Quang báo có kết hợp cơ khí

theå choïn caùc IC ñeám sau: 4040,4020,4727,4518,... Choïn IC 4518 laøm IC ñeám vì muïc ñích thieát keá trong maïch maø phaàn thieát keá seõ trình baøy roõ hôn. b) 4518 laø vi maïch hoïc CMOS, coù hai boä ñeám BCD beân trong. Boä ñeám hoaït ñoäng ôû möùc cao neáu ñöa xung clock vaøo ngoõ vaøo Cpo, vaø boä ñeám hoaït ñoäng ôû möùc thaáp neáu ñöa xung clock vaøo trong cuûa Cpo. Ngoõ ra ñöôïc ñeám tröôùc khi xuaát ra ngoaøi. Chaân MR taùc ñoäng ôû möùc cao. Moãi boä ñeàu coù chaân MR rieâng vaø tröôùc caùc boä ñeám khoái schmitt- trigger hoaït ñoäng laøm giaûm thôøi gian taêng hay giaûm cuûa xung clock, noù taêng khaû naêng taûi maïch cuûa phaùt xung clock Sô ñoà ngyeân lyù: 00A CP1A 01A 02A CPOA 03A MRA CPOB CP1B MRB 3 4 5 6 11 12 13 14 1 2 7 9 10 15 Sô ñoà chaân: VDD MR9 02B 02B 01B 00B CP1B CPOB HEF 4518B CPOA CP1A 00A 01A 02A 03A MRA VSS 16 15 14 13 12 11 10 9 1 2 3 4 5 6 7 8 III. Boä nhôù: 1.Cô sôû veà boä nhôù: Caùc boä nhôù coù theå chia thaønh hai loaïi toång quaùt, ROM vaø RAM. ROM laø read - only Memory (boä nhôù chæ ñoïc ra), vaø RAM laø Random - access Memory (boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân). Noùi chung ROM chöùa caùc döõ lieäu moät caùch coá ñònh vaø khoâng theå thay ñoåi. Chæ coù theå ñoïc töø ROM ra maø khoâng theå ghi vaøo noù. ROM luoân luoân coù maët trong caùc maùy tính vaø khoâng bò maát ñi khi taét nguoàn nuoâi. Vì vaäy noù ñöôïc coi laø boä nhôù khoâng thay ñoåi (nonvolatile). Coøn RAM thì laïi khaùc, noù coù theå ñoïc ra vaø cuõng coù theå ghi vaøo. Nhôø vaäy maø döõ lieäu coù theå caát giöõa taïm caùc döõ lieäu roài sau ñoù laïi laáy caùc döõ lieäu ñoù ra. Döõ lieäu naøy cuõng coù theå thay ñoåi baát hyø luùc naøo. RAM laø boä nhôù thay ñoåi (volatile), nghóa laø noù bò maát hoaëc bò xoùa khi maát nguoàn nuoâi, RAM coù theå xem nhö quyeån soå ghi cheùp, baïn coù theå ñoïc caùc ñieàu ghi cheùp cuûa mình, vaø ñoâi khi coù theå thay ñoåi laïi caùc ñieàu ñaõ ghi cheùp ñoù. Traùi laïi laïi ROM gioáng nhö saùch giaùo trình. Noùi chung caùc thoâng tin trong ñoù chæ coù theå ñoïc ra chöù khoâng theå ghi vaøo hoaëc hay ñoåi. Khaùi nieäm truy xuaát ngaãu nhieân coù nghóa laø baát kyø moät vò trí nhôù naøo cuõng coù theå ñöôïc môû ra hoaëc ñöôïc goïi ra ôû baát kyø luùc naøo, caùc thoâng tin khoâng caàn ñoïc ra hay ghi vaøo moät caùch tuaàn töï. Veà thöïc chaát, caû ROM laãn RAM ñeàu truy xuaát ngaãu nhieân. Chæ coù ñieàu khaùc nhau cô baûn RAM laø boä nhôù vöøa coù theå ñoïc ra vöøa coù theå ghi vaøo. Phuø hôïp nhaát, coù leõ neân choïn RAM laøm “boä nhôù ñoïc/ ghi”. 2. Caáu truùc boä nhôù: Hình döôùi trình baøy sô ñoà khoái cuûa moät maïch nhôù. Maïch nhôù ñöôïc noái vôùi caùc boä phaän khaùc nhau trong maùy tính hoaëc caùc maïch khaùc thoâng qua caùc ñöôøng daây ñòa chæ vaø caùc ñöôøng daây döõ lieäu cuûa noù. Kieåm soaùt maïch nhôù baèng ñöôøng daây enable (môû), rieâng ñoái vôùi RAM coøn coù theâm ñöôøng daây kieåm soaùt ñoïc/ghi (Read/write). Caùc maïch nhôù noùi chung ñöôïc toå chöùc döôùi daïng ma traän, goàm nhöõng haøng vaø nhöõng coät ñeå xaùc ñònh vò trí hay ñòa chæ nhôù nhö treân hình döôùi. Ma traän naøy gioáng nhö sô ñoà ñòa chæ böu ñieän, trong ñoù caùc haøng nhö caùc ñòa chæ ñöôøng phoá, coøn caùc coät nhö caùc soá nhaø. Moãi oâ trong ma traän goïi laø moät phaàn töû (cell) hay vò trí nhôù (memory location). Vò trí hay phaàn töû nhôù ñöôïc doø tìm baèng choïn ñòa chæ hay maïch giaûi maõ. Maïch naøy goàm hai phaàn: maïch choïn ñòa chæ haøng RAS (row - address selector) vaø maïch choïn ñòa chæ coät CAS (colum - address selector). Caùc ñöôøng daây ñòa chæ seõ choïn ñòa chæ haøng vaø ñòa chæ coät. Ñöôøng daây enable duøng ñeå môû caùc maïch loái ra boä nhôù theo ba traïng thaùi. Coøn ñöôøng daây Read/write quyeát ñònh daïng thao taùc seõ thöïc hieän. Memory device address line in Data lines read/write Device (chip) enable emable (RAM) (a) Boä phaän nhoù cô baûn Memory matrix B u f f e r s Memory address lines system colum address selector (CAS) read/wrute enable Data line Row address selector(RAS) Device enable (b) Block diagram A4 AÏ AÂ (1) (1) (1) (0) (0) (1) A0 A1 AÛ 0 1 2 3 4 5 6 7 0 1 2 3 4 5 6 7 Address lines Rom (001) Colum (111) (c) address cell Boä nhôù hoaëc caùc toå chöùc bit (bit oganized) hoaëc laø loaïi toå chöùc lôøi (word oganized). Boä nhôù loaïi toå chöùc bit coù theå löu giöõ moät bit ñôn trong moãi vò trí ñòa chæ. Nhö vaäy ñoái vôùi loaïi toå chöùc bit, moãi oâ treân ma traän (ôû hình) treân ñaïi dieän cho moät soá nhò phaân. Boä nhôù thuoäc loaïi toå chöùc rôøi seõ ñöôïc löïa choïn caû moät nhoùm phaàn töû nhôù cuøng moät luùc ñoái vôùi moãi vò trí ñòa chæ. Do ñoù ôû boä nhôù loaïi naøy, moãi oâ trong ma traän öùng vôùi moät nhoùm nhieàu soá nhò phaân. Moãi nhoùm phaàn töû nhôù thöôøng laø moät byte (8 bit) hoaëc moät lôøi (16 bit). Neáu khoâng noái ñeán loaïi toå chöùc gì ñang duøng thì soá ñöôøng daây ñòa chæ seõ quyeát ñònh soá vò trí nhôù cöïc ñaïi theo coâng thöùc sau ñaây: Soá löôïng vò trí nhôù cöïc ñaïi : = 2N trong ñoù, N soá löôïng caùc ñöôøng ñòa chæ. Baûng 2-1 cho bieát quan heä giöõa caùc soá löôïng caùc ñöôøng ñòa chæ vaø caùc vò trí nhôù. Chuù yù thöôøng duøng kyù hieäu tieâu chuaån quy öôùc chæ xaáp xæ soá löôïng cöïc ñaïi thöïc söï cuûa caùc vò trí nhôù. Ví duï, boä nhôù 64K thöïc ra coù tôùi 65.536 vò trí nhôù. Baûng 2-1 soá ñöôøng ñòa chæ vaø moät soá vò trí nhôù. Soá ñöôøng ñòa chæ Soá vò trí nhôù Kyù hieäu chuaån 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 24 32 1024 2048 4096 8192 16.384 32.768 65.536 131.072 262.144 524.288 1.048.576 16.777.216 4.294.467.296 1K 2K 4K 8K 16K 32K 64K 128K 256K 512K 1M 16M 4G a. RAM: RAM laø loaïi boä nhôù thay ñoåi ñöôïc, döõ lieäu coù theå ghi vaøo hoaëc ñoïc ra. Baát kyø moät phaàn töû nhôù naøo cuûa RAM cuõng coù theå löïa choïn ra ñöôïc ôû baát cöù luùc naøo, vaø khoâng gioáng nhö ROM, caùc noäi dung döõ lieäu cuûa noù cuõng coù theå thay ñoåi baát kyø luùc naøo. Ram ñöôïc chia thaønh hai loaïi tónh vaø ñoäng. RAM tónh (static), SRAM löu giöõ soá lieäu maõi maõi neáu nhö nguoàn nuoâi khoâng bò maát. SRAM thöïc chaát laø moät haøng