Phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm người trung tâm

PHÖÔNG PHAÙP DAÏY HOÏC TÍCH CÖÏC LAÁY HOÏC SINH LAØM NGÖÔØI TRUNG TAÂM ÑAËT VAÁN ÑEÀ Phöông phaùp daïy hoïc laø saûn phaåm cuûa söï lieân keát giöõa lí thuyeát vaø thöïc haønh sö phaïm, nhaèm giuùp hoïc sinh chieám lónh kieán thöùc, reøn luyeän naêng löïc giaûi quyeát vaán ñeà, phaùt trieån trí tueä vaø hình thaønh nhaân caùch. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây (keå töø sau khi thay saùch) thì Boä GD cuõng ban haønh caûi tieán phöông phaùp giaûng daïy Döïa treân cô sôû ñoù vaø thöïc teá giaûng daïy toâi ñaõ nhaän thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc caûi tieán phöông phaùp giaûng daïy neân toâi choïn ñeà taøi : Phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ Do nhu caàu phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, hoaø nhòp vôùi toác ñoä phaùt trieån cuûa khoa hoïc kó thuaät thì nhu caàu cuûa hoaït ñoäng Daïy-Hoïc ñoøi hoûi cuõng ñöôïc naâng leân. Trong nhöõng naêm tröôùc ñaây vieäc daïy hoïc theo phöông phaùp cuõ. Ngöôøi thaày ñoùng vai troø chuû ñaïo, coøn ngöôøi hoïc chæ laø ngöôøi tieáp thu thuï ñoäng. Nhöõng naêm gaàn ñaây thay ñoåi phöông phaùp daïy hoïckhoa hoïc kó thuaät thì nhu caàu cuûa hoaït ñoäng daïy vaø hoïc ñoøi hoûi cuõng ñöôïc theo höôùng tích cöïc. Ngöôøi hoïc khoâng coøn thuï ñoäng tieáp thu nöõa maø trôû thaønh trung taâm, chuû theå cuûa hoaït ñoäng daïy – hoïc. Troø laø chuû theå cuûa hoaït ñoäng GD: Ngöôøi hoïc khoâng hoaït ñoäng baèng nghe thaày giaûng vaø truyeàn ñaït kieán thöùc töø moät phía, maø hoïc tích cöïc baèng haønh ñoäng cuûa chính baûn thaân, töùc laø ngöôøi hoïc töï tìm ra “caùi chöa bieát”, “Caùi caàn khaùm phaù” ñeå ñi ñeán tích luyõ kieán thöùc vaø chaân lí. Ngöôøi hoïc khoâng phaûi ñöôïc ñaët tröôùc nhöõng kieán thöùc coù saün cuûa SGK, hay laø baøy giaûng giaûi aùp ñaët cuûa thaày coâ giaùo, maø ngöôøi hoïc ñöôïc ñaët tröôùc nhöõng tình huoáng thöïc teá, cuï theå cuûa cuoäc soáng. Töø ñoù caùc em quan saùt, suy nghó, tra cöùu, phaân tích, phaùn ñoaùn, taäp xöû lí tình huoáng vaø giaûi quyeát vaán ñeà. Quaù trình lónh hoäi tri thöùc, kó naêng cuûa hoïc sinh cuõng laø quaù trình haønh ñoäng, nghieân cöùu laøm theo moät phaàn naøo ñoù con ñöôøng cuûa caùc baäc tieàn boái (Nhöõng nhaø nghieân cöùu, phaùt minh) neâu ra. Caùc tri thöùc, kó naêng maø hoïc sinh lónh hoäi khoâng daäp theo khuoân maåu coù saún, caùc em phaûi töï löïc ñi tìm caùi chöa bieát, caùi khaùm phaù, mang tính chaát saùng taïo (coù döïa vaøo tri thöùc cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc). Caùi khoù khaên sai laàm maø hoïc sinh maéc phaûi trong quaù trình töï mình ñi tìm caùi chöa bieát, caùi caàn khaùm phaù laø ôû söï caùc em thieáu töï tin ôû chính