NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1. Nội dung cơ bản của nguyên lí về mối liên hệ phổ biến
Trên thế giới các sự vật hiện tượng ngày càng phát triển, tuy nhiên có câu hỏi đặt ra là:
Các sự vật hiện tượng và các quá trình khác nhau của thế giới có mối quan hệ qua lại, tác động, ảnh hưởng lẫn nhau hay chúng tách biệt nhau ? Nếu chúng có mối liên hệ thì cái gì quy định mối quan hệ đó ?
1.1. Quan điểm siêu hình và quan điểm biện chứng về mối liên hệ phổ biến:
Trong lịch sử triết học, để trả lời những câu hỏi đó ta thấy có những quan điểm khác nhau ;
- Quan điểm siêu hình về mối liên hệ phổ biến: Những người theo quan điểm siêu hình cho rằng các sự vật hiện tượng tồn tại biệt lập, tách rời nhau, cái này tồn tại bên cạnh cái kia. Chúng không có sự phụ thuộc ràng buộc và quy định lẫn nhau. Nếu giữa chúng có sự quy định lẫn nhau thì cũng chỉ là quy định bề ngoài, mang tính ngẫu nhiên. Tuy vậy trong số những người theo quan điểm siêu hình cũng có một số người cho rằng các sự vật hiện tượng có mối liên hệ với nhau, mối liên hệ rất đa dạng và phong phú song cac hình thức liên hệ khác nhau, không có khả năng chuyển hóa lẫn nhau .
- Quan điểm biện chứng về mối liên hệ phổ biến: Những người theo quan điểm biện chứng cho rằng các sự vật hiện tượng, các quá trình khác nhau vừa tồn tại độc lập vừa quy định, tác động qua lại chuyển hóa lẫn nhau
1.2. Quan điểm duy tâm và quan điểm duy vật biện chứng về sự liên hệ.
- Quan điểm duy tâm về sự liên hệ: trả lời câu hỏi thứ 2, những người theo chủ nghĩa duy tâm khách quan và chủ nghĩa duy tâm chủ quan trả lời rằng: Cái quyết định mối liên hệ, sự chuyển hoá lẫn nhau giữa các sự vật, hiên tượng là một lực lượng siêu tự nhiên hay ở ý thức cảm giác của con người.
- Quan điểm duy vật biện chứng về sự liên hệ: Trả lời câu hỏi thứ 2, những người theo quan điểm duy vật biện chứng khẳng định tính thống nhất vật chất của thế giới là cơ sở của mối liên hệ giữa các sự vật hiện tượng. Các sự vật hiện tượng tạo thành thế giới, dù có đa dạng phong phú, có khác nhau bao nhiêu, song chúng đều chỉ là những dạng khác nhau của một thế giới duy nhất, thống nhất - thế giới vật chất. Nhờ có tính thống nhất đó, chúng không thể tồn tại biệt lập, tách biệt nhau mà tồn tại trong sự tác động qua lại, chuyển hoá lẫn nhau theo những quan hệ xác định. Chính trên cơ sở đó, triết học duy vật biện chứng khẳng định rằng: mối liên hệ là phạm trù triết học dùng để chỉ sự quy định, sự tác động qua lại, sự chuyển hóa lẫn nhau giữa các sự vật, hiện tượng và hay giữa các mặt của một sự vật, của một hiện tượng trong thế giới.
1.3. Các tính chất của mối liên hệ:
- Tính khách quan: Mọi mối liên hệ của các sự vật hiện tượng là khách quan, là vốn có của mọi sự vật, hiện tượng.
- Tính phổ biến được thực hiện:
+ Bất cứ sự vật hiện tượng nào cũng liên hệ với sự vật hiện tượng khác
+ Mối liên hệ biểu hiện bằng những hình thức riêng biệt, cụ thể tuỳ theo điều kiện nhất định.
1.4. Phân loại mối liên hệ .
Dựa vào tính đa dạng, nhiều vẻ của mối liên hệ mà ta có thể phân chia ra các mối liên hệ khác nhau theo từng cặp .
- Mối liên hệ bên trong và mối liên hệ bên ngoài
- Mối liên hệ chủ yếu và mối liên hệ thứ yếu
- Mối liên hệ bản chất và mối liên hệ không bản chất
- Mối liên hệ tất nhiên và mối liên hệ ngẫu nhiên.
Các cặp mối liên hệ có quan hệ biện chứng với nhau .
Mỗi loại mối liên hệ có vai trò khác nhau đối với sự vận động và phát triển của sự vật .
1.5. ý nghĩa phương pháp luận.
- Vì bất cứ sự vật, hiện tượng nào trong thế giới đều tồn tại trong mối liên hệ với các sự vật hiện tượng khác và mối liên hệ rất đa dạng, phong phú, do đó khi nhận thức về sự vật, hiện tượng chúng ta phải có quan điểm toàn diện tránh quan điểm phiến diện chỉ xét sự vật, hiện tượng ở mối liên hệ vội vàng kết luận về bản chất hay về tính quy luật của chúng.
- Quan điểm toàn diện đòi hỏi chúng ta nhận thức về sự vật trong mối liên hệ qua lại giữa sự vật đó và các sự vật khác, kể cả mối liên hệ trực tiếp và mối liên hệ gián tiếp. Chỉ trên cơ sở đó mới nhận thức đúng sự vật.
- Quan điểm toàn diện đòi hỏi chúng ta phải phân biệt từng mối liên hệ, phải biết chú ý tới mối liên hệ bên trong, mối liên hệ bản chất, mối liên hệ chủ yếu, mối liên hệ tất nhiên . để hiểu rõ bản chất của sự vật và có phương pháp tác động phù hợp nhằm đem lại hiệu quả cao nhất trong hoạt động của bản thân.
- Trong hoạt động thực tế, theo quan điểm toàn diện khi tác động vào sự vật, chúng ta không những phải chú ý tới những mối liên hệ nội tại của nó mà còn phải chú ý tới những mối liên hệ của sự vật ấy với các sự vật khác. Đồng thời chúng ta phải biết sử dụng đồng bộ các biện pháp, các phương tiện khác nhau để tác động nhằm đem lại hiệu quả cao nhất.
2. Nội dung cơ bản của nguyên lí về sự phát triển.
- Quan điểm siêu hình về sự phát triển: quan điểm siêu hình xem sự phát triển chỉ là sự tăng lên hay giảm đi đơn thuần về mặt số lượng, không có sự thay đổi gì về mặt chất của sự vật. Những người theo quan điểm siêu hình coi tất cả chất của sự không có sự thay đổi gì trong quá trình tồn tại của chúng .Sự vật ra đời với những chất như thế nào thì quá trình tồn tại của nó vẫn được giữ nguyên hoặc nếu có sự thay đổi nhất định về chất thì sự thay đổi ấy cũng chỉ diễn ra theo một vòng khép kín. Họ coi sự phát triển chỉ là sự thay đổi về mặt lượng của từng loại mà sự vật đang có, chứ không có sự sinh thành ra cái mới với những chất mới. Những người theo quan điểm siêu hình xem xét sự phát triển như là một quá trình tiến lên liên tục, không có những bước quanh co, thăng trầm, phức tạp .