flip- flop, trong ñoù moãi flip-flop laø moät phaàn töû nhôù ñaïi dieän cho moät bit nhö ñaõ ñöôïc trình baøy treân hình 2-6(a). RAM ñoäng (DRAM - Dynamic RAM) laø moät loaïi RAM ñöôïc “laøm töôi” (refresh) töùc laø phaûi ñöôïc naïp laïi caùc döõ lieäu ñang ñöôïc löu tröõ theo töøng chu kyø. “Laøm töôi” baèng caùch thöïc hieän thao taùc ñoïc hoaëc ghi cheùp laïi. Cuõng coù theå “laøm töôi” baèng caùc thao taùc ñaëc bieät khaùc. Do maät ñoä phaân töû nhôù raát cao neân gía tieàn cuûa DRAM tính theo dung löôïng bit trôû neân khaù reû so vôùi SRAM, maëc duø phöùc taïp vaø coâng cheá taïo cao hôn. DRAM ñöôïc cheá taïo baèng caùc MOSFET nhöng taùc duïng nhö caùc tuï ñieän (hình (b)). Neáu caùc tuï ñieän khoâng ñöôïc naïp ñieän nhaéc laïi theo chu kyø thì caùc soá lieäu nhôù seõ bò maát do söï roø ñieän. Caùc DRAM yeâu caàu phaûi ñöôïc “laøm töôi” theo chu kyø khoaûng 2 ñeán 4 ms. Thöïc hieän laøm töôi thöïc chaát laø naïp theâm naêng löôïng cho tuï ñieän ñeå löu giöõ logic 1 vaø duy trì söï phoùng ñieän cuûa tuï ñeå löu giöõ logic 0. Data To read write Column select To read write Data Row select line VDD Q1 Q2 Q6 Q4 Q3 Q5 Row select line c Column select (a) MOS static memory cell ( b) MOS dynamic memory cell SRAM Hình treân veõ sô ñoà chöùc naêng vaø sô ñoà phaân boá chaân vaø baûng söï thaät cuûa vi maïch nhôù TSM 4016 SRAM, ñoù laø boä nhôù loaïi MOS coù toå chöùc 20488 bit. Chaân 20 kyù hieäu G duøng ñeå kieåm ñöôøng daây ñoùng - môû (enable) maïch ñeäm loái ra. Neáu G coù möùc ra cao thì loái ra coù traïng thaùi trôû khaùng cao. Neáu G thaáp thì loái ra seõ ñöôc noái thoâng vôùi heä thoáng. Chaân 18 kyù hieäu S duøng kieåm soaùt ñöôøng daây choïn chip. Neáu S cao thì vi maïch bò ñoùng vaø khoâng theå ñoïc hay ghi döõ lieäu. Neáu S thaáp thì chip ñöôïc choïn vaø sau ñoù seõ ñoïc döõ lieäu ra hay ghi döõ lieäu vaøo. Chaân 21 kyù hieäu W duøng kieåm soaùt thao taùc ñocï/ghi. W cao laø ñoïc coøn W thaáp laø ghi. A0 ñeán A10 laø caùc ñöôøng ñòa chæ duøng ñeå xaùc ñònh moät phaàn töû nhô ùcuï theå naøo ñoù trong boä nhôù. D1 ñeán D8 laø caù ñöôøng vaøo hoaëc ra caùc soá lieäu cuûa caùc phaàn töû nhôù. Baûng söï thaät cho bieát roõ caùch hoaït ñoäng cuûa vi maïch. Ví duï muoán ghi hoaëc caát giöõ döõ lieäu vaøo boä nhôù thì W phaûi thaáp vaø S cuõng phaûi thaáp. Luùc ñoù caùc bit döõ lieäu seõ ñöôïc ñöa ghi nhôù vaøo ñuùng ñòa chæ ñaõ ñöôïc caùc ñöôøng daây ñòa chæ xaùc ñònh. Chuù yù laø trong quaù trình thao taùc ghi, traïng thaùi cuûa G khoâng caàn quan taâm. DRAM Do giaù reû vaø maät ñoä döõ lieäu cao, DRAM ñaõ trôû thaønh loaïi thoâng duïng nhaát trong boä nhôù cuûa caùc maùy vi tính ngaøy nay. Vì caùc phaàn töû nhôù ñeàu laø loaïi MOSFET cho neân coù theå deã daøng thu goïn moät soá löôïng raát lôùn caùc phaàn töû nhôù vaøo trong vi maïch. Nhöôïc ñieåm cuûa loaïi naøy laø toác ñoä hôi chaäm vaø caàn phaûi “laøm töôi” thöôøng xuyeân. Trò soá ñieän dung beân trong cuûa MOSFET ñuû lôùn ñeå taïo thaønh moä tuï ñieän tyù hon (vaøi picofarad), cho neân coù theå löu giöõ soá lieäu baèng caùch coù naïp hay khoâng naïp ñieän tích trong tuï ñieän ñoù. Tình traïng khoâng ñieän tích, töùc laø logic 0, coù theå ñöôïc löu giöõ voâ thôøi haïn. Coøn tình traïng logic 1, töùc laø tuï ñieän khoâng ñöôïc naïp ñaày tích, thì phaûi luoân luoân ñöôïc naïp nhaéc laïi ít nhaát 2ms moät laàn; neáu khoâng tuï ñieän seõ maát ñieän tích vaø soá lieäu löu giöõ cuõng bò maát. 2048X8 SRAM 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 A7 A6 A5 A4 A3 A2 A1 A0 D1 D2 D3 VSS (GND) (a) 4106 pinout VCC 1 + 5V1 A8 A9 H G A10 S D8 D7 D6 D5 D4 (GND) 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 Data in/out (three - state) A0 to A10 D1 S to G W D8 Address lines Chip select (CS) Output enable (OE) Read/write Enable (WE) (b) 4016 static RAM Hình 2-2 Hình 2-2 veõ sô ñoà chaân cuûa DRAM TMS 4116 thuoäc loaïi MOS ñöôïc toå chöùc thaønh 16*1bit theo baûng 2-1 thì 16K töông öùng vôùi 16.384 vò trí oâ nhôù thöïc teá. Nhö vaäy caàn phaûi coù 14 bít ñòa chæ töùc14 ñöôøng ñòa chæ, bôûi 214 baèng 16384. Ñeå tieát kieäm soá ñöôøng ñòa chæ vaø giaûm soá ch aân treân IC haàu heát caùc loaïi DRAM ñeàu duøng phöông phaùp ñòa chæ multiplex, thay vì 14 ñöôøng, nay chæ caàn 7 ñöôøng ñòa chæ ñaàu tieân chöùa thoâng tin veà haøng roài roài tieáp sau mang thoâng tin veà coät. Ñeå kieåm soaùt thao taùc naøy ngöôøi ta duøng daây RAS vaø CAS nhö hình 2-2. Khi RAS thaáp thì thoâng tin treân ñöôøng ñòa chæ seõ ñöôïc môû thoâng thoâng qua maïch choát ñòa chæ haøng (row-address latch). Khi CAS thaáp thì thoâng tin treân ñöôøng döõ lieäu seõ ñöôïc môû. 16 15 14 13 12 11 10 9 16Kx1 4116 (+5) VBB Din WE RAS A0 A1 A2 (+12V) VDD 1 2 3 4 5 6 7 8 VSS (GND) GAS DOUT A6 A3 A4 A5 VCC (+5V) RAM tónh TMS loaïi 4016 loaïi CMOSa a) Sô ñoà chaân cuûa 4016; b)R RAM tónh 4016 Sô ñoà chaân DRAM 4116 RAS W D GAS 1 2 . . . 128 A0 /A7 A1 /A8 A2 /A9 A3 /A10 A4 /A11 A5 /A12 A6 /A13 Row address LED a t c h Row D e c o d e r DRAM memory array 128 x 128 (16.384 bit) Buffers sense amps and refreesh Column decoder Column address latch 1 2 . . . 12N 1 2 . . . 12N A7 . . . A13 GAS DOUT RAS Thoâng qua maïch dioât ñòa chæ coät (colum - address latch) caùc ñöôøng RAS vaø CAS khoâng bao giôø ñöôïc pheùp caû hai cuøng thaáp moät luùc, vì seõ bò laãn loän trong hoaït ñoäng cuûa vi maïch. Ñöôøng daây môû thao taùc ghi WE (write enable) coù taùc duïng xaùc ñònh loaïi thao taùc ñoïc hai ghi. Khi WE thaáp thì döõ lieäu treân ñöôøng Din seõ ñöôïc ghi vaøo ñòa chæ ñaõ ñöôïc choïn. Coøn khi WE cao thì döõ lieäu töø ñòa chæ ñaõ ñöôïc choïn seõ xuaát hieän treân ñöôøng daây Dout. Ngöôøi ta thöïc hieän “laøm töôi” baèng döõ lieäu ñoïc, döõ lieäu ghi hoaëc baèng thao taùc rieâng. Maïch ñieän ñieàu khieån vieäc “laøm töôi” phaûi choïn tuaàn töï töøng haøng caùc phaàn töû nhôù, cöù moãi haøng moät laàn, cho ñeán khi taát caû caùc haøng ñeàu ñöôïc “laøm töôi”. Ñoù laø phöông phaùp laøm töôi töøng ñôït. Trong quaù trìng ñoù, khoâng ñöôïc ñoïc hay ghi döõ lieäu vaøo boä nhôù cho ñeán khi naøo keát thuùc quaù trình. Moät caùch khaùc laø “laøm töôi” töøng haøng trong caùc ch kyø rôøi raïc vaø goïi laø laøm töôi theo chu