Quản lý Nhà nước trong lĩnh vực Dân số - Kế hoạch hóa gia đình

Më ®Çu C«ng t¸c d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh lµ mét bé phËn quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc nãi chung còng nh­ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña hµ TÜnh nãi riªng. Qua 46 n¨m triÓn khai thùc hiÖn c«ng t¸c d©n sè, ®Æc biÖt kÕ tõ khi thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø t­ ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VII vÒ chÝnh s¸ch d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµ 07 n¨m thùc hiÖn chiÕn l­îc d©n sè giai ®o¹n 2001 - 2010, c«ng t¸c d©n sè ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng. MÆc dï tèc ®é gia t¨ng d©n sè qu¸ nhanh ®· ®­îc kiÒm chÕ, tæng tû suÊt sinh tiÕn tíi møc sinh thay thÕ, song c¬ cÊu d©n sè ®ang chuyÓn dÇn sang c¬ cÊu d©n sè giµ, chÊt l­îng d©n sè thÊp vµ ph©n bè d©n c­ bÊt hîp lý. Nh»m thÕ chÕ ho¸ ®­êng lèi, chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch d©n sè mµ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX ®· chØ ra “ ChÝnh s¸ch d©n sè nh»m chñ ®éng kiÓm so¸t quy m« vµ t¨ng chÊt l­îng d©n sè phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. N©ng cao chÊt l­îng c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n - kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, gi¶i quyÕt tèt mçi quan hÖ gi÷a ph©n bè d©n c­ hîp lý víi qu¶n lý d©n sè vµ ph¸t triÓn nguån lùc”. Tõ n¨m 2001 ®Õn nay, sau khi thùc hiÖn th¾ng lîi chiÕn l­îc d©n sè - kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh (DS - KHHG§) tØnh hµ TÜnh ®Õn n¨m 2000, cïng víi sù h­íng dÉn cña ch­¬ng tr×nh d©n sè tõ quy m« sang chÊt l­îng, ®ång thêi víi sù chØ ®¹o hîp nhÊt hai ngµnh DS - KHHG§ vµ B¶o vÖ ch¨m sãc trÎ em (BVCSTE); TØnh uû, Héi ®ång nh©n d©n, Uûban nh©n d©n tØnh Hµ TÜnh ®· chØ ®¹o x©y dùng vµ phª duyÖt ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng v× trÎ em 2001 - 2010 vµ ban hµnh mét sè nghÞ quyÕt kh¸c. ViÖc cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt cña §¶ng, phª duyÖt chiÕn l­îc, ban hµnh t¹m thêi mét sè chÝnh s¸ch DS-KHHG§ thÓ hiÖn sù quyÕt t©m, sù quan t©m cña tØnh, ®ång thêi t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi ®Ó l·nh ®¹o, chØ ®¹o tæ chøc thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng t¸c DS-KHHG§. Quy m« gia ®×nh Ýt con ®­îc ®«ng ®¶o nh©n d©n ñng hé. Quan niÖm vÒ h«n nh©n gia ®×nh vµ sinh ®Î cã kÕ ho¹ch trong nh©n d©n ®· cã sù chuyÓn biÕn. Tuy vËy, c«ng t¸c DS-KHHG§ còng ®ang gÆp nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc nh­: Gi¶m sinh ch­a v÷ng ch¾c, tû lÖ sinh con thø ba trë lªn cßn cao, chÊt l­îng d©n sè cßn thÊp, c¬ cÊu ph¸t triÓn d©n sè cßn bÊt hîp lý, mét sè bé phËn ng­êi d©n ch­a nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ c«ng t¸c DS-KHHG§ chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo, vïng s©u, vïng xa, vïng gi¸o vµ thËm chÝ c¶ c¸n bé ®¶ng viªn cßn sinh thªm con, lµm cho tû lÖ gia t¨ng d©n sè ë Hµ TÜnh ®· cã nh÷ng ®ét biÕn ®¸ng b¸o ®éng vµ sau khi Ph¸p lÖnh d©n sè ®­îc ban hµnh, do viÖc tuyªn truyÒn ch­a toµn diÖn cßn thiªn lÖch mét chiÒu, thiÕu ®Þnh h­íng kÞp thêi, mét sè bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n hiÓu kh«ng ®óng tinh thÇn cña Ph¸p lÖnh, cho ®Õn nay nhiÒu ng­êi vÉn cßn b¨n kho¨n ch­a hiÓu hÕt b¶n chÊt cña Ph¸p lÖnh D©n sè, hiÖn t­îng sinh thªm con vÉn cßn. Lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy?Víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ qu¶n lý Nhµ N­íc mµ t«i ®· thu nhËn trong thêi gian tham gia kho¸ häc vµ b»ng nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh trong lÜnh vùc D©n sè, Gia ®×nh vµ trÎ em, hi väng sÏ gãp phÇn nhá vµo viÖc gi¶i quyÕt thùc tr¹ng trªn. T«i chän ®Ò tµi ‘Qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc DS- KHHG§” ®Ó viÕt tiÓu luËn. §©y còng chÝnh lµ môc tiªu mµ ngµnh D©n sè,Gia ®×nh vµ trÎ em ®ang phÊn ®Êu trong nh÷ng n¨m tíi. PhÇn 1: DiÔn biÕn C©u ChuyÖn T×nh Huèng Sau khi ph¸p lÖnh d©n sè ®­îc ban hµnh ®· xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng mét bé phËn c¸n bé, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh©n d©n hiÓu kh«ng ®óng néi dung cña ph¸p lÖnh (Chñ yÕu t¹i ®iÒu t¹i ®iÒu 10 cña Ph¸p lÖnh) lµ: “B©y giê Nhµ n­íc cho ®Î tho¸i m¸i” “ai sinh con mét bÒ cho sinh con thø 3”... D­ luËn cho r»ng mét sè c¬ quan, ®Þa ph­¬ng ®· bu«ng láng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch DS-KHHG§ cã nhiÒu ng­êi ®· sinh con thø 3, ®Æc biÖt mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn sinh con thø 3 nh­ng kh«ng bÞ xö lý, thËm chÝ cßn ®­îc th¨ng quan tiÕn chøc. Lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy? cÇn gi¶i quyÕt nh­ thÕ nµo? PhÇn II: ph©n tÝch xö lý t×nh huèng I. c¬ së lý luËn: Còng nh­ nh÷ng Quèc gia kh¸c, ViÖt Nam ®ang ®­¬ng ®Çu víi m©u thuÉn cña sù t¨ng tr­ëng d©n sè víi sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh v× vËy vÊn ®Ò d©n sè cã quan hÖ mËt thiÕt, chÆt chÏ víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. HÖ thèng chÝnh s¸ch d©n sè lµ mét bé phËn cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn x· héi. Sù ph¸t triÓn x· héi kh«ng chØ dùa trªn sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc vÒ c¸c kho¶n thu nhËp vµ ph©n bè l¹i nguån thu nhËp, ®iÒu quan träng lµ Nhµ n­íc ph¶i thµnh lËp, ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ, quy t¾c ®Ó ®¶m b¶o cho mäi ng­èic thÓ tiÕp cËn ®­îc víi c¸c ®iÒu kiÖn gi¸o dôc, ch¨m sãc søc khoÎ vµ c¸c lo¹i h×nh gióp ®ì kh¸c cña x· héi ®Ó mäi ng­êi cã thÓ hoµn thiÖn chÝnh m×nh, gia ®×nh vµ céng ®ång tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, do ®ã chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña x· héi ph¶i g¾n liÒn mét c¸ch h÷u c¬ víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n ho¸, d©n sè vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Víi môc tiªu æn ®Þnh d©n sè lµ quèc s¸ch cña Nhµ n­íc, chÝnh s¸ch vÒ DS-KHHG§ cã mét vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña tõng ng­êi, tõng gia ®×nh vµ toµn x· héi. Trong qu¶n lý nhµ n­íc, vai trß cña DS-KHHG§ ë tÇm vÜ m« ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c néi dung nh­ x©y dùng chiÕn l­îc, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch­¬ng tr×nh, dù ¸n tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt vµ chØ ®¹o thùc hiÖn, phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan x©y dùng c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh, v¨n b¶n d­íi luËt, chÝnh s¸ch vÒ DS-KHHG§ ®Ó tr×nh ChÝnh phñ. Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c DS-KHHG§ ®· chuyÓn biÕn râ rÖt vÒ c¶ nhËn thøc vµ tæ chøc thùc hiÖn, tû lÖ ph¸t triÓn D©n sè ®· gi¸m tõ møc 3% xuèng møc 1,6%, tuy nhiªn quy m« D©n sè vÉn ngµy cµng t¨ng lín. C¬ cÊu d©n sè trÎ, sè trÎ em d­íi 15 tuæi vÉn ë møc cao. Ph©n bè d©n sè kh«ng ®ång ®Òu vµ kh«ng hîp lý, chÊt l­îng d©n sè cßn thÊp. §©y còng lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng. ViÖc ra ®êi cña Ph¸p lÖnh d©n sè lµ nh»m môc ®Ých ®iÒu chØnh quy m« d©n sè, c¬ cÊu d©n sè vµ ph©n bè d©n sè gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d©n sè ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ph¸p lÖnh D©n sè lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p quy cã tÝnh ph¸p lý cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. ViÖc thùc hiÖn ph¸p lÖnh lµ tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn Nhµ n­íc c¸c cÊp, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. D­íi sù chØ ®¹o h­íng dÉn cña Nhµ n­íc mµ trùc tiÕp lµ Uû ban d©n sè, gia ®×nh vµ trÎ em ViÖt Nam, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc, ®iÒu hµnh viÖc thùc hiÖn Ph¸p lÖnh d©n sè trªn ®Þa bµn cña m×nh. II. nguyªn nh©n t×nh huèng: Ngay sau khi ph¸p lÖnh D©n sè ®­îc ban hµnh xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng nh­ ®· nªu ë trªn. chÝnh v× vËy trong nh÷ng n¨m 2003-2005 tû lÖ ng­êi sinh con thø 3 t¨ng vät ®ét biÕn, theo b¸o c¸o cña Uû ban D©n sè, Gia ®×nh & trÎ em ViÖt nam hiÖn nay møc sinh ®ang t¨ng trë l¹i ë 39 TØnh vµ Thµnh phè trong ®ã cã tØnh Hµ TÜnh. Nguyªn nh©n v× ®©u? Mét lµ, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh (KHHG§) lµ vÊn ®Ò nh¹y c¶m, trong lóc ®ã Ph¸p lÖnh d©n sè ban hµnh chËm so víi thêi ®iÓm c«ng bè dù th¶o. ViÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh 104 cña ChÝnh phñ h­íng dÉn thùc hiÖn Ph¸p lÖnh còng qu¸ chËm (9 th¸ng sau khi ban hµnh ph¸p lÖnh míi cã nghÞ ®Þnh). Trong lóc ®ã c¸ch tr×nh bµy v¨n phong hµnh chÝnh t¹i ®iÒu 10 cña Ph¸p lÖnh ch­a chÆt chÏ vµ râ rµng. Cho nªn mét sè bé phËn nh©n d©n thËm chÝ c¶ c¸n bé, ®¶ng viªn hiÓu ch­a ®óng, ch­a ®Çy ®ñ, thËm chÝ cßn cè t×nh hiÓu sai vÒ “QuyÒn vµ nghÜa vô cña mçi cÆp vî chång, c¸ nh©n trong viÖc thùc hiÖn KHHG§”. Ph¸p lÖnh ®· trë thµnh mét nguyªn cí ®Ó mét sè ng­êi vÞn vµo ®ã mµ ®Î con thø 3. lÏ ra ph¶i hiÓu r»ng quyÒn quyÕt ®Þnh vÒ thêi gian sinh con, sè con vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh cña mçi cÆp vî chång vµ c¸c c¸ nh©n kh«ng ®ång nhÊt víi viÖc tuú tiÖn sinh con sím, sinh dµy vµ sinh bao nhiªu con, tuú ý muèn chñ quan cña m×nh. Ph¸p lÖnh dµnh cho mçi cÆp vî chång vµ c¸ nh©n quyÕt ®Þnh vÒ thêi gian sinh con, sè con kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh nh­ng ph¶i phï hîp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ, ®iÒu kiÖn häc tËp, lao ®éng, c«ng t¸c, thu nhËp vµ nu«i d¹y con cña c¸ nh©n, cÆp vî chång trªn c¬ së b×nh ®¼ng ®­îc Ph¸p lÖnh c«ng nhËn. Tuy nhiªn còng cÇn nãi thªm r»ng, viÖc nªu quyÒn sinh con lµ ®óng