Phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn hội nhập đến năm 2010

g khaû quan caû veà cô cheá laãn quaù trình vaän haønh. Do vaäy neân thöïc hieän moät soá bieän phaùp sau ñaây: - Ñieàu chænh laïi cô cheá phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû maø trong ñoù ñaëc bieät chuù yù xem xeùt laïi cô cheá ñieàu haønh laõi suaát chæ ñaïo hieän nay chöa haáp daãn NÑT. Thöïc teá caùc ñôït ñaáu thaàu coù laõi suaát ñaët thaàu thöôøng cao hôn laõi suaát traàn do Boä Taøi chính ñöa ra vaø laõi suaát traàn traùi phieáu Chính phuû thaáp hôn khaù nhieàu so vôùi laõi suaát thò tröôøng neân ñaõ khoâng thu huùt maïnh caùc thaønh vieân tham gia döï thaàu. Vaán ñeà laø laøm sao coù söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc, nhaø phaùt haønh, caùc Ngaân haøng thöông maïi ñeå ñaûm baûo söï thoáng nhaát veà laõi suaát, ñaûm baûo moät soá nguyeân taéc cô baûn coù theå thöïc thi ñöôïc trong coâng taùc xaùc ñònh laõi suaát. Chính phuû caàn xaây döïng vaø quaùn trieät moät soá nguyeân taéc cô baûn trong vieäc xaùc ñònh laõi suaát traùi phieáu Chính phuû vaø khaû naêng thöïc thi caùc nguyeân taéc naøy trong quaù trình phaùt trieån TTTC Vieät Nam hieän nay, cuï theå laø: • Chính phuû laø nhaø phaùt haønh (ngöôøi vay nôï) veà nguyeân lyù coù möùc ñoä ruûi ro thanh toaùn thaáp nhaát neân laõi suaát traùi phieáu Chính phuû phaûi thaáp nhaát so vôùi caùc coâng cuï vay nôï khaùc coù cuøng ñieàu kieän phaùt haønh vaø taïi cuøng moät thôøi ñieåm phaùt haønh. Maët khaùc, laõi suaát traùi phieáu Chính phuû phaûi laø möùc laõi suaát chuaån ñeå caùc doanh nghieäp coù caên cöù xaùc ñònh laõi suaát traùi phieáu doanh nghieäp khi phaùt haønh traùi phieáu. • Laõi suaát caùc loaïi traùi phieáu Chính phuû cuøng thôøi haïn, taïi cuøng moät thôøi ñieåm phaûi baèng nhau, coâng cuï coù thôøi haïn daøi hôn thì laõi suaát phaûi cao hôn vaø ngöôïc laïi. • Gioáng nhö moïi coâng cuï taøi chính khaùc, laõi suaát cuûa traùi phieáu Chính phuû phaûi phaûn aûnh quan heä cung caàu veà traùi phieáu Chính phuû treân thò tröôøng taïi thôøi ñieåm phaùt haønh. - 59 - Ñeå traùi phieáu Chính phuû coù tính haáp daãn hôn vaán ñeà caáp thieát laø laõi suaát traùi phieáu Chính phuû neân dao ñoäng theo tín hieäu thò tröôøng, khoâng quaù cao so vôùi laõi suaát huy ñoäng cuûa caùc NHTM vaø taát nhieân cuõng khoâng theå baèng laõi suaát thò tröôøng (bôûi ít ruûi ro). Neân chaêng coù cô cheá ñaûm baûo laõi suaát traùi phieáu Chính phuû, cao hôn möùc laïm phaùt hoaëc aùp duïng cô cheá laõi suaát thaû noåi vaø coù ñieàu chænh qua caùc naêm. - Caàn ña daïng hoùa hình thöùc phaùt haønh, ñeå cho thò tröôøng voán thöïc söï phaùt trieån caàn phaûi xoùa boû hình thöùc baùn leû traùi phieáu kho baïc. Bôûi thöïc hieän baùn leû khoâng thu huùt ñöôïc nhöõng NÑT lôùn tham gia thò tröôøng vaø traùi phieáu Chính phuû phaùt haønh qua kho baïc Nhaø nöôùc seõ khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå giao dòch treân thò tröôøng chöùng khoaùn do thieáu tính chuaån hoùa. Do vaäy, traùi phieáu Chính phuû caàn ñöôïc môû roäng phaùt haønh theo hình thöùc baùn buoân cuï theå laø hình thöùc toå hôïp baûo laõnh phaùt haønh (Taäp ñoaøn baûo laõnh). Vieäc aùp duïng phöông thöùc toå hôïp baûo laõnh phaùt haønh raát thích hôïp trong giai ñoaïn ñaàu hình thaønh thò tröôøng, khi thò tröôøng coù xu höôùng thöøa cung traùi phieáu. Toå hôïp baûo laõnh phaùt haønh do nhaø baûo laõnh chính laäp ra ñeå phaân taùn ruûi ro giöõa nhieàu nhaø baûo laõnh, ñaûm baûo baùn heát khoái löôïng lôùn traùi phieáu treân thò tröôøng nhanh choùng vaø coù hieäu quaû ñoàng thôøi taêng uy tín cho toå chöùc phaùt haønh. Vôùi hình thöùc ñaáu thaàu traùi phieáu Chính phuû qua TTGDCK ñaõ goùp phaàn laøm giaûm chi phí ñi vay cuûa Chính phuû, Chính phuû caàn khuyeán khích caùc NÑT tham gia vaøo thò tröôøng traùi phieáu vì hieän nay caùc thaønh vieân ñaáu thaàu chuû yeáu laø caùc NHTM. Tuy nhieân, cuõng caàn heát söùc linh hoaït phoái hôïp hai phöông phaùp treân ñoái vôùi töøng loaïi traùi phieáu phaùt haønh vaø vaøo töøng thôøi ñieåm cuï theå nhö: ñoái vôùi loaïi traùi phieáu daøi haïn, coù theå aùp duïng toå hôïp baûo laõnh phaùt haønh trong giai ñoaïn ñaàu ñeå ñaûm baûo baùn heát traùi phieáu. Sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc dieän ñaàu tö, coù theå thay theá laø phöông phaùp ñaáu thaàu ñeå taêng tính caïnh tranh giaûm thieåu chi phí vay, taêng tính thanh khoaûn cuûa traùi phieáu vaø taïo caàu cuûa thò tröôøng traùi phieáu. Theo Quy trình ñaáu thaàu traùi phieáu Chính phuû taïi TTGDCK Haø Noäi theo Quyeát ñònh 11/QÑ-TTGDHN ngaøy 23/3/2005, thì khoái löôïng ñaët thaàu toái ña laø khoái löôïng traùi phieáu thoâng baùo ñaáu thaàu. Vì vaäy, veà cô cheá baûo laõnh phaùt haønh vaø ñaáu thaàu caàn coù nhöõng qui ñònh roõ raøng nhaèm haïn cheá vieäc caùc toå chöùc tham gia baûo laõnh phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû nhö hieän nay - 60 - - Caàn ña daïng hoùa chuû theå phaùt haønh ñeå phuø hôïp vôùi tính chaát cuûa töøng loaïi traùi phieáu ñöôïc phaùt haønh. Kho baïc Nhaø nöôùc chæ phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû ñeå buø ñaép boäi chi NSNN. Traùi phieáu ñaàu tö huy ñoäng voán cho tín duïng ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc neân giao cho Quyõ hoã trôï phaùt trieån tröïc tieáp phaùt haønh. Traùi phieáu ñaàu tö cho caùc coâng trình thuoäc nguoàn voán ngaân saùch ñòa phöông theo luaät NSNN giao cho caùc quyõ ñaàu tö ñòa phöông thöïc hieän. Thò tröôøng caøng nhieàu caùc toå chöùc tham gia thì chi phí cho vieäc huy ñoäng voán cuûa Chính phuû caøng thaáp. b. Ña daïng hoùa caùc loaïi hình traùi phieáu treân thò tröôøng - Traùi phieáu coâng trình. Boä Taøi chính phoái hôïp vôùi Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö raø soaùt laïi nhu caàu caàn huy ñoäng voán cho ñaàu tö phaùt trieån trong caû nöôùc ñeå xaùc ñònh danh muïc caùc döï aùn, coâng trình caáp thieát coù theå thöïc hieän vay daân thoâng qua hình thöùc phaùt haønh traùi phieáu coâng trình khoâng phaûi troâng chôø vaøo nguoàn voán Ngaân saùch. • Ñoái vôùi caùc döï aùn, coâng trình troïng ñieåm cuûa Nhaø nöôùc Boä Taøi chính seõ phoái hôïp vôùi Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö, caùc Boä ngaønh coù lieân quan trieån khai phöông