kyø ñôn. Trong hình maïch ñieàu khieån “laøm töôi” seõ taùc ñoäng boä multiplexer chuyeån noái töø caùc ñöôøng daây ñòa chæ sang boä ñeám ñòa chæ haøng caàn phaûi laøm töôi. Khi soá ñeám ñòa chæ haøng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh thì noù seõ cung caáp thoâng tin veà ñòa chæ (RA0 - RA6) ñeå chuyeån böôùc tuaàn töï theo töøng haøng trong ma traän nhôù. Khi boä ñeám naøy ñeám ñeán heát, töùc laø ñeán haøng cuoái cuøng trong daõy caùc phaàn töû nhôù thì chu kyø “laøm töôi” keát thuùc. Luùc ñoù boä multiplexer ñöôïc chuyeån noái trôû laïi vaøo caùc ñöôøng ñòa chæ, vaø caùc phaàn töû nhôù laïi quay veà laøm vieäc vôùi heä thoáng. b.ROM ROM (read only Memory) boä nhôù chæ ñöôïc ñoïc ra. Chæ coù theå ñoïc döõ lieäu ra maø khoâng ghi vaøo noù, vì vaäy noù ñöôïc coi nhö boä nhôù khoâng thay ñoåi (nonvolative) töùc laø khoâng bò maát döõ lieäu khi ngaét nguoàn nuoâi. Noùi chung laø coù ba loaïi ROM. ROM maët naï (Maskable ROM) laø loaïi ROM do nhaø maùy naïp saün caùc thoâng tin, döõ lieäu. Khi ñaõ coù ñöôïc chöông trình hoùa nhö vaäy roài thì caùc bít döõ lieäu khoâng theå thay ñoåi ñöôïc nöõa. ROM coù theå naïp chöông trình (PROM – Programmable ROM) laø loaïi ROM maø ngöôøi ta söû duïng coù theå naïp chöông trình baèng moät thieát bò ñaët bieät goïi laø thieát bò “diode” PROM. Khi ñaõ ñöôïc chöông trình hoùa thì döõ lieäu trong PROM cuõng gioáng nhö ñoái vôùi ROM khoâng theå thay ñoåi. PROM coù theå xoaù hay coøn goïi laø EPROM (erasable PROM) laø loaïi ROM maø ngöôøi söû duïng coù theå naïp chöông trình vaøo vaø caùc döõ lieäu trong noù xoaù baèng moät thieát bò ñaëc bieät: xoaù baèng tia cöïc tím. b1.Caáu taïo Sô ñoà nguyeân lyù Row D e c o d e r 2n x 8 bít all matrix Out Put buffer Chip select and control Column decoder CS Data 1 output 2 3 D0-D7 address n Sô ñoà chaân 2732 A7 A6 A5 A4 A3 A2 A1 A0 00 01 00 GND VCC A8 A9 A10 A11 OE CE 07 06 05 04 03 BAÛNG CHÖÙC NAÊNG . Pins MODE CE (18) 0E /VPP (20) VCC (24) Out puts (9-11, 13-17) Read VIL VIL +5 Dout Standby VIH Don’t care +5 High Z Program VIL VPP +5 Din Program verify VIL VIL +5 Dout Program inhibit VIH VPP +5 High Z Baûng thoâng soá Min Max Ñôn vò Ñieàu kieän kieåm tra ILI :doøng ngoõ vaøo 10 A Vin = 5,25/0,45 Ipp1:doøng do Vpp cung caáp 5 mA PD/pgm = VIL Ipp2:doøng do Vpp cung caáp trong khi laäp trình 30 MA PD/pgm = VIH ICC:doøng do Vcc caáp 100 MA VIL: ñieän theá vaøo möùc thaáp - 0,1 0,8 V VIH :ñieän theá vaøo ôû möùc cao 2,2 Vcc V LAÄP TRÌNH KIEÅM TRA ÑÒA CHÆ ÑÒA CHÆ N ÑÒA CHÆ N + m DÖÕ LIEÄU DÖÕ LIEÄU OÅN ÑÒNH Döõ lieäu hôïp Döõ lieäu oån ÑÒA CHÆ N VAØO thöùc ñòa chæ N ra chæ N + m vaøo b2.Naïp cho EPROM. Caên cöù theo baûng traïng thaùi maø ngöôøi ta naïp cho EPROM, tuy nhieân hieän nay coù caùch naïp nhanh hôn baèng maùy vi tính coäng vôùi maïch naïp. Ví duï baét ñaàu naïp taïi ñòa chæ 00H ñeán XXH ORG 00H ; Define data1 ; Define data2 ; Define data3 ; Define datan ; End. Do boä phaän nhôù cuûa maïch thöïc hieän laø boä nhôù cheát (ñeå giaûm linh kieän treân maïch) neân ta choïn EPROM laøm boä nhôù chính. Neáu choïn RAM thì phaûi duøng pin ñeå giöõ phaàn noäi dung beân trong cuûa noù. Vì yeâu caàu maïch laø goïn nheï va khoâng naïp tröïc tieáp noäi dung vaøo boä nhôù maø muoán thay ñoåi noäi dung hieån thò thì phaûi thay ñoåi EPROM. Choïn boä phaän nhôù 12 ñöôøng ñòa chæ daãn ñeán choïn EPROM 2732. IV. Khoái hieån thò. 1. Maët chæ thò tinh theå loûng Maët chæ thò tinh theå loûng coøn goïi laø LCD, Vieát taét töø Liquid Crystal Display. Ngaøy nay LCD loaïi môùi coù ñôøi soáng töø 10.000 ñeán 100.000 giôø thay theá daàn caùc maët chæ thò loaïi LED, Plasma hay huyønh quang. LCD coù nhöõng lôïi ñieåm: - raát ít toán ñieän; ca. 10 mW - chöõ soá hieän roõ raøng deã ñoïc ôû nôi coù nhieàu aùnh saùng - caáu truùc phaúng deïp coù ñoä beàn cô hoïc cao. - coù theå ñieàu khieån tröïc tieáp baèng caùc linh kieän TTL hay CMOS - coù theå chæ thò nhöõng daáu hieäu phöùc taïp. LCD cuõng coù nhöõng baát lôïi sau: - ñôøi soáng töông ñoái ngaén so vôùi LED. - khi trôøi toái chæ coù theå ñoïc ñöôïc vôùi aùnh ñeøn töø beân ngoaøi. - thôøi gian taét vaø môû töông ñoái chaäm. Vôùi nhöõng tính chaát nhö treân, LCD ñöôc duøng laøm maët chæ thò cho ñoàng hoà, maùy tính con, maùy ño digital, caùc ñoàng hoà trong xe hôi, troø chôi treû em... LCD laø linh kieän thuï ñoäng, noù khoâng phaùt saùng, caøng deã ñoïc hôn khi chung quanh caøng saùng. Ngaøy nay ñaõ coù LCD mau. Thôøi gian taét môû cuûa LCD loaïi môùi cuõng caûi tieán nhanh hôn ñeå duøng laøm maët TiVi. Moät trong nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa LCD laø nhieät ñoä laø vieäc töông ñoái heïp. Döôùi 0 ñoä moät ít vôùi tính chaát vaät lí cuûa tinh theå loûng, LCD ñaõ bò “ñoùng baêng”, nhöng vôùi nhieät ñoä döông LCD laøm vieäc trôû laïi. Quaù 600 LCD cuõng khoâng laøm vieäc. Tuy nhieân hieän nay coù moät soá haõng saûn xuaát ñöôïc loaïi LCD vôùi nhieät ñoä laøm vieäc tôùi 900 vaø tôùi -600. 2. Ñioât phaùt saùng -Led (light - emitting diode) a. Ñaïi cöông vaø lôùp chuyeån tieáp pn LED laø linh kieän phoå thoâng cuûa quang ñieän töû. LED cho lôïi ñieåm nhö taàn soá hoaït ñoäng cao, theå tích nhoû, coâng suaát tieâu hao beù, khoâng ruùt ñòeän maïnh khi baét ñaàu hoaït ñoäng (nhö boùng ñeøn ruùt ñieän 10 laàn nhieàu hôn luùc môùi chaùy). LED khoâng caàn kính loïc maø vaãn cho ra maøu saéc. Söï phaùt minh ra aùnh saùng cuûa LED treân nguyeân taéc hoaøn toaøn khaùc vôùi boùng ñeøn ñieän, ôû ñaáy vaät chaát bò ñun noùng vaø photon ñöôïc phoùng thích. Nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ngaøy hoâm nay ngöôøi ta coù theå saûn xuaát khoaûng 30x109 LED moãi naêm laø keát quûa cuûa vieäc nghieân cöùu cô baûn vaät lyù baùn daãn, nhaát laø sau khi transitor ñöôïc phaùt minh. Ñioát phaùt quang coù caáu truùc vôùi lôùp chuyeån tieáp pn vaø cuõng coù ñaëc tröng kyõ thuaät nhö caùc ñioát thoâng thöôøng: chieàu daãn ñieän vaø chieàu khoâng daãn ñieän. Tuy nhieân LED coù möùc ngöôõng ñieän aùp chieàu daãn ñieän cao (töø 1,6V - 3V) vaø coù ñieän aùp nghòch töông ñoái thaáp (khoaûng 3V . . .5V). I Vbreakdown Vg V Ví duï :vôùi cô cheá taùi hôïp tröïc tieáp giöõa vuøng daãn vaø vuøng