Quản lý hoạt động dạy - Học các bộ môn văn hóa

Lêi nãi ®Çu Trong tù nhiªn vµ x· héi c¸c ho¹t ®éng ®Òu mong muèn cã sù ph¸t triÓn. Mçi sù ph¸t triÓn ®Òu cã ®éng lùc cña nã; ®éng lùc cã thÓ lµ tù nhiªn, cã thÓ do con ng­êi t¸c ®éng. ThÕ th× ®©u lµ ®éng lùc cho mçi sù ph¸t triÓn? C©y xanh muèn ph¸t triÓn ph¶i cã gièng tèt, ®­îc trång ë vïng ®Êt thÝch øng, ®Êy lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. §­îc con ng­êi ch¨m sãc tèt, ®Êy lµ ®iÒu kiÖn x· héi (do con ng­êi t¸c ®éng). ë mét khÝa c¹nh kh¸c nh­: Ra®io, Tivi, M¸y vi tÝnh, §iÖn tho¹i di ®éng ngoµi tÝnh tiÖn dông ng­êi ta ph¶i lu«n lu«n c¶i tiÕn cho ®¸p øng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Cã ®¸p øng míi tån t¹i ®ã còng lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn. Trong gi¸o dôc ë tr­êng phæ th«ng hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ THCS ®ang trong thêi kú phæ cËp, ho¹t ®éng ®Ó ph¸t triÓn ph¶i b¶o ®¶m ®ñ vÒ sè l­îng, n©ng cao vÒ chÊt l­îng. NÕu xÐt vÒ quy luËt chän läc tù nhiªn th× chóng ta kh«ng thÓ cÇu toµn c¶, ®Æc biÖt lµ chÊt l­îng gi¸o dôc. Tõ tr­íc ®Õn nay d©n gian hay dïng tõ "häc giái", "häc dèt" (®óng ra lµ chËm hiÓu) ®Êy lµ ph¶n ¶nh c¸i thùc t¹i, nhÊt lµ c¸i tõ "häc dèt" kh«ng ai muèn. Con ng­êi ®©u cã ph¶i lµ bé b¸ch khoa toµn th­, ®©u cã ph¶i lµ th¸nh nh©n mµ ng­êi ta th­êng ®em c¸i chñ quan cña m×nh ¸p ®Æt cho häc trß. Nh­ng xÐt vÒ t¸c ®éng cña con ng­êi th× cã thÓ cã c¶i thiÖn, v× chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, kh¨ng khÝt víi nhau, c¸i nä t¸c ®éng ®Õn c¸i kia, c¸i kia lµ ®éng lùc cho c¸i nä. Tõ n¨m häc 2006-2007 l¹i cã cuéc vËn ®éng “Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc", còng cã nghÜa lµ ®iÒu xÊu sÏ bÞ lo¹i bá, nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp trong toµn bé hÖ thèng vµ trong tõng nhµ gi¸o sÏ ®­îc ph¸t huy. QuyÕt t©m cña Bé tr­ëng ®· truyÒn löa cho toµn ngµnh gi¸o dôc, nhÊt lµ nh÷ng thÇy c« gi¸o, nh÷ng nhµ qu¶n lý ®· nÆng lßng víi gi¸o dôc. Chóng ta h·y cïng nhau ®èi mÆt víi thùc tÕ, nh­ng sù thËt ®«i khi ®au lßng bëi chóng ta quen sèng “®Ñp lßng nhau”, c¸c bªn ®Òu cã lîi. C¸i h¹i th× x· héi chÞu, ch¼ng chÕt ai. N¨m häc 2007-2008 chóng ta l¹i tiÕp tôc cuéc vËn ®éng “hai kh«ng” víi 4 néi dung: Kh«ng tiªu cùc trong thi cö, kh«ng bÖnh thµnh tÝch, kh«ng vi ph¹m ®¹o ®øc nhµ gi¸o, kh«ng cã häc sinh “ngåi nhÇm chç”. §©y còng lµ c¨n bÖnh trÇm kha bao n¨m qua, nh­ng ch÷a mäi bÖnh còng cïng môc tiªu nh»m ph¸t triÓn gi¸o dôc! VËy c¸i g× lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn GD? Cã ng­êi nãi: lµ ®éi ngò gi¸o viªn, lµ c¬ së vËt chÊt... tøc c¸c ®iÒu kiÖn cho d¹y vµ häc, nh­ vËy còng cã nghÜa lµ ®Çu t­ cho gi¸o dôc ph¶i tèt (“®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn”). §óng, gi¸o dôc ph¶i ®Çu t­ tèt th× míi ph¸t triÓn. Nh­ng ta h·y nh×n l¹i mét khÝa c¹nh cña lÞch sö gi¸o dôc: Gi¸o dôc n­íc ta trong giai ®o¹n tr­íc (vÝ dô vµo kho¶ng thËp niªn 70 ®Õn gÇn cuèi thÕ kû 20) cã nhiÒu th¨ng trÇm, nh­ng chóng ta ®· tõng v­ît qua nh÷ng thêi kh¾c cam go nhÊt, mµ lu«n b¶o ®¶m chÊt l­îng c¸c bé m«n v¨n ho¸, trong khi ®Çu t­ th× ... “ch¼ng cã g×” (møc rÊt thÊp). VËy ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®iÒu kiÖn cÇn nh­ng ch­a ®ñ. C¸i “®ñ” còng rÊt quan träng, ®ã lµ yÕu tè con ng­êi, vµ céi rÔ lµ qu¶n lý nh­ thÕ nµo? Qua trªn cho ta thÊy ®éng lùc chÝnh ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn gi¸o dôc lµ “®Çu t­” nh­ng ®Çu t­ råi ph¶i nghÜ ®Õn yÕu tè con ng­êi, yÕu tè qu¶n lý. ë ®©y t«i muèn ®Ò cËp ®Õn qu¶n lý d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n hãa, mét khÝa c¹nh liªn quan ®Õn con ng­êi trong d¹y vµ häc, vµ qu¶n lý nã nh­ thÕ nµo? T¸c gi¶ PhÇn thø nhÊt Më ®Çu I/ Lý do chän ®Ò tµi Lý do kh¸ch quan: Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa lµ nhiÖm vô träng t©m c¬ b¶n cña nhµ tr­êng bëi lÏ: a. XÐt vÒ mÆt ®Æc thï: Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa thÓ hiÖn ®Çy ®ñ nhÊt nÐt ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nhµ tr­êng, trong sù ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a nhµ tr­êng víi hÖ thèng tæ chøc x· héi, còng nh­ sù ph©n biÖt gi÷a c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc víi c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c trong nhµ tr­êng (nh­ ho¹t ®éng ngoµi giê, lao ®éng s¶n xuÊt, ®oµn thÓ vµ ho¹t ®éng x· héi kh¸c). b. XÐt vÒ mÆt thêi gian: Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa chiÕm tû lÖ 82,1 % thêi gian so víi sè thêi gian ho¹t ®éng trong nhµ tr­êng ( theo tiÕn sÜ Nguyễn Văn Lª ë viÖn nghiªn cøu gi¸o dôc ®· c«ng bè cô thÓ nh­ sau: thêi gian ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa/ tuÇn: 82,1%; thêi gian ho¹t ®éng c¸c h×nh thøc gi¸o dôc kh¸c/ tuÇn: 17,9%. c. XÐt vÒ chøc n¨ng nhiÖm vô: Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa nh»m cung cÊp cho häc sinh tri thøc khoa häc c¬ b¶n cã hÖ thèng vÒ tù nhiªn, x· héi, t­ duy vµ lèi sèng. §ã chÝnh lµ c¬ së nÒn t¶ng träng yÕu trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho ng­êi häc. Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa cßn lµ c¬ së khoa häc ®Ó tiÕn hµnh c¸ ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c trong nhµ tr­êng THCS. Víi c¸ch nªu trªn chóng ta xÐt vÒ mÆt ®¨c thï vÒ thêi gian, chøc n¨ng nhiÖm vô th× thÊy r»ng ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa lµ nhiÖm vô träng t©m c¬ b¶n trong nhµ tr­êng. Lý do chñ quan: a. Sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi GD&§T: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· rÊt quan t©m ®Õn GD&§T “ Thùc sù coi gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu”. Sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ngµy cµng thÓ hiÖn thiÕt thùc th«ng qua nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t­, mét sù ®Çu t­ c¬ b¶n cho GD&§T. §Æc biÖt lµ NghÞ quyÕt TW II khãa VIII, c¸c NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc khãa IX, khãa X. b. NhËn thøc cña nhµ tr­êng: Víi sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc tr­êng THCS Phong Khª quyÕt t©m ®­a sù nghiÖp gi¸o dôc cña ®Þa ph­¬ng tiÕn lªn tõng b­íc, ®Æc biÖt coi träng chÊt l­îng c¸c bé m«n v¨n hãa. Nh­ng trong hoµn c¶nh Nhµ n­íc ta nãi chung, Phong Khª nãi riªng ®Æt gi¸o dôc tr­íc nh÷ng thö th¸ch víi ®ßi hái gi¸o dôc ph¶i tiÕp tôc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn trªn mäi lÜnh vùc, VÒ c¬ cÊu, néi dung ch­¬ng tr×nh ph­¬ng ph¸p tæ chøc qu¶n lý, ®éi ngò gi¸o viªn , c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc...Trong ®ã ph¶i thùc sù coi ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa lµ träng t©m bëi lÏ nh­ phÇn lý luËn ®· nªu, h¬n n÷a ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa lu«n lu«n gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nhµ tr­êng nã cßn lµ c¬ së khoa häc ®Ó chóng ta tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong nhµ tr­êng. c. VÊn ®Ò ®Æt ra: VÊn ®Ò “Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa” nh­ trªn ®· tr×nh bµy lµ nhiÖm vô träng t©m c¬ b¶n trong nhµ tr­êng, v× thÕ ®­îc nhiÒu ng­êi ®Ò cËp ®Õn. Mçi ng­êi ®Ò cËp theo c¸ch kh¸c nhau, ë thêi ®iÓm kh¸c nhau, nh­ng theo t«i th× rÊt ®¸ng tr©n träng vµ b¶n th©n còng häc ®­îc rÊt nhiÒu. ChØ cã nh÷ng ng­êi t©m huyÕt víi sù nghiÖp trång ng­êi th× míi ®Çu t­ c«ng søc thêi gian cho nh÷ng bµi viÕt víi môc ®Ých chung lµ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc. T«i còng lµ mét ng­êi kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ, vµ ë ®Ò tµi nµy t«i cè g¾ng ®em trÝ tuÖ cña m×nh gãp phÇn nhá vµo sù nghiÖp chung: sù nghiÖp trång ng­êi. II/ Môc ®Ých, yªu cÇu CñA §Ò TµI 1- Môc ®Ých cña ®Ò tµi: §Ò tµi nµy nh»m nªu ®­îc c¸c gi¶i ph¸p, gãp phÇn hoµn thiÖn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña qu¶n lý, chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa trong nhµ tr­êng. 2- Yªu cÇu cña ®Ò tµi: Tr×nh bµy ®­îc c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý, ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa ë tr­êng THCS Phong Khª trong nh÷ng n¨m 2003-2008 trªn hai ph­¬ng diÖn c¬ b¶n: Qu¶n lý c¸i g×? Qu¶n lý c¸i ®ã b»ng c¸ch nµo? III/ Kh¸ch thÓ, ®èi t­îng, ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ ®èi t­îng kh¶o s¸t 1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu: - VÒ mÆt lý luËn: ThÕ giíi kh¸ch quan lµ ®èi t­îng cña nghiªn cøu khoa häc vµ thÕ giíi kh¸ch quan v« cïng réng, mçi lÜnh vùc khoa häc chän cho m×nh mét bé phËn, mét phÇn nµo ®ã ®Ó kh¸m ph¸ t×m tßi, ®ã chÝnh lµ thao t¸c kh¸ch thÓ nghiªn cøu. - VÒ mÆt thùc tÕ cña ®Ò tµi: ThÕ giíi kh¸ch quan lµ lÜnh vùc qu¶n lý, nh­ng ë ®Ò tµi nµy kh¸m ph¸, t×m tßi vÒ qu¶n lý “D¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸”, cßn c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý kh¸c ch­a ®Ò cËp ®Õn. §ã chÝnh lµ thao t¸c kh¸ch thÓ nghiªn cøu. 2. §èi t­îng cña nghiªn cøu: - VÒ mÆt lý luËn: Trong kh¸ch thÓ réng lín mçi ®Ò tµi cô thÓ cã thÓ chän mét mÆt, mét thuéc tÝnh, mét mèi quan hÖ cña kh¸ch thÓ ®Ó nghiªn cøu, bé phËn ®ã chÝnh lµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi. - VÒ mÆt thùc tÕ ®èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi: ë ®Ò tµi nµy ®Ò cËp ®Õn “Qu¶n lý d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n hãa”, mèi quan hÖ con ng­êi trong d¹y- häc vµ qu¶n lý nã nh­ thÕ nµo? 3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ ®èi t­îng kh¶o s¸t: Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu lµ ph­¬ng ph¸p hç trî nh»m: a. Tæng kÕt kinh nghiÖm. b. §äc tra cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan. c. Trao ®æi, m¹n ®µm, th¶o luËn. e. LËp biÓu so s¸nh ®èi chiÕu. g. §iÒu tra c¸c sè liÖu cã liªn quan. 4. §èi t­îng kh¶o s¸t: §èi t­îng kh¶o s¸t chñ yÕu lµ c«ng viÖc qu¶n lý trùc tiÕp qua nhiÒu n¨m; b»ng kinh nghiÖm b¶n th©n, b»ng tham kh¶o ý kiÕn ®ång nghiÖp , b»ng c¸c kªnh th«ng tin vµ ®Æc biÖt chÝnh lµ tr­êng thcs Phong Khª. IV/ NhiÖm vô, ph¹m vi vµ thêi gian thùc hiÖn cña ®Ò tµi: 1. NhiÖm vô cña ®Ò tµi a. X©y dùng c¬ së lý thuyÕt: C¬ së khoa häc - c¬ së thùc tiÔn. b. Ph©n tÝch lµm râ b¶n chÊt, quy luËt cña ®èi t­îng nghiªn cøu. c. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p, øng dông c¶i t¹o. 2. Ph¹m vi vµ thêi gian thùc hiÖn cña ®Ò tµi - Ph¹m vi nghiªn cøu chñ yÕu lµ lÜnh vùc qu¶n lý gi¸o dôc. - VÒ thêi gian nghiªn cøu tõ n¨m häc 1997-1998 ®Õn n¨m häc 2007-2008. - VÒ kh«ng gian nghiªn cøu ho¹t ®éng cña tr­êng thcs Phong Khª. - Nh÷ng mÆt nghiªn cøu chñ yÕu ho¹t ®éng d¹y vµ häc nãi chung, qu¶n lý d¹y vµ häc ë tr­êng thcs Phong Khª nãi riªng. - Nh÷ng chØ sè cÇn ®iÒu tra nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn cña 10 n¨m häc. V- ®ãNG GãP MíI VÒ MÆT KHOA HäC CñA §Ò TµI: 1. Nªu ®­îc c¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng d¹y vµ häc. 2. NhËn xÐt ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa trong giai ®o¹n ®Ò cËp. 3. Nªu ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý trong ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa. PhÇn thø hai Néi dung ®Ò tµi Ch­¬ng I C¥ Së KHOA HäC, C¥ Së THùC TIÔN CñA §Ò TµI A. C¬ së khoa häc (X©y dùng c¬ së lý thuyÕt, mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn kinh nghiÖm qu¶n lý “Ho¹t ®éng d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸”) I/ kinh nghiÖm lµ g×? Kinh nghiÖm lµ nh÷ng ®iÒu ®óc kÕt ®­îc, rót ra tõ qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô, qu¶n lý, chØ ®¹o thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc. Kinh nghiÖm ®­îc sö dông lµm c¬ së vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸n bé qu¶n lý quan t©m, vËn dông, rót ra bµi häc cÇn thiÕt phï hîp, kh¸i qu¸t n©ng dÇn thµnh lý luËn. Tuy nhiªn kinh nghiÖm chØ ®óng trong mét thêi gian, kh«ng gian, ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh kh«ng mang tÝnh vÜnh h»ng, cè ®Þnh, bÊt biÕn. Mµ tíi mét thêi gian kh«ng gian kh¸c, ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh kh¸c th× kinh nghiÖm ®ã Ýt, hoÆc kh«ng cã gi¸ trÞ, vËn dông liªn hÖ. II/ Qu¶n lý vµ qu¶n lý gi¸o dôc lµ g×? 