aùn phaùt haønh traùi phieáu treân TTCK. • Ñoái vôùi caùc döï aùn thuoäc thaåm quyeàn cuûa caùc Boä vaø ñòa phöông, chuû döï aùn tröïc tieáp phaùt haønh treân TTCK, trong caùc tröôøng hôïp caàn thieát Boä Taøi chính seõ thöïc hieän baûo laõnh phaùt haønh - Traùi phieáu ñaàu tö. Chính phuû caàn khuyeán khích Ngaân haøng Phaùt trieån, caùc quyõ ñaàu tö hieän ñang hoaït ñoäng hôïp phaùp taïi Vieät Nam ñöôïc phaùt haønh traùi phieáu ñeå huy ñoäng voán trung vaø daøi haïn cho ñaàu tö phaùt trieån. Thöïc hieän thí ñieåm phaùt haønh traùi phieáu ñaàu tö baèng ngoaïi teä ñeå huy ñoäng nguoàn ngoaïi teä nhaøn roãi trong neàn kinh teá cho moät soá döï aùn, coâng trình troïng ñieåm cuûa Nhaø nöôùc hieän ñang caàn söû duïng ngoaïi teä thay vì ñi vay nôï nöôùc ngoaøi hoaëc döï kieán phaùt haønh traùi phieáu quoác teá ñoái vôùi caùc toå chöùc naøy. - Traùi phieáu doanh nghieäp Theo quy ñònh hieän nay chæ coù CTCP, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø DNNN lôùn môùi coù khaû naêng tham gia thöôøng xuyeân treân TTCK thoâng qua vieäc phaùt haønh traùi phieáu - 61 - ñeå thu huùt voán trung vaø daøi haïn cho ñaàu tö phaùt trieån. Caàn khuyeán khích caùc CTCP coù theå phaùt haønh traùi phieáu chuyeån ñoåi ñeå thu huùt ñaàu tö cuûa coâng chuùng. Vì ñaây laø loaïi traùi phieáu thích hôïp vôùi ñieàu kieän taâm lyù cuûa ngöôøi Vieät Nam trong buoåi ñaàu hình thaønh TTCK vöøa raát coù lôïi cho doanh nghieäp môùi ñi vaøo ñaàu tö. UBCKNN caàn coù bieän phaùp haäu thuaån veà chính saùch khuyeán khích caùc doanh nghieäp phaùt haønh traùi phieáu baèng vieäc giaûm thueá thu nhaäp doanh nghieäp ; giaûm ñeán möùc thaáp nhaát coù theå ñöôïc caùc leä phí ñaêng kyù phaùt haønh, baûo laõnh phaùt haønh, phí nieâm yeát vaø phí giao dòch. Boä Taøi chính vöøa ban haønh trong Thoâng tö soá 11/2006/TT-BTC veà bieåu phí vaø leä phí môùi trong lónh vöïc chöùng khoaùn ngaøy 21/02/2006. Trong thoâng tö naøy qui ñònh möùc thu phí giao dòch traùi phieáu laø 0,0075%/giaù trò giao dòch vaø phí nieâm yeát ñöôïc tính luõy tieán theo giaù trò nieâm yeát. Neân phaùt trieån loaïi traùi phieáu cuûa caùc coâng ty laøm aên coù hieäu quaû nhö toång coâng ty 90-91 ñeå taêng haøng hoùa coù chaát löôïng cao, taïo nieàm tin nôi coâng chuùng. c. Thaønh laäp nhaø taïo laäp thò tröôøng traùi phieáu Theo Luaät chöùng khoaùn ñaõ quy ñònh thaønh laäp Coâng ty ñaàu tö chöùng khoaùn theo Ñieàu 95, 96 neân toå chöùc naøy coù theå tham gia thò tröôøng nhaèm khuyeán khích, thuùc ñaåy caùc ñôït phaùt haønh sô caáp vaø ñieàu tieát giao dòch thöù caáp. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöôøng khoâng coù caùc ÑCTCTG ñaày ñuû, nhö: Nhaø moâi giôùi cuûa moâi giôùi- Sub Broker, nhaø taïo thò tröôøng, ngaân haøng ñaàu tö vaø ngaân haøng kinh doanh chöùng khoaùn,…Thoâng thöôøng caùc nhaø moâi giôùi nhö laø “ngöôøi giôùi thieäu” giöõa caùc khaùch haøng vôùi nhau vaø khoâng coù traùch nhieäm giao dòch. Taïi thò tröôøng thöôøng khoâng coù nhaø taïo thò tröôøng- ngöôøi kinh doanh mua baùn chöùng khoaùn cho chính mình ñeå taïo thò tröôøng cho khaùch haøng. Do ñoù, Boä Taøi chính vaø UBCKNN caàn phaûi thöïc hieän caùc giaûi phaùp khuyeán khích phaùt trieån caùc toå chöùc taøi chính trung gian vaø caùc CTCK, caùc toå chöùc naøy seõ laø nhaân toá tích cöïc thuùc ñaåy thò tröôøng vaø tuyeân truyeàn cho caùc NÑT töông lai veà lôïi ích cuûa vieäc ñaàu tö chöùng khoaùn. Giaûi phaùp thöïc hieän laø: - Loaïi boû nhöõng caûn trôû ñoái vôùi vieäc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng cuûa caùc ÑCTCTG veà maët thuû tuïc, ñieàu kieän thaønh laäp vaø hoaït ñoäng - 62 - - Taïo ñieàu kieän khuyeán khích caùc coâng ty naøy tham gia thöïc hieän dòch vuï baûo laõnh phaùt haønh vaø giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp - Thaønh laäp “coâng ty moâi giôùi chöùng khoaùn” thöïc hieän traùch nhieäm ñoái vôùi NÑT trong giao dòch chöùng khoaùn, töù vaán chöùng khoaùn, ñaûm baûo cheá ñoä thu nhaäp hôïp lyù cho caùc nhaø moâi giôùi nhaèm giaûm hieän töôïng “giao dòch tay trong” - Thieát laäp khung phaùp lyù hoaït ñoäng thích hôïp cho CTCK, coâng ty ñaàu tö, coâng ty kinh doanh chöùng khoaùn, nhö ôû Myõ ñaõ coù Luaät coâng ty ñaàu tö 1940, Luaät nhaø tö vaán ñaàu tö 1940, Luaät hôïp ñoàng tín thaùc 1939. d. Tieáp tuïc ñaåy maïnh quaù trình coå phaàn hoaù vaø chuyeån ñoåi sôû höõu caùc doanh nghieäp gaén vôùi vieäc nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn Trong naêm 2005, Chính phuû ñaõ ban haønh Quyeát ñònh 528/QÑ-TTg ngaøy 14/06/2005 veà vieäc pheâ duyeät danh saùch caùc coâng ty coå phaàn hoaù thöïc hieän baùn ñaáu giaù coå phaàn, nieâm yeát, ñaêng kyù giao dòch taïi caùc TTGDCK. Nhö vaäy, Chính phuû ñaõ chæ ñònh loaïi doanh nghieäp naøo seõ thöïc hieän vaø chæ ñaïo UBCKNN, caùc TTGDCK toå chöùc toát vieäc baùn ñaáu giaù coå phaàn, nieâm yeát, ñaêng kyù giao dòch, ñaûm baûo chaët cheõ vaø coù hieäu quaû theo quy ñònh. Do ñoù, vaán ñeà CPH DNNN ñaõ mang tính baét buoäc vaø ñeå thöïc thi caùc vaán ñeà treân, caùc giaûi phaùp kyõ thuaät veà maët nghieäp vuï caàn phaûi ñöôïc xem xeùt d1. Hoaït ñoäng ñaáu giaù coå phaàn Trong naêm 2005, coù theå noùi laø naêm hoaït ñoäng ñaáu giaù coå phaàn dieãn ra raát soâi ñoäng, ñaõ mang lôïi cho Nhaø nöôùc moät nguoàn voán lôùn nhö ñaõ phaân tích chöông 2. Tuy nhieân, caùc vaán ñeà phaûi ñöôïc xem xeùt trong ñaáu giaù coå phaàn theo Thoâng tö 126, Quyeát ñònh 491 veà vieäc ban haønh Quy cheá maãu veà baùn ñaáu giaù coå phaàn ñaõ quy ñònh xöû lyù caùc tröôøng hôïp vi phaïm trong baùn ñaáu giaù coå phaàn taïi Ñieàu 16 “Ñaêng kyù nhöng khoâng ñaët mua (toaøn boä hoaëc moät phaàn), seõ khoâng nhaän laïi tieàn ñaët coïc töông öùng vôùi soá coå phaàn khoâng ñaët mua” nhö vaäy neáu NÑT truùng thaàu vôùi khoái löôïng lôùn nhöng töø choái mua, khoâng thanh toaùn tieàn coøn laïi vaø chaáp nhaän boû coïc thì seõ aûnh höôûng lôùn ñeán hieäu quaû cuûa ñôït baùn ñaáu giaù coå phaàn, seõ taùc ñoäng ñeán taâm lyù cuûa caùc ñoái töôïng tham gia ñaáu thaàu, ñaët bieät laø caùc NÑTNN (laø caùc ñoái töôïng ñang tìm hieåu, nghieân cöùu TTCK Vieät Nam), aûnh höôûng lôùn ñeán tính traät töï, oån ñònh cuûa thò tröôøng. Ñieån hình laø cuoäc ñaáu giaù - 63 - dieãn ra ngaøy 18/1/2006 cuûa Coâng ty Xaây döïng soá 3 ñaõ bò CTCP Taøi chính daàu