- Quan điểm biện chứng về sự phát triển: quan điểm biện chứng xem xét sự phát triển là một quá trình tiến lên từ thấp lên cao. Quá trình đó diễn ra vừa dần dần, vừa nhảy vọt, đưa tới sự ra đời của cái mới thay thế cái cũ. Dùa trong hiện thực khách quan hay trong tư duy, sự phát triển diễn ra không phải lúc nào cũng tuân theo đường thẳng, mà rất quanh co, phức tạp, thậm chí có thể có những bước lùi tạm thời. Theo quan điểm biện chứng, sự phát triển là kết quả của quá trình biến đổi dần dần về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất, là quá trình diễn ra theo đường xoay ốc. Điều đó có nghĩa là quá trình phát triển, dường như sự vật ấy quay trở về điểm khởi đầu, song trên cơ sở mới cao hơn.
2.1. Quan điểm duy tâm và quan điểm duy vật biện chứng về sự phát triển.
- Quan điểm duy tâm về sự phát triển: cho rằng nguồn gốc của sự phát triển ở thần linh, thượng đế, ở các lực lượng siêu tự nhiên hay ở ý thức của con người.
- Quan điểm duy vật biện chứng về sự phát triển: Khẳng định nguồn gốc của sự phát triển nằm trong bản thân sự vật. Đó là do mâu thuẫn trong chính sự vật quy định. Nói cách khác đó là quá trình giải quyết liên tục mâu thuẫn trong bản thân sự vật, do đó cũng là quá trình tự thân của mọi sự vật.
Như vậy quan điểm duy vật biện chứng khẳng định rằng: sự phát triển là một phạm trù triết học dùng để chỉ quá trình vận động tiến lên từ thấp tới cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn của sự vật .
2.2. Ý nghĩa phương pháp luận
- Đòi hỏi khi xem xét bất kì sự vật, hiện tượng nào cũng phai đặt chúng trong sự vận động, phát triển, vạch ra xu hướng biến đổi, chuyển hoá của chúng .
- Đòi hỏi không chỉ nắm bắt những cái hiện đang tồn tại ở sự vật, mà còn phải thấy rõ khuynh hướng phát triển trong tương lai của chúng, phải thấy được những biến đổi đi lên, cũng như những biến đổi có tính chất thụt lùi .
- Phải bết phân chia quá trình phát triển của sự vật ấy thành những giai đoạn. Trên cơ sở ấy để tìm ra phương pháp nhận thức và cách tác động phù hợp nhằm thúc đẩy sự vật tiến triển nhanh hơn hoặc kìm hãm sự phát triển của nó, tuỳ theo sự phát triển đó có lợi hay có hại đối với đời sống của con người.
- Góp phần khắc phục tư tưởng bảo thủ, trì trệ, định kiến trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn của chúng ta. Nếu chúng ta tuyệt đối hoá nhận thức, nhất là nhận thức khoa học về sự vật hay hiện tượng nào đó thì các khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn sẽ không thể phát triển và thực tiễn sẽ dẫm chân tại chỗ. Chính vì thế chúng ta phải tăng cường, phát huy nỗ lực của bản thân trong việc hiện thực hoá quan điểm phát triển vào nhận thức và cải tạo sự vật nhằm phục vụ nhu cầu, lợi ích của chúng ta và của toàn xã hội.
17 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2776 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Quan điểm toàn diện trong vấn đề phát triển nền nông nghiệp Việt Nam hiện nay, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
A- Lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn. Sau 30 n¨m ®Êt níc hoµn toµn thèng nhÊt, b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch ®êng lèi hîp lÝ cña ®¶ng vµ nhµ níc th× nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ ,GDP tõng n¨m t¨ng thuéc lo¹i cao trong khu vùc vµ thÕ giíi .
Tuy nhiªn, ViÖt Nam cã xuÊt ph¸t ®iÓm lµ mét níc cã nÒn n«ng nghiÖp lóa níc l©u ®êi. Ngêi d©n ViÖt Nam rÊt quen thuéc víi nh÷ng h×nh ¶nh: ®ång lóa, con tr©u .... ChÝnh v× vËy, trong nh÷ng n¨m qua, kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng nghµnh kinh tÕ quan träng nhÊt trong nÒn kinh tÕ níc ta .
Sù quan träng cña nghµnh n«ng nghiÖp ®îc thÓ hiÖn trong t tëng cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh:
Ngay sau ngµy ®Êt níc giµnh ®éc lËp, trong th göi ®iÒn chñ n«ng gia ViÖt Nam ngµy 11-4-1946, Hå ChÝ Minh ®· viÕt: " ViÖt Nam lµ mét níc sèng vÒ n«ng nghiÖp, nÒn kinh tÕ ta lÊy n«ng nghiÖp lµm gèc, trong c«ng cuéc x©y dùng níc nhµ, chÝnh phñ tr«ng mong vµo n«ng d©n, tr«ng cËy vµo n«ng nghiÖp mét phÇn lín. Nh©n d©n ta giµu th× níc ta giµu, n«ng nghiÖp ta thÞnh th× níc ta thÞnh "
Trong lêi kªu gäi ®ång bµo nh©n d©n thi ®ua s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm n¨m 1956, ngi¬× vÉn nh¾c: Kh«i phôc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu:" Níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp gièng nh Trung Quèc, TriÒu Tiªn. Muèn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung ph¶i lÊy viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lµm gèc lµm chÝnh ".
§ã còng chÝnh lµ quan ®iÓm chÝnh s¸ch cña nhµ níc ta hiÖn nay ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nhµ níc ta hiÖn nay ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
Trong ph¬ng híng vµ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 2006-2010 cã phÇn: " t¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n".
NÒn n«ng nghiÖp ®· thÓ hiÖn vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay:
- N«ng nghiÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm do ®ã cã vai trß quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ¨n, 1 vÊn ®Ò bøc xóc cña ®êi sèng nh©n d©n ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu
- N«ng nghiÖp cã vai trß ph¸t triÓn c¸c nghµnh kinh tÕ cña ®Êt níc tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp .
ChÝnh v× tÇm quan träng cña n«ng nghiÖp ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay vµ lµ 1 sinh viªn cña khoa kinh tÕ n«ng nghiÖp cña trêng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n nªn em chän ®Ò tµi:
" Quan ®iÓm toµn diÖn trong vÊn ®Ò ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay"
2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi.
- T×m hiÓu kÜ h¬n vÒ "quan ®iÓm toµn diÖn" trong triÕt häc
- C¸ch vËn dông quan ®iÓm trªn vµo thùc tÕ
- HiÓu râ thªm vÒ nÒn n«ng nghiÖp níc ta hiÖn nay
- BiÕt thªm nh÷ng kiÕn thøc phôc vô cho nghµnh em häc sau nµy .
V× vai trß to lín cña nÒn n«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta vµ muèn t×m hiÓu râ h¬n vÒ c¸c quan ®iÓm triÕt häc nªn em chän ®Ò tµi " Quan ®iÓm toµn diÖn trong ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp níc ta"
Do kiÕn thøc cßn h¹n hÑp, cha quen víi c¸ch viÕt tiÓu luËn nªn bµi viÕt ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt .Em mong r»ng c« sÏ ®ãng gãp, chØ dÉn cho em ®Ó em cã viÕt bµi ®îc tèt h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
B - Néi Dung
I. C¬ së lÝ luËn cña ®Ò tµi
1. Néi dung c¬ b¶n cña nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn
Trªn thÕ giíi c¸c sù vËt hiÖn tîng ngµy cµng ph¸t triÓn, tuy nhiªn cã c©u hái ®Æt ra lµ:
C¸c sù vËt hiÖn tîng vµ c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau cña thÕ giíi cã mèi quan hÖ qua l¹i, t¸c ®éng, ¶nh hëng lÉn nhau hay chóng t¸ch biÖt nhau ? NÕu chóng cã mèi liªn hÖ th× c¸i g× quy ®Þnh mèi quan hÖ ®ã ?