nh­ng cÇn ph¶i hiÓu râ vÒ “QuyÒn” ë ®©y thÕ nµo cho ®óng vµ phÇn nghÜa vô cña cÆp vî chång vµ c¸ nh©n trong viÖc sinh con nªn ®­îc tr×nh bµy ngay sau ®ã (ë ®©y lËt thªm nhiÒu trang n÷a míi ®Õn phÇn nµy). V× thÕ cho nªn ®©y lµ c¬ héi “Lý t­ëng” cho mét sè cÆp vî chång, c¸ nh©n sinh thªm con thø 3 tho¶ m·n víi quan niÖm cè hñ “cã nÕp, cã tΔ, “cã con trai ®Ó nèi dâi, ®«ng con h¬n ®«ng cña”... Hai lµ, mét sè n¬i t­ t­ëng chñ quan, tho¶ m·n víi kÕt qu¶ gi¶m sinh ®· xuÊt hiÖn nh­ng cÊp uû chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, ®¬n vÞ ch­a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶m sè ng­êi sinh trªn 2 con. Ba lµ, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng ch­a tèt, ch­a ®Èy m¹nh, ch­a phï hîp víi tõng nhãm ®èi t­îng, truyÒn th«ng ch­a g¾n víi vËn ®éng nªn ch­a lµm thay ®æi hµnh vi trong viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. Bèn lµ, viÖc ®¸p øng dÞch vô ch­a tèt, ch­a thuËn tiÖn nhÊt nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi d©n ë vïng s©u, vïng xa, vïng ven biÓn vµ vïng khã kh¨n. N¨m lµ, nh©n d©n ta ch­a thÊy ®­îc ¸p lùc trong ®¸p øng c¸c dÞch vô x· héi nh­ tr­¬ng häc, y tÕ, giao th«ng m«i tr­êng, ch­a thÊy ®­îc hÕt t¸c h¹i cña chÊt l­îng d©n sè thÊp, ch­a thÊy ®­îc quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mçi ng­êi, mçi gia ®×nh vµ céng ®ång ®èi víi x· héi, v× vËy hä ch­a thùc sù tù nguyÖn trong viÖc thùc hiÖn m« h×nh gia ®×nh Ýt con. III. x©y dùng ph­¬ng ¸n: Tr­íc t×nh h×nh nh­ ®· nªu ë trªn lµ “..... cã nhiÒu ng­êi ®· sinh con thø 3 ®Æc biÖt cã mét sè c¸n bé, §¶ng viªn cã chøc, cã quyÒn sinh con thø 3 vÉn kh«ng bÞ xø lý, thËm chÝ cßn ®­îc th¨ng quan tiÕn chøc” lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy?. sau ®©y lµ mét sè ph­¬ng ¸n. * Ph­¬ng ¸n 1: Uû ban nh©n d©n tØnh ph¶i cã ngay mét v¨n b¶n ph¸p quy ®Ó thÕ chÕ ho¸ Ph¸p lÖnh vµ NghÞ ®Þnh vÒ d©n sè, quy ®Þnh chÕ tµi xø ph¹t cô thÓ trong c¸c tr­êng hîp sinh con thø 3. * Ph­¬ng ¸n 2: Ph¶i c­¬ng quyÕt thùc hiÖn ®ång thêi c¸c biÖn ph¸p mét c¸ch m¹nh mÏ bao gåm: - T¨ng c­êng l·nh ®¹o §¶ng, chÝnh quyÒn c¸c cÊp. - C«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng. - X©y dùng vµ cñng cè bé m¸y. - DÞch vô kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®­îc ®¸p øng. * Thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ¸n trªn sÏ cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n sau: - Ph­¬ng ¸n 1: + ThuËn lîi: V¨n b¶n nµy nÕu cã ®­îc sÏ lµ mét gi¶i ph¸p m¹nh, h¹n chÕ ®­îc viÖc sinh con thø 3 nhÊt lµ trong ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc. Cã mét quy ®Þnh râ rµng vÒ viÖc xö ph¹t, sÏ rÊt dÔ dµng cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc DSKHHG§. + Khã kh¨n: QuyÕt ®Þnh 1196 Q§/UB-VX quy ®Þnh t¹m thêi mét sè chÝnh s¸ch vÒ DS-KHHG§ trong ®ã cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc xö ph¹t c¸c tr­êng hîp sinh con thø 3 nh­ng ®Õn nay nã kh«ng cßn phï hîp n÷a, tuy nhiªn viÖ ra quyÕt ®Þnh míi thay thÕ cho quyÕt ®Þnh nµy ®ang cßn khã kh¨n. §ã lµ ph¶i ra ®­îc c¸c ®iÒu kho¶n phï hîp, kh«ng chång chÐo hoÆc tr¸i víi nh÷ng ®iÒu mµ ph¸p luËt quy ®Þnh. ViÖc xø lý nh÷ng ng­êi vi ph¹m sinh con thø 3 ®­a vµo v¨n