khí-PVFC töø choái mua 940.600 coå phaàn, chaáp nhaän maát tieàn ñaët coïc. Ñaây cuõng chính laø toång coå phaàn chaøo baùn neân khi PVFC töø choái mua ñaõ gaây haäu quaû nghieâm troïng cho Coâng ty Xaây döïng soá 3. Duø nguyeân nhaân do toå chöùc tham gia ñaáu thaàu nhö theá naøo, nhöng chuùng ta phaûi nhìn nhaän theo Thoâng tö 126 vaø Quyeát ñònh 491 chöa quy ñònh roõ veà vaán ñeà naøy. Vì vaäy, caàn coù nhöõng vaên baûn boå sung, söûa ñoåi veà Quy cheá ñaáu giaù coå phaàn, ñaûm baûo tính traät töï cuûa thò tröôøng, cuï theå caàn quy ñònh roõ böôùc giaù; soá möùc giaù, möùc toái thieåu cuûa moãi möùc giaù theo töøng quy moâ hay ngaønh ngheà cuûa toå chöùc phaùt haønh. Vì yeáu toá naøy seõ taùc ñoäng lôùn ñeán giaù truùng thaàu, xaùc ñònh giaù ñaáu bình quaân, möùc giaù naøy laø cô sôû ñeå tính öu ñaõi cho caùc coå ñoâng laø caùn boä coâng nhaân vieân cuûa coâng ty. Caùc quy ñònh veà xöû lyù tieàn ñaët coïc coù theå chi tieát hôn, quy ñònh roõ traùch nhieäm vaø thaåm quyeàn cuûa TTGDCK vaø ñaïi lyù ñaáu giaù. d2. Ñònh giaù giaù trò doanh nghieäp Vieäc ñònh giaù giaù trò doanh nghieäp coù aûnh höôûng raát lôùn ñoái vôùi möùc giaù khôûi ñieåm trong ñôït ñaáu giaù. Theo Thoâng tö 126, ñònh giaù doanh nghieäp hieän nay ñöôïc tieán haønh theo 2 phöông phaùp: xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp theo taøi saûn hieän coù vaø phöông phaùp chieát khaáu doøng tieàn laø chuû yeáu. Phöông phaùp 2 laø phöông phaùp coù kyõ thuaät tính toaùn raát phöùc taïp, chæ söû duïng coù hieäu quaû neáu hoäi ñuû nhöõng thoâng tin caàn thieát nhö phaûi xaùc ñònh doøng tieàn töông lai moät caùch chuaån xaùc cuõng nhö vieäc tính toaùn möùc laõi suaát chieát khaáu. Do ñoù, Nhaø nöôùc caàn ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn chi tieát cho vieäc ñònh giaù doanh nghieäp theo phöông phaùp 2, caàn khuyeán khích caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn ñònh giaù theo phöông phaùp naøy. Tuy nhieân, thöïc teá vieäc ñònh giaù doanh nghieäp coøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá chuû quan cuûa Ban giaùm ñoác doanh nghieäp ñaõ daãn ñeán giaù trò doanh nghieäp xaùc ñònh khoâng chính xaùc, ñoâi khi laøm aûnh höôûng thôøi gian CPH. Trong ñieàu kieän hieän nay, dòch vuï tö vaán CPH ña phaàn do CTCK thöïc hieän neân daãn ñeán söï caïnh tranh trong vieäc thöïc hieän dòch vuï naøy nhaèm thu huùt khaùch haøng neân ñoâi khi ñaõ daãn ñeán söï sai leäch trong vieäc ñònh giaù doanh nghieäp. Veà chi phí CPH cuõng laø aùp löïc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thöïc hieän CPH. Theo Thoâng tö 126 thì chi phí CPH ñöôïc xaùc ñònh theo giaù trò doanh nghieäp treân soå keá toaùn neân cuõng laø aùp löïc cho caùc doanh nghieäp. Do ñoù, caùc doanh nghieäp thöïc hieän CPH thöôøng tìm kieám caùc CTCK chaøo möùc phí tö vaán CPH thaáp neân deã daãn ñeán tieâu cöïc - 64 - trong vieäc xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp. Maët khaùc, chi phí cho hoaït ñoäng ñaáu giaù coå phaàn cuõng khoâng ñuû ñeå thöïc hieän giôùi thieäu quaûng baù, tieáp thò cho ñôït phaùt haønh. Vaäy, Nhaø nöôùc neân nôùi loûng veà chi phí CPH, caàn xaùc ñònh theo tyû leä phaàn traêm treân toång giaù trò thu ñöôïc töø ñôït phaùt haønh ñöôïc tính theo giaù khôûi ñieåm hoaëc giaù ñaáu thaàu bình quaân. d3. Taêng toác CPH vaø nieâm yeát caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Tình hình CPH của caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi raát chaäm khoâng ñöôïc quan taâm nhieàu. Hieän nay, treân 2 TTGDCK TP.HCM vaø Haø Noäi chæ môùi coù 2 coå phieáu cuûa doanh nghieäp FDI chuyeån ñoåi ñöôïc nieâm yeát vaø ñaêng kyù giao dòch treân 2 Trung taâm laø coå phieáu TYA-CTCP Daây vaø Caùp ñieän Taya vaø coå phieáu TKU-CTCP Coâng nghieäp Tung Kuang ñaõ nieâm yeát TTGDCK TP.HCM vaø Haø Noäi. Söï xuaát hieän cuûa 2 coå phieáu naøy treân TTCK cho thaáy caùc CTCP coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ coù nhu caàu tham gia TTCK. Tuy nhieân, vaán ñeà CPH caùc doanh nghieäp naøy chöa ñöôïc thöïc hieän dieän roäng, vaãn coøn raát haïn cheá. Nghò ñònh 38/2003/NÑ-CP ñaõ ban haønh 15/04/2003 veà chuyeån ñoåi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi sang CTCP, cho ñeán nay raát ít doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc CPH, soá haøng hoùa naøy coøn raát haïn cheá. Ñeå taêng toác CPH vaø nieâm yeát caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, Chính phuû, Boä Taøi chính, UBCKNN caàn xem xeùt caùc vaán ñeà sau: - Caùc quy ñònh veà CPH hieän nay ban haønh chuû yeáu aùp duïng ñoái vôùi coâng ty Nhaø nöôùc thöïc hieän CPH nhö Nghò ñònh 187, Thoâng tö 126, Quyeát ñònh 528,… neân caùc vaán ñeà khoù khaên khi CPH doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi raát khoù xöû lyù neáu khoâng coù caùc vaên baûn höôùng daãn chi tieát, nhö: ñònh giaù doanh nghieäp, xöû lyù toàn taïi veà taøi chính, baùn coå phaàn coå phaàn laàn ñaàu,… caàn coù caùc vaên baûn höôùng daãn chi tieát hôn - Veà vaán ñeà goùp voán, mua coå phaàn cuûa NÑTNN trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam theo Luaät ñaàu tö- Ñieàu 25 chæ quy ñònh “Tyû leä goùp voán, mua coå phaàn cuûa NÑTNN ñoái vôùi moät soá lónh vöïc, ngaønh, ngheà do Chính phuû quy ñònh” nhö vaäy chuùng ta seõ chôø caùc vaên baûn höôùng daãn tieáp theo vì tröôùc ñaây ñöôïc quy ñònh taïi Quyeát ñònh 36/2003/QÑ- TTg, vaø quy ñònh Danh muïc ngaønh ngheà kinh doanh naøo, tyû leä sôû höõu coå phaàn cho NÑTNN nhö theá naøo? Vì vaán ñeà böùc xuùc nhaát laø caùc NÑTNN laø tyû leä naém giöõ cuûa beân nöôùc ngoaøi trong CTCP coù voán FDI, caùc quy ñònh veà CPH gaén vôùi nieâm yeát cuûa caùc doanh nghieäp naøy cuõng chöa coù, laø vaán ñeà raøo caûn ñoái vôùi NÑTNN. Ngaøy 31/5/2006, Vieät Nam ñaõ chính thöùc keát thuùc ñaøm phaùn song phöông vôùi Myõ trong tieán trình ñaøm - 65 - phaùn ñeå gia nhaäp WTO, ñaây cuõng laø cô sôû raát quan troïng ñeå xaùc ñònh tyû leä sôû höõu coå phaàn cuûa NÑTNN trong loä trình môû cöûa. Vaäy, Chính caàn ban haønh caùc vaên baûn chi tieát veà caùc vaán ñeà naøy ñeå Luaät Doanh nghieäp vaø Luaät Ñaàu tö coù tính thöïc tieãn cao d4. Söûa ñoåi tyû leä coå phaàn Nhaø nöôùc sôû höõu Caàn thaùo gôõ tyû leä coå phaàn thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc cuûa DNNN