So sánh một số giống lúa lai nhập nội từ Trung Quốc vụ mùa 2009, tại công ty cổ phần giống cây trồng Bắc Ninh

ïng cña ruéng lóa v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn sè h¹t ch¾c/ b«ng, khèi l­îng 1000 h¹t. N¾m ®­îc thêi gian sinh tr­ëng cña c¸c gièng lóa kh¸c nhau cã ý nghÜa quan träng trong viÖc bè trÝ thêi vô, t¹o tiÒn ®Ò thuËn lîi cho c«ng t¸c th©m canh, t¨ng vô, h¹n chÕ s©u bÖnh, thiªn tai, rñi ro trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, x©y dùng chÕ ®é lu©n canh hîp lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. Qua qu¸ tr×nh theo dâi vÒ thêi gian sinh tr­ëng cña c¸c gièng tham gia thÝnghiÖm, kÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.1. B¶ng 4.1: C¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng vµ thêi gian sinh tr­ëng STT ChØ tiªu Tªn gièng Thêi gian tõ cÊy ®Õn ….. (ngµy) Thêi gian sinh tr­ëng (ngµy) BÐn rÔ håi xanh B¾t ®Çu ®Î nh¸nh KÕt thóc ®Î nh¸nh B¾t ®Çu trç KÕt thóc trç ChÝn hoµn toµn 1 CNR 902 4 6 30 60 66 97 117 2 CNR 5104 4 6 30 60 65 95 115 3 Q­u 6 4 6 29 57 61 91 111 4 Q­u 13 4 7 28 58 62 91 111 5 Q­u 108 5 7 28 56 60 88 108 6 NhÞ ­u 838 4 7 30 59 63 93 113 7 S.04 5 7 29 58 62 92 112 * Qu¸ tr×nh bÐn rÔ håi xanh: Sau cÊy 4 – 5 ngµy, nÕu gÆp ®iÒu kiÖn thuËn lîi, c©y lóa cã thÓ bÐn rÔ håi xanh vµ chuyÓn sang giai ®o¹n ®Î nh¸nh. Giai ®o¹n bÐn rÔ håi xanh nhanh hay chËm phô thuéc vµo kh¶ n¨ng sinh tr­ëng cña gièng, ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, kÜ thuËt nhæ m¹, lµm m¹ vµ kü thuËt cÊy. §©y lµ giai ®o¹n cã ý nghÜa ®¸ng kÓ trong toµn bé ®êi sèng c©y lóa vµ qu¸ tr×nh t¹o n¨ng suÊt sau nµy. Nh×n chung c¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm cã thêi gian bÐn rÔ håi xanh ng¾n tõ 4- 5 ngµy do m¹ kháe vµ thêi ®iÓm cÊy cã m­a phïn. * Giai ®o¹n ®Î nh¸nh: Sau thêi kú bÐn rÔ håi xanh, c©y lóa b­íc vµo giai ®o¹n ®Î nh¸nh. §Î nh¸nh lµ mét ®Æc tÝnh sinh häc cña c©y lóa, liªn quan chÆt chÏ ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh sè b«ng vµ n¨ng suÊt sau nµy. Nh÷ng nh¸nh ®Î sím, cã ph¹m vi m¾t ®Î thÊp, cã sè l¸ nhiÒu, ®iÒu kiÖn dinh d­ìng thuËn lîi míi cã ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ ®Ó trë thµnh nh¸nh h÷u hiÖu. Cßn nh÷ng nh¸nh ®Î muén thêi gian sinh tr­ëng ng¾n, sè l¸ Ýt th­êng trë thµnh nh¸nh v« hiÖu. BiÕt ®­îc ®Æc ®iÓm nµy sÏ gióp ta cã chÕ ®é bãn ph©n vµ ch¨m sãc hîp lý ®Ó lóa ®Î nh¸nh nhanh, sím vµ tËp chung. +Thêi gian b¾t ®Çu ®Î nh¸nh cña c¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm ®Òu ng¾n, biÕn ®éng kh«ng nhiÒu tõ 6- 7 ngµy sau cÊy. Trong ®ã cã gièng CNR 902, CNR 5104, Q­u 6 cã th¬× gian b¾t ®Çu ®Î nh¸nh ng¾n h¬n ®èi chøng 1 ngµy. + Thêi gian ®Î nh¸nh ré: C¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm ®Òu ®Î nh¸nh ré tËp chung kho¶ng tõ 2- 3 tuÇn sau khi cÊy, tËp chung m¹nh ë tuÇn thø 3 sau c©y. + Thêi gian kÕt thóc ®Î nh¸nh: Kho¶ng thêi gian ®Î nh¸nh v« cïng quan träng ®èi víi viÖc h×nh thµnh nh¸nh h÷u hiÖu vµ b«ng h÷u hiÖu. Nh÷ng gièng cã kho¶ng thêi gian tõ lóc b¾t ®Çu ®Î nh¸nh ®Õn lóc kÕt thóc ®Î nh¸nh ng¾n th× kh¶ n¨ng h×nh thµnh nh¸nh h÷u hiÖu vµ b«ng h÷u hiÖu cao. NÕu thêi gian ®Î nh¸nh kÐo dµi, ®Î lai rai th× sè nh¸nh h÷u hiÖu vµ sè b«ng h÷u hiÖu thÊp. Qua b¶ng 4.1 ta thÊy kho¶ng thêi gian ®Î nh¸nh cña c¸c gièng ng¾n dao ®éng tõ 28- 30 ngµy, ®Î nh¸nh ré vµ tËp chung kho¶ng 15- 18 ngµy. *Thêi kú trç b«ng: Thêi gian tõ trç ®Õn kÕt thóc trç thÓ hiÖn ®é thuÇn vµ kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh tËp trung cña mét gièng, nã quyÕt ®Þnh vÒ sè h¹t ch¾c/b«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh t¹o n¨ng suÊt vµ t¹o thuËn lîi cho lóa chÝn ®ång ®Òu. Thêi gian trç dµi hay ng¾n phô thuéc rÊt nhiÒu vµo b¶n chÊt cña gièng vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. Thêi gian trç b«ng cµng ng¾n cµng cã lîi, trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt bÊt thuËn. Qua theo dâi ngoµi ®ång chóng t«i thÊy c¸c gièng lóa thÝ nghiÖm cã thêi gian trç t­¬ng ®èi nhanh tõ 4- 5 ngµy. *Thêi kú chÝn: §©y lµ thêi kú biÕn ®æi sinh lý rÊt quan träng, sau khi lóa trç b«ng nhôy ®­îc thô phÊn thô tinh vµ b¾t ®Çu h×nh thµnh h¹t b­íc vµo thêi kú chÝn. §©y lµ lóc c©y lóa tÝch luü chÊt dinh d­ìng tõ th©n, l¸ vµo h¹t. Thêi kú nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn khèi l­îng h¹t, tû lÖ h¹t ch¾c/ b«ng. §Ó qu¸ tr×nh chÝn diÔn ra nhanh vµ ®ång ®Òu yªu cÇu nhiÖt ®é cao, rót n­íc ph¬i ruéng sau khi lóa chÝn s¸p. Qua theo dâi thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy c¸c gièng cã thêi gian chÝn ngang nhau trong kho¶ng thêi gian tõ 28- 31 ngµy sù chªnh lÖch nµy kh«ng ®¸ng kÓ ®©y lµ mét ®Æc tÝnh tÊt yÕu cña gièng. Qua c¸c thêi kú sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn trªn chóng t«i nhËn xÐt c¸c gièng ®Òu cã kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh sím vµ gän, thêi gian tõ kÕt thóc ®Î nh¸nh ®Õn trç ®ñ dµi, trç tËp trung cã thÓ cho n¨ng suÊt cao. C¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm ®Òu cã thêi gian sinh tr­ëng ng¾n tõ 108- 117 ngµy. 4.1.2. §Æc ®iÓm sinh tr­ëng vµ h×nh th¸i m¹ Trong qu¸ tr×nh sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y lóa giai ®o¹n m¹ cã ý nghÜa quan träng, quyÕt ®Þnh tíi 60% n¨ng suÊt cña gièng. C©y m¹ sinh tr­ëng tèt trong giai ®o¹n nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c giai ®o¹n sau ph¸t triÓn tèt h¬n. C©y m¹ tèt yªu cÇu ph¶i cøng c©y, ®anh d¶nh, to gan, ph¸t triÓn c©n ®èi, ®óng tuæi vµ s¹ch s©u bÖnh. Vô mïa n¨m 2009 khi tiÕn hµnh gieo m¹ gÆp ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi lªn nh×n chung c©y m¹ sinh tr­ëng ph¸t triÓn t­¬ng ®èi tèt, m¹ gieo th­a lªn khi ®em cÊy ®· cã ng¹ch trª, sau khi cÊy kh«ng bÞ chét do n¾ng nãng. M¹ ®­îc ch¨m sãc theo ®óng quy tr×nh kü thuËt cña c«ng ty nªn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn c©n ®èi mµu s¾c m¹ ®Ñp. Sau khi tiÕn hµnh ®o ®Õm quan s¸t trùc tiÕp trªn ®ång ruéng vµ cho ®iÓm theo thang ®iÓm cña IRRI, kÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.2. Qua b¶ng 4.2 cho thÊy: -Sè l¸ m¹ tr­íc cÊy: ®a sè c¸c gièng trong thÝ nghiÖm ®Òu cã tõ 4,3-4,5 l¸. Trong ®ã gièng cã sè l¸ m¹ cao nhÊt lµ gièng CNR 902 vµ CNR 5104 cã 4,5 l¸ cao h¬n ®èi chøng lµ 0,1 l¸. Gièng cã sè l¸ m¹ thÊp nhÊt lµ gièng S.04 cã 4,3 l¸ thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,1 l¸, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c ®Òu cã sè l¸ m¹ b»ng ®èi chøng lµ 4,4 l¸. - ChiÒu cao c©y m¹ tr­íc cÊy: biÕn ®éng tõ 42,6 – 44,4 cm. Gièng cã chiÒu cao c©y m¹ tr­íc cÊy thÊp nhÊt lµ gièng S.04 cao 42,6 cm, thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,3 cm. Gièng CNR5104 cã chiÒu cao c©y m¹ cao nhÊt 44,4 cm cao h¬n ®èi chøng lµ 1,5 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu cao c©y m¹ dao ®éng tõ 42,9-44,1 cm. -ChiÒu réng gan m¹ tr­íc cÊy: Do m¹ ®­îc gieo th­a vµ cã tuæi m¹ t­¬ng ®èi cao