b¶n ph¸p quy mang tÝnh nhµ n­íc lµ ®iÒu khã lµm. Ch¼ng h¹n nÕu quy ®Þnh nh­ tr­íc ®©y nh÷ng ng­êi sinh con thø 3 lµ c¸n bé c«ng chøc hoÆc c«ng nh©n nhµ m¸y, xÝ nghiÖp sÏ bÞ ®uæi viÖc, nh­ng ®iÒu nµy l¹i tr¸i víi bé luËt lao ®éng (trong c¸c ®iÒu kho¶n ®Ó chÊm døt hîp ®ång lao ®éng kh«ng cã ®iÒu kho¶n nµo nãi ®Õn viÖc sinh con thø 3 kh«ng n»m trong khu vùc qu¶n lý Nhµ n­íc nªn còng khã kh¨n trong viÖc xö ph¹t. Mét sè ng­êi cã thÓ s½n sµng nép ph¹t ®Ó sinh thªm con, nh­ng còng cã tr­êng hîp hä vÉn sinh thªm con mµ kh«ng thu ®­îc ph¹t. VÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch th× nh÷ng hé nghÌo (th­êng sinh trªn 3 con) ®­îc trî cÊp, ®­îc vay vèn... Nãi tãm l¹i viÖc ra mét v¨n b¶n ph¸p quy ®Ó quy ®Þnh c¸c chÕ tµi xø ph¹t vÉn cßn khã kh¨n bëi trong khi c¸c Bé luËt, c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÉn cßn ch­a ®ång bé. - Ph­¬ng ¸n 2: +ThuËn lîi: Ph­¬ng ¸n nµy kh«ngcã g× míi, l©u nay chóng ta vÉn lµm vµ ®· thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶. NÕu thùc hiÖn ®ång bé c¸c biÖn ph¸p vµ tËp trung cã hiÖu qu¶ th× sÏ cã tÝnh bÒn v÷ng cao. Ng­êi d©n sÏ cã thay ®æi nhËn thøc, tõ thay ®æi nhËn thøc ®Õn thay ®æi hµnh vi, mäi ng­êi tù nguyÖn thùc t«t kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh (kh«ng sinh con thø 3) v× nhËn thøc ®­îc lîi Ých cho chÝnh b¶n th©n hä chø kh«ng bÞ rµng buéc bìi chÕ tµi b¾t buéc. §©y còng chÝnh lµ môc tiªu mµ ch­¬ng tr×nh DS-KHHG§ cÇn ph¶i ®¹t ®­îc. Ph­¬ng ¸n nµy cã thuËn lîi n÷a lµ nã huy ®éng ®­îc sù tham gia cña nhiÒu tæ chøc x· héi, d­íi sù chØ ®¹o cña §¶ng vµ ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp, cã c¶ mét hÖ thèng bé m¸y tæ chøc chuyªn tr¸ch ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng: Tuyªn truyÒn, t­ vÊn, cung cÊp c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai gióp ng­êi d©n thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, kh«ng sinh con thªm. + Khã kh¨n: Mét sè bé phËn ng­êi d©n thËm chÝ (c¶ c¸n bé, ®¶ng viªn vÉn cßn cã quan niÖm cè hñ “Ph¶i cã nÕp, cã tΔ kh«ng muèn sinh con mét bÒ, hoÆc lµ nhÊt thiÕt ph¶i cã con trai, hoÆc lµ “®«ng con h¬n rËm cña”... V× vËy c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng ph¶i kiªn tr×. §êi sèng kinh tÕ - x· héi còng cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn nhu cÇu sinh con. Gi¶i quyÕt tèt ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi sÏ h¹n chÕ viÖc sinh thªm con vµ ng­îc l¹i. Lµm tèt c«ng t¸c nµy cÇn ph¶i cã sù tham gia tÝch cùc cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu ®[n vÞ vµ tæ chøc x· héi, nÕu mét m×nh ngµnh d©n sè, gia ®×nh vµ trÎ em còng kh«ng lµm ®­îc. Trong khi ®ã mét sè ®Þa ph­¬ng, c¸n bé l·nh ®¹o §¶ng vµ chÝnh quyÒn ch­a thùc sù quan t©m ®Õn vÊn ®Ò DS-KHHG§. Mét sè n¬i ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn th¸i ®é chñ quan khi thÊy møc sinh cã chiÒu h­íng gi¶m, bªn c¹nh ®ã cÇn quan t©m ®Õn nguån kinh phÝ, víi mét tØnh nghÌo chóng ta nãi lµ quan t©m nh­ng ®Çu t­ nguån lùc qu¸ Ýt th× rÊt khã kh¨n triÓn khai thùc hiÖn. Qua ph©n tÝch hai ph­¬ng ¸n trªn chóng ta thÊy r»ng: NÕu theo ph­¬ng ¸n 01 (Cã ngay mét v¨n b¶n ph¸p quy trong ®ã ®­a ra c¸c chÕ tµi quy ®Þnh h×nh thøc