CPH hieän nay theo höôùng giaûm coå phaàn Nhaø nöôùc sôû höõu, taêng coå phaàn baùn ra beân ngoaøi nhaèm gaén lieàn vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn vaø nieâm yeát chöùng khoaùn. Vì theo Luaät chöùng khoaùn-Ñieàu 39 veà nieâm yeát chöùng khoaùn quy ñònh “Toå chöùc nieâm yeát phaûi ñaùp öùng ñieàu kieän veà voán, hoaït ñoäng kinh doanh, khaû naêng taøi chính, soá löôïng coå ñoâng hoaëc soá ngöôøi sôû höõu chöùng khoaùn”. Neân caùc DNNN CPH phaùt haønh coå phieáu laàn ñaàu Nhaø nöôùc coøn sôû höõu coå phaàn quaù lôùn thì tyû leä baùn ra ngoaøi seõ thaáp coâng ty seõ khoâng ñuû ñieàu kieän nieâm yeát laøm aûnh höôûng ñeán tính thanh khoaûn cuûa coå phieáu vaø ñaëc bieät laø quyeàn lôïi cuûa caùc coå ñoâng. Tuy nhieân, Luaät chöùng khoaùn chöa quy ñònh roõ neân phaûi chôø caùc vaên baûn höôùng daãn cuï theå. Ñieån hình laø CTCP söõa Vieät Nam-Vinamilk phaûi baùn theâm coå phaàn thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc ñeå ñuû ñieàu kieän nieâm yeát treân TTCK sau khi ñaõ phaùt haønh laàn ñaàu. Maët khaùc, ñeå taïo nguoàn haøng coù chaát löôïng cao cho thò tröôøng, Nhaø nöôùc caàn tieán haønh CPH caùc doanh nghieäp coù quy moâ lôùn, hoaït ñoäng ôû caùc lónh vöïc nhö: ngaân haøng, daàu khí, vieãn thoâng, ñieän löïc,… tieán daàn xoaù boû, giaûm bôùt sôû höõu Nhaø nöôùc trong caùc doanh nghieäp naøy vaø seõ taïo ñieàu kieän thöïc hieän loä trình hoäi nhaäp TTTC. Veà vieäc sôû höõu coå phaàn trong caùc DNNN CPH ñoái vôùi caùc doanh nghieäp maø Nhaø nöôùc caàn sôû höõu coå phaàn neân chaêng Nhaø nöôùc khoâng caàn sôû höõu tröïc tieáp maø thoâng qua moät toå chöùc taøi chính laø Toång coâng ty Ñaàu tö vaø kinh doanh voán Nhaø nöôùc, coâng ty naøy coù theå tham gia ñaáu giaù ñeå sôû höõu coå phaàn Nhaø nöôùc. Ñaây laø moâ hình doanh nghieäp ñeå Nhaø nöôùc ñaàu tö voán cuûa Nhaø nöôùc vaøo caùc doanh nghieäp thì seõ laøm taêng tyû leä coå phaàn baùn ra ngoaøi cho doanh nghieäp taïo ñieàu kieän nieâm yeát gaén lieàn vôùi TTCK. d5. Cung caáp thoâng tin veà ñaáu giaù baùn coå phaàn laàn ñaàu ra beân ngoaøi ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc thöïc hieän coå phaàn hoùa Söï baát coâng vaø thieáu minh baïch ôû caùc cuoäc ñaáu giaù trong thôøi gian vöøa qua ñaõ laøm aûnh höôûng lôùn ñeán quyeàn lôïi caùc NÑT, ñoàng thôøi gaây thaát thoaùt taøi saûn cuûa Nhaø nöôùc. Caùc NÑT khoâng bieát roõ veà keá hoaïch, lòch trình cuï theå veà vieäc baùn coå phaàn cuûa caùc - 66 - doanh nghieäp hoaëc ñöôïc thoâng baùo quaù gaàn thôøi ñieåm ñaáu giaù coå phaàn. Caùc NÑT tham gia ñaáu giaù thöôøng thieáu thoâng tin caàn thieát ñeå coù theå ñaùnh giaù ñuùng ñöôïc tình traïng cuûa doanh nghieäp, ñaõ laøm cho giaù coå phieáu khoâng phaûn aûnh ñuùng giaù trò thöïc cuûa noù. Do ñoù, Boä taøi chính caàn phaûi quy ñònh cô cheá thoâng tin veà ñaáu giaù coå phaàn caàn phaûi roõ raøng hôn, ñaëc bieät phaûi theo nguyeân taéc coâng khai, minh baïch vaø coâng baèng ñeå caùc NÑT coù theå naém baét thoâng tin ñöôïc toát hôn. Vaán ñeà khoù khaên nhaát laø toå chöùc naøo seõ ñaïi dieän cho Boä taøi chính ñeå cung caáp thoâng tin ñeán caùc NÑT (hieän nay chuû yeáu do doanh nghieäp phaùt haønh, coâng ty chöùng khoaùn nhaän baûo laõnh phaùt haønh) neân chaêng do TTGDCK chæ ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaáu giaù qua TTGDCK vaø qua Hieäp hoäi caùc nhaø ñaàu tö taøi chính- VAFI, caùc CTCK cho caùc doanh nghieäp coøn laïi ñeå coù theå baûo veä quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc nhaø ñaàu tö, ñoàng thôøi ñaûm baûo yeâu caàu caïnh tranh veà giaù ñeå xaùc ñònh möùc giaù hôïp lyù, chính xaùc cuûa coå phieáu. d6. Caùc doanh nghieäp caàn huy ñoäng voán baèng phöông phaùp chöùng khoaùn hoùa Ñaây laø phöông phaùp huy ñoäng voán qua phaùt haønh chöùng khoaùn döïa treân nguoàn ñaûm baûo khaû naêng sinh lôøi töø taøi saûn ñaõ coù, laø phöông phaùp cung öùng nguoàn taøi trôï môùi cho ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng, caùc döï aùn do Chính phuû quaûn lyù. Trong ñieàu kieän ñoùng baêng cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn, haøng loaït doanh nghieäp xaây döïng kinh doanh döï aùn ñang laâm vaøo tình traïng khoâng coù khaû naêng thanh toaùn nôï vay ngaân haøng. Maët khaùc, aùp löïc veà phía Nhaø Nöôùc vaãn yeâu caàu caùc doanh nghieäp naøy tieáp tuïc thi coâng vaø hoaøn thaønh caùc giai ñoaïn ñaàu tö döï aùn. Do ñoù, vieäc huy ñoäng voán baèng phöông phaùp chöùng khoaùn hoùa raát caàn thieát cho caùc doanh nghieäp naøy. Tröôùc maét, Boä Taøi chính phoái hôïp vôùi Toång coâng ty xaây döïng chæ ñònh hoaëc quy ñònh danh saùch caùc danh nghieäp ñöôïc pheùp huy ñoäng voán qua phöông phaùp naøy. UBCKNN cuõng caàn ban haønh caàn vaên baûn höôùng daãn chi tieát cho vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn vaø nieâm yeát caùc loaïi chöùng khoaùn naøy. - 67 - Phuï luïc 19a 1.1 Kyõ thuaät giao dòch khi ñaàu tö chöùng khoaùn, coù 5 ñoøi hoûi caên baûn cho NÑT ñeå ñaït ñöôïc thaønh coâng treân thò tröôøng chöùng khoaùn nhö sau: 1. Coù phöông phaùp: Tröôùc khi ñaàu tö vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn, moät NÑTphaûi coù thieát laäp muïc tieâu roõ raøng, ñaùnh giaù khaû naêng gaùnh chòu ruûi ro, quyeát ñònh khoaûn thôøi gian cho ñaàu tö, löïa choïn keá hoaïch vaø chieán löôïc ñaàu tö ñeå theo ñuoåi. Ñieàu toái kò laø khoâng neân löïa choïn mua moät chöùng khoaùn moät caùch ngaãu nhieân, chæ döïa treân hi voïng noù seõ ñöôïc giaù hôn. Thay vaøo ñoù, moät söï kì voïng vaøo thaønh coâng treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaûi ñöôïc döïa treân moät phöông phaùp naøo ñoù. Moät phöông phaùp toát caàn giaûi thích roõ raøng quaù trình ra quyeát ñònh cho vieäc mua hay baùn chöùng khoaùn, ñieàu naøy coù theå döïa treân caùc quy luaät ñôn giaûn. Chaúng haïn, moät NÑTcoù theå döïa treân caùc quy luaät ñôn giaûn sau: Ñoái vôùi mua chöùng khoaùn: - Tæ leä taêng tröôûng lôïi nhuaän cuûa coâng ty toái thieåu laø 25% - Tæ soá giaù treân thu nhaäp (P/E) phaûi thaáp hôn 15 Ñoái vôùi baùn chöùng khoaùn: - Chöùng khoaùn ñoù khoâng coøn ñaùp öùng söï kì voïng thu nhaäp cuûa nhaø ñaàu tö - Giaù chöùng khoaùn taêng cao hôn 30% hoaëc giaûm thaáp hôn 12% - Tæ leä taêng tröôûng lôïi nhuaän giaûm - Lí do mua chöùng khoaùn khoâng coøn