nªn hÇu hÕt c¸c gièng ®Òu cã gan m¹ réng dao ®éng tõ 0,70- 0,76 cm. Trong ®ã gièng cã gan m¹ nhá nhÊt lµ gièng S.04 lµ 0,70 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,01cm. Gièng CNR 902 cã gan m¹ réng nhÊt lµ 0,76 cm réng h¬n ®èi chøng lµ 0,05 cm, tiÕp ®Õn lµ gièng Q­u sè 6 réng 0,75 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã réng gan m¹ dao ®éng tõ 0,71-0,74 cm. B¶ng 4.2: Mét sè ®Æc ®iÓm trong giai ®o¹n m¹ S TT ChØ tiªu Tªn gièng Tuæi m¹ (ngµy) ChiÒu cao c©y m¹ tr­íc cÊy (cm) Sè l¸ m¹ (l¸) Mµu s¾c l¸ m¹ ChiÒu réng gan m¹ (cm) Sè d¶nh/ khãm Søc sinh tr­ëng (®iÓm) 1 CNR 902 20 44,1 4,5 Xanh 0,76 1,9 1 2 CNR 5104 20 44,4 4,5 Xanh vµng 0,74 1,9 1 3 Q­u 6 20 43,1 4,4 Xanh vµng 0,75 1,8 1 4 Q­u 13 20 43,8 4,4 Xanh 0,72 1,6 1 5 Q­u 108 20 42,9 4,4 Xanh 0,71 1,8 1 6 NhÞ ­u 838 20 42,9 4,4 Xanh vµng 0,71 1,9 1 7 S.04 20 42,6 4,3 xanh 0,70 1,8 1 - Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u, bÖnh h¹i. Nh×n chung m¹ mïa n¨m 2009 tõ gieo ®Õn cÊy s©u, bÖnh g©y h¹i Ýt, chØ xuÊt hiÖn s©u ¨n l¸ h¹i nhÑ kh«ng ®¸ng kÓ ë giai ®o¹n tr­íc cÊy nh­ng kh«ng ph¶i phßng trõ. Kh«ng thÊy xu©t hiÖn bÖnh h¹i. - MÇu s¾c l¸ m¹: TÊt c¶ c¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm ®Òu cã mÇu s¾c ®Ñp cã mÇu xanh t­¬i vµ mÇu xanh vµng. - Sè d¶nh trªn khãm: Sè d¶nh trªn khãm lµ mét chØ tiªu quan träng quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt. Nh×n chung c¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm cã sè d¶nh trªn khãm dao ®éng tõ 1,6 – 1,9 d¶nh. Trong ®ã gièng CNR 902 vµ gièng CNR 5104 lµ hai gièng cã sè d¶nh cao nhÊt 1,9 d¶nh cao b»ng ®èi chøng. Gièng Q­u 13 cã sè d¶nh thÊp nhÊt lµ 1,6 d¶nh thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,3 d¶nh. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c ®Òu cã sè d¶nh b»ng 1,8 d¶nh thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,1 d¶nh. - §¸nh gi¸ søc sinh tr­ëng: Th«ng qua c¸c chØ tiªu nh­: chiÒu cao c©y, sè l¸, mµu s¾c l¸, sè nh¸nh ®Î cña m¹ tr­íc cÊy. Qua theo dâi trùc tiÕp cho thÊy phÇn lín c¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm ®Òu cã søc sinh tr­ëng ph¸t triÓn kh¸ tèt (®iÓm 1) t­¬ng ®­¬ng ®èi chøng cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cao. 4.1.3. §éng th¸i t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y ChiÒu cao c©y lµ mét tÝnh tr¹ng ®­îc quyÕt ®Þnh bëi kiÓu gen vµ thÓ hiÖn ra bªn ngoµi b»ng kiÓu h×nh. §©y lµ mét chØ tiªu quan träng nã ph¶n ¸nh kh¸ trung thùc vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña c©y lóa. ChiÒu cao cña c©y thÓ hiÖn kh¶ n¨ng chèng ®ì víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. ChiÒu cao c©y qu¸ cao, c©y dÔ bÞ gÉy ®æ, kh¼ n¨ng chÞu ph©n kÐm. Ng­îc l¹i chiÒu cao c©y thÊp, c©y sÏ chèng ®æ tèt, kh¶ n¨ng chÞu th©m canh cao. Nh­ vËy, chiÒu cao c©y sÏ chi phèi mét phÇn biÖn ph¸p th©m canh cña c©y lóa. Tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao cña c©y kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo ®Æc tÝnh cña gièng mµ cßn phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh vµ yÕu tè ch¨m sãc. Tuy nhiªn nh÷ng gièng lóa kh¸c nhau th× møc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao còng kh¸c nhau. Qua theo dâi thÝ nghiÖm chóng t«i thu ®­îc kÕt qu¶ thÓ hiÖn qua b¶ng 4.3. B¶ng 4.3: §éng th¸i t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y §¬n vÞ tÝnh: cm Tªn gièng Ngµy theo dâi ChiÒu cao c©y cuèi cïng 25/7 2/8 9/8 16/8 23/8 CNR 902 43,5 55,4 73,5 89,5 97,5 129,4 CNR 5104 44,6 56,9 70,4 88,5 98,3 130,5 Q­u 6 42,7 53,3 67,8 82,3 90,4 121,5 Q­u 13 41,4 52,1 66,5 81,8 90,5 127,5 Q­u 108 43,5 54,0 66,7 82,1 90,3 120,9 NhÞ ­u 838 40,4 51,1 67,5 83,6 92,7 129,8 S.04 40,8 52,8 67,5 82,4 90,4 118,9 Trong thÝ nghiÖm nghiªn cøu chóng t«i thÊy, tÊt c¶ c¸c gièng ®Õu cã chiÒu cao t¨ng dÇn tõ lóc cÊy ®Õn lóc thu ho¹ch. ChiÒu cao c©y cña c¸c gièng t¨ng nhanh tõ khi b¾t ®Çu ®Î nh¸nh ®Õn khi ®Î nh¸nh tèi ®a, sau ®ã t¨ng chËm l¹i vµ ph¸t triÓn m¹nh ë tuÇn lóa træ, do lãng th©n v­¬n dµi ®Èy b«ng lóa tho¸t khái bÑ vµ l¸ ®ßng. Giai ®o¹n ®Çu ngay sau cÊy: §©y lµ giai ®o¹n c©y lóa b¾t ®Çu sinh tr­ëng, chiÒu cao c©y t¨ng nh­ng cßn chËm. Giai ®o¹n sau: ChiÒu cao c©y lóa b¾t ®Çu t¨ng nhanh do trong thêi ®iÓm nµy c©y lóa ®­îc ch¨m sãc ®Çy ®ñ dinh d­ìng, c©y sinh tr­ëng kháe, giai ®o¹n nµy l¸ lóa v­¬n rÊt nhanh. Sù chªnh lÖch chiÒu cao c©y gi÷a c¸c gièng ®· thÓ hiÖn râ cñ thÓ qua ®iÒu tra ngµy 2/8 chiÒu cao c©y t¨ng nhanh h¬n so víi ngµy 25/7. Gièng cã chiÒu cao c©y cao nhÊt lµ gièng CNR5104 cao 56,9 cm, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 902 cã chiÒu cao lµ 55,4cm. Gièng cã chiÒu cao c©y t¨ng chËm nhÊt giai ®o¹n nµy lµ gièng ®èi chøng cã chiÒu cao lµ 51,1 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu cao c©y cao h¬n ®èi chøng dao ®éng tõ 52,1- 54,0 cm. Ngµy 9/8 trong thêi k× nµy c©y lóa ®­îc cung cÊp ®Çy dinh d­ìng nªn chiÒu cao c©y t¨ng m¹nh. ChiÒu cao c©y dao ®éng trong kho¶ng tõ 66,7- 73,5 cm. Trong ®ã gièng cã chiÒu cao c©y t¨ng m¹nh nhÊt lµ gièng CNR 902 cao 73,5cm cao h¬n ®èi chøng lµ 6 cm, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 cã chiÒu cao lµ 70,4cm cao h¬n ®èi chøng lµ 2,9 cm. Gièng cã chiÒu cao c©y thÊp nhÊt lµ gièng Q­u 13 cao 66,5 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 2 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu cao c©y dao ®éng t­ 66,7-67,8 cm. Ngµy 16/8 trong thêi k× nµy chiÒu cao c©y cña c¸c gièng vÉn t¨ng cao, cô thÓ gièng cã chiÒu cao c©y cao nhÊt lµ gièng CNR 902 cao 89,5 cm cao h¬n ®èi chøng lµ 5,9 cm, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 cao 88,5 cm. Gièng ®èi chøng trong thêi k× nµy còng cã chiÒu cao c©y t¨ng m¹nh cao 83,6 cm, gièng cã chiÒu cao c©y thÊp nhÊt lµ gièng Q­u 13 cao 81,8 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 1,6 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c chiÒu cao c©y thÊp h¬n ®èi chøng. Ngµy 23/8 chiÒu cao c©y cña tÊt c¶ c¸c gièng ®· t¨ng chËm l¹i, trong ®ã gièng cã chiÒu cao c©y cao nhÊt lµ gièng CNR 5104 cao 98,3 cm. ThÊp nhÊt lµ gièng Q­u 108 cao 90,3 cm. Cßn l¹i cacsn gièng kh¸c cã chiÒu cao c©y dao ®éng tõ 90,4-97,5 cm. ChiÒu cao c©y ®Æt tèi ®a khi c©y lóa b¾t ®Çu trç xong. ChiÒu cao c©y cuèi cïng cña gièng do b¶n chÊt cña gièng quy ®Þnh, gièng cã chiÒu cao c©y cao nhÊt lµ gièng CNR 5104 cao 130,5 cm, tiÕp ®Õn lµ gièng ®èi chøng cao 129,8 cm. Gièng cã chiÒu cao c©y thÊp nhÊt lµ gièng S.04 cao 118,9 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 10,9 cm. B¶ng 4.4: Tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y Tªn gièng Ngµy theo dâi 25/7-2/8 2/8-9/8 9/8- 16/8 16/8-23/8 CNR 902 11.9 18.1 16.0 8.0 CNR 5104 12.3 13.5 18.1 9.8 Q­u 6 10.6 14.5 14.5 8.1 Q­u 13 10.7 14.4 15.3 8.7 Q­u 108 10.5 12.7 15.4 8.0 NhÞ ­u 838 10.7 16.4 16.1 9.1 S.04 12.0 14.7 14.9 8.1 - VÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y qua c¸c