1- Qu¶n lý: Kh¸i niÖm qu¶n lý ®· ®­îc rÊt nhiÒu nhµ qu¶n lý vµ thùc hµnh qu¶n lý nªu ra, cho tíi nay ®· cã trªn tr¨m ®Þnh nghÜa vÒ qu¶n lý kh¸c nhau. Cßn trong lÜnh vùc gi¸o dôc ta cã thÓ hiÓu ph¹m trï qu¶n lý nãi chung vµ qu¶n lý gi¸o dôc nãi riªng nh­ sau: Qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh cã h­íng ®Ých, cã tæ chøc, cã sù lùa chän dùa trªn c¸c th«ng tin cña hÖ vµ m«i tr­êng cña hÖ, ®Ó ®iÒu chØnh c¸c qu¸ tr×nh vµ hµnh vi cña ®èi t­îng qu¶n lý, nh»m lµm cho hÖ vËn hµnh ph¸t triÓn tíi môc tiªu x¸c ®Þnh.(theo ®Þnh nghÜa ®­îc häc ë tr­êng qu¶n lý) 2- Qu¶n lý gi¸o dôc: Qu¶n lý gi¸o dôc nãi chung vµ qu¶n lý nhµ tr­êng nãi riªng lµ: Qu¶n lý mét hÖ, ph©n hÖ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc, lµ hÖ thèng nh÷ng néi dung cã môc tiªu, cã kÕ ho¹ch, hîp quy luËt vµ ®óng ý trÝ cña chñ thÓ qu¶n lý nh»m lµm cho hÖ thèng gi¸o dôc, cho nhµ tr­êng vËn hµnh theo ®óng ®­êng lèi, nguyªn lý gi¸o dôc cña §¶ng nh»m thùc hiÖn tÝnh chÊt cña nhµ tr­êng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam mµ ®iÓm héi tô lµ qu¸ tr×nh GD&§T thÕ hÖ trÎ ®¹t tíi môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.(®iÒu häc ë tr­êng qu¶n lý) III/ Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng d¹y- häc: 1-Kh¸i niÖm: Ho¹t ®éng d¹y - häc lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n träng t©m trong nhµ tr­êng ®­îc diÔn ra gi÷a thÇy vµ trß nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc khoa häc ph¸t huy n¨ng lùc trÝ tuÖ vµ x©y dùng ®­îc thÕ giíi quan, nh©n sinh quan ®óng ®¾n trong s¸ng. Ho¹t ®éng d¹y - häc thùc chÊt lµ thÓ hiÖn mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a hai ho¹t ®éng: d¹y cña thÇy, häc cña trß. Cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu khoa häc ®· ®­a ra kh¸i niÖm kh¸c nhau. Song nãi chung th× ho¹t ®éng d¹y häc lµ mét bé phËn cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh©n c¸ch toµn vÑn. Nã chÝnh lµ ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß trong ®ã thÇy gi÷ vai trß chñ ®¹o, trß gi÷ vai trß chñ ®éng, tÝch cùc nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých d¹y häc. Nãi mét c¸ch kh¸c ®ã lµ qu¸ tr×nh qua l¹i gi÷a thÇy gi¸o vµ häc sinh, nh»m truyÒn thô lÜnh héi kiÕn thøc khoa häc, nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o thùc hµnh vµ ho¹t ®éng nhËn thøc cho ng­êi häc. Trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh thÕ giíi quan vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc x©y dùng phÈm chÊt, nh©n c¸ch cho ng­êi häc theo môc ®Ých gi¸o dôc. Nh­ vËy kÕt qu¶ trùc tiÕp cho ng­êi häc lµ n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ ph­¬ng ph¸p khoa häc. 2- Qua tr×nh d¹y - häc: Lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x· héi g¾n liÒn víi con ng­êi, nh»m tíi môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Trªn c¬ së hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô, néi dung víi nh÷ng ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¹t kÕt qu¶ mong muèn. Môc ®Ých, nhiÖm vô, néi dung, thÇy, trß, ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn, kÕt qu¶ lµ nh÷ng nh©n tè cÊu tróc qu¸ tr×nh d¹y häc, tån t¹i trong mèi quan hÖ qua l¹i thèng nhÊt, biÖn chøng víi nhau. MÆt kh¸c m«i tr­êng kinh tÕ - x· héi, m«i tr­êng c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cã t¸c ®éng, ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh d¹y - häc. Tõ ®ã nhµ tr­êng THCS ph¶i trang bÞ cho häc sinh nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o, tri thøc khoa häc c¬ b¶n phï hîp víi thùc tÕ. §ång thêi trang bÞ cho häc sinh tham gia ho¹t ®éng x· héi, tiÕp thu häc vÊn nghÒ nghiÖp gióp cho c¸c em cã thÓ tiÕp tôc häc lªn theo nhiÒu luång kh¸c nhau, hay h×nh dung bøc tranh sinh ®éng vÒ thÕ giíi quan. 3- B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc: Lµ nh»m trang bÞ cho ng­êi häc hÖ thèng nh÷ng tri thøc kü n¨ng, kü x¶o ph¸t triÓn n¨ng lùc ho¹t ®éng trÝ tuÖ vµ h×nh thµnh thÕ giíi quan khoa häc gi¸o dôc, phÈm chÊt tèt ®Ñp cña hä. Do vËy d¹y vµ häc ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi víi cïng néi dung vµ h­íng tíi cïng mét môc ®Ých. NÕu hai “nh©n vËt” nµy bÞ t¸ch rêi th× lËp tøc ph¸ vì qu¸ tr×nh d¹y – häc. Häc tËp kh«ng cã gi¸o viªn sÏ trë thµnh tù häc. Gi¶ng d¹y mµ kh«ng cã häc sinh sÏ trë thµnh ®éc tho¹i ( tr­êng hîp nµy kh«ng cßn tån t¹i, kh«ng tån t¹i d¹y – häc, ph¸ hñy qu¸ tr×nh d¹y – häc). Qu¸ tr×nh d¹y – häc lµ v× häc sinh mäi sù cè g¾ng, mäi c¶i tiÕn ®Ó ®æi míi néi dung, ph­¬ng ph¸p, mäi t×m tßi vÒ c¸ch tæ chøc, vÒ kh¬i d¹y tiÒm n¨ng trÝ tuÖ... ®Òu v× häc sinh, nªn häc sinh lµ träng t©m hay “ D¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m”. VËy muèn n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc ph¶i n¨ng cao chÊt l­îng c¸c thµnh tè nãi trªn, ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng toµn bé hÖ thèng. 4- Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y- häc Thùc chÊt lµ h×nh thµnh vµ tù h×nh thµnh nh©n c¸ch häc sinh b»ng ho¹t ®éng ®ång hîp t¸c liªn nh©n c¸ch. Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa trªn líp tr­íc hÕt lµ chøc n¨ng cña gi¸o viªn, qu¶n lý con ng­êi ®Ó nh©n tè nµy thùc hiÖn ho¹t ®éng d¹y – häc ®ã chÝnh lµ nh©n tè gi¸o viªn, mét nh©n tè mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y. Qu¶n lý gi¸o viªn vÒ mÆt chuyªn m«n, n¨ng lùc s­ ph¹m nã thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng tæ chøc, kh¶ n¨ng qu¶n lý líp, kh¶ n¨ng h­íng dÉn h×nh thµnh kiÕn thøc, rÌn kü n¨ng: Kü n¨ng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng trong vµ ngoµi giê. Kh¶ n¨ng giao tiÕp cña gi¸o viªn ®èi víi häc sinh vµ phô huynh häc sinh. §Ó qu¶n lý thuËn lîi vµ ®¹t kÕt qu¶ th× ng­êi c¸n bé qu¶n lý cÇn xem xÐt ph©n lo¹i ®éi ngò ®Ó quyÕt ®Þnh ph©n c«ng bè trÝ s¾p xÕp c«ng viÖc phï hîp víi tõng gi¸o viªn, ®Ó mçi thµnh viªn trong nhµ tr­êng ph¸t huy ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña hä. Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y – häc chÝnh lµ qu¶n lý viÖc thùc hiÖn néi dung ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y. Ph¶i x¸c ®Þnh ch­¬ng tr×nh d¹y – häc lµ mang tÝnh ph¸p lÖnh, môc tiªu lµ chiÕn l­îc con ng­êi. Qu¶n lý néi dung ch­¬ng tr×nh ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ hãa b»ng SGK. Muèn qu¶n lý tèt vÊn ®Ò nµy ng­êi qu¶n lý ph¶i lµ ng­êi n¾m ®­îc nh÷ng thay ®æi cña ch­¬ng tr×nh, th­êng xuyªn kiÓm tra, dù giê, kh¶o s¸t chÊt l­îng sau giê dù , thèng kª kÕt qu¶ ®Þnh kú. Qu¶n lý kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y chÝnh lµ kÕ ho¹ch lªn líp cña tõng gi¸o viªn nh»m thùc hiÖn ®Çy ®ñ ch­¬ng tr×nh vµ néi dung thÓ hiÖn qua kiÕn thøc SGK, tïy tr×nh ®é kh¶ n¨ng häc tËp cña tõng khèi líp mµ cã kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y thÝch øng, phï hîp. Qu¶n lý x©y dùng kÕ ho¹ch chuyªn m«n, kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y cña tæ, c¸ nh©n. X©y dùng thêi khãa biÓu b¶o ®¶m tÝnh khoa häc, hîp lý, thuËn lîi, ®iÒu phèi gi¸o viªn vµo c¸c giê trèng v¾ng, chØ ®¹o ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y – häc, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é s­ ph¹m (hay tr×nh ®é tay nghÒ) cho ®éi ngò gi¸o viªn tham gia gi¶ng d¹y. Tãm l¹i: Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y - häc chÝnh lµ qu¶n lý: Con ng­êi thùc hiÖn ho¹t ®éng d¹y, kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y, chÊp hµnh quy chÕ chuyªn m«n, thêi gian lªn líp, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ®Ó ®¹t môc tiªu n©ng cao chÊt l­îng d¹y - häc trong nhµ tr­êng. B. C¬ së thùc tiÔn ( Chñ yÕu nªu ra mang tÝnh kh¸i qu¸t c¸c bé m«n v¨n ho¸ cung cÊp g× vµ ®Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i bµi häc vµ lÊy ®ã cã c¬ së thùc tiÔn cho c¸c phÇn tiÕp theo) I- c¸c bé m«n v¨n hãa cung cÊp g×? C¸c bé m«n v¨n hãa trong nhµ tr­êng nãi chung, tr­êng THCS nãi riªng ®­îc hiÓu lµ c¸c bé m«n nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc khoa häc c¬ b¶n cã hÖ thèng vÒ tù nhiªn, x· héi, t­ duy cuéc sèng. C¸c bé m«n v¨n hãa th­êng ®­îc th«ng qua c¸c bµi häc nh­ giê häc bµi míi, bµi «n tËp bµi kiÓm tra, bµi luyÖn tËp, bµi tæng hîp. Trong ®ã giê häc bµi míi vµ d¹ng bµi luyÖn tËp ®­îc chiÕm nhiÒu thêi gian nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. II- §Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i bµi häc 1- Bµi míi: §­îc tæ chøc víi môc ®Ých lµ truyÒn ®¹t néi dung häc tËp kiÕn thøc míi, nh÷ng th«ng tin khoa häc míi. B»ng sù khÐo lÐo s­ ph¹m, gi¸o viªn dïng ph­¬ng ph¸p ®Æc tr­ng bé m«n, theo tinh thÇn ®æi míi ®Ó dÉn d¾t häc sinh n¾m v÷ng tµi liÖu häc tËp trong mét thêi gian ng¾n nhÊt. 2- Bµi «n tËp: Lµ giê häc tæ chøc víi môc ®Ých lµ «n tËp, «n tËp cñng cè hÖ thèng hãa nh÷ng kiÕn thøc ®· häc. Ph­¬ng ph¸p chñ yÕu lµ ph©n tÝch hÖ thèng hãa tæng hîp kiÕn thøc, th«ng qua vÊn ®¸p, lËp s¬ ®å, b¶ng ph©n lo¹i, so s¸nh vµ sö dông SGK còng nh­ tµi liÖu tham kh¶o ®Ó më réng kiÕn thøc. 3- Bµi luyÖn tËp: Lµ giê häc tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn mét hÖ thèng c¸c bµi tËp thùc hµnh tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ dÔ ®Õn khã theo néi dung mét bµi hay mét phÇn, mét ch­¬ng, môc ®Ých cña nã lµ h×nh thµnh cho häc sinh mét hÖ thèng kü n¨ng, kü x¶o øng dông kiÕn thøc vµo cuéc sèng. 4- Bµi kiÓm tra: Lµ d¹ng bµi cã môc ®Ých c¬ b¶n lµ xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh, kh¶ n¨ng n¾m bµi häc ®Ó t¹o ra th«ng tin gióp ng­êi d¹y ®iÒu chØnh c¸ch d¹y vµ c¸ch häc. KiÓm tra d­íi h×nh thøc: viÕt, tr¾c nghiÖm, miÖng, thùc hµnh. KiÓm tra cã thÓ ®­îc thùc hiÖn nh­ mét giê häc riªng. 5- Bµi tæng hîp: Lµ giê häc thùc hiÖn cïng mét lóc tÊt c¶ c¸c chøc n¨ng cña c¸c lo¹i bµi häc trªn. Bµi tæng hîp th­êng phèi hîp tÊt c¶ c¸c b­íc: kiÓm tra, gi¶ng kiÕn thøc míi, «n tËp, luyÖn tËp, thùc hµnh...Bµi tæng hîp yªu cÇu ph¶i chuÈn bÞ gi¸o ¸n c«ng phu h¬n víi ®Çy ®ñ c¸c b­íc, c¸c ph­¬ng ph¸p ®a d¹ng b¶o ®¶m môc tiªu c¸c bµi häc trªn. Ch­¬ng II THùC TR¹NG Ho¹t ®éng d¹y - häc ë tr­êng THCS Phong Khª – thµnh phè B¾c Ninh giai ®o¹n 1997-2003 ë ch­¬ng I, tuy tªn ch­¬ng lµ “x©y dùng c¬ së lý thuyÕt”, nh­ng b¶n chÊt ®· lµ kinh nghiÖm qu¶n lý “Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa” råi, bëi lÏ tõ lý thuyÕt vµ thùc tiÔn ®· ®­îc t×m tßi kh¸m ph¸ vµ rót ra quy luËt nh­ ®· tr×nh bµy. Sang ch­¬ng II chñ yÕu lµ ph©n tÝch lµm râ b¶n chÊt, quy luËt b»ng kÕt qu¶ cô thÓ cña ®èi t­îng nghiªn cøu. Ngoµi ra cßn mang tÝnh tæng kÕt, thèng kª ®Ó c¸n bé gi¸o viªn trong tr­êng cã tµi liÖu tham kh¶o khi thùc hiÖn vÊn ®Ò liªn quan. I- ChÊt l­îng ®éi ngò: 1. NhËn xÐt ph©n tÝch, ph¸t ®éng phong trµo tù häc: ChÊt l­îng ®éi ngò thÓ hiÖn ë hai mÆt: Tr×nh ®é ®µo t¹o, tr×nh ®é tay nghÒ. Tuy nhiªn cßn cã khÝa c¹nh kh¸c ch­a nh×n ®­îc râ ngay lµ “t­ chÊt” vµ “ vèn liÕng” cña mçi ng­êi. T­ chÊt lµ kh¶ n¨ng “ khÐo lÐo” s­ ph¹m, vèn liÕng ph¶i cã tõ håi häc phæ th«ng (gäi lµ tr×nh ®é gèc). Kinh nghiÖm cho thÊy gi¸o viªn nµo cã tr×nh ®é “gèc” toµn diÖn th× sau nµy lµ gi¸o viªn “tèt”, bëi lÏ m«n ®­îc ®µo t¹o cã liªn quan nhiÒu ®Õn kiÕn thøc phæ th«ng. V× thÕ trong giai ®o¹n nhµ tr­êng ph¸t ®éng phong trµo tù ®µo t¹o víi sù ph©n tÝch vµ gîi ý sau: Tù ®µo t¹o, tù båi d­ìng lµ “ cèt lâi” ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é tay nghÒ. Häc ë tr­êng (tr­êng s­ ph¹m) dï ®Çy ®ñ ®Õn mÊy khi ra c«ng t¸c vÉn cßn thÊy thiÕu hôt . Trong thùc tÕ ®µo t¹o còng kh«ng thÓ nµo s¸t víi yªu cÇu vµ ý muèn v­¬n lªn cña tõng ng­êi. Do vËy tù häc lµ hÕt søc quan träng ®Ó cñng cè g¾n liÒn tri thøc víi cuéc sèng, më réng, bæ sung theo nhu cÇu vµ mét ®iÒu quan träng lµ bÊt luËn ë løa tuæi nµo, lÜnh vùc g×. Tù häc lµ tù m×nh s¾p xÕp tiÕp cËn víi tri thøc kh«ng cÇn cã thÇy th­êng xuyªn, khi cÇn th× t×m ®Õn thÇy (kh¸i niÖm thÇy trß ë ®©y rÊt th«ng tho¸ng, thÇy lµ ng­êi biÕt h¬n khi cÇn hái, ®èi víi mçi ng­êi lóc nµy lµ thÇy lóc kh¸c lµ trß)!!!... Ngoµi ra ®Ó kÝch thÝch tù häc vµ tr¸nh kh«ng "thùc häc, thùc nghiÖp" chóng ta h·y ®äc mét ®o¹n cña GSVS Ph¹m Minh H¹c nãi vÒ n©ng chuÈn cña gi¸o viªn hiÖn nay: “ ChuÈn ho¸ lµ ®ßi hái cña x· héi c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn ngay trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh chuÈn ho¸ ®éi ngò gi¸o viªn thêi gian qua còng bÞ tiªu cùc ho¸ vµ bÞ bÖnh thµnh tÝch tÊn c«ng. ChuÈn ho¸ g× mµ cuèn s¸ch gi¸o khoa míi in ra ®äc kh«ng hiÓu ®­îc? V× vËy Bé gi¸o dôc ph¶i in h­íng dÉn cho gi¸o viªn, råi tËp huÊn lªn, tËp huÊn xuèng. ChuÈn ho¸ kh«ng ®­îc sÏ kÐo theo mäi c¸i ®Òu kh«ng thùc. Häc ®Ó cËp nhËt kiÕn thøc, n©ng cao tr×nh ®é, phôc vô tèt h¬n cho c«ng viÖc lµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn cã nhiÒu ng­êi häc lªn cao kh«ng v× môc ®Ých ®ã mµ chØ ®Ó cã mét c¸i b»ng cÊp g× ®Êy, gi¶i quyÕt kh©u oai lµ chÝnh. Nh÷ng ng­êi nµy cµng häc cao chuyªn m«n l¹i cµng kÐm ®i v× hä ®©u cã thêi gian rÌn nghÒ n÷a. VÒ phong trµo n©ng chuÈn hiÖn nay ë mét sè n¬i, t«i cho r»ng nã cã mét gèc rÔ tõ nÒn häc vÊn h­ v¨n nh­ trªn ®· ®Ò cËp, x· héi c«ng nghiÖp ®ßi hái thùc häc, thùc nghiÖp” (trÝch b¸o Gi¸o dôc vµ thêi ®¹i sè 108, trang 9, th¸ng 9/2006) Qua trªn cho ta thÊy muèn thùc häc, thùc nghiÖp con ®­êng tù häc hiÖn nay lµ tèt nhÊt, lµ cèt lâi ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ. Ngay viÖc d¹y cho häc sinh ta còng ph¶i d¹y biÕt c¸ch tù häc. UNESCO ®· nãi:"Häc ®Ó häc c¸ch häc - Häc ®Ó biÕt - Häc ®Ó s¸ng t¹o" cã nghÜa ngoµi häc ®Ó biÕt ra häc sinh ph¶i biÕt c¸ch häc (tøc tù häc), vµ còng tõ biÕt c¸ch häc sÏ biÕt s¸ng t¹o. 2. Thèng kª chÊt l­îng: N¨m häc Tæng sè Tr×nh ®é §T Tr×nh ®é tay nghÒ CBGV GV ChuÈn Ch­a chuÈn GV d¹y giái Kh¸ TB Tr­êng HuyÖn TØnh 1997-1998 20 18 14 4 9 1 2 5 1 1998-1999 23 21 17 4 10 1 2 7 1 1999-2000 26 23 18 5 9 4 2 7 1 2000-2001 28 25 19 6 11 2 2 9 1 2001-2002 31 28 21 7 15 3 2 7 1 2002-2003 31 28 22 5 13 5 0 9 1 Ghi chó: Tr×nh ®é §T vµ tay nghÒ: Kh«ng tÝnh qu¶n lý, hµnh chÝnh. N¨m 2001-2002 GVDG cÊp tØnh lµ b¶o l­u n¨m häc tr­íc, v× thêi ®iÓm nµy GVDG cÊp tØnh thi 2 n¨m häc 1 lÇn ®èi víi mçi mét khoa häc ( TN hoÆc XH) Nh×n vµo thèng kª trªn ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ®éi ngò chØ lµ t­¬ng ®èi nh­ ph©n tÝch ë môc1 (phÇn I nµy). Cã nhiÒu gi¸o viªn thùc sù “thùc häc, thùc nghiÖp” ®­îc nhµ tr­êng, häc sinh, nh©n d©n ®Þa ph­¬ng ghi nhËn. 3. §¸nh gi¸: - §éi ngò gi¸o viªn THCS Phong Khª c¬ b¶n cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, yªn t©m c«ng t¸c cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. - C«ng t¸c båi d­ìng ®­îc quan t©m ®óng møc, bëi yªu cÇu thiÕt yÕu hiÖn nay lµ muèn cã sù v­¬n lªn m¹nh mÏ th× chÊt l­îng ®éi ngò ph¶i cã gi¸o viªn giái thùc sù ®Ó ®ãng gãp vµo nhiÖm vô trong giai ®o¹n míi. - Mét ®iÒu quan träng lµ ®éi ngò gi¸o viªn Phong Khª cã tinh thÇn ®oµn kÕt gióp ®ì lÉn nhau c¶ trong c«ng t¸c vµ cuéc sèng. Tuy nhiªn ®éi ngò cßn béc lé nh÷ng tån t¹i sau: Tæ chøc s­ ph¹m cña mét sè gi¸o viªn cßn h¹n chÕ, ®· ®­îc gãp ý, båi d­ìng nh­ng chuyÓn biÕn chËm ( ë ®©y cßn lµ “t­ chÊt” nh­ trªn ®· ®Ò cËp). Cßn hiÖn t­îng ra vµo líp ch­a ®óng giê, chÊm tr¶ bµi ch­a ®óng quy ®Þnh, phèi hîp gi÷a c¸c ph­¬ng ph¸p thiÕu linh ho¹t, cßn cøng nh¾c. Ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n ®«i lóc cßn dÌ dÆt, nÓ nang, sî mÊt lßng... Tãm l¹i: Víi nh÷ng ­u ®iÓm trªn nhµ tr­êng kh«ng nh÷ng ®éng viªn ®¸nh gi¸ theo tõng n¨m, mµ cßn ghi vµo “sö s¸ch” cña gi¸o dôc x·, ghi vµo lßng d©n vµ ®Ó thÕ hÖ sau noi theo. Nh÷ng tån t¹i th× ®­îc uèn n¾n kÞp thêi, trªn tinh thÇn x©y dùng. Trong qu¸ tr×nh sö dông ®éi ngò ¸p dông tèi ®a nh­ phÇn x©y dùng lý thuyÕt víi ph­¬ng ch©m: “Dông nh©n nh­ dông méc” II- ChÊt l­îng häc sinh: 1. Thèng kª chÊt l­îng: + §¹i trµ: N¨m häc Sè líp SÜ sè XÕp lo¹i v¨n hãa (%) Tèt nghiÖp Vµo THPT Vµo C§-§H Giái Kh¸ TB YÕu 1997-1998 13 576 1,8 40,8 54,6 2,8 100/101=99% 84 0 1998-1999 16 637 2,1 41,4 54,6 1,9 108/109=99% 91 14 1999-2000 15 647 2,7 41,4 54,0 1,5 132/134=98,5% 95 9 2000-2001 16 654 6,1 41,0 51,9 1,0 152/152=100% 121 23 2001-2002 15 644 8,2 44,1 46,6 1,1 164/164=100% 130 17 2002-2003 15 610 11,2 45,2 42,0 1,0 118/118=100% 87 28 + Mòi nhän: N¨m häc Gi¶i huyÖn Gi¶i tØnh XÕp thø Ghi chó 1997-1998 10 0 6 1998-1999 10 2 12 1999-2000 13 3 8 2000-2001 10 1 7/19 2001-2002 4 1 10/19 2002-2003 20 0 4/19 2. NhËn xÐt: Qua biÓu thèng kª trªn cho ta thÊy häc sinh giái t¨ng dÇn tõ 0% ®Õn 11,2%, häc sinh yÕu gi¶m dÇn tõ 5,7% xuèng cßn 1,0, mòi nhän thø h¹ng cao ë n¨m häc 2002-2003 nh­ng ®Æc biÖt ë Phong Khª lu«n v­ît tréi vÒ m«n tù nhiªn (®Æc biÖt vÒ To¸n, Lý) Nguyªn nh©n: b­íc ®Çu trong qu¸ tr×nh ¸p dông qu¶n lý "§æi míi ho¹t ®éng d¹y - häc " mµ ë ch­¬ng I ®· tr×nh bµy. Cßn mét khÝa c¹nh n÷a lµ xu h­íng ph¸t triÓn cña x· héi, nh­ng Phong Khª rÊt “rÌ dÆt” nhÊt lµ kh«ng v× thµnh tÝch mµ cßn day døt víi nã mµ ë phÇn sau sÏ tr×nh bµy. Ch­¬ng III Kinh nghiÖm qu¶n lý Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa ë ch­¬ng nµy tr×nh bµy nh÷ng biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p ®Æt ra cña ®Ò tµi vµ còng lµ kinh nghiÖm qu¶n lý “Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa” cña tr­êng trªn c¬ së nh­ lý thuyÕt ®· tr×nh bµy ë trªn, ®ång thêi còng lµ thõa kÕ cña giai ®o¹n tr­íc. §Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa chóng t«i thùc hiÖn c¸c néi dung sau: Qu¶n lý néi dung ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc. Qu¶n lý thêi khãa biÓu. Qu¶n lý c¸c ®iÒu kiÖn cho d¹y vµ häc. Sau ®©y tr×nh bµy biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p vµ kinh nghiÖm thùc hiÖn tõng néi dung trªn: I- Qu¶n lý néi dung, ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc: 1- V× sao ph¶i qu¶n lý tèt viÖc thùc hiÖn néi dung, ch­¬ng tr×nh: Trong ch­¬ng tr×nh d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa, quy ®Þnh néi dung, thêi gian, c¸c lo¹i bµi häc tõng bé m«n mét c¸ch cô thÓ. §ã thùc chÊt lµ kÕ ho¹ch ®µo t¹o cña Bé GD&§T giao cho c¸c tr­êng nh»m môc tiªu gi¸o dôc. Ch­¬ng tr×nh d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa chÝnh lµ v¨n b¶n do Bé GD&§T ban hµnh, nã cã tÝnh ph¸p lý, ph¸p quy, quy chuÈn, tÝnh c­ìng chÕ b¾t buéc, kh«ng ®­îc tïy tiªn lµm sai, thªm bít nÕu kh«ng ®­îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn chØ ®¹o, cho phÐp. §©y lµ nguyªn t¾c b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ gi¸o viªn thùc hiÖn nghiªm chØnh. Tõ ®ã ®ßi hái c¸n bé qu¶n lý ph¶i qu¶n lý tèt ch­¬ng tr×nh. Qu¶n lý tèt ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ b¶o qu¶n, b¶o vÖ cÊt ®i mµ ph¶i hiÓu lµ n¾m ch¾c néi dung ch­¬ng tr×nh cña tÊt c¶ c¸c m«n häc ë tõng khèi líp trong n¨m häc ®Ó chØ ®¹o, ®iÒu hµnh, xö lý viÖc thùc hiÖn ®óng ch­¬ng tr×nh. Néi dung ch­¬ng tr×nh ®­îc cô thÓ hãa b»ng SGK, gi¸o viªn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¶i ®i liÒn víi SGK nªn th­êng gäi chung lµ néi dung ch­¬ng tr×nh. Nh­ng trong thùc tÕ hµng n¨m th­êng ®­îc ®iÒu chØnh h­íng dÉn nªn ng­êi qu¶n lý ph¶i n¾m b¾t ®­îc ®Ó chØ ®¹o ®iÒu hµnh. Sù ®iÒu chØnh nµy th«ng qua c¸c v¨n b¶n cña ngµnh ®Ó thèng nhÊt trong c¶ n­íc hoÆc tõng vïng ( do Bé GD&§T quy ®Þnh) cho phï hîp. §ã lµ lý do thø hai ®Ó qu¶n lý ch­¬ng tr×nh. II- Nh÷ng biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p, kinh nghiÖm thùc hiÖn néi dung ch­¬ng tr×nh: - Gióp tæ tr­ëng chuyªn m«n, gi¸o viªn n¾m ch¾c néi dung ch­¬ng tr×nh vµ triÓn khai nh÷ng ®iÓm míi bæ sung, nh÷ng ®iÓm míi thay ®æi. - N¾m v÷ng nguyªn t¾c cÊu t¹o néi dung ch­¬ng tr×nh tõng m«n, tõng líp häc. - Gióp gi¸o viªn n¾m v÷ng thêi gian häc tõng bµi, tõng lo¹i bµi. - N¾m v÷ng c¸ch thøc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng häc tËp cña tõng häc sinh, sè ®iÓm quy ®Þnh cho tõng m«n. - Trªn c¬ së tham m­u cña tæ tr­ëng chuyªn m«n, nhµ tr­êng ph©n c«ng gi¸o dôc cho gi¸o viªn, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn kü thuËt, vËt chÊt, ph­¬ng tiÖn gióp gi¸o viªn thùc thi tèt nhiÖm vô ®­îc ph©n c«ng. - Qu¶n lý thêi khãa biÓu ( tr×nh bµy râ ë môc 2). - Qu¶n lý ch­¬ng tr×nh: h­íng dÉn gi¸o viªn x©y dùng kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y cña c¸ nh©n - Theo dâi tiÕn ®é néi dung ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y c¸c m«n häc qua tõng thêi gian. Trªn c¬ së ®ã cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh, bæ sung nh»m thùc hiÖn nghiªm tóc ch­¬ng tr×nh ®· quy ®Þnh. Tõ phÇn x©y dùng c¬ së lý thuyÕt cô thÓ hãa cho tõng ý trªn, chØ ®¹o, qu¶n lý xuyªn suèt qu¸ tr×nh d¹y vµ häc. III- Qu¶n lý thêi khãa biÓu: Qu¶n lý thêi khãa biÓu lµ mét cho nh÷ng kinh nghiÖm, biÖn ph¸p cña qu¶n lý ch­¬ng tr×nh nh­ng nã ®­îc ®­a vµo môc riªng bëi lÏ: trong toµn bé ho¹t ®éng d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ thêi kho¸ biÓu ®Æc biÖt quan träng, nã lµ mÖnh lÖnh qu¶n lý chÝnh thøc cña HiÖu tr­ëng trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña tr­êng. Thêi kho¸ biÓu chÝnh lµ v¨n b¶n chi tiÕt ho¸, hiÖn thùc ho¸ viÖc thùc thi kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y tõng m«n häc, líp häc nh»m b¶o ®¶m sè tiÐt gi¶ng d¹y theo ch­¬ng tr×nh quy ®Þnh. *Nh÷ng biÖn ph¸p, kinh nghiÖm qu¶n lý: Thêi kho¸ biÓu ®­îc thµnh lËp b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c: + B¶o ®¶m tÝnh khoa häc. + B¶o ®¶m tÝnh vÖ sinh häc ®­êng. C¸c nguyªn t¾c trªn ®­îc thùc thi trong viÖc xÕp thêi kho¸ biÓu nh­ sau: 1. B¶o ®¶m tÝnh khoa häc: - Mçi ngµy häc Ýt nhÊt 2 m«n häc. §iÒu kiÖn cho phÐp cã thÓ xÕp 5 m«n trong 5 tiÕt lµ tèt nhÊt ( xÕp c¸c m«n häc tèi ®a theo sè tiÕt) - Gi¶i ®Òu c¸c m«n tõ ®Çu tuÇn ®Õn cuèi tuÇn ( nh÷ng m«n cã Ýt tiÕt, 2 tiÕt ch¼ng h¹n Ýt nhÊt còng ph¶i c¸ch 2 ngµy). - Trong xÕp thêi kho¸ biÓu tÝnh to¸n tèi ­u tr­êng hîp gi¸o viªn nghØ ®ét xuÊt ( èm, ®i häp...) cã thÓ cã gi¸o viªn kh¸c d¹y thay. - Trong n¨m häc cã nh÷ng ngµy nghØ nh­ ngµy lÔ, ngµy tÕt, ngµy thi ®Þnh kú cña Së, Phßng...nhµ tr­êng sÏ ®iÒu chØnh ®Ó c©n ®èi, ®Ó thèng nhÊt tiÕn ®é thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh vµo gi÷a kú hoÆc gÇn kÕt thóc kú (chñ yÕu lµ gÇn kÕt thóc kú). 2. B¶o ®¶m tÝnh vÖ sinh häc ®­êng: - VÒ c¸c tiÕt thÓ dôc: Mïa hÌ kh«ng xÕp vµo tiÕt cuèi, mïa ®«ng kh«ng xÕp vµo tiÕt ®Çu, bëi lÏ mïa hÌ gÇn tr­a nhiÖt ®é cao h¬n, mïa ®«ng tiÕt ®Çu nhiÖt ®é thÊp ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu suÊt tiÕt häc. - ¦u tiªn tèi ®a cho c¸c m«n phøc t¹p: vµo tiÕt 2 vµ tiÕt 3. - H¹n chÕ c¸ch tiÕt ®èi víi tõng gi¸o viªn. NÕu tr­êng hîp "bÊt kh¶ kh¸ng" th× h¹n chÕ sè ngµy c¸ch tiÕt, trong mét ngµy kh«ng c¸ch nhiÒu tiÕt. IV- Qu¶n lý c¸c ®iÒu kiÖn cho d¹y vµ häc 1- Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y cña thÇy: Ho¹t ®éng d¹y cña thÇy cã vÞ trÝ ý nghÜa cùc kú quan träng v× gi¸o viªn lµ nh©n tè lµ ng­êi trùc tiÕp biÕn kÕ ho¹ch môc tiªu qu¶n lý cña HiÖu tr­ëng thµnh hiÖn thùc. V× vËy trong qu¶n lý, môc nµy tËp trung vµo c¸c néi dung sau: 1.1: Qu¶n lý gi¶ng d¹y theo quy ®Þnh: + Ch­¬ng tr×nh d¹y häc, kÕ ho¹ch bé m«n, kÕ ho¹ch c¸ nh©n. + So¹n bµi, chuÈn bÞ thÝ nghiÖm. + KiÓm tra ®¸nh gi¸ theo quy ®Þnh . + Vµo sæ ®iÓm ghi häc b¹ ®Çy ®ñ. + Lªn líp ®óng giê, kh«ng tïy tiÖn bá giê, bá buæi d¹y. + Qu¶n lý häc sinh trong c¸c ho¹t ®éng do nhµ tr­êng tæ chøc + Tham gia c¸c ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n. 1.2: Qu¶n lý gi¶ng d¹y theo thùc tÕ: + CÇn nhËn thøc cho ®óng kh¶ n¨ng cña häc sinh, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt vµ ®éng viªn häc sinh phÊn ®Êu häc tËp ®¹t kÕt qu¶ cao tõ néi lùc cña chÝnh m×nh. + Thay ®æi c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra theo h­íng b¾t buéc häc sinh ph¶i suy luËn, gi¶i thÝch, tæng hîp (nh­ thi tr¾c nghiÖm, tù luËn...) + C«ng b»ng trong viÖc chÊm, ®¸nh gi¸ xÕp lo¹i häc sinh. 2- Qu¶n lý c¬ së vËt chÊt: Qu¶n lý khèi c«ng tr×nh nh­ phßng häc, phßng bé m«n, s©n ch¬i b·i tËp khu vÖ sinh, nhµ ®Ó xe... ®Òu ph¶i ®ñ vÒ sè l­îng, ®óng quy c¸ch, sö dông triÖt ®Ó thiÕt thùc, cã thÉm mü vµ mang tÝnh s­ ph¹m. Cã kÕ ho¹ch b¶o qu¶n vµ tu bæ th­êng xuyªn. 