1.1. Quan ®iÓm siªu h×nh vµ quan ®iÓm biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn:
Trong lÞch sö triÕt häc, ®Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái ®ã ta thÊy cã nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau ;
- Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn: Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm siªu h×nh cho r»ng c¸c sù vËt hiÖn tîng tån t¹i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau, c¸i nµy tån t¹i bªn c¹nh c¸i kia. Chóng kh«ng cã sù phô thuéc rµng buéc vµ quy ®Þnh lÉn nhau. NÕu gi÷a chóng cã sù quy ®Þnh lÉn nhau th× còng chØ lµ quy ®Þnh bÒ ngoµi, mang tÝnh ngÉu nhiªn. Tuy vËy trong sè nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm siªu h×nh còng cã mét sè ngêi cho r»ng c¸c sù vËt hiÖn tîng cã mèi liªn hÖ víi nhau, mèi liªn hÖ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó song cac h×nh thøc liªn hÖ kh¸c nhau, kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn hãa lÉn nhau .
- Quan ®iÓm biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn: Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm biÖn chøng cho r»ng c¸c sù vËt hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau võa tån t¹i ®éc lËp võa quy ®Þnh, t¸c ®éng qua l¹i chuyÓn hãa lÉn nhau
1.2. Quan ®iÓm duy t©m vµ quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù liªn hÖ.
- Quan ®iÓm duy t©m vÒ sù liªn hÖ: tr¶ lêi c©u hái thø 2, nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa duy t©m kh¸ch quan vµ chñ nghÜa duy t©m chñ quan tr¶ lêi r»ng: C¸i quyÕt ®Þnh mèi liªn hÖ, sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt, hiªn tîng lµ mét lùc lîng siªu tù nhiªn hay ë ý thøc c¶m gi¸c cña con ngêi.
- Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù liªn hÖ: Tr¶ lêi c©u hái thø 2, nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi lµ c¬ së cña mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng. C¸c sù vËt hiÖn tîng t¹o thµnh thÕ giíi, dï cã ®a d¹ng phong phó, cã kh¸c nhau bao nhiªu, song chóng ®Òu chØ lµ nh÷ng d¹ng kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt, thèng nhÊt - thÕ giíi vËt chÊt. Nhê cã tÝnh thèng nhÊt ®ã, chóng kh«ng thÓ tån t¹i biÖt lËp, t¸ch biÖt nhau mµ tån t¹i trong sù t¸c ®éng qua l¹i, chuyÓn ho¸ lÉn nhau theo nh÷ng quan hÖ x¸c ®Þnh. ChÝnh trªn c¬ së ®ã, triÕt häc duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh r»ng: mèi liªn hÖ lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù quy ®Þnh, sù t¸c ®éng qua l¹i, sù chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn tîng vµ hay gi÷a c¸c mÆt cña mét sù vËt, cña mét hiÖn tîng trong thÕ giíi.
1.3. C¸c tÝnh chÊt cña mèi liªn hÖ:
- TÝnh kh¸ch quan: Mäi mèi liªn hÖ cña c¸c sù vËt hiÖn tîng lµ kh¸ch quan, lµ vèn cã cña mäi sù vËt, hiÖn tîng.
- TÝnh phæ biÕn ®îc thùc hiÖn:
+ BÊt cø sù vËt hiÖn tîng nµo còng liªn hÖ víi sù vËt hiÖn tîng kh¸c
+ Mèi liªn hÖ biÓu hiÖn b»ng nh÷ng h×nh thøc riªng biÖt, cô thÓ tuú theo ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
1.4. Ph©n lo¹i mèi liªn hÖ .
Dùa vµo tÝnh ®a d¹ng, nhiÒu vÎ cña mèi liªn hÖ mµ ta cã thÓ ph©n chia ra c¸c mèi liªn hÖ kh¸c nhau theo tõng cÆp .
- Mèi liªn hÖ bªn trong vµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi
- Mèi liªn hÖ chñ yÕu vµ mèi liªn hÖ thø yÕu
- Mèi liªn hÖ b¶n chÊt vµ mèi liªn hÖ kh«ng b¶n chÊt
- Mèi liªn hÖ tÊt nhiªn vµ mèi liªn hÖ ngÉu nhiªn.
C¸c cÆp mèi liªn hÖ cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau .
Mçi lo¹i mèi liªn hÖ cã vai trß kh¸c nhau ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt .
1.5. ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn.
- V× bÊt cø sù vËt, hiÖn tîng nµo trong thÕ giíi ®Òu tån t¹i trong mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt hiÖn tîng kh¸c vµ mèi liªn hÖ rÊt ®a d¹ng, phong phó, do ®ã khi nhËn thøc vÒ sù vËt, hiÖn tîng chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn tr¸nh quan ®iÓm phiÕn diÖn chØ xÐt sù vËt, hiÖn tîng ë mèi liªn hÖ véi vµng kÕt luËn vÒ b¶n chÊt hay vÒ tÝnh quy luËt cña chóng.
- Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta nhËn thøc vÒ sù vËt trong mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a sù vËt ®ã vµ c¸c sù vËt kh¸c, kÓ c¶ mèi liªn hÖ trùc tiÕp vµ mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp. ChØ trªn c¬ së ®ã míi nhËn thøc ®óng sù vËt.
- Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta ph¶i ph©n biÖt tõng mèi liªn hÖ, ph¶i biÕt chó ý tíi mèi liªn hÖ bªn trong, mèi liªn hÖ b¶n chÊt, mèi liªn hÖ chñ yÕu, mèi liªn hÖ tÊt nhiªn... ®Ó hiÓu râ b¶n chÊt cña sù vËt vµ cã ph¬ng ph¸p t¸c ®éng phï hîp nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng cña b¶n th©n.
- Trong ho¹t ®éng thùc tÕ, theo quan ®iÓm toµn diÖn khi t¸c ®éng vµo sù vËt, chóng ta kh«ng nh÷ng ph¶i chó ý tíi nh÷ng mèi liªn hÖ néi t¹i cña nã mµ cßn ph¶i chó ý tíi nh÷ng mèi liªn hÖ cña sù vËt Êy víi c¸c sù vËt kh¸c. §ång thêi chóng ta ph¶i biÕt sö dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p, c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c nhau ®Ó t¸c ®éng nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt.
2. Néi dung c¬ b¶n cña nguyªn lÝ vÒ sù ph¸t triÓn.
- Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ sù ph¸t triÓn: quan ®iÓm siªu h×nh xem sù ph¸t triÓn chØ lµ sù t¨ng lªn hay gi¶m ®i ®¬n thuÇn vÒ mÆt sè lîng, kh«ng cã sù thay ®æi g× vÒ mÆt chÊt cña sù vËt. Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm siªu h×nh coi tÊt c¶ chÊt cña sù kh«ng cã sù thay ®æi g× trong qu¸ tr×nh tån t¹i cña chóng .Sù vËt ra ®êi víi nh÷ng chÊt nh thÕ nµo th× qu¸ tr×nh tån t¹i cña nã vÉn ®îc gi÷ nguyªn hoÆc nÕu cã sù thay ®æi nhÊt ®Þnh vÒ chÊt th× sù thay ®æi Êy còng chØ diÔn ra theo mét vßng khÐp kÝn. Hä coi sù ph¸t triÓn chØ lµ sù thay ®æi vÒ mÆt lîng cña tõng lo¹i mµ sù vËt ®ang cã, chø kh«ng cã sù sinh thµnh ra c¸i míi víi nh÷ng chÊt míi. Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm siªu h×nh xem xÐt sù ph¸t triÓn nh lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn lªn liªn tôc, kh«ng cã nh÷ng bíc quanh co, th¨ng trÇm, phøc t¹p .