hoùa trò cuûa GaAs cho ta : l = (2.1.1) Vôùi h = haèng soá Planck = 4,16.10-15 eVs (eV = electron Volt) c = vaän toác aùng saùng = 3.108 m/s W = 1,38 eV cho GaAs Vaät lieäu Naêng löôïng EV Ñoä daøi soùng böùc xaï nm Vuøng böùc xaï Loaïi taùi hôïp Germanium Silizium Galium-Arsenid Galium-Arsenid-Phosphid Galium-Phosphid silizium-Nitrit Gallium-Nitrit 0,66 1,09 1,43 1,91 2,24 2,5 3,1 - - 910 650 560 490 400 - - Hoàng ngoaïi Ñoû Xanh laù caây Xanh da trôøi Tím giaùn tieáp giaùn tieáp tröïc tieáp tröïc tieáp giaùn tieáp giaùn tieáp giaùn tieáp b.Moät soá dioát phaùt saùng * Ñaïi cöông Haàu heát nhöõng nguyeân toá duøng ñeå cheá taïo dioát phaùt saùng ñeàu laø nhöõng ôû nhoùm III vaø V cuûa baûng phaân loaïi tuaàn hoaøn. Ñoù laø GaAs, Gap vaø loaïi hoãn hôïp “ternarrius” vôùi 3 nguyeân toá GaAsP. Loaïi LED phaùt saùng duøng ñeå laøm linh kieän quang baùo, chieáu saùng …, trong khi ñoù loaïi dioát phaùt ra tia hoàng ngoaïi duøng ñeå truyeàn tín hieäu trong caùc boä gheùp quang (op - coupler), ñoïc tín hieäu, boä phaän truyeàn tin quang hoïc vôùi taàn soá bieán ñieäu tôùi Mhz. - Dioât GaAs Tuøy theo söï pha taïp maø böùc xaï do söï taùi hôïp trong GaAs coù cöïc ñaïi giöõa 880 vaø 940 nm trong hoàng ngoaïi gaàn, maét khoâng theå nhìn thaáy ñöôïc. Gallium-Arsemid laø moät vaät lieäu baùn daãn lyù töôûng cho ñieän phaùt quang. Söï taùi hôïp giöõa vuøng daãn vaø vuøng hoùa laø tröïc tieáp. -Dioât GaAsP. Dioât GaAsP vôùi söï taùi hôïp tröïc tieáp vaø naêng löôïng lôùn hôn 1,7 eV cho ta aùnh saùng nhìn thaáy ñöôïc. Dioât aùnh saùng ñoû vaø vaøng ñöôïc cheá taïo, haøm löôïng cuûa Phosphor trong tinh theå leân ñeán 85% vôùi dioât phaùt ra aùnh saùng maøu vaøng. - LED xanh da trôøi, xanh laù caây vaø caùc loaïi LED cöïc saùng. LED vôùi vaät lieäu silic vaø polime Tröôùc ñaây ngöôøi ta cheá taïo led phaùt aùnh saùng xanh da trôøi vôùi SiC. Tuy nhieân vôùi vaät lieäu naøy ngöôøi ta gaëp raát nhieàu khoù khaên, nhö ñöôøng kính coät tinh theå SiC chæ chieám ñeán 15 mm. Nhö theá khoâng theå saûn xuaát nhieàu LED treân cuøng moät phieán baùn daãn ñeå giaù thaønh haï.Vôùi doøng ñieän 20mA, LED vôùi vaät lieäu SiC cho ta cöôøng ñoä saùnh chæ 0,9med. Gaàn ñaây haõng Nichia (NHAÄT BAÛN) ñaõ cheá taïo thaønh coâng vaø baùn roäng raõi treân thò tröôøng loaïi LED xanh da trôøi cöïc saùng vôùi vaät lieäu GaN. LED loaïi naøy coù ñoä daøi soùng 450nm (peak wavelength), coâng suaát töø 1,2 ñeán 1,5 mW, cöôøng ñoä chieáu saùng töø 1 ñeán 2 ed. Loaïi naøy mang kí hieäu NLPB 300/310/320 (f = 3mm); NLPB 500/510/520(f=5mm). Ngoaøi ra LED xanh laù caây mang kí hieäu NSPG500 coù ñoä daøi soùng 525nm, coâng suaát phaùt töø 1 ñeán 2 mW vaø coù cöôøng ñoä chieáu saùng töø 3 ñeán 6 ed. ÖÙng duïng cuûa LED ñang ñöôïc phaùt trieån cho vieäc chieáu saùng ñeøn kieåm soaùt giao thoâng, heä thoáng pin maët trôøi... Vôùi ñeøn daây toùc bình thöôøng 95% coâng suaát ñieän ñöôïc bieán thaønh nhieät, chæ coù 5% duøng ñeå chieáu saùng, caùc ñeøn tieát kieäm coù gia hieäu suaát leân naêm laàn, tuy nhieân deã beå vaø khi beå thuyû ngaân thoaùt ra ngoaøi raát ñoäc. Vôùi hieäu suaát chieáu saùng töø 200 ñeán 500lm/W, khoâng deã beå, ñôøi soáng treân 10.000 giôø LED cöïc saùng coù theå duøng laøm ñeøn chieáu saùng toát. Vôùi 6 LED vaøng, moät LED xanh laù caây vaø moät LED xanh da trôøi keát hôïp vôùi nhau ta coù aùnh saùng gaàn nhö aùnh saùng traéng. Töø ñaàu naêm 1993, haõng Hewleett Packard ñaõ baùn treân thò tröôøng theá giôùi loaïi LED maøu vaøng cöïc saùng vôùi vaät lieäu AlInGaP. Vôùi doøng ñieän 20 mA caùc loaïi LED maõ soá HLMT - CLXX/CHXX/DLXX/DHXX coù cöôøng ñoä chieáu saùng töø 1,5 ñeán 6,5 cd vôùi ñoä daøi saùng 590 nm (maøu hoå phaùch) vaø 615 nm (ñoû - cam). Trong moät soá coâng vieäc caùc loaïi LED cöïc saùng naøy duøng ñeå thay theá caùc laser baùn daãn ñaét tieàn. Ngoaøi ra noù coøn ñöôïc duøng ñeå laøm ñeøn tín hieäu giao thoâng, ñeøn chôùp treân xe hôi, thay theá boùng ñeøn ñieän thoaïi loaïi thoâng thöôøng . . . Vôùi ñoä roäng vuøng caám khoâng thích hôïp, silic trong quaù khöù ñaõ khoâng theå duøng laøm vaät lieäu cheá taïo LED ñöôïc. Nhöng töø naêm 1990 moät nhoùm nghieân cöùu ngöôøi Anh (Royal British Radar Establishment) ñaõ nhaän thaáy silic loaïi xoáp (porous silicon) coù theå phaùt saùng ñöôïc sau quaù trình quang hoùa vôùi HF vaø ñöôïc chieáu tia cöïc tím. Ngöôøi ta giaûi thích hieän töôïng naøy vôùi nguyeân lyù baát ñònh cuûa Werner Heisenberg. Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn tìm thaáy vôùi vaät lieäu Poly - (p - para) - Phenylen - Vinylen (PPV) coù theå duøng ñeå cheá taïo linh kieän phaùt saùng ñöôïc goïi laø LEP (Light EmttingPolymere) hay OLED vôùi vaät lieäu höõu cô. ÖÙng duïng gaàn nhaát cuûa LED polime ñoù laø maët phaùt saùng sau caùc maøn tinh theå loûng. Haõng Philips ñaõ ñaït maät ñoä chieáu saùng cho LED polime ñeán 1600 cd/m2. Ngoaøi ra loaïi transitor tröôøng vôùi vaät lieäu baùn daãn polime ñang ñöôïc phaùt trieån ñeå toå hôïp chung treân cuøng moät ma traän ñieåm LED polime. LED polime coù öu ñieåm hôn haún LCD laø thôøi gian ñoùng/môû chæ vaøi ms goùc nhìn ñaït ñeán 1800 vaø nhieät ñoä hoaït ñoäng ñeán - 400.  c. ÖÙng duïng vaø moät soá tính chaát kyõ thuaät quan troïng cuûa LED: LED ñöôïc söû duïng roäng raõi trong lónh vöïc quang baùo: trong xe hôi, maùy bay, troø chôi treû em, maùy aûnh … Vì theå tích nhoû, coâng suaát tieâu taùn thaáp, thích hôïp vôùi caùc maïch logic, LED coù theå söû duïng ñeå baùo hieäu moät linh kieän naøo bò hoûng hay traïng thaùi cuûa moät maïch logic. Hình döôùi cho ta thaáy caáu truùc cuûa moät gheùp quang LED loaïi GaAs vôùi soùng hoàng ngoaïi coù theå ñöôïc bieán ñieäu (Modulation) ñeán taàn soá Mhz. Böùc xaï naøy thích hôïp vôùi ñoä nhaïy cuûa moät Phototransitor. Ngaõ vaøo (ñieàu khieån) vaø ngaõ ra (ñoùng, môû) hoaøn toaøn ñöôïc caùch ñieän ñeán caû vaøi ngaøn Volt. Ñôøi soáng cuûa LED cao hôn boùng ñeøn thoâng thöôøng. Tuoåi thoï cuûa LED khoaûng 105 giôø, coù nghóa coù theå ñoát saùng lieân tuïc trong 10 naêm. Traùi vôùi boùng ñeøn thöôøng, LED khoâng hö ngay sau thôøi gian 105 giôø, coâng suaát phaùt saùng cuûa LED giaûm ñi coøn moät nöûa. Tuøy theo loaïi