3- T¹o m«i tr­êng lµnh m¹nh cho gi¸o dôc: §©y lµ mét phÇn cña x· héi hãa gi¸o dôc: T¹o mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a ®ång nghiÖp víi nhau, gi÷a thÇy vµ trß, gi÷a nhµ tr­êng víi c¸c lùc l­îng x· héi. Huy ®éng c¸c lùc l­îng x· héi tham gia vµo qu¸ tr×nh gi¸o dôc b»ng nhiÒu h×nh thøc. V/ Mét sè kÕt qu¶ giai ®o¹n 2003-2008: 1- VÒ ®éi ngò: a- Thèng kª: N¨m häc Tæng sè Tr×nh ®é §T Tr×nh ®é tay nghÒ CBGV GV Trªn chuÈn ChuÈn Ch­a chuÈn GV d¹y giái Kh¸ TB Tr­êng HuyÖn TØnh 2003-2004 36 33 0 31 5 12 6 1 14 2004-2005 34 30 3 31 3 15 5 1 9 2005-2006 34 30 16 15 3 15 5 1 9 2006-2007 36 32 18 15 3 18 7 0 7 2007-2008 36 32 18 15 3 16 4 1 9 Ghi chó: Tr×nh ®é tay nghÒ: kh«ng tÝnh qu¶n lý, hµnh chÝnh. b- §¸nh gi¸: - §éi ngò gi¸o viªn THCS Phong Khª so víi giai ®o¹n tr­íc c¬ b¶n gi÷ v÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, yªn t©m c«ng t¸c cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. - C«ng t¸c ®µo t¹o n©ng chuÈn, trªn chuÈn ®­îc hoµn thµnh, båi d­ìng ®­îc quan t©m ®óng møc. Sè gi¸o viªn giái c¸c cÊp ®Òu t¨ng. - Tinh thÇn ®oµn kÕt gióp ®ì lÉn nhau ®­îc cñng cè ( gi÷ v÷ng ®­îc truyÒn thèng nµy lµ ®iÒu kiÖn rÊt tèt, rÊt ®¸ng tr©n träng trong mét tËp thÓ s­ ph¹m) - Nh÷ng tån t¹i cña giai ®o¹n tr­íc ®­îc kh¾c phôc nh­: tæ chøc s­ ph¹m cña mét sè gi¸o viªn cã chuyÓn biÕn, ra vµo líp ch­a ®óng giê, chÊm tr¶ bµi ®óng quy ®Þnh, phèi hîp gi÷a c¸c ph­¬ng ph¸p linh ho¹t h¬n, ho¹t ®éng cña tæ chuyªn m«n cã chiÒu s©u vµ bµi b¶n h¬n.... 2- VÒ chÊt l­îng häc sinh: a- §¹i trµ: N¨m häc Sè líp SÜ sè XÕp lo¹i v¨n hãa (%) Tèt nghiÖp Vµo THPT Vµo C§-§H Giái Kh¸ TB YÕu 2003-2004 16 625 17,8 47,7 33,7 0.8 150/151=99,3% 102 23 2004-2005 16 638 18,4 42,3 38,4 0,9 167/171=97,6% 99 22 2005-2006 16 626 20,3 40,7 37,9 1,1 131/131=100% 130 42 2006-2007 16 608 10,2 45,5 37,7 6,9 142/142=100% 120 41 2007-2008 16 598 6,0 42,2 43,2 8,6 144/144=100% 131 43 b- Mòi nhän: N¨m häc Gi¶i huyÖn Gi¶i tØnh XÕp thø Ghi chó 2003-2004 11 1 13/19 2004-2005 20 1 7/19 2005-2006 16 0 8/19 2006-2007 11 2 5/19 2007-2008 Ghi chó: Vµo thêi ®iÓm viÕt n¨m 2007-2008 ch­a cã kÕt qu¶ mét sè môc. c- §¸nh gi¸: Nh×n vµo biÓu thèng kª ta nhËn thÊy chÊt l­îng häc sinh ®¹i trµ ®­îc n©ng lªn tõng b­íc, nh­ng ®Õn n¨m 2006-2007 gi¶m xuèng diÖn häc sinh xÕp lo¹i giái, t¨ng lªn ë häc sinh xÕp lo¹i yÕu (ë phÇn lêi nãi ®Çu ®· ®Ò cËp vÊn ®Ò nµy); chÊt l­îng häc sinh giái gi¶m xuèng sau ®ã t¨ng lªn ë 2006-2007 (®©y lµ thø h¹ng so víi huyÖn, nã ph¶n ¶nh mang tÝnh kh¸ch quan h¬n chÊt l­îng ®¹i trµ), tèt nghiÖp ®¹t mÆt b»ng chung trong khu vùc, vµo THPT ngµy cµng t¨ng lªn, häc sinh ®ç §H-C§ tû lÖ cao h¬n giai ®o¹n tr­íc. ë ®©y muèn nãi thªm vÒ chÊt l­îng ®¹i trµ, nhÊt lµ tõ khi cã cuéc vËn ®éng “Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc"nhµ tr­êng nh­ ®­îc truyÒn löa vµ ®· thùc hiÖn ngay v× ®©y lµ c¸i t©m nguyÖn, c¸i lo cña t«i nhiÒu n¨m qua. BÖnh thµnh tÝch nã ®· Êp ñ tõ l©u, Ýt ng­êi d¸m nãi thËt, Ýt ng­êi kh«ng d¸m kh«ng theo v× ®©y lµ chØ ®¹o "bÊt thµnh v¨n" cña nh÷ng ng­êi "cÇm chÞch". C¸i lý do “t©m nguyÖn vµ lo” th× nhiÒu nh­ng c¬ b¶n lµ: muèn cho x· héi c«ng b»ng vµ thùc chÊt th× míi bÒn l©u, nÕu cø "®Èy m·i" theo kiÓu “n¨m sau l¹i cao h¬n n¨m tr­íc” ®Õn mét lóc nµo ®ã sÏ ph¶i cã con sè 100% vµ tõ 101% trë lªn th× lµm thÕ nµo? Råi nh÷ng ng­êi tiªn tiÕn (nghÜa ®óng cña nã ph¶i ®i tr­íc tiªn) nh­ng b©y giê l¹i gÇn ®i tèp sau ®i sau cïng! NÕu thÕ th× thËt lµ ®¬n gi¶n vµ thiÕu thùc tÕ. PhÇn thø ba KÕt luËn I/ KÕt luËn: T«i nhí cã c©u danh ng«n viÕt: " BÊt cø ng­êi nµo còng hÊp thô hai thø gi¸o dôc: mét thø gi¸o dôc do ng­êi kh¸c ®em l¹i vµ thø kia quan träng h¬n lµ do chÝnh m×nh t×m kiÕm tù ®em l¹i" vµ danh ng«n kh¸c viÕt: "Kh«ng cã kho b¸u nµo quý b»ng häc thøc, h·y tÝch luü nã khi ta cßn ®ñ søc" . B¶n th©n lµ ng­êi ham häc hái, ham t×m kiÕm, céng thªm lý do trªn ®· th«i thóc t«i häc, viÕt, tÝch luü (kh«ng ph¶i chØ ®Ò tµi nµy). Cßn ë ®Ò tµi nµy t«i mong nã sÏ gãp phÇn cho ho¹t ®éng d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ ë tr­êng phæ th«ng ngµy mét tèt h¬n. Trong qu¸ tr×nh viÕt ®Ò tµi nµy cã thuËn lîi lµ: ho¹t ®éng d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ chiÕm phÇn lín ho¹t ®éng trong gi¸o dôc, ®­îc nhiÒu ng­êi ®Ò cËp ®Õn. H¹n chÕ lµ: viÕt trong thêi gian nhiÒu viÖc nªn viÖc ®óc kÕt khã cã thÓ s©u s¾c vµ viÕt ra hÕt ®­îc (nh­ng dï sao còng ®· ghi ngay ®­îc nh÷ng g× m×nh t©m ®¾c). Nh­ng t«i nghÜ: Mét khi "th«ng ®iÖp" ®· ®­îc ®­a vµo ta cã thÓ ph¸t triÓn nã, lµm nã sinh ®éng h¬n, sèng "khoÎ" h¬n. Lµ ng­êi qu¶n lý ®· ¸p dông, t«i tiÕp tôc ¸p dông nã trong ho¹t ®éng d¹y vµ häc c¸c bé m«n v¨n ho¸, tÊt nhiªn nh­ ban ®Çu ®· ®Ò cËp, kh«ng ph¶i lµ "y trang" mµ lµ ph¶i "gät dòa" cho ngµy cµng tinh x¶o. II/ HiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi: 1- C¸c bµi häc kinh nghiÖm: Bµi häc thø nhÊt: Muèn n©ng cao chÊt l­îng c¸c bé m«n v¨n hãa ngoµi vÊn ®Ò nh­ ®· tr×nh bµy, cßn mét ®iÒu kiÖn rÊt quan träng tuy ch­a ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ: Tr­íc hÕt ng­êi c¸n bé qu¶n lý ph¶i giái m«n m×nh ®­îc ®µo t¹o, c¸c m«n kh¸c n¾m ®­îc c¬ b¶n, hiÓu