- Quan ®iÓm biÖn chøng vÒ sù ph¸t triÓn: quan ®iÓm biÖn chøng xem xÐt sù ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh tiÕn lªn tõ thÊp lªn cao. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra võa dÇn dÇn, võa nh¶y vät, ®a tíi sù ra ®êi cña c¸i míi thay thÕ c¸i cò. Dïa trong hiÖn thùc kh¸ch quan hay trong t duy, sù ph¸t triÓn diÔn ra kh«ng ph¶i lóc nµo còng tu©n theo ®êng th¼ng, mµ rÊt quanh co, phøc t¹p, thËm chÝ cã thÓ cã nh÷ng bíc lïi t¹m thêi. Theo quan ®iÓm biÖn chøng, sù ph¸t triÓn lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh biÕn ®æi dÇn dÇn vÒ lîng dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ chÊt, lµ qu¸ tr×nh diÔn ra theo ®êng xoay èc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, dêng nh sù vËt Êy quay trë vÒ ®iÓm khëi ®Çu, song trªn c¬ së míi cao h¬n.
2.1. Quan ®iÓm duy t©m vµ quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù ph¸t triÓn.
- Quan ®iÓm duy t©m vÒ sù ph¸t triÓn: cho r»ng nguån gèc cña sù ph¸t triÓn ë thÇn linh, thîng ®Õ, ë c¸c lùc lîng siªu tù nhiªn hay ë ý thøc cña con ngêi.
- Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vÒ sù ph¸t triÓn: Kh¼ng ®Þnh nguån gèc cña sù ph¸t triÓn n»m trong b¶n th©n sù vËt. §ã lµ do m©u thuÉn trong chÝnh sù vËt quy ®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt liªn tôc m©u thuÉn trong b¶n th©n sù vËt, do ®ã còng lµ qu¸ tr×nh tù th©n cña mäi sù vËt.
Nh vËy quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh r»ng: sù ph¸t triÓn lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÕn lªn tõ thÊp tíi cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ kÐm hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn h¬n cña sù vËt .
2.2. ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn
- §ßi hái khi xem xÐt bÊt k× sù vËt, hiÖn tîng nµo còng phai ®Æt chóng trong sù vËn ®éng, ph¸t triÓn, v¹ch ra xu híng biÕn ®æi, chuyÓn ho¸ cña chóng .
- §ßi hái kh«ng chØ n¾m b¾t nh÷ng c¸i hiÖn ®ang tån t¹i ë sù vËt, mµ cßn ph¶i thÊy râ khuynh híng ph¸t triÓn trong t¬ng lai cña chóng, ph¶i thÊy ®îc nh÷ng biÕn ®æi ®i lªn, còng nh nh÷ng biÕn ®æi cã tÝnh chÊt thôt lïi .
- Ph¶i bÕt ph©n chia qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña sù vËt Êy thµnh nh÷ng giai ®o¹n. Trªn c¬ së Êy ®Ó t×m ra ph¬ng ph¸p nhËn thøc vµ c¸ch t¸c ®éng phï hîp nh»m thóc ®Èy sù vËt tiÕn triÓn nhanh h¬n hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nã, tuú theo sù ph¸t triÓn ®ã cã lîi hay cã h¹i ®èi víi ®êi sèng cña con ngêi.
- Gãp phÇn kh¾c phôc t tëng b¶o thñ, tr× trÖ, ®Þnh kiÕn trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña chóng ta. NÕu chóng ta tuyÖt ®èi ho¸ nhËn thøc, nhÊt lµ nhËn thøc khoa häc vÒ sù vËt hay hiÖn tîng nµo ®ã th× c¸c khoa häc tù nhiªn, khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn vµ thùc tiÔn sÏ dÉm ch©n t¹i chç. ChÝnh v× thÕ chóng ta ph¶i t¨ng cêng, ph¸t huy nç lùc cña b¶n th©n trong viÖc hiÖn thùc ho¸ quan ®iÓm ph¸t triÓn vµo nhËn thøc vµ c¶i t¹o sù vËt nh»m phôc vô nhu cÇu, lîi Ých cña chóng ta vµ cña toµn x· héi.
II. VËn dông nguyªn lÝ vµo thùc tiÔn
1. Kh¸i qu¸t chung vÒ nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam.
1.1. §Æc ®iÓm cña nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam:
ViÖt Nam lµ mét níc cã nÒn v¨n minh lóa níc tõ l©u ®êi cho nªn n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi ngêi d©n ViÖt Nam rÊt s©u s¾c.
NÒn n«ng nghiÖp VN mang nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
- XuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn rÊt sím ë níc ta. N«ng nghiÖp g¾n liÒn víi ®êi sèng cña mäi ngêi d©n, g¾n liÒn víi c«ng cuéc dùng níc, gi÷ níc hµng ngµn n¨m cña d©n téc ta .
- S¶n xuÊt n«ng nghiÖp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tù nhiªn. Nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh ®Êt ®ai, nhiÖt ®é, ®é Èm, lîng ma.... trùc tiÕp ¶nh hëng ®Õn n¨ng suÊt, s¶n lîng c©y trång vËt nu«i.
- N«ng nghiÖp còng lµ nghµnh cã n¨ng suÊt lao ®éng thÊp v× ®©y lµ nghµnh phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tù nhiªn, lµ nghµnh s¶n xuÊt mµ viÖc øng dông tiÕn bé khoa hoc c«ng nghÖ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n .
- N«ng nghiÖp ta chiÕm tØ träng rÊt lín trong GDP vµ thu hót mét bé phËn lao ®éng trong níc.
- NÒn n«ng nghiÖp níc ta tuy phat triÓn theo chiÒu réng nhng mµ cha ph¸t triÓn theo chiÒu s©u. Cha ¸p dông ®îc nhiÒu m¸y mãc, khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt nªn n¨ng suÊt ®¹t ®îc cha cao.
1.2. Vai trß cña n«ng nghiÖp trong ph¸t triÓn kinh tÕ
a, Cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm cho x· héi:
Nghµnh n«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra l¬ng thùc ®Ó cung cÊp cho toµn x· héi, gãp phÇn æn ®Þnh x· héi, æn ®Þnh kinh tÕ.