LED maø ta coù ñaët tröng chieáu saùng khaùc nhau. (nm) 20mA Ioát lp tr Dl[nm] (%0 (mW) Fv (min) UF (V) tr (ns) Ñoû GaALAS 650 20 0,3 1,1 80 1,8 50 Ñoû GaASP 660 20 0,6 0,19 8 1,6 50 Cam 635 40 0,6 0,34 50 2,0 100 Vaøng 585 40 0,1 0,04 20 2,2 100 Xanh laù caây 565 40 0,2 0,09 60 2,4 400 Baûng treân cho ta tính chaát quang troïng nhaát cuûa caùc loaïi LED . Böùc xaï cuûa LED laø ñôn saéc lp laø ñoä daøi soùng coù böùc xaï cöïc ñaïi laø Dl laø nöõa ñoä roäng cuûa khoå. LED ñoû coù Dl = 20 nm beù nhaát vôùi cô cheá taùi hôïp tröïc tieáp giöõa vuøng daãn vaø vuøng hoùa trò. Vôùi ñoä daøi soùng ngaén daàn ta coù trò hieäu suaát beù ñi (coät3). Linh kieän cheá taïo töøng pha loûng coù hieäu suaát cao hôn töø pha hôi. Coät aùp choùt cho ngöôõng ñieän aùp cuûa dioát. Coät choùt cho ta thaáy LED ñoû laøm vieäc nhanh nhaát. Cöôøng ñoä saùng LED giaûm ñi khi nhieät ñoä taêng. Khi nhieät ñoä taêng 10 C (ôû 250C) LED ñoû giaûm ñoä saùng 1,5 %, vaøng 0,7%, xanh laù caây 0,5%. Söï giaûm ñoä saùng naøy maét thöôøng khoâng thaáy ñöôïc, nhöng trong vieäc truyeàn tin, töï ñoäng hoùa, caàn coù moät maïch ñieän laøm gia taêng doøng ñieän dioât ñeå trung hoøa hieäu öùng nhieät. Ñieän aùp ngöôõng cuûa LED thay ñoåi theo nhieät ñoä töø -1,5mV/0C ñeán 2,5mV/0C. Khi nhieät ñoä taêng phoå böùc xaï cuûa LED cuõng dòch chuyeån veà phía soùng coù boä nhôù daøi lôùn hôn. Ñoä dòch chuyeån naøy töø +0,1 ñeán 0,3nm/0C. Catoát Catoát Hình cho ta moät LED coù voû nhöïa. Ñieàu quan troïng khi söû duïng LED luoân luoân vôùi moät ñieän trôû maéc noái tieáp. RT = VB : Ñieän theá nguoàn VD : Ñieän theá ngöôõng cuûa LED IF : Doøng ñieän qua LED Ñieän aùp ngöôõng cuûa LED coù caùc trò soá sau : ñoû 1,6 ... 2V cam 2,2 ... 3V xanh laù caây 2,7 ... 3,2V vaøng 2,4 ... 3,2V xang da trôøi 3,0 ... 5V Catot cuûa LED: - Naèm ôû chaân ngaén - Phía voû bò caét xeùn - Neáu soi döôùi aùnh saùng, ñieän cöïc catot cuûa LED lôùn hôn. ED ñoâi cho nhöõng *LED ñoâi. öùng duïng ñaëc bieät ta coù loaïi LED ñoâi coøn goïi laø DUO-LED. Chaân soá moät thöôøng cho LED maøu ñoû, chaân soá 2 cho LED maøu vaøng/xanh vaø chaân thöù 3 noái vôùi Catoát. Moät loaïi khaùc LED ñöôïc maéc song song vaø ñoái cöïc. * Baêng chieáu saùng LED (LED Bargraph). Baêng chieáu saùng taäp hôïp nhieàu LED thaønh moät chuoãi vôùi nhieàu maïch toå hôïp beân trong hay khoâng coù. Sau ñaây laø moät soá loaïi baêng LED. *Baêng chieáu saùng khoâng coù maïch toå hôïp beân trong: OBG 1000:cam YBG 1000:vaøng GBG1000: xanh laù caây Chaân töø 1 ñeán 10 : Anoát Chaân töø 11 ñeán 20 : Catoát I=20mA ; U=1,7V Kích thöôùc moãi LED :3,8mm x 1mm *Baêng chieáu saùng vôùi maïch toå hôïp beân trong: D610P: laø baêng chieáu saùng LED vôùi 5 LED maøu ñoû, vôùi caùc baäc chieáu saùng lieân tuïc. Doøng ñieän tieâu thuï :15...26mA; ñieän aùp 12 ...15V Ñieän aùp:200mV; 380mV; 560m; 740mV; 920mV cho caùc baäc D620P: laø baêng chieáu saùng vôùi 10 LED, maøu ñoû vôùi baäc chieáu saùng lieân tuïc. Doøng ñieän tieâu thuï 30...53mA; ñieän aùp 12...15V. Ñieän aùp cho caùc baäc chieáu saùng :110,200,290,380,470,560,740,830,920mV. D630P:baêng chieáu saùng goàm 10 LED ñoû, vôùi caùc baäc chieáu saùng khoâng lieân tuïc: Doøng ñieän tieâu thuï: 30...53mA; ñieän aùp töø 12...15V Ñieän aùp baäc chieáu saùng:100,200,...,1000mV. D634P: baêng chieáu saùng goàm 7 LED, xanh laù caây vôùi caùc baäc chieáu saùng khoâng lieân tuïc. Ñieän aùp cho caùc baäc chieáu saùng : Xanh laù caây:100,200,...,700mV d. LED hoàng ngoaïi (IR LEDs) * Ñaïi cöông: LED hoàng ngoaïi coøn ñöôïc goïi laø nguoàn phaùt soùng hoàng ngoaïi (infrared emitters). Vaät lieäu duøng ñeå cheá taïo noù laø GaAs vôùi vuøng caám coù ñoä roäng khoaûng 1,43eV töông öùng vôùi böùc xaï khoaûng 900 nm. LED hoàng ngoaïi coù hieäu suaát löôïng töû cao hôn so vôùi loaïi LED phaùt ra aùnh saùng troâng thaáy ñöôïc. Hình veõ cho chuùng ta thaáy caáu truùc cuûa LED hoàng ngoaïi. Chuùng ta xem xeùt caáu truùc cuûa LED hoàng ngoaïi ôû vuøng beân traùi (950 nm). Trong pha epitaxy loûng,moät lôùp tinh theå toaøn haûo moïc leân töø lôùp neàn n - GaAs vôùi tính chaát löôõng tính (amphoteric) cuûa taïp chaát silic, lôùp chuyeån tieáp pn ñöôïc hình thaønh töï ñoäng trong quùa trình pha epitaxy loûng. Baèng söï pha taïp vôùi silic, ta coù böùc xaï vôùi böôùc soùng 950 nm. Maët döôùi cuûa dioât ñöôïc cheá taïo sao cho nhö moät göông ñeå phaûn chieáu tia hoàng ngoaïi phaùt ra töø lôùp chuyeån tieáp pn. Tính chaát löôõng tính cuûa Silic vaãn giöõ nguyeân khi noù ñöôïc pha taïp trong nguyeân vaät lieäu (GaAl)As. Trong tröôøng hôïp naøy ñoä roäng cuûa vuøng caám coù theå thay ñoåi ñöôïc tuøy theo löôïng nhoâm (Al). Vôùi caùch naøy ngöôøi ta coù theå taïo ra giaûi soùng giöõa 850 vaø 900 nm vaø do ñoù coù theå taïo söï ñieàu höôûng sao cho LED hoàng ngoaïi phaùt ra böôùc soùng thích hôïp nhaát cho ñieåm cöïc ñaïi cuûa ñoä nhaïy caùc detector. Chuùng ta xem laïi laàn nöõa phoå taàn cuûa soùng ñieän töø ôû hình döôùi. Soùng hoàng ngoaïi chieám moät khoaûng roäng nhaát. Nhöng cho ñeán nay chöa ñöôïc öùng duïng roäng raõi nhö caùc soùng khaùc coù taàn soá thaáp hôn. Töø aùnh saùng thaáy ñöôïc ta ñeán hoàng ngoaïi gaàn, hoàng ngoaïi trung bình, hoàng ngoaïi xa vaø hoàng ngoaïi raát xa. Vôùi detector laøm baèng vaät lieäuAntimon - Indium ngöôøi ta coù theå gioø ñöôïc tia noùng caùch haøng km vôùi ñoä chính xaùc 0,10C. Vôùi caùch naøy ta coù theå nhìn thaáy moïi vaät vaøo bang ñeâm. Caùc veä tinh cho nhöõng khoâng aûnh veà thôøi tieát, caây coái, taøi nguyeân thieân nhieân. AÙnh saùng maët trôøi vaø tia hoàng ngoaïi Tia naéng aám bao goàm chuû yeáu aùnh saùng thaáy ñöôïc, thaønh phaàn hoàng ngoaïi gaàn nhö raát ít. Hoàng ngoaïi bò baàu khí quyeån haáp thu phaàn lôùn. Nhöng söï haáp thuï naøy coù choïn loïc qua baàu khí quyeån. Soùng hoàng ngoaïi coù ñoä daøi (1,2mm, 1,6mm, 2,2mm vaø 4mm) xuyeân suoát baàu khí quyeån vaø ñeán maët ñaát, trong khi ôû ñoä daøi soùng khaùc, soùng hoàng ngoaïi bò haáp thu gaàn nhö hoaøng toaøn. Phaàn aùnh saùng troâng thaáy ñöôïc töông öùng vôùi khoaûng cöïc ñaïi cuûa tia naéng maët trôøi vaø khoaûng cöïc ñaïi cuûa söï trong suoát qua baàu khí quyeån. Thöïc teá cho thaáy söï tieán