nöõa 2. Coù kyû luaät: Moät NÑT khoâng neân theo ñuoåi moät phöông phaùp töø naêm naøy qua naêm khaùc. Ñeå ñaït thaønh coâng, tính kyû luaät ñeå kieân ñònh theo ñuoåi moät phöông phaùp laø moät ñoøi hoûi taát yeáu. Moät quyeát ñònh söû duïng hay khoâng söû duïng moät phöông phaùp khoâng ñöôïc döïa treân moät lí do naøo ñoù – ví duï vieäc gaùnh chòu thua loã khi moät chöùng khoaùn maát giaù 3. Kinh nghieäm: Tröôùc khi baét ñaàu kinh doanh treân TTCK, moät NÑT taøi naêng coù theå hoïc hoûi moät soá kinh nghieäm kinh doanh töø nhöõng thöông vuï moâ phoûng. Nhöõng thöông vuï ñoù laø höõu ích cho vieäc kieåm tra moät heä thoáng phöông phaùp. Tuy nhieân, noù khoâng coù chuùt giaù trò naøo moät khi ñöôïc aùp duïng trong thöïc teá bôûi vì caûm giaùc thua loã hay ñaït lôïi nhuaän treân - 68 - thöông tröôøng laø khoâng theå coù ñöôïc trong nhöõng thöông vuï moâ phoûng. Ñoái vôùi moät NÑT coù kinh nghieäm, chæ neân khôûi söï vôùi moät chieán löôïc ñaõ ñöôïc caûi thieän nhieàu naêm. 4. Thaùi ñoä tin caäy Ñeå ñaït thaønh coâng treân TTCK, moät NÑT caàn phaûi coù tính kieân nhaãn vaø kæ luaät ñeå naém giöõ hoaëc thaäm chí mua vaøo chöùng khoaùn khi noù maát giaù hoaëc leân giaù. NÑT phaûi coù söï chòu ñöïng ngoan cöôøng veà maët taâm lí ñeå chaáp nhaän moät ñieàu hieån nhieân laø söï thua loã, thaát baïi laø moät phaàn trong vieäc ñaàu tö. Thay vì ñoå loãi cho caùc nhaø moâi giôùi chöùng khoaùn chuyeân nghieäp, coâng vieäc kinh doanh vaø nhöõng ngöôøi trong noäi boä doanh nghieäp, NÑT phaûi coá gaéng ñeå caûi thieän vaø laøm toát hôn trong moïi cuoäc caïnh tranh. 5. Taàm nhìn laâu daøi Vieäc ñaàu tö treân TTCK phaûi ñöôïc thöïc hieän trong moät thôøi gian daøi. Nhaø ñaàu tö khoâng neân coù yù nghó laø tính toaùn thôøi ñieåm naøo seõ “nhaûy vaøo” hoaëc “thoaùt ra” NÑT coù taàm nhìn laâu daøi. Nhöng ñoái vôùi nhöõng NÑT ngaén haïn thì ngöôïc laïi. Moät NÑT baäc trung neân tieáp tuïc ñaàu tö laâu daøi vaøo moät chöùng khoaùn toát nhaát, “saùng suûa” nhaát (best- performing) treân thò tröôøng, vaø do ñoù, lôïi nhuaän ngaøy caøng taêng. Caùc nguyeân taéc vaø quy luaät ñöôïc söû duïng bôûi caùc caù nhaân ñaàu tö thaønh coâng vaø caùc NÑT chuyeân nghieäp treân theá giôùi. 1.2 Khi hoaïch ñònh chieán löôïc ñaàu tö, coù nhieàu phöông phaùp tieáp caän chöùng khoaùn. Tuy nhieân, coù ba caùch tieáp caän ñaàu tö chöùng khoaùn caên baûn coù theå ñem ñeán thaønh coâng cho caùc NÑT, ñoù laø: 1. Ñaàu tö theo toác ñoä taêng tröôûng Ñaây laø phöông phaùp tieáp caän ñaàu tö ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát. Muïc tieâu cô baûn laø mua chöùng khoaùn cuûa nhöõng coâng ty coù toác ñoä taêng tröôûng cao, döïa treân söï kì voïng raèng moät löôïng lôùn lôïi nhuaän seõ ñöôïc thu veà. Nhöõng coâng ty nhö vaäy coù tæ leä taêng tröôûng EPS cao hôn möùc trung bình cuûa thò tröôøng. Nhaø ñaàu tö mong ñôïi toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän toát cuûa coâng ty ôû hieän taïi seõ ñöôïc tieáp tuïc duy trì vaø taêng tröôûng beàn vöõng ôû möùc coù lôïi. Keát quaû laø lôïi nhuaän cao hôn cuõng ñoàng nghóa vôùi giaù chöùng khoaùn cuõng seõ cao hôn. 2. Ñaàu tö theo giaù trò Giaù trò thöïc cuûa chöùng khoaùn döïa vaøo lôïi nhuaän vaø giaù trò taøi saûn cuûa coâng ty coù chöùng khoaùn ñoù. Do ñoù, caùc NÑT söû duïng nhöõng tieâu chuaån nhaèm xem xeùt moät chöùng khoaùn ñöôïc ñaùnh giaù cao hay thaáp hôn giaù trò cuûa noù. Moät chöùng khoaùn ñöôïc ñaùnh giaù - 69 - thaáp hieän taïi seõ ñöôïc giao dòch ôû moät möùc giaù thaáp hôn giaù trò thöïc cuûa coâng ty. Ñoái vôùi moät NÑT choïn theo caùch naøy, nhöõng chöùng khoaùn nhö vaäy coù theå ñöôïc hoï mua neáu hoï nhaän thaáy ít ruûi ro. Caùch tieáp caän ñaàu tö theo giaù trò laø quaù trình goàm 2 böôùc: - Böôùc 1: Ñònh giaù giaù trò thöïc cuûa moät chöùng khoaùn veà caùc maët: lôïi nhuaän vaø coå töùc. - Böôùc 2: So saùnh giaù trò ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù ôû böôùc 1, vôùi giaù chöùng khoaùn ôû hieän taïi. Neáu giaù trò hieän taïi cuûa chöùng khoaùn ñoù thaáp hôn giaù trò thöïc cuûa noù, thì ñoù laø chöùng khoaùn ñöôïc ñaùnh giaù thaáp. Vaø do ñoù, haáp daãn caùc NÑT. 3. Ñaàu tö theo ñaø taêng toác (xung löôïng – momentum Investing) Thuaät ngöõ “ñaø taêng toác” haøm yù söï thay ñoåi nhanh choùng cuûa giaù chöùng khoaùn hay chæ soá thò tröôøng. Ñaàu tö theo ñaø taêng toác coù theå ñöôïc moâ taû laø “mua bôûi vì nhieàu ngöôøi khaùc ñeà mua”. Nhöõng NÑT theo caùch naøy laø nhöõng ngöôøi ra quyeát ñònh mua hay baùn chöùng khoaùn döïa treân 1 bieåu maãu (pattern) chöùng khoaùn nhaát ñònh vaø söï taêng toác cuûa giaù chöùng khoaùn. Caùc NÑT naøy coù ñaëc ñieåm laø nhaïy caûm vôùi söï gia taêng lôïi nhuaän vaø söï taêng giaù maïnh. Tuy nhieân, neáu moät trong hai yeáu toá treân giaûm xuoáng, laäp töùc caùc NÑT naøy seõ baùn ngay chöùng khoaùn mình ñang coù. Toùm laïi, coù moät vaøi ñieåm cô baûn maø moïi NÑTphaûi bieát. - Thöù nhaát, ñaàu tö treân thò tröôøng chöùng khoaùn phaûi ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian töông ñoái daøi. - Thöù hai, quan troïng laø phaûi söû duïng chieán löôïc ñaàu tö – khoâng caàn phaûi quaù thöùc taïp. Thaäm chí caùc chuyeân gia ñaàu tö coøn söû duïng caùc chieán löôïc, quy taéc côn baûn ñeå thaønh coâng. Khi ñaõ choïn, NÑTphaûi theo ñuoåi noù moät caùch nhaát quaùn – khoâng thay ñoåi vaø phaûi coù tính kyû luaät. Caùc vaán ñeà nhaän ñònh treân, laø söï nghieân cöùu cuûa taùc giaû theo nguyeân taéc vaø quy luaät ñaàu tö cuûa caùc NÑT treân TTCK Myõ. Tuy nhieân, caùc NÑT Vieät Nam caàn phaûi bieát öùng duïng theo ñaëc ñieåm cuûa TTCK Vieät Nam trong vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc ñaàu tö, ñeå ñaït hieäu quaû ñaàu tö toát nhaát. 