§©y còng lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn c¸c mÆt kh¸c cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi.
b, Cung cÊp nguyªn liÖu ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ:
C¸c nghµnh c«ng nghiÖp nhÑ nh: chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm, chÕ biÕn hoa qu¶, c«ng nghiÖp dÖt, giÊy, ®êng ... Ph¶i dùa vµo nguån nguyªn liÖu chñ yÕu tõ n«ng nghiÖp. Quy m«, tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c nguån nguyªn liÖu lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m«, tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp nµy .
c, Cung cÊp mét phÇn vèn ®Ó c«ng nghiÖp hãa:
Lµ 1 níc n«ng nghiÖp th«ng qua viÖc xuÊt khÈu n«ng phÈm, n«ng nghiÖp cã thÓ gãp vèn gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cho nÒn kinh tÕ. Khi cã vèn, sù c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc sÏ thuËn lîi h¬n.
d, N«ng nghiÖp n«ng th«n lµ thÞ trêng quan träng cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô:
N«ng nghiÖp níc ta tËp trung mét phÇn lín lao ®éng vµ d©n c, do ®ã ®©y lµ thÞ trêng quan träng cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. N«ng nghiÖp cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ hµng ho¸ t liÖu s¶n xuÊt nh: thiÕt bÞ n«ng nghiÖp, ®iÖn n¨ng, ph©n bãn thuèc trõ s©u... cµng t¨ng ®ång thêi c¸c nhu cÇu vÒ dÞch vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh: vèn, th«ng tin, giao th«ng vËn t¶i, th¬ng m¹i ... còng ngµy cµng t¨ng. MÆt kh¸c, sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lµm cho thu nhËp cña d©n c n«ng th«n t¨ng lªn vµ nhu cÇu cña hä vÒ c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp nh: tivi, tñ l¹nh, xe m¸y, v¶i vãc ... vµ nhu cÇu vÒ dÞch vô, v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc, du lÞch, thÓ thao.... còng ngµy cµng t¨ng.
Nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cña khu vùc c«ng n«ng nghiÖp gãp phÇn më réng thÞ trêng cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô .
e, T¹o c¬ së æn ®Þnh kinh tÕ chÝnh trÞ - x· héi:
NÒn n«ng nghiÖp ®¶m b¶o nhu cÇu l¬ng thùc, thùc phÈm cho x· héi, nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp nhÑ, lµ thÞ trêng cña c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ... Do ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ c¬ së æn ®Þnh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
MÆt kh¸c, ph¸t triÓn n«ng th«n trùc tiÕp n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho d©n c n«ng th«n. Do ®ã ph¸t triÓn n«ng th«n lµ c¬ së æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi
N«ng nghiÖp cµng ph¸t triÓn cµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cñng cè liªn minh c«ng n«ng, t¨ng cêng søc m¹nh cña chuyªn chÝnh v« s¶n .
1.3. Nghµnh n«ng nghiÖp trong mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ ph¸t triÓn.
a, Trong mèi liªn hÖ phæ biÕn:
§Æt n«ng nghiÖp trong mèi liªn hÖ phæ biÕn ta thÊy ®îc c¸c sù vËt hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau võa tån t¹i ®éc lËp võa quy ®Þnh, t¸c ®éng qua l¹i, chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Cô thÓ, trong nghµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bao gåm rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt nh: s¶n xuÊt, thu ho¹ch, b¸n ra thÞ trêng ...
Mçi yÕu tè cña s¶n xuÊt ®Òu chiÕm vÞt trÝ quan träng, kh«ng thÓ thiÕu. Chóng ®¶m nhËn nh÷ng vai trß, chøc n¨ng kh¸c nhau. Nhng chóng kh«ng tån t¹i ®éc lËp, t¸ch rêi nhau mµ chóng quy ®Þnh, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. C¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bæ sung lÉn nhau, t¹o thµnh thÓ thèng nhÊt hoµn thµnh nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ ®a s¶n phÈm ra thÞ trêng cho ngêi tiªu dïng .
Nhng ®Æt ra c©u hái: C¸i g× quyÕt ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ? Ch¾c ch¾n ®ã kh«ng ph¶i lµ c¸c yÕu tè thÇn linh, mµ chÝnh lµ yÕu tè con ngêi. B¾t ®Çu tõ kh©u ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn ch¨m sãc, thu ho¹ch vµ b¸n hµng ho¸. TÊt c¶ do tay con ngêi ®iÒu khiÓn vµ ph©n phèi lµm cho c¸c qu¸ tr×nh trë thµnh mét thÓ thèng nhÊt .
C¸c yÕu tè trªn ®· kh¼ng ®Þnh mèi liªn hÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt .
b, Trong sù ph¸t triÓn .
§Æt nghµnh n«ng nghiÖp trong sù ph¸t triÓn, ta thÊy sù ph¸t triÓn, v¬n lªn lªn râ rÖt cña nghµnh c«ng nghiÖp. Tõ thuë khai sinh, n«ng nghiÖp chØ ph¸t triÓn ®¬n thuÇn nhng qua thêi gian cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa hoc kü thuËt nhiÒu gièng c©y míi, con míi ra ®êi vµ ph¸t triÓn réng r·i ®· lµm cho n¨ng suÊt, chÊt lîng t¨ng lªn râ rÖt. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra võa dÇn dÇn, võa nh¶y vät, ®a tíi sù ra ®êi c¸i míi thay thÕ c¸i cò .
Nguån gèc c¶u sù ph¸t triÓn n»m ngay trong b¶n th©n cña nghµnh n«ng nghiÖp. sù ph¸t triÓn ®ã lµ sù phñ ®Þnh c¸i cò, thay thÕ b»ng c¸i míi tiÕn bé h¬n, hoµn thiÖn h¬n. §ã lµ sù thay thÕ phñ ®Þnh c¸c gièng c©y, con n¨ng suÊt thÊp, kh¶ n¨ng chèng chäi s©u bÖnh thÊp b»ng c¸c gièng c©y, con n¨ng suÊt cao. §ã lµ sù thay thÕ phñ ®Þnh cña ph¬ng ph¸p canh t¸c l¹c hËu, khoa häc kü thuËt thÊp kÐm b»ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ....
Sù ph¸t triÓn trong n«ng nghiÖp ®· lµm cho nÒn n«ng nghiÖp kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn h¬n.
1.4. Nh÷ng thµnh tùu cña nÒn n«ng nghiÖp.
a, Thµnh tùu ®¹t ®îc:
B»ng nh÷ng chÝnh s¸ch ®êng lèi ®óng ®¾n cña ®¶ng vµ nhµ níc, nÒn n«ng nghiÖp níc ta ®· ph¸t huy søc m¹nh vèn cã cña m×nh vµ ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín sau 20 n¨m ®æi míi:
- Tèc ®é t¨ng trëng nhanh, gi¶i quyÕt t¬ng ®èi v÷ng ch¾c vÊn ®Ò l¬ng thùc. Lîng g¹o xuÊt khÈu lín vµ æn ®Þnh h¬n mét thËp kØ nay. Sau h¬n 16 n¨m xuÊt khÈu g¹o n«ng nghiÖp níc ta ®· cung cÊp cho thÞ trêng thÕ giíi hµng chôc triÖu tÊn g¹o, thu vÒ cho ®Êt níc kho¶ng 10 tû USD.