hoùa cuûa söï soáng treân quûa ñaát ñöôïc phaùt trieån theo caùc ñieåm cöïc ñaïi naøy. AÙnh saùng tia hoàng ngoaïi ít gaây söï chuù yù cho ngöôøi quan saùt neân trong hieån thò ngöôøi ta ít duøng loaïi aùnh saùng naøy. Maø trong hieån thò ngöôøi ta thöôøng söû duïng aùnh saùng cuûa led cöïc saùng. *Hieån thò. Ngöôøi ta coù theå thöïc hieän hieån thò baèng LED rôøi, LED hoàng ngoaïi, LED thanh, maøng hình tinh theå,vaø baèng heä thoáng ñeøn. G0 Nhö ñaõ trình baøy ôû treân trong maïch quang baùo naøy ta chæ coù theå choïn hieån thò baèng ñeøn hay LED cöïc saùng. G2 G1 G3 G4 G5 G6 G7 Nguoàn GND Moät soá daïng maïch hieån thò. +Vcc GND *.Hieån thò baèng ma traän ñeøn . Trong caùc maïch hieån thò baèng ma traän ñeøn boä phaän ñeäm ñoùng moät vai troø raát quan troïng bôûi vì ngoõ ra cuûa caùc vi maïch soá hay boä phaän ñieàu khieån coù khoâng ñaùp öùng ñöôïc ngoõ vaøo cuûa caùc maïch ñeøn. Ngöôøi ta phaûi söû duïng maïch ñeäm, coù nhieàu loaïi ñeäm tuyø thuoäc vaøo coâng suaát cuûa maïch hieån thò nhö: SCR, transistor, opto transistor, opto triac,… *Hieån thò baèng ma traän LED G2 G0 G3 G0 G0 G0 G0 G1 GND Vôùi LED ngöôøi ta thöôøng choïn transistor hay IC laøm maïch ñeäm vì doøng cung caáp cho maïch hieån thò töông ñoái nhoû. ÔÛ maïch chuùng ta do yeâu caàu caàn goïn nheï neân choïn maïch hieån thò laø ma traän LED cöïc saùng maøu ñoû. VI.Phaàn ñeäm. Maïch ñeäm coù theå duøng transito, hay IC ñeäm vì vôùi taûi laø LED caàn doøng cung caáp nhoû. Maïch caàn thieát keá goïn neân choïn IC ñeäm. Do maïch coù boä nhôù vôùi ngoõ laø 8 bit döõ lieäu neân caàn phaûi choát döõ lieäu tröôùc ñeå chôø döõ lieäu keá tieáp, sau ñoù xuaát ra moät löôït goàm 16 haøng (16 bit). Choïn IC choát coù 8 ngoõ vaøo vaø 8 ngoõ ra. IC choát coù theå choïn 74373, 74374, 74873, … choïn IC 74373 ch pheùp xuaát ôû möùc thaáp, choát döõ lieäu muùc cao, IC naøy deã mua ngoaøi thò tröôøng. Ñeå thích hôïp vôùi IC choát 74373 ta coù theå choïn IC ñeäm 74244. Giôùi thieäu IC 74374 , 74244. Ñeàu laø hoï TTL Thôøi gian treã 10 ns. Coâng suaát tieâu hoùa 10 mw. Khaû naêng taûi 10. Möùc logic 0 = 0,4 V ; Möùc 1 = 36 V. Nguoàn cung caáp 4,5 – 5,5 V. IC 74374 Laø IC choát 8 bít xung clock taùc ñoäng caïnh leân vaø coång ñieàu khieån taùc ñoäng ôû möùc thaáp. Out put control Sô ñoà sô ñoà chaân. 4Q Enable(G) 20 12 11 VCC 74373 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 19 16 18 17 15 14 13 GND 1D 5Q 6D 6Q 7Q 7D 8D 8Q 3D 3Q 2Q 2D 1Q 5D 4D Baûng chöùc naêng Out put Control ENABLE G D OUT PUT L H H H L H L L L L X 00 H X X Z IC 74244 Laø IC ñeäm 8 coång ñieàu khieån taùc ñoäng ôû möùc thaáp. Out put control Sô ñoà sô ñoà chaân. G VCC 13 14 15 17 18 16 19 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 74244 11 12 20 G 1A 1 2Y 4 1A 2 2Y 3 1A 3 2Y 2 1A 4 2Y 1 1Y 1 2A 4 1Y 2 2A 3 1Y 3 2A 2 1Y 4 2A 1 GND VII.Ñoäng cô vaïn naêng. 1. Caáu taïo: Ñoäng cô vaïn naêng (Universal motor hoaëc sove motor) hay coøn goïi laø ñoäng cô coå goùp ñieän, caáu taïo goàm hai phaàn. a. Stato hay coøn goïi laø phaàn caûm, thöïc chaát laø nam chaâm ñieän töû. Ñoái vôùi phaàn caûm laø nam chaâm ñieän thoâng thöôøng laø caùc caëp cöïc töø loài coù daây quaán ñeå taïo töø tröôøng. b. Roto coøn goïi laø phaàn öùng, goàm nhieàu laù theùp gheùp laïi thaønh hình truï, coù caùc raõnh ñeå ñaët daây quaán, ñaàu caùc cuoän daây quaán ñöôïc noái qua coå goùp. Coå goùp ñöôïc caáu taïo bôûi nhieàu phím ñoàng gheùp laïi vaø ñöôïc caùch ñieän ñoäc laäp vôùi nhau vaø caùch ñieän vôùi truïc. Nhieäm vuï cuûa coå goùp laø daãn ñieän vaøo phaàn öùng vaø ñoàng thôøi keát hôïp vôùi choåi than ñeå ñoåi chieàu doøng ñieän giöõ cho chieàu quay cuûa roto khoâng ñoåi. 2.Nguyeân lyù laøm vieäc: Sô ñoà hình döôùi trình baøy ñoäng cô ñôn giaûn coù phaàn caûm maéc noái tieáp vôùi phaàn öùng khi cho doøng ñieän moät chieàu vaøo ñoäng cô, do taùc duïng cuûa töø tröôøng phaàn caûm leân phaàn öùng (ñaõ coù doøng ñieän chaïy qua), taïo ra moâmen laøm roto quay. Khi roto quay moät goùc 1800 thì luùc naøy phieán goùp di chuyeån theo neân doøng ñieän di chuyeån trong thanh daãn phaàn öùng bò ñoåi chieàu trong khi töø tröôøng do phaàn caûm sinh ra vaãn khoâng ñoåi chieàu. Neân roto vaãn tieáp tuïc quay theo chieàu ban ñaàu. Neáu cho doøng ñieän xoay chieàu chaïy vaøo ñoäng cô thì khi ñoåi chieàu ôû baùn kì aâm, ngay luùc ñoù chieàu töø tröôøng trong phaàn caûm cuõng ñoåi chieàu neân löïc töø taùc duïng vaãn khoâng ñoåi chieàu. Vì theá ñoäng cô vaãn quay ñöôïc lieân tuïc theo moät chieàu nhaát ñònh. Do ñaëc tính cuûa ñoäng cô nhö theá neân ñöôïc goïi laø ñoäng cô vaïn naêng, vì noù söû duïng ñöôïc vôùi hai loaïi doøng ñieän, doøng moät chieàu vaø doøng xoay chieàu. 3.Ñaëc tính vaø coâng duïng. Ñaëc tính cuûa ñoäng cô vaïn naêng vaän haønh vôùi toác ñoä cao tôùi 10000 voøng/phuùt vaø noù coù moâmen lôùn so vôùi ñoäng cô khaùc. Vì theá khoâng neân ñeå ñoäng cô vaïn naêng vaän haønh khoâng taûi, vì noù coù theå laøm bung caùc ñaàu daây noái vaøo coå goùp ñieän. Khi vaän haønh coù taûi toác ñoä quay cuûa ñoäng cô trong khoaûng 2800 voøng/phuùt ñeán 6000 voøng/phuùt. Ñoái vôùi ñoäng cô kích töø ñoäc laäp duøng kích töø moät chieàu hoaëc nam chaâm vónh cöuû thì chæ söû duïng ñöôïc vôùi doøng ñieän moät chieàu ôû ngoõ vaøo vaø nhieäm vuï cuûa coå goùp laø ñoåi chieàu doøng ñieän ñöa vaøo phaàn öùng ñeå löïc töø taùc duïng leân khung daây (cuûa roto) khoâng ñoåi chieàu, momen quay khoâng ñoåi chieàu, chieàu quay cuûa ñoäng cô khoâng ñoåi. Trong phaàn thi coâng cuûa luaän aùn naøy söû duïng ñoäng cô coù phaàn öùng laøø nam chaâm vónh cöõu neân taøi lieäu naøy quan taâm hôn heát ñeán ñoäng cô moät chieàu. Kí hieäu ñoäng cô moät chieàu: Rö DC U0 Moät soá coâng thöùc: KE = M = n = M : moâmen. n : toác ñoä ñoäng cô. : töø thoâng. Toác ñoä ñoäng cô chæ phuï thuoäc vaøo tuyeán tính Iö laø doøng trong phaàn öùng neáu U0 caáp cho ñoäng cô khoâng ñoåi.  