xø ph¹t ®èi víi c¸c tr­êng hîp sinh con thø 3) th× rÊt dÔ cho ®¬n vÞ qu¶n lý Nhµ n­íc thùc thi. Tuy nhiªn viÖc ra v¨n b¶n nµy l¹i hÕt søc khã kh¨n, v× nã ®ßi hái ph¶i phï hîp, kh«ng ®­îc tr¸i víi c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt. Nh­ vËy trong ph­¬ng ¸n 01 ®ang cßn ph¶i chê ®îi thêi gian nghiªn cøu thªm ch­a kh¶ thi. Ph­¬ng ¸n 02 tuy ph¶i thùc hiÖn nhiÒu gi¶i ph¸p nh­ng chóng ta ®· vµ ®ang lµm. VÊn ®Ò ë ®©y lµ tiÕp tôc duy tr× vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n th× sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nªu trªn. IV. c¸c b­íc thùc hiÖn ph­¬ng ¸n: 1. T¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, chÝnh quyÒn c¸c cÊp: Uû ban D©n sè, Gia ®×nh vµ TrÎ em cÇn cã tr¸ch nhiÖm tham m­u cho Uû ban nh©n d©n tØnh c¸c v¨n b¶n nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c l·nh ®¹o, chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn. Trong tr­êng hîp trªn, nÕu c¸n bé ®¶ng viªn vi ph¹m (nhÊt lµ c¸n bé cã chøc quyÒn, sinh con thø 3 th× cÇn xem l¹i vai trß tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc §¶ng, chÝnh quyÒn së t¹i). ChØ thÞ sè 39 cña Ban th­êng vô TØnh uû ban hµnh n¨m 2003 vÒ t¨ng c­êng l·nh ®¹o c«ng t¸c D©n sè vµ KÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh trong t×nh h×nh míi mµ cèt lâi lµ viÖc qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn tèt Ph¸p lÖnh D©n sè vµ NghÞ quyÕt 104 cña ChÝnh phñ ®· nªu râ “Hµng n¨m c¸c tæ chøc §¶ng, ChÝnh quyÒn ®oµn thÓ vµ tæ chøc chÝnh trÞ x· héi c¸c cÊp lÊy kÕt qu¶ thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n sè lµm tiªu chuÈn ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸, xÕp lo¹i ®¶ng viªn, c¸n bé, c«ng chøc. KiÓm tra ph¸t hiÖn vµ xø lý nghiªm tóc nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn, c«ng chøc, viªn chøc vi ph¹m NghÞ quyÕt Trung ­¬ng 4 (kho¸ VII) vµ chØ thÞ 50 CT/T.¦ cña Ban bÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng, xø lý theo Ph¸p lÖnh nh÷ng tæ chøc vµ c¸ nh©n vi ph¹m quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh d©n sè vµ nghÞ ®Þnh 104 cña ChÝnh phñ”. C¨n cø vµo c¸c v¨n b¶n trªn ®Ó xø lý nghiªm tóc nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn, c«ng chøc vi ph¹m, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c¸n bé, ®¶ng viªn gi÷ chøc vô cao cÇn ph¶i kiªn quyÕt. §èi víi ng­êi d©n cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nh­ kh«ng xÐt gia ®×nh v¨n ho¸, lµng x· v¨n ho¸. §­a c¸c quy ®Þnh nµy vµo h­¬ng ­íc lµng x· ®Ó mäi ng­êi thùc hiÖn. §ång thêi ph¶i t¨ng c­êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp b»ng viÖc th­êng xuyªn theo dâi, kiÓm tra ®«n ®èc, ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn Ph¸p lÖnh ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt kh¾c phôc kÞp thêi. 2. C«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng: Chó träng qu¸n triÖt vµ phæ biÕn cho mäi ng­êi d©n ®Æc biÖt lµ c¸n bé §¶ng, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng hiÓu râ b¶n chÊt cña Ph¸p lÖnh. ViÖc tiÕn hµnh ®ång thêi th«ng qua nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ lång ghÐp vµo c¸c cuéc thi, c¸c buæi sinh ho¹t, c¸c c©u