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, n«ng nghiÖp níc ta ®· cã møc t¨ng trëng kh¸, t¬ng ®èi liªn tôc. Trong n«ng nghiÖp trªn c¬ së t¨ng trëng s¶n lîng l¬ng thùc vµ tù do ho¸ lu th«ng l¬ng thùc, nhiÒu s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®¹t t¨ng trëng kh¸ cao. B×nh qu©n l¬ng thùc theo ®Çu ngêi ë níc ta t¨ng liªn tôc. NÕu nh ë n¨m 1980 b×nh qu©n l¬ng thùc ë møc 267kg/ngêi th× b×nh qu©n thêi k× 1981-1985 ®¹t 295kg/ngêi, n¨m 1990 lµ 327,5kg/ngêi vµ ®Õn n¨m 2003 lµ 464,8kg/ngêi. S¶n lîng l¬ng thùc t¨ng t¹o ra lîng g¹o lín cho xuÊt khÈu, ®ång thêi lµ c¬ së kinh tÕ quan träng ®Ó thóc ®Èy t¨ng trëng c¸c s¶n phÈm kh¸c trong n«ng nghiÖp:
n¨m
tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (%)
tèc ®é t¨ng gÝa trÞ gia t¨ng ( %)
1996
6,4
4,3
1997
4,9
3,5
1998
7,4
5,2
1999
7,3
4,6
2000
4,9
3,0
2001
6,5
4,1
2002
4,9
3,2
2003
6,2
4,1
- C¬ cÊu n«ng nghiÖp bíc ®Çu cã chuyÓn dÞch. NhiÒu lo¹i n«ng s¶n ®îc s¶n xuÊt theo vïng chuyªn canh lín, tû suÊt hµng ho¸ t¨ng nhanh nh g¹o, cµ phª, cao su, chÌ. c©y ¨n qu¶, thuû s¶n .§Æc biÖt tõ n¨m 2000 ®Õn nay, n«ng nghiÖp ®· thùc sù chuyÓn sang chiÒu s©u .
Trong n«ng th«n, c¸c nghµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp ®· ®îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn víi h¬n 1,35 triÖu c¬ së kinh doanh, t¹o viÖc lµm cho h¬n 10 triÖu lao ®éng, gãp phÇn ®a tØ lÖ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ phi n«ng nghiÖp chiÕm 30%( n¨m 2000) trong c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n lªn 35%( n¨m2003). C¸c lµng nghÒ ®îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn hiÖn nay c¶ níc cã 2.015 lµng nghÒ.
- C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt nhÊt lµ ®iÖn vµ thuû lîi ®îc t¨ng cêng. ChØ tÝnh 10 n¨m gÇn ®©y, n¨ng lîng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi t¨ng thªm 1,4 triÖu ha .Tû lÖ sè x· cã ®êng «t« ®Õn trung t©m x· t¨ng tõ 86,5 % n¨m 1994 lªn 93% n¨m 1998. Nhµ níc tËp trung u tiªn ®Çu t cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ -x· héi miÒn nói.
- Bíc ®Çu h×nh thµnh nh÷ng vïng n«ng s¶n tËp trung quy m« lín. Cã 5 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ngh¹ch trªn 100 triÖu USD/n¨m, xuÊt khÈu g¹o vµ thuû s¶n nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®¹t trªn 1 tû USD/ n¨m
- Thu nhËp b×nh qu©n cña n«ng d©n t¨ng nhanh. Thu nhËp b×nh qu©n cña hé n«ng d©n t¨ng tõ 7,7 triÖu ®ång n¨m 1993 lªn 9,8 triÖu ®ång n¨m 1998. Tû lÖ trÎ em n«ng th«n suy dinh dìng tõ 51% n¨m 1993 gi¶m cßn 43% n¨m 1998. Sè hé nghÌo ®ãi ë n«ng th«n tõ 29,1% n¨m 1993 gi¶m xuèng cßn 13,8% n¨m 1998 vµ 11% n¨m 2003. N¨ng lùc c¹nh tranh cña n«ng s¶n tõng bíc ®îc c¶i thiÖn. Thu nhËp b×nh qu©n mét nh©n khÈu n«ng th«n tõ 92.100®ång /th¸ng n¨m 1992 t¨ng lªn 295.000/th¸ng n¨m 1999 vµ 365.000®ång/ th¸ng /b×nh qu©n 2 n¨m 2001-2002. NhiÒu ®Þa ph¬ng ®· hoµn thµnh ch¬ng tr×nh x©y dùng bèn c«ng tr×nh chñ yÕu ( ®iÖn, ®êng, trêng häc vµ tr¹m y tÕ)
- NÒn n«ng nghiÖp bíc ®Çu chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng. Do nhu cÇu g¾n víi thÞ trêng, nhÊt lµ thÞ trêng thÕ giíi, nhiÒu ho¹t ®éng c«ng nghÖ ,chÕ biÕn .... ®· g¾n bã víi n«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Tû lÖ hµng ho¸ t¨ng, nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· thùc sù chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng hãa. §Õn nay, nhiÒu lo¹i n«nh s¶n cña níc ta kh«ng nh÷ng ®¸p øng thÞ trêng trong níc mµ cßn chiÕm thÞ phÇn ®¸ng kÓ trªn thÞ trêng quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t.
ViÖc chuyÓn nÒn n«ng nghiÖp tõ tù cung tù cÊp sang s¶n xuÊt hµng hãa ë níc ta thËt sù lµ mét cuéc c¸ch m¹ng lín trong t duy vµ c¸ch lµm n«ng nghiÖp, hiÓu m×nh ®Ó t×m ra lîi thÕ, hiÓu ®èi thñ ®Ó c¹nh tranh ®Ó cã c¸ch thøc ®èi phã h÷u hiÖu, hiÓu thÞ trêng ®Ó cã c¸ch s¶n xuÊt, tiªu thô thÝch øng.
Tû suÊt, quy m« hµng n«ng s¶n t¨ng liªn tôc kh«ng chØ lµ kÕt qu¶ cña chñ tr¬ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña nhµ níc mµ cßn lµ kÕt qu¶ v¬n lªn cña c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt, nu«i trång, chÕ biÕn, tiªu thô.
Nhê gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò l¬ng thùc, tù do lu th«ng n«ng s¶n vµ nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kh¸c nªn c¬ cÊu nghµnh trång trät còng cã chuyÓn biÕn tÝch cùc. Trong giai ®o¹n 1991-2000, diÖn tÝch c©y l©u n¨m ®¹t tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 8,3%. NhiÒu c©y c«ng nghiÖp nh ®ç t¬ng, l¹c, b«ng .. cã tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao. Trong thêi gian trªn, diÖn tÝch t¨ng hµng n¨m cña ®ç t¬ng lµ 5%, b«ng lµ 7,2%, l¹c lµ 5%...
b, H¹n chÕ vµ tån t¹i:
bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®¹t ®îc, nhng do ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh«ng thuËn lîi vµ c¸c yÕu tè kh¸ch quan t¸c ®éng lµm cho nÒn n«ng nghiÖp níc ta vÊp ph¶i nhiÒu khã kh¨n, tõ ®ã béc lé ra c¸c h¹n chÕ vµ tån t¹i sau:
- Tr×nh ®é c«ng nghÖ kü thuËt cßn l¹c hËu, hÇu hÕt c¸c kh©u canh t¸c n«ng nghiÖp chñ yÕu vÉn dïng søc ngêi vµ søc kÐo gia sóc
- N¨ng suÊt lao ®éng c©y trång cßn thÊp. Møc ®é khai th¸c nguån lùc cßn thÊp. N¨ng suÊt lóa cña chóng ta chØ b»ng 80% cña In®«nªxia vµ 60% cña Trung Quèc.
- Kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ n«ng s¶n vµ hµng ho¸ s¶n xuÊt tõ n«ng th«n rÊt h¹n chÕ. Tiªu thô n«ng s¶n ®ang trë thµnh th¸ch thøc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp níc ta.Gi¸ n«ng s¶n gi¶m sót.
