu ®ã cÇn:
t¨ng c−êng n¨ng lùc khoa häc c«ng nghÖ trªn toµn tØnh c¶ vÒ sè l−îng vµ
chÊt l−îng; x©y dùng c¸c trung t©m nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ;
t¨ng c−êng ®Çu t− vèn cho ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ.
3.3.6. N©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ, ®µo t¹o c¸n bé
§èi víi S¬n La trong c«ng t¸c ®µo t¹o cÇn t¨ng thªm chØ tiªu tuyÓn
sinh vµo c¸c tr−êng phæ th«ng d©n téc néi tró vµ c¸c chØ tiªu cö tuyÓn ®Ó häc
sinh lµ ng−êi d©n téc thiÓu sè ®−îc ®µo t¹o vµ quay trë vÒ phôc vô quª
h−¬ng. Më réng c¸c h×nh thøc ®µo t¹o, trong ®ã chó ý h×nh thøc ®µo t¹o
nghÒ g¾n víi ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh trong tØnh.
§èi víi gi¸o viªn, Nhµ n−íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Ó
gi¸o viªn tõ n¬i kh¸c ®Õn cã nhµ ë, tr−íc m¾t lµ ph¶i ®¶m b¶o ®ñ nhµ ë cho
gi¸o viªn tiÓu häc ë c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, c¸c x· thuéc vïng s©u, vïng
xa, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè.
23
3.3.7. Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn cho ph¸t
triÓn kinh tÕ
§èi víi S¬n La ngoµi viÖc hç trî vèn cña Nhµ n−íc cho c¸c ch−¬ng
tr×nh ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, hç trî vÒ gi¸o dôc… CÇn cã chÝnh s¸ch huy
®éng mäi nguån vèn tõ c¸c khu vùc d©n c− ®Çu t− vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Bªn
c¹nh viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn cÇn cã chÝnh s¸ch ®Ó sö dông vèn mét
c¸ch cã hiÖu qu¶. §èi víi nguån vèn tÝn dông cÇn t¨ng c−êng kh¶ n¨ng thÈm
®Þnh ®Ó ®¶m b¶o cho vay vèn phï hîp víi chu kú kinh doanh cña tõng c©y
trång, vËt nu«i.
3.2.8. T¨ng c−êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n−íc
S¬n La lµ mét tØnh miÒn nói, néi lùc kinh tÕ cßn thÊp kÐm, do vËy
Nhµ n−íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Æc biÖt ®Ó gióp tØnh rót ng¾n kho¶ng
c¸ch vÒ møc sèng, tr×nh dé so víi c¸c tØnh kh¸c.
Nhµ n−íc cÇn hç trî ®Çu t− vµo ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, t¹o ra tiÒn ®Ò
®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn. VÒ thÞ tr−êng gi¸ c¶ cÇn tiÕp tôc cã
chÝnh s¸ch trî c−íc, trî gi¸ cho c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu th«ng qua m¹ng l−íi
th−¬ng nghiÖp quèc doanh. ChÝnh s¸ch tÝn dông ph¶i phï hîp víi c¸c ngµnh
nghÒ, trong n«ng nghiÖp ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt cÇn cho c¸c hé n«ng d©n, vay
theo chu kú kinh doanh cña tõng lo¹i c©y trång, vËt nu«i. §èi víi ®Êt ®ai, cÇn
nhanh chãng hoµn thµnh viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ruéng ®Êt vµ
h−íng dÉn cho hé n«ng d©n cã thÓ sö dông ®−îc ®Çy ®ñ c¸c quyÒn vÒ ®Êt ®ai
cña m×nh. §ång thêi Nhµ n−íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò
c¸n bé cho phï hîp, ®Æc biÖt chó ý −u tiªn c¸n bé lµ ng−êi d©n téc thiÓu sè.
Tãm l¹i: §Ó chuyÓn kinh tÕ S¬n La tõ nÒn kinh tÕ tù cÊp tù tóc sang
s¶n xuÊt hµng ho¸, cÇn ph¶i ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp c¸c nguån lùc trªn
c¬ së ph¸t huy ®−îc lîi thÕ so s¸nh cña tØnh vµ sù gióp ®ì cña Nhµ n−íc.