mình (sôï sai). Ñeå khaéc phuïc söï coá naøy thì vai troø cuûa giaùo vieân cuõng khoâng nhoû. Thaày laø ngöôøi ñieàu khieån hoå trôï cho chuû theå hoaït ñoäng: Thaày khoâng coøn laø ngöôøi truyeàn ñaït kieán thöùc thöôøng , kieán thöùc coù saún trong SGK, cung caáp chaân lí coù saún maø laø ngöôøi ñònh höôùng, ñaïo ñieãn cho hoïc sinh töï mình khaùm phaù ra tri thöùc, kó naêng, chaân lí. Thaày phaûi ñaïo dieãn theá naøo ñeå cho hoïc sinh “hoïc 1 bieát 10” – ngöôøi hoïc tích cöïc chuû ñoäng “haønh ñeå hoïc – hoïc ñeå haønh” -> “Hoïc ñi ñoâi vôùi haønh”, “ Hoïc maø khoâng haønh laø hoïc voâ ích, haønh maø khoâng hoïc thì haønh khoâng troâi” (Hoà Chí Minh). Thaày töø choå laø ngöôøi chæ bieát truyeàn ñaït chaân lí. Nay vöôn leân trôû thaønh ngöôøi daïy caùch chuû yeáu cho hoïc sinh tìm ra chaâm lí. Thaày daïy cho ngöôøi hoïc caùch öùng xöû, caùch giaûi quyeát vaán ñeà, caùch soáng vaø tröôûng thaønh theo baèng coá vaán, höôùng daãn;chöùù khoâng phaûi laø coâng cuï ñôn giaûn truyeàn baù kieán thöùc moät caùch cuï theå Quan heä thaày troø tröôùc ñaây chuû yeáu dieãn ra theo chieàu doïc (Töø quyeàn löïc vaø naêng löïc cuûa thaày ñeán quan heä phuïc tuøng cuûa troø). Vôí phöông phaùp tích cöïc ( quan heä giöõa thaày vaø troø vaãn toàn taïi, toân troïng nhöng coù söï hôïp taùc vôùi nhau. “Khoâng thaày ñoá maøy laøm neân” Nhö vaäy trong quaù trình ngöôøi hoïc vöøa töï mình haønh ñoäng vöøa hôïp taùc vôùi baïn beø ñeå tìm ra kieán thöùc, thì chính thaày giaùo laø ngöôøi ñònh höôùng cho hoïc sinh haønh ñoäng, ñaïo dieãn, toå chöùc taäp theå lôùpgiuùp cho kieán thöùc caù nhaân cuûa moïi hoïc sinh naåy nôû. Trong quaù trình tranh luaän giöõa hoïc sinh vôùi hoïc sinh coù nhöõng vaán ñeà chöa ngaõ nguõ thì luùc naøy ngöôøi thaày coù vai troø laø troïng taøi khoa hoïc, Thaày laø ngöôøi keát luaän coù tính chaát khaúng ñònh veà kieán thöùc khoa hoïc trong caùc cuoäc tranh luaän, giuùp hoïc sinh xöû lí ñuùng ñaén caùc tình huoáng phöùc taïp trong quaù trình hoïc taäp. Thaày laø ngöôøi ñaïo dieãn, toå chöùc cho troø bieát caùch haønh ñoäng, hôïp taùc vôùi caùc baïn vaø caû vôùi thaày, ñeå cuøng nhau khaùm phaù tri thöùc kó naêng vaø aùp duïng nhöõng tri thöùc, kó naêng aáy vaøo chaân lí cuoäc soáng Trong quaù trình ñi tìm tri thöùc, kó naêng, ngöôøi hoïc taïo ra moät saûn phaåm giaùo duïc ban ñaàu coù theå chöa khoa hoïc, nhöng ngöôøi hoïc seõ töï ñaùnh giaù ñöôïc saûn phaåm cuûa chính mình, seõ nhôù laâu, nhôù kó khi ñöôïc ñieàu chænh hoaøn thieän saûn phaåm. Vì vaäy ta phaûi phaùt huy toái ña phöông phaùp hoïc tích cöïu laáy hoïc sinh laøm trung taâm. Phöông phaùp naøy khoâng chæ taùc ñoäng qua laïi giöõa thaày vaø troø maø coøn coù cuûa troø vôùi troø. Cho neân lôùp hoïc cuõng coù moät phaàn quyeát ñònh thaønh baïi trong