§Õn nay trõ mét sè n«ng s¶n cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao nh g¹o, hå tiªu, h¹t ®iÒu .... cßn l¹i n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÇu hÕt n«ng s¶n níc ta ®Òu thÊp. VD: n¨ng suÊt døa chØ ®¹t 13tÊn/ha. Chi phi b¶o qu¶n, chÕ biÕn, dÞch vô vËn t¶i .... cña c¸c n«ng s¶n VN ®Òu cao h¬n nhiÒu so víi nhiÒu níc trong khu vùc, lµm cho kh¨ n¨ng c¹nh tranh cña hÇu hÕt n«ng s¶n ViÖt Nam ®Òu thÊp. C¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp, dÞch vô liªn quan ®Õn chÕ biÕn vµ lu th«ng n«ng s¶n ®Òu cao h¬n so víi nhiÒu níc. Tû lÖ hao hôt sau khi thu ho¹ch cña rau qu¶ thêng ®Õn møc 20-25% s¶n lîng. C¸c nghµnh s¶n xuÊt vËt t m¸y mãc n«ng nghiÖp quy m« nhá, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao nªn ko ®¸p øng ®îc nhu cÇu n«ng nghiÖp.
- ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm, kh«ng s¸t thÞ trêng. ThÓ hiÖn ë nhiÒu khÝa c¹nh, tÝnh c¸ch ®éc canh lóa chËm thay ®æi, nhiÒu lo¹i n«ng s¶n khã tiªu thô, quy m« t¨ng gi¶m thÊt thêng .
N«ng th«n níc ta chiÕm kho¶ng 70% lao ®éng x· héi, dï cã nhiÒu gi¶i ph¸p tÝch cùc t¹o viÖc lµm nhng tØ lÖ thiÕu viÖc lµm, thÊt nghiÖp ë n«ng th«n vÉn rÊt cao. N¨m 1997, tû lÖ sö dông lao ®éng n«ng th«n trong ®é tuæi lµ 71,3%, n¨m 2000 lµ 74,2% n¨m 2003 lµ 77,7%. ThiÕu viÖc lµm vµ thiÕu thu nhËp lµ nguyªn nh©n g©y ra nhiÒu hËu qu¶ xÊu vÒ kinh tÕ -x· héi vµ m«i trêng sinh th¸i.
- §êi sèng cña nh©n d©n nãi chung cßn thÊp kÐm, kÕt cÊu h¹ tÇng cßn l¹c hËu. Chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a c¸c vïng vµ ngay trong tõng vïng ngµy cµng gia t¨ng. N¨m 1994 mc thu nhËp b×nh qu©n cña mét nh©n khÈu ë n«ng th«n lµ 1 th× thu nhËp mätt nh©n khÈu ë thµnh thÞ lµ 2,25 ®Õn n¨m 1999 t¨ng 3,7
- ChÊt lîng hiÖu qu¶ cña lao ®éng n«ng nghiÖp thÊp. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t tÝch luü, t¨ng néi lùc ®Òu thÊp kÐm. Lao ®éng n«ng th«n nhiÒu nhng søc khoÎ yÕu, tay nghÒ thÊp, kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng th«ng tin kinh tÕ rÊt h¹n chÕ .
Theo íc tÝnh cña bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t, d©n c n«ng th«n chiÕm kho¶ng 70% d©n sè c¶ nøíc nhng chØ chiÕm 29-33% tØ lÖ chi phÝ tiªu dïng cña x· héi (giai ®o¹n 1996-1998). Do thu nhËp thÊp cña n«ng d©n ph¶i gãp nhiÒu kho¶n tr¸i víi quy ®Þnh cña nhµ níc nªn tÝch luü cña n«ng d©n ®Ó më réng s¶n xuÊt rÊt thÊp. Tõ n¨m 1990-1995, tØ lÖ tiÕt kiÖm cña n«ng d©n tõ 5,2% t¨ng lªn 10,6% so víi thu nhËp nhng do thu nhËp thÊp nªn sè d tuyÖt ®èi kh«ng nhiÒu. H¬n n÷a, sè hé cã tÝch luü chØ tËp trung vµo nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng hãa cã b×nh qu©n ruéng ®Êt theo ®Çu ngêi cao.
- Tµi nguyªn bÞ gi¶m sót, m«i trêng bÞ « nhiÔm nghiªm träng ë nhiÒu ®Þa ph¬ng. §é che phñ rõng ®Õn n¨m 1996 chØ cßn 28%. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®é che phñ cña rõng t¨ng lªn nhng cha ®¹t yªu cÇu cÇn thiÕt ®Ó gi÷ v÷ng m«i trêng m«i sinh. Nguån lîi h¶i s¶n bÞ gi¶m sót. ViÖc ®¸nh b¾t h¶i s¶n b»ng nh÷ng c¸ch thøc cã tÝnh chÊt huû diÖt ®ang diÔn ra ë nhiÒu n¬i.
- QuyÒn lµm chñ cña d©n c n«ng th«n bÞ vi ph¹m nghiªm träng ë mét sè n¬i. N«ng th«n xuÊt hiÖn nhiÒu vÊn ®Ò x· héi cÇn gi¶i quyÕt:
+ ë mét sè vïng miÒn nói, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè - nhÊt lµ ë T©y Nguyªn, c¸c thÕ lùc thï ®Þch trong vµ ngoµi níc t¨ng cêng ho¹t ®éng chèng ph¸ chÕ ®é ta .
+ ë mét sè tØnh ®ång b»ng, gi¸ ®Êt, nhµ t¨ng nhanh cïng víi viÖc chuyÓn ®Êt n«ng nghiÖp sang ®Êt c«ng nghiÖp nhanh chãng.
- N¨ng lùc chung cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh trong n«ng nghiÖp cßn yÕu kÐm. Lùc lìng s¶n xuÊt chñ yÕu trong n«ng nghiÖp lµ 13 triÖu hé n«ng d©n. MÆc dï ®· trë thµnh ®¬n vÞ s¶n xuÊt tù chñ nhng n¨ng lùc cña hé n«ng d©n thÊp: Tû lÖ hé lµm n«ng nghiÖp cao, thuÇn trång trät nhng b×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp thÊp, møc tÝch luü thÊp, tr×nh ®é v¨n hãa tay nghÒ cßn h¹n chÕ.
HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nhµ níc trong n«ng l©m nghiÖp ®Òu nhá, n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ doanh nghiÖp thÊp. Trªn thùc tÕ, nhiÒu c«ng ty héi ®ång qu¶n trÞ chØ tån t¹i nh lµ tæ chöc trung gian, kh«ng ®ñ quyÒn lùc tæ chøc, qu¶n lý nghµnh, s¶n phÈm trªn tõng ®Þa bµn. §a sè c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cha thùc hiÖn tèt nhiÖm vô doanh nghiÖp, qu¶n lý néi bé nªn kh«ng lµm ®îc nhiÖm vô trung gian liªn kÕt, hç trî, lµm g¬ng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trong n«ng nghiÖp, nhÊt lµ hç trî kinh tÕ hé n«ng d©n vµ hîp t¸c x·.
- Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi lµ h×nh thøc kinh doanh ®îc hinh thµnh ë níc ta trong kho¶ng 20 n¨m gÇn ®©y, tuy nhiªn:
+ Tû lÖ ®Çu t cña níc ngoµi vµo n«ng nghiÖp qu¸ thÊp.
+ HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi trong n«ng nghiÖp ho¹t ®éng cha hiÖu qu¶ .
Trªn ®©y lµ mét sè h¹n chÕ vµ tån t¹i cßn m¾c ph¶i ®· lµm k×m h·m phÇn nµo sù ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp níc ta. V× vËy, ®Ó nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh chãng cÇn cã 1 quan ®iÓm toµn diÖn, thèng nhÊt trong sù ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp.