réng vÊn ®Ò x· héi, cã vËy th× chØ ®¹o sÏ cã tÝnh thuyÕt phôc cao, qu¶n lý cã hiÖu qu¶. Bµi häc thø hai: Ng­êi gióp viÖc “xung quanh” ph¶i cã n¨ng lùc chuyªn m«n, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, biÕt “®èi nh©n xö thÕ”. Bµi häc thø ba: Ng­êi qu¶n lý ph¶i biÕt dïng ng­êi, biÕt øng xö, nh¹y bÐn víi c¸i míi, s¸ng t¹o, t×m ra c¸i míi cña riªng m×nh, nh­ng ph¶i phï hîp víi thùc tÕ trong giai ®o¹n. Bµi häc thø t­: C¸i quan träng cña ng­êi lµm gi¸o dôc kh«ng ph¶i lµ thµnh tÝch nhÊt thêi theo kiÓu “dÔ thÊy, dÔ nh×n” hay “mì næi” hay “bong bãng xµ phßng” mµ ph¶i ghi vµo lßng d©n nh÷ng kÕt qu¶ thiÕt thùc. NghÒ cña chóng ta lµ thÇy d¹y, trß häc. Trß häc tèt (tøc häc ®­îc lªn cao, ®¹i häc- cao ®¼ng ch¼ng h¹n) th× d©n ®¸nh gi¸ thÇy d¹y tèt. 2- C¸c m©u thuÉn tån t¹i, ch­a ®­îc kh¾c phôc: Víi kho¶ng thêi gian nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, c¸n bé qu¶n lý vËn dông nhiÌu ph­¬ng ph¸p (biÖn ph¸p) ®Ó chØ ®¹o, ®· huy ®éng ®­îc tËp thÓ héi ®ång s­ ph¹m THCS Phong Khª quyÕt liÖt trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng häc sinh. Cã nhiÒu n¨m nh­ “gång m×nh” lªn v× chÊt l­îng thùc chÊt qu¸ thÊp, chÊt l­îng HSG ch­a æn ®Þnh. Tuy cã “gÆt h¸i” ®­îc nh­ng nhµ tr­êng nãi chung, c¸n bé qu¶n lý nãi riªng ch­a tháa m·n víi thµnh tÝch ®¹t ®­îc. Vµ còng cïng nhau x¸c ®Þnh: nÕu chØ nh­ vËy th× ch­a ®ñ søc g¸nh v¸c nhiÖm vô ë ®Ønh cao. 3- §Ò xuÊt ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt: - Tr­íc hÕt ph¶i b»ng néi lùc cña chÝnh m×nh. Muèn vËy ph¶i tù ®µo t¹o ®Ó “lÊp ®Çy” nh÷ng “kho¶ng trèng” cña mçi thµnh viªn, mçi tËp thÓ (nhãm chuyªn m«n, tæ chuyªn m«n...). - Ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n hãa ph¶i ®ång bé, nhÊt lµ cÊp tiÓu häc, cÊp nµy cã thÓ coi lµ “gèc” lµ “nÒn mãng”, cã vËy ta x©y c¸c “tÇng cao” míi b¶o ®¶m ®é bÒn v÷ng cña “c«ng tr×nh”. - Trong thêi ®iÓm ta cã cuéc vËn ®éng: “ Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc” do ngµnh GD&§T ph¸t ®éng, ®· ®­îc ®«ng ®¶o mäi ng­êi (c¶ trong vµ ngoµi ngµnh) h­ëng øng. Nh­ng ®èi víi ng­êi trong ngµnh ngoµi h­ëng øng ra ph¶i thùc häc, thùc nghiÖp th× chÊt l­îng v¨n ho¸ míi n©ng lªn ®­îc. Ngoµi bÖnh thµnh tÝch chóng ta còng ph¶i kiªn quyÕt chèng “bÖnh h×nh thøc” trong gi¸o dôc, v× ®©y còng lµ céi rÔ, lµ c¨n nguyªn g©y ra sù ph¶i “chÊn h­ng” cña ngµnh gi¸o dôc trong thêi gian qua. IIi/ Nh÷ng khuyÕn nghÞ: Th­êng lµ phÇn cuèi bµi viÕt ng­êi ta cã nh÷ng kiÕn nghÞ víi cÊp trªn. Nh­ng ë bµi nµy, viÕt gÇn xong t«i vÉn thÊy "thiÕu thiÕu" c¸i g× ®Êy! §ã lµ ch­a nãi ®­îc víi ng­êi trùc tiÕp gi¶ng d¹y b»ng c¸i t×nh cña thÇy víi trß, c¸i nãi ®­îc míi chØ lµ: "qu¶n lý, chØ ®¹o". §Ó thay cho kiÕn nghÞ t«i muèn nãi (khuyÕn nghÞ) víi c¸c thÇy v× thÇy chÝnh lµ "linh hån" cña "ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n ho¸", trong linh hån ®ã cã cã mét tÊm lßng “yªu häc trß” mµ t«i muèn "göi g¾m" ®Õn c¸c thÇy (t«i còng lµ mét thÇy gi¸o): Lµ ng­êi thÇy ph¶i yªu häc trß mét c¸ch nång nµn tha thiÕt mµ vÉn ph¶i nghiªm nghÞ, b×nh hoµ: Dï ®ã lµ khu«n mÆt xinh x¾n ng©y th¬ trong s¸ng tùa thiªn thÇn hay ®ã lµ mét bé mÆt ngu si ®Õn th¶m h¹i. Dï ®ã lµ mét ®øa trÎ diªm dóa trong bé quÇn ¸o ®¾t tiÒn, th­êng cã ng­êi nhµ chiÒu chuéng, ®­a ®ãn hay ®ã chØ lµ ®øa nhá xanh xao r¸ch r­íi, ®«i m¾t v­¬ng ®Çy mÆc c¶m. Dï ®ã lµ nô c­êi në t­¬i trªn nÐt mÆt sung s­íng v× lµm trßn bæn phËn hay giät n­íc m¾t ngËp ngõng v× chãt ch¼ng thuéc bµi, ch¼ng lµm bµi.. Ph¶i yªu häc trß khi vui vÎ hay buån b·, khoÎ m¹nh hay yÕu mÖt, tiÒn b¹c d­ d¶ hay khã kh¨n trong tµi chÝnh v× ph¶i lo qu¸ nhiÒu viÖc. Ph¶i yªu häc trß lóc vinh hay nhôc, lóc thÊy ¸nh m¾t tri ©n hay chØ nhËn l¹i c¸ch ®èi xö b¹c bÏo v« t×nh. Qu¶ vËy: D¹y häc lµ mét nghÒ ®Æc biÖt nã chiÕm lÜnh c¶ t©m hån lÉn thÓ x¸c, c¶ trong giê lÉn ngoµi giê lµm viÖc. Khi nµo nh©n lo¹i cßn tån t¹i, th× cßn ®ã sù hiÖn diÖn cña ng­êi cña ng­êi thÇy. ThÇy gi¸o lµ ng­êi lu«n lu«n kiªn ®Þnh mét niÒm tin...! Vµ cuèi cïng ®õng ®Ó d¸nh mÊt niÒm tin b»ng nh÷ng thµnh tÝch nhÊt thêi. Ngµy 19 th¸ng 4 n¨m 2008 Ng­êi viÕt NguyÔn V¨n Yªn Tµi liÖu tham kh¶o 1/ NghÞ quyÕt trung ­¬ng II kho¸ VIII cña §¶ng Céng ViÖt Nam. 2// NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc kho¸ X. 3/ B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i. 4/T¹p chÝ Gi¸o dôc 5/ Hå s¬ qu¶n lý cña tr­êng THCS Phong Khª 6/ §Ò tµi cña ®ång nghiÖp cã liªn quan. Môc lôc TT Tªn ®Ò môc Trang 1 Lêi nãi ®Çu 1 2 PhÇn thø nhÊt - Më ®Çu 3 3 I/Lý do chän ®Ò tµi. 3 4 II/ Môc ®Ých, yªu cÇu cña ®Ò tµi. 4 5 III/ Kh¸ch thÓ, ®èi t­îng, ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ ®èi t­îng kh¶o s¸t. 5 6 IV/ NhiÖm vô, ph¹m vi vµ thêi gian thùc hiÖn cña ®Ò tµi 5 7 V/ §ãng gãp míi vÒ mÆt khoa häc cña ®Ò tµi 6 8 PhÇn thø hai - Néi dung ®Ò tµi 6 9 Ch­¬ng I – C¬ së khoa häc, c¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi 6 10 A. C¬ së khoa häc 6 11 I/ Kinh nghiÖm lµ g×? 6 12 II/ Qu¶n lý vµ qu¶n lý gi¸o dôc lµ g×? 7 13 III/ Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng d¹y- häc 7 14 B. C¬ së thùc tiÔn 9 15 I/ C¸c bé m«n v¨n ho¸ cung cÊp g× 9 16 II/ §Æc ®iÓm c¸c lo¹i bµi häc 10 17 Ch­¬ng II – Thùc tr¹ng d¹y vµ häc ë tr­êng thcs Phong Khª thµnh phè B¾c Ninh giai ®o¹n 1997-2003 11 18 I/ ChÊt l­îng ®éi ngò 11 19 II/ ChÊt l­îng häc sinh 13 20 Ch­¬ng III- Kinh nghiÖm qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y - häc c¸c bé m«n v¨n ho¸ 14 21 I/ Qu¶n lý néi dung, ch­¬ng tr×nh 14 22 II/ Nh÷ng biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p, kinh nghiÖm thùc hiÖn néi dung ch­¬ng tr×nh 15 23 III/ Qu¶n lý thêi kho¸ biÓu 16 24 IV/ Qu¶n lý c¸c ®iÒu kiÖn cho d¹y vµ häc 16 25 V/ Mét sè kÕt qu¶ giai ®o¹n 2003 -2008 18 26 PhÇn thø ba - KÕt luËn 20 27 I/ KÕt luËn 20 28 II/ HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi 20 28 III/ Nh÷ng khuyÕn nghÞ 21 30 Tµi liÖu tham kh¶o 24 31 Môc lôc 25