1. Quy luaät cuûa Anne Scheiber Anne Scheiber laø moät trong nhöõng nhaø ñaàu tö chöùng khoaùn thaønh coâng nhaát trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Töø con soá 5.000 USD giaù trò ñaàu tö vaøo naêm 1944, ñeán naêm 1995, ñaõ taêng voït leân 22 trieäu USD giaù trò danh muïc ñaàu tö. Lôïi nhuaän taêng tröôûng haøng naêm - 70 - vaøo khoaûng 22,1%, so vôùi tæ leä taêng tröôûng lôïi nhuaän cuûa S&P 500 laø 12,4%. Tæ leä naøy cuûa baø Anne Scheiber coøn cao hôn cuûa Benjamin Graham (17,4%). Tuy nhieân, vaãn coøn thaáp hôn nhöõng nhaø ñaàu tö chöùng khoaùn noåi tieáng khaùc, nhö: Warren Buffett (22,7%) vaø Peter Lynch (29,2%). Döôùi ñaây laø nhöõng meïo ñaàu tö cuûa Sheiber: - Quan taâm tôùi nhöõng coâng ty coù toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän cao - “Voán hoùa” söï quan taâm cuûa baïn (chuyeån ñoåi nhöõng gì baïn thích sang keá hoaïch ñaàu tö ) - Ñaàu tö vaøo caùc chöùng khoaùn thuoäc haøng daãn ñaàu - Taùi ñaàu tö coå töùc nhaän ñöôïc - Khoâng bao giôø baùn - Luoân giöõ lieân laïc ñeå laáy thoâng tin 2. Nhöõng nguyeân taéc cuûa Warren Buffett - “Mua” hoaït ñoäng kinh doanh cuûa moät coâng ty– khoâng mua chöùng khoaùn cuûa coâng ty ñoù; döïa vaøo 4 nguyeân lí sau: o Kinh doanh o Quaûn trò o Taøi chính o Thò tröôøng - Khoâng lo laéng ñeán neàn kinh teá - Khoâng quan taâm quaù möùc ñeán thò tröôøng chöùng khoaùn (khoâng chuù yù nhieàu ñeán nhöõng söï thay ñoåi baát thöôøng veà giaù caû treân toaøn boä thò tröôøng - Quaûn lyù moät doanh muïc ñaàu tö Trieát lyù ñaàu tö cô baûn cuûa moät nhaø quaûn trò tieàn teä - Khoâng laø moät ngöôøi cöïc ñoan - Taïo lôïi nhuaän - Khieâm toán nhaän loãi (vaø hoïc hoûi töø ñoù) - Keát hôïp caùc phaân tích kó thuaät vôùi caùc nguyeân taéc cô baûn - Döïa vaøo söï vaän ñoäng cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp 3. Nhöõng nhaân toá ñaàu tö cuûa Jonh Templeton - Tæ soá P/E, Tæ leä taêng tröôûng hieän taïi vaø kì voïng cuûa EPS - Keát hôïp hoaøn haûo tæ leä taêng tröôûng hôïp lí cao nhaát vaø tæ soá P/E thaáp nhaát coù theå - 71 - - Laõi tröôùc thueá bieân teá taêng - Toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän ñeàu ñaën (noù ñöôïc xem laø moät öu theá, tuy nhieân, khi toác ñoä taêng tröôûng quaù cao thöôøng laø daáu hieäu cuûa moät raüc roái) - Giaù trò cuûa moät keá hoaïch daøi haïn cuûa coâng ty - Möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa coâng ty - Nhöõng thaùch thöùc chính yeáu cuûa coâng ty - Duy trì moät möùc ñoä linh hoaït - Vì moïi nhaø ñaàu tö ñeàu coù theå maéc sai phaïm, neân phaûi bieát nhìn nhaän sai phaïm vaø haïn cheá, giaûm bôùt noù - Ña daïng hoaù danh muïc ñaàu tö 4. Tieán trình ñaàu tö cuûa Cyber (David L.Brown vaø Kassandra Bentley) - Lieät keâ danh saùch caùc chöùng khoaùn coù theå ñaùp öùng muïc tieâu ñaàu tö - Giôùi haïn danh saùch, chæ coøn laïi moät vaøi chöùng khoaùn - Toái ña hoaù lôïi nhuaän tieàm taøng khi coù nhöõng daáu hieäu thích hôïp cho vieäc mua chöùng khoaùn - Thöïc hieän quaù trình quaûn lyù danh muïc ñaàu tö moät caùch toát nhaát - Giaûm thieåu ruûi ro, vaø gia taêng lôïi nhuaän baèng caùch lieân tuïc ñaùnh giaù ruûi ro cuûa chöùng khoaùn, cuõng nhö lôïi nhuaän cuûa noù - Ñaàu tö trong moät thôøi gian daøi, khoâng tính toaùn thôøi gian tham gia thò tröôøng tröø khi baïn laø moät chuyeân gia treân thò tröôøng chöùng khoaùn - Söû duïng caùch tieáp caän ñaàu tö ñôn giaûn (chæ söû duïng moät soá ít caùc chæ tieâu) - Quan taâm ñeán nhöõng coâng ty coù toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän lôùn hôn toác ñoä taêng tröôûng trung bình, Khoâng theo yù kieán ña soá - Nghieân cöùu kó löôõng moät chöùng khoaùn tröôùc khi quyeát ñònh mua noù - Khoâng baùn quaù sôùm - Phaân tích nhöõng thöông vuï trong quaù khöù vaø nhöõng sai phaïm - Giöõ lieân laïc ñeå laáy thoâng tin (ghi chuù taát caû nhöõng gì coù theå taùc ñoäng ñeán chöùng khoaùn cuûa baïn) - 72 - Phuï luïc 19b 1. Heä soá beâta Trong ñaàu tö noùi chung vaø ñaàu tö chöùng khoaùn, haàu nhö chuùng ta ñeàu coi ruûi ro nhö ñònh meänh. Ñoái vôùi caùc nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån vôùi söï hoaït ñoäng hieäu quaû cuûa TTCK thì nhöõng thoâng tin cô baûn veà caùc coâng ty nieâm yeát nhö lôïi töùc, ruûi ro vaø caùc thoâng tin quan troïng khaùc ñöôïc coâng boá haèng ngaøy treân TTCK. Ñaây laø cô sôû quan troïng ñeå NÑT xem xeùt, ñaùnh giaù neân öu tieân ñaàu tö vaøo ngaønh naøo? Ñaàu tö coâng ty naøo? Moät trong caùc thoâng tin ñoù laø chæ soá beâta-β cuûa caùc coå phieáu, cuûa caùc danh muïc treân thò tröôøng. Trong ñaàu tö, NÑT caàn phaûi kieåm soaùt ruûi ro cho caùc danh muïc cuûa mình. Coù caâu ngaïn ngöõ cho raèng:” neáu baïn khoâng bieát mình ñang ñi ñaâu, ñöùng ôû ñaâu thì chaúng coù con ñöôøng naøo daønh cho baïn caû”, neáu ta khoâng bieát kieåm soaùt ruûi ro trong ñaàu tö chöùng khoaùn thì khoù coù theå ñaït ñöôïc tyû suaát sinh lôøi toát nhaát . Ñaõ coù nhieàu coá gaéng nghieân cöùu cho vieäc ñaùnh giaù ruûi ro, tieâu chuaån quan troïng nhaát laø ño löôøng ruûi ro thoâng qua heä soá β, cuõng nhö vieäc aùp duïng β vaøo moâ hình ñònh giaù taøi saûn voán (CAPM). Caùc chöùng khoaùn treân thò tröôøng luoân toàn taïi möùc ruûi ro-ruûi ro toång theå, goàm hai thaønh phaàn: ruûi ro khoâng phaân taùn ñöôïc vaø ruûi ro phaân taùn ñöôïc hay coøn goïi laø ruûi ro heä thoáng vaø phi heä thoáng. Beâta laø tieâu chuaån ño löôøng ruûi ro khoâng phaân taùn ñöôïc, theå hieän söï thay ñoåi cuûa moät chöùng khoaùn phaûn öùng tröôùc nhöõng nhaân toá thò tröôøng vaø luoân thay ñoåi theo thôøi gian. Cuï theå, giaù cuûa moät chöùng khoaùn caøng phaûn öùng vôùi thò tröôøng maïnh meõ bao nhieâu thì β cuûa chöùng khoaùn ñoù caøng cao baáy nhieâu, lôùn hôn β cuûa thò tröôøng Vaäy, β cuûa chöùng khoaùn laø chæ tieâu ño löôøng ñoä nhaïy caûm cuûa chöùng khoaùn ñoù ñoái vôùi caùc bieán ñoäng thò tröôøng. β cuûa chöùng khoaùn ñöôïc tính thoâng qua moái heä giöõa suaát sinh lôøi cuûa chöùng khoaùn vaø suaát sinh lôøi cuûa thò tröôøng maø chöùng khoaùn ñoù ñang giao dòch - 73 - Suaát sinh lôøi cuûa thò tröôøng ñöôïc ño bôûi trung bình suaát sinh lôøi cuûa moät maãu töông ñoái lôùn caùc chöùng khoaùn thò tröôøng ñoù * β < 1 Suaát sinh lôøi chöùng khoaùn bieán ñoäng nhoû hôn suaát sinh lôøi cuûa thò tröôøng, ñöôïc goïi laø chöùng khoaùn phoøng veä-defensive. * β >1 Suaát sinh lôøi chöùng khoaùn bieán ñoäng lôùn hôn suaát sinh lôøi cuûa thò tröôøng, ñöôïc goïi laø chöùng khoaùn naêng ñoäng-aggressive. * β = 1 Suaát sinh lôøi chöùng khoaùn bieán ñoäng töông ñoái so suaát sinh lôøi cuûa thò tröôøng Heä soá β coù theå döông hoaëc aâm. Treân TTCK caùc nöôùc treân theá giôùi, coù raát nhieàu CTCK cuõng nhö caùc taïp chí Taøi chính thöôøng coâng boá heä soá β cuûa ñaïi ña soá caùc chöùng khoaùn treân thò tröôøng. Caùc NÑT ñeàu nhaän thaáy heä soá β raát höõu duïng trong vieäc xaùc ñònh ruûi ro heä thoáng vaø ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä aûnh höôûng cuûa thò tröôøng ñeán suaát sinh lôøi cuûa töøng coå phieáu. 