2. Gi¶i ph¸p ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam
2.1. X¸c ®Þnh ®óng vai trß cña n«ng nghiÖp trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi t¹o c¨n cø ®Ó ®Ò ra chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p phu hîp.
Mäi chÝnh s¸ch, chñ tr¬ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ph¶i chó ý ®Õn n«ng d©n, v× môc tiªu ®éng lùc chÝnh ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lµ n«ng d©n.
N«ng th«n ph¶i tõng bíc ®îc ph¸t triÓn ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña n«ng d©n vµ d©n c.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, x©y dùng n«ng th«n vÒ mÆt x· héi ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo híng t¨ng tØ lÖ c¸c ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp
Ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c lÜnh vùc: bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ, bÒn v÷ng chÝnh trÞ, x· héi, bÒn v÷ng vÒ tµi nguyªn m«i trêng.
2.2. TiÕp tôc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo híng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.
B¶o ®¶m an ninh l¬ng thùc quèc gia. Tuy nhiªn, ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò an ninh l¬ng thùc theo quan ®iÓm s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ chung cña nghµnh n«ng nghiÖp.
Trong chuyÓn dÞch trång trät, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé n«ng d©n chuyÓn dÞch theo híng t¹o ra thu nhËp vµ l·i lín nhÊt trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt ®ai.
Lùa chän c¸c nhãm c©y trång, vËt nu«i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín. Më réng nu«i trång thuû s¶n, u tiªn ch¨n nu«i nh÷ng nghµnh Ýt tiªu dïng l¬ng thùc
ChuyÓn dich c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, gi¶m sè lîng ngêi thÊt nghiÖp.
a, T¨ng cêng vèn ®Çu t vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n.
Qua thèng kª cho thÊy ®Çu t tõ ng©n s¸ch cho n«ng nghiÖp cha t¬ng xøng víi vai trß cña n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Trong khi nÒn n«ng nghiÖp níc ta cßn ph¸t triÓn l¹c hËu th× vèn rÊt quan träng ®Ó ®Çu t trang thiÕt bÞ, khoa häc kÜ thuËt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng.
Do ®ã cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p hîp lÝ, chÝnh s¸ch cô thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót vèn ®Çu t.
b, Thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n
ë níc ta, c«ng t¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng ®· ®îc thùc hiÖn tríc ®æi míi, tuy nhiªn vÉn cßn mét sè thiÕu sãt.
ChÝnh v× vËy cÇn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau ®©y:
- Hoµn thµnh c¸c c¨n cø ®Ó x©y dùng vµ ®iÒu chØnh quy ho¹ch.
- CÇn u tiªn x¸c ®Þnh quy ho¹ch c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ kÕt cÊu h¹ tÇng t¬ng øng.
- Nhanh chãng ban hµnh quy ®Þnh nhµ níc vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch lµm c¨n cø cho c«ng t¸c quy ho¹ch.
- KhÈn tr¬ng triÓn khai quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng th«n.
c, §a nhanh tiÕn bé khoa häc, c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµm h¹n chÕ thµnh qña n«ng nghiÖp lµ tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ thÊp. Khoa häc, c«ng nghÖ lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh ®ét ph¸ ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n níc ta trong thêi gian tíi.
CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Çu t ®a m¸y mãc, khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. Cã nh vËy míi t¹o ra n¨ng suÊt, chÊt lîng cao h¬n.
d, N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, më réng tiªu thô hµng n«ng s¶n vµ c¸c hµng ho¸ tõ n«ng th«n
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tiªu thô n«ng s¶n ®· trë thµnh mét vÊn ®Ò khã kh¨n, th¸ch thøc lín ®èi víi n«ng nghiÖp níc ta. Trong thêi gian tíi, ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÞ trêng, tiªu thô n«ng s¶n cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau:
- N¾m v÷ng ®Æc ®iÓm cña quan hÖ cung cÇu n«ng s¶n ®Ó cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®óng.
- N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n vµ c¸c gi¶i ph¸p kh¸c.
e, u tiªn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ x· héi n«ng th«n vµ x©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ n«ng th«n.
HiÖn nay ë n«ng th«n ®ang xuÊt hiÖn nhiÒu vÊn ®Ò x· héi cÊp b¸ch cÇn gi¶i quyÕt, trong ®ã cã nh÷ng tiªu cùc x· héi. §Ó cã gi¶i ph¸p ®óng, cÇn cã nh×n nhËn ®óng vÒ møc ®é vµ nguyªn nh©n cña c¸c tiªu cùc x· héi ë níc ta nãi chung vµ cña n«ng th«n nãi riªng.
Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, trong 20 n¨m qua nh×n mét c¸ch tæng thÓ kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam ®Òu tèt lªn, thay ®æi theo híng tiÕn bé tÝch cùc, tuy cã xuÊt hiÖn nhiÒu tiªu cùc x· héi chóng ta ph¶i chØ ra ®îc nh÷ng tiªu cùc vµ nguyªn nh©n cña tiªu cùc ®ã, ®Æc biÖt nh÷ng tiªu cùc ë n«ng th«n hiÖn nay ë níc ta lµ g×? Cã ph¶i nguån gèc cña mäi tiªu cùc x· héi hiÖn nay ®Òu do nguyªn nh©n duy nhÊt lµ "mÆt tr¸i cña kinh tÕ thÞ trêng" hay kh«ng, hay lµ cßn do nh÷ng nguyªn nh©n nµo kh¸c? Tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy mét c¸ch tho¶ ®¸ng sÏ ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc ®o¹n tuyÖt víi c¸ch lµm cò, m¹nh d¹n sö dông kinh tÕ thÞ trêng trong thêi gian tíi.
C- KÕt luËn
B»ng nh÷ng ®êng lèi, chÝnh s¸ch chØ ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc, nÒn n«ng nghiÖp níc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn m¹nh mÏ t¹o ®iÒu kiÖn vµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.
Tuy nhiªn, ®Ó x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp toµn diÖn ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, th× chóng ta ph¶i cã mét c¸ch nh×n toµn diÖn vÒ chÝnh nÒn n«ng nghiÖp níc ta. §Ó tõ ®ã cã c¸c gi¶i ph¸p, biÖn ph¸p ph¸t triÓn m¹nh, bÒn v÷ng nÒn n«ng nghiÖp.
Em tin ch¾c r»ng víi sù l·nh ®¹o s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ níc, trong mét ngµy kh«ng xa nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam sÏ ®æi míi, khëi s¾c h¬n. Ph¸t triÓn theo ®óng thÕ m¹nh vèn cã cña m×nh ®a ViÖt Nam s¸nh vai víi c¸c cêng quèc kinh tÕ nh lêi B¸c Hå tõng mong muèn.
Môc lôc
A- Lêi më ®Çu 1
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1
2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi 2
B - Néi Dung 3
I. C¬ së lÝ luËn cña ®Ò tµi 3
1. Néi dung c¬ b¶n cña nguyªn lÝ vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn 3
2. Néi dung c¬ b¶n cña nguyªn lÝ vÒ sù ph¸t triÓn 5
II. VËn dông nguyªn lÝ vµo thùc tiÔn 6
1. Kh¸i qu¸t chung vÒ nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam . 6
2. Gi¶i ph¸p ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam 13
C- KÕt luËn 16
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Quan điểm toàn diện trong vấn đề phát triển nền nông nghiệp Việt Nam hiện nay.doc