KÕt luËn
§èi víi n−íc ta hiÖn nay viÖc thóc ®Èy cho c¸c tØnh miÒn nói ph¸t
triÓn kinh tÕ theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n. §Æc biÖt
S¬n La lµ mét tØnh thuéc ®Æc biÖt khã kh¨n, nÒn s¶n xuÊt cßn mang tÝnh tù
cÊp tù tóc chuyÓn sang ph¸t triÓn KTHH trong bèi c¶nh c¶ n−íc ta ®ang ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN l¹i cµng khã kh¨n h¬n.
Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña c¶ n−íc, kinh
tÕ S¬n La còng ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn ®¸ng khÝch lÖ. Bªn c¹nh sù nç
lùc cña c¸c tÇng líp nh©n d©n trong tØnh, Nhµ n−íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ
còng ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t− −u tiªn cho ph¸t triÓn khu vùc nµy. Cïng
víi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña m×nh, trong thêi gian tíi S¬n La cÇn t¹o ra
nh÷ng b−íc ®ét ph¸ ®Ó tr¸nh tôt hËu h¬n n÷a so víi c¸c tØnh b¹n vµ c¶ n−íc.
24
Nh»m ®ãng gãp mét phÇn nhá trong viÖc nghiªn cøu khoa häc, ®ång thêi
g¾n lý luËn víi thùc tiÔn cô thÓ ë tØnh S¬n La, luËn ¸n ®· cã nh÷ng kÕt qu¶
nghiªn cøu chñ yÕu:
1. LuËn ¸n nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ
nÒn KTTN sang ph¸t triÓn KTHH, mµ giai ®o¹n cao cña nã lµ nÒn kinh tÕ thÞ
tr−êng. Tuy b−íc chuyÓn tõ KTTN sang KTHH ph¶i tr¶i qua nh÷ng b−íc
tuÇn tù, nh−ng trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ n−íc ta cã thÓ thùc
®−îc nh÷ng b−íc nh¶y vät, ®i t¾t, ®ãn ®Çu trong ph¸t triÓn kinh tÕ.
2. LuËn ¸n ®· ®−a ra c¸c tiªu chÝ ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸, qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc mét c¸ch tæng qu¸t tr×nh ®é ph¸t triÓn
ë khu vùc cÇn nghiªn cøu.
3. LuËn ¸n ®· kh¸i qu¸t ho¸ ®−îc bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn
thÕ giíi vµ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, tõ ®ã rót ra
nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh
tÕ cña ViÖt Nam nãi chung vµ tØnh S¬n La nãi riªng.
4. LuËn ¸n ph©n tÝch ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña tØnh S¬n
La lµ c¬ së t×m ra tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña tØnh trong ph¸t triÓn kinh tÕ. §ång
thêi luËn ¸n còng ®· ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh
tÕ hµng ho¸ cña tØnh qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn.
5. Th«ng qua ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ma trËn SWOT, ®¸nh gi¸ vÒ
nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ th¸ch thøc cña tØnh trong ph¸t triÓn
KTHH. Trªn c¬ së ®ã ®Ó cã chiÕn l−îc ph¸t huy tèi ®a nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ
c¬ héi, còng nh− h¹n chÕ nh÷ng ®iÓm yÕu trong ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸.
6. Trªn c¬ së ®ã luËn ¸n ®−a ra hÖ thèng c¸c quan ®iÓm, ph−¬ng
h−íng ph¸t triÓn vµ ®Ò xuÊt t¸m gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng
ho¸ cña tØnh trong thêi gian tíi. LuËn ¸n ®· chøng minh ®−îc r»ng ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë khu vùc n«ng nghiÖp n«ng th«n cña S¬n La, th× m«
h×nh kinh tÕ hé vµ kinh tÕ trang tr¹i g¾n víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn
lµ m« h×nh thÝch hîp nhÊt.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ph¸t triÓn v−ît bËc,
nhiÒu quèc gia ®ang chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn sang
nÒn kinh tÕ hËu c«ng nghiÖp. Kinh tÕ S¬n La ph¸t triÓn trong bèi c¶nh nÒn
kinh tÕ c¶ n−íc ®ang trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, ngoµi
sù nç lùc cña b¶n th©n tØnh cÇn ph¶i cã sù gióp ®ì v« cïng to lín cña Nhµ
n−íc. §©y lµ khu vùc kh«ng chØ tÝnh ®¬n thuÇn ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ, mµ
ph¶i tÝnh ®Õn sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ liªn quan ®Õn m«i tr−êng sèng cña
c¶ mét khu vùc réng lín.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Phát triển kinh tế hàng hoá ở Sơn La trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá.pdf