2. Phöông phaùp tính heä soá β cuûa chöùng khoaùn Ñoái vôùi TTCK Vieät Nam vieäc xaùc ñònh chæ soá β chöa ñöôïc thöïc hieän, chöa coù moät toå chöùc naøo ñöôïc Nhaø nöôùc chæ ñònh cung caáp heä soá β cho thò tröôøng. Ñeå coù cô sôû xaùc ñònh heä soá β cuûa chöùng khoaùn, Boä Taøi chính phoái hôïp vôùi UBCKNN, TTGDCK ban haønh caùc vaên baûn höôùng daãn phöông phaùp tính cuï theå cho β cuûa caùc coå phieáu theo ñaëc ñieåm thò tröôøng Vieät Nam, treân cô sôû theo moâ hình cuûa Markowitz; William Sharpe Lyù Thuyeát Danh Muïc Ñaàu Tö-1963. Qua ñoù, caùc NÑT coù cô sôû ñeå ñaùnh giaù söï bieán ñoäng cuûa coå phieáu cuõng nhö möùc ñoä ruûi ro cuûa chuùng ñoái vôùi thò tröôøng ñeå caùc NÑT coù quyeát ñònh ñaàu tö thích hôïp. Theo hai moâ hình cuûa Markowitz; William Sharpe thì moâ hình cuûa William Sharpe ñôn giaûn hôn, phuø hôïp cho nhu caàu quaûn lyù thöôøng xuyeân haøng ngaøy ñoái vôùi danh muïc, coøn ñöôïc goïi laø moâ hình thò tröôøng1. Moâ hình naøy döïa treân nguyeân taéc: suaát sinh lôøi cuûa caùc chöùng khoaùn töông quan vôùi nhau chæ khi chuùng phuï thuoäc vaøo bieán 1 Xem Sharpe, W.F., 1963, “A simplified Model for portfolio Analysis”, Managerment Science, 01/1963-page 267,293. - 74 - ñoäng cuûa TTCK. Theo moâ hình naøy, William Sharpe cho raèng khi chæ soá thò tröôøng taêng, ña soá caùc chöùng khoaùn cuõng taêng giaù vaø ngöôïc laïi khi chæ soá thò tröôøng giaûm, ña soá caùc chöùng khoaùn cuõng giaûm giaù. Theo laäp luaän ñoù, Sharpe xaây döïng “moâ hình thò tröôøng” döôùi daïng moät haøm hoài quy trong ñoù bieán ñoäc laäp laø suaát sinh lôøi cuûa thò tröôøng coøn bieán phuï thuoäc laø suaát sinh lôøi cuûa chöùng khoaùn i. TTCK caùc nöôùc giao dòch raát nhieàu loaïi chöùng khoaùn khaùc nhau nhöng coå phieáu luoân chieám tyû troïng lôùn neân danh muïc thò tröôøng ñoàng nghóa danh muïc coå phieáu vaø thieát laäp chæ soá chính cho thò tröôøng coå phieáu, cuï theå: TTCK Myõ laø chæ soá S&P 500, Haøn Quoác laø KOSPI 200, Nhaät laø Nikkei 225, Singapore laø STRAITS TIMES vaø Vieät Nam laø VN-INDEX. Vôùi nhöõng thoáng keâ veà möùc sinh lôøi trung bình vaø ruûi ro heä thoáng cuûa caùc coå phieáu, coâng thöùc xaùc ñònh beâta theo “moâ hình thò tröôøng” baèng phöông phaùp hoài quy seõ xaùc ñònh ñöôïc ñöôøng ñaëc tính thöïc nghieäm coù daïng nhö sau: itRtiiit eRR ++= βα Vôùi: - Rit: Suaát sinh lôøi cuûa chöùng khoaùn i kyø t - αi: haèng soá. Khi suaát sinh lôøi thò tröôøng baèng 0, thì suaát sinh lôøi chöùng khoaùn i seõ baèng αi - βi: ñoä doác cuûa ñöôøng hoài quy. Heä soá naøy cho thaáy möùc ñoä nhaïy caûm cuûa chöùng khoaùn i ñoái vôùi chæ soá cuûa thò tröôøng - RRt: Suaát sinh lôøi cuûa danh muïc thò tröôøng- Chæ soá chöùng khoaùn ôû kyø t - eit: Phaàn suaát sinh lôøi dö cuûa chöùng khoaùn i trong kyø t. Neáu eit = 0, cho thaáy caùc chöùng khoaùn ñoäc laäp vôùi nhau vaø ñoäc laäp vôùi thò tröôøng. Theo phöông phaùp bình phöông nhoû nhaát, beâta ñöôïc tính: - βi: heä soá beâta cuûa chöùng khoaùn i - Ri: Suaát sinh lôøi cuûa chöùng khoaùn i - RM: Suaát sinh lôøi thò tröôøng )( ),( 2 M Mi i R RRCOV σ β = - 75 - PHUÏ LUÏC 19c BAÛNG TÍNH BE-TA THEO “MOÂ HÌNH THÒ TRÖÔØNG” CUÛA WILLIAM SHARPE LOAÏI COÅ PHIEÁU : COÂNG TY CP KINH ÑOÂ MIEÀN BAÉC MAÕ COÅ PHIEÁU : NKD Số liệu ban đầu Ngày (Thaùng/ngaøy/naêm) Thị giá đầu kỳ Cổ tức/ngày Lợi suất cổ phiếu Lợi suất thị trường 1/4/2005 30,900 5 -0.954693% -0.214981% 1/5/2005 30,600 5 0.016340% -0.502704% 1/6/2005 30,600 5 0.016340% -0.063686% 1/7/2005 30,600 15 -1.584967% -0.599031% 1/10/2005 30,100 5 0.348837% 0.320554% . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12/22/2005 54,000 5 0.009259% -0.264550% 12/23/2005 54,000 15 -0.898148% 0.038817% 12/26/2005 53,500 5 -0.925234% -0.271616% 12/27/2005 53,000 5 1.896226% -0.356657% 12/28/2005 54,000 5 0.009259% 0.481583% 12/29/2005 54,000 5 0.009259% -0.420984% 12/30/2005 54,000 Baèng phöông phaùp hoài quy thöïc hieän treân EXCEL , ta coù keát quaû sau : ANOVA Regression Statistics df SS Significance F Multiple R 0.578866218 Regression 1 0.021480403 1.12385E-23 R Square 0.335086098 Residual 247 0.042623728 Adjusted R Square 0.332394139 Total 248 0.064104131 Standard Error 0.013136426 Observations 249 Coefficients Standard Error Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0% Intercept 0.001270461 0.000840522 -0.000385044 0.00293 -0.00039 0.002926 X Variable 1 BETA (NKD) 1.206906079 0.108175647 0.993841736 1.41997 0.993842 1.41997 Theo phöông phaùp bình phöông nhoû nhaát, beâta ñöôïc tính: Chæ tieâu Giaù trò COV (Ls NKD, Ls thị trường) 0.0000714775410 VAR(Ls thị trường) 0.0000594625863 BETA (NKD) 1.202059067 Sai số Beta 0.40% - 76 - PHỤ LỤC 19d: PHƯƠNG TRÌNH HỐI QUY TUYẾN TÍNH y = 1.2069x + 0.0013 -15% -10% -5% 0% 5% 10% -2.0% -1.5% -1.0% -0.5% 0.0% 0.5% 1.0% 1.5% 2.0% 2.5% 3.0% Lợi suất thị trường L ợ i s u ấ t c ổ p h i ế u HÌnh phản ảnh mối quan hệ giữa lợi suất cổ phiếu và lợi suất thị trường - 77 - Phuï luïc 20 Giaûi phaùp vaán ñeà minh baïch thoâng tin : + Xaây döïng moät cô cheá coâng boá thoâng tin Vieäc coâng boá thoâng tin caùc CTNY chöa thaät söï minh baïch, chæ mang tính chaát khaùi quaùt, ñoái phoù vôùi yeâu caàu thò tröôøng. Ñieàu naøy deã ñaãn söï bieán ñoäng lôùn treân TTCK neáu coù nhöõng tin ñoàn thaát thieät, thoâng tin bò nhieãu,… Maët khaùc, Vieät Nam chöa coù moät toå chöùc rieâng bieät chòu traùch nhieäm veà vaán ñeà coâng boá thoâng tin cho thò tröôøng, daãn ñeán vieäc coâng boá thoâng tin khaù rôøi raïc, mang tính laép gheùp. Theo kinh nghieäm cuûa Myõ, sau nhöõng vuï ñoå beå coù lieân quan ñeán gian laän taøi chính cuûa caùc taäp ñoaøn lôùn nhö Enron, Worldcom ñaõ laøm cho nieàm tin cuûa coâng chuùng vaøo caùc baùo caùo taøi chính vaø thoâng tin keá toaùn cuûa caùc CTNY bò suït giaûm nghieâm troïng. Ñeå laáy laïi nieàm tin coâng chuùng vôùi thò tröôøng, Luaät Sarbanes- Oxley Act of 2002 ñaõ ñöôïc Thoång thoáng G.W.Bush kyù vaøo ngaøy 30/07/2002. Luaät bao goàm 11 chuû ñeà, ñeà caäp töø traùch nhieäm cuûa UÛy ban kieåm toaùn, ñeán caùc chi tieát veà hình phaït ñoái vôùi toäi phaïm coâng chöùc. Ñaëc bieät, veà vieäc thieát laäp vaø duy trì moät heä thoáng kieåm soaùt noäi boä thích hôïp ñoái vôùi baùo caùo taøi chính cho doanh nghieäp Nhö vaäy, Boä Taøi chính vaø UBCKNN caàn quy ñònh: - Caùc baùo caùo taøi chính caàn thieát, caùc tieâu chí cuï theå cho CTCP khi coâng boá thoâng tin, toái thieåu phaûi coù caùc thoâng tin: veà keát quaû taøi chính vaø hoaït ñoäng cuûa thoâng tin; caùc muïc tieâu cuûa coâng ty; thaønh vieân Hoäi ñoàng quaûn trò vaø caùn boä chuû choát cuûa coâng ty; caùc nhaân toá ruûi ro aûnh höôûng ñeán coâng ty; cô cheá quaûn lyù vaø caùc chính saùch cuûa Chính phuû,… - Ngoaøi ra, UBCKNN caàn thaønh laäp moät Trung taâm coâng boá thoâng tin cho thò tröôøng nhaèm ñaûm baûo tính ñoäc laäp, khaùch quan cuûa thoâng tin, thoâng tin ñöôïc coâng boá mang tính chuyeân nghieäp, keânh cung caáp thoâng tin giuùp cho ngöôøi söû duïng coù theå tieáp caän thoâng tin coâng baèng, kòp thôøi vaø tieát kieäm. Thieát laäp moät heä thoáng maïng coâng boá thoâng tin cho caùc NÑT, nhaø phaùt haønh. Qua ñoù, caùc nhaø phaùt haønh coù theå tieát kieäm, giaûm chi phí nhöng vaãn chuyeån taûi ñöôïc thoâng tin ñeán caùc NÑT coâng baèng vaø nhanh choùng. - 78 - Hieän nay, TTCK caùc nöôùc ñang söû duïng “Heä thoáng ngoân ngöõ baùo caùo kinh doanh môû roäng-XERL” laø moät heä thoáng ngoân ngöõ maùy tính cho pheùp xöû lyù hieäu quaû caùc thoâng tin taøi chính. Trong thôøi gian tôùi, TTCK Vieät Nam caàn hieän ñaïi hoùa caùc coâng cuï thieát bò quaûn lyù thò tröôøng, öùng duïng coâng ngheä thoâng tin môùi. + Thaønh laäp heä thoáng kieåm soaùt noäi boä höõu hieäu, moät heä thoáng taøi chính coâng khai minh baïch, moät cô cheá giaùm saùt vaø kieåm soaùt hôïp lyù ñeå ñaûm baûo thoâng tin, soá lieäu ñeán vôùi chuû sôû höõu laø thöïc vaø chính xaùc Bieän phaùp naøy giaûi quyeát vieäc giaáu thoâng tin cuûa caùc nhaø quaûn lyù vì muïc ñích rieâng. Giaûi phaùp naøy ñöôïc aùp duïng ôû Vieät nam töø ñaàu khi CPH DNNN nhöng khi thöïc hieän thì khoâng ñaùp öùng ñöôïc kyø voïng cuûa caùc coå ñoâng. Vì vaäy maø Ban kieåm soaùt doanh nghieäp xem xeùt laïi, maët khaùc caùc baùo caùo cuûa ban kieåm soaùt phaûi thöôøng xuyeân vaø chính xaùc. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi caùc NÑT deã daøng naém thoâng tin qua caùc trung taâm cung caáp thoâng tin, taïi Vieät Nam thì chöa coù. Do ñoù, cô sôû ñaàu tö gaàn nhö laø duy nhaát laø nhöõng baùo caùo cuûa Hoäi ñoàng quaûn trò hay Ban kieåm soaùt vì theá neân vieäc xaây döïng ban kieåm soaùt noäi boä hieäu quaû laø raát caàn thieát vaø laøm cho NÑT tin töôûng hôn vaø maïnh daïng hôn trong vieäc ñaàu tö. Nhaø nöôùc caàn coù caùc quy ñònh höôùng daãn caùc CTNY thieát laäp moät heä thoáng keá toaùn taøi chính phuø hôïp vaø ñoäc laäp, caùn boä quaûn lyù phaûi coù naêng löïc ñieàu haønh kieåm soaùt thoâng tin taøi chính; xaây döïng heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ñoái vôùi vieäc kieåm soaùt quaù trình xöû lyù thoâng tin keá toaùn taøi chính; coù cheá taøi xöû lyù khi coâng ty naøy coù vi phaïm caùc yeâu caàu treân. Boä Taøi chính vaø UBCKNN caàn giaùm saùt vaø kieåm soaùt vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin hoïc trong quaûn lyù caùc döõ lieäu keá toaùn taøi chính, cuï theå veà moâi tröôøng coâng ngheä thoâng tin vaø caùc öùng duïng coù lieân quan ñeán vieäc xöû lyù thoâng tin hoaëc chia seõ thoâng tin, baûo maät, löu tröõ döõ lieäu vaø lieân keát öùng duïng. Coù nhö vaäy, Nhaø nöôùc môùi ñaûm baûo moâi tröôøng kinh doanh oån ñònh vaø coâng baèng luoân döïa treân nhöõng thoâng tin minh baïch + Caàn coù moät toå chöùc chuyeân moân thöïc hieän ñaùnh giaù chaát löôïng Baûn coâng boá thoâng tin cuûa caùc CTNY, quy ñònh möùc ñoä kieåm soaùt chaët cheõ cho töøng loaïi thoâng tin - 79 - coâng boá thöôøng xuyeân, ñònh kyø (caùc baùo caùo taøi chính). Veà coâng boá thoâng tin, caàn coù caùc quy ñònh chi tieát hôn ñoái vôùi vieäc yeâu caàu doanh nghieäp coâng boá caùc chæ tieâu taøi chính; phöông aùn hoaït ñoäng kinh doanh. Ñaëc bieät, caùc baùo caùo taøi chính caàn phaûn aùnh ñöôïc tình hình cuûa doanh nghieäp trong moät giai ñoaïn, ñeå NÑT coù theå ñaùnh giaù doanh nghieäp ñang trong giai ñoaïn taêng tröôûng, baõo hoøa hoaëc suy thoaùi… + Giaûi phaùp haïn cheá baát caân xöùng thoâng tin Trong ñaàu tö chöùng khoaùn, ngoaøi vieäc choïn doanh nghieäp hieäu quaû, caùc NÑT caàn phaûi choïn nhaø quaûn lyù coù naêng löc, trình ñoä vaø luoân tieán tôùi toái ña hoùa giaù trò doanh nghieäp. Ñaây laø giaûi phaùp khaù ñôn giaûn nhöng khoâng deã gì thöïc hieän. Hieän nay, NÑTNN chæ naém giöõ 49% coå phieáu cuûa CTNY neân vieäc ñeà cöû vaø giôùi thieäu nhöõng ngöôøi ñaïi dieän coù naêng löïc vaøo hoäi ñoàng quaûn trò coøn gaëp khoù khaên. Do vaäy vaán ñeà hieän nay laø caàn coù nhöõng chính saùch thu huùt nhaân taøi nhaát laø nhöõng nhaø quaûn trò nöôùc ngoaøi coù naêng löïc vaø naém baét ñöôïc tình hình kinh teá Vieät Nam. Vieäc tham gia cuûa NÑTNN vaøo hoäi ñoàng quaûn trò seõ goùp phaàn taêng cöôøng hieäu quaû quaûn lyù cuõng nhö hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty. Khuyeán khích vaø cheá taøi: Caùc chuû doanh nghieäp neân coù nhöõng khuyeán khích ñoái vôùi nhöõng nhaø quaûn lyù baèng löông vaø cheá ñoä öu ñaõi nhaèm taïo theá caïnh tranh laøm vieäc vaø naâng cao giaù trò doanh nghieäp. Giaûi phaùp naøy baét ñaàu ñöôïc caùc doanh nghieäp Vieät nam aùp duïng nhö coâng ty Savimex ña ñöa chöông trình OSOP hay chöông trình thöôûng coå phieáu ngaân quyõõ aùp duïng ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaân vieân coù ñoùng goùp quan troïng cho coâng ty. Moät trong nhöõng haïn cheá lôùn nhaát cuûa coå ñoâng Vieät nam hieän nay laø hoï chöa nhaän thöùc ñaày ñuû quyeàn lôïi cuûa coå ñoâng trong coâng ty, chöa bieát ñöa ra nhöõng yeâu caàu chính ñaùng cuûa mình cho Hoäi ñoàng quaûn trò. Ñeå thöïc hieän ñöôïc giaûi phaùp naøy caàn phaûi naâng cao nhaän thöùc veà quyeàn lôïi cuûa hoï, coù nhö vaäy hoï môùi bieát caùch ñöa ra nhöõng yeâu caàu veà thoâng tin cuûa doanh nghieäp ñieàu maø nhieàu coå ñoâng muoán bieát nhöng khoâng giaùm ñöa ra yeâu caàu vì caûm thaáy soá coå phieáu mình naém giöõ quaù thaáp. Neáu caùc coå ñoâng trong nöôùc maïnh daïn ñöa ra nhöõng yeâu caàu veà minh baïch thoâng tin chaéc chaén seõ ñöôïc söï uûng hoä cuûa NÑTNN vì hoï hieän nay thaät söï muoán tham gia vaøo TTCK Vieät Nam