lÇn theo dâi chóng t«i nhËn thÊy giai ®o¹n tõ 25/7- 2/8 c©y lóa ®· håi xanh ph¸t triÓn ra l¸ míi vµ cã mµu xanh non. Do ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi sau cÊy hÇu nh­ c¸c gièng ph¸t triÓn rÊt tèt vµ t­¬ng ®èi ®Òu. Trong ®ã gièng CNR 5104 cã tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao th©n nhanh nhÊt lµ 12,3 cm cao h¬n ®èi chøng lµ 1,6 cm. C¸c gièng kh¸c cã tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y chËm h¬n tõ 10,5- 12,0 cm. - Giai ®o¹n tõ 2/8- 9/8 tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y t¨ng rÊt m¹nh, nh­ng tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c gièng kh«ng gièng nhau. Trong giai ®o¹n nµy chiÒu cao c©y lóa t¨ng lªn theo ngµy. Trong ®ã gièng CNR 902 cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nhÊt 18,1 cm cao h¬n ®èi chøng 1,7 cm, do gièng nµy cã bé l¸ v­¬n lªn m¹nh. Gièng CNR 5104 l¹i cã tèc ®é t¨ng chËm l¹i lµ 13,5 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 2,9 cm, c¸c gièng kh¸c cã tèc ®é t¨ng tõ 12,7- 14,7 cm thÊp h¬n ®èi chøng. - Giai ®o¹n tõ 9/8- 16/8 tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao th©n vÉn t¨ng cao, ®©y vÉn lµ giai ®o¹n c©y lóa sinh tr­ëng m¹nh, ®Î nh¸nh kháe. Trong ®ã gièng CNR 5104 cã tèc ®é t¨ng cao nhÊt 18,1 cm gièng lóa nµy cïng cã bé l¸ v­¬n cao m¹nh, gièng CNR 902 vÉn cã tèc ®é t¨ng cao. C¸c gièng cßn l¹i vÉn t¨ng m¹nh tõ 14,8- 16,0 cm. Trong ®ã cã hai gièng CNR 5104 vµ gièng CNR 902 vÉn cã tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y m¹nh h¬n ®èi chøng, cßn c¸c gièng kh¸c cã chiÒu cao t¨ng tr­ëng thÊp h¬n ®èi chøng. - Giai ®o¹n tõ 16/8- 23/8 tèc ®é t¨ng tr­ëng b¾t ®Çu chËm l¹i giai ®o¹n nµy hÇu hÕt c¸c gièng lóa ®ang ë trong thêi kú ®øng c¸i lµm ®ßng. Tèc ®é t¨ng tr­ëng chiªï cao th©n cña c¸c gièng dao ®éng tõ 8,8 - 9,8 cm. * Tãm l¹i: Qua theo dâi ®éng th¸i t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y chóng t«i nhËn thÊy tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y t¨ng dÇn tõ khi cÊy ®Õn khi lóa trç nh­ng tËp trung chñ yÕu vµo giai ®o¹n lóa ®Î nh¸nh vµ giai ®o¹n trç. Tèc ®é t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y cña tõng gièng t¹i c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau lµ do ®Æc ®iÓm di truyÒn cña gièng quyÕt ®Þnh. 4.1.4 §éng th¸i ®Î nh¸nh §éng th¸i ®Î nh¸nh vµ tèc ®é ®Î nh¸nh cña gièng ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh tr­ëng cña gièng, nã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh sè b«ng vµ quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt vÒ sau. Nh÷ng gièng cã ®éng th¸i ®Î nh¸nh cao lµ kÕt qu¶ cña sù thÝch nghi cao víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh vµ biÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc. Theo dâi hai chØ tiªu nµy gióp chóng ta x¸c ®Þnh ®­îc nhu cÇu dinh d­ìng cña gièng ë tõng thêi ®iÓm kh¸c nhau trong qu¸ trinh sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng, ®ång thêi biÕt ®­îc ®Æc tÝnh ®Î nh¸nh cña tõng gièng ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau. Tõ ®ã cã c¸c ®Þnh h­íng, cho c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ¸p dông nh­ bãn ph©n, t­íi n­íc,…®Ó ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng cña gièng. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.5, b¶ng 4.6. B¶ng 4.5 §éng th¸i ®Î nh¸nh (nh¸nh/khãm) Tªn gièng Ngµy theo dâi 25/7 2/8 9/8 16/8 23/8 CNR 902 2,2 5,5 6,8 7,0 6,8 CNR 5104 2,3 4,0 7,3 7,7 7,2 Q­u 6 2,1 3,4 5,8 6,0 5,8 Q­u 13 2,1 4,6 7,7 7,9 7,5 Q­u 108 2,0 4,9 7,0 7,3 7,0 NhÞ ­u 838 2,3 5,5 6,9 7,0 6,8 S.04 2,1 4,6 6,7 6,8 6,4 Qua b¶ng 4.5 ta thÊy sau khi cÊy ®­îc 10 ngµy c¸c gièng ®· b¾t ®Çu ®Î nh¸nh nh­ng tèc ®é chËm sè nh¸nh ®Î Ýt, ch­a cã sù chªnh lÖch cao gi÷a c¸c gièng. Ngµy 2/8 sè nh¸nh ®Î cña c¸c gièng ®· t¨ng lªn m¹nh, c©y lóa b¾t ®Çu b­íc vµo thêi k× ®Î nh¸nh ré. Trong ®ã cã gièng ®èi chøng vµ gièng CNR 902 lµ hai gièng cã sè nh¸nh ®Î cao nhÊt 5,5 nh¸nh/khãm, tiÕp ®Õn lµ gièng Q­u 108 lµ 4,9 nh¸nh/khãm, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã sè nh¸nh Ýt h¬n dao ®éng tõ 4,0-4,6 nh¸nh/khãm, gièng ®Î nh¸nh chËm nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 lµ 3,4 nh¸nh/khãm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 2,1 nh¸nh/khãm. Ngµy 9/8 sè nh¸nh/khãm cña c¸c gièng vÉn t¨ng lªn m¹nh, do c©y lóa vÉn ®ang trong thêi k× ®Î nh¸nh ré. Sè nh¸nh/khãm dao ®éng tõ 5,8-7,7 nh¸nh/khãm. Trong ®ã gièng Q­u 13 lµ gièng cã sè nh¸nh/ khãm cao nhÊt 7,7 nh¸nh/khãm cao h¬n ®èi chøng lµ 0,8 nh¸nh/khãm, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 lµ 7,3 nh¸nh/khãm cao h¬n ®èi chøng lµ 0,3 nh¸nh/khãm, Q­u 108 còng cã sè nh¸nh/khãm cao 7,0 nh¸nh/khãm cao h¬n gièng ®èi chøng, cã sè nh¸nh/khãm lµ 6,9 nh¸nh/khãm. Gièng cã sè nh¸nh thÊp nhÊt lµ Q­u sè 6 lµ 5,8 nh¸nh/khãm, thÊp h¬n ®èi chøng lµ 1,1 nh¸nh/khãm. Ngµy 16/8 tÊt c¶ c¸c gièng ®· b¾t ®Çu ®Î nh¸nh chËm l¹i, sè nh¸nh/khãm cña c¸c gièng ®Òu ®¹t tèi ®a. Gièng cã sè nh¸nh/khãm cao nhÊt lµ gièng Q­u 13 lµ 7,9 nh¸nh/khãm, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 lµ 7,7 nh¸nh/khãm, gièng CNR 902 vµ gièng ®èi chøng cã sè nh¸nh/khãm b»ng nhau 7,0 nh¸nh/khãm. Gièng cã sè nh¸nh thÊp nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 lµ 6 nh¸nh/khãm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 1,0 nh¸nh/khãm. Qua kÕt qu¶ theo dâi ngµy 23/8 sè nh¸nh cña tÊt c¶ c¸c gièng ®· gi¶m ®i so víi ngµy 16/8 c©y lóa b¾t ®Çu b­íc vµo thêi k× lµm ®ßng, nh÷ng nh¸nh v« hiÖu chÕt ®i ®Ó tËp chung dinh d­ìng cho nh÷ng nh¸nh cßn l¹i. Sè nh¸nh/khãm trong giai ®o¹n nµy dao ®éng tõ 5,8-7,5 nh¸nh/khãm. Tãm l¹i qua theo dâi ®éng th¸i ®Î nh¸nh th× ta thÊy gièng Q­u 13 lµ gièng cã kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh m¹nh nhÊt, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 vµ gièng Q­u 108. Gièng cã kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh kÐm nhÊt lµ gièng Q­u sè 6. B¶ng 4.6 Tèc ®é ®Î nh¸nh (sè nh¸nh /tuÇn) Tªn gièng Ngµy theo dâi 25/7-2/8 2/8-9/8 9/8- 16/8 16/8-23/8 CNR 902 3,3 1,3 0,2 -0,2 CNR 5104 2,3 3,3 0,4 -0,5 Q­u 6 1,3 2,4 0,2 -0,2 Q­u 13 2,5 3,1 0,2 -0,4 Q­u 108 2,9 2,1 0,3 -0,3 NhÞ ­u 838 3,2 1,4 0,1 -0,2 S.04 2,8 2,1 0,1 -0,4 Ngay sau khi cÊy ®­îc 4-5 ngµy c©y lóa ®· b¾t ®Çu b­íc vµo thêi k× ®Î nh¸nh do gÆp ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi cã m­a phïn kÐo dµi, tuy nhiªn giai ®o¹n ®Çu sau khi cÊy tèc ®é ®Î nh¸nh cßn chËm. - Giai ®o¹n tõ 25/7- 2/8 tèc ®é ®Î nh¸nh cña lóa t¨ng cao nhÊt, ®©y lµ thêi k× c©y lóa b­íc vµo ®Î nh¸nh ré. Tèc ®é ®Î nh¸nh t¨ng cao tõ 1,3- 3,3 nh¸nh/tuÇn. Trong ®ã gièng cã tèc ®é ®Î nh¸nh cao nhÊt lµ gièng CNR 902 t¨ng 3,3 nh¸nh/tuÇn cao h¬n ®èi chøng lµ 0,1 nh¸nh/tuÇn. Cßn l¹i c¸c gièng lóa kh¸c cã tèc ®é ®Î nh¸nh thÊp h¬n ®èi chøng, gièng cã tèc ®é ®Î nh¸nh chËm nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 cã tèc ®é lµ 1,3 nh¸nh/tuÇn thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,9 nh¸nh/tuÇn, c¸c gièng kh¸c cã tèc ®é ®Î nh¸nh dao ®éng tõ 2,3- 2,9 nh¸nh/tuÇn. - Giai ®o¹n tõ 2/8- 9/8 trong giai ®o¹n nµy tèc ®é t¨ng tr­ëng sè nh¸nh cña c¸c gièng lóa cã kh¸c nhau râ rÖt. Mét sè gièng trong giai ®o¹n nµy tèc ®é ®Î nh¸nh vÉn t¨ng cao nh­ gièng CNR 5104, Q­u 13, Q­u sè 6 t¨ng cao h¬n giai ®o¹n tr­íc. Trong ®ã gièng CNR 5104 cã tèc ®é ®Î nh¸nh cao nhÊt 3,3 nh¸nh/ tuÇn tiÕp theo lµ gièng Q­u 13 cã tèc ®é lµ 3,1 nh¸nh/tuÇn. Cßn l¹i c¸c gièng lóa kh¸c cè tèc ®é ®Î nh¸nh gi¶m h¬n giai ®o¹n tr­íc cô thÓ gièng cã tèc ®é ®Î nh¸nh gi¶m m¹nh nhÊt lµ gièng CNR 902 cßn 1,3 nh¸nh/ tuÇn thÊp h¬n ®èi chøng lµ 0,1 nh¸nh/ tuÇn. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã tèc ®é gi¶m nh­ng kh«ng cao. HÇu hÕt c¸c nh¸nh ®­îc ®Î trong hai thêi k× nµy, sau nµy ®Òu cã thÓ chë thµnh c¸c nh¸nh h÷u hiÖu. - Giai ®o¹n tõ 9/8-16/8 giai ®o¹n nµy tÊt c¶ c¸c gièng lóa ®Òu cã tèc ®é ®Î nh¸nh gi¶m m¹nh, tèc ®é ®Î nh¸nh chØ ®Æt tõ 0,1- 0,4 nh¸nh/ tuÇn. Qua giai ®o¹n nµy ta thÊy gièng Q­u 108 lµ gièng lóa ng¾n ngµy nh­ng l¹i lµ gièng ®Î nh¸nh lai dai kÐo dµi, tèc ®é ®Î nh¸nh ®Æt 0,3 nh¸nh/ tuÇn. Nh­ vËy ®©y lµ giai ®o¹n b¸o hiÖu sù ngõng ®Î nh¸nh cña c¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm ®Ó tËp trung dinh d­ìng cho mét giai ®o¹n kh¸c. - Giai ®o¹n tõ 16/8- 23/8 giai ®o¹n nµy tÊt c¶ c¸c gièng kÕt thóc ®Î nh¸nh vµ cã tèc ®é ©m. Nguyªn nh©n lµ do c¸c gièng b­íc vµo thêi kú lµm ®ßng ®Ó h×nh thµnh b«ng, mét sè nh¸nh trong giai ®o¹n nµy bÞ chÕt ®i do kh«ng cßn ®ñ dinh d­ìng. Gièng cã tèc ®é gi¶m nhanh nhÊt lµ gièng CNR 5104 gi¶m 0,5 nh¸nh/tuÇn, tiÕp ®Õn lµ gièng Q­u 13 vµ gièng S.04 gi¶m 0,4 nh¸nh/tuÇn, Q­u 108 gi¶m 0,3 nh¸nh/tuÇn. Gièng CNR 902, Q­u sè 6, ®èi chøng lµ gièng cã sè nh¸nh gi¶m chËm nhÊt 0,2 nh¸nh/tuÇn Qua kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vÒ ®éng th¸i, tèc ®é ®Î nh¸nh cña c¸c gièng gióp chóng ta cã biÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc hîp lý h¬n, nh÷ng gièng ®Î nh¸nh Ýt nªn cÊy víi mËt ®é dÇy ®Ó t¨ng sè l­îng b«ng chÝnh vµ sè l­îng b«ng h×nh thµnh tõ nh¸nh cÊp 1. Nh÷ng gièng ®Î nh¸nh nhiÒu nªn cÊy ë mËt ®é võa ph¶i, sè l­îng b«ng h÷u hiÖu chñ yÕu dùa vµo nh¸nh cÊp 1 vµ nh¸nh cÊp 2 lµ chÝnh. 4.1.5. §éng th¸i t¨ng tr­ëng sè l¸ L¸ ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c mÇm l¸ ë m¾t th©n, c¸c l¸ ph¸t triÓn liªn tôc tõ d­íi lªn trªn, mçi l¸ c¸ch nhau 1 b­íc. Th«ng th­êng trªn c©y lóa cã kho¶ng 4 – 5 l¸ xanh cïng ho¹t ®éng. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c l¸ ë d­íi gèc chuyÓn vµng råi chÕt ®i, c¸c l¸ míi l¹i tiÕp tôc xuÊt hiÖn. Tèc ®é ra l¸ thay ®æi theo thêi gian sinh tr­ëng vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh + ë thêi kú m¹ non: Trung b×nh 1 – 3 ngµy ra ®­îc 1 l¸. + Thêi kú m¹ khoÎ, tèc ®é ra l¸ chËm l¹i. Sau cÊy, bÕn rÔ håi xanh, b­íc vµo thêi kú ®Î nh¸nh tèc ®é ra l¸ l¹i nhanh. + §Õn cuèi thêi kú ®Î nh¸nh, chuyÓn sang lµm ®èt, lµm ®ßng tèc ®é ra l¸ chËm l¹i. Tæng thêi gian h×nh thµnh 3 l¸ cuèi cïng th­êng b»ng thêi gian lµm ®ßng. Khi qu¸ tr×nh lµm ®ßng kÕt thóc, c©y lóa træ b«ng còng lµ lóc hoµn thµnh l¸ cuèi cïng ( l¸ ®ßng ) Sè l¸ trªn c©y ( L¸/c©y ). Sè l¸ trªn c©y nhiÒu hay Ýt cã liªn quan ®Õn thêi gian sinh tr­ëng vµ diÖn tÝch l¸ cña quÇn thÓ. Khi t¨ng thªm 1 l¸, thêi gian trç muén h¬n 5 – 10 ngµy. Sè l¸ trªn c©y phô thuéc chñ yÕu vµo gièng vµ thêi vô. Cïng mét gièng, nÕu gieo cÊy sím, sè l¸ t­¬ng ®èi nhiÒu. Gieo cÊy muén, sè l¸ gi¶m ®i vµ thêi gian sinh tr­ëng còng rót ng¾n. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®­îc thÓ hiÖn trong b¶ng 4. 7. B¶ng 4.7: §éng th¸i t¨ng tr­ëng sè l¸ §VT: l¸/tuÇn TT Ngµy theo dâi Gièng 25/7 2/8 9/8 16/8 23/9 Sè l¸ cuèi cïng 1 CNR 902 6,2 8,0 9,7 10,9 11,8 12,9 2 CNR 5104 6,8 8,5 9,8 10,8 11,7 12,8 3 Q­u 6 6,6 7,9 9, 3 10,3 11,2 12,3 4 Q­u 13 6,6 7,6 9,5 10,5 11,3 12,4 5 Q­u 108 6,5 7,7 9,5 10,4 11,2 12,3 6 NhÞ ­u 838 6,7 7,8 9,6 10,7 11,4 12,6 7 S.04 6,5 7.6 9,4 10,3 11,1 12,5 Qua ®ã ta thÊy: Sè l¸ trªn c©y cña c¸c gièng hÇu nh­ biÕn ®éng kh«ng nhiÒu. - ë tuÇn thø 3, 4, 5 sau cÊy, trung b×nh mçi tuÇn c©y lóa ra ®­îc 1 – 1.8 l¸. - Tõ tuÇn 5 ®Õn tuÇn 6 vµ 7 sau cÊy, ®©y lµ thêi gian c©y lóa b­íc vµo lµm ®ßng, tèc ®é ra l¸ chËm l¹i, trung b×nh ra ®­îc 0,8 – 0,9 l¸ trªn tuÇn. Sè l¸ cuèi cïng trªn c©y cña c¸c gièng dao ®éng kh«ng nhiÒu, trung b×nh 12,3–12,8 l¸ / c©y. Hai gièng CNR 902 vµ CNR 5104 cã sè l¸ nhiÒu nhÊt 12,7 vµ 12,8 l¸/c©y cao h¬n ®èi chøng lµ 12,6 l¸. C¸c gièng lóa kh¸c cã sè l¸ t­¬ng ®­¬ng nhau tõ 12,3 – 12,5 l¸. 4.2. §Æc ®iÓm n«ng sinh häc 4.2.1. H×nh th¸i l¸ ®ßng vµ b«ng 4.2.1.1. H×nh th¸i l¸ ®ßng Chøc n¨ng chÝnh cña l¸ lµ quang hîp ®Ó t¹o ra chÊt kh« tÝch luü trong c©y. Trong giai ®o¹n lóa trç, l¸ ®ßng lµ l¸ cuèi cïng cã vai trß rÊt lín ®Ó quang hîp vµ vËn chuyÓn c¸c chÊt ®ång ho¸, tÝch luü chÊt dinh d­ìng vµ chÊt kh« vÒ h¹t. Theo Bïi Huy §¸p: “ NÕu c¾t bá l¸ ®ßng th× tû lÖ lÐp cã thÓ chiÕm tõ 30 – 50%”. §èi víi gièng lóa cã diÖn tÝch l¸ ®ßng lín, gãc l¸ ®ßng nhá th× kh¶ n¨ng thu nhËn ¸nh s¸nh nhiÒu, hiÖu suÊt quang hîp sÏ t¨ng. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cña l¸ ®ßng cã vai trß rÊt quan träng trong c«ng t¸c gièng. *Gãc l¸ ®ßng Gãc l¸ ®ßng lµ mét chØ tiªu kh¸ quan träng cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh b«ng lóa. Gãc l¸ ®ßng hÑp sÏ lµm gi¶m sù che phñ cña c¸c l¸ d­íi. Ng­îc l¹i, gãc l¸ ®ßng réng th× sù che khuÊt gi÷a c¸c l¸ sÏ nhiÒu h¬n, lµm ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh quang hîp cña c©y. V× vËy, xu h­íng cña c¸c nhµ chän t¹o ngµy nay lµ t¹o ra c¸c gièng lóa cã gãc ®é l¸ ®ßng hÑp. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm gãc l¸ ®ßng ®­îc thÓ hiÖn trong b¶ng sau: B¶ng 4.8 : H×nh th¸i l¸ ®ßng vµ b«ng ChØ tiªu Gièng Dµi L§(cm) Réng L§ (cm) Gãc L§(điểm) Dµi cæ b«ng (cm) Dµi b«ng (cm) CNR 902 30,4 1,8 1 4,5 28,9 CNR 5104 30,5 1,8 1 4,6 28,5 Q­u 6 29,2 1,9 1 3,4 26,8 Q­u 13 29,7 1,9 3 3,5 26,5 Q­u 108 29,1 1,9 3 3,5 26,6 NhÞ ­u 838 30,1 1,8 1 4,9 27,8 S.04 29,5 1,8 1 4,2 26,8 Qua b¶ng ta thÊy c¸c gièng trong thÝ nghiÖm ®Òu cã gãc lµ ®ãng nhá, ®a sè ë møc ®iÓm 1 nh­ ®èi chøng. ChØ cã hai gièng cã gãc l¸ ®ßng réng h¬n ®èi chøng lµ Q­u 13 vµ Q­u 108. * ChiÒu dµi vµ réng l¸ ®ßng ChiÒu dµi vµ réng l¸ ®ßng cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn diÖn tÝch l¸, hµm l­îng chÊt kh« c©y tÝch luü ®­îc trong thêi kú trç. Tõ ®ã quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc t¹o thµnh n¨ng suÊt lóa. Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu ta thÊy c¸c gièng cã chiÒu dµi l¸ ®ßng biÕn ®éng tõ 29,1-30,5 cm vµ chiÒu réng l¸ ®ßng biÕn ®éng tõ 1,8 – 1,9 cm. Trong ®ã gièng cã chiÒu dµi l¸ ®ßng dµi nhÊt lµ gièng CNR 5104 lµ 30,5cm, tiÕp theo lµ gièng CNR 902 lµ 30,4 cm cao h¬n ®èi chøng cã chiÒu dµi l¸ ®ßng lµ 30,1 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu dµi l¸ ®ßng ng¾n h¬n ®èi chøng dao ®éng tõ 29,1- 29,7 cm. Gièng cã chiÒu dµi l¸ ®ßng thÊp nhÊt lµ gièng Q­u 108 dµi 29,1 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 1 cm. ChiÒu réng l¸ ®ßng ng­îc víi chiÒu dµi l¸ ®ßng, gièng cã chiÒu dµi ng¾n th× chiÒu réng l¹i réng. C¸c gièng Q­u sè 6, Q­u 13 vµ Q­u 108 lµ c¸c gièng cã chiÒu réng l¸ ®ßng réng h¬n ®èi chøng 0,1 cm. Cßn l¹i c¸c gièng l¸ kh¸c cã chiÒu réng b»ng ®èi chøng lµ 1,8 cm. Qua theo dâi chóng t«i thÊy nhãm gièng Q­u cã chiÒu dµi lµ ®ßng ng¾n h¬n ®èi chøng nh­ng chiÒu réng l¹i réng h¬n, vµ cã bé l¸ ®ßng mÒm, l­ít h¬n ®èi chøng, mÇu s¾c l¸ ®ßng h¬i vµng nh­ ®èi chøng. Cßn l¹i hai gièng lóa CNR 902 vµ gièng lóa CNR 5104 lµ hai gièng lóa cã bé l¸ ®ßng ®øng vµ dÇy h¬n ®èi chøng, mÇu s¾c l¸ ®ßng xanh h¬n ®èi chøng. Gièng S.04 cã bé l¸ ®ßng t­¬ng ®­¬ng ®èi chøng. 4.2.1.2. H×nh th¸i b«ng * Dµi b«ng §©y lµ mét ®Æc ®iÓm di truyÒn do gièng quyÕt ®Þnh vµ lµ mét yÕu tè quan träng. Trong c«ng t¸c gièng bao giê ng­êi ta còng t×m c¸ch n©ng cao chØ tiªu nµy lªn hµng ®Çu v× ®©y lµ phÇn kinh tÕ chÝnh cña c©y lóa. ChiÒu dµi b«ng ®­îc tÝnh tõ ®èt cæ b«ng tíi mót ®Çu b«ng ( kh«ng kÓ r©u). KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy: C¸c gièng ®Òu cã chiÒu dµi b«ng cao dao ®éng tõ 26,4- 28,9cm, trong ®ã gièng cã chiÒu dµi b«ng dµi nhÊt lµ gièng CNR 902 dµi 28,9cm, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 lµ 28,5 cao h¬n gièng ®èi chøng cã chiÒu dµi b«ng lµ 27,8 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu dµi b«ng thÊp h¬n ®èi chøng thÊp nhÊt lµ gièng Q­u 108 lµ 26,4 cm thÊp h¬n ®èi chøng lµ 1,4 cm. Tuy nhiªn c¸c gièng thuéc nhãm Q­u cã chiÒu dµi b«ng thÊp nh­ng l¹i thuéc d¹ng b«ng tï cã nhiÒu giÐ cÊp mét nªn cã sè h¹t trªn b«ng t­¬ng ®èi cao. * Dµi cæ b«ng ChiÒu dµi cæ b«ng còng lµ ®Æc ®iÓm do gièng quyÕt ®Þnh nh­ng chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. §©y lµ mét chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é trç tho¸t cña b«ng. ChiÒu dµi cæ b«ng ®­îc tÝnh tõ gèi l¸ ®ßng ®Õn ®èt cæ b«ng. Nh÷ng gièng cã chiÒu dµi cæ b«ng qu¸ ng¾n hoÆc qu¸ dµi ®Òu kh«ng tèt. NÕu qu¸ ng¾n th× b«ng lóa træ kh«ng tho¸t, dÉn ®Õn tû lÖ h¹t lÐp nhiÒu, n¨ng suÊt gi¶m. Ng­îc l¹i, nÕu qu¸ dµi th× b«ng lóa sÏ dÔ bÞ gÉy. Do vËy, ®Ó mét gièng cã n¨ng suÊt cao, æn ®Þnh cÇn ph¶i cã chiÒu dµi cæ b«ng thÝch hîp. Trong thÝ nghiÖm trªn ta thÊy : C¸c gièng lóa trong thÝ nghiÖm cã chiÒu dµi cæ b«ng dao ®éng tõ 3,4 – 4,9 cm. Trong ®ã c¸c gièng thuéc nhãm Q­u cã chiÒu dµi cæ b«ng ng¾n h¬n c¸c gièng lóa kh¸c vµ ng¾n h¬n ®èi chøng. Hai gièng thuéc nhãm CNR cã chiÒu dµi cæ b«ng dµi h¬n c¸c gièng kh¸c nh­ng ng¾n h¬n ®èi chøng. Gièng ®èi chøng lµ gièng cã chiÒu dµi cæ b«ng dµi nhÊt lµ 4,9 cm. 4.2.2. §é bÒn cña l¸ Quan s¸t sù chuyÓn mµu cña l¸ ë giai ®o¹n chÝn cho thÊy c¸c gièng CNR902, CNR 5104, NhÞ ­u 838, S.04 cã ®é bÒn cña l¸ tèt nhÊt, c¸c gièng nµy gi÷ ®­îc mµu xanh tù nhiªn ë møc ®é muén, gièng Q­u 13, Q­u 6, Q­u 108 l¸ gi÷ mµu xanh tù nhiªn ë møc ®é trung b×nh. Nh×n chung tÊt c¶ c¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm ®Òu cã ®é bÒn l¸ tèt, gi÷ ®­îc mÇu xanh tù nhiªn cho ®Õn lóc thu ho¹ch. 4.2.3. §é rông cña h¹t §é rông cña h¹t lµ mét ®Æc tr­ng rÊt quan träng v× nã liªn quan ®Õn n¨ng suÊt thùc thu cña gièng. NÕu gièng dÔ rông khi chÝn gÆp ®iÒu kiÖn m­a to, giã lín th× h¹t sÏ rông lµm ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt lóa. §èi víi c¸c gièng lóa thÝ nghiÖm tiÕn hµnh kiÓm tra ®é rông b»ng c¸ch mét tay gi÷ chÆt cæ b«ng vµ mét tay kia vuèt däc b«ng sau ®ã ®Õm sè h¹t rông vµ cho ®iÓm. Trong thÝ nghiÖm chóng t«i lÊy 5 b«ng lµm mÉu vµ ®¸nh gi¸ cho ®iÓm nh­ sau gièng NhÞ ­u 838, CNR 5104, CNR 902, S04, cã sè h¹t rông <5% sè h¹t trªn b«ng ®¹t ®iÓm 1, c¸c gièng Q­u 6, Q­u 13, Q­u 108 cã sè h¹t rông tõ 5-10%. 4.2.4. Kh¶ n¨ng chèng ®æ Chèng ®æ lµ mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh quan träng ®èi víi c©y lóa. Kh¶ n¨ng chèng ®æ do gièng quyÕt ®Þnh lµ chñ yÕu v× vËy viÖc t¹o ra c¸c gièng thÊp c©y, th©n cøng, chèng ®æ tèt cho n¨ng suÊt cao lµ môc tiªu hµng ®Çu trong chän gièng hiÖn nay. Quan s¸t t­ thÕ cña c©y tr­íc khi thu ho¹ch chóng t«i thÊy hai gièng CNR 902, CNR 5104 lµ hai gièng cã kh¶ n¨ng chèng ®æ cao nhÊt cao h¬n ®èi chøng, hai gièng nµy cã thÕ c©y ®øng, cøng c©y, c©y mËp, to, èng d¹ cøng vµ to. Gièng S.04 cã ®é cøng c©y t­¬ng ®­¬ng ®èi chøng. Cßn l¹i c¸c gièng Q­u sè 6, Q­u 13, Q­u 108 cã ®é cøng trung b×nh, kh¶ n¨ng chèng ®æ kÐm h¬n ®èi chøng, c©y mÒm h¬n, gèc d¹ nhá vµ yÕu h¬n. 4.2.5. Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh S©u bÖnh lµ yÕu tè hµng ®Çu lµm gi¶m n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cña n«ng s¶n. C¸c gièng chèng chÞu s©u bÖnh tèt kh«ng nh÷ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ cßn gãp phÇn t¹o ra m«i tr­êng sinh th¸i s¹ch v× thÕ trong chän gièng ®Æc tÝnh chèng chÞu s©u bÖnh lµ mét ®Æc tÝnh mµ c¸c nhµ chän gièng quan t©m. Trong vô mïa 2009 qua theo dâi c¸c gièng trong thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy cã nhiÒu lo¹i s©u bÖnh h¹i xuÊt hiÖn trªn c¸c gièng lóa thÝ nghiÖm, tuy nhiªn møc ®é g©y h¹i ë c¸c gièng nhÑ. B¶ng 4.9: Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh ChØ tiªu Gièng BÖnh ®¹o «n (cÊp) BÖnh kh« v»n (cÊp) S©u cuèn l¸ (cÊp) S©u ®ôc th©n (cÊp) BÖnh b¹c l¸ (cÊp) RÇy n©u (cÊp) CNR 902 1 1 1 0 1 1 CNR 5104 1 1 1 1 1 0 Q­u 6 1 3 3 0 1 0 Q­u 13 1 1 1 1 1 0 Q­u 108 1 1 3 0 3 0 NhÞ ­u 838 1 1 1 1 1 0 S.04 1 1 1 1 1 0 4.2.5.1. Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u * Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u cuèn l¸: Qua sè liÖu b¶ng 4.9 b»ng c¸ch ®¸nh gi¸ cho ®iÓm chóng t«i thÊy tÊt c¶ c¸c gièng trong thÝ nghiÖm ®Òu bÞ s©u cuèn l¸ nhá g©y h¹i nh­ng ë møc ®é nhÑ. S©u cuèn l¸ nhá xuÊt hiÖn víi mËt ®é thÊp vµo thêi kú c¸c gièng ®ang trong giai ®o¹n ®Î nh¸nh. Vµ ®· ®­îc phßng trõ kÞp thêi b»ng thuèc Padan 95sp. Tuy nhiªn møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c gièng lµ kh¸c nhau, trong ®ã gièng Q­u 108 vµ gièng Q­u sè 6 lµ hai gièng bÞ ¶nh h­ëng nÆng nhÊt ë cÊp 3 tøc lµ cã 11-20% c©y bÞ h¹i. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c ë møc ®é nhÑ h¬n kho¶ng 1-10%. Nh×n chung trªn ®ång ruéng t¹i thêi ®iÓm nµy tÊt c¶ c¸c gièng lóa ®Òu bÞ s©u cuèn l¸ nhá g©y h¹i nhÑ. * Kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u ®ôc th©n: Qua theo dâi vµo giai ®o¹n tõ ®Î nh¸nh ®Õn trç hoµn toµn cho thÊy g©y h¹i nhÑ trªn mét sè gièng nh­: CNR 5104, Q­u 13, S.04, NhÞ ­u 838, c¸c gièng nÇy ®Òu bÞ s©u ®ôc th©n h¹i nhÑ ë cÊp 1 cã tõ 1- 10% sè d¶nh, b«ng bÞ b¹c. Trong ®ã gièng CNR 5104 bÞ s©u ®ôc th©n h¹i t¹i hai thêi ®iÓm lµ lóc lóa ®Î nh¸nh vµ thêi k× trç b«ng, c¸c gièng kh¸c bÞ h¹i ë thêi ®iÓm lóa trç b«ng. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c kh«ng bÞ s©u ®ôc th©n h¹i, ®©y lµ mét ®Æc ®iÓm cho thÊy kh¶ n¨ng chèng s©u rÊt tèt cña gièng. * Kh¶ n¨ng chèng chÞu rÇy n©u Nh×n chung qua theo dâi thÝ nghiÖm chóng t«i thÊy vô mïa n¨m nay rÇy n©u ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ g©y h¹i nhÑ. HÇu nh­ trªn tÊt c¶ c¸c gièng ®Òu kh«ng bÞ h¹i chØ cã gièng CNR 902 trç muén h¬n nªn bÞ ¶nh h­ëng ë møc ®é nhÑ (cÊp 1) møc ®é ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ. Tãm l¹i: vô mïa n¨m 2009 møc ®é g©y h¹i cña s©u lµ kh«ng ®¸ng kÓ céng víi viÖc theo dâi vµ phßng trõ kÞp thêi nªn kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt. 4.2.5.2. Kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh * BÖnh kh« v»n: BÖnh kh« v»n do nÊm Rhizoctonia Solani g©y nªn, nÊm sinh tr­ëng thuËn lîi ë nhiÖt ®é 28-32oC lµ bÖnh g©y h¹i th­êng xuyªn trªn c¸c vïng trång lóa cña n­íc ta. ë miÒn B¾c n­íc ta vô mïa do nhiÖt ®é cao, m­a nhiÒu nªn bÖnh ph¸t sinh, ph¸t triÓn m¹nh h¬n vô xu©n. Qua quan s¸t c¸c vÕt bÖnh trªn th©n bÑ l¸ cho thÊy bÖnh kh« v»n xuÊt hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c gièng. Nh­ng gièng Q­u sè 6 lµ gièng nhiÔm nÆng nh©t ë cÊp ®é 3, (vÕt bÖnh cã chiÒu cao 20-30% chiÒu cao c©y), cßn c¸c gièng kh¸c còng xuÊt hiÖn nh­ng ë cÊp ®é 1. TÊt c¶ c¸c gièng trªn ®Òu sö dông thuèc Valydamycin ®Ó phßng trõ. * BÖnh B¹c L¸: BÖnh b¹c l¸ do vi khuÈn Xanthomonas Ozyza g©y ra. BÖnh ph¸t sinh vµ g©y h¹i suèt thêi kú tõ giai ®o¹n m¹ ®Õn khi lóa chÝn nh­ng cã triÖu chøng ®iÓn h×nh lµ thêi kú lóa trç ®Õn chÝn s÷a. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y bÖnh b¹c l¸ cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn m¹nh vµ g©y h¹i nÆng ë vô mïa. Qua quan s¸t diÖn tÝch vÕt bÖnh cho thÊy hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c gièng ®Òu bÞ nhiÔm bÖnh b¹c l¸ ë cÊp ®é nhÑ ( cÊp 1 cã tõ 1-5% diÖn tÝch vÕt bÖnh/ l¸). Riªng gièng Q­u 108 bÞ ¶nh h­ëng vµ nhiÔm bÖnh b¹c l¸ nÆng nhÊt ë cÊp ®é 3 cã tõ 6-12% diÖn tÝch vÕt bÖnh trªn l¸, tÊt c¶ c¸c gièng trªn ®Òu tiÕn hµnh phun thuèc phßng chèng bÖnh b¹c l¸ Ksumin 2L. *BÖnh ®¹o «n: BÖnh ®¹o «n do nÊm Pyricularia Oryzae g©y nªn, vÕt bÖnh xuÊt hiÖn m¹nh trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt nãng Èm m­a nhiÒu, ®é Èm kh«ng khÝ cao. Qua theo dâi thÝ nghiÖm trªn ®ång ruéng chóng t«i thÊy bÖnh ®¹o «n xuÊt hiÖn vµ g©y h¹i nhÑ trªn tÊt c¶ c¸c gièng. G©y h¹i chñ yÕu ë thêi k× lóa ®Î nh¸nh chØ h¹i trªn l¸ lóa ë møc ®é 1 mµ kh«ng g©y h¹i ë thêi k× lóa trç b«ng. Tuy nhiªn c¶ hai thêi k× lóa ®Î nh¸nh vµ trç b«ng ®Òu sö dông thuèc Hidosan vµ Tinsuper ®Ó phßng trõ. Nh×n chung khi theo dâi kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh cña c¸c gièng chóng t«i nhËn thÊy vô mïa n¨m 2009 c¸c gièng lóa tham gia thÝ nghiÖm ®Òu nhiÔm bÖnh nh­ng ë møc ®é nhÑ. ë giai ®o¹n c©y lóa lµm ®ßng th× hÇu hÕt c¸c gièng ®Òu bÞ nhiÔm bÖnh vµng l¸ sinh lý ë møc nhÑ vµ ®· sö dông thuèc ®Ó phßng trõ. 4.3. N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 4.3.1. N¨ng suÊt sinh vËt häc vµ hÖ sè kinh tÕ Sù tÝch lòy chÊt kh« cña c©y lóa lµ do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh quang hîp t¹o thµnh, 90- 95% chÊt kh« cña c©y lóa lµ chÊt h÷u c¬ ®­îc tæng hîp trong qu¸ tr×nh quang hîp (Lª Minh TriÕt, 2006). S¶n l­îng chÊt kh« do ba nh©n tè quyÕt ®Þnh. + HiÖu suÊt quang hîp thuÇn + ChØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) + Thêi gian tÝch lòy chÊt kh« B¶ng 4.10: N¨ng suÊt sinh vËt häc vµ hÖ sè kinh tÕ Tªn gièng Träng l­îng kh« th©n, l¸, h¹t (gam/khãm) N¨ng suÊt sinh vËt häc (kg/ha) Träng l­îng h¹t (gam/khãm) HÖ sè kinh tÕ CNR 902 37,58 15032 18,26 0,49 CNR 5104 38,62 15448 17,26 0,45 Q­u 6 35,95 14380 14,58 0,41 Q­u 13 35,17 14068 15,78 0,45 Q­u 108 35,56 14224 15,46 0,43 NhÞ ­u 838 36,05 14420 16,35 0,45 S.04 34,45 13780 15,94 0,46 Qua b¶ng 4.10 ta thÊy : -N¨ng suÊt sinh vËt häc cña c¸c gièng biÕn ®éng tõ 13780 - 15448 kg/ ha. Gièng cã n¨ng suÊt sinh vËt häc cao nhÊt lµ gièng CNR 5104 lµ 15448 kg/ha cao h¬n ®èi chøng lµ 612 kg/ha, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 902 lµ 15032 kg/ha. Gièng cã n¨ng suÊt sinh vËt häc thÊp nhÊt lµ gièng S.04 lµ 13780 kg/ha thÊp h¬n ®èi chøng lµ 640 kg/ha, gièng ®èi chøng cã n¨ng suÊt sinh vËt häc lµ 14420 kg/ha. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã n¨ng suÊt sinh vËt häc dao ®éng tï 14068-1438 kg/ha. - HÖ sè kinh tÕ phô thuéc vµo ba yÕu tè ®ã lµ kh¶ n¨ng tÝch lòy tinh bét ë bÑ, l¸, th©n; kh¶ n¨ng vËn chuyÓn c¸c chÊt dinh d­ìng lªn b«ng; vµ kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c chÊt dinh d­ìng lªn b«ng. Ba yÕu tè nµy chñ yÕu do di truyÒn ngoµi ra cßn phô thuéc vµo c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh­ bãn ph©n, ch¨m sãc. HÖ sè kinh tÕ cµng cao th× n¨ng suÊt cµng cao. KÕt qu¶ cho thÊy gièng CNR 902 cã hÖ sè kinh tÕ cao nhÊt 0,49 cao h¬n ®èi chøng lµ 0,04, tiÕp theo lµ gièng S.04 cã hÖ sè kinh tÕ lµ 0,46. Hai gièng Q­u 13 vµ gièng CNR 5104 cã hÖ sè kinh tÕ b»ng ®èi chøng lµ 0,45. Cßn l¹i hai gièng Q­u 6 vµ Q­u 108 cã hÖ sè kinh tÕ thÊp h¬n ®èi chøng. 4.3.2. N¨ng suÊt thùc thu vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt N¨ng suÊt lµ môc tiªu cuèi cïng cña c¸c nhµ chän gièng. Yªu cÇu cña ng­êi s¶n xuÊt gièng lµ gièng ph¶i cã n¨ng suÊt cao vµ æn ®Þnh. N©ng cao n¨ng suÊt cã nghÜa lµ ph¶i n©ng cao c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt ®ã lµ sè b«ng/m2, sè h¹t/b«ng vµ träng l­îng 1000 h¹t. §¸nh gi¸ n¨ng suÊt vµ yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt th«ng qua b¶ng 4.11. B¶ng 4.11: N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt. ChØ tiªu Tªn gièng Sè b«ng/m2 Tæng sè h¹t ch¾c/b«ng TØ lÖ h¹t lÐp (%) P1000 h¹t N¨ng suÊt (t¹/ha) Lý thuyÕt Thùc thu CNR 902 218,5 132,9 15,2 27 78,40 70,12 CNR 5104 215,5 127,4 21,6 27 74,13 66,21 Q­u 6 201,6 128,5 17,6 26 67,35 60,12 Q­u 13 213,0 128,9 19,7 26 71,38 63,78 Q­u 108 210,0 128,6 19,0 26 70,22 62,88 NhÞ ­u 838 218,4 121,3 20,8 27 71,53 64,00 S.04 237,5 118,8 17,9 26 73,36 62,87 4.3.2.1. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt * Sè b«ng h÷u hiÖu Qua ®o ®Õm chóng t«i nhËn thÊy sè b«ng h÷u hiÖu cña c¸c gièng cô thÓ nh­ sau: Gièng cã sè b«ng h÷u hiÖu cao nhÊt lµ gièng S.04 ®¹t 237,5 b«ng /m2 cao h¬n ®èi chøng lµ 19,1 b«ng/m2, tiÕp ®Õn lµ CNR 902 cã 218,5 b«ng/m2 , gièng ®èi chøng lµ 218,4 b«ng/m2, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã sè b«ng h÷u hiÖu trªn m2 thÊp h¬n ®èi chøng. Trong ®ã thÊp nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 cã 201,6 b«ng/m2 thÊp h¬n ®èi chøng 6,8 b«ng/m2 , c¸c gièng kh¸c cã sè b«ng dao ®éng tõ 210,0-215,5 b«ng/m2. * Sè h¹t ch¾c/b«ng ChØ tiªu nµy do ®Æc tr­ng cña gièng quy ®Þnh, ngoµi ra nã cßn liªn quan ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng trong suèt thêi gian tõ gieo cÊy ®Õn trç, vµ phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt lóc trç. NÕu c©y lóa ®­îc ch¨m sãc tèt, ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn thuËn lîi, qu¸ tr×nh ph©n ho¸ ®ßng vµ sù tÝch luü dinh d­ìng vµo h¹t thuËn lîi th× tØ lÖ b«ng sÏ cao vµ h¹t ch¾c h¬n. §a sè c¸c gièng lóa trong thÝ nghiÖm ®Òu cã sè h¹t ch¾c trªn b«ng cao h¬n ®èi chøng. Trõ gièng S.04 cã sè h¹t ch¾c trªn b«ng thÊp h¬n ®èi chøng 118,8 h¹t/b«ng thÊp h¬n ®èi chøng lµ 2,5 h¹t/b«ng, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã sè h¹t ch¾c/b«ng cao h¬n ®èi chøng. Trong ®ã gièng cã sè h¹t ch¾c cao nhÊt lµ gièng CNR902 lµ 132,9 h¹t, tiÕp theo lµ gièng Q­u 13 cã sè h¹t ch¾c lµ 128,9 h¹t, gièng ®èi chøng cã sè h¹t ch¾c/b«ng lµ 121,3 h¹t.. * Khèi l­îng h¹t Khèi l­îng h¹t ®­îc quyÕt ®Þnh bëi ®Æc ®iÓm di truyÒn cña gièng vµ kh¸ æn ®Þnh. Tuy nhiªn ®iÒu kiÖn dinh d­ìng, kh¶ n¨ng vËn chuyÓn vµ tÝch luü còng ¶nh h­ëng ®Õn khèi l­îng h¹t. Qua theo dâi thÝ nghiÖm, c©n c¸c mÉu ë kiÒu kiÖn h¹t kh«, s¹ch cho thÊy khèi l­îng h¹t (P1000 h¹t) cña c¸c gièng cô thÓ trong b¶ng trªn. * Tû lÖ h¹t lÐp Tû lÖ h¹t lÐp cña phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn m«i tr­êng, ®èi víi gièng lóa lai th× tû lÖ h¹t lÐp cßn phô thuéc vµo ®é phôc håi cña con lai F1. §a sè c¸c gièng lóa lai trong thÝ nghiÖm cã tû lÖ lÐp cao dao ®éng tõ 15,2- 21,6%. Gièng cã tû lÖ lÐp cao nhÊt lµ gièng CNR 5104 lµ 21,6%, tiÕp ®Õn lµ gièng ®èi chøng lµ 20,8%, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã tû lÖ lÐp thÊp h¬n ®èi chøng. Trong ®ã gièng cã tû lÖ h¹t lÐp thÊp nhÊt lµ gièng CNR 902 lµ 15,2% thÊp h¬n ®èi chøng lµ 5,6%. 4.3.2.2. N¨ng suÊt lý thuyÕt N¨ng suÊt lý thuyÕt nãi lªn tiÒm n¨ng cho n¨ng suÊt cña gièng, khi biÕt ®­îc c¸c chØ sè cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt lý thuyÕt tõ ®ã chóng ta cã thÓ x©y dùng c¸c biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp ®Ó khai th¸c tèi ®a tiÒm n¨ng, n¨ng suÊt cña gièng. N¨ng suÊt lý thuyÕt ®­îc tÝnh bëi c¸c yÕu tè X=A.B.C Trong ®ã: X lµ n¨ng suÊt lý thuyÕt A lµ sè b«ng h÷u hiÖu/m2 ( A=sè khãm/m2 *sè b«ng h÷u hiÖu/khãm) B lµ sè h¹t ch¾c/b«ng C lµ P1000 h¹t. §a sè c¸c gièng trong thÝ nghiÖm cã n¨ng suÊt lý thuyÕt cao tõ 67,35- 78,37 t¹/ha. Trong ®ã gièng cã n¨ng suÊt lý thuyÕt cao nhÊt lµ gièng CNR 902 lµ 78,37 t¹/ha cao h¬n ®èi chøng lµ 6,84 t¹/ha, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 cã n¨ng suÊt lµ 74,13 t¹/ha. Gièng cã n¨ng suÊt lý thuyÕt thÊp nhÊt lµ gièng Q­u 6 lµ 67,35 t¹/ha thÊp h¬n ®èi chøng lµ 5,18 t¹/ha. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã n¨ng suÊt lý thuyÕt thÊp h¬n ®èi chøng, dao ®éng tõ 70,22 – 71,38 t¹/ha 4.3.2.3. N¨ng suÊt thùc thu N¨ng suÊt lý thuyÕt vµ n¨ng suÊt thùc thu th­êng cã tû lÖ thuËn víi nhau. N¨ng suÊt lý thuyÕt cao th× n¨ng suÊt thùc thu cao vµ ng­îc l¹i. Trong s¶n xuÊt n¨ng suÊt thùc thu bao giê còng thÊp h¬n so víi n¨ng suÊt lý thuyÕt. Trong thÝ nghiÖm khi thu ho¹ch chóng t«i gÆt tõng « råi ph¬i kh«, lµm s¹ch sau ®ã c©n lªn. N¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng trong thÝ nghiÖm t­¬ng ®èi cao dao ®éng tõ 60,12 - 70,12 t¹/ha. Trong ®ã gièng cã n¨ng suÊt cao nhÊt lµ gièng CNR 902 lµ 70,12 t¹/ha cao h¬n ®èi chøng lµ 6,12 t¹/ha, tiÕp theo lµ gièng CNR 5104 cã n¨ng suÊt lµ 66,21 t¹/ha. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã n¨ng suÊt thÊp h¬n ®èi chøng, gièng cã n¨ng suÊt thÊp nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 lµ 60,12 t¹/ha thÊp h¬n ®èi chøng 3,88 t¹/ha. C¸c gièng kh¸c cã n¨ng suÊt dao ®éng tõ 62,87 – 63,78 t¹/ha. 4.4/ §¸nh gi¸ chÊt l­îng g¹o Môc tiªu cña tÊt c¶ c¸c nghµnh s¶n xuÊt lµ t¹o ra s¶n phÈm cã gi¸ trÞ vµ phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. §èi víi nghµnh s¶n xuÊt lóa g¹o còng vËy, khi vÊn ®Ò vÒ n¨ng suÊt ®· ®­îc ®¶m b¶o th× chÊt l­îng sÏ lµ yÕu tè cuèi cïng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh vµ kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh trong thÞ tr­êng. ChÊt l­îng cña lóa g¹o ®­îc chia thµnh hai chØ tiªu lín ®ã lµ: ChÊt l­îng th­¬ng phÈm (h×nh d¹ng, kÝch th­íc, ®é b¹c bông... ) vµ chÊt l­îng nÊu n­íng ( mïi th¬m, ®é dÎo...) Tuú vµo nÒn v¨n ho¸ cña mçi n­íc vµ môc ®Ých sö dông kh¸c nhau mµ hä thÝch c¸c lo¹i g¹o cã h×nh d¹ng kh¸c nhau. H×nh d¹ng h¹t g¹o lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ th­¬ng phÈm cña g¹o ®ång thêi nã cßn mang tÝnh di truyÒn cña gièng. §a sè xu h­íng cña ng­êi tiªu dïng hiÖn nay lµ chän nh÷ng gièng cã h¹t g¹o dµi, trong, ®é b¹c bông Ýt vµ hµm l­îng protªin cao... KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vÒ chØ tiªu chÊt l­îng g¹o cña c¸c gièng ®­îc chóng t«i tr×nh bµy trong b¶ng 4.12. B¶ng 4.12: C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt l­îng g¹o Gièng KÝch th­íc §¸nh gi¸ Tû lÖ g¹o nguyªn (%) Tû lÖ g¹o x¸t (%) Dµi (mm) Réng (mm) D/R Ph©n lo¹i h¹t D¹ng h×nh §é b¹c bông CNR 902 7,14 2,66 2,7 Dµi TB 5 91,0 68,12 CNR 5104 7,04 2,57 2,7 Dµi TB 5 91,3 68,00 Q­u 6 7,36 2,12 3,5 Dµi Thon 1 89,2 67,10 Q­u 13 7,42 2,11 3,5 Dµi Thon 0 90,2 67,71 Q­u 108 7,48 2,10 3,6 Dµi Thon 0 89,7 67,20 NhÞ ­u 838 (®/c) 6,53 2,75 2,4 TB TB 5 90,3 68,10 S.04 7,35 2,24 3,3 Dµi Thon 1 90,9 67,20 *D¹ng h¹t g¹o §©y lµ mét ®Æc tÝnh cña gièng, chØ tiªu nµy cã ¶nh h­ëng lín tíi gi¸ trÞ th­¬ng phÈm còng nh­ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mçi gièng. Bªn c¹nh ®ã, chØ tiªu nµy cßn chÞu ¶nh h­ëng bëi së thÝch cña mçi vïng kh¸c nhau. ë ch©u ¸, Th¸i Lan vµ ®a sè c¸c n­íc kh¸c rÊt ­a chuéng c¸c gièng cã h¹t g¹o dµi vµ trung b×nh, NhËt B¶n ­a chéng h¹t g¹o trßn, Ch©u Phi th× l¹i cã xu h­íng sö dông g¹o h¹t dµi... Nh×n chung l¹i th× thÞ tr­êng h¹t g¹o dµi lµ cã triÓn väng nhÊt. * chiÒu dµi vµ réng h¹t gao. Trong thÝ nghiÖm nµy chóng t«i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ h×nh d¹ng h¹t g¹o theo tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ cña IRRI. KÕt qu¶ cho thÊy: §a sè c¸c gièng ®Òu cã chiÒu dµi h¹t g¹o ë cÊp 3 dµi, trong ®ã cã gièng Q­u 108 vµ gièng Q­u 13 cã chiÒu dµi h¹t g¹o dµi nhÊt lµ 7,48 mm vµ 7,42mm dµi h¬n gièng ®èi chøng cã chiÒu dµi h¹t lµ 6,53 mm, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu dµi g¹o dµi h¬n ®èi chøng dao ®éng tõ 7,04 – 7,36 mm. Gièng ®èi chøng lµ gièng cã chiÒu réng h¹t g¹o réng nhÊt, réng lµ 2,75 mm. C¸c gièng kh¸c cã chiÒu réng dao ®éng tõ 2,10 - 2,66 mm, gièng cã chiÒu réng thÊp nhÊt lµ gièng Q­u 108. * TØ lÖ D/R §©y lµ chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ h×nh d¹ng h¹t g¹o. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cho thÊy, tÊt c¶ c¸c gièng trong thÝ nghiÖm cã d¹ng h¹t g¹o dµi, trõ gièng ®èi chøng cã d¹ng h¹t trung b×nh. *§é b¹c bông §é b¹c bông lµ mét chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nÊu n­íng, chÊt l­îng c¶m quang cña h¹t. §èi víi c¸c gièng lóa tÎ nÕu cã ®é b¹c bông cao th× khi nÊu c¬m th­êng r¾n, c¬m kh«, c¸c gièng kh«ng b¹c bông khi x¸t th× cã mÇu h¹t g¹o trong, ®Ñp, c¬m dÎo. Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy cã hai gièng Q­u 108 vµ Q­u 13 lµ hai gièng kh«ng b¹c bông. Gièng cã ®é b¹c bông cao nhÊt lµ gièng CNR 902 vµ gièng CNR 5104 ®Òu ë cÊp 5 t­¬ng ®èi víi ®èi chøng, gièng Q­u 6 vµ gièng S.04 cã ®é b¹c bông ë cÊp 1. *Tû lÖ g¹o x¸t §©y lµ chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng g¹o ®èi vèi c¸c gièng lóa lai kh¶o nghiÖm míi hiÖn nay. Yªu cÇu chung lµ c¸c gièng ph¶i cã tû lÖ g¹o x¸t cao. Nh×n chung c¸c gièng lóa trong thÝ nghiÖm ®Òu cã tû lÖ g¹o x¸t cao tõ 67,10– 68,12%. Trong ®ã gièng cã tû lÖ g¹o x¸t cao nhÊt lµ gièng CNR 902 lµ 68,12 %. Gièng cã tû lÖ g¹o x¸t thÊp nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 lµ 67,10%. * ChÊt l­îng nÊu n­íng cña c¸c gièng Trong khi nÊu c¬m ng­êi ta th­êng quan t©m ®Õn ®é në cña g¹o, ®é mÒm dÎo cña c¬m vµ h­¬ng vÞ cña gièng. Chóng t«i tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nÊu n­íng cña c¸c gièng b»ng ph­¬ng ph¸p c¶m quan vµ cho ®iÓm. Nh×n chung c¸c gièng lóa thuéc nhãm Q­u cã chÊt l­îng c¬m ngon h¬n c¶, trong ®ã ngon nhÊt lµ gièng Q­u 108 c¬m dÎo tr¾ng vµ trong. Gièng ®èi chøng lµ gièng cã chÊt l­îng c¬m kÐm nhÊt c¬m r¾n vµ kh«, tiÕp theo lµ gièng CNR 902 vµ CNR 5104, cßn l¹i gièng S.04 còng cã chÊt l­îng c¬m t­¬ng ®èi ngon. Mïi th¬m lµ mét ®Æc tÝnh phÈm chÊt cã gi¸ trÞ cña g¹o, nh­ng trong c¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm ®Òu cã mïi th¬m kh«ng cao. TÊt c¶ c¸c gièng ®Òu cã thÓ chÊp nhËn ®­îc vÒ chÊt l­îng g¹o. PhÇn n¨m KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 5.1. KÕt luËn - Tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh so s¸nh mét sè gièng lóa lai míi chóng t«i cã mét sè kÕt luËn sau: * VÒ thêi gian sinh tr­ëng. Nh×n chung c¸c gièng cã thêi gian sinh tr­ëng tõ 105 – 113 ngµy trong ®ã gièng Q­u 108 lµ gièng cã thêi gian sinh tr­ëng ng¾n nhÊt lµ 105 ngµy, gièng cã thêi gian sinh tr­ëng dai nhÊt lµ gièng CNR 5104 lµ 114 ngµy, tiÕp theo lµ gièng CNR 902 lµ 113 ngµy. gièng ®èi chøng lµ 110 ngµy. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã thêi gian sinh tr­ëng ng¾n h¬n ®èi chøng. * VÒ chiÒu cao c©y. ChiÒu cao c©y cña c¸c gièng biÕn ®éng tõ 120,9 – 130,5 cm, cã chiÒu cao c©y t­¬ng ®èi cao, trong ®ã gièng cã chiÒu cao c©y cao nhÊt lµ gièng CNR 5104 lµ 130,5cm, tiÕp theo lµ gièng ®èi chøng cao 129,8 cm. Cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã chiÒu cao c©y thÊp h¬n ®èi chøng, thaaps nhÊt lµ gièng Q­u 108 lµ 120,9 cm. *VÒ ®é dµi giai ®o¹n trç. §é dµi giai ®o¹n trç cña c¸c gièng t­¬ng ®èi ng¾n, trç tËp chung dao ®éng tõ 4-5 ngµy, chøng tá c¸c gièng cã ®é thuÇn t­¬ng ®èi cao. *VÒ kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh. Nh×n chung c¸c gièng thÝ nghiÖm ®Òu cã kh¨ n¨ng kh¸ng s©u bÖnh tèt møc ®é nhiÔm s©u bÖnh tõ nhÑ ®Õn trung b×nh, kh«ng cã gièng nµo bÞ s©u bÖnh ph¸ h¹i nÆng. *N¨ng suÊt vµ tiÒm n¨ng n¨ng suÊt Nh×n chung n¨ng suÊt thùc tÕ cña c¸c gièng dao ®éng tõ 60,12-70,12 tÊn/ha. Trong ®ã gièng cã n¨ng suÊt cao nhÊt lµ gièng CNR 902 lµ 70,12 tÊn/ha cao h¬n ®èi chøng lµ 6,12 tÊn/ha. Gièng cã n¨ng suÊt thÊp nhÊt lµ gièng Q­u sè 6 lµ 60,12 tÊn/ha. §¸nh gi¸ tæng quan th× ta thÊy c¸c gièng trong thÝ nghiÖm ®Òu cã n¨ng suÊt t­¬ng ®èi cao. *VÒ chÊt l­îng g¹o Qua ®¸nh gi¸ tæng quan th× chóng t«i thÊy gièng Q­u 108 lµ gièng cã chÊt l­îng g¹o ngon nhÊt, do nã thÓ hiÖn ®­îc c¸c ­u thÕ sau h×nh d¹ng h¹t gao ®Ñp, g¹o trong, nÊu c¬m ¨n dÎo vµ ngon. Gièng ®èi chøng lµ gièng cã chÊt l­îng g¹o kÐm nhÊt, tiÕp ®Õn lµ gièng CNR 5104 vµ CNR 902 nh÷ng gièng nµy g¹o b¹c bông, c¬m cøn, kh« ¨n kh«ng ngon. 5.2. §Ò nghÞ ThÝ nghiÖm nµy chóng t«i míi tiÕn hµnh vµ x¸c ®Þnh trong mét vô v× thÕ c¸c gièng ch­a béc lé hÕt c¸c ­u nh­îc ®iÓm v× vËy kÕt qu¶ ch­a hoµn toµn chÝnh x¸c. §Ò nghÞ tiÕp tôc triÓn khai kh¶o nghiÖm réng ra trªn ®Þa bµn kh¸c ë c¸c vô sau vµ x¸c ®Þnh thªm mét sè chØ tiªu kh¸c nh­ hiÖu suÊt quang hîp, chØ sè diÖn tÝch l¸…®Ó ®­a ra quy tr×nh kü thuËt cho tõng gièng. Nhãm gièng Q­u cã thêi gian sinh tr­ëng ng¾n, ®Æc biÖt gièng Q­u 108 lµ nh÷ng gièng cã thÓ ®­a vµo c¬ cÊu mïa sím ®Ó tiÕn hµnh gieo trång c©y vô ®«ng. Tµi liÖu tham kh¶o §inh V¨n L÷, Gi¸o tr×nh c©y lóa. NXB n«ng nghiÖp. Bïi Huy §¸p. Lóa ViÖt Nam trong vïng lóa Nam vµ §«ng Nam ¸. NXB N«ng nghiÖp. Bïi Huy §¸p (1970). §Æc tÝnh sinh häc cña c©y lóa ViÖt Nam. NXB N«ng nghiÖp. NguyÔn V¨n HiÓn. Nghiªn cøu mét sè dßng nhËp néi chÊt l­îng cao. luËn ¸n phã tiÕn sü khoa häc n«ng nghiÖp §HNN I- Hµ Néi. NguyÔn V¨n HiÓn (4/2000). Chän t¹o gièng c©y trång. NXB Gi¸o Dôc. §µo ThÕ TuÊn (1970). Sinh lý ruéng lóa n¨ng suÊt cao. Héi khao häc kü thuËt. NguyÔn V¨n HiÓn, NguyÔn BÝch Nga (1970). Nghiªn cøu lóa ë n­íc ngoµi tËp 1,2,3. NXB khao häc kü thuËt Hµ Néi. Vò Tuyªn Hoµng, LuyÖn H÷u ChØ vµ TrÇn ThÞ Nhµn (1998). chän gièng c©y l­¬ng thùc, NXB khao häc kü thuËt. NguyÔn ThÞ Tr©m (1998). Chän t¹o gièng lóa. Bµi gi¶ng cao häc. T.S Ph¹m §ång Qu¶ng vµ CTV. 575 gièng c©y trång míi 29/4/2005. NXB N«ng nghiÖp. NguyÔn C«ng T¹n (chñ biªn), Ng« ThÕ D©n, Hoµng TuyÕt Minh, NguyÔn ThÞ Tr©m, NguyÔn TrÝ Hoµn, Qu¸ch Ngäc ¢n (2002). Lóa lai ë ViÖt Nam. Nhµ XuÊt B¶n Hµ Néi. NguyÔn ThÞ Tr©m (2000). Chän gièng lóa lai. Nhµ XuÊt B¶n Hµ Néi. NguyÔn V¨n Hoan (2000). Lóa lai vµ kü thuËt th©m canh. Nhµ XuÊt B¶n N«ng NghiÖp – Hµ Néi 2000. NguyÔn V¨n Hoan (2003). C©y lóa vµ kü thuËt th©m canh cao s¶n ë hé n«ng d©n. Nhµ XuÊt B¶n NghÖ An. NguyÔn ThÞ Tr©m, (2007). KÕt qu¶ chän gièng lóa lai cña ViÖn sinh häc n«ng nghiÖp. Héi th¶o quèc tÕ lóa lai vµ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. Tr­êng §¹i Häc N«ng NghiÖp 1 Hµ Néi. Nhµ XuÊt B¶n N«ng nghiÖp. Hµ V¨n Nhµn, (2007). Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu chän t¹o gièng lóa lai hai dßng t¹i viÖn c©y l­¬ng thùc thùc phÈm. Héi th¶o quèc tÕ lóa lai vµ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. Tr­êng §¹i Häc N«ng NghiÖp 1 Hµ Néi. Nhµ XuÊt B¶n N«ng nghiÖp. Tèng Khiªm, (2007). Ch­¬ng tr×nh lóa lai vÒ s¶n xuÊt lóa lai ë ViÖt Nam. Héi th¶o quèc tÕ lóa lai vµ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. Tr­êng §¹i Häc N«ng NghiÖp 1 Hµ Néi. Nhµ XuÊt B¶n N«ng nghiÖp. NguyÔn TrÝ Hoµn,(2007). Tãm t¾t nh÷ng tiÕn bé trong nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn lóa lai ë ViÖt Nam (2001- 2005). Héi th¶o quèc tÕ lóa lai vµ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. Tr­êng §¹i Häc N«ng NghiÖp 1 Hµ Néi. Nhµ XuÊt B¶n N«ng nghiÖp. YosShidas (1972) Physiological aspects of grain yield, Annu, Rev, Plant phygical Journal 23:437- 464. Sasato (1966)- Nghiªn cøu vÒ c©y lóa (b¶n dÞch) NXB gi¸o dôc. Jen ning SO.R, Cojjman WR and RajjmanH.E (1979),Ric Inprovemint-TRRO Los Banos PhiLipPPine. Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n. Quy ph¹m kh¶o nghiÖm gièng lóa. Nhµ XuÊt B¶n N«ng NghiÖp Hµ Néi 2004 23. NguyÔn Kh¾c Quúnh vµ Ng« ThÞ ThuËn. S¶n xuÊt lóa lai th­¬ng phÈm ë ViÖt Nam. ViÖn khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam, §¹i Häc N«ng nghiÖp Hµ Néi.