phöông phaùp naøy Lôùp hoïc: Laø coäng ñoàng cuûa chuû theå, laø moâi tröôøng trung gian giöõa thaày vaø troø Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, hoaït ñoäng saûn xuùaât, nghieân cöùu khoa hoïc hay quaûn lí xaõ hoäi ñeàu laø nhöõng hoaït ñoäng hôïp taùc. Haønh ñoäng giaùo duïc dieãn ra trong moâi tröôøng lôùp hoïc khoâng theå laø hoaït ñoäng caù nhaân thuaàn tuyù maø cuõng phaûi laø haønh ñoäng hôïp taùc. Cho neân trong lôùp hoïc khoâng neân coù quaù nhieàu ñoái töôïng (G – K – TB – Y –K), maø haïn cheá chæ ñoä 03 ñoái töôïng trôû laïi ñeå vaán ñeà hôïp taùc dieãn ra ñoàng boä. Trong quaù trình hôïp taùc ôû lôùp thöôøng xuyeân dieãn ra tranh luaän giöõa chuû quan vaø khaùch quan, ñuùng vaø sai, caù nhaân vaø taäp theå, caùc tình huoáng ñoù laäp ñi laäp laïi, laøm cho ngöôøi hoïc phaûi töï hieän ra moái quan heä caàn duy trì. Quaù trình khaùm phaù tri thöùc môùi cuõng laø quaù trình hình thaønh nhaân caùch cho hoïc sinh thoâng qua vai troø cuûa lôùp hoïc. Lôùp hoïc seõ taïo moâi tröôøng thuaän lôïi cho “hoïc baïn”, bieát caùch hôïp taùc vôùi baïn trong hoïc taäp, thì ngöôøi hoïc seõ töï naâng mình leân moät trình ñoä môùi: “Hoïc thaày khoâng taøy hoïc ban” – taïi moâi tröôøng naøy cuõng taïo ra ñieàu kieän raát thuaän lôïi ñeå “ hoïc thaày”, bieát caùch phaùt huy trí tueä theo söï ñieàu ñoäng, höôùng daãn “ñaïo dieãn” cuûa thaày thì seõ caøng naâng cao trình ñoä cuûa mình hôn “ khoâng thaày ñoá maøy laøm neân”. Hai caâu thaønh ngöõ naøy khoâng heà maâu thuaån nhau maø noù luoân boå sung cho nhau ñeå hoaøn thieän moät con ngöôøi môùi. KEÁT THUÙC VAÁN ÑEÀ Qua quaù trình daïy hoïc theo phöông phaùp giaùo duïc tích cöïc: “Laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm”. Vôùi nhöõng ñaët tröng cô baûn ñaõ neâu treân thì ñaây laø moät heä thoáng ñieàu khieån khoa hoïc vôùi nhöõng nguyeân taéc nhö sau: Thaày ñaïo dieãn, toå chöùc ñeå tìm hieåu kieán thöùc môùi Troø chuû ñoäng tìm ra kieán thöùc môùi baèng haønh ñoäng Troø ñoái thoaïi vôùi troø-ñoái thoaïi vôùi thaày-hôïp taùc vôùi baïn. Troø hôïp taùc vôùi thaày ñeå khaúng ñònh kieán thöùc do troø tìm ra. Troø hoïc caùch giaûi quyeát vaán ñeà mang tính thuyeát phuïc cao ôû thaày. Troø töï ñaùnh giaù söûa chöõa ñieàu chænh kó naêng,tri thöùc cuûa mình.Töø ñoù thaày seõ coù cô sôû ñeå ñaùnh giaù cho ñieåm troø. Treân ñaây laø kinh nghieäm cuûa baûn thaân toâi ñaõ ruùt ra töø thöïc teá giaûng daïy theo phöông phaùp hieän nay.Raát mong ñöôïc söï goùp yù boå sung cuûa caùc caáp laõnh ñaïo vaø caùc ñoàng chí,ñoàng nghieäp ñeå baûn thaân toâi coá gaén hôn nöõa trong coâng taùc giaûng daïy,hoaøn thaønh nhieäm vuï “Troàng ngöôøi” maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc giao. Xin chaân thaønh caûm ôn. KBT,Ngaøy…thaùng…naêm 2007.