l¹c bé nãi chuyÖn chuyªn ®Ò t­ vÊn, ®èi tho¹i, vËn ®éng trùc tiÕp c¸c cÆp vî chång trong ®é tuæi sinh ®Î,nam giíi thanh niªn vµ vÞ thµnh niªn. TËp trung vµo nh÷ng ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ,x· héi cßn khã kho¨n vµ nh÷ng ®èi t­îng cßn nhiuÒ h¹n chÕ vÒ nhËn thøc. C¸c c¬ quan truyÒn th«ng ®¹i chóng ë tØnh nh­ ®µi ph¸t thanh truyÒn h×nh,B¸o Hµ TÜnh vµ c¸c ®µi truyÒn thanh, truyÒn h×nh HuyÖn, X· cÇn cã c¸c ®ît tuyªn truyÒn tËp trung ®Ó ®­îc Ph¸p lÖnh d©n sè ®Õn ®­îc ®«ng d¶o ng­êi xem, ng­êi nghe trong toµn tØnh. 3.X©y dùng vµ cñng cè bé m¸y HiÖn t¹i ë cÊp X·,Ph­êng, thÞ trÊn cã ban D©n Sè, Gia ®×nh vµ TrÎ em do chñ tÞch UBND x·, Ph­êng ThÞ trÊn lµm tr­ëng ban,§ång chÝ gióp viÖc cho tr­ëng ban lµ chuyªn tr¸ch d©n sè. Mçi th«n xãm ®­îc bè trÝ mét céng t¸c viªn d©n sè,Gia ®×nh vµ trÎ em.Bé m¸y nµy cÇn ®­îc æn ®Þnh vµ t¨ng c­êng ®µo t¹o ®Ó hä cã thÓ lµm viÖc tèt c«ng t¸c tham m­u ®ång thêi trùc tiÕp tuyªn truyÒn vËn ®éng ng­êi d©n së t¹i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c DS -KHHG§. 4.DÞch vô kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®­îc ®¸p øng T¨ng c­êng trang thiÕt bÞ kÜ thuËt ®¸p øng nhu cÇu cho ®èi t­îng. DÞch vô ph¶i gÇn d©n vµ thuËn lîi cho hä. Vïng n«ng th«n nÕu dÞch vô kÜ thuËt kh«ng ®­îc cung cÊp th­êng xuyªn,mét n¨m ®éi dÞch vô tuyÕn trªn chØ xuèng mét vµi lÇn, nÕu trïng vµo mïa vô th× ng­êi d©n sÏ kh«ng thùc hiÖn ®­îc vµ dï kh«ng muèn ®Î nh­ng vÉn bÞ vì kÕ ho¹ch do kh«ng cã dÞch vô kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. Ngµnh y tÕ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cho ho¹t ®éng nµy, bªn c¹nh ®ã cÇn cã sù phèi hîp tèt gi÷a Uû Ban D©n sè,Gia ®×nh vµ TrÎ em ®Ó vËn ®éng ®èi t­îng tham gia vµ chÊp nhËn thùc kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. PhÇn III: KiÕn nghÞ ®Ò xuÊt §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn hoµn thµnh c¸c môc tiªu chiÕn l­îc d©n sè Hµ TÜnh giai ®o¹n 2001-20010. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh nhiÖm vô chung vµ t×nh h×nh c«ng t¸c DS-KHHG§ cña TØnh, t«i xin cã mét sè kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt nh­ sau: 1.C¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cÇn lµm râ viÖc t¨ng ®ét biÕn d©n sè,nhÊt lµ viÖc sinh con thø 3. 2. Cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm ®èi víi tËp thÓ, c¸ nh©n, c¸n bé,®¶ng viªn, nhÊt lµ nh÷ng ng­êi cã chøc,cã quyÒn vi ph¹m sinh con thø 3 theo tinh thÇn chØ thÞ 39 cña Ban th­êng vô TØnh uû vµ chØ thÞ 50 cña Ban bÝ th­ Trung ­¬ng §¶ng. 3.§éng viªn kÞp thêi nh÷ng tËp thÓ c¸ nh©n thùc hiÖn tèt c«ng t¸c DS- KHHG§. 4.UBND c¸c huyÖn ph¶i ph©n c«ng c¸n bé xuèng tËn x·, ph­êng,th«n xãm ®Ó tuyªn truyÒn quÇn chóng nh©n d©n thùc hiÖn tãt c«ng t¸c DS-KHHG§. Quan t©m,æn ®Þnh c¸n bé lµm c«ng t¸c d©n sè. 5.TiÕp tôc phèi hîp víi c¸c cÊp, c¸c ngµnh tæ chøe häc tËp phæ biÕn ph¸p lÖnh trong c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n. 6. Phèi hîp víi c¬ quan b¸o chÝ t¨ng c­êng tuyªn truyÒn Ph¸p lÖnh d©n sè ®Ó n©ng cao nhËn thøc cho ng­êi d©n. 7. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra ®«ng ®èc vµ gi¸m s¸t. 8. CÇn cã chÝnh s¸ch hîp lý ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng vÒ c«ng t¸c DS _KHHG§,bæ sung cho viÖc t¨ng thªm sè l­îng cho céng t¸c viªn d©n sè X·, ThÞ trÊn vµ n©ng møc thï lao lªn tõ 40.000® ®Õn 50.000®/ng­êi/th¸ng. PhÇn IV: KÕt LuËn C«ng t¸c d©n sè kÕ ho¹c ho¸ gia ®×nh cã ý nghÜa vµ tÇm quan träng lín trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. ViÖc gi¶m nhan sù gia t¨ng d©n sè nh»m æn ®Þnh quy m« d©n sè, n©ng cao chÊt l­îng d©n sè,c¬ cÊu d©n sè,tõng b­íc c¶i thiÖn thÓ chÊt, trÝ tuÖ vµ chÊt l­îng gièng nßi, t¹o ra nguån nh©n lùc cã ý nghÜa quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong nh÷ng n¨m qua mÆc dï lµ tinh thÇn canh c©y lóa,cã nh÷ng ®Æc ®iÓm khã kh¨n bÊt cËp, nh­ng tØnh Hµ TÜnh ®· triÓn khai thùc hiÖn tèt c¸c chØ tiªu vÒ c«ng t¸c DS- KHHG§ gãp phÇn vµo ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ®Þa ph­¬ng. Uû ban D©n Sè, gia ®×nh vµ trÎ em tØnh ®· lµm tèt c«ng t¸c tham m­u cho tØnh uû, UBND TØnh ban hµnh c¸c v¨n b¶n nh­ c«ng v¨n sè1545 vÒ phèi hîp triÓn khai tuyªn truyÒn ph¸p lÖnh d©n sè vµ nghÞ ®Þnh 104cña ChÝnh phñ. Do vËy c«ng t¸c DS -KHHG§ vÉn tiÕp tôc ®­îc §¶ng, chÝnh quyÒn, c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ nh©n d©n ®ånh t×nh ñng hé. Ngµnh y tÕ ®· tõng b­íc ®­îch cñng cè ®ñ kh¶ n¨ng triÓn khai thùc hiÖn c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoer ban ®Çu cho nh©n d©n vµ dÞch vô søc khoÎ sinh s¶, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, tû suÊt sinh vµ tØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn ®· gi¶m nhanh. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng kÕtv qu¶ ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m võa qua, vÉn cßn mét sè ®iÓm yÕu ®ã lµ: phong trµo kÕ ho¹ch ho¸ ch­a s©u réng, kÕt qñ ch­a v÷ng ch¾c, m¹ng l­íi tæ chøc lµm c«ng t¸c DS-KHHG§ ë c¬ së ch­a æn ®Þnh vµ cßn khã kho¨n vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn tr¸ch c«ng t¸c d©n sè,chÕ ®é thï lao cho ®éi ngò céng t¸c viªn cßn thÊp. HiÖu qu¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng ch­a cao, nhÊt lµ vïng xa trung t©m, vïng gi¸o d©n, nªn viÖc triÓn khai dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ sinh s¶n - KHHG§ cã lóc cã n¬i cßn chËm, tr¹m y tÕ cßn thiÕu trang thiÕt bÞ dông cô cÇn thiÕt, nhÊt lµ trang thiÕt bÞ kü thuËt tiªn tiÕn. Tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn tuy gi¶m nh­ng ch­a ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng, quy m« d©n sè cña TØnh vÉn cßn lín so víi b×nh qu©n c¶ n­íc. Víi nh÷ng kÕt qu¶ vµ yÕu ®iÓm trªn. C«ng t¸c DS-KHHG§ cña TØnh cÇn ph¶i tiÕp tôc ®Èy m¹nh toµn diÖn, ®ång bé th× míi cã thÓ ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu cña chiÕn l­îc d©n sè Hµ TÜnh ®Õn n¨m 2010. Do vËy ®ßi hái c¸c cÊp uû §¶ng, ChÝnh quyÒn c¸c ban, ngµnh ®oµn thÓ vµ nh©n d©n trong tØnh næ lùc phÊn ®Êu th­êng xuyªn, liªn tôc, t¹o ra phong trµo s«i næi vµ chuyÓn biÕn m¹nh mÏ vÒ c«ng t¸c DS-KHHG§, gi¶m nhanh sù gia t¨ng d©n sè, æn ®Þnh quy m« d©n sè vµo n¨m 2010, míi gãp phÇn vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng nh»m ®¹t môc tiªu “D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh: nh­ NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®Ò ra.