Ñaëc tính cô n n0 n1 n2 n3 Iñm In3 In2 In1 I In : doøng ngaén maïch. Khi thay ñoåi giaù trò R laøm cho ñöôøng ñaëc tính cô thay ñoåi ñoä doác, thay ñoåi momen ngaén maïch. Phaàn B PHAÀN THIEÁT KEÁ I. YÙ töôûng thieát keá: Maïch naøy döïa treân nguyeân lyù queùt thoâng thöôøng laø queùt döõ lieäu ra ma traän led. Nhöng caùch naøy vöøa toán nhieàu led maø phaàn hieån thò cuõng töông töï caùch queùt coù keát hôïp quay. Vôùi moät coät led khi noù quay thì noù vaïch neân moät voøng troøn. Vôùi baùn kính R noù seõ taïo ra ñöôïc daõy led, maø treân ñoù ta coù theå caån döõ lieäu leân. Vôùi caùch queùt keát hôïp quay, noù khoâng ñeå laïi neàn neân ngöôøi quan saùt coù caûm giaùc nhö chöõ töï hieän ra trong khoâng gian. Vôùi kieåu queùt naøy seõ ít toán linh kieän ñieän töû cuõng nhö led hieån thò. Tuy nhieân maïch quay neân caàn nhoû goïn vaø coù motor keát hôïp. II. Maïch chính. Hieån thò Ñeäm 1 1.Sô ñoà khoiá. EPROM Ñeám vaø khoâng cheá Ñeäm2 Khoái ñeám vaø khoáng cheá taïo ñòa chæ ñeå xuaát döõ lieäu trong eprom (noù ñaõ ñöôïc naïp tröôùc). Hai khoâùi ñeäm nhaèm ñaùp öùng ngoõ vaøo cuûa led. 2.Thieát keá maïch: a)Maïch phaùc thaûo 1 Bieåu ñoà thôøi gian Queùt heát data chính xuaát töø EPROM = 0 Thôøi gian reset Thôøi gian cho pheùp taïo ñòa chæ Thôøi gian motor quay heát moät voøng 03 04 4060 05 06 07 08 09 A0 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 G Ñeäm1 4040 G Ñeäm2 HIEÅN THÒ Reset IC 1 IC 2 *.Nguyeân lyù laøm vieäc 1. IC1 taïo 7 bít ñòa chæ ñeå xuaát döõ lieäu chính. IC2 choïn töøng cuïm döõ lieäu 8 bít maõ hoùa bôûi ñòa chæ do IC1 taïo, vaø IC2 seõ taïo ñòa chæ choï cuïm döõ lieäu goàm 7 bít ñòa chæ … Vôùi maïch phaùt thaûo naøy thì 7 bít ñòa chæ ta khoâng theå duøng heát ñöôïc maø phaûi duøng ít hôn töùc laø ít hôn 128 ñòa chæ duøng ñeå mang döõ lieäu thaät söï, soá coøn laïi duøng maõ hoùa caùc döõ lieäu duøng laøm haønh lang. Haønh lang duøng ñeå chænh toác ñoä motor sao cho phaàn hieån thò ñeïp hay khoâng maát data. Hoaëc khi toác ñoä motor chaäm thì phaàn hieån thò bò roái. Cho neân caùch naøy caàn phaûi coù toác ñoä motor oån ñònh hoaëc phaûi chænh toác ñoä ñoäng cô moãi khi söû duïng. b)Phaùt thaûo 2. Bieåu ñoà thôøi gian Queùt heát 7 bít khoâng cho pheùp suaát töø EPROM Thôøi gian reset Thôøi gian 2/3 voøng quay Thôøi gian queùt heát moät voøng. 4060 A0 A1 A2 A3 A4 A5 A6 CE A8 A9 A10 A11 CT 1 CT 2 G Ñeäm1 G 1 Ñeäm2 3 4 5 6 7 8 HIEÅN THÒ MR1 MR2 Vì maïch raát caàn haïn cheá linh kieän, vöøa nhoû nheï vöøa tieát kieäm ñöôïc chi phí thöïc hieän. Nguyeân lyù laøm vieäc: Vi maïch 4060 vöøa taïo dao ñoäng vöøa ñeám taïo ñòa chæ xuaát data töø eprom. Baét ñaàu töø ñòa chæ 000H ñeán FFH. Chaân CE cuûa eprom ôû möùc thaáp neân döõ lieäu töø eprom xuaát ra caùc IC ñeäm ñeán khi IC ñeám leân 000H ñeán 100H thì chaân CE cuûa eprom leân möùc cao, eprom ôû traïng thaùi toång trôû cao, keát tieáp laø thôøi gian reset laïi, maïch ñeám goàm 4060 vaø khoái ñeám 1 cuûa IC 4518 töø 000H ñeán 100H.Vaø cöù quay moät voøng thì khoái ñeám hai cuûa IC 4518 ñeám leân 1 naác. Nhö vaäy data töø 000H ñeán 0FFH thì döõ lieäu ñöôïc xuaát troïn veïn ra led, vaø thôøi gian töø ñòa chæ naøy cho ñeán maïch reset taùc ñoäng thì khoâng coù data chính xuaát ra led neân khoâng coù chuyeän xuaát hieän döõ lieäu khoâng mong muoán ra led. Vì raèng duøng moät EPROM neân data chæ coù 8 bít maø duøng 16 led neân phaûi xuaát hai laàn môùi ñuû coät goàm 16 haøng. Ñoøi hoûi f xung clock ñaùp öùng ñuû ñeâû sai bieät coät chaáp nhaän ñöôïc. Do vaäy phaûi duøng moät IC choát laïi ñeå ñôïi cuøng xuaát ra led moät luùc. Phaàn ñeäm vì do xuaát hai laàn data môùi hoaøn thaønh moät coät queùt neân caàn laøm sao cho caùc data ñöôïc ñöa ra ñoàng loaït ôû led. Vì ñieàu naøy maø choïn IC 374 vaø IC ñeäm 74244 thay vì choïn hai IC 74244. Ta ñaõ bieát IC 74244 laø IC trigger smitch neân coù vaøo môùi coù ra. Trong khi ñoù IC 74374 laø IC choát baèng flip – flop. D coù coång ñieàu khieån. G D Data 01 02 G T : chu kì cuûa xung clock Taïi thôøi ñieåm T1 khi xung clock ñang taùc ñoäng möùc cao neân data ñöôïc löu vaøo D vaø ñeán thôøi ñieåm T1 + T/2 thì trong khoaûng thôøi gian naøy IC2 khoâng laøm vieäc xung, trong khi coång G khoâng cho xuaát. Luùc naøy data ñaõ aùp vaøo vaø xung Clock taùc ñoäng neân IC1 choát data naøy laïi ñôïi xuaát ra led cuøng moät luùc vôùi IC2.Ñeán T1 + T/2 + T/2 thì caû hai IC ñoàng loaït xuaát data ra LED khi ngoõ vaøo khieån ôû möùc thaáp. Vi maïch 4518 bao goàm hai khoái ñeám BCD, xung clock taùc ñoäng canh xuoáng, vaäy duøng ñeám gheùp vôùi 4060 thì coù theå taïo ñòa chæ lieân tuïc cho eprom 4518 coù theå thay baèng IC 4040 laø moät IC ñeám 12 ngoõ ra. Nhöng neáu duøng IC ñeám 4040 thì chæ döïa theo khoaûng thôøi gian laøm haønh lang,nhöõng ñòa chæ naøy khoâng maõ hoùa giöõa lieäu chính, ñeå ñaûm baûo khoâng maát döõ lieäu chính. Coøn neáu duøng IC 4518 chuùng ta coù theå kieåm soaùt chaët cheõ cuïm döõ lieäu 8 bít ñòa chæ ñöôïc xuaát ôû moãi voøng queùt. Nhö ôû giaûn ñoà thôøi gian trình baøy vaø sau moãi voøng queùt chæ coù moät khoái ñeám cuûa IC4518 reset veà khoâng, Coøn khoái thöù hai döôøng nhö ñeám voøng quay vaø cöù moät voøng quay thì noù ñeám leân moät, chính ngoõ ra naøy cuõng duøng laøm ñòa chæ neân khi sau moät voøng quay thì 8 bít ñòa chæ maõ hoùa data khaùc thay vaøo chuoãi data tröôùc ñoù. Do maïch caàn thieát keá laø maïch quang baùo coù keát hôïp quay neân daõy led taïo ra ñöôïc laø do moät coät quay xung quanh moät truïc maø taïo neân, vì vaäy taïi moät thôøi ñieåm noù ôû moät vò trí cuûa khung quay. Ñòa chæ 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 . . . n Neân ñoái queùt ma traän led tónh ngöôøi ta coù theå queùt ñieåm vaø queùt coät. Ñoái vôùi caùc maïch quang baùo thoâng thöôøng ngöôøi ta duøng phöông phaùp queùt coät, vì phöông phaùp naøy deã vieát chöông trình cho data duøng ñeå queùt hôn. PHAÀN TÍNH TOAÙN Do yù muoán queùt chöõ chaïy neân phaûi chuù yù ñeán söï löu aûnh cuûa maét neân doøng kí töï tröôùc thay ñoåi so vôùi doøng kí töï sau trong thôøi gian > 0,04 s. Vì vaäy toác ñoä quay cuûa motor phaûi 1500 voøng. Choïn taïi 1600 voøng/phuùt laø chöõ hieän ra data hieån thò ra led ñuùng muïc ñích cuûa ngöôøi thieát keá. Neân xem nhö taïi toác ñoä naøy coù ñoä raõi coät chuaån. Choïn baùn kính queùt 60 mm Vaäy vaän toác goùc cuûa motor = Vaän toác daøi cuûa khung quay laø: V =.r = 167.60 = 10020 mm/s. Voøng troøn queùt coù chu vi laø : D = 2r 377 mm . Neáu duøng data chính trong voøng 2/3D töùc 2/3. 377 251 mm . Neáu queùt moät coät goàm 16 haøng vaø ñoä roäng moãi coät laø 3,5 mm thì queùt ñöôïc: 251/4 71 coät . Vôùi 8 bít ñòa chæ ta coù theå queùt ñöôïc: 28/2 = 27 = 128 coät Vaäy chuùng ta coù theå queùt mòn hôn. Nhöng vì ñöôøng kính cuûa led laø 3mm neân queùt toái thieåu 3mm Vôùi toác ñoä 3000v/p thì gian queùt 1 voøng laø: T== 0,0375 (s) . Vôùi ñoaïn ñöôøng queùt laø 3,5mm thì caàn thôøi gian laø: t = = 3,4.10- 4 (s). fxuaùt = Choïn queùt moät kí töï goàm 6 coät töông ñöông beà roäng 21mm Khoaûng caùch töøng kí töï laø : 2 coät töông ñöông 7 mm. Khoaûng caùch töø vôùi töø laø : 4 coät töông ñöông 14 mm. Tính toaùn cho maïch dao ñoäng f = Suy ra Rt.Ct =1,5.10-5, Choïn R t = 100K, R2 = 470K Daãn ñeán Ct = 1,5.10-10 F Choïn 4 bít ñòa chæ cao laøm nhieäm vuï choïn vuøng data thì coù theå choïn ñöôïc 16 vuøng data khaùc nhau. Vaäy maïch queùt chöõ “ QUANG BAÙO” caàn: 8*6+6*2+4=64 coät Neân muoán cho chöõ chaïy thì khoaûng caùch dòch laø 4 coät. Maø moät voøng coù theå queùt 71 coät neân soá coät coøn laïi ta duøng vaøo vieäc trang trí theâm. Phaûi choïn dòch sao cho 16 voøng quay dòch ra heát chöõ ta caàn hieån thò laø “QUANG BAÙO” neáu khoâng heát thì phaàn maát seõ khoâng hieän ra ñöôïc. Ñaây laø ñieàu löu yù cho phaàn naïp chöông trình cho EPROM. Chöõ seõ chaïy luaân phieân nhau trong suoát quaù trình laøm vieäc vaø trong thôøi gian reset (chieám moät phaàn ba voøng quay) thì soá bít ñòa chæ cao naøy khoâng bò reset neân coù theå öùng duïng trang trí theâm cho voøng queùt daãn ñeán coù theå thay ñoåi 16 caùch trang trí khaùc nhau. Vì maïch laø maïch queùt keát hôïp quay neân neán aùp duïng caùch queùt töøng coät nhö ôû caùc maïch queùt tónh thì ñoøi hoûi toác ñoä moto raát cao ñeå coù theå taïo ñöôïc caùc doøng chöõ chaïy. Phaàn hieån thò. Choïn doøng qua Led luùc ngoû caáp cho noù ôû möùc [1] laø 20 mA, choïn thôøi gian laøm vieäc tích cöïc cuûa maïch ñeäm (xuaát ra LED )laø 20% Daãn ñeán I = 100 mA (töùc thôøi) Choïn giaù trò ñieän trôû haïn doøng cho Led R= ==0.03 Choïn R= 33 * Maïch caáp nguoàn : Coå goùp ba phím ñeå traùnh söï ngaén maïch xaûy ra treân coå goùp: 100 15V 15V Maïch cuûa chuùng ta ñöôïc caáp nguoàn qua coå goùp baèng hai choåi queùt. Nguoàn caáp cho choåi queùt ñöôïc laáy töø nguoàn moät chieàu 5 V laáy töø ngoõ ra cuûa IC oån aùp 7805. Ñieän töø choåi queùt laø ñieän moät chieàu söû duïng chung nguoàn moät chieàu caáp cho moto.Nhöng ñieän töø choåi queùt laø ñieän aùp ñaõ ñöôïc oån aùp. Ñieän aùp treân coå goùp laø ñieän aùp xoay chieàu neân caàp chænh löu laïi baèng maïch chænh löu nhö hình treân. Khi toác ñoä queùt 3000 voøng/phuùt thì taàn soá taïi ngoû ra cuûa coå goùp laø: f==150Hz Neân choïn loïc nguoàn coù ñieän dung nhoû hôn so vôùi nguoàn chuùng ta ñang söõ duïng laø 50Hz. PHAÀN C THI COÂNG I. Giai ñoaïn chuaån bò. Ñeå tieán haønh coâng vieäc laép raùp maïch. Tröôùc tieân phaûi chuaån bò ñaày ñuû caùc linh kieän caàn thieát vaø phaûi thöû tröôùc ñeå khoûi toán nhieàu coâng söùc cho khaâu hoaøng thieän maïch. Chuaån bò ñaày ñuû moû haøn, nhöïa, thoâng, chì haøn, kìm caét daây, VOM, maùy hieän saùng… II. Giai ñoaïn veõ maïch in. Ñeå veõ maïch in ta coù theå duøng phaàn meàm nhö ORCAD hay EAGLE, … sau khi ñaõ in maïch ra giaáy, tieáp theo coù theå thöïc hieän tieáp loâng daàu hoaëc sôn hay ñaët baèng coâng ngheä in luïa xong kieåm tra maïch in. III. Giai ñoaïn laép raùp. Ñeå quaù trình laép raùp ñöôïc tieán haønh thuaän lôïi xaùc suaát xaûy ra hö hoûng sai soùt nhoû caàn theo caùc böôùc sau: Laép raùp ngoaøi project board thöû caân chænh tröôùc khi laép chính thöùc vaøo maïch. Laép nôi maät ñoä linh kieän daøy tröôùc ñeå coù khoâng gian. Chuù yù : Haøn khoâng ñöôïc quaù nhieät laøm hö IC, hay linh kieän khaùc, moái haøn phaûi baûo ñaûm tieáp xuùc toát. Hoaøn chænh maïch, kieåm tra maïch, cho hoaït ñoäng thöû. KEÁT LUAÄN VAØ HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN. I.Ñaùnh giaù keát quaû. Trong suoát quaù trình thöïc hieän luaän aùn ngöôøi thöïc luaän aùn toát nghieäp ngöôøi thöïc hieän ñaõ hoaøn thaønh ñöôïc nhieäm vuï cuûa mình caû phaàn lyù thuyeát laãn thi coâng. Qua quaù trình thöïc hieän ñeà taøi naøy ñaõ hoïc ñöôïc nhieàu vaán ñeà boå ích veà maïch quang baùo vaø caùch thöùc xaây döïng moät maïch hoaøn chænh (söû duïng linh kieän, laép raùp, veõ maïch in …). Ñaây laø haønh trang quùi baùu cho ngöôøi sinh vieân böôùc vaøo cuoäc soáng ngheà nghieäp sau naøy. Trong saùu tuaàn thöïc hieän ñeà taøi caû phaàn lyù thuyeát laãn chuyeân moân. Khoaûng thôøi gian naøy thaät khaét khe, vôùi kieán thöùc chæ thieân veà lyù thuyeát vaø haïn heïp neân baûn thaân ñaõ coá gaéng heát tìm toøi, thöû sai, ñeå hoaøn thaønh nhieäm vuï ñöôïc khoa giao. Trong chuoãi coâng vieäc ñoù khoâng theå khoâng keå ñeán söï nhieät tình giuùp ñôõ cuûa thaày Nguyeãn Phöông Quang, caùc baïn, caùc thaày coâ trong vaø ngoaøi tröôøng. Ñeå thöïc hieän ñeà taøi ñoøi hoûi phaûi hieåu veà kyõ thuaät soá töông töï caùch naïp cho EPROM, caùch thi coâng maïch in, caùc nguyeân lyù ñaõ aùp duïng queùt. Phaàn giao tieáp cuûa IC. Ñeà taøi “Quang baùo coù keát hôïp vôùi cô khí” laø söï keát hôïp giöõa quay queùt ra ma traän led tónh. Noäi dung luaän vaên ñaõ trình baøy moät soá IC, motor, caùc böôùc choïn linh kieän, caùc phöông aùn thöïc hieän. Raát roõ raøng trong phaàn thieát keá maïch chính theo ñònh höôùng tröôùc. Ñaây laø ñeà taøi môùi neân phöông aùn thöïc hieän coù theå gaëp moät soá sai soùt. Mong ñöôïc söï chæ baûo cuûa thaày coâ, baïn beø goùp yù. II. Höôùng phaùt trieån ñeà taøi. Vôùi ñeà taøi naøy môû ra moät nhaùnh khaùc ñoái vôùi quang baùo. Hieän data coøn phaûi naïp coá ñònh cho EPROM maø phaàn hieån thò coøn ñôn giaûn. Coù maïch phaùt trieån leân baèng caùch thöïc hieän quang baùo keát hôïp cô khí coù theå thay ñoåi tröïc tieáp data hieån thò. Phaàn maïch lôùn coù theå trang trí nhieàu vò trí khaùc nhau. Trong ñieàu kieän kyõ thuaät soá phaùt trieån nhö vuõ baõo, cuøng vôùi kyõ thuaät vi xöû lyù thì höôùng phaùt trieån naøy khaû thi. Khi ñoù thì öùng duïng ñöôïc môû roäng, phuïc vuï ñaéc löïc